De Aarde

1. Veranderingen in de Aarde, 

 

 

Wat je in deze paragraaf gaat leren: 

· Informatie over het Precambrium 

· Informatie over het Perm 

· Informatie over het Krijt 

· Informatie over het Kwartair 

· De ontwikkeling van de aarde

 De aarde is ontstaan in verschillende fasen, deze fasen verschilden in klimaat de organismes die er leven en natuurlijk de ligging van de continenten. In deze paragraaf zoomen wij in op 4 verschillende tijdsvlakken “het Precambrium, het Perm, het Krijt en het Kwartair.” Tussen deze periodes zitten miljoenen jaren en de aarde is in die tijd veel veranderd dus laten we beginnen.

Het Precambrium

620 miljoen jaar geleden was er nog geen ozonlaag er was veel koolstofdioxide en een stuk minder zuurstof dan nu. De ultraviolette straling kan bij de aarde komen en maakt het daardoor onmogelijk om op het land te leven. Alle organismen leven daarom ook onderwater. Deze organismen bestonden niet uit harde delen en sommige zouden lijken op kwallen. We weten hoe deze er ongeveer uit zouden hebben gezien dankzij de afdrukken van de organismes. 88% van de geschiedenis van de aarde bestaat uit het Precambrium. Het landschaap was waarschijnlijk wit omdat er geen oxidatie had kunnen plaatsvinden.

Het Perm

350 miljoen jaar na het Precambrium was het Perm. Het zuurstofgehalte was erg gestegen doordat er planten en bomen op de oppervlakte stonden. In het water waren nu grotere vissen en weekdieren met schelpen zoals trilobieten. In het Perm leefden er ook amfibieën op het land dat waren nog geen echte Dinosauriërs die lieten nog een paar miljoen jaar op zich wachten. De continenten lagen nu allemaal bij elkaar waardoor er één gigantisch continent ontstaan was dat super continent word ook wel de Pangea genoemd. Omdat het Pangea zo groot was, was het binnenland erg droog en daardoor één grote woestijn. In de tijd van het Perm waren er al insecten die waarschijnlijk de voorouders zijn van onze hedendaagse kakkerlakken. Ongeveer 90% van de insecten die er rond het Perm waren zou bestaan uit deze kakkerlakken. In het Perm ontstonden er ook insecten zoals libellen, vliegen en kevers. Ook ontstonden er in het Perm de eerste zoogdieren en dieren die zouden evolueren in de eerste dinosauriërs

Het Krijt

100 miljoen jaar geleden lieten de eerste dinosauriërs zich zien. Ze liepen over het land waar toen de temperatuur waarschijnlijk op zijn hoogst was. Op de Noordpool was het vaak dezelfde temperatuur als vandaag de dag in Nederland. Op de aarde kwamen nu meer planten voor zoals bloemen en de zee spiegel was erg gestegen. Het Pangea bestond ook niet meer en de continenten lagen al ongeveer op de plek zoals ze nu doen. In het water leefde veel dieren zoals ammonieten wat een soort inktvisjes waren. Hun schelp maakte duidelijke afdruk in de aarde die wij nu soms kunnen zien. Wat het Krijt achterliet in de aarde, zoals kalk- en zandsteen worden al sinds het begin van de jaartelling gebruikt als bouwsteen. Later wordt het ook gebruikt voor het aanmaken van cement en kunstmest. In Twente wordt tegenwoordig drinkwater uit Krijtzandsteen gewonnen.

Het Kwartair

Het Kwartair is het jongste en kortste tijdvak van de geologische geschiedenis. Het Kwartair word ook wel het IJstijdvak genoemd, omdat met grote regelmaat wisselen koude glaciale en warme interglaciale perioden elkaar af. Een groot deel van de zee bij Europa en Noord-Amerika was bevroren. Over dat ijs zouden beesten zoals mammoeten en sabeltandtijgers lopen, daar zijn onderzoekers achter gekomen, doordat ze fossielen van deze beesten op de bodem van de Noordzee gevonden waren. De continenten liggen op de plek zoals ze nu doen. Dit was zo’n 18000 jaar geleden. Hoewel er aan het einde van het Tertiair tijdvak al mensachtigen in Oost-Afrika verschenen, ontwikkelde de mens zich in het Kwartair en bekwam uiteindelijk heerser over het aardse leefmilieu.

2. Delfstoffen

Wat je in deze paragraaf gaat leren.

· Informatie over Steenkool

· Informatie over Aardgas

· Informatie over Steenzout

· Informatie over aardolie

· Wat seismisch booronderzoek is

Nederland en delfstoffen.

Ondanks dat Nederland zo klein is hebben wij toch best veel delfstoffen. Delfstoffen zijn gesteentes of mineralen die voor de mensheid nut hebben. Aardgas zit bijvoorbeeld onder de grond en in Nederland hebben we behoorlijk wat. Ons "kleine" landje is toch de op negen na grootste leverancier van aardgas in de EU. Nederland is zich gaan ontwikkelen in de aardgasmarkt na de ontdekking van het grote Groningerveld in Slochteren.

Steenkool

Steenkool is ontstaan met een proces dat wij inkolingsproces noemen. Dat proces gaat ongeveer zo: Nederland was tijdens het Carboon één en al moeras. Omdat de wanneer de planten stierven ze in het water kwamen en daardoor niet konden worden verteerd ontstond er veen. Omdat dit zo lang geleden is werd dat veen bedekt en kwam onder druk te staan zodat het veranderde in eerst bruinkool en daarna veranderde het in steenkool. Deze steenkool bevind zich ongeveer overal in de ondergrond van Nederland. Het uit de grond halen van steenkool is duur en erg vervuilend.

Aardgas

Aardgas ontstond tijdens het inkolingsproces van het steenkool. Deze stond onder zulke hoge druk en warmte dat er dus aardgas ontstond. Het aardgas zoals elk gas wou omhoog daardoor verdween een deel van het aardgas gewoon in de atmosfeer. Het aardgas wat we nu kunnen gebruiken is daar ontstaan waar het werd tegengehouden om de atmosfeer in te gaan. Dit kan door bijvoorbeeld een ondoordringbare zoutlaag zoals die er in Groningen is.

Aardgas word om de volgende manier opgehaald:

Een boorslang met een beitel wordt aangedreven door een elektrische motor die de topdrive heet, de topdrive bevind zich boven in de boorinstallatie. Die motor zorgt voor de aandrijving van de boorbeitel onder in het boorgat. In de topdrive is een soort stang bevestigt die het gruis mee kan nemen wat ontstaat bij het boren. Onder de "meeneemstang" zit de boorstang, deze bestaat uit meerdere holle pijpen. Onder de boorstang zit de beitel die het gesteente vermaalt tot gruis. De boortoren werkt als een hijsinstallatie om de stang op zijn plek te houden en hem eventueel omhoog te hijsen. Ook zijn er afsluiters voor de veiligheid. Wanneer de boorstang dan eindelijk bij het aardgasveld gekomen is kan het aardgas wel omhoog komen en stroomt dan naar boven waar het dus opgevangen kan worden.

Steenzout 

De zoutlaag is natuurlijk heel belangrijk in Nederland om het aardgas tegen te houden, maar het zout wordt ook voor vele andere eindbestemmingen gebruikt, zoals keukenzout of om er soda van te maken. Het zout is daar komen te liggen, doordat zout water is verdampt en het zout bleef liggen, dit gebeurde tijdens het Perm. Het Perm was vele jaren terug en daarom ligt het meeste zout diep onder het aardoppervlak, maar er zijn ook plekken in Nederland waar het zout maar een paar honderd meter onder het oppervlak ligt. Dit is zo gekomen omdat zout licht en vervormbaar is en soms drukken de lagen boven het zout, de zoutlaag omhoog. Hierdoor zijn ondergrond zoutpijlers ontstaan die zoutdiapieren worden genoemd. Steenzout is een indampingsgesteente en word ook wel evaporiet genoemd. Evaporatie betekent verdamping. 

Ze halen het zout uit de grond door een buis tot de zoutlaag te boren en er water in te pompen, totdat het oplost, vervolgens halen ze het water met het zout erin opgelost weer naar boven en halen het zout weer uit het water.   

Aardolie 

Aardolie is schaarser dan aardgas, omdat het in minder grote hoeveelheden voorkomt. Bij het winnen van aardgas word vaak ook een beetje aardolie meegenomen, maar dat zijn vaak kleine hoeveelheden. In Nederland wordt aardolie in Zuid-Holland en op de Noordzee gewonnen. Aardolie bestaat uit samengeperste micro-organismen die in de zee hebben geleefd. Het grootste gedeelte van de aardolie in Nederland bevindt zich in de Jura aardlagen, wat zo'n 200-150 miljoen jaar geleden was. De rest bevindt zich in de lagen die dateren uit het Krijt. Olie is net zoals het zout licht en daarom zijn er ook ondoordringbare lagen die de olie tegenhouden. 

Een kijkje in de diepte 

Het vinden van delfstoffen door gewoon te boren is lastig en kost veel geld en daarom wordt er veel gebruik gemaakt van seismisch bodemonderzoek. Door kunstmatig lichte aardbevingen op te wekken, worden er trillingen de aarde in gestuurd, die weerkaatsen tegen de lagen eronder en weer worden opgevangen door de apparaten die ze gebruiken om de aardbevingtjes te creeëren. Elke aardlaag weerkaatst die trillingen terug op een andere manier en daaruit kunnen ze opmaken wat er ligt en hoe ver het ligt. Ze brengen de bodem dus in kaart en schatten in of het waard is om daar te gaan boren. Als het blijkt dat er genoeg delfstoffen blijken te liggen, onderhandelen ze met de eigenaar van het stuk grond en kan het boren beginnen.  

 

Bodemdaling 

Nederland zakt langzaam weg en door de winning van aardgas en aardolie wordt het proces alleen maar versnelt. De ruimte waarin eerst de olie en aardgas is nu samengedrukt door andere lagen aarde. In Slochteren is door het aardgasveld de grond al 25 centimeter gezakt in nog geen 50 jaar. Van de daling zelf voel je bijna niks, een enkele keer komt er een lichte aardbeving voor.   

 

3. Bewegend Nederland

Wat leer je in deze paragraaf?

· Hoe Nederland de afgelopen eeuwen heeft gelegen

· Wat er allemaal onder de grond van Nederland ligt

· Hoe het komt dat Nederland zo laag ligt

Nederland heeft in de loop van honderden miljoenen jaren een reis gemaakt over heel de wereld. Je kunt je het vast niet voorstellen dat het regenachtige Nederland ooit een tropisch klimaat heeft gehad. Toch is het zo! Het lag 300 miljoen jaar geleden namelijk op de plek waar Suriname nu ligt.

De reis van Nederland

De ondergrond van Nederland heeft zich de afgelopen paar honderd miljoen jaar opgebouwd. Er zit van alles in onze grond. Dit heeft twee verschillende oorzaken;

1. Nederland heeft zich verplaatst over heel de aarde.

Nederland heeft zich net als de rest van de wereld verplaatst over de wereld. Waar het ooit startte in het warme Latijns-Amerika, ligt het nu in het frisse noordwest- Europa.

2. Nederland zakt langzaam dieper weg

Nederland zakt al honderden miljoenen jaren. Het wordt tegelijkertijd opgevuld met allerlei sedimenten van rivieren en de zee. Tijdens de reis van Suriname naar de plek waar Nederland nu ligt zijn er allerlei lagen opgebouwd in de grond. Je kunt in die lagen aflezen welke klimaten Nederland allemaal heeft gehad. Want elke laag vormt zich aan de oppervlakte en zakt in de loop der tijd naar de bodem. Nederland ligt samen met het noordwesten in grote dalingsgebied. Daarom zijn de lagen daar het dikst en liggen de oudste lagen daar het diepst. In de ondergrond kunnen breuken voorkomen. Op die plekken kunnen lichte aardbevingen voorkomen.

De bouw van Nederland

Nederland bestaat voor het grootste deel uit zand en klei. Het landschap is vlak. Je moet een paar honderd meter in de grond boren om gesteente tegen te komen. De sedimenten zijn er zo ver weggezakt, dat ze onder druk van de bovenliggende lagen zijn samengeperst tot gesteente.

Er zijn echter ook gebieden in Nederland waar vast gesteente aan of vlak onder het oppervlak liggen. De oostelijke rand van Nederland, Zuid-Limburg, de Achterhoek en Twente heeft dat. Zand, klei en schelpen zijn ooit afgezet in rivieren of zeeën. Die zijn weggezakt en bedekt geraakt door nieuwe sedimenten. In de diepte is dat samengeperst tot zandsteen, schalie en kalksteen. Maar de oostrand van Nederland is het afgelopen 50 miljoen jaar omhoog gekomen. Hierdoor verdween de bovenlaag en komt er dicht onder het oppervlak gesteente van meer dan 300 miljoen jaar geleden voor.

4. Websites Gebruiken

Wat leer je in deze paragraaf?

· Waar je moet zijn nog meer te weten te komen over de geologie

· De websites www.geologievannederland.nl, www.dinoloket.nl en www.fossiel.net kennen

Zoals je al weet, gaat zit hoofdstuk over de geologie van Nederland en de aarde. Je hebt al veel geleerd over het Precambrium, het Perm, het Krijt en het Kwartair. Maar ook natuurlijk over de vele delfstoffen in de grond en hoe Nederland nou precies aan zijn grondopbouw komt. Maar er is nog veel meer informatie te vinden over al deze onderwerpen. Veel meer dan in je lesboek. Als je dit interessant vind, moet je deze websites eens bezoeken.

Geologie van Nederland

Op www.geologievannederland.nl vind je veel informatie over de ligging en het klimaat van Nederland en de rest van de wereld in alle tijdvakken. Van alle tijdvakken zijn een reconstructie gemaakt, zodat je een beter beeld kan krijgen van hoe Nederland er vroeger uitzag. Behalve dat vind je verder ook nog informatie over alle soorten landschappen, ondergronden, mineralen en zwerfstenen in Nederland. Vandaar ook de naam geologie van Nederland.

Dinoloket

Www.dinoloket.nl is een website van de Geologische Dienst Nederland (NTO). Je kunt er Ondergrondgegevens en ondergrondmodellen van Nederland bekijken. Je kunt dus precies zien waar er allemaal onderzoek boor de bodem wordt gedaan of al is gedaan. Verder kan je ook nog een doorsnede van de grond maken op plekken die jij interessant vind. Dus bijvoorbeeld onder je woonplaats of onder een plek waar jij ooit op vakantie bent geweest.

Fossiel

De website www.fossiel.net geeft veel informatie over het ontstaan van de aarde en ook over, net als geologie van Nederland doet, de tijdvakken en de delfstoffen onder de grond. Alleen richt fossiel.net zich meer over de hele aarde, in plaats van alleen op Nederland. Verder kan je er artikelen vinden over van alles wat met de geologie te maken heeft en vind er alle soorten fossielen.

De Aarde, Werkboek

 

Paragraaf 1

Opdracht 1

Zet in deze opdracht de fases op chronologische volgorde, begin dus bij de fase die het langst geleden is.

Afbeelding 1 Afbeelding 2 Afbeelding 3

Afbeelding 4

Afbeelding …

Afbeelding …

Afbeelding …

Afbeelding …

En hoe ben je op deze volgorde gekomen?: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 2

Waarom zou er 90% van de Insecten rond het Perm uit kakkerlakachtige bestaan?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 3

Noem zoveel mogelijk redenen waarom er tijdens het Precambrium geen landzoogdieren waren.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 4

Noem 2 nadelen waarom het vervelend zou zijn als de continenten nog steeds lagen zoals in de tijd van het Perm.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 5

Hoe zouden onderzoekers erachter zijn gekomen wanneer de eerste mensen er waren?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 6

Kijk het filmpje op de site en schrijf een korte samenvatting van ongeveer 50 woorden.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 7

Verschillende archeologen vinden dingen onder de grond, schrijf onder de afbeeldingen uit welk tijdperk ze komen. Kies uit: Het Precambrium, Het Perm, Het Krijt of Het Kwartair.

Mammoet slagtand

Trilobiet

Een dinosaurus

----------------------------------------- -----------------------------------------

Afdruk ediacara (een kwalachtig dier)

----------------------------------------- -----------------------------------------

Opdracht 8

Streep de foute stellingen door.

Tijdens het Krijt lagen de continenten los/aan elkaar.

Tijdens het Perm lagen de continenten los/aan elkaar.

Tijdens het Precambrium bevatte de dampkring meer/minder CO2 dan nu.

180000 jaar geleden waren er mammoeten/dinosauriërs.

In het Perm waren er al wel/geen echte dinosauriërs.

Paragraaf 2

Opdracht 1.

Beschrijf in je eigen woorden hoe het inkolingsproces werkt.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 2.

Wat heeft de vondst van het Groningerveld te maken met stoppen van het ophalen van steenkool?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 3.

Zet de volgende gebeurte nissen van het ophalen van aardgas op de goede volgoorde

__ Een stang neemt het gruis mee.

__ Er ontstaat aardgas door de druk en warmte.

__ Er vind seismologisch onderzoek plaats.

__ De boorinstallatie word gebauwd na een testboring

__ De boorstang en beitel gaan naar onder

__ Er ontstaat steenkool doordat planten niet kunnen worden verteerd.

__ Het aardgas komt omhoog.

__ Het aardgasveld word bereikt.

Opdracht 4.

Kleur de plaatsen waar aardolie gewonnen word rood, de plaatsen waar aardgas gewonnen word blauw en de plaats waar de bodem 25 centimeter gezakt is in 50 jaar geel.

Opdracht 5.

Leg uit hoe aardlagen naar boven geschoven kunnen worden door andere lagen.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 6.

Leg uit wat seismisch bodemonderzoek inhoud / is.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 7.

Wat zijn zoutdiapieren?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 8.

Streep het foute antwoord door.

Aardolie is schaarser / meer voorkomend dan aardgas.

Steenzout is licht net zoals steenkool / aardolie.

In Rotterdam / Slochteren is door het aardgasveld de grond al 25 centimeter gezakt in nog geen 50 jaar.

Paragraaf 3

Opdracht 1.

Kruis aan door welk(e) beweging de ondergrond van Nederland gedurende honderden miljoenen jaren opgebouwd is?

Meerdere antwoorden zijn mogelijk

· Nederland zakt langzaam dieper weg.

· Het water niveau stijgt

· De platen onder Nederland verschuiven

· Nederland heeft zich over de aardbol verplaatst.

Opdracht 2.

Geef een definitie van het begrip dalingsgebied?

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 3.

Hoe kan het dat je in Nederland bijna geen vast gesteente aan de oppervlakte kan vinden?

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 4.

Pieter Kobes leerling van 3t van de middelbare school de Lindenborg is op een excursie geweest naar Drenthe. Hij verbaasde zich over het aantal hunebedden met reusachtige stenen en vroeg zich af hoe die stenen daar kwamen. Hoe kwamen die stenen daar? Leg uit.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 5.

Geef van de zes grond soorten die in je boek staan de naam en een korte beschrijving over die grondsoorten( denk hierbij aan het gebied waar ze vandaan komen en iets over het ontstaan)?

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

De Aarde, Antwoorden

Paragraaf 1

Opdracht 1

Zet in deze opdracht de fases op chronologische volgorde, begin dus bij de fase die het langst geleden is.

Afbeelding 1 Afbeelding 2 Afbeelding 3

Afbeelding 4

Afbeelding 2

Afbeelding 4

Afbeelding 1

Afbeelding 3

En hoe ben je op deze volgorde gekomen?:

Afbeelding 2 is het witte landschap van het Precambrium daarna komt het Pangea wat er was tijdens het Perm In afbeelding 1 liggen de continenten ongeveer op de goede plek maar nog niet helemaal dus het Krijt en in afbeelding 3 liggen zo goed zoals in het Kwartair

Opdracht 2

Waarom zou er 90% van de Insecten rond het Perm uit kakkerlakachtige bestaan?

Kakkerlakken waren beter geëvolueerd dan de andere insecten van die tijd. Ze hadden goede zintuigen en vleugels waardoor ze beter waren dan de andere.

Opdracht 3

Noem zoveel mogelijk redenen waarom er tijdens het Precambrium geen landzoogdieren waren.

Vb. Een tekort aan zuurstof, ultraviolette straling.

Opdracht 4

Noem 2 nadelen waarom het vervelend zou zijn als de continenten nog steeds lagen zoals in de tijd van het Perm.

Het midden van het Pangea zou extreem droog zijn en maar relatief weinig gebieden zouden erg vruchtbaar daardoor zijn. Ook zouden er eerder conflicten ontstaan doordat iedereen zo dicht bij elkaar woont en niet gestopt wordt door veel natuurlijke grenzen en ruzie om het tekort aan de vruchtbare grond.

Opdracht 5

Hoe zouden onderzoekers erachter zijn gekomen wanneer de eerste mensen er waren?

Opgravingen van menselijke resten op een bepaalde diepte waardoor ze zo kunnen achterhalen wanneer deze ongeveer geleefd zouden hebben.

Opdracht 6

Kijk het filmpje op de site en schrijf een korte samenvatting van ongeveer 50 woorden.

Eigen antwoord

Paragraaf 2

Opdracht 1.

Beschrijf in je eigen woorden hoe het inkolingsproces werkt.

De planten van die groeide tijdens het Carboon kwamen in het water terecht wanneer de stierven . Daardoor konden ze niet worden verteerd en bleven ze achter en veranderde in veen. Het veen veranderde dan in bruinkool en daarna in steenkool.

Opdracht 2.

Wat heeft de vondst van het Groningerveld te maken met stoppen van het ophalen van steenkool?

In het Groningerveld wordt aardgas omhoog gehaald aardgas is beter voor het milieu dan dat steenkool is en daardoor gingen ze over op aardgas.

Opdracht 3.

Zet de volgende gebeurte nissen van het ophalen van aardgas op de goede volgoorde

6. Een stang neemt het gruis mee.

2. Er ontstaat aardgas door de druk en warmte.

3. Er vind seismologisch onderzoek plaats.

4. De boorinstallatie word gebauwd na een testboring

5. De boorstang en beitel gaan naar onder

1. Er ontstaat steenkool doordat planten niet kunnen worden verteerd.

8. Het aardgas komt omhoog.

7. Het aardgasveld word bereikt.

Opdracht 4.

Kleur de plaatsen waar aardolie gewonnen word rood, de plaatsen waar aardgas gewonnen word blauw en de plaats waar de bodem 25 centimeter gezakt is in 50 jaar geel.

Opdracht 5.

Leg uit hoe aardlagen naar boven geschoven kunnen worden door andere lagen.

Sommige lagen in de grond zijn lichter en vervormbaarder dan andere lagen. Lagen die bovenop liggen en zwaarder wegen duwen harder naar het middelpunt van de aarde. Als onder zo'n zware laag een lichte laag licht word die lichte laag weggeperst door de zwaardere laag en komt dus hoger te liggen.

Opdracht 6.

Leg uit wat seismisch bodemonderzoek inhoud / is.

Seismisch bodemonderzoek is een manier om een stuk grond in kaart te brengen. Dit gebeurt door apparaten op het stuk land te plaatsen en kunstmatig kleine aardbevingen opwekken. Hierdoor worden trillingen de aarde ingestuurd die weer terugkaatsen op lagen aarde en worden weer opgevangen door de apparaten. Elke aardlaag weerkaatst die trillingen anders en zo kunnen ze erachter komen wat er onder de grond zit en ongeveer hoe diep.

Opdracht 7.

Wat zijn zoutdiapieren? 

Ondergrondse zoutpijlers die onstaan zijn doordat het omhoog is gedrukt door het gewicht van de lagen er boven.

Opdracht 8.

Streep het foute antwoord door. 

Aardolie is schaarser / meer voorkomend dan aardgas. 

Steenzout is licht net zoals steenkool / aardolie. 

In Rotterdam / Slochteren is door het aardgasveld de grond al 25 centimeter gezakt in nog geen 50 jaar. 

 

Paragraaf 3

Opdracht 1.

Kruis aan door welk(e) beweging de ondergrond van Nederland gedurende honderden miljoenen jaren opgebouwd is?

Meerdere antwoorden zijn mogelijk

· Nederland zakt langzaam dieper weg.

· Het water niveau stijgt

· De platen onder Nederland verschuiven

· Nederland heeft zich over de aardbol verplaatst.

Opdracht 2.

Geef een definitie van het begrip dalingsgebied?

Een langgerekt snel dalend gebied, waar veel sedimentatiemateriaal in afgezet wordt. Als zo’n gebied wordt opgestuwd kan er een plooiingsgebergte uit ontstaan

Opdracht 3.

Hoe kan het dat je in Nederland bijna geen vast gesteente aan de oppervlakte kan vinden?

Omdat ze diep zijn weggezakt en door de bovenliggende lagen zijn samengeperst tot gesteente.

Opdracht 4.

Pieter Kobes leerling van 3t van de middelbare school de Lindenborg is op een excursie geweest naar Drenthe. Hij verbaasde zich over het aantal hunebedden met reusachtige stenen en vroeg zich af hoe die stenen daar kwamen. Hoe kwamen die stenen daar? Leg uit.

Omdat deze zijn afgezet in rivieren of zeeën en de oostrand van Nederland is de afgelopen 50 miljoen jaar omhooggekomen.

Opdracht 5.

Geef van de zes grond soorten die in je boek staan de naam en een korte beschrijving over die grondsoorten( denk hierbij aan het gebied waar ze vandaan komen en iets over het ontstaan)?

Zand: Is afgezet in zeeën en rivieren.

Klei: Is net zoals zand afgezet in zeeën en rivieren.

Zandsteen: Het is samengeperst in de diepte.

Schalie: Is samengeperst in de diepte.

Kalksteen: Is even als schalie en zandsteen samengeperst in de diepte.

Gesteente: Is ontstaan omdat lagen zich hebben samengeperst.

Door: Stef Venema, Pieter Kobes, Jens Mol en Martijn Siebring