Examenvragen Wikimedica ontwikkeling en voortpl.Juiste antwoorden zijn variërend aangeduid

Valt niet op te lossen

Gebruik bij discussies of open vragen kleurtjes :)

Wat voor ons veranderd is in dit vak: morfologie is nu met meerkeuzevragen (herexamen niet), Missiaen is vervangen door Vriens

Bestand gemaakt door Aron, bewerkt door verschillende mensen van promotiejaar 2025. Met speciale dank aan Maarten.

Ik heb wat afbeeldingen moeten verwijderen omdat het bestand anders te groot was voor Wikimedica :/

Helemaal vanonder zijn er antwoorden op de zaken die Vriens in de les belangrijk vond, p. 84.

Examenvragen 2019-2020Devriendt - Genetica

➢ Afbeelding van NBD (meningocoele)

- benaming aandoening spina bifida

- is een chromosomenonderzoek nuttig? Neewaarom niet? soms toch chromosomale afwijking/monogene oorzaak? valt volgens mij niet te zien bij karyotypering

meestal multifactorieel : niet nuttig?

- C-/T-allel onderzoek op MFTHR-gen nuttig? Ja Ik zou denken dat dit niet nuttig is omdat de preventie niet verandert naar een volgende zwangerschap toe ik ben het met paars eens op heeel lange termijn misschien wel? indie n kind een meisje is en TT blijkt te zijn dan heeft zij meer kans om ook een kind met TT te krijgen en dan zo heeft haar kind dan weer een risicofactor voor NBD, maar das heel ver gezocht (?) dus mss inderdaad in eerste instantie niet nuttig

neen? dit gen geeft een heel klein verhoogd risico op de aandoening maar ze is afh van zovele genen en omgevingsfactoren dat dit amper nuttig is

- risico bij volgende zwangerschap en verklaar Verhoogd Is dit te wijten aan omgevingsfactoren of aan iets anders?ja, ook zou ik denken wanneer er bijvoorbeeld TT wordt gevonden is er een hoger risico. Herhalingsrisico is 5 % maar kan door foliumzuur gehalveerd worden

- wat kan het koppel doen om bij de volgende zwangerschap het risico te verminderen? Foliumzuur innemen: 4 mg per dag, opstarten 1 maand voor gewenste zwangerschap en de eerste 3 maanden tijdens. Herhalingsrisico halveert

➢ Leg uit hoe men aan de hand van het patroon van genetische mutaties in het p53 gen de mutagene werking van roken heeft bewezen

Somatische mutaties in het p53 gen worden aangetroffen in een groot aantal verschillende types kanker. In longkankercellen worden in dit gen missense mutaties aangetroffen in ongeveer de helft van de gevallen. Bij longkankercellen bij rokers zijn er frequent G -> T mutaties en minder frequent spontane C -> T mutaties in het CpG residu. Bij niet longkankers en longkankers bij niet-rokers zijn er frequenter spontane C -> T mutaties en minder frequent G -> T mutaties. Bovendien zijn er hotspots voor mutaties in het p53 gen die aangetroffen worden bij rokers met longkanker maar minder betrokken zijn bij andere twee groepen. In vitro werd aangetoond dat bepaalde carcinogene stoffen (polycyclische aromatische KWS) in sigarettenrook selectief binden aan G-nucleotiden die hotspots vormen voor mutaties bij rokers. Deze stoffen veroorzaken er selectief mutaties (G -> T).

➢ AFBEELDING VAN GECONSERVEERD AZ DAT VERANDERD IS: ○ bespreek wat we hieruit kunnen concluderen.

Een AZ dat geconserveerd is ivg met andere species is een AZ van groot belang. Een mutatie in het gen voor het geconserveerde AZ betekent een grote kans op pathologische variant.

○ Bespreek nog 2 andere manieren waarop we kunnen zeggen dat de variant significant is voor de aandoening, en niet gewoon een silent variant is? (databank en eiwitdomein bekijken?) da had ik ook! Ofja locatie vd mutatie en of da in een functioneel domein is kan segregatie van mutatie en fenotype ook niet?

➢ abstract: inhoud niet zo belangrijk. volgende vragen:○ waarom staat er ‘in Europeanen’. Is er zoveel verschil met iemand uit Zuid-

Afrika?founder effect => genetische variatie tussen populaties

is dit enkel founder effect of heeft dit ook te maken met bottleneck

is founder effect niet een kinda gevolg van bottleneck tho? ja vaak wel maar ik denk in dit geval niet. ik denk dat de vraag te maken heeft met de vele zeldzame varianten en grote genetische variatie in Afrika ivm Europeanen. dit komt doordat een deel van de mens (dat toen nog enkel in Afrika leefde) is gemigreerd naar Eurazië = founder effect op zich want geen catastrophe is dit

ook niet bottle neck want van de bevolking in afrika gaan er toch maar enkelen migreren naar europa waardoor er maar een deel van de variatie migreert zogezegd???

neanderthalers?

○ Wat is het belang voor het onderzoek van ‘in mice, the function of X-gene is (bepaalde functie)’?Je moest zeggen dat je de functie van een bepaald genproduct wilt kennen om het effect van de mutatie beter te begrijpen. Moest je niet zeggen dat dierstudies een indicatie over de mens kunnen geven? Ow ik had iets geschreven dat het een mogelijke behandeling kon zijn bij een vorm van achondroplasie, omdat de mutatie in da gen bij die muis ervoor zorgde da de chondrocyten beter ontwikkelden en bij die aandoening ondergaan chondrocyten sneller apoptose (gain of function FGFR2 ofzoiets)

➢ Leg uit aan de hand van een voorbeeld monogene aandoening waarom men soms indirecte DNA diagnostiek gebruikt bij PGD.

ziekte van duchenne

In plaats van rechtstreeks de mutatie op te sporen volgt men in de familie de overerving van het oorzakelijke gen aan de hand van polymorfe merkers. 40% van de patiënten met de ziekte van Duchenne heeft het door puntmutaties die moeilijk snel op te sporen zijn omdat het gen zo groot is. Men gaat de verschillende familieleden typeren aan de hand van polymorfe merkers (microsatellieten of SNP’s) en de verschillende haplotypes reconstrueren. Een haplotype is de combinatie van allelen zoals die voorkomen op een uniek chr en die overgeërfd worden van 1 ouder.

➢ BRCA1 variant (p.pro280ser) bij 28jarige vrouw is een dominante aandoening. ○ Wat betekent pPro280Ser? proline op positie 280 is vervangen door

serine○ Vier familiestambomen gegeven, is de variant de oorzaak van de

kanker (telkens optie “ja/nee + verklaar”)? ○ Afbeelding dat duidelijk maakt dat pro280ser een

geconserveerd gen bis → wat kan je hieruit halen van informatie?

○ Bespreek naast familie-onderzoek nog 2 andere testen/proeven die je kan doen.

➢ Wat is een SNP? Single nucleotide polymorfisme: een verandering van 1 enkele nucleotide in vergelijking met de referentie sequentie, de frequentie van de varianten is hoger dan 1%.

➢ Casus: jongen met hemivertebrae, ribafwijkingen heeft een deletie op een gen dat een rol speelt bij de vorming van voorlopers van wervels. Na sequenering ziet men dat er geen andere mutaties in dit gen zijn. Moet je nu zeggen of dit de oorzakelijke mutatie kan zijn?

➢ Wat is haploinsufficiëntie?

bij een haploinsufficiëntie domineert het effect van het abnormale allel. Door een loss-of-functie mutatie is er een afwijkend fenotype omdat de halve dosis van het gen product niet genoeg is. Autosomaal dominante aandoening.

- Hoe kan men zeker zijn dat deze mutatie de oorzaak is voor de afwijkingen?(dat haploinsufficiëntie de oorzaak is?)

Deze deletie voor haploinsufficiëntie gebeurt in eiwit waarvan de dosis zeer belangrijk is (bv transcriptie factoren) en in eiwitten waarvan grote hoeveelheden van geproduceerd worden.

- Hoe verklaar je afwijkende ribben?

Ribben zijn opgebouwd uit collageen II. Collageen II wordt opgebouwd uit drie aparte collageenpolypeptides. Hier worden grote hoeveelheden van geproduceerd en een vermindering van 50% heeft een effect. Deze loss-of-functie zal een dominant effect veroorzaken in skeletafwijkingen.

Kan dit ook niet zijn omdat transcriptiefactoren belangrijk zijn voor de embryogenese, als hier een mutatie in is kan het zijn dat de wervels niet goed gevormd kunnen worden?

ik denk da ge gewoon moet zeggen da wervels en ribben eenzelfde oorsprong hebben en da daarom uw ribafwijking en uw hemivertebrae samen voorkomt , absoluut , sws maat

- Verklaar de embryologie van hemivertebrae aan de hand van een tekening

➢ Foto van ambigue genitaliën. Na onderzoek bleek het kind 46,XX te zijn en er waren wél ovaria aanwezig. Er was tijdens de zwangerschap geen extra externe invloed van androgenen.

- Hoe heet deze aandoening? ambigue genitaliën (virilisatie van de genitaliën?) zou je hier niet congenitale bijnierschorshyperplasie schrijven? Dit is de

oorzaak… Ik denk dat de aandoening 46 XX, disorder sex development heet Is disorder of sex development niet de verzamelnaam voor al die aandoeningen (Turner, Klinefelter, hermafroditisme…)? Is dit dan niet ‘vrouwelijk pseudohermafroditisme’ en de volgende vraag ‘invloed van androgenen’? bij pseudohermafroditisme zie je dan bij een vrouw mannelijke externe genitalia er staat letterlijk dat pseudohermafroditsme bij vrouw meestal ambigue zijn toch?p81

- Hoe ontstaat dit? Vrouwelijk pseudohermafroditisme, door congenitale bijnierschorshyperplasie.en dan hier deficiënt enzym, geen productie van corticosteroïden => escape via androgenen

- Wat is de herhalingskans en leg uit. ¼ (AR ziekte) Enkel bij vrouwen, dus 1/8- Wat kan men als preventie doen? Corticosteroïden toedienen. Behandeling

enkel doorzetten als blijkt dat de foetus vrouwelijk is en aangedaan.

➢ Leg uit waarom de juveniele vorm van Huntington enkel via vader overerft en Steinert exclusief materneel. hoe ouder, hoe meer celdelingen nodig waardoor de kans dat het aantal repeats toeneemt groter is dan bij de moeder. h

➢ Juveniele vorm van huntington: bij CAG repeats is de instabiliteit in de zaadcel groter en dus wanneer overgeërfd van vader. Dit komt omdat er meer mitosen nodig zijn om een zaadcel te produceren in vergelijking met een eicel. Bij elke celdeling is er een kans op toename in lengte.

➢ Andere repeats hebben meestal een veel grotere toename in lengte. Deze toename doet zich voor wanneer materneel overgeërfd. Te lange repeats interfereren met een normale spermatogenese en minder met de oögenese.

➢ 8 karyotypes gegeven (Turner, trisomie 21, XXY, translocatie chr 3, triploidie, prader willi door uniparentele disomie (erbij gegeven), Digeorge, monosomie 4, “meisje met een (micro?)deletie op chr22q11“ + afbeelding van reciproke translocatie)

- welke van deze ziet men frequent bij een miskraam? Turner, Trisomie 21 en XXY monosomie toch ipv XXY? Is het niet diGeorge? (geflankeerd dr repeats) De focus van deze vraag ligt toch op miskraam? Is het dan niet monosomie en triploïdie? Monosomie, Turner en triploidie translocaties toch ook ik dacht Turner, in zijn cursus embryologie op p.76 staat dat dit een van de meest frequente oorzaken is van een miskraam. Tripoloidie, monosomie, Turner en translocatie ? T21 toch ook?

-- welke hebben mannelijke externe genitalia Trisomie 21, XXY, Translocatie chr3,

triploïdie, PWS, digeorge (had ik, ben niet zeker) ja alles behalve Turner en waar letterlijk bij stond da het een meisje was Trisomie 21 is toch niet altijd mannelijk, moet deze hier dan bij? ik gok dat op dit karyotype dan gewoon een Y-chromosoom te zien was, anders kunt ge dit idd niet weten

- welke zijn sowieso onvruchtbaar, maar normale intelligentie —>Turner en Klinefelter- leg het mechanisme van prader willi door uniparentele disomie uit- Hoe moest ge dit doen? Begreep de vraag niet goed haha de uitleg van trisomy

rescue mss? Idd eerst trisomie en dan trisomie rescue

PWS ontstaat door een niet functioneel gen op Chr 15. Op het moederlijk chromosoom zijn deze genen ingeprint en dus niet functioneel. Als een zygote door een non disjunctie 2 keer een moederlijk chromosoom en 1 vaderlijk chromosoom krijgt en daarna (door trisomie herstel) het vaderlijk chromosoom uitstoot resteren enkel de niet functionele genen op het moederlijk chromosoom.

➢ 10 aandoeningen gegeven, waarom is er bij deze non penetrantie of variabele expressie mogelijk? (Down, primaire ciliaire dyskinesie, mucoviscidose, Huntington, niet-syndromale lipspleet, albinisme, Uniparentele Disomie chromosoom 15, Hemofilie A bij vrouw, mitochondriale erfelijke doofheid)➢ Down: somatisch mozaïcisme➢ PCD: elk aangedaan persoon zal een respiratoire aandoening hebben, maar de helft

ook situs inversus (50/50 kans om per toeval “de juiste” situs te bekomen)➢ Muco: allelische heterogeniteit: verschillende mutaties leiden tot CFTR defect:

sommige ernstiger dan andere bv pancreasinsufficiëntie of niet CBAVD➢ Huntington: premutaties; afh van aantal repeats? ← non-penetrantie, variabele

expressie aangezien ernst en early onset toeneemt met aantal repeats➢ Niet-syndromale lipspleet: multifactorieel: genen + omgeving ik denk eerder

uni/bilateraal of ook verhemeltespleet Ook non penetrantie mogelijk, omdat het gaat om een genetische voorbeschiktheid

➢ albinisme: volledig wegvallen enzymfunctie (tyrosinase) of ‘yellow’ albinisme?➢ uniparentele disomie chromosoom 15: mozaïcisme met trisomie 15➢ hemofilie A bij vrouw: vrouw is mozaïek(cross correctie) + skewing? -> afhankelijk

van percentage aangedaan, bij iemand met het syndroom van turner komt dit volledig tot uiting zoals bij een man

➢ mitochondriale erfelijke doofheid: ik denk heteroplasmie, afh van welke mitochondriën overgeërfd worden ah ja je hebt gelijk, niet-all heterogen is bij autos recess!!

➢➢ Wat is het founder effect?

Een nieuwe populatie vormen uit een klein aantal mensen uit een grote populatie waardoor de genetische variabiliteit daalt en de frequentie van bepaalde allelen toeneemt.

Wat is het klinische belang?

Bepaalde populaties hebben mogelijks dezelfde aandoening. Dit kan bijdragen om de ziekte beter te diagnosticeren. va ak eenzelfde mutatie die voorkomt, hierop genetische test afstellenGeef twee voorbeelden/oorzaken die te maken hebben met het founder effect, die niet te maken hebben met evolutie.

- Eiland in de stille oceaan waar 90% stierf en dan een beperkt aantal persoonen zorgde voor de bevolkingstoename en populatie. Deze hadden achromatopsie (AR). -> veel nakomelingen ook achromatopsie

- In zuid afrika: Porphyria Variegata (AD). Een jonge vrouw uit Nederland bracht deze AD ziekte mee naar Afrika. De helft van haar kinderen kreeg de ziekte en nu vele jaren later hebben nog duizenden afstammelingen de aandoening.

Devriendt - Embryologie

- Vragen bij figuur: Welke figuur??? die uit heb ik het begrepen van het hoofdstuk van vorming hart enzo

- Welke 2 structuren zijn van endodermale oorsprong? 20 7

- Welke structuur sluit onder invloed van aspirine? 13

- Waar is pO2 het hoogste voor de geboorte? 5

- Waar is de bloeddruk het hoogste voor de geboorte: 18 of 11? 18

- Hoe noemt men structuur 5 na de geboorte? lig teres hepatis

- Bespreek de embryonale vorming van 3 aan de hand van een tekening. = v. portae (ontstaat uit delen van de 2 vv. vitellinae + tekening CANADA maken)

VRAGEN BIJ FIGUUR

welke nummer wordt onderzocht bij NIPT? 6 kan 7 hier ook? er staat in cursus materneel plasma met foetaal DNA van trofoblastcellen; geen onderscheid tussen 6 en 7 dus …

Mss eerder 7 omdat da in contact komt met het materneel bloed?

welke nummer is EE reticulum? 3

in de wand van welke nummer ontstaan de eerste embryonale bloedvaten? 4

wat is nummer 8? lacunae met bloed (primaire villus?)

wat zit er in nummer 9? (dat was de endotheelcel van dat bloedvat rechts onderaan) materneel bloed?

welke nummer vormt de holte die rond week 14-15 verdwijnt? 3

welke holte is te klein als de foetus geen nieren heeft? 5

Hoe noemt men dat groene rondom de vrucht? decidua (capsularis?) ik denk gewoon decidua, op dit moment in de zwangerschap spreekt men nog niet van bv capsularisEr stond dacht ik wel doorheen hele zwangerschap, dan is het decidua basalis bedoelt men nie gewoon het syncitiotrofoblast ik denk hier ook gewoon syncitiotrofoblast

hoe noemt men dat witte rechts boven op de tekening? uterusholte

Welke week na de bevruchting is dit? 2

Wat is een innestelingsbloeding? Wat is de oorzaak? Wanneer treedt die op?

De maternele bloedvaten worden geïnvadeerd tijdens de implantatie. Dag 15

Gegeven: een gedifferentieerd, normaal neuron heeft 6 picogram aan DNA. Hoeveel heeft…?

- een rode bloedcel 0- een eerste poollichaampje 6- een triploïde oöcyt in de G1 fase 9 Waarom is dit niet 4,5? Zie laatste slide ‘heb ik het

begrepen’ les 1 embryologie- een bevruchte eicel 6- een spermatide 3- witte bloedcel in G2 12- een eicel van een meisje dat net geboren is 12- een follikel in de anafase 12- een amniocyt 6- syncitiotrofoblast veel

- Afbeelding v/e defect hart:

⇒ dit gaat denk ik over transpositie van de grote vaten gaan

● Wat is de naam van deze aandoening?● Teken de exacte ligging van de truncus arteriosus op deze afbeelding ● Waarom gaat dit vaak samen met defect in septum? Het membraneuze

ventrikelseptum ontstaat uit dezelfde conotruncale zwellingen als de scheiding tussen truncus pulmonalis en aorta, die scheiding wordt gevormd en groeit dan spiraalvormig naar boven. Dit wordt gevormd door mesoderm en cellen van de neurale lijst.

● Geef / teken embryonale oorsprong van: VCI, VCS, ventrikelsey ptum, vv pulmonales

- Gegeven een figuur over de verschillende structuren tijdens de 3e week, verschillende structuren zijn met cijfers aangeduid. Uit welk cijfer ontstaan de onderstaande structuren?

- wimpers ectoderm- ovaria (2 nrs) ectoderm, coeloem epitheel, mesonefros is dit dan epiblast en

mesoderm? Wie de fack gebruikt “epiblast”? hahaha- a umbilicalis splanchnopleure Is dit niet splanchnopleure? Ja denk ik ook Ja dat is

deel van het cardiovasc stelsel toch- zenuwcel ectoderm neurecterm- pancreas endoderm

- hepatocdeyt endoderm Hepatocyten ontstaat toch uit het mesenterium ventrale en dus mesoderm? hepatocyten komen van endoderm. kuppfer cellen en bindweefsel komt van het mesoderm

- ruggenwervel paraxiaal- nekspier paraxiaal - hechtsteel? Extra embryonair mesoderm

Missiaenalgemene vraag: rigiditeit, door wat wordt dit gestimuleerd? is dit zowel n pudendus als parasympatisch ZS? N pudendus = parasympatisch ZS n pudendus is somatischReeks 1:GOV zelfde bij 2 reeksen:

- borstvoeding (ejectie: welk hormoon + hoe gestimuleerd, productie: welk hormoon, hoe gestimuleerd)Ejectie: stromen van melk van alveolen naar melkgang. contratie

myoepitheelcel. zitten in alveolen en in melkgangen. kan samentrekken. gelegen tussen BM en andere epitheelcellen. hebben receptoren voor oxytocine. secretie oxytocine door: zuigen baby, denken BV (geconditioneerd). Ferguson reflex: dilatatie cervix of vagina → oxcytocine secretie. na coitus.

lactotrope cel zit in AH en secreteert PRL. lactocyt heeft PRL receptor. productie colostrum. P inhibeert productie melk, maar inhibitie valt weg na geboorte (P wordt afgebroken) geleidelijk vervangen colostrum naar melk.

- hCG (structuur, productieplaats, grafiek, 3 functies + uitleg, 2 diagnostische functies)Glycoproteine (LH, FSH, TSH). placenta. luteolyse beletten (kapotgaan geel lichaam). LH stimuleert corpus luteum. PGF2A onderdrukt corpus luteum erg. hCG in staat LH receptoren te stimuleren. stijging door HCG meer uitgesproken dan inhibitie PGF2A. corpus luteum gaat niet kapot.Stimuleren braakcentrum hersenstam. tot 11 weken embryo, alle orgaansystemen aanleggen. toxische stoffen. vanaf 10 weken daalt HCG.Leydigcellen stimuleren. bij man. in testis zitten leydig cellen. vormen T. LH die inwerkt op LH receptor van leydigcel. hCG kan LH receptoren stimuleren. hCG stimuleert leydigcellen mannelijke foetus. hCG piek gevolgd door T piek in bloed foetus. belangrijk om spontane ontwikkeling tot meisje te stoppen.

ZW test. doseren B-keten. Bloed, maar kan ook urinecombinatietest. bloedafname 9-14 weken, echo 11-13 weken (volume nekvocht: bij alle 3 teveel). opsporen trisomie 13.18,21. bij trisomie 13 &18 te weinig hCG, 21 teveel.MKV

1. Welke is juista. PGE1 zorgt vr erectie door cGMP concentratie te doen stijgen , had ik ook als

fout want het doet cAMP stijgen inderdaad b. Inhibitie van fosfodiesterase werkt bij beschadigde zenuwen (ongeveer) ja

zoietsc. Indien de man te snel een ejaculatie bereikt, behandelt men dit door de

concentratie serotonine te doen dalen d. PGE1 zorgt bij de man voor een erectie indien de zenuwen in de penis

beschadigd geraken.

2. Wat is geen functie van Progesterona. Dorstgevoel stimuleren.b. Eetlustc. Klieren borstd. Ventilatie stijgte. inhibitie van de aanmaak van oestrogeen-receptoren

3. Wat is fouta. Oestrogeen zorgt voor stijging van dynorfine ofzoiets (JUISTE

ANTWOORD) 4. Wat is juist ivm met de jonge vrouw

a. FSH daalt sneller dan LH na de minipuberteit (fout) b. Anovulatoire cyclus heeft geen ovulatie doordat de concentratie

oestrogeen te laag is om een positieve impact te hebben op LH (ofzoiets) ⇒ ik had deze eig ma kben niet zeker is juist denk ik Had ik ook

c. Gamma-aminoboterzuur zorgt voor E2 stijging bij 10 jaar (fout)d. de menarche (of menstruatie??; er stond heel zeker menarche) is een

oestrogene dervingsbloeding = E2 doorbraak. waarom is dit niet juist? ik denk omdat de menarche een EP dervingsbloeding is?

5. Welk hormoon verandert er eerst vanaf 35 jarige leeftijd a. Neurokinine Bb. FSH (juist) c. LHd. E2e. Progesteron

Reeks 2:

Wat is geen functie van Progesteron?a. Dorstgevoel stimuleren. (relaxine?)b. Eetlust (ja)c. Klieren borst (ja)d. Ventilatie stijgt (ja)e. inhibitie van de aanmaak van oestrogeen-receptoren (ja)

Wat is geen functie van oestradiol?1. lijfgeur = androgeen stijging2. lengtegroei wel3. eisprong (LH piek wordt veroorzaakt door E2 stijging)

Wat is juist?1. testosteron en oestradiol stimuleren het libido bij de vrouw. juist2. de ovaria secreteren DHEAS (niet juist) DHEA, A4, T

Wat is fout?1. Een neuron vervoert GnRH van de hypothalamus naar de adenohypofyse. (juist) is

het juiste dan via poortader? Ja

Van RompuyReeks 1:GOV: bespreek de vulva adhv een tekening

KOV: - leydigcellen: wat en waar produceren T, in los interstitieel bindweefsel bij germinatief

epitheel. bevatten kristallen van Reinke (functie onbekend)- Fossa ischiorectalis: wat en waar openineg tussen diafragma pelvis en diafragma

urogenitale. naar achter open. gevuld met vet.- Klieren van Cowper: uitmonding + ligging spatium perei profundum. uitmonding:

urethra, pars membranacea.- Waar liggen regionale lymfeklieren van testes? lumbale en para aortische

lymfeknopen.- Welke soorten epitheelcellen komen voor in de tuba uterina? trilhaarcellen,

kliercellen, basale cellen, stiftcellen

Reeks 2:GOV:Bespreek de histologie van de tubuli seminiferi contorti met tekeningspermatogenische cellen: ontstaan in wand dooierzak. gaan naar plaats waar testis wordt aangelegd. spermatogonia.Type A en B. ondergaan mitosen. A blijft in stamcelcompartiment. Primaire: ruimer cytoplasma, gecondenseerde chromosoomparen die genen uitwisselen door crossing-over. profase van M1 duurt lang, 22 dagen. zodat vele primaire sp. te zien zijn op coupe. secd p: kleinere kern, fijn chromatine,. bijna niet te zien op coupes, spermatiden (donkere kern), spermatozoa.

sertoli cellen: chromatine-arme kern met prominente nucleolus.

steun, bescherming, voeding ontwikkelde zaadcellenendocriende functie: AMH, inhibine, androgeenbindende proteine, vochtproductiefagocytose cytoplasma bruggen spermatidenbloed-testis barriere

door tight junctions tot een gesloten epitheellaag met elkaar verbonden. hierdoorbasaal en adluminaal compartiment. dit is tegen immuumsysteem want willen prima sper. aanvallen. zodra primaire sperm loskomen van BM, sluiten sertoli cellen aaneen door vorming nieuwe occludensverbindingen. daarna laten ze de verbinden aan luminale kant spermatocyten los, zodat cellen in abluminaal compartiment liggen. bloed-testis bb verzekert constante samenstelling van tubulair vocht dat verschilt van interstitieel vocht.

het germatief epitheel ligt op een BM, die omgeven is door dunne vezelige tunica propria. in het los interstitieem bindweefsel liggen verspreide groepjes eosinofiele, polygonale leydigcellen. produceren T. in cytoplasma liggen langwerpige kristallen van Reinke, functie onbekend.

in interstitum: leydigcellen (heeft Reinke kristallen). produceert testosteron.

KOV:- Benoem de onderdelen van de tuba uterina te beginnen aan het ostium abdominale

ostium abdominale (infundibulum) omgeeft ovarium met fimbriae. fimbria ovarica : extra lange fimbria die vastligt op ovarium. ampulla (lateraal ⅔) spoelvormige verwijding. wand is dun. lumen vernauwt geleidelijk, terwijl wand verdikt in de isthmus (mediaal ⅓). lumen doorboort wand uterus (pars uterina) via ostium uterinum in cavum uteri.

- Wat zijn de retinacula uteri? bestaan uit bindweefsel en glad spierweefsel. fixeren portio supravaginalis aan bekkenwand en houden uterus zo in zwevende positie. liggen in subperitoneale bindweefselruimten die ondersteund worden door bekkenbodem. ligg. pubovesicalia lopen naar voor, voorbij urineblaas naar schaambeenderen. lateraal: in basis parametrium: ligg cardinalia (Van Machenrodt). sacro-uteriene banden lopen naar achter in plicae recto-uterinae. vormen hoefwijzer boog rond rectum, interseren op laterale zijde rectum en sacrum.

- Wat zijn de lichaampjes van Carl-Exner? kleine ruimten, gevuld met vocht in granulosa cellen

- Welke functie heeft het epitheel van de vagina en van de endocervix tegen infecties? produceert alkalisch slijm (endocervix) epitheelcellen vagina glycogeen, slaan dit op in cytoplasma. als cellen aan opp loslaten, komt glycogeen in lumen vagina terecht, waar het door bacterien wordt afgebroken tot melkzuur. lage pH , belangrijk voor normale vaginale flora.

- Teken 1 borstacinus en benoem de onderdelen.

Examenvragen 2018-2019Van Rompuy

Grote vraag:Beschrijf het endometrium en de veranderingen die het ondergaat tijdens de cyclus (+tekening)

TEKEN: Doorsnede door corpus en glans penis

Kleine vragen: ZIE DEZELFDE VRAGEN BOVEN- Spieren van het spatium perinei superficiale- Teken 1 borstklieracinus en benoem de onderdelen - Waar zitten de klieren van Cowper en waar monden ze uit - Benoem de verschillende zones van de prostaat. In welke zone ontwikkelt zich het vaakst prostaatkanker?- Lagen rond testis- Retinacula

Missiaen

Open vragen:

A. Bespreek de functie van de androgenen van de vrouw (DHEA-S, DHEA, A4).-In perifere weefsels worden deze zwakke androgenen omgezet in sterke androgenen. Deze kunnen omgezet worden in oestrogenen (A4--> E1 en T-->E2)B. Bespreek de functie van testosteron en DHT bij de vrouw DHTT: libido, sterke botten en spierenDHT:- amboseksueelhaar (= haar dat bij zowel jongen als meisje voorkomt op pubis en aan oksel)-sebumklieren → acne-apocriene zweetklieren → lijfgeurENKEL LOKALE EFFECTENC. Bespreek het metabolisme van de zwangere vrouw Anabole fase: vrouw eet voor door progesteron dat honger stimuleert, insuline secreties worden ook gestimuleerd. Het teveel aan inname wordt opgeslagen als vet.Katabole fase: Baby leeft op glucose en ketonzurenMoeder op vetten en ketonzurenDit doordat het lichaam resistent is geworden aan insuline a. hormonen + bijdrage anabole en katabole fase, AF: progesteron, prolactine, hPL KB: cortisol, hPL, groeihormoon, progesteron b. grafiek glucose bij zwangere vrouw tekenen tov niet-zwangere vrouwc. glucose nuchtere maag en na maaltijd.

MEERKEUZE VRAGEN

A. Welk hormoon verandert bij de oudere vrouw eerst?a. LHb. FSHc. Oestradiold. Progesterone. neurokinine B

B. Wat is fout? a. Progesteron stimuleert KNDy-neuron om meer dynorfine vrij te zetten. dit klopt toch? volgens mij is dit idd correct, dus vraag niet op te lossenProgesteron zal toch rechtstreeks de dynorfine secretie stimuleren en niet de KNDY-neuronen?

C. Wat is juist?a. Bij de minipuberteit daalt FSH sneller dan LHb. De adrenarche is het ontstaan van de zona fasciculata in de nier.c. Opiaten inhiberen de melkejectie.

D. O2 en PGE1a. PGE1 zorgt voor erectie door cGMP te verhogen fsoiets. FOUT NO verhoogd cGMP, PGE1 verhoogd cAMP

Devriendt

- Vragen bij figuur:- Welke structuren zijn van endodermale oorsprong? 7,20 - Welke structuur sluit onder invloed van aspirine? 13Ductus arteriosus, want aspirine inhibeert PG- Waar is pO2 het hoogste voor de geboorte?Via placenta gaat zuurstofrijk bloed na0ar RA en vervolgens naar LA via ostium ovale en ostium secundum en LV. Vloeit vervolgens in de aorta waar het het zuurstofrijke bloed (voor de vermeningen van het zuurstofarme bloed uit ductus arteriosus) gaat afgeven aan het hoofd, hals en bovenste lidmaten.Dus pO2 is het hoogst in nr 5- Waar is de bloeddruk het hoogste voor de geboorte: 18 of 11?18 BD was het hoogst in pulmonale circulatie dacht ik? Jep- Hoe noemt men structuur 5 na de geboorte? Lig. Teres hepatis- Bespreek de embryonale vorming van 3 aan de hand van een tekening.

Huh welke tekening moet dit zijn?- Vul tabel in van T21 $- naam, oorzaak- herhalingsrisico bij volgende zwangerschap- prenatale diagnose: zo ja, welke? (PGD, vlokkentest, NIPT, navelstrengpunctie)

drie vormen: 1. klassiek vrije trisomie

ontstaan door een fout in de meiose bij de moeder. Kans neemt toe met een hogere leeftijd van de moeder. Ook altijd een herhaligsrisico van 1% door de kleine kans op gonadaal mosaïcisme.Prenatale diagonse adhv NIPT en VWP

2. mosaïcisme Fout tijdens mitose in een vroeg stadium van de ontwikkeling van de vrucht. Geen risicofactoren of verhoogd risico bij volgende bevalling.Geen prenatale diagnose mogelijk.

3. Robertiaanse translocatie

Ontstaan door een translocatie van een Q arm van chromosoom 21 op een Q arm van een ander acrocentrisch chromosoom. Hierbij gaat een p arm verloren.Kan de novo ontstaan tijdens de meoise.Maar een bepaald persoon kan ook drager zijn van een robertsoniaanse translocatie. Deze kan normaal, als drager of als een trisomie worden doorgegeven.Er is dus een sterk verhoogd risico als een van ouders drager is. Echter minder hoog als vader drager is dan als moeder drager is daar de controlemechanismen sterker zijn bij vader.Er zijn geen risicofactoren gekend voor het optreden van een robertsoniaanse translocatie Prenatale diagnose adhv NIPT en CVS of PGD en echo en vruchtwaterpunctie en navelstrengpunctie best Nipt door lage - Afbeelding van NBD - benaming aandoening- is een chromosomenonderzoek nuttigNeen, NBD zijn in de meeste gevallen multifactorieel. - C-/T-allel onderzoek op MFTHR-gen nuttig methyleen-tetra-hydro-foliumzuur reductase.Dit bepaalt een risico, maar is niet doorslaggevend RR te laag om gezien te worden als ernstige risico factor. TT wordt vaker aangetroffen bij NBD. Maar het is niet omdat je TT hebt dat je zeker een NBD ontwikkeld. Ook mensen met CC kunnen NBD ontwikkelen - risico bij volgende zwangerschap en verklaarMoeilijk te bepalen, hangt af van zeer veel factoren (empirisch 5%)- geef twee prenatale testenVWP: aFPbloedstaal moeder en aFP- wat kan het koppel doen om bij de volgende zwangerschap het risico te verminderen? FZ inemen, 4 mg de eerste maand voor de zwangerschap en 3 eerste maanden van de zwangerschap.

- Leg uit hoe men aan de hand van genetische mutaties de mutagene werking van roken heeft gevonden. Men heeft longkanker vergeleken bij rokers en bij niet-rokers. Men zag hierbij een verschil in type mutatie dat optrad.Roker: G-->TNiet-roker: C-->TOok zag men bij rokers meer mutatie hotspots op P53 tumor-suppressor gen

Oorzaak:

Een carcinogeen bindt op G nucleotide en maakt deze gevoelig voor een mutatie.

- Leg uit aan de hand van een monogene aandoening wat het nut is van indirecte diagnostiek

Wanneer een persoon wilt een gezond kind op de wereld wilt zetten, maar zelf niet wil weten of hij drager is.

We gaan haplotyperen voor grootouder die aandoening had.Als we een van zijn haplotypes zien bij het kind is er een 50% kans dat deze aandoening krijgt, dus we planten niet in. Geen haplotype van grootvader, wel inplanten.Vader houdt 50% kans op aandoening.

dit is exclusie testing en is iets anders dan gevraagd is => Duchenne

pagina 104: ‘Een andere toepassing van indirecte DNA diagnostiek is exclusie testing’. Dus het voorbeeld van Huntington is zeker ook wel juist.Maar dat was toch niet ethisch ofzo? Idk misschien dat je dat hier ook wel kan antwoorden, maar lijkt me niet het veiligste Jawel dat is wel ethisch verantwoord. Non disclosure testing is niet verantwoord omdat daar genetici wel weten of de persoon de aandoening heeft maar ze delen het niet mee. Exclusie testing is wel oké

wanneer men bij een persoon met een genetische aandoening de pathogene mutatie niet kan identificeren kan men door familieonderzoek op indirecte wijze de diagnose bevestigen of dragerschap aantonen/uitsluiten.

- BRCA1 variant (p.pro280ser) bij 28jarige vrouw en borstkanker en veel kutfamiliestambomen, is de variant de oorzaak van de kanker?

- Wat is een SNP?

Single nucleotide polymorfisme:-Een mutatie waarbij 1 nucleotide is aangepast-polymorfisme omdat het een voorkomen van meer dan 1% heeft.

- Casus: jongen met hemivertebrae, ribafwijkingen heeft een deletie op een gen dat een rol speelt bij de vorming van voorlopers van wervels. Na sequenering ziet men dat er geen andere mutaties in dit gen zijn.- Hoe kan men zeker zijn dat deze mutatie de oorzaak is voor de afwijkingen?

In silicio: Databanken controleren?AZ sequentie analyseren?Familiaal voorkomen analyseren?als de ouders de mutatie niet dragen en de afwijking niet hebben? Kan je ooit 100% zeker zijn, nee toch?- Hoe verklaar je afwijkende ribben?Ribben en wervels ontstaan beide uit paraxiaal mesoderm. Meer specifiek het sclerotoom. Dit vormt namelijk het axiale skelet.- Verklaar de embryologie van hemivertebrae aan de hand van een tekeningWanneer de wervel maar aan één zijde normaal ontwikkelt is en je een hoek in de wervelzuil hebt. - Kunnen deze afwijkingen de oorzaak zijn van ambigue genitalia? Verklaar- Klinefelter Nee, wel puberteit minder ontwikkeld- Turner Nee, wel in pubertijd minder ontwikkeld- Volledige androgeen receptor insensitiviteit Neen, externe genitalia zouden ontwikkelen oiv van DHT, maar geen gevoeligheid hiervoor, dus als vrouw. Wanneer hierbij XY zal de vagina wel blind eindigen omdat er geen baarmoeder is gevormd door AMHWAAROM IS HET ANTWOORD HIER NEEN EN NIET JA? DHT IS TOCH EEN ANDORGEEN? de externe genitalia zijn dan vrouwelijk en niet onduidelijk

- Vrouwelijk pseudohermafrodisme Ja, androgenen excess zal zorgen dat de genitalia ook naar mannelijke kenmerken ontwikkelen. - Hermafrodisme Ja, zowel XX als XY dus kenmerken van beide. - 46, XX male Nee, gewoon een SRY gen dus productie van T

Reeks 2/B

Van Rompuy

Grote vraag: teken een dwarse doorsnede van corpus penis en glans penis en benoem alle structuren

Kleine vragen:- Wat is het epitheel van de endo- en exocervix? - Wat zorgt voor de melkejectie en onder invloed van welk hormoon? Myoepitheel cellen oiv van oxytocine - Bespreek fossa ischiorectalisTussen diafragma pelvis en diafragma urogenitale naar achterenGevuld met vetKanaal van allock verloopt hierdoor in een plooi van de fascia van m obturatorius internus. Hierin zitten van craniaal naar caudaal: a pudenda interna, nervus pudendus, v pudenda interna

- Wat zijn de retinacula uteri? Structuren uit bindweefsel en gladde spiercellen die cervix fixeren in de buikholte. (ligg cardinalia, sacro-uteriene banden en lig pubovesicale)- Wat zijn de delen van de eileider beginnend bij ostium abdominale?

Missiaen

Open vragen:

1. Bespreek relaxine: wat voor molecule is het (+geef voorbeeld van een ander hormoon met een gelijkaardige structuur), wat is de concentratie vanaf laatste menstruatie tot bevalling (grafiek), functies (3x)

Relaxine -polypeptide (lijkt op insuline)-Gevormd door corpus luteum (specifiek in de granulosa cellen)en decidua en placenta-functie: dilateert arteriolen, zorgt voor ADH, dorstgevoel

2.Bespreek PRL: concentratie bij borstvoeding (grafiek, zonder borstvoeding reeds getekend)

MKV:

2. Wat is geen effect van progesteron?A. Dorstgevoel stimuleren RELAXINE, stimuleert ook dilatie arteriolen en ADH secretie wat zorgt voor waterreabsorptie.B. Alveolaire ventilatie stimuleren effect progesteronC. Klierweefsel in de borst stimuleren tot groeien progesteron tijdens de pubertijd en later tijdens zwangerschap prolactine dat lactogenese 1 stimuleert met omvorming van alveolaire klieren naar ladocyten.D. oestrogeen receptorgroei blokkeren Progesteron

4. Wat is fout- door ritmische contractie van mm. ischiocavernosii wordt het sperma naar buiten gepompt FOUT BULBOSPONGIOSUS

5. Wat is foutA. tijdens selectiefase stijging van de pulsfrequentie van GnRH Stijging pulsfrequentie GnrH vind plaats tijdens pre-follikulaire fase en is reden waarom LH hoger piekt dan FSHB. LH en FSH hebben dezelfde alpha ketenN

C. LH, FSH en TRH zijn gelijkaardige glycocoproteïnenals hier echt TRH stond is deze fout, moet TSH zijn

Devriendt

Abstract over een founder mutatie (tekst is niet van belang):- Wat zijn founder mutaties?Wanneer een beperkte groep mensen voor zeer veel nakomelingen zorgt. Hierdoor kan de frequentie van een bepaald allel zeer sterk toenemen.- Wat is het belang hiervan in de kliniek? → Bij founder-mutaties komen vaak steeds dezelfde mutaties voor, dit is dus van diagnostisch belang. Gerichte testen kunnen gebruikt worden. - Geef 2 alternatieve manieren waarop … zeldzame varianten in een populatie frequenter voorkomen (maar ik weet de verwoording niet meer)→ Als ze een selectief voordeel hebben bv sikkelcelanemie bij malaria (adaptieve evolutie, maar zal dus niet “zeldzaam zijn”)→ Bottleneck in een specifieke populatie

Volgens mij als het gaat over steeds dezelfde mutatie: Mutatie hotspot en Gain of function (zie blz 84)

Gegeven: 8 afbeeldingen: (A) karyotype van klinefelter XXY; (B) karyotype van turner syndroom X; (C) karyotype van T21 XY; (D) karyotype van monosomie 2 XY; (E) karyotype van translocatie tussen 3 en 4 XY; (F) meisje met digeorge-syndroom; (G) jongen met Prader-Willie-syndroom paternele UPD; Hoe kan prader willi door een paternele disomie? Is dit niet altijd materneel? (pg 152 genetica) ja dit zal waarschijnlijk UPD15mat zijn(H) karyotype van triploïde cel XXYGevraagd: nummers schrijven bij de juiste uitspraak, aantal staat tussen haakjes gegeven:- Door deze aandoeningen worden de meeste miskramen veroorzaakt Translocaties B, A, C

- Deze aandoeningen zijn niet leefbaar Trisomie 1,17, monosomies d, hTrisomie 16, triploïdie - Welke dragers zijn fenotypisch mannelijk a, c, d(als dit leefbaar zou zijn), e, g, h (idem d)- Welke zijn onvruchtbaar zonder leerproblemen a, b

XX, maleXY, woman

-Bespreken hoe Prader-Willie ontstaat met uniparentale disomie

-Eerst een fout in een meiose deling. Vervolgens is er een fout in een mitose deling waarbij er één van de drie chromosomen verloren gaat. Als dit één van de twee vrouwelijke is, is er geen probleem. Wanneer dit mannelijk is heeft de persoon twee vrouwelijke Chromosomen 15. Hierdoor bevat hij bepaalde genen die materneel zijn ingeprent en wel voorkomen bij vader niet. isodisomie → fout in tweede meiotische delingheterodisomie → meest voorkomend bij PWS, fout in eerste meiotische deling

Juiste cijfer schrijven bij allemaal structuren voor embryonale oorsprong (zoals proefexamen)(bij afbeelding waren neurale lijstcellen erbij getekend) “

Tekening van hart met truncus arteriosus:A pulmonales en aorta zijn niet van elkaar gescheiden.Ook een membraneus septum tussen beide ventrikels is niet gevormd. Dit resulteert in een baby die snel blauw wordt omdat het zuurstofrijke en zuurstof arme bloed gemengd worden.De oorzaak is een probleem met de conotruncuale zwellingen, vaak is dit te wijten aan een probleem met ontwikkeling van de neurale lijsten (neurocristopahtie). - Benoem aandoening - Leg uit hoe deze aandoening ontstaat- Benoem structuur 4 en bespreek waarom dit vaak zo is bij deze aandoening- Benoem structuur 1 en bespreek embryonale oorsprong- Benoem structuur 2 en bespreek embryonale oorsprong- Benoem structuur 3 en bespreek embryonale oorsprong- Benoem structuur 2 en bespreek embryonale oorsprong

Mutatie in qPro280Ser; GATA-gen dat een autosomaal dominante aandoening veroorzaakt- Wat betekent: Pro280Ser? Proline op positie 280 is vervangen door Serine

- 5 stambomen waarbij er werd gekeken naar een bepaald allel, jij moest zeggen of dit allel ook de aandoening veroorzaakte - Afbeelding van het GATAgen waarbij het eiwit over verschillende diersoorten vergeleken werd, ‘Wat leer je uit deze afbeelding?’ We zien dat bepaalde AZ sterk geconserveerd zijn over verschillende diersoorten. Dit wijst erop dat dit AZ een sterk functioneel belang heeft in dit AZ. Een missense mutatie in een van deze AZ zal waarschijnlijk een pathogeen hebben - Welke twee andere technieken zou je kunnen gebruiken om te kijken of deze mutatie oorzakelijk is voor de aandoening? → Kijken naar de distributie van pathogene varianten van dit gen → Naar het type mutatie kijken, en proberen te bepalen of dit pathogeen zou kunnen zijn of niet bv frameshift ⇒ pathogeen-Overerving binnen de familie bekijken -databanken

Verschil chimerisme, mozaïcisme en heteroplasmie

Chimerisme: persoon bevat cellen van twee verschillende origines.Bij mozaïcisme heeft 1 persoon 2 verschillende allelen voor een allel waar een normaal maar 1 van aanwezig zou zijn. Persoon heeft dus 2 verschillende soorten cellen, maar deze hebben wel dezelfde oorsprong.Heteroplasmie focust zich enkel op mitochondriaal DNA. Persoon heeft meerdere vormen mitochondriaal DNA.

Waarom er 8 cervicale zenuwen zijn en 7 cervicale wervels zijnHiervoor moet je begrijpen hoe wervels gevormd worden. -Enerzijds heb je een fusie van beide somieten links en rechts-Anderzijds heb je een fusie van het onderste gedeelte van de bovenliggende en het bovenste gedeelte van de onderliggende somiet. Bij de 8 cervicale gaat het bovenste gedeelte van de meest craniale somiet verloren aan het occiput, het onderste van de meest caudale aan de 1ste thoracale. Door de openingen tussen de gevormde wervels kunnen nu de zenuwen het ruggenmerg verlaten.

Bespreek indaling van de testis en beïnvloedende factoren; wat als testis niet ingedaald zijn naam pathologie; complicaties bij deze pathologie en hun oorzaak abdominale fase: testes dalen oiv. insuline-like-3 peptideinguinoscrotale fase: dalen oiv. testosteron.Beiden worden geproduceerd door Leydig cellen

niet dalen = cryptorchidie-> hogere temperatuur -> grotere kans op teelbalkanker en verminderde fertiliteit-> risico op tortio testis -> pijn-> risico op liesbreuk

afbeelding gedetailleerde placenta met cijfers en juiste cijfers bij uitspraken zetten- Is polyploidSynctitiotrofoblast, want vormt syncitium met meerdere celkernen- Trofoblastcellen die traag delen weet iemand deze???- Zet een sterretje in de amnionholte- Staat in verbinding met a. Iliaca interna. Waarschijnlijk a umbicalis - Verdeelt de placenta in cotelydonendecidua basalis groeien in de villi dat nog overblijft - Benoem nummer 10

Waarom juveniele vorm van huntington door vader doorgegeven en Steinert door moeder?

Afhankelijk van de grootte van de repetetieve sequentie toename.

Bij Huntington: toename niet zeer groot. (CAG repetitie)Bij spermatogenese veel celdelingen nodig, sequentie wordt langer. Bij elke celdeling kans op verlenging sequentie.

Bij Steinert: toename sequentie enorm.Spermatogenese kan niet meer normaal plaatsvinden. Daarom enkel van moeder die waarschijnlijk nog niet gediagnosticeerd was met Steinert.

Examenvragen 2017-2018

Professor Van Rompuy[bewerken]

1. Grote open vraag (1/examen)

A. Bespreek de eileider (anatomie en histologie) en geef een tekening.B. Bespreek de anatomie van de vulva (met een tekening).C. Bespreek de frontale doorsnede door het voorste peritoneum bij de vrouw.D. Bespreek de anatomie en de histologie van de prostaat.E. Bespreek het endometrium (anatomie + histologie).F. Bespreek de rijping van follikels in het ovarium.

G. Bespreek het fixeerapparaat van de uterus (met tekeningen).H. Bespreek de arteriële bevloeiing van de vrouwelijke inwendige geslachtsorganen .I. Teken de doorsnede van de penis en de glans.

2. Kleine vragen (5/examen)

A. Geef de spieren van het spatium perinei superficialis-m ischiocavernosus-m bulbospongiosus-m transversus perinei supB. Geef de lagen van het scrotum van buiten naar binnen-Huid (epidermis en dermis)-Tunica dartos (<membraan van Colle, bestaat uit elastische vezels; bindweefsel, gladspierweefsel)Volgende lagen liggen onder het scrotum maar behoren zelf niet meer tot het scrotum)-Fascia spermatica ext (<aponeurose van m obl abdominus ext)-M cremaster (<uitlopers m transversus en m obl abdominus int)-Fascia spermatica interna (<fascia transversalis)C. Wat is het belang van de basalis van het endometrium?Deze laag bevat de rechte arteries en is onafhankelijk van de cyclus van de vrouw. Deze arterien zullen altijd zorgen voor bevloeing, tov de spiraal arteiien die enkel in de proliferatie fase bevloeit zullen zijn.D. Wat zijn de Leydigcellen en waar liggen ze?Cellen die testosteron produceren gelegen in interstitium van de tubuli seminiferi contorti. Deze cellen hebben Reinke kristallen in het cytoplasma.E. Wat is de corpus albicans?Wanneer een vrouw ovuleert blijven enkele theca en granulosa cellen achter in het ovarium, deze vormen corpus luteum. Dit houdt (indien de vrouw niet bevrucht wordt) 14 dagen stand. Vervolgens gaat dit afbreken en blijft dit als een litteken achter dat we corpus albicans noemen. Dit zal dieper in de ovaria zinken en uiteindelijk verdwijnen.F. Teken de acinaire klier van de borstEenlagig cilindrisch epitheel van cellen die gestimuleerd worden door PRL met hierrond pericyten die contraheren door oxytocine.Deze liggen beide in een BM waarrond celrijk vezelarm bindweefsel zich bevindt. Dit is wel hormoongevoelig.G. Wat is de plexus pampiniformis?Ligt in funiculus spermaticus en is een samensmelting van alle venen die hier gelegen zijn. Deze omringt de bloedvaten in de funiculus.H. Geef de definitie van luteinisatieLipiden opstapeling in het corpus luteum.I. Wat zijn de regionale lymfeklieren van de testis en waar liggen ze?lumbale pre- en paraortischeJ. Wat is de fossa ischiorectalis en waar situeert deze zich?Tussen diafragma pelvis en urogenitale naar achteren toe gevulde ruimte met vet. Kanaal van allock loopt hierdoor naar ventraal toe.K. Welke klieren monden uit in het vestibulum vaginae?-para-urethrale klieren (SKENE)

-glandula vestibula maior (BARTHOLIN)-glandula vestibula minor L. Welk epitheel bekleedt de exo- en endocervix?ENDO: 1 lagig cilindrisch mucineus epitheel.EXO: meerlagig niet verhoornd plaveiselepitheel dat glycogeen produceert OIV oestrogenen.M. Leg uit hoe het kan dat een man nog kan ejaculeren na een vasectomie.Een groot deel van het semen wordt geproduceerd in het deel na de zaadleiders. Dit in de prostaat (zure fosfatase en bactericide stof) en vesicae seminalis (vit C, fructose, fibrinogeen)De man zal dus ejaculeren maar zonder spermatozoa.N. Welke arteriae liggen in de funiculus spermaticus?A cremasterica (van a epigastrica inferior)A testicularis (van aorta)A ductus deferentis (van a umbilicalis)O. Bespreek de verschillende zones in de prostaat.-centraal -perifeer-transitie zoneP. Geef 3 oorzaken van scrotale zwelling-Spermatocoele-Hydrocoele-Filariasis Q. Welke cellen zorgen voor melkejectie en o.i.v welk hormoon?Myoepitheelcellen oiv oxytocineR. Welke cellen vindt men terug in de tubuli seminiferi?-Contorti: Sertori en Leydigcellen -Recti: 1 lagig kubische cellen S. Waar komt baarmoederhalskanker het meeste voor?Overgang endo naar exocervix, dus overgang van 1 lagig cilindrisch naar meerlagig niet verhoornd plaveisel epitheel squamo -columnale junctie.T. Welk bloedvat bevloeit de prostaat?A vesicalis inf, een aftakking van de a illiacaU. Welke arteries lopen in de zaadstreng?A cremasterica (van a epigastrica inferior)A testicularis (van aorta)A ductus deferentis (van a umbilicalis)

V. Welke laag van de uterus wordt verwijderd bij de menstruatie? De functionalis die het bovenste deel van het endometrium bevat.W. Waar liggen de glandula bulbo-urethralis (van Cowper) en waar monden deze uit?Liggen in spatium perinei profundus en monden uit in urethra, specifiek in de ampulla urethrae. Ze produceren en sereus alkalisch slijm.X. Wat is de utriculus prostaticus?Blindeindigende opening tussen de twee openingen van de ductuli ejaculatori in de pars prostatica van de urethra (colliculus seminalis). Dit is een rest van het kanaal van muller.Y. Welk deel van urethra masculin komt overeen met de urethra feminina?

pars membranacea in de m transversus perinei profundus. Deze bevat ook de urethra sfincter.Z. Wat is de fascia van Denonvilliers? Wat is de homoloog bij de vrouw?=fascia prostatoperitonealis-tussen rectum en prostaat, deel van peritoneum in excavatio rectovesicalis

Professor Devriendt[bewerken]

1. Stamboomoefening. De ouders van kind X waren neef en nicht, de overgrootvader leed aan hemofilie A, enkele achterneven/achternichten hadden miskramen. Sporadisch voorkomen van een familielid met NBD, één had trisomie 21 en een andere persoon leed aan een autosomale aandoening.

A. is er een verhoogde kans op hemofilie AB. is er een verhoogde kans op Down (hou rekening met alle ontstaansmechanismen)C. is er een verhoogde kans op NBDD. zijn er nog andere verhoogde kansen? Welke zijn deze en hoeveel bedragen deze?E. Wat is anticipatie en leg uit adhv 2 voorbeelden?

Concept bij +ele repeat sequentiesIn opeenvolgende generaties neemt de lengte van de repeat toe. Dit resulteert in een toename van de ernst.

Vb 1= Huntington → in volgende generaties treedt de ziekte steeds vroeger op en zal ook de ziekte een grotere ernst vertonen. Dit is te wijten aan de CAG repeat sequentie die steeds langer wordt.

Vb 2= Steinert (myotone dystrofie)→ Wanneer overerving van moeder is de ernst veel groter.Dit doordat de repeat sequentie veel langer is Moeder had mildere vorm. Waarom enkel bij moederlijke overerving?Spermatogenese kan niet plaats vinden door de extreem lange repeat sequentie, oogenese is hier minder gevoelig aan.

2. Stamboomoefening: We hebben een tweeling, broer en zus, en een jongere broer. Beide jongens hebben een zeldzame recessieve X-chromosoon gebonden aandoening. De vader en moeder zijn neef en nicht. Niemand anders heeft in de familie deze aandoening. Ondertussen heeft de dochter een volwassen leeftijd bereikt en beide broers zijn al gestorven. Ze wil graag weten hoe groot de kans is dat ze drager is. Dit is niet zo makkelijk, want het gen is 5 miljoen basen paren groot. Er wordt een DNA-test gedaan.

Haplotypen:Vader: Merker A: allel B, Merker B: allel 8, merker C: allel e

Moeder: Merker A: allel A & C, Merker B: allel 5 & 12, merker C:allel a & bZoon 1: Merker A: allel C, Merker B: allel 12, merker C: allel bZoon 2: idem zoon 1Dochter: Merker A:allel B & C, Merker B: allel 8 & 12, Merker C: allel e & bA. Teken de stamboom en de haplotype overerving.B. Wat is de kans dat de dochter ook draagster is?C. Wat is de kans dat de dochter draagster is na de DNA test?

3. Een koppel (beiden 22 jaar) heeft een kindje met syndroom van Down.

A. Bespreek de drie oorzaken. -Fout is meoise: Klassieke vrij-Fout in een normale mitotische deling tijdens de ontwikkeling: Somatisch mosaïcisme-Robertsoniaanse translocatie B. Ontstaansmechanisme?

C. Herhalingsrisico? -Normale vorm kent hoger risico met ouder worden van de moeder. Ook verhoogd risico van 1% door gonadaal mosaïcisme.-Somatisch mosaïcisme heeft geen verhoogd herhalingsrisico.-Bij een Robertsoniaanse wanneer de novo geen verhoogd herhalingsrisico.Wanneer een van ouders dragers is van dergelijke translocatie is er altijd een verhoogd risico.Bij vader enkele percenten hoger, bij moeder zeer erg verhoogd. De controle mechanismen zijn bij vader immers strenger

D. welke prediagnostische test kan men uitvoeren om op te sporen of het volgende kind terug TR21 kan hebben (Nipt, PGS,VWP ofcelvrij DNA)?

4. Bespreek deze aandoening (non-rotatie):

A. leg uit waar zich dit in de embryologische ontwikkeling situeert. Embryologische ontwikkeling van de middendarm, dit is een afwijking van de rotatie van de darmen. B. Wat zijn de symptomen?Non-rotatie leidt (kan leiden tot) tot volvulus, deze leidt tot:

- Verminderde arteriële toevoer ⇒ afsterven van het weefsel- Verminderde veneuze afvoer ⇒ bloeding- Doorgankelijkheid van darm verminderd ⇒ Pijn en braken

Bij een appendicitis, zal de patiënt ook de pijn voelen in de linkerfossa ipv rechterfossa

5. Tekening van transfuseur-transfusé:

A. Zijn deze kinderen zijn steeds van hetzelfde geslacht? ja: transfeur-transfusé komt voor bij monozygoten (monochoriaal) volgens mij moeten ze niet hetzelfde geslacht hebben, aangezien er enkel anastomosen mogelijk zijn bij monochoriaal dus bij DIzygote tweelingen

(cf. D)What A DUMBASS hate to bring it to you maar dizygoten zijn altijd dichoriaal en enkel monozygotek knn monochoriaal zijnB. Is lid B de transfuseur/transfusé? C. Deze aandoening kan niet voorkomen bij een monoamniotische tweeling? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14634563Mogelijk, maar zeer zeldzaam ik zou ook zeggen van wel, enkel aantal chorionvliezen van belangD. Deze zygote werd tussen d1-3 na conceptie gesplitst? Neen want dan dichorionaal en geen anastomosen mogelijk dus vanaf D4E. Leg uit wat de problemen zijn bij lid a/lid b.F. de navelstreng na kromming en bij geboorte tekenen

6. Wat ontstaat uit wat bij embryogenese (zoals op proefexamen, te vinden op Toledo).

7. Tekening van embryologische ontwikkeling gegeven van stadium met 2 kiembladen.

A. zaken aanduiden en benoemen. /B. wat geeft aFP af in het begin? DooierzakC. wat is de voorganger van de navelstreng? benoem. Hechtsteel + Ductus vitellinus + Allantois?D. Welke holte verdwijnt...Chorionholte

8. Haplotypes bij autosomaal recessieve aandoening, ouders zijn verre familie van elkaar. We doen indirecte DNA diagnostiek en bekomen volgende resultaten (Opmerking: deze allellen staan niet in juiste volgorde, ze staan alfabetisch):

Vader: merker a: allel A en B Merker b: allel 1 en 2 Merker c: allel e en fMoeder: merker a: allel C en D Merker b: allel 3 en 4 Merker c: allel c en dGezonde dochter: merker a: allel A en C Merker b: allel 2 en 4 Merker c: allel e en d Aangetaste zoon: merker a: allel B en C Merker b: allel 2 en 3 Merker c: allel e en fA. Construeer op basis van deze gegevens: een stamboom met de meest waarschijnlijke haplotypesB. Welk prenataal onderzoek stel je voor, wanneer en waarom? C. De ouders hebben nog een kinderwens: kans op herhaling?D. Stel, we doen bij prenataal onderzoek bij ongeboren kind, wat merk je op? (2 situaties met allelen gegeven, wel in juiste volgorde)E. Wat is de kans op draagsterschap van de gezonde dochter voor het onderzoek, en na het DNA-onderzoek? F. Wat is de kans op een kind met de aandoening tussen de gezonde dochter en haar neef?

G. De mutatie die voor deze aandoening zorgt is een Arginine-mutatie, geef twee redenen waarom hier aak mutaties optreden. De eerste reden is dat 4 van de 6 codons CG hebben, maar weet iemand de tweede reden?

9.Wat is mola hydatiformis?

Aandoening waarbij de embryo niet goed ontwikkeld, maar de trofoblast wel.Doordat embryonale bloedvaten niet goed ontwikkelen is er geen vochtafvoer uit de villi en zwellen deze op.

Deze aandoening onstaat door androgenotische embryo’s: embryo’s met beide chromosomen van de vader. Dit door bevruchting van een oocyt zonder kern met een zaadcel.

10.Teken de ontwikkeling van de mannelijke en vrouwelijke externe genitaliën

Bij man wordt tuberculum gentitale de glans, de labioscrotalezwelling de balzak en fuseren de urogenitale plooien tot de schaft van de penis?

de urogenitale sinus vormt de urethra in de penis.

Bij de vrouw zal het tuberculum glans clitoridis vormen, de labioscrotale zwelling de labia majora en urogenitale plooien labia minora.

urogenitale sinus vormt het onderste deel van de vagina.

11. Tabel met pseudohermafroditisme invullen:

A. karyotype? 46, XXB. fenotype ?C. welk gen betrokken? 21 hydroxylase deficiëntieD. hoe is de vagina, uterus, testis, prostaat (aanwezig/afwezig/normaal/abnormaal)?

13. Wat is innestelingsbloeding en hoe ontstaat deze?

14. Wat is sex ratio?

A. wat is de rol in evolutie?

Verhouding van mannen over vrouwen op elke moment in het leven. Tot en met de vruchtbare leeftijd is deze >1. Op moment van de vruchtbare leeftijd 1/1. Hierna <1.-Een man heeft dus gedurende heel zijn leven meer kans om te overlijden.-Er zorgen initieel meer Y zaadcellen voor een bevruchting wat leidt tot meer mannelijke embryo’s. MAAR er treden ook al direct meer mannelijke miskramen op.

B. Hoe is deze beïnvloedbaar (2 voorbeelden geven)?

Omgeving kan deze veranderen. Vb 1: Na 9/11 daalde de SR, er werden minder mannelijke embryo’s geboren. Dit is algemeen na een rampBij roken daalt de SR ook. Vb2: In bepaalde landen worden bevruchtingen die tot een vrouwelijk embryo leiden afgebroken. Dit leidt tot een gestegen SR.

15. Beeld van karyotypering: wat is dit? (=>45X) Geef 5 afwijkende kenmerken hiervan

TURNER SYNDROOM

-Verminderde lengte

-leer problemen

-geen verminderde intelligentie

-infertiliteit door snelle atresie van de follikels, streak gonads

-hoger risico op hart en nier afwijking

-meisjes komen niet spontaan in pubertijd

16. Wat is heritabiliteit? Waarom verandert het in functie van de tijd? Bespreek met een voorbeeld.

DEF: een maat voor genetische bijdrage aan een variatie van een kenmerk in welbepaalde omstandigheden

Door veranderingen in omgeving is de heritabiliteit geen constante waarde, maar verandert deze in de tijd.

Vb: Gewicht

Vroeger → heritabiliteit voor gewicht laag.Het was vooral de omgeving die ging bepalen of iemand veel of weinig woog. Dit door de (goede) voeding die, al dan niet, ter beschikking was.

Nu → heritabiliteit hogerDe meeste mensen hebben toegang tot voldoende voeding. Of iemand hierbij overgewicht ontwikkelt wordt vooral bepaald door een genetische factor.

17. Puzzel met verschillende afwijkingen en aandoeningen: Verbind wat bij elkaar past. (vb: longhypoplasie, oligohydramnios, polyhydramnios, duodenumatresie, onmiddellijk braken na geboorte, gesloten buccopharyngeaal membraan, double-bubble…

18. Leg uit a.d.h.v voorbeelden: malformatie, sequentie, deformatie?

Malformatie: een aandoening door een fout in de intrinsieke ontwikkeling van een orgaan of weefsel. (Omphalocele)

Sequentie: een bepaalde afwijking is secundair aan een andere aandoening (longhypoplasie door oligohydraminos ontstaan door een nierafwijking = Potter-sequentie)

Deformatie: een secundaire misvorming (een misvormd hoofdje door oligohydraminos).

19. Foto met transpositie van grote bloedvaten

a. Benoem deze afwijkingen met de volledig juiste benaming

b. Waarom worden deze kinderen vaak met een kleiner hoofd geboren?Aftakking naar hoofd is normaal plaats waar veel O2 aanwezig is het het bloed, deze bevindt zich namelijk op de aorta voor het zuurstofarme bloed van de ductus arteriosus hier bij wordt gemengd.Bij de transpositie zullen er 2 parallelle circuits met bloed zich voordoen. Het zuurstofrijke bloed van placenta komt in RA, gaat naar LA en LV om dan in de a pulmonales te komen (door de transpositie). Het zuurstofrijke bloed wordt nu pas toegevoegd aan het zuurstofarme bloed in de aorta NA de aftakking van de bloedvaten voor hoofd en hals en bovenste ledematen.c. Geef 2 behandelingen die levensreddend kunnen zijn voor deze baby’s-Prostaglandis-Rashkindd. Waarom gaat dit vaak gepaard met een ventrikelseptum defect?Beide zijn afhankelijk van de ontwikkeling van de conotruncale zwellingen oiv van de neurale lijstcellen

20. Kind 46,XX met ovaria maar met genitaliën zoals op figuur (ambigue gentitaliën). Dit komt niet door teveel androgeen? Er stond “is niet blootgesteld geweest aan externe androgenen”

a. Wat zien we op de foto?Vrouwelijk pseudohermafroditisme b. Wat is dan wel de oorzaak?Een deficiëntie van 21-hydroxylase. Hierdoor is er geen negatieve inhibitie om de CRH excretie waardoor de bijnieren continu overgestimuleerd worden, dit leidt tot een teveel aan androgenen die ook in de bijnier gevormd worden. c. Hoeveel kans op nog zo een kind?Autosomaal recessief ⇒ ¼ (kans is niet verhoogd) komt alleen voor bij vrouwen dus 1/8 d. Wat kan er aan gedaan worden om dit in de toekomst te vermijden?Langdurige corticoïden toedienen aan personen waar we zien dat ze de mutatie dragen en zwanger zijn van een meisje.

21. Foto embryo met verschillende getallen, teken de volgende structuren: • notochord • appendix • Ventrale pancreas • Nier

22. Hoe noemt deze nummer + ontstaan (intra-embryonaire coeloomholte) a. Benoem … b. Welke structuren komen uit dooierzak? c. Wat wordt deze nummer na geboorte. Wordt lig. teres hepatis d. Duid op figuur amnionvlies aan in kleur

Professor Missiaen[bewerken]

grote open vragen (2/examen)

1. Humaan chorion Gonadotropine

A. Welke structuur heeft deze molecule?GlycoP: A en B ketenB. Met welke hormonen is dit verwant?LH, FSH, TSH

C. Waar wordt dit geproduceerd?Placenta

D. Teken de concentraties in functie van het verloop van de zwangerschapStijgt van dag 22 → -piek op 10W → daling tot cst CE. Wat zijn de functies hiervan?-stimuleren braakcentrum-luteolyse verhinderen-bijdragen aan vorming mannelijk fenotype F. Is er een diagnostisch belang? Waarvoor?-trisomie bepaling: T13 en 18 zien we te lage waarden van zijn B keten. Bij T21 te hoge waarden. Kan een indicatie zijn op een trisomie. Controleren met nekvocht via echografie.-zwangerschap bepaling

2. Galactopoiese

A. Geef de definitie van dit procesIn stand houden melkproductie bij de moederB. Geef de concentraties PRL voor een vrouw die geen borstvoeding geeft en een vrouw die wel borstvoeding geeft. Wel: zakt, maar met pieken waardoor vertraagtNiet: zaktC. Hoe wordt de PRL-secretie geregeldNormaal wordt PRL onderdrukt door dopamine secretie uit HT. Bij zuigen baby aan borst wordt de dopamine secretie onderdrukt waardoor de PRL secretie toeneemt. Dit zorgt voor pieken in de PRL CD. Waarom stijgt de melkproductie naarmate de zwangerschap vordert?Cellen worden gevoeliger voor PRL

3. Prolactine

A. In welke cellen wordt deze proteïne gesecreteerd?Lactotrope cellenB. Waar liggen deze cellen? AdenohypofyseC. Hoe verloopt de concentratieStijgt vanaf dag 1, maar start niet bij 0. Blijft stijgen tot geboorteD. Hoe verloopt de regeling tijdens de zwangerschap? Oestrogenen zorgen voor secretieE. Hoe wordt PRL geregeld tijdens de borstvoeding?Secretie geïnhibeerd door dopamine. Baby zuigt → dopamine secretie geïnhibeerd

4. Melkejectie

A. Geef de definitie van dit procesStromen van melk uit alveolen naar melkgangB. Welk hormoon regelt dit proces?Oxytocine? Opiaten inhiberen bij stress C. Welk hormoon stimuleert de ejectie?

OxytocineD. Wat doet de melkejectie met de borstklieren? Contractie van de myoepitheel cellen.E. Wat doet dit hormoon met de uterus ?samentrekkenVoordeel: extra myometrium wordt verwijderd (involutie)nadeel: pijnlijk

Meerkeuzevragen

1. Welke van de volgende stellingen is fout?

A. dynorfine daalt tijdens de folliculaire fase DYNORFINE gesecreteerd oiv van P. P onstaat bij hoge LH op einde van pre-ovulatoire follikel fase. Dus ik denk dat dunorfine dus stijgt in deze fase. tijdens de folliculaire fase is er toch nog niet echt een dynorfinesecretie in het algemeen? dat is indd pas in de lutheale fase dus ben akkoord met wat hieronder wordt gezegd. maar is er dan persee wel een daling van dynorfine tijdens deze fase?B. hoeveelheid GnRH daalt tijdens de selectie (folliculaire fase Ik denk deze, want in de cursus staat dat dyn pas gesecreteerd wordt in de luteale fase, dus in de folliculaire fase wordt KISS nog niet geinhibeerd en GnRH dus ook niet.C. Hoge oestrogeenconcentraties verhoogt de pulsfrequentieD. De midcyclische LH-piek is hoger dan die van FSH omwille van de pulsfrequentie JUIST

2. de ovulatiebloeding is een

A. Een vaginale bloeding door een oestrogeen dervingsbloedingB. Een vaginale bloeding door een oestrogeen progesteron dervingsbloeding Is gewone regelsC. Een vaginale bloeding door een oestrogeen doorbraakbloedingD. Een bloeding in de buikholte MIDDENPIJN!

3. Welke van de hieronder gegeven stellingen is fout?A. orthosympathicus inhibeert tumescentie B. musculus bulbospongiosus zorgt voor rigiditeit (is dit niet mm, ischiocavernosi?)Jeps denk ik ook C. Klieren van Littré worden parasympatisch geïnnerveerdD. de meerderheid van de androgenen wordt bij de man in de gonaden aangemaakt, bij de vrouw is dit maar de helft.Bij de vrouw enkel lokale aanmaak (Is dit niet hetzelfde voor de man en de vrouw?)Ja denk ook dat dit hetzelfde is

4. Welke van de onderstaande stelling is foutief?

A. testosteron wordt lokaal aangemaakt (lokaal effect) JUISTB. androstenedion is een precursor van androgenen en oestrogenen JUIST

C. albumine bindt alle androgenen in het bloed JUIST (wat met de androgenen die gebonden worden door globuline en de vrije androgenen?)D. de geatresieerde follikels maken veel androgenen tijdens de ovulatieOntwikkeling en voortplanting

Examenvragen 2016-2017Moerman[bewerken]

Grote vragen

● Bespreek het diaphragma pelvis● Bespreek de anatomie van het lig. latum● Teken een dwarse doorsnede van de corpus penis.● Teken een frontale doorsnede van het voorste perineum van de vrouw● Teken een frontale doorsnede door het mannelijke perineum● Teken één vrouwelijke borstklier-acinus● Bespreek en teken de fixatie van de uterus● Bespreek de anatomie & verankering van de uterus + tekeningen● Bespreek de anatomie en histologie van de epididymidis en de ductus deferens (+

tekeningen).● Anatomie en histologie van de tuba uterina● Teken en bespreek de bezenuwing van de mannelijke geslachtsorganen● Bespreek de arteriele bevloeiing van de mannelijke geslachtsorganen● Bespreek verloop, inervatie en functie van de diepe en oppervlakkige perineale

spieren● Bespreek n. pudendus +tekeningen● Bespreek de anatomie en histologie van de prostaat● Bespreek de anatomie en histologie van de testis● Bespreek de folliculogenese met tekeningen en uitleg

Kleine vragen

● Hoe ontstaat het kanaal van Alcock en welke structuren lopen er in?

Plooi in de fascia van de m obturatorius internus. Hierin verlopen a en v pudenda interna en n pudendus.

● Is ejaculatie nog mogelijk na vasectomie? Leg uit.

Ja, groot deel van semen wordt na de plaats waar de zaadleider wordt onderbroken. Er komt nog semen bij uit vesicae seminalis en de prostaat.

● Welke bloedvaten bevinden zich in de funiculus spermaticus?

A testicularis van aorta

A cremasterica van a epigastrica sup

A ductus deferentis van a umbilicalis die uit AII

● Wat heeft een fructoserijk secreet? + daarover uitleggen

Vesicae seminalis

● Waar bevinden de Leydigcellen zich + functie?

Interstitium van tubuli seminiferi contorti en produceren testosteron. Zijn polygonale eosinofiele cellen

● aa helicinae plaats & functie?

Takken af van a profunda penis, a urethralis en a bulbi penis en gaan lopen in corpora cavernosa.

In rust zijn deze dicht, bij erotische stimulatie vullen ze zich met bloed en zullen zo de penis in erectie brengen.

● Wat verstaan we onder de levatorpoort?

=Diafragma urogenitale

ventraal van diafragma pelvis

● Door welk epitheel wordt de ductus deferens bekleed?

Pseudomeerlagig epitheel. Basale reserve cellen en hoge cilindrische cellen met stereocilia die zullen zorgen voor maturatie en absorptie.

● Welke cellen bevinden zich in de tubuli seminiferi bij een prepubertaire jongen?● Welk epitheel bekleedt de endo- en exocervix● Waar vindt het vaakst baarmoederhalskanker plaats?

Overgang endo- naar exocervix. Een abrupte overgang van een 1 lagig cilindrisch naar een meerlagig niet verhoornd plaveisel.

● Welke cellen vindt je in de eileider?

-Basale reserve cellen of basale cellen met een lymfocyten functie

-klier cellen die een waterig secreet secreten

-Trilhaarcellen met vili

-stiftcellen: afstervende kliercellen of trilhaarcellen

● Waar en wanneer vind de eerst meiotische deling plaats en wat wordt er gevormd?

Bij de vrouw

-Deze kan worden onderveeld in twee fase. Ze wordt namelijk gestopt in de profase 1.

Voor profase 1: primaire oocyt onstaat in de dooierzak

Na profase 1: bij ovulatie wordt de eerste meiotische deling afgerond. De eicel blijft vervolgens steken in metafase 2. De ovulatie vindt plaats op de overgang van ovarium naar fimbrae

Bij de man

Volledig in de testis, specifiek in de sertori cellen gelegen in de tubuli seminiferi contorti

● Geef de omgevende lagen van de testes van buiten naar binnen.

huid (dermis en epidermis)

tunica dartos (voortzetting van membraan van colles en bestaat uit elastische vezels en gladde spiercellen)

fascia spermatica ext

m cremaster

fascia spermatica interna

● Welke weg legt de zaadcel af van de testis naar de buis van Fallopius

Tub seminiferi contorti → Tub sem recti → Rete testis → Duct eff → Duct def → Duct ejac→ Urethra → Vagina → Canalis cervicis → canalis isthmi → Cavum uteri → Isthmus → Ampulla

● Wat is het belang van de basalis in het endoderm?● Hoe beschermt het endotheel van de vagina en de cervix tegen infecties?

-Cervix: Produceren van een alkalisch slijm in de endocervicale crypten. De cervix wordt door een slijmprop op deze manier afgesloten.

-Vagina: Zure PH door aanmaak glycogeen dat door bacteriën in de vagina wordt omgezet naar melkzuur.

● Welke spieren bevinden zich in het spatium perinei superficialis?

-bulbospongiosus

-ischiocavernosus

-m transversus perinei superficialis

● Een vrouw klaagt bij de bevalling van pijn, maar de n pudendus werd verdoofd. hoe kan dit?

n pudendus zorgt voor de beznuwing van de vulva.

Vagina en geboorte kanaal worden bezenuwd door nn splachnici pelvini (loopt naar dorsale takken S2-S4)

uterus kent zijn bezenuwing via nn hypogastricii (naar plexus aorticus, n splachnici lumbales, n spinale T11-L2)

● Waar liggen de regionale lymfeklieren van de vulva?

Labia maior: oppervlakkige inguinale lymfeknopen

Labio minor en glans: diepe inguinale en interne iliacale lymfeknopen

● Wat begrenst de prostaatloge.

BOVEN: blaas

ANT: spatium 9prevesicalis/retropubico van Retzius

POST: fascia van denonvilliers (excavatio rectovesicalis. Tegen de prostaat liggen hier de vesicae seminalis en ampulla van d ejaculatori

LAT: m levator ani

ONDER: m transversus perinei profundus

● Bespreek de positie van de a. uterina, de baarmoederhals en de ureters.f

De ureter gaat het parametrium kruisen 1.5 cm lateraal van de cervix.

● Bespreek de fossa ovarica.● Wat is het kanaal van Nuck.

Normaal verdwijnt de processus vaginalis volleidg tijdens de ontwikkeling. In sommige gevallen blijft hier een rest van over in de vorm van het Kanaal van Nuck.

● 4 stellingen over de penis: de zwellichamen worden bevloeid door de aa. helicinae er zijn 2 corpora spongiosa en 1 cavernosa de urethra loopt in het corpus cavernosa …?

Missiaen[bewerken]

Hoofdvragen

● Bespreek relaxine● Bespreek de contracties tijdens de ovulatie en menstruatie

Contracties eileider: bij ovulatie gaan er onder invloed van PGE2 cotracties van de eileider optreden.(MIDDENPIJN)

Contracties myometrium:

Tijdens menstruatie sterke contracties van fundus naar cervix met als doel endometrium te verwijderen. Deze ontstaan door de invloed van PGF2alfa (DYSMENORROE)

Tijdens ovulatie gaat E2 zorgen voor een lichte (ongevoelde) contractie van de uterus van cervix naar fundus. Deze om de zaadcellen voor te stuwen.

Tijdens de luteale fase gaat corpus luteum zorgen voor P. Dit zal het myometrium ontspannen.

● Bespreek HCG

Wat: Glycoproteïne met dezelfde alfa keten als LH, FSH, TSH en verschillende beta keten

Waar: placenta in de trofoblast

Concentratie: Sterke stijging, daling tot plateau

functies: braakcentrum stimuleren, voorkomen luteolyse door stimulatie LH-R, leydigcellen stimuleren zodat deze T secreteren

Diagnostisch:

-zwangerschap

-trisomie

● Bespreek het climacterium (grafiek van estradiol en estron tussen 46 en 56 jaar, grafiek van LH en FSH tussen 46 en 56 jaar, waarom daalt LH, waarom daalt FSH, waarom dalen de oestrogenen?) STIJGEN LH EN FSH NIET? Idd

vanaf 46j: inh C daalt doordat de overgebleven follikels INH minder secreteren. Hierdoor valt de inhibitie op FSH weg en zal FSH stijgen

vanaf 56j: De E2 concentratie is gezakt. Hierdoor worden de KNDY neuronen niet meer geïnhibeerd en is er meer GNRH secretie. Dit zorgt voor een stijging van LH en FSH. FSH stijgt meer omdat ook zijn rechtstreekse inhibitie via LH en FSH is weggevallen.

● Bespreek prolactine tijdens de zwangerschap (welk soort hormoon, op welk hormoon lijkt het, hoe wordt het geregeld, welke 3 functies heeft het, wat is de concentratie?)

Wat: polypeptide (lijkende op hPL, hGH)

Waar: lactotrope cel in adenohypofyse

Regeling: in zwangerschap door oestrogenen gestimuleerd

Functie: lactogenese 1 en insuline secreties

● Bespreek de hormonale regeling van de pre-ovulatoire follikel (4 grafieken tekenen van dag 11-14)

Preovulatoir follikel:

-hoge oestrogeen concentratie zorgt voor een sterke toename in FSH en LH door meer GnRH-R op de gonaden.

Door de hoge LH concentratie: gaan de granulosacellen stoppen met delen en P secreteren. Ook gaan de theca en granulosacellen luteïne opslaan in hun cytoplasma en hierdoor geel kleuren.

● Bespreek de veranderingen van het spierweefsel tijdens de zwangerschap

Neemt sterk toe

● Bespreek temperatuur regeling bij spermatogenese (deelvragen gegeven: waarom temp regelen? mechanisme voor verwarming bij te koud scrotum? omgekeerd?)

Lage T voor goede spermatogenese door:

1. weinig isolatie door dunne huid, geen subcutaan vet, weinig beharing

2. veel warmte afvoer door vele zweetklieren en oppervlakkige venen3. weinig warmte aanvoer door effect van plexus pampiniformis

Wanneer scrotum te koud kan m cremaster samentrekken en scrotum hierdoor dichter bij het warme lichaam brengen.

Bij nog koudere omstandigheden verlaagt de tunica dartos de opp en dus de warmte afgeven door te contraheren en rugae te vormen

Ziekte die T verhogen

-Cryptorchidie

-varicocele

-koorts

● Bespreek humaan placentair lactogeen (deelvragen: wat voor een hormoon is dit? waarop lijkt het? teken de concentratie, waar wordt het geproduceerd? wat zijn de functies?)

Type: polypeptide (idem PRL, hGH)

Waar: placenta

Wat: stimuleert zowel insuline resistentie als insuline secretie

Hoe: stijging vanaf enkele dagen en heel de zwangerschap

● Melkejectie (wat is dit? welke hormonen spelen hierbij een rol? wat is het effect van de hormonen? welke factoren stimuleren dit? welke inhiberen dit? wat is het effect hiervan op de uterus?)

Def: Stuwen van de melk van alveolen naar kliergangen.

Dit gebeurt oiv oxytocine die zal zorgen dat de myoepitheel cellen contraheren

Oxytocine komt vrij bij: 1. het zuigen van de baby aan de borst 2. De moeder die denkt aan melkgeven (geconditioneerde reflex) 3. Ferguson reflex die zal optreden bij geslachtsgemeenschap. De vagina en cervix worden uitgerokken en hierdoor zullen neuronen naar de neurohypofyse gaan om oxytocine secretie te stimuleren.

Oxytocine zal ook de baarmoeder samen laten trekken

voordeel is dat het bijgekomen myometrium wordt verwijderd, nadeel is dat dit veel pijn kan veroorzaken bij de moeder.

Begrippen atresieDegeneratie van de follikels. Treed gedurende het hele leven op tot de menopauze waar er geen follikels meer overblijven. plexus pampiniformisVeneuze plexus rond a testicularis. Deze draagt bij aan de T laag houden in de testis door het warme bloed dat van boven komt via a testicularis af te koelen bij koeler bloed dat van beneden. emissieSamentrekken van blaas, epididymis, zaadblaasjes, prostaat, prostaat onder ortho sympatische stimulatie. Dit is een deel van de ejaculatie. luteolyseDegeneratie van corpus luteum oiv PGF2alfa middenpijnPijn ontstaat bij ovulatie door-Sterke contracties eileiders-bloed in buikholte-drukken van grote follikel op ovariële structuren rijpen van de cervixCervix wordt week en uitrekbaar. Ook zal verstijking optreden, dit is het verkorten van de lengte van de cervix.De rijping van de cervix gebeurt oiv matrixmetalloproteasen dynorfineHormoon geproduceerd door KNDY-neuron. Zorgt voor een verlaging in frequentie van het afsheiden van kisspeptine.

gonadarcheopstarten van de E2 productie in de pubertijd (door een stimulatie van de KNDY neuron door een gestegen leptine concentratie) eclampsiesterk gestegen arteriele bloeddruk zorgt dat hersencapillairen beschadigd worden. Hierdoor kunnen er stuipen optreden.Ernstige complicaties met dood van baby en dood van moeder opvliegersTijdens de menopauze kan vrouw “aanvallen” van sterk zweten, warm hebben, rood worden krijgen. Dit door dat oestrogeen sterk in C gedaald is en zijn inhiberend effect op KNDY neuron niet meer uitoefent. Hierdoor is NKB C sterk gestegen en stimuleert deze de HT voor een T stijging. neurokinine BHormoon geproduceerd door KNDY-neuron. Zorgt voor een verhoging in frequentie van het afsheiden van kisspeptine. sekshormoonbindend globuline pre-eclampsieBeschadigd worden van nier cappilairen. Hierdoor worden P wel gefilterd en zal de plasma P concentratie afnemen. De oncotisch druk in het bloed neemt af wat resulteert in een verminderde aanzuigkracht. Hierdoor zwellen de weefsels van de moeder (nog meer dan normaal) op. luteine mini-puberteitStijging van E2 concentratie na de geboorteVoor geboorte: veel E2 van placenta inhibeert KNDYNa geboorte: E2 valt wel, opnieuw stimultatie → kiss → LH en FSH → E2Dit normaliseert opnieuw door GABA productie die KNDY gaat inhiberen klieren van Cowper SHBG

Devriendt[bewerken]

● Leg uit: chimerisme, mosaïcisme en heteroplasmie

Chimerisme: een organisme dat bestaat uit cellen van 2 verschillende originis.

Mosaïcisme: een organismen heeft 2 verschillende soorten cellen. Door dat er ergens in de ontwikkeling of het leven een genetische fout is opgetreden waardoor één cel is aangetast. De cellen die uit de cel verder groeien zijn ook aangetast, de andere cellen groeien verder uit niet aangetaste cellen

Heteroplasmie: wanneer in een organisme er een verschillende percentage is van aangedane mitochondriën. Dit ontstaat door een flessenhals fenomeen.

● Oefening zoals eerste vraag Toledo proefexamen (uit welke structuur…)● Stambomen zoals Toledo proefexamen● 4 afbeeldingen hartafwijkingen:

Geef de correcte benaming Welke beschrijving past het best bij deze aandoeningen (meerdere keren hetzelfde) (Opl: Persisterende ductus arteriosus, dextrocardie, conotruncus blijft bestaan, transpositie van de grote vaten

Persiterende ductus arteriosus:Openhouden van de ductus arteriosus, belangrijk bij kinderen waarbij de grote vaten verkeerd zijn ingeplant. Zo kan het O2 rijke bloed toch nog naar het lichaam.Kan ook pathologisch, hierdoor stroomt het bloed uit de hoge druk aorta naar de lage druk truncus pulmonalis. Dit zorgt voor negatieve effecten op de ademhaling en zal ook een overbelasting van het hart met zich meebrengen.

Dextrocardie:Wanneer de draaiing van het hart niet naar rechts, maar naar links gebeurd.

Truncus arteriosus:De scheiding tussen aorta en a pulmonalis wordt niet normaal gevormd. Hierdoor treed er continu vermenging op van O2 rijk en arm bloed en kleurt de baby blauw. (Ook membraneus septum is niet gevormd)

Transpositie van de grote vaten:VCS en VCI komen aan in RA en aorta vertrekt aan RVv pulmonales komen aan in LA en a pulmonalis vertrekt LV Resulteert in 2 parallelle circuits en moet behandeld worden met Rashkind ingreep, waarbij een ballonnetje geplaatst wordt in de ductus arteriosus om deze op te houden. Rashkind om foramen ovale open te houden en prostaglandines om ductus arteriosus open te houden toch? ja

Te vroeg sluiten van ductus arteriosus:Door prostaglandine-inhibitoren. Dit resulteert in een overbelasting van het rechterhart.

● Leg volgende begrippen uit: NeurocristopathieAandoening waarbij afwijkingen optreden van verschillende organen, met als oorzaak een afwijkende ontwikkeling in de neurale lijst Ectodermale dysplasieAandoening waarbij er een afwijkende ontwikkeling optreedt van de huid en aanhangsels. Dysplasie: dus aandoening waarbij het ectoderm is aangedaan.

● De rol van infectieziekten in de evolutie en in het voorkomen van bepaalde monogene aandoeningen.

● Geef en verklaar de 3 functies van de zona pellucida.● Geef 5 verschillen en 3 gelijkenissen tussen genomische imprinting en X-

chromosoom inactivatie. (Het stappenproces van de inactivatie telt maar als 1 gelijkenis!)

Gelijk:

-beide is er een inactivatie van genen

-bij beide is het omkeerbaar in de geslachtscellen

-bij beide is er een doorgave van moeder- naar dochtercel

Verschil:

-bij X inactivatie is het random of het mannelijk X chromosoom (dus genen van de man) of het vrouwelijke (dus genen van de vrouw) worden geïnactiveerd. Bij imprinting is het bepaald welke genen bij moeder en welke bij vader worden geïnactiveerd.

Dus X inactivatie vormt een mosaic

-X inactivatie is een proces dat zich na de bevruchting afspeelt, Imprinting vindt grotendeels al voor de bevruchting plaats. De pronucleus bevat al de informatie.

-Bij X inactivatie is het een volledig chromosoom (exclusief PAR en enkele andere uitzonderingen) dat geïnactiveerd wordt. Bij imprinting (en dus methyleren) worden enhancers en promotors geïnactiveerd waardoor bepaalde genen niet meer worden afgelezen.

-X inactivatie vindt enkel plaats op geslachtschromosomen. Imprinting op autosomale

-X inactivatie vindt enkel plaats bij vrouwen (uit XXY mannen).

-X inactivatie is verschillend bij elke persoon, bij imprinting is dat ( tenzij mutaties optreden) gelijk bij iedere persoon.

● Haplotypes bij X gebonden aandoening, we doen indirecte DNA diagnostiek en bekomen volgende resultaten (Opmerking: deze allellen staan niet in juiste volgorde, ze staan alfabetisch of in volgorde van grootte):

- Vader:

Merker a: allel A Merker b: allel 1 Merker c: allel e

- Moeder:

Merker a: allel C en D Merker b: allel 3 en 4 Merker c: allel c en d

- Gezonde dochter:

Merker a: allel A en C Merker b: allel 2 en 4 Merker c: allel e en d

- Aangetaste zoon:

Merker a: allel B Merker b: allel 2 Merker c: allel e

● Welke mechanismen zorgen voor de indaling van de testes? Wat zijn mogelijke complicaties hieraan en hoe worden deze veroorzaakt?

● Leg uit waarom teratogene invloeden niet erg zijn de eerste twee weken van de zwangerschap.

-vrucht staat nog niet in verbinding met maternale circulatie

-vrucht zit in een alles-of-niet periode, ernstige afwijking zullen resulteren in een vroegtijdige beëindiging van de zwangerschap.

-cellen zijn totipotent: een aangetaste cel kan vervangen worden door een andere cel

● Mechanisme van mutaties door sigarettenrook gedetailleerd uitleggen.

We kijken naar de DNA sequenties in een P53 tumor-supressor gen,

We zien dat bij niet rokers hier vaak C → T mutaties optredenBij rokers G → T, we zien bij rokers ook meer mutatie hot spots op het p53 genOORZAAK? → in sigarettenrook zitten carcinogenen die gaan binden op G nucleotiden en hier een mutatie hotspot van maken. Deze carcinogenen zijn de polycyclische aromatische KWS

● Foto van ambigue genitalia en tiental aandoeningen gegeven en zeggen of ambigue genitalie hierbij voorkomen. Bv. pseudohermafroditisme, vrouwelijk hermafroditisme, 5-alfa-reductase deficiëntie, 46 XX male, …

● Vrouw met borstkanker en bepaalde variant. Paar stambomen gegeven en bepalen of de variant in die familie ook causaal is.

● Foto van non-rotatie van de darmen. wat is de naam van deze aandoening? malrotatie bespreek wat er tijdens de embryologie fout gaat?

De initiele 90° graden rotatie vindt plaats, de hierop volgende 180° rotatie niet meer.

Hierdoor komt jejenum en iluem rechts te liggen, dikke darm links. wat zijn de gevolgen?

Er kan volvulus optreden doordat het meso niet goed is vastgehecht en de darmen nog los in de peritoneale holten liggen.

kan leiden tot

-verminderde arteriële aanvoer, wat gaat zorgen voor ischemie

-verminderde veneuze afvoer, wat intestinale bloedingen kan veroorzaken

-verminderde doorgang van de darm, gaat leiden tot pijn en braken

● Geef twee grote verschillen tussen tumorsuppressorgenen en proto-oncogenen.

● Zowel bij de man als bij de vrouw is er een hoger risico op mutaties bij toenemende leeftijd. Bespreek de verschillen.

Bij de vrouw heeft dit vooral te maken met de controle mechanismen die minder strikt zijn tijdens de oogense en met toenemende leeftijd minder strikt zijn bij het afwerken van de eerste meiotische deling.

Bij een man zijn er enkele oorzaken. Een eerste is dat het aantal celdelingen nodig in de spermatogenese toeneemt met de leeftijd, wat de kans op een mutatie verhoogd. Dit gebeurt niet bij een vrouw, er zijn heel het leven evenveel celdelingen nodig om oocyt te produceren.

Een tweede oorzaak bij de man is eveneens het verzwakken van de controle mechanismen door veroudering en opstapelen van toxische stoffen in de stamcellen.

Tot slot is er nog een specifiek fenomeen dat enkel bij de man optreedt waarbij er zich een mutatie voordoet met een proliferatie voordeel. Dit zorgt ervoor dat naarmate de man ouder worden er meer cellen deze mutatie gaan bevatten.

● Bespreek het verschil in de vorming van de gameten bij man en vrouw (aantal en tijdstip).

1° bij de man 4 volledige cellen, bij vrouw maar 1 uit een stamcel

2° bij man is er een onbeperkte productie, bij de vrouw is deze cyclisch, met 1 eitje per maand

3° bij de man start de productie van zaadcellen pas op bij de pubertijd, bij de vrouw is dit heel het leven tot de menopauze

4° bij de man zijn er morfologische veranderingen, bij de vrouw is dit beperkt

5° bij de man vindt de productie volledig plaats in de testis bij de vrouw wordt de meiose pas volbracht bij bevruchting in de uterus.

● Foto’s van karyotypes (zoals op het proefexamen was met ambigue genitalia 46 XX, male etc) die je moest verbinden met een aantal stellingen. (triploidie, T21, jongen met PWS UPD mat, meisje met DiGeorge, translocatie tussen 2 chromosomen, 47 XXY, 45 X, deletie van een chromosoom) vb:

welke zijn als vrucht, embryo of foetus mannelijk? welke zijn nooit leefbaar? welke zijn onvruchtbaar en hebben normale intelligentie? ontstaansmechanisme van PWS bespreken

● Foto van twin-to-twin transfusion syndrome. Welke aandoening is dit? juist/fout vragen: dit kan nooit optreden bij een mono-amniotische tweeling? Ja denk ik, maar de effecten van de oligohydraminos en polyhydraminos zullen niet optreden. Wel anemie en polyglobulie. beide kinderen zijn van hetzelfde geslacht

Ja, want dit gebeurt bij een monozygoot, niet bij een dizogyoot, daar geen anastomen kunnen ontstaan lid a is de transfuseur? … (nog één andere stelling)Transfuseur zit aan de arteriele kant. Geeft bloed af en is dus anemisch, zal vaak ook een groeiachterstand hebben en te weinig water. bespreek welke aandoeningen hierdoor kunnen ontstaan en hoe ze ontstaan. (longhypoplasie bij de transfuseur en vroegtijdig breken van de vliezen bij de transfusé).Lonhypoplasie → potter sequentie: de longen hebben te weinig plaats om op een normale manier te ontwikkelen

● Teken de doorsnede van de navelstreng na de kromming en bij de geboorte. Benoem de structuren.

Van buiten naar binnen: Amnionvlies, bindweefsel, rest allantois. Hierin zit rechts 1 vena umbicalis die naar de lever loopt met zuurstofrijk bloed en links twee a umbicalis die aftakken van AII en zuurstofarm bloed van het lichaam naar placenta vervoeren.

● Wat is anticipatie en geef twee verschillende voorbeelden.● Zo’n boomstructuur van embryologie waar je de woordjes op de juiste plaats moest

invullen (zoals op het proefexamen).

Welke beschrijving pas het best bij volgende structuren? (analoog aan de vraag van het proefexamen ‘uit welk kiemblad komen volgende structuren’) Maar dan urachus (combineren met lig umbilicalis medianum), ductus arteriosus (sluit na geboorte, …), ductus venosus (sluit na geboorte, wordt ligamentum teres hepatis, …), dooierzak, etc.

● Duid aan (zoals in het proefexamen): tekening van een embryo

Deze structuur wordt gevormd uit de dooierzak Dit is de oorsprong van de pancreas

● Vrouw met regelmatige cyclus van 28 dagen had op 1 februari laatste regels. Heeft op 20 februari alcohol gedronken. Komt 21 maart bij de dokter.

* Hoe lang is ze dan al zwanger? 29 dagen in februari + 21 dagen maart dus 50 dagen. Maar ovulatie was waarschijnlijk (aangezien ze regelmatige cyclus heeft) op februari 14, dus de bevruchting heeft ook ergens rond deze dag zich voorgedaan. Dus ze is 15 + 21 dagen zwanger = 36 dagen * Is er risico op FAS als ze dan alcohol gedronken heeft? Verklaar?Neen, ze was opdat moment nog in haar eerste twee weken zwangerschap. De foetus is dan nog niet kwetsbaar doordat -er geen verbinding is met maternale circulatie-cellen totipotent zijn-alles of niet periode

* Wat als ze is blijven alcohol drinken nog na 20 februari?De neuronen van de hersen zullen te veel apoptose ondergaan, dit gaat zich uiten in de kleine hersen (microcefalie).Structurele effecten zoals NBS zullen vooral komen bij alcohol in het eerste semester

Bij tweede en derde semester alchohol consumptie zullen en vooral gedrags- en concentratiestoornissen zich voordoen.

* Waarom toch teratogene werking van sommige geneesmiddelen als ze niet tijdens de zwangerschap genomen worden?

Dit kan goed uitgelegd worden aan de hand van retinoïden. Deze medicatie die gebruikt wordt tegen acne zal opgeslagen in vetcellen en zal de volgende twee jaar na het stoppen van de medicatie nog uit deze vetcellen worden vrijgezet.

● Zoals op proefexamen 20 structuren, zeggen van welke embryologische oorsprong ze zijn (een ovarium bestaat blijkbaar uit twee structuren, eicellen niet meegerekend).

● Zenuwcel heeft 6 picogram DNA , andere cellen zeggen hoeveel picogram.● Tekeningen van vier hartaandoeningen (dextrocardie, die aandoening waarbij pars

membranacea ontbreekt, …): namen geven, juiste aandoening bij een kenmerk geven (bv. dit komt vooral voor bij prematuren), en herhalingsrisico voor een niet-syndromatische hartaandoening geven

● Tekening (-->) waar de navelstreng met de placenta verbindt zoals op het proefexamen, maar wel andere vragen (inzicht).

● Bij welke aandoening kan ambigue genitalia voorkomen + verklaar: syndroom van turner, syndroom van klinefelter, volledige ongevoeligheid van androgeenreceptor, hermafroditisme, vrouwelijk pseudohermafroditisme, 5-alfa deficiëntie

Ambigue kan bij

5a reductase deficiency

androgenen excess = vrouwelijk pseudohermafroditisme

gedeeltelijke androgeen insensitiviteit

Hermafroditisme

● Foto van een chorionvlokkenbiopsie: wat is dit, op welke leeftijd wordt dit gedaan en linkagekans op miskraam

Er worden cellen van de placenta weggenomen. Dit kan vanaf 11w PML.

Er zullen zowel cytotrofoblastcellen (sneldelende) als EEM-cellen (traag delende) worden weggenomen. Hierop kan chromosomaal/DNA onderzoek op gebeuren. Na rijping van de EEM kan er ook onderzoek naar enzymen gebeuren.

Er is een kans van 1% op een miskraam.

● Leg uit waarom er wel 8 cervicale zenuwen zijn, maar slechts 7 cervicale wervels● Chorioniciteit uitleggen + belang voor verloskunde

Een tweeling kan in één chorionholte (monochoriaal) zich bevinden of twee chorionholtes (dichoriaal) hebben.

Monochoriaal uit zich in een echo in een lambda teken. Dichoriaal zal voorkomen bij dizygote tweelingen en monozygote tweelingen waar de splitsing gebeurt in de eerste 2 tot 3 dagen in het 2-8 cellig stadium. De vrucht zal zich wel nog in één zona pellucida begeven maar daarna zich apart inplanten

Bij dit soort foetussen is er geen mogelijkheid tot het vormen van anastomen.

● Allemaal stambomen: wat is het risico voor het kind aangeduid met de pijl● Grafiek over foetale fractie en gewicht van de moeder: leg deze uit

Hoe zwaarder de moeder hoe meer apoptose van de vetcellen. hierdoor zal de fractie cel vrij foetaal DNA lager zijn en moeilijker zijn om een NIPT uit te voeren.

● 5 verschillen en 3 gelijkenissen tussen x inactivatie en genomische imprinting.● Verschil tussen genetische koppeling en linkage disequilibrium● Waarom wordt juveniele Huntington enkel via de vader doorgegeven en Steinert

(myotone dystrofie) enkel via de moeder?● Verschillende technieken situeren in de Resolutie-Screening diagram.● Geef een voorbeeld voor een pre-implantatische screening waarbij de moeder niets

over haar genotype te weten komt.● Foto van anencephalie met vragen:

* Wat is dit * Heeft het zin om chromosomenonderzoek bij het kind te doen ja/nee + verklaar * Is het nuttig om het C/T allel na te kijken? + verklaar * Wat kan men doen om het risico bij volgende zwangerschap te verlagen? * Wat is het herhalingsrisico + verklaar

● Een vrouw heeft borstkanker en er wordt een mutatie gevonden in Pro280Ser: wat betekent Pro280Ser?

● Is de mutatie causaal in volgende gevallen (zestal stambomen gegeven)● Doorheen de evolutie hebben verschillende infectieziekten invloed gehad op het

voorkomen van monogene aandoeningen. Leg uit aan de hand van 2 voorbeelden.● Wat is mola hydatidiformis?● 10 aandoeningen en uitleggen waarom er non-penetrantie of variabele expressie

mogelijk is (borstkanker, mucovisidose, ziekte van huntington,...)

Abstracts

● Abstracts zoals op het Toledo proefexamen; met extra vraag: soms is het moeilijk om een monogene en multifactoriele aandoeningen te bestuderen; wat maakt een goede en een slechte studie, vermeld bovenstaande abstracts erbij.

● Extra vraag na abstracts: 2 abstracts gegeven ivm dezelfde mutatie in een gen dat kanker veroorzaakt bij een Chinese en een Deense bevolking. “geef 3 mogelijke verklaringen waarom bij de ene bevolking de mutatie wel geassocieerd is met de kanker en bij de andere bevolking niet”

● In een van de abstracs was er de bijvraag: Waarom heeft de ene familie (consanguin) het homozygote allel en zijn de aangedane personen in de andere familie samengesteld teken

heterozygoot? (uitleg geven over wat allelische en niet-allelische heterogeniteit is)

“

Examenvragen 2015-2016Reeks 1

Moerman[bewerken]

Grote vragen

● Bespreek het diaphragma pelvis● Bespreek de anatomie van het lig. latum● Teken een dwarse doorsnede van de corpus penis.● Teken een frontale doorsnede van het voorste perineum van de vrouw● Bespreek de anatomie & verankering van de uterus + tekeningen● Bespreek de anatomie en histologie van de epididymidis en de ductus deferens (+

tekeningen).● Anatomie en histologie van de tuba uterina● Bespreek de arteriele bevloeiing van de mannelijke geslachtsorganen● Bespreek verloop, inervatie en functie van de fdiepe en oppervlakkige perineale

spieren● Bespreek n. pudendus +tekeningens

Kleine vragen

● Hoe ontstaat het kanaal van Alcock en welke structuren lopen er in?● Is ejaculatie nog mogelijk na vasectomie? Leg uit.● Welke bloedvaten bevinden zich in de funiculus spermaticus?● Wat heeft een fructoserijk secreet? + daarover uitleggen● Waar bevinden de Leydigcellen zich + functie?● aa helicinae plaats & functie?● Wat verstaan we onder de levatorpoort?● Door welk epitheel wordt de ductus deferens bekleed?● Welke cellen bevinden zich in de tubuli seminiferi bij een prepubertaire jongen?● Welk epitheel bekleedt de endo- en exocervix● Waar vindt het vaakst baarmoederhalskanker plaats?● Welke cellen vindt je in de eileider?● Waar en wanneer vind de eerst meiotische deling plaats en wat wordt er gevormd?● Geef de omgevende lagen van de testes van buiten naar binnen.● Welke weg legt de zaadcel af van de testis naar de buis van Fallopius?● Wat is het belang van de basalis in het endoderm?● Hoe beschermt het endotheel van de vagina en de cervix tegen infecties?● Welke spieren bevinden zich in het spatium perinei superficialis?● Een vrouw klaagt bij de bevalling van pijn, maar de n pudendus werd verdoofd. hoe

kan dit?● Waar liggen de regionale lymfeklieren van de vulva?● Wat begrenst de prostaatloge.● Bespreek de positie van de a. uterina, de baarmoederhals en de ureters.f

Ureter kruist het parametrium 1,5cm lateraal van de cervix. De a uterina kruist de urether craniaal en zal naar uterus lopen.

● Bespreek de fossa ovarica.

● Wat is het kanaal van Nuck.● 4 stellingen over de penis:

de zwellichamen worden bevloeid door de aa. helicinae er zijn 2 corpora spongiosa en 1 cavernosa de urethra loopt in het corpus cavernosa …?

Missiaen[bewerken]

Hoofdvragen

● Relaxine bespreken● Bespreek temperatuur regeling bij spermatogenese (deelvragen gegeven: waarom

temp regelen? mechanisme voor verwarming bij te koud scrotum? omgekeerd?)● Humaan placentair lactogeen (deelvragen: wat voor een hormoon is dit? waarop lijkt

het? teken de concentratie, waar wordt het geproduceerd? wat zijn de functies?)● Melkejectie (wat is dit? welke hormonen spelen hierbij een rol? wat is het effect van

de hormonen? welke factoren stimuleren dit? welke inhiberen dit? wat is het effect hiervan op de uterus?)

Begrippen atresie

plexus pampiniformis dynorfine gonadarche pre-eclampsie luteine mini-puberteit middenpijn SHBG

Devriendt[bewerken]

● Wat is sex ratio? rol in evolutie? beïnvloedbaar (2 voorbeelden geven)?● Een gedifferentieerde zenuwcel bevat 6 picoM DNA, hoeveel bevatten de volgende

cellen? (12 verschillende cellen, in verschillende stadia, verschillende oorsprong) Follikelcel in de profase van de mitose Een rode bloedcel Triploïde cel in de G1 fase … in de G2 fase

● Oefening zoals eerste vraag Toledo proefexamen (uit welke structuur…)● Stambomen zoals Toledo proefexamen● 4 afbeeldingen hartafwijkingen:

Geef de correcte benaming Welke beschrijving past het best bij deze aandoeningen (meerdere keren hetzelfde)

(Opl: Persisterende ductus arteriosus, dextrocardie, conotruncus blijft bestaan, transpositie van de grote vaten

● Leg volgende begrippen uit: NeurocristopathieAandoening waarbij afwijkingen optreden van verschillende organen, met als oorzaak een afwijkende ontwikkeling in de neurale lijstUit zich in aandoeningen van Melanocyten, bezenuwing GI-stelsel, uitstroombaan van het hart, speciefieke kenmerken van gezicht en hals,... Ectodermale dysplasieAandoening waarbij er een afwijkende ontwikkeling optreedt van de huid en aanhangsels

● De rol van infectieziekten in de evolutie en in het voorkomen van bepaalde monogene aandoeningen.

Sikkelcelanemie: mutatie in het beta-globine gen van RBC → Als bescherming tegen malariaMucoviscidose: mutatie in CFTR van darmmucosa → Als bescherming tegen tyfus en choleraAfwezigheid van CCR5/ Meer CCL3L1 ⇒ Resistent tegen AIDS-virus en andere virussen die een gelijkaardig mechanisme gebruiken om de cel binnen te dringenGeeft een selectievoordeel

● Geef en verklaar de 3 functies van de zona pellucida.- Een ectopische implantatie voorkomen, - Heeft ZP3-proteoglycanen: zaadcellen binden hierop want hebben receptor

hiervoor op hun celmembraan ⇒ Leidt tot acrosoomreactie die essentieel is voor zaadcel om in de eicel binnen te dringen. Deze binding is ook species-specifiek

- Zorgt ervoor dat eicel niet wordt aangevallen door immuunsysteem(stond in Van Rompuy)● Geef 5 verschillen en 3 gelijkenissen tussen genomische imprinting en X-

chromosoom inactivatie. (Het stappenproces van de inactivatie telt maar als 1 gelijkenis!)

● Haplotypes bij X gebonden aandoening, we doen indirecte DNA diagnostiek en bekomen volgende resultaten (Opmerking: deze allellen staan niet in juiste volgorde, ze staan alfabetisch of in volgorde van grootte):

- Vader:

Merker a: allel A Merker b: allel 1 Merker c: allel e

- Moeder:

Merker a: allel C en D Merker b: allel 3 en 4

Merker c: allel c en d

- Gezonde dochter:

Merker a: allel A en C Merker b: allel 2 en 4 Merker c: allel e en d

- Aangetaste zoon:

Merker a: allel B Merker b: allel 2 Merker c: allel e

● Leg uit wat de innestelingsbloeding is en hoe deze ontstaat.

De innestelingsbloeding is een bloeding die de vrouw krijgt doordat de blastocyst gaat implanteren in het endometrium.

Deze bloeding ontstaat doordat tijdens de implantatie de maternele bloedvaten geïnvadeerd worden.

Sinusoiden komen in contact te staan met de lacunes van de syncytiotrofoblast

● Leg uit waarom teratogene invloeden niet erg zijn de eerste twee weken van de zwangerschap.

- Tijdens de eerste 2 weken is er nog geen verbinding tussen de maternele circulatie en de embryo

- De cellen zijn op dat moment nog totipotent, dus als er cellen beschadigd zouden worden,dan zouden ze gwn vervangen kunnen worden

- Alles-of-niets: als er dan toch beschadiging optreedt, zal het embryo toch niet verder kunnen leven● Mechanisme van mutaties door sigarettenrook gedetailleerd uitleggen.

Bij sigarettenrook treden vaker G-->T mutaties op ipv C→ T (spontane) mutaties. Bepaalde carcinogene stoffen in sigarettenrook, namelijk PAKS= polycyclische aromatische koolwaterstoffen, binden specifiek aan G-nucleotiden, waardoor er selectief daar mutaties worden gevormd. (dus hotspot)

● Foto van ambigue genitalia en tiental aandoeningen gegeven en zeggen of ambigue genitalie hierbij voorkomen. Bv. pseudohermafroditisme, vrouwelijk hermafroditisme, 5-alfa-reductase deficiëntie, 46 XX male, …

● Vrouw met borstkanker en bepaalde variant. Paar stambomen gegeven en bepalen of de variant in die familie ook causaal is.

● Foto van non-rotatie van de darmen. wat is de naam van deze aandoening? Type malrotatie bespreek wat er tijdens de embryologie fout gaat? Initiele 90 graden rotatie vindt plaats, de 180 graden rotatie niet meer. wat zijn de gevolgen? Jejenum en ileum bevinden zich rechts, colon links.Kans op volvulus door meso dat niet gaat is ingeplant

● Geef twee grote verschillen tussen tumorsuppressorgenen en proto-oncogenen.- Proto-oncogenen:

- worden geactiveerd en functioneren dan als oncogen- Is dominant, 1 uitgeschakelde allel is voldoende voor kanker

- Tumorsurpressorgenen:- worden geïnactiveerd, dus een loss-of-function- Is recessief, beide allellen moeten uitgeschakeld worden voordat kanker optreedt

● Zowel bij de man als bij de vrouw is er een hoger risico op mutaties bij toenemende leeftijd. Bespreek de verschillen.

- Bij man: - Het aantal mitosen dat nodig is om een rijpe zaadcel te produceren, neemt toe

met de leeftijd. Meer mitosen betekent natuurlijk meer kan op mutaties. - Bij vrouw:

- Non-disjunctie treedt vaker op met toenemende leeftijd moeder. Dit komt omdat controlemechanismes van meiose minder strikt zijn bij oögenese dan bij spermatogenese. Deze controlemechanismes worden ook slechter naarmate ovarium ouder word. Ook zeker een relatie tussen het feit dat oöcyten in profase (dyctyotene fase) blijven tot aan moment van ovulatie.

● Bespreek het verschil in de vorming van de gameten bij man en vrouw (aantal en tijdstip).

● Foto’s van karyotypes (zoals op het proefexamen was met ambigue genitalia 46 XX, male etc) die je moest verbinden met een aantal stellingen. (triploidie, T21, jongen met PWS UPD mat, meisje met DiGeorge, translocatie tussen 2 chromosomen, 47 XXY, 45 X, deletie van een chromosoom) vb:

welke zijn als vrucht, embryo of foetus mannelijk? welke zijn nooit leefbaar? welke zijn onvruchtbaar en hebben normale intelligentie? ontstaansmechanisme van PWS bespreken

● Foto van twin-to-twin transfusion syndrome. Welke aandoening is dit? juist/fout vragen: dit kan nooit optreden bij een mono-amniotische tweeling? Fout: mono-amniotische tweelingen zijn sws mono-choriaal, dus vasculaire anastomoses kunnen sws optreden beide kinderen zijn van hetzelfde geslachtJuist want zijn sws monochoriaal. Monochoriale tweelingen komen alleen voor bij monozygotische tweelingen lid a is de transfuseur? / … (nog één andere stelling) bespreek welke aandoeningen hierdoor kunnen ontstaan en hoe ze ontstaan. (longhypoplasie bij de transfuseur en vroegtijdig breken van de vliezen bij de transfusé).

● Teken de doorsnede van de navelstreng na de kromming en bij de geboorte. Benoem de structuren.

● Wat is anticipatie en geef twee verschillende voorbeelden.● Zo’n boomstructuur van embryologie waar je de woordjes op de juiste plaats moest

invullen (zoals op het proefexamen).

Welke beschrijving pas het best bij volgende structuren? (analoog aan de vraag van het proefexamen ‘uit welk kiemblad komen volgende structuren’) Maar dan urachus (combineren met lig umbilicalis medianum), ductus arteriosus (sluit na geboorte, …), ductus venosus (sluit na geboorte, wordt ligamentum teres hepatis, …), dooierzak, etc.

Abstracts

● Abstracts zoals op het Toledo proefexamen; met extra vraag: soms is het moeilijk om een monogene en multifactoriele aandoeningen te bestuderen; wat maakt een goede en een slechte studie, vermeld bovenstaande abstracts erbij.

● Extra vraag na abstracts: 2 abstracts gegeven ivm dezelfde mutatie in een gen dat kanker veroorzaakt bij een Chinese en een Deense bevolking. “geef 3 mogelijke verklaringen waarom bij de ene bevolking de mutatie wel geassocieerd is met de kanker en bij de andere bevolking niet”

● In een van de abstracs was er de bijvraag: Waarom heeft de ene familie (consanguin) het homozygote allel en zijn de aangedane personen in de andere familie samengesteld teken

heterozygoot? (uitleg geven over wat allelische en niet-allelische heterogeniteit is)

Reeks 2

Moerman[bewerken]

zie reeks 1

Missiaen[bewerken]

Hoofdvragen

● Prolactine bespreken● Bloedingen ovulatoire cyclus

Begrippen

● Adrenarche● Androgeen bindend peptide● KNDY neuron

Devriendt[bewerken]

● Embryologische oorsprong verschillende organen adhv een tekening gelijk proefexamen toledo

● Verschil in expressie OF prevalentie verklaren bij 10 verschillende aandoeningen: Down, vrouw hemofilie A, mucoviscidose, …

● 5 teksten correleren met juiste begrippen en bepaalde termen in de tekst verklaren (gelijk proefexamen)

● Verschil monochorionaal en monozygoot, belang genetische studies en verloskunde

● Tekening geïnvadeerde eicel, benoem de cellen aangeduidt, geef de ploidie, het N-nummer, embryonale oorsprong zo precies mogelijk en hoe chromosoom 21 is verdeelt aan.

●

Examenvragen 2014-2015Moerman[bewerken]

Grote vragen

● Anatomie + histologie van prostaat (+ tekeningen)● Teken een gedetailleerde dwarse doorsnede van het corpus penis● Bespreek het spatium perinei superficiale (+ tekeningen)● Bespreek het diafragma pelvis.● Bespreek de bevloeiing van de mannelijke geslachtsorganen ( + tekeningen)● Bespreek de bevloeiing van de vrouwelijke inwendige geslachtsorganen (+

tekeningen)● Waar zijn de aa helicinia gelegen en wat is hun functie? Bespreek de hechting van de

uterus.● Bespreek de folliculogenese met tekening● Teken een frontale doorsnede van het voorste perineum bij de man.● Bespreek de ligging van de ovaria.

Kleine vragen

● Vrouw heeft tijdens de bevalling pijn aan de vulva. De n pudendus wordt verdoofd, maar de vrouw klaagt nog van pijn: hoe komt dit?

● Wat betekent spermiogenesis?● Wat bevindt zich in het basale compartiment van de tubuli seminiferi?● Geef de lagen rond de testis van buiten naar binnen.● Welke cellen komen voor in het epitheel van de eileider?● Hoe wordt het antrale follikel gevormd?● Waar wordt de eerste meiotische deling bij de vrouw voltooid en wat wordt er

gevormd?● Welke plaats is het meest gevoelige plaats voor het ontstaan van

baarmoederhalskanker?● Waar bevinden de Leydigcellen zich en wat produceren ze?● Waar moet men op letten bij een hysterectomie?● Welke weg legt een spermatocyt af vanuit de testes tot de buis van Fallopius?● Wat is de fascia van Denonvilliers? En wat is het equivalent bij de vrouw?● Waar ligt de klier van Bartholin?● Wat is de levatorpoort?● Waarom zie je in een preparaat maar weinig secundaire spermatocyten?● Het equivalent van gubernaculum bij de vrouw?● Wat is het epitheel van de endo en de exocervix?● Door welke bloedvaten wordt de testis bevloeid?● Wat is de oorzaak van "prolapsus uteri"?● Wat is de utriculus prostaticus?

● Wat is decidualisatie?● Geef de verschillende zones van de prostaat en zeg waar prostaatkanker het meeste

voorkomt.● Bespreek de ligging van het derde niveau van de axillaire lymfeknopen.● Bespreek de ligging van het tweede niveau van de axillaire lymfeknopen.● Welke klieren zorgen voor melkejectie en door welk hormoon worden ze beïnvloed?● Waar ligt de klier van Cowper?● Wat is het kanaal van Nuck?● Definiëer de fossa ovarica● Wat zijn de grenzen van de prostaatloge?

Missiaen[bewerken]

Hoofdvragen

● Leg de galactopoiese uit.● Geef structuur, productie, concentratie en functie van PRL.● Geef structuur, productie, concentratie en functie van relaxine.● Bespreek de vaginale bloedingen bij: een vrouw met een normale ovariële cyclus en

bij een vrouw die de pil neemt.● Bespreek de gevolgen van de oestrogeen stijging tijdens de puberteit.● Geef structuur, productieplaats, concentratie en functie van hPL.

Begrippen

Adrenarche, liquefactie, theca cel, cryptorchidie, menarche, klieren van Littré, SHBG, eminentia mediana, dihydrotestosteron, ovulatietest, zwangerschapstest

Devriendt[bewerken]

Genetica[bewerken]

● Leg anticipatie uit bij aandoening door trinucleotide repeats, hoe komt dit?● Waarom wordt ziekte van Huntington (juveniele vorm) overgeërfd via vader en

neonatale vorm van ziekte van Steinert via moeder?● 10 aandoeningen: leg voor deze aandoeningen uit waarom ze niet-penetrantie of

variabele expressie kunnen vertonen?1. Mucovisidose

Allelische heterogeniteit:

Muco wordt veroorzaakt de een mutatie in het CFTR gen, er zijn echter verschillende soorten mutaties mogelijk in dit gen. Elke mutatie heeft zijn eigen ernst.

2. Hemofilie bij een vrouw

Problemen met de bloedstolling door een afwijking in FVIII

Cross-correctie; de normale cellen waar het X chr met de afwijking is geinactiveerd corrigeert voor de cellen die wel zijn aangedaan.

Echter kan het zijn dat door skewing een groter percentage van de cellen is aangedaan en een vrouw dus ook kenmerken kan vertonen.

3. Syndroom van Down

Kan optreden als een somatisch mosaïcisme, waar er iets is foutgelopen in een van de mitose delingen vroeg in het embryo. Naargelang hoeveel % van de cellen zijn aangedaan is het een ernstige vorm.

4. Erfelijke borstkanker

Normaal gezien 2 hit hypothesis, treedt niet op wanneer:

- 2de hit is niet opgetreden- Kanker kan in een vroeg stadium opgeruimd worden door immunsysteem- Meeste kankers ontstaan door mutaties in meerdere driver-genen, het is mogelijks niet

genoeg om slechts een mutatie in 1 driver-gen te hebben

5. Niet-syndromale lip-verhemeltespleet

Is een multifactoriële aandoening. Varieert in ernst, bv eenzijdige lipspleet, bilaterale lipspleet of lip-verhemeltespleet. Dit hangt af van hoeveel je boven de drempel voor deze aandoening zit. Als je meer boven de drempel zit, dan heb je een ernstigere vorm. Deze drempel wordt dan bepaald door de genen die je hebt en de omgevingsfactoren waaraan je werd blootgesteld. Dit is normaal verdeeld in de populatie.

6. Ziekte van Huntington

Ernst hangt af van aantal CAG-repeats:

BV iemand meer CAG’s ⇒ Juveniele vormMinder CAG’s ⇒ Ziekte v H zal op latere leeftijd komen7. Hoge bloeddruk

Is een multifactoriële aandoening. Afhankelijk van de genen die de patiënt heeft of aan welke omgevingsfactoren hij/zij blootgesteld is, heeft zijn een hogere bloeddruk of een lagere.

8.

● Beschrijving van volgende situatie: achterneef-achternicht huwelijk met kindje 46, XX en afbeelding van ambigue genitalia. Volgende vragen staan erbij:

1. Wat is de naam van deze aandoening?

pseudo vrouwelijk hermafroditisme

2. Wat is de oorzaak en wat loopt er fout in de embryogenese?

androgenen exces door een autosomaal recessieve aandoening waardoor 21 hydroxylase is aangedaan.

3. Wat is het herhalingsrisico bij een volgend kind? Leg uit.

Beide zijn zeker drager, dus kans dat ze het doorgeven voor beide is ½ en ½ .

Kans is dus ¼ maar enkel effect bij meisjes (½ kans om meisje te zijn) dus kans op deze aandoening echt is 1/8

4. Wat zou je bij een volgende zwangerschap doen om herhaling tegen te gaan?

toedienen van langwerkende cortico steroiden tijdens de zwangerschap.

● Bespreek: Niet de technieken om mutaties op te sporen, maar wel de interpretatie van de varianten is momenteel de uitdaging. Er zijn verschillende aandoeningen gegeven. Welke oorza(a)k(en) pas(t)(sen) het beste bij bij de aandoening?

1. Syndroom van Down --> maternele leeftijd + nondisjunctie + robertsoniaanse locatie

2. Microsateliet instabiliteit bij erfelijke darmkanker --> MSI + mismatch repair genen

3. Borstkanker bij BRCA1 mutatie --> tumorsuppressorgen + tweede hit

4. Homozygoot voor een dominante aandoening --> consanguiniteit

5. Mola hydatiformis --> fout bij de bevruchting

6. Achondroplasie --> paternele leeftijd

Grafiek van het frequentie - effect grootte model met volgende vragen erbij:1. Wat staat er op de y-as? Leg uit.

Effect-grootte: Deze is de RR of OR. Deze bepaalt de kans op de aandoening wanneer iemand drager is van een bepaalde variant.

2. Plaats volgende aandoeningen op de juiste plaats in het schema:

- ziekte van Huntington

Helemaal links boven

- mucoviscidose

dUitzondering: Rechts vanboven

- allel met een frequentie van 1% waarbij de drager 50% kans heeft op suikerziekte

In het midden

- allel met een frequentie van 1% waarbij de drager 10% kans heeft op zuikerfunctie

Rechts onderaan

- een niet-functionele CA-repeat met een frequentie van 1/1000

Rechts onderaan OF gewoon niet in het schema? das niet functioneel Hmm ja mss nog wel

- sikkelcelanemie

Uizondering: rechts vanboven

3. Duid op de grafiek aan:

a) Waar de genen gesitueerd zijn die bijdragen aan de variatie in lichaamsgrootte.

Rechts onderaan

b) Waar de genen gesitueerd zijn die bijdragen aan de lichaamsgrootte bij achondroplasie.

Links boven

c) Teken het effect van omgevingsfactoren.

● Wat is het verschil tussen chimerisme, heteroplasmie en mosaïcsme?● Geef een voorbeeld van een monogene aandoening waar men indirecte prenatale

diagnose op kan toepassen.● Geef twee voorbeelden waarmee je GATA4 associatie met fenotype zou kunnen

bewijzen.

weet iemand dit?

Das da deel denk ik over geconserveerde genen:

In bepaalde AZ sequenties zijn bepaald AZ sterk geconserveerd (dus overal gelijk) tussen verschillende diersoorten. Ten tweede zien we ook een sterke conservatie van dit AZ in de AZ sequentie van eiwitten van dezelfde eiwit familie

● 4 kleine stambomen. Bespreek of de mutatie causaal is.● Waarom komen er bepaalde mutaties meer voor bij de man als bij de vrouw?

weet iemand dit?

das da deel van sexratio over waarom er hogere mortaliteit is bij mannen, dus vrouwen hebben 2 keer X, geen y, hormonale verschillen en mannen erven x altijd van de moeder

Maar dat is toch geen reden voor meer voorkomen van mutaties? Wel een reden voor een hogere biologische fitheid.

Zou dit te maken kunnen hebben met de manier van controle verschil tussen spermatogenese en oogenese? en ook dat spermata veel meer deling door loopt. Zowel man als vrouw heeft bepaalde ziekte die beter over erven bij een bepaalde geslacht?

Ik was ook een minder nauwkeurige controle aan het denken bij de vrouw tov de man bij de gametogenese.

Ik dacht dat die gwn bedoelde da bij de spermatogenese veel meer puntmutaties voorkomen dan bij vrouwen. Maja kan nog wel fout zijn

Volgens mij:

-meer puntmutaties bij een man → correct, door een groot aantal mitoses (en bij elke S-fase is er een risico op mutatie), en het optreden van ‘selfish mutaties’, dit zijn de novo mutaties die een proliferatief voordeel hebben en dus clusters zullen vormen. Het aantal gemuteerde spermatogonia stijgt dus met leeftijd van man.-meer numerieke chromosomale afwijkingen bij een vrouw → NDJ in meiose 1. Vaker bij vrouw omdat de controlemechanismes bij de man sterker zijn, een NDJ geraakt niet zomaar doorheen de spermatogenese. Ook het feit dat de eicel vanaf de vorming tot de ovulatie in de dictotene fase zit speelt een rol.

● Proto-oncogen en tumorsuppressorgen: geef de 2 voornaamste verschillen.

-tumor-suppressor gen heeft een recessief effect op del niveau. Proto-oncogenen een dominant effect op celniveau.

-bij kanker van een proto-oncogen is er een activering van een gen, bij tumor-supressor genen (en ook DNA mismatch) zijn er inactiveringen van genen die aan de basis liggen van de kanker.

● Geef 5 kenmerken van het Turner Syndroom.

kleine gestalte, insufficiënte werking van de ovaria dus infertiliteit, nierafwijkingen, hartafwijkingen, leerproblemen

● Geef 5 verschillen en 3 gelijkenissen tussen x-inactivatie en genetische imprinting.● Infectieziekten hebben in het verleden een grote invloed gehad op de frequentie

waarin sommige monogene aandoeningen nu aankomen. Bespreek dit aan de hand van 2 voorbeelden.

Sikkelcel anemie:

Beschermd tegen infectie van de malaria parasiet. Deze parasiet heeft de rode bloedcel nodig om zijn effect te kunnen uitoefenen. Mensen met sikkelcelanemie hun rode bloedcellen zijn aangetast waardoor ze minder vatbaar waren voor malarie. Dit gaf hun een selectief voordeel. Hierdoor komt deze mutatie nu relatief veel voor in afrika.

Aids: CCR5

Aids virus heeft CCR5 co-R nodig om de cel te kunnen invaderen. Deze ontbreekt bij bepaalde mensen, daarom zijn ze resistent tegen aids. Deze “afwijking” zou op de manier ook een voordeel hebben gegeven tegen andere infectieziekten.

Tyfus en cholera: CFTR

Tyfys bacterie heeft het CFTR kanaal in de darmwand nodig om de darmwand te kunnen binnendringen en zijn effect uit te oefenen. Door een mutatie in een CFTR gen waren mensen minder vatbaar voor tyfus.

Cholera toxine zorgt voor een extreme water excretie in de darm via CFTR kanalen. Mensen zonder deze kanalen handen dus bij een infectie minder last van diarree en een hogere kans op overleven.

ADAPTIEVE-EVOLUTIE

Embryologie[bewerken]

● Tekening bloedvaten (zie proefexamen toledo).● Tekening van non-rotatie darmen: welke aandoening? Bespreek de embryologische

ontwikkeling en de symptomen.● Een schema aanvullen over embryologie zoals in het proefexamen met de woordjes

gegeven.● Leg het verschil uit tussen neuro-ectodermale aandoening, ectodermale dysplasie,

neurocryptopathie + geef van elke aandoening een voorbeeld.

Ectoderm zal zorgen voor ontwikkeling van de huid en zenuwstelsel

Bij neuro-ectodermale dysplasie (zoals neurofibromatose) is zoals de huid aangetast (zichtbaar als café au lait vlekken) en zal de persoon neurologische aandoeningen vertonen (leerstoornissen-

Bij ectodermale dysplasie is er enkel een fout in het ontwikkelen van de huid en aanhangsel. Hierbij is de huid broos en uitgedroogd, nagels en haar fragiel, tanden onderontwikkeld,...

Bij neurocristopathies is er een fout met de ontwikkeling van de neurale lijsten. voorbeeld is de ziekte DiGeorgi. Hierbij is er vaak een onderontwikkelde bijschildklier en thymus, problemen met de uitstroombaan van het hart en een kleine kin en verhemeltespleet. Dit doordat al deze structuren afhankelijk zijn van de ontwikkeling van de neurale lijsten.

● Leg de betekenis en de ontstaan uit van malformatie, disruptie, deformatie en sequentie en geef van elk een voorbeeld.

● Afbeelding van transpositie van de grote vaten. Volgende vragen staan erbij:1. Wat is de juiste naam van deze aandoening?

2. Hoe komt het dat een kind met deze aandoening een kleiner hoofd heeft?

3. Geef twee zaken die je na de geboorte moet doen om het kind in leven te houden.

● Grafiek met het aantal geslachtscellen in functie van de levensduur. Volgende vragen staan erbij:

1. Wat staat er op de y-as? Wat is de hoogst mogelijke waarde?

2. Wat gebeurt er voor het punt X (staat helemaal in het begin, waar het eerste punt op de grafiek staat).

3. Duid op de grafiek met exacte lijnen aan in welke fase van het leven we volgende cellen kunnen terugvinden: oögonia - primaire spermatocyt - secundaire spermatocyt - geatresieerde follikel.

● Tekening transfuseur-transfusée syndroom:1. Wie is de transfuseur?

2. Bespreek de gevolgen.

-groeiachtterstand, anemisch, oligohydramios

3. Teken een doorsnede door de navelstreng net na de kromming en bij geboorte.

● Foto van Ductus Arteriosus1. Hoe noemt dit precies

2. Wat is de embryologische oorsprong

Splachnopleuraal blad van het mesoderm

3. Waarom gaat dit gepaard met ventrikel septum defect

4. Wat is de embryologische oorsprong van:

a) VCI vena vitellina

b) VCS vena cardinalis anterior dextra

c) v pulmonalis een gemeenschapelijke vena???

d) Musculair interventriculair septum

● Leg uit waarom er een verschil is in de RIJPE gameten van de man en van de vrouw?● Geef 3 functies van de zona pellucida en bespreek hun nut.● Wat is het verschil tussen ectodermale displasie en een neurocristopathie?● Een normale zenuwcel heeft 6 pg DNA. Hoeveel pg hebben de volgende cellen?

amniocyt, syncytiotrofoblast, rode bloedcel, een pgc in de wand van de dooierzak, een eicel bij de geboorte van het meisje, een spermatide, een triploide cel

Examenvragen 2013-2014

Moerman[bewerken]

Bespreekvraag

Bespreek de anatomie en histologie van het endometrium (met tekeningen)

Bespreek de anatomie en histologie van de testis (met tekeningen)

Bespreek de anatomie en de histologie van de eileider

Kleine vragen

● Wat is het kanaal van Alcock en welke structuren lopen er in?● Geef vier oorzaken van scrotale zwelling● Welke spieren liggen in het spatium perinei superficiale?● Wat is de levatorpoort● Door welke arterie wordt de prostaat bevloeid● Welke zenuw(en) bezenuwt/en de penis● Wat is het parametrium● Wat is een vasectomie en waardoet men dit preferentieel.

Missiaen[bewerken]

Bespreekvraag

● Bespreek het humaan choriongonadotropine● Bespreek de ejectie van melk

Begrippen

● Eminentia Mediana● Androgeen bindend proteïne● Middenpijn

Devriendt[bewerken]

● Geef het schema van op de eerste pagina van genetica (met op x-as resolutie en y-as screening)

● abstracts (zoals in 't proefexamen op Toledo)● Afbeelding van persisterende truncus arteriosus: hoe komt dit? Waarom gaat dit

gepaard met ventrikelseptumdefect? Bespreek/teken zo volledig mogelijk de embryogenese van vena cava superior, vena cava inferior, musculair deel van ventrikelseptum en vena pulmonalis.

● Wat betekent Pro280Ser?● Stambomen met segregatie van mut/WT --> is deze mutatie oorzakelijk voor de

autosomaal dominante aandoening? Afbeelding van slide 48 van "mutaties 2013": wat kan je hieruit afleiden? Bespreek één bijkomende test die je kan doen om te zien of deze variant effectief een mutatie is.

● Bespreek aan de hand van een voorbeeld waarom men soms gebruik maakt van indirecte DNA-diagnose bij pre-natale diagnostiek.

● Tekening van slide 6 van "placenta en vliezen 2012": benoemen/vraagjes erbij● Tekening van slide 7 van "placenta en vliezen 2012": benoem● Leg de indaling van testis uit. Wat kan er foutlopen? Hoe komt het dat dit foutloopt?

2 fase: eerst de trans abdominale (insuline like peptide 3) verlogens de inguino-scrotale (testosteron).

Het kan zijn dat de testis niet indalen. Dit komt relatief vaak voor bij de geboorte en kan spontaan nog gebeuren. Soms wordt er HCG toegediend dat zal zorgen voor T productie of wordt er een operatie uitgevoerd.

Het niet indalen wordt cryptorchidie genoemd.

DIt heeft 4 nevenwerking: hogere kans op liesbreuk, hogere kans op testis kanker, hogere kans op infertiliteit, hogere kans op een steeldraai.

Kanker en infertiliteit zouden te wijten kunnen zijn aan een hogere temperatuur waaraan de testis worden blootgesteld. Echter zien we na een ingreep nog steeds een verhoogd risico wat zou kunnen wijzen op een onderliggende intrinsieke afwijking..

● Wat is het verschil tussen chimerisme/mosaïcisme/heteroplasmie?● http://embryology.ch/francais/hdisqueembry/triderm08.html (rechtse figuur) en dan

een tabel met organen enzo: waaruit ontstaan de organen/structuren? (nummertje geven)(vb: pleuraholte ontstaat uit 6)

● Hoe komt het dat de ernstige vorm van Huntington altijd van de vader wordt overgeërfd en de ernstige vorm van Steinert van de moeder?

● Wat is het verschil tussen chimerisme, heteroplasmie, mosaicisme● Waarom is Huntington het ernstigste paterneel overgeërfd, en Myotone dystrofie

materneel

●

Examenvragen 2012-2013

Moerman[bewerken]

Grote vragen (1)

● Bespreek de anatomie en verloop van de funiculus spermaticus. (+tekeningen)● Bespreek de spieren van het spatium perinei superficialis (oorsprong, insertie,

innervatie, functie). (+tekeningen)● Bespreek de arteriële bevloeiing van de mannelijke geslachtsorganen (+ tekeningen)● Bespreek de histologie van de tubuli seminiferi. (+tekeningen)● Bespreek de morfologie en histologie van het endometrium (+tekeningen)● Bespreek ductus deferens en funiculus spermaticus (+tekeningen)

Kleine vragen (5)

● Wat is het vrouwelijke equivalent van het gubernaculum testis?● Wat zijn de grenzen van de prostaatloge?● Bespreek de topografische verhouding van ureter, a. uterina en baarmoederhals● Noem 4 oorzaken van scrotale zwelling● Bespreek de weg die een spermatozoön aflegt van de testis naar de buis van

Fallopius.● Wat zijn de basale cellen van de tubuli seminiferi?● Wat wordt bedoeld met de 'levatorpoort'?● Geef de ligging van de regionale lymfeknopen van de baarmoederhals.● Bespreek de lagen die rond de testis liggen van buiten naar binnen● Welke cellen bevinden zich in het epitheel van de eileider?● Geef de naam van de verschillende segmenten van de buis van Fallopius vanaf het

ostium abdominale?● Waar precies liggen de klieren van Cowper?● Welke klieren monden uit in het vestibulum vaginae?● 4 stellingen over de prostaat. (juist/fout)● Wat is het corpus rubrum?● Verklaar het begrip 'luteinisatie'.● Wat zijn stereocilia? En waar in het lichaam vindt men deze?● Wanneer en waar wordt de eerste meiotische deling van de ovogenese voltooid?● Is ejaculatie nog mogelijk na vasectomie, leg uit.● 4 stellingen over de mannelijke zwellichamen. (juist/fout)

1) Er zijn twee corpora spongiosa en één corpus cavernosum

2) De urethra loopt in het corpus cavernosum

3) De zwellichamen worden bevloeid door de aa. helicinae.

4) ...

Missiaen[bewerken]

● Bespreek het metabolisme bij de zwangere vrouw● Bespreek het climacterium: endocrinologie en gevolgen● Bespreek de puberteit bij de man: endocrinologie en gevolgen● Bespreek de puberteit bij de vrouw: endocrinologie en gevolgen● Bespreek androgenen bij de man en spermatogenese: regeling en temperatuur● Bespreek de melkproductie bij de zwangere vrouw● Bespreek de folliculaire fase van de ovulatoire cyclus. (Eerste 10 dagen)● Bespreek de preovulatoire follikel (dag 11 tot en met 14)● Bespreek CRH, hPL en PRL

Devriendt[bewerken]

Embryologie[bewerken]

● Afbeelding (vb: GI-stelsel, placenta..):

1) Duid aan, obv nummering of aanwijzingen. (vb: Deze structuur is afwezig bij de vrouw)

2) Teken bij. (vb: Nervus vagus, umbilicale vaten, notochord, ventrale pancreaknop,..)

2 nn. vagus dorsaal en ventraal van de maag

3) Bespreek het ontstaan van verschillende structuren. (vb: Primordiale geslachtscellen)

PGC ontstaan vroeg in de ontwikkeling in week 2 vanuit epiblasten en gaan zich verplaatsen naar de ventraal in de dooierzak.

Later zullen ze migreren via het mesenterium dorsale naar de geslachtsplooien waar ze worden omgeven door geslachts strengen.

4) Bijvragen. (vb: Lever: geef de twee celtypen die in dit orgaan ontstaan uit het endoderm)

-Hepatocyten

-Epitheel van de afvoerwegen

● Afbeelding van ambigue genitalia, kind van consanguine ouders, karyotype: 46; XX:

1) Welke aandoening is dit?

Vrouwelijk pseudo hermafroditisme → overinvloed androgen→ congentiale bijnier schors hyperplasie <3 <3

2) Wat is het pathofysiologische mechanisme van deze aandoening?

21 -hydroxylase deficientie → minder corticosteroiden → afgenomen negatieve feedback → meer acth productie → meer androgenen

3) Wat is het herhalingsrisico voor een volgend kind van deze ouders?

AR aandoening en consanquine ouders → 1 op 4? niet zeker

4) Wat is een mogelijke preventiemethode?

Toe dienen van lang werkende cortico steroiden tijdens de zwangerschap

● Leg het verschil uit tussen malformaties, disrupties, en sequenties en geef van elk een voorbeeld.

Malformatie: een intrensieke stoornis in de ontwikkeling van een bepaald orgaan of structuur (vb omphalocoele)

Disrupties: een bepaald weefsel of orgaan krijgt geen bloedtoevoer meer en zal hierdoor niet ontwikkeling (vb gastroschizis)

Sequentie: een bepaalde aandoening is secundair aan een andere aandoenig (vb disfunctie van de nieren zal leiden tot oligohydraminos, dit resulteert in longhypoplasie)

● Bespreek chorionvlokkenbiopsie.● Afbeelding van een hart met een omgekeerde implanting van aorta en tr. pulmonalis:

1) Welke aandoening is dit?

Transpositie van de grote vaten.

2) Waarom gaat dit gepaard met een klein hoofd?

Zuurstofrijk bloed van het LV loopt via truncus pulmonalis en ductus arteriosus naar aorta maar pas na de aftakking naar het hoofd. te kort aan voeding en zuurstof dus. (prenataal)

3) Geef 2 mogelijke behandelingsmethoden vlak na de geboorte.

toedienen PG

Rashkind ingreep

4) Waarom gaat dit frequent gepaard met afwijkingen in het ventrikelseptum.

Als dit er niet was dan zou dit helemaal niet leefbaar. Ergens moet er een vermening zijn van zuurstof arm en rijk bloed.

● Afbeelding met 2 catheters ingebracht bij een pasgeborene:

1) In welke bloedvaten zitten de catheters?

2) Wat gebeurt er met deze bloedvaten na de geboorte?

3) Waar in het lichaam vind je deze structuren?

● Afbeelding van ambigue genitalia met een reeks aandoeningen gegeven.

1) Om welke aandoening gaat het? (vrouwelijk pseudohermafroditisme, hermafroditisme, volledige ongevoeligheid van de androgeenreceptor, 5a reductase deficiëntie, 46, XX male)

● Waarom heeft een teratogene stof meestal geen effect in de eerste 2 weken?1. Er is nog geen contact tussen materneel en foetaal bloed..2. Cellen zijn nog totipotent en kunnen compenseren voor beschadigde cellen3. Alles of niets periode. Is er al te veel schade dan is er geen implantatie

● Afbeelding van embryo begin 3e week:

1) Duid aan obv aanwijzingen (vb: deze structuur zal geïnvadeerd worden door de cytotrofoblast, Endometrium

Deze structuur bevat microvilli Blastomeer, ook syncytiotrofoblast voor opp uitbreiding in de placenta

, Deze cellen worden onderzocht bij een vlokkentest EEM en Cytotrofoblast

, Deze cellen scheiden aFP uit Cellen van dooierzak

, + wanneer vindt prenataal onderzoek plaats van deze cellen?)

2) Gedurende welke week is dit?

● Puzzel met verschillende afwijkingen en aandoeningen: Verbind wat bij elkaar past. (vb: longhypoplasie-oligohydramnios, duodenumatresie-double-bubble)

● Bespreek en teken de embryologische oorsprong van externe genitalia bij man en vrouw.

● Afbeelding van ambigue genitalia:

1) Hoe noem we deze genitalia?

2) Waarom is het moeilijk om te beslissen om dit kind als man of als vrouw op te voeden?

3) Geef 3 aandoeningen die dit veroorzaken: geef bij elk de naam, de stoornis, de overerving en de interne genitalia (volledig!)

- Androgen insensitvity syndrome- Androgeen receptor werkt niet door mutaties, persoon is 46 XY en heeft T en

DHT maar deze hebben geen. Vaak is er echter een partiële werking van de receptor wat leidt tot ambigue genitalia

- Overerving: X-gebonden- Interne genitalia: wel AMH ⇒ Geen uterus en bovenste deel vagina, wel

testis. Onderste deel vagina is wel gevormd (want uit endoderm)- Afwezigheid van DHT

- 5-alfa-reductase deficiëntie bij 46 XY: dus geen omzetting T naar DHT, dus geen externa mannelijke genitalia

- Vaak ook partiële werking, dus ambigue genitalia- Overerving: Autosomaal recessief- Interne genitalia: Testis, en aangezien er wel T is ⇒ Ductus deferens,

epidydimis, ductuli efferentes. Echter geen prostaat en zaadblaasjes- Vrouwelijk pseudohermafroditisme

- 46 XX: Sterke invloed androgenen, ofwel extern toegediend of congenitale bijnierschorshyperplasie

- Weinig cortisol ⇒ te veel ACTH ⇒ bijnierschors produceert te veel steroïden bv androgenen

- Overerving in geval van congenitale bijnierschorshyperplasie: autosomaal recessief

- Interne genitalia: Geen AMH (want geen SRY) ⇒ Ovaria ⇒ Uterus en vagina en ook eileiders

● Wat is het verschil tussen een neurocutane aandoeningen en ectodermale dysplasie?

Neurocutaan → huid en zenuwstelsels aandoeing → neurofibromatose ectordermale dysplasie → probleem met huid en zijn aanhangsel. geen neuronale problemen.

● Tekening van tweeling in baarmoeder:

1) Teken: navelstreng, vliezen tussen twee foetussen, vliezen aan kant van pariëtale decidua en uitmonding navelstreng in placenta.

● 4 Afbeeldingen van het hart:(open ductus arteriosus, TGV, truncus arteriosus, situs inversus)

1) Welke aandoeningen zijn dit?

2) Hoe behandel je dit?

3) Bijkomende vragen.

Genetica[bewerken]

● 6 Abstracts van wetenschappelijke artikels:

1) Kies uit een lijst van begrippen welke het beste past(meerdere mogeijkheden, vb: case-control, farmacogenetsiche studie, TdT,..)

2) Bijvragen over bepaalde abstracts (vb: gen x speelt rol in ontwikkeling gehoor mens, bij muis ook. Waarom staat deze laatste zin ook vermeld in het abstract?, Geef 2 sterke en 2 zwakken punten van het onderzoek., verwacht je om een homozygote of heterozygote mutatie aan te treffen bij deze consanguine familie?)

● Stambomen: Bereken en verklaar de herhalingsrisico's.● Geef de 3 mutaties die PWS veroorzaken en bespreek hun ontstaansmechanismen.

1. Deletie: Deletie van de genen op het vaderlijk chromosoom 15q11-13. Dit is een hotspot want bevat flankerende sequenties ⇒ Gevoelig voor micro-deleties (en duplicaties)

2. imprinting mutatie: Fout bij het wijziging van moederlijk naar vaderlijke imprinting van chromosoom 15 bij de spermatogenese.

3. uniparentale disomie; Je krijgt 2 chromosomen 15 van moeder met allebei niet actieve genen.

● Geef de 3 types mutaties met een dominante overerving en geef bij elk een voorbeeld.

-Gain of function mutatie (achondroplasie met zijn FGF3 receptor op de chondrocyt)

-Mutatie met een dominant negatief effect (collageen type 2)

-Mutatie die leidt tot een haploinsufficiëntie (transcriptie factoren bij embryo)

Afbeelding van een neuraal buisdefect (meningocoele of encefalocoele):

1) Welke aandoening is dit?

2) Is een chromosoomonderzoek en bepaling van het C/T allel voor MTHFR bij dit kind nuttig?

3) Wat is het herhalingsrisico?

5%

4) Geef 2 mogelijke methoden voor prenatale diagnose. 0

FBS en VWP

5) Geef een mogelijke preventiemethode.

Foliumzuur toedienen tijdens zwangerschap

● Syndroom van Down:

1) Bespreek de verschillende genetische oorzaken.

1.klassiek vrije vorm: trisomie 21

2. mozaicisme

3. Robertsiaanse translocatie.

2) Wat is de het herhalingsriscio en bespreek de erfelijkheid.

1. Voor vrij vorm is er een verhoogd risico aan de hand van de leeftijd van de moeder.2. geen hoger risco3. als ouder een robertsiaanse translocatie heeft 10 procent kans op herhaling. Ook als

moeder de translocatie bevat is er een hoger risico. Voor een vrouwelijke drager is het risico 10 procent en voor een mannelijke drager maar een paar procent, de novo is het risico niet verhoogd

3) Is er indicatie is voor prenatale diagnostiek en welke techniek zou je gebruiken?

Nipt en dan verdere opvolging met vwp/cvs

● Bij een vrouw met borstkanker wordt polymorfisme in BRCA1 gevonden (Pol280Ser). We willen achterhalen of dit polymorfisme causaal is voor de borstkanker of neutraal.

1) wat betekent Pol280Ser?

2) 5 stambomen gegeven met aangedane personen, leeftijd waarop borstkanker optrad en allelen (Mut/WT of WT/WT). Bespreek voor elk van de stambomen of de mutatie causaal is of niet en verklaar.

3) Geef nog 2 onderzoeken/tests die je zou kunnen doen om te achterhalen of het een mutatie is en bespreek kort.

● Hoe heeft men obv het mutatiepatroon de mutagene werking van sigarettenrook kunnen aantonen?

●● Grafiek van het frequentie-effect grootte model:

1) Leg uit wat er op de x-as en de y-as staat en hoe dit berekend wordt.

2) Duid verschillende genetische aandoeningen uit een lijst aan op het model (vb: mucovisidose, huntington, varianten met verhoogd risico op diabetes (50% en 10% en frequentie 1/100, MTHFR TT-allel, niet-functionele variant met frequentie o,1%, hemochromatose (autosomaal recessief, 1/400 homozygoot, 50% penetrantie))

3) Duid de varianten aan op het model die lichaamslengte bepalen bij normale variatie en bij achondroplasie.

Haplotypes bij autosomaal recessieve aandoening, we doen indirecte DNA diagnostiek en bekomen volgende resultaten (Opmerking: deze allellen staan niet in juiste volgorde, ze staan alfabetisch):- Vader: merker a: allel A en B Merker b: allel 1 en 2 Merker c: allel e en f- Moeder: merker a: allel C en D Merker b: allel 3 en 4 Merker c: allel c en d- Gezonde dochter: merker a: allel A en C Merker b: allel 2 en 4 Merker c: allel e en d- Aangetaste zoon: merker a: allel B en C Merker b: allel 2 en 3 Merker c: allel e en f

1) Construeer op basis van deze gegevens: een stamboom met de meest waarschijnlijke haplotypes

2) Welk prenataal onderzoek stel je voor, wanneer en waarom?

3) De ouders hebben nog een kinderwens: kans op herhaling?

4) Stel, we doen bij prenataal onderzoek bij ongeboren kind, wat merk je op? (2 situaties met allelen gegeven, wel in juiste volgorde)

5) Wat is de kans op draagsterschap van de gezonde dochter voor het onderzoek, en na het DNA-onderzoek?

6) Wat is de kans op een kind met de aandoening tussen de gezonde dochter en haar neef?

7) De mutatie die voor deze aandoening zorgt is een Arginine-mutatie, geef twee redenen waarom hier vaak mutaties optreden.

● Lijst met genetische afwijkingen en lijst met oorzaken en omstandigheden: Geef de beste verklaring voor de aandoening ahv de oorzaken. (vb: Down syndroom+maternele leeftijd/non-disjunctie/robersoniaanse translocatie, BRCA1-borstkanker+tumor-surpressorgen/2-HIT, Erfeljke colonkaner+DNA-repairgen/onstabiele microsattelieten)

● Karyogram met 45 chromosomen en één X-chromosoom:

1) Welke aandoening is dit?

2) Geef 5 afwijkende kenmerken bij deze aandoening.

3) Hoe ontstaan deze afwijkingen?

● Wat is heritabiliteit? Waarom verandert het in functie van de tijd? Bespreek met een voorbeeld.

● Beperkingen van DNA diagnostiek: Het vinden van varianten is tegenwoordig geen probleem meer, de juiste interpretatie daarentegen wel. Leg uit.

● Geef 3 gelijkenissen en 5 verschillen tussen X-inactivatie en genomische imprinting.

Gelijkenis:

1. Er worden steeds genen geïnactiveerd2. Wordt exact doorgegeven van moeder op dochtercel. Bij X inactivatie wordt het

geïnactiveerde chromosoom staat in de S fase via late replication verdubbeld. Bij imprinting speelt DNA onderhouds methylasen een rol.

3. Omkeerbaar bij de vorming van geslachtscellen4. bij beide is er methylering en wijziging van de histonen

Verschillen:

1. Bij X inactivatie is het random of de genen van de vader of de genen van de moeder worden geïnactiveerd.

2. Informatie voor imprinting is aanwezig in de procuncleus van zaadcel of eicel. 3. Bij X inactivatie wordt een RNA afgeschreven 4. Bij X inactivatie speelt het proces zich af na de bevruchting, bij imrinting is dit voor

de bevruchting (echter aanwijzingen dat bepaalde imprintingen ook na de bevruchting gebeuren)

5. x inactivatie beperkt zich tot de geslachtschromosomen, imrinting is een fenomeen op de autosomale chromosomen.

Hierna volgen nog wa dingen, geen idee van waar die precies komen maar ik ga het ni uitzoeken grts

EMBRYOLOGIE

● De blaas ontwikkelt initieel als onderdeel van :

coeloommesonephros kanaalkanaal van Müllerallantoisintermediair mesoderm

De blaas ontwikkelt initieel als onderdeel van de allantois (endoderm).

● Geef het cijfer dat best past bij de volgende beschrijving (één cijfer mag méér dan ééns

gebruikt worden).

1. vormt een doorschijnend vlies : 2. in de wand van deze structuur ontwikkelen zich de eerste bloedvaten van het embryo : 3. deze structuur ontstaat door invaginatie van epiblastcellen door het anterieure voorste

gedeelte van de primitiefstreep, nl de primitiefknoop : 4. uit dit kiemblad ontwikkelt zich het epitheel van de longen : 5. de arteriele bevloeiing van deze structuur wordt later de bevloeiing van het maagdarmstelsel 6. hieruit ontwikkelt zich ondermeer het septum dat de uitstroombaan van het hart scheidt : 7. het volume van deze holte neemt zeer sterk af bij een foetus zonder nieren : 8. in welke week van de embryologische ontwikkeling bevinden we ons hier? :

1. 62. 53. 24. 45. 56. 37. 78. 3e week

● het gedeelte van het peritoneum dat tegen de milt aanligt ontstaat uit

A. paraxiaal mesodermB. intermediair mesodermC. somatopleuraal blad van het lateraal mesodermD. splanchnopleuraal blad van het lateraal mesodermE. neurale lijstF. extra-embryonair mesoderm

De milt ontstaat in het dorsaal mesenterium. Tegen de milt ligt het splanchnopleuraal blad van het mesoderm.

● De notochord wordt gevormd uit het volgende weefsel :

A. epiblastB. mesodermC. hypoblastD. neurale lijstE. dooierzak

De notochord wordt gevormd uit de epiblast. Cellen die de primitiefstreep vormen. maar maakt deel uit van het mesoderm toch?

Tekeningen van vier hartaandoeningen (dextrocardie, die aandoening waarbij pars membranacea ontbreekt, …): namen geven, juiste aandoening bij een kenmerk geven (bv. dit komt vooral voor bij prematuren), en herhalingsrisico voor een niet-syndromatische hartaandoening geven

Dextrocardie is wanneer de looping van het hart naar links gebeurt, dit is door primaire ciliaire dyskinesie (autosomaal recessieve aandoening met kans op herhaling ¼ indien respiratoir en 1/8 indien situs inversus doordat de kans voor het juist kiezen tussen links en rechts 60% is)

Truncus arteriosus = stoornis van de conotruncale zwellingen. Het conotruncale septum is afwezig en de oorsprong van de aorta en a pulmonalis is dus niet gescheiden. Dit gaat gepaard met een defect van het membraneuze gedeelte van het ventrikel septum, dat ook uit de conotruncale zwellingen ontstaat. Zuurstof arm en zuurstof rijk bloed worden gemengd. Dit is een neurocristopathie.

De ductus arteriosus blijft vaak open bij premature baby’s. Dit leidt tot een omgekeerde bloedstroom door de ductus, vanuit de aorta naar de a pulmnoalis waardoor de longenciruclatie overvuld wordt. De ductus kan gesloten worden door toedienen van PG inhibitoren.

Transpositie van de grote vaten waarbij de grote vaten omgekeerd ingeplant zijn. De aorta ontspringt rechts op het rechter ventrikel en de a pulmonalis links, op het linker ventrikel. Dit is enkel leefbaar indien er een vermenging van zuurstofrijk en zuurstofarm bloed optreedt. Men gaat de ductus openhouden door toedienen van PG.

● Tekening (-->) waar de navelstreng met de

placenta verbindt zoals op het proefexamen, maar wel andere vragen (inzicht).

1. V. umbilicalis (lig. Teres hepatis) 2. Syncytiotrofoblast3. Cytotrofoblast4. Villi 5. Anchoring villus 6. Cyotrofoblast 7. A umbillicale (lig. Umbillicalis medialis)8. Amnion9. Extra-embryonair mesoderm10. Cotyledonen11. BW septa12. Decidua basalis13. Maternele bloedvaten 14.

● Figuur uit cursus (<--), basaal membraan was al gegeven, de rest aanvullen.

● Bij welke aandoening kan ambigue genitalia voorkomen + verklaar: syndroom van turner,

syndroom van klinefelter, volledige ongevoeligheid van androgeenreceptor, hermafroditisme, vrouwelijk pseudohermafroditisme, 5-alfa deficiëntie

Wanneer een gedeeltelijke ongevoeligheid van androgeenreceptor optreedt of er 5-alfa reducatase deficiëntie is, zal T en DHT geen invloed hebben of wordt T niet omgezet in DHT waardoor de externe genitaliën niet volledig kunnen ontwikkelen in mannelijke richting. Bij vrouwen met een te sterke invloed van de androgenen (pseudohermafroditisme door 21 hydroxylase deficientie) kunnen de externe genitaliën gemasculiniseerd zijn. Bij personen met hermafroditisme en dus een mosaicisme (46XY, 47XXY of 45X) is het fenotype afhankelijk van de verhouding maar kan dus ook ambigue genitalia voorkomen.

Het kan niet voorkomen bij volledige ongevoeligheid van de androgeenreceptor want dan gaan de externe genitalia uitgroeien als bij de vrouw, er is geen invloed van testosteron aanwezig.

● Foto van een chorionvlokkenbiopsie: wat is dit, op welke leeftijd wordt dit gedaan en kans

op miskraam

● Leg het verschil uit tussen malformaties, disrupties, deformatie en sequenties en geef van

elk een voorbeeld.

Malformatie is een intrinsiek stoornis in de ontwikkeling, vaak kadering van een genetische aandoening. Een voorbeeld is omphalocoele. Disruptie is een tijdelijke stoornis van de bloedtoevoer. Een voorbeeld is gastroschizis. Teratogeen= aangeboren afwijking die door een omgevingsfactor veroorzaakt is. Foetaal alcoholsyndroom is hier een voorbeeld van. Sequentie = een reeks wijzigingen die elkaar opvolgen zoals de Potter sequentie. Bij nierfalen is er te weinig vruchtwater aanwezig wat leidt tot compressie van de foetus met longhypoplasie en

deformatie tot gevolg. Deformatie is een reactie op een uitwendige kracht. De druk wordt veroorzaakt door een gebrek aan vruchtwater. Dit kan leiden tot hypoplasie.

● Bespreek en teken de embryologische oorsprong van de externe genitalia bij man en

vrouw.

Urogenitale plooien, tuberculum genitalia en labiascrotale plooien. Bij de man groeit dit uit tot penisschaft, glans penis en scrotum onder invloed van DHT. Bij de vrouw tot labia minoris, corpus clitoridis en labia maioris.

Vestibulum van de vagina en onderste 1/3 van de vagina bij de vrouw en uitwendige gedeelte van de urethra bij de man is afkomstig uit het endoderm maar de externe genitalia zijn afkomstig uit het ectoderm. (?)

● Wat is het verschil tussen neurocutane aandoeningen, ectodermale dysplasie en

neurocristopathies?

Neurocutane aandoeningen zijn genetische aandoeningen gecombineerd met afwijkingen van de huid en het zenuwstelsel door hun gelijke oorsprong uit het ectoderm. (Neurofibromatose)Ectodermale dysplasie zijn aandoeningen met abnormale ontwikkeling van huid en aanhangsels. (gebit is niet compleet, ontbreken van zweetklieren..) Neurocristopathies zijn een groep aandoeningen gekenmerkt door afwijkingen in diverse organen met gemeenschappelijke oorzaak een gestoorde ontwikkeling van de neurale lijst. (Waardenburg syndroom heeft pigmentstoornissen, ziekte van Hirschprung en verbrede neusbrug)

● Tekening van non-rotatie darmen: welke aandoening? Bespreek de embryologische

ontwikkeling en symptomen.

Non-rotatie van de darmen ontstaat wanneer de eerste 90° tegenwijzersin plaats vinden maar de volgende 180° tijdens retractie niet. Hierdoor zullen de delen die normaal craniaal horen te liggen zich rechts bevinden en de caudale delen links. De appendix zal zich dus ook links bevinden. De normale fixatie aan de dorsale wand zal niet kunnen plaatsvinden waardoor de kans op volvolus is verhoogd.

● Uit welke kiembladen zijn volgende organen, cellen of weefsels afkomstig?

Myocard splanchnopleure

Wervelboog Paraxiaal mesoderm (sclerotoom)

Neuron neurectoderm

Hepatocyt nefron

Blaas Intermediair mesoderm en endoderm

Slokdarm Endoderm

Humerus somatopleure

Vagina Endoderm en somatopleure

Nagels ectoderm

Nefron Intermediair mesoderm

Ureter Intermediair mesoderm

Thymus Endoderm en neurectoderm

Longalveoli Endoderm

A umbilicalis Splanchnopleure

Uitwendige gehoorgang ectoderm

Urogenitaal membraan Ectoderm en endoderm

Pancreas Endoderm

Zweetklier ectoderm

Duodenum endoderm

Mitralisklep Splanchnopleure

● Welk cijfer past bij de volgende omschrijving?

A. Deze structuur wordt later de urachusB. In deze regio van de primitieve gonade

verdwijnen de seks cords bij een mannelijk embryo

C. Boven T4 en onder L4 is deze structuur ontdubbeld

D. Ontstaat tijdens de dwarse kromming uit het endoderm

E. Kan een omfalomesenterische fistel vormen

F. Vormen bij een vrouwelijk embro het paroophoron en epoophoron

G. Welke structuur vormt de tuba uterinaH. De utriculus prostaticus is een restant van

deze structuurI. Benoem 3J. Vormt de ductuli efferentes bij een mannelijk embryoK. Bevindt zich in de hechtsteelL. Amnionvlies

A. 6 (allantois)B. 1 (cortex)C. 14 (dorsale aorta)D. 8 (gastro-intestinale buis)E. 7 (vitellinae)F. 12/13 (mesonefros)G. 16 (paramesonefros)H. 16I. PGC met seks cordsJ. 13 (mesonefros)K. 6L. 15

(5de week)

Umbilicalis en vitellinaekiewdarmbuccopharyngeaal &cloac

VitellinaeHartmiddendarmdivertikel van Meckel middendarm

Allantois

Pancreas

Maag, pancreas, lever,hartcloac en einddarm

● Welke beschrijvingen passen het beste bij de volgende afbeeldingen1. Translocatie SRY gen op het X-chromosoom2. Mutatie in SRY3. Meisje met deficiëntie van AMH4. Kind met testis en hypospadias5. Persoon met SRY en 5alfa reductase deficiëntie6. Persoon met ovaria, uterus en congenitale bijnierschors hyperplasie 7. Persoon met SRY en drager van een volledige deletie van het gen voor de androgeen R8. Vrouwelijk pseudohermafroditisme

1. 46XX man doordat SRY gen aanwezig is2. 46XY vrouw (46XX man heeft geen mutatie maar een extra)3. Een normale vrouw: 46XX4. Hypospadias is wanneer de ureter zich niet volledig in de penis bevindt door mutatie

androgeen receptor5. T wordt niet omgezet naar DHT, ambigue genitalia of vrouwelijke externe genitalia 46XY 6. En 8. Sterke invloed van androgenen bij de man door 21 hydroxylase deficientie 7. 46XY vrouw

● Beantwoord de volgende vragen

GENETICA

● Een meisje met mucoviscidose blijkt homozygoot te zijn voor de meest voorkomende

mutatie in het mucoviscidose-gen, nl de DF508. Nu blijkt echter dat enkel moeder draagster is, en vader niet. Non-paterniteit werd uitgesloten. Verder onderzoek toont dat zij een maternele isodisomie voor chromosoom 7 heeft.

Bedenk een mogelijk ontstaansmechanisme voor een dergelijke afwijking.

Beide chromosomen 7 moeten hetzelfde zijn dus een isodisomie. - Bevruchting van een eicel door een zaadcel zonder chromosoom 7. Nadien treedt er herstel op met non-disjunctie van de beide chromatiden van chromosoom 7 in een van de eerste delingen. - Non disjunctie van de homologe chromosomen tijdens eerste meiose, waarna door een tweede fouten het derde chromosoom van de vader wordt verwijderd.

● Mutaties die het maternele UBE3A gen uitschakelen veroorzaken het Angelman syndroom.

Het UBE3A-gen is dus een ingeprint gen. Het is gelegen op chromosoom 15q11. Welke afwijking aan de chromosomen zal eveneens het Angelman syndroom veroorzaken ? Verklaar je antwoord.

Het maternele gen wordt uitgeschakeld op chromosoom 15. Deletie, uniparentele disomie en imprenting fout.

● Hoe verklaar je dat uniparentele disomie voor een chromosoom waar er géén ingeprint gen gelegen is toch soms een specifiek fenotype kan veroorzaken?

● Methylering is een mechanisme voor imprinting. Welk van de volgende uitspraken is NIET

juist ?

A. methylering is omkeerbaarB. methylering gebeurt enkel op de maternele chromosomenC. methylering beïnvloedt de expressie van bepaald genenD. na de celdeling blijft de methylering in beide dochtercellen ongewijzigd

Methylering is omkeerbaar in de kiemcellijn, gebeurt op het maternele en paternele chromosoom. B

Waarom gaat uniparentele disomie voor de meeste chromosomen niet gepaard met afwijkingen?

Omdat er geen ingeprente genen liggen op de meeste chromosomen.

● Uniparentele disomie bestaat in twee verschillende vormen, isodisomie (waarbij de twee

chromosomen hetzelfde zijn) en heterodisomie, waarbij de twee chromosomen weliswaar van dezelfde ouders zijn, maar waar het de verschillende homologe chromosomen betreft.Wat vind je bij een persoon met het Prader-Willi syndroom en UPD15 – isodisomie of heterodisomie?Verklaar je antwoord

Bij prader willer syndroom is er heterodisomie. Het risico stijgt met de leeftijd van de moeder wat erop wijst dat er non disjunctie optreedt van de homologe chromosomen tijdens eerste meiotische deling (isodisomie is tijdens tweede meiotische deling). Homozygoten vertonen een ernstiger beeld.

● Wat is het verschil tussen gain-of-function en dominant negatieve mutaties?

Dominant negatieve mutaties = door mutatie gaat het de normale functie van het eiwit tegenwerkenGain-of-function = nieuwe mutatie of toename van de normale functie

● Wat is een mola hydatiformis? Bespreek het ontstaan, en leg uit wat het belang is van een

mola hydatiformis voor het begrijpen van de genetica?

Wanneer een zaadcel een kernloze eicel bevrucht ontstaat mola hydatiformis. Hierdoor ontwikkelt de trofoblast maar niet de embryoblast. Het zal vocht opstapelen en uitzetten. Dit is experimentele evidentie voor het aantonen van genetische imprinting. Sommige genen zijn enkel actief op het chromosoom van de moeder of vader.

● Wat bedoelt men met anticipatie? Hoe komt dit?

Anticipatie is het toenemen van het aantal repeats en ernst in volgende generaties. (onstabiele repeat sequenties). Wanneer de lengte boven een bepaalde drempel gaat worden ze instabiel en

neemt hun lengte toe in de volgende generaties. Voorbeeld: ziekte van huntington en ziekte van Steinert.

Zowel bij de man als bij de vrouw is er een hoger risico op mutaties bij toenemende leeftijd. Bespreek de verschillen.

Het aantal celdelingen nodig om een rijpe zaadcel te produceren neemt toe met de leeftijd. Door accumulatie van toxische stoffen of een verouderingsproces van stamcellen met verminderde nauwkeurigheid van de repair mechanismen ontstaan vaker puntmutaties. Alsook mutaties met een proliferatievoordeel nemen toe naar mate de leeftijd van de vader toeneemt (mutaties op niveau van het gen)

Wanneer de moeder ouder wordt is er meer kans op non-disjunctie tijdens de eerste meiotische deling en dus meer kans op numerieke chromosomale afwijkingen.

● Wat is een verklaring voor het feit dat 5 additionele loci signifant bleken te zijn na multiple

testing maar toch niet significant zijn?

Wanneer men in een associatiestudie verschillende loci onderzoekt, dan is er een grote kans dat een positief resultaat vals positief is, en dit omwille van multiple testing. In de statistische verwerking van de resultaten moet men daarom hiervoor corrigeren

● Geef de 3 mutaties die PWS veroorzaken en bespreek hun ontstaansmechanismen.

Prader-Willi-syndroom is een genetische aandoening dat wordt veroorzaakt door een genetische defect op chromosoom 15. Dit kan door een deletie van deze genen. Uniparentele disomie (heterodisomie) door non disjunctie van de homologe chromosomen tijdens eerste meiotische deling waarna het chromosoom van de vader wordt verwijderd door een tweede toevallige fout. Genetische imprinting fout. Er treedt maternele imprinting op. Indien er een mutatie optreedt waardoor de vader het kenmerk “moeder” doorgeeft, treedt er PWS op.

● Geef de 3 types mutaties met een dominante overerving en geef bij elk een voorbeeld.

Gain of function: voorbeeld Achondroplasie of Na+ kanaal bij pijnsensatie. Variabel aantal repeats voorbeeld ziekte van Huntington. Gonadaal mosaicisme?

- gain of function vb achondroplasie- dominant negatief effect vb achondrogenese type II- haplo insufficiëntie vb transcriptiefactor GATA4

● Grafiek van het frequentie-effect grootte model:

1) Leg uit wat er op de x-as en de y-as staat en hoe dit berekend wordt.2) Duid verschillende genetische aandoeningen uit een lijst aan op het model (vb: mucovisidose, huntington, varianten met verhoogd risico op diabetes (50% en 10% en frequentie 1/100, MTHFR TT-allel, niet-functionele variant met frequentie o,1%, hemochromatose (autosomaal recessief, 1/400 homozygoot, 50% penetrantie))

3) Duid de varianten aan op het model die lichaamslengte bepalen bij normale variatie en bij achondroplasie.

Op de X-as staat de frequentie van de variant/ het polymorfisme op de Y-as effect-grootte. De monogene aandoeningen met ernstige gevolgen vinden zich linksboven de multifactoriële aandoeningen veroorzaakt door meerdere mutaties met klein effect in de juiste omstandigheden.

Mucovisidose: multifactoriële oorzaak Huntington: dominante overerving van het aantal repeats met ernstige gevolgenMTHFR TT-allel: multifactoriële aandoening…

Lichaamslengte: normaal verdeeld (=multifactorieel) bij achondroplasie zijn de personen veel kleiner door gain of function (=autosomaal dominant gain of function)

Haplotypes bij autosomaal recessieve aandoening, we doen indirecte DNA diagnostiek en bekomen volgende resultaten (Opmerking: deze allellen staan niet in juiste volgorde, ze staan alfabetisch):

- Vader: merker a: allel A en B Merker b: allel 1 en 2 Merker c: allel e en f- Moeder: merker a: allel C en D Merker b: allel 3 en 4 Merker c: allel c en d- Gezonde dochter: merker a: allel A en C Merker b: allel 2 en 4 Merker c: allel e en d- Aangetaste zoon: merker a: allel B en C Merker b: allel 2 en 3 Merker c: allel e en f

1) Construeer op basis van deze gegevens: een stamboom met de meest waarschijnlijke haplotypes2) Welk prenataal onderzoek stel je voor, wanneer en waarom?3) De ouders hebben nog een kinderwens: kans op herhaling?4) Stel, we doen bij prenataal onderzoek bij ongeboren kind, wat merk je op? (2 situaties met allelen gegeven, wel in juiste volgorde)5) Wat is de kans op draagsterschap van de gezonde dochter voor het onderzoek, en na het DNA-onderzoek?6) Wat is de kans op een kind met de aandoening tussen de gezonde dochter en haar neef?7) De mutatie die voor deze aandoening zorgt is een Arginine-mutatie, geef twee redenen waarom hier vaak mutaties optreden.

● Karyogram met 45 chromosomen en één X-chromosoom:

1) Welke aandoening is dit?2) Geef 5 afwijkende kenmerken bij deze aandoening.3) Hoe ontstaan deze afwijkingen?

Turner syndroom5 afwijkende kenmerken: eicellen nemen veel sneller af, kleiner gestalte, nierafwijkingen, hartafwijkingen, leerproblemen… Er is slechts één geslachtshormoon aanwezig daardoor krijg je haplo-insufficiëntie van de pseudo-autosomale regio’s en andere genen op het X-chromosoom die niet geïnactiveerd worden.

● Wat is heritabiliteit? Waarom verandert het in functie van de tijd? Bespreek met een voorbeeld.

Heritabiliteit is in welke mate genen bijdragen tot de variatie van een kenmerk. We krijgen meer en meer dezelfde omgevingsfactoren waardoor de heritabiliteit toeneemt. Neem nu intelligentie: we krijgen ‘allemaal’ de mogelijkheid om naar school te gaan en kennis op te doen. Beperkingen van DNA diagnostiek: Het vinden van varianten is tegenwoordig geen probleem meer, de juiste interpretatie daarentegen wel. Leg uit.

Iedereen draagt 3-4miljoen SNV’s. Men gaat na in databanken of een mutatie een gekende variant is. Indien niet kijkt men waar de mutatie aanwezig is: functioneel domein, AZ die niet veranderd zijn in de evolutie.. zijn meestal pathogeen. Indien men een functioneel defect verdenkt, gaat men aangedane personen van de familie onderzoeken. Natuurlijk is er mogelijkheid tot late onset, verminderde penetrantie, variabele expressie, de novo of te weinig beschikbaar DNA. Vaak leidt dit tot unclassified variant.

● Geef 3 gelijkenissen en 5 verschillen tussen X-inactivatie en genomische imprinting.

Verschillen

− X inactivatie komt enkel voor bij vrouwen (46, XX)

− X inactivatie van een chromosoom terwijl genomische imprinting van een gen is

− X inactivatie als mozaïek, imprinting is bij elke cel gelijk en wordt bepaald door kenmerk “moeder” of “vader”

− X inactivatie is persoonlijk, genetische imprinting is bij iedereen gelijk (indien er geen mutaties optreden)

− De info voor genomische imprinting ligt al vast in de eicel en de zaadcel, X-inactivatie gebeurt door het X-ist gen op het chromosoom (?)

Gelijkenissen

− Gebeurt beide met behulp van methylering

− Een van de 2 allelen is actief, het andere inactief

− Is omkeerbaar in de kiemcellijn om door te geven aan het volgende geslacht

− Wordt doorgegeven aan de dochtercellen

● Waarom wordt ziekte van Huntington (juveniele vorm) overgeërfd via vader en neonatale vorm van ziekte van Steinert via moeder?

Ziekte van Huntington wordt veroorzaakt door meer dan 36 herhalingen van CAG. Instabiliteit is groter in de zaadcel: meerdere delingen nodig. De ziekte van Steinert gaat over veel meer repeats en te lange repeats interfereren met de normale spermatogenese.

● Geef twee voorbeelden waarmee je GATA4 associatie met fenotype zou kunnen bewijzen.

GATA4 is de enkelvoudige oorzaak voor een hartafwijking (haplo-insufficientie).

● Proto-oncogen en tumorsuppressorgen: geef de 2 voornaamste verschillen.

Proto-oncogenen zijn mutaties die leiden tot activatie van een gen en dominant overerven terwijl tumor suppressor genen een recessief effect hebben, uitschakeling van de twee allelen is vereist.

● Een gedifferentieerde zenuwcel bevat 6 picoM DNA, hoeveel bevatten de volgende cellen? (12 verschillende cellen, in verschillende stadia, verschillende oorsprong)Follikelcel in de profase van de mitose, een rode bloedcel, Triploïdie in de G1 fase, Triploïdie in de G2 fase

Follikelcel: 12picoM (profase wil zeggen dat DNA al verdubbeld is)RBC bevat geen kern dus 0 picoMTriploïdie cel in G1: 9 picoMTriploïdie cel in G2: 18 picoM

● Grafiek over foetale fractie en gewicht van de moeder: leg deze uit

Epigenetische overerving biedt een snelle aanpassing.

● Omgevingsfactoren in verband met NBD hebben geleid tot onderzoek naar genetische

factoren van NBD, leg uit.

Foliumzuur speelt een belangrijke rol. Een suboptimaal tekort aan foliumzuur veroorzaakt een biochemische stress. Een “TT” embryo is hier niet goed tegen opgewassen en heeft zo een hoger risico op het ontwikkelen van een NBD. Uit epidemilogische studies bleek dat bij preventie van een herhaling door toedienen van foliumzuur zorgde voor een significante daling van spina bifida (50%) bij een volgend kind. Ook preventie bij personen zonder voorgeschiedenis. Hieruit ontstond het kandidaat gen MTHFR: speelt een rol in he metabolisme van foliumzuur en hier bestaat een polymorfisme van. TT komt frequenter voor bij personen met NBD, het is een risicofactor want de meeste homozoygoten zijn normaal, het is dus niet de enige factor.

Antwoorden bij Vriens

Welke follikels kan je vinden?Primordiale Follikel = eicel met 1 laag granulosa errond die dient als ondersteuning van de eicel groei en als vorming van basaal membraan. Deze primordiale eicellen zitten nog voor de geboorte in de vrouwelijke foetus. De volgende stap is de pre-antrale follikel, deze ontstaat op een leeftijd van 10j wanneer het meisje Kiss peptine aanmaakt Rijping onafhankelijk van de cyclus. Eicel krijgt een zona pellucida ter bescherming. Granulosa laag wordt meerlagig en de fibroblasten vormen zich om tot thecacellen. Pre-antrale follikel wordt een antrale follikel onder invloed van FSH in de puberteit. Antrale follikel heeft een antrum = holte met follikelvocht. Granulosacellen stijgen in aantal en thecacellen zijn volledig omgevormd. Hierna ontstaat de Graafse follikel of preovulatoire follikel door het stijgende FSH. Hierdoor gaat de graafse follikel stijgen in volume. Cumulus Oöphorum heeft geen FSH receptoren en een andere functie dan de granulosacellen. Atresie (=kapot gaan van follikels + eicel) gebeurt doordat FSH constant blijft of verlaagt hierdoor zullen thecacellen terug fibroblasten worden en granulosa cellen + eicel in apoptose gaan. Bij Vriens is de ovulatoire cyclus heel heel belangrijk, heb ik geschreven. Dat is de eerste les. (Open)De ovulatoire cyclus bestaat uit 24-28 dagen, langer dan hebben we een onregelmatige cyclus. De cyclus kunnen we opsplitsen in 2 fases die elk 2 weken duren. De folliculaire en de luteale fase. De folliculaire fase bestaat zelf uit 3 delen.

De folliculaire fase bestaat uit de rekrutering (dag 1-5). Hier gaan FSH en LH stijgen. Door de stijging is FSH zullen 20 pre-antrale follikels worden omgezet tot 20 antrale follikels waarvan de theca cellen een LH-receptor hebben. FSH stimuleert de granulosa cellen in het maken van E2 en Inhibine. LH bindt aan LH-R in theca cellen. Cholesterol wordt omgezet tot androgenen en deze worden in de granulosa cellen omgezet tot E2 (oestradiol) onder invloed van FSH.De volgende fase is de selectie (dag 5-10). Hier is er nog maar 1 dominante follikel over. Deze zal verder E2 produceren. Hierdoor zal LH stijgen en FSH dalen door een negatief effect van E en inhibine op FSH. Doordat FSH daalt zullen de androgenen opstapelen in de antrale cellen, behalve in de dominante follikel want deze heeft in de granulosacellen de FSH-R vervangen door LH-R. Hier heeft LH de functie van FSH overgenomen in de omzetting van androgenen tot E. De overige cellen gaan in atresie door de stijgende concentratie van androgenen.De derde en laatste fase van de folliculaire fase bestaat uit de pre-ovulatoire follikel (dag 11-14). Hier is er een stijging van E2, inhibine, LH en FSH (minder). Er is een toename in GnRH receptoren en een hoge frequentie voor secretie van Kiss peptine. Door de stijging in LH => treedt er luteïnisatie (=vorming van geel lichaam) op en de ovulatie. Tijdens de luteïnisatie zullen thecacellen en granulosacellen luteïne opnemen. Granulosacellen zullen

stoppen met delen en kunnen nu progesteron (P) maken van cholesterol. Vanaf dag 10 is er een stijging in P en dan door een plotse daling in E zullen LH en FSH dalen doordat er geen positieve feedback meer is. 12u na LH piek => ovulatie en 30u na E piek => ovulatie. Door de LH piek zal de meiose 1 worden afgewerkt voor de ovulatie. Een enzyme zal de follikelwand en het ovarium wand doen afbreken zodat de eicel (samen met een zona pellucida en cumuluscellen) er doorheen kan en kan worden opgevangen door de fimbriae van de eileider. Cumuluscellen spelen een rol in het detecteren van de fimbriae, het aantrekken van zaadcellen (chemo-attractant) en spelen een rol in zaadcel selectie. Ze vormen dus een obstakel. Een belangrijke factor hier is PGE2 die de eicel helpt loskomen. Door COX inhibitoren kan PGE2 niet worden aangemaakt waardoor er moeilijk een ovulatie optreedt.

De luteale fase kan zelf ook verdeeld worden in 2 fases. Het corpus luteum wordt gevormd door de overgebleven granulosa en thecacellen in het ovarium. Deze zullen P, E en inhibine produceren. LH zal dalen door een hoge concentratie P die dynorfine vrijzetting zal stimuleren, deze zal de secretie van Kiss peptine verminderen => lagere frequentie minder LH. FSH zal dalen doordat E en inhibine een inhiberend effect hebben op FSH secretie. De laatste fase van de luteale fase treedt op wanneer er geen bevruchting is. De luteolyse is de afbraak van het geel lichaam. Dit gebeurt van dag 22 tot 28. Wat overblijft is een corpus albicans. Granulosacellen zullen PGF2alfa secreteren, dit heeft een negatief effect op de granulosacellen zelf en ook op de theca cellen. Deze zullen afsterven. Hierdoor zullen LH en FSH terug stijgen, doordat de inhiberende effecten van P, E en inhibine weg zijn.

Puberteit vrouw => endocrinologie. Hoofdstuk 1 les 3. (Open)Prenataal: E van de placenta inhibeert KNDy neuronen. FSH en LH zijn er nog niet.Postnataal: 0 maanden tot 3 maanden: E zal wegvallen, inhibitie van KNDy neuronen ook. Frequentie van Kiss peptine is laag dus FSH (hoger) en LH stijging. Onder invloed van LH en FSH zal er E2 aangemaakt worden in de follikelcellen, mini-puberteit.Vanaf 3 maanden, maken GABA neuronen synapsen met KNDy neuronen => GABA vrijzetten => inhibitie. LH, FSH en E2 zullen dalen tot nul met uitzondering van FSH. Dit is wat er gebeurt tot een leeftijd van 6 jaar (LH normaliseert na 6m, oestradiol na 2 jaar). Hierna zal de zona reticularis van de bijnier rijpen en androgenen maken, vooral DHEA-S. Dit is de Adrenarche, deze zet zich lineair voort tot de leeftijd van 25 jaar. Vanaf de leeftijd van 10 zal er een toename zijn van het aantal vetcellen, deze produceren leptine dat een positief effect heeft op de KNDy neuronen. Hierdoor zal de secretie van Kiss peptine stijgen, hierdoor zullen FSH (hoger) en LH stijgen tot de leeftijd van 15 jaar en dan constant blijven. FSH en LH zullen binden aan de receptoren in granulosa en theca cellen en zo E2 produceren. Deze gaat ook stijgen tot de leeftijd van 15 jaar en dan constant blijven. Dit noemt men de Gonadarche = actief worden van de ovaria. We zeggen concentratie gelijk maar hier zijn fluctuaties in elke maand door de ovariële cyclus. Stijging DHEA-S => libido omhoog, botten en spieren sterker, amboseksuele haargroei (Pubarche), sebumklieren en apocriene zweetklieren. Stijging E2 => libido omhoog, botten en spieren sterker, borstontwikkeling (Thelarche), vrouwelijke vetverdeling, lengtegroei door groeihormoon (GH). E2: groeischijven verdwijnen. Groei van de genitalia.

Endocrinologie van oude vrouw. Hoofdstuk 1 les 3 (denk het niet)

Tot 35 jaar wordt alles constant getekend maar er zijn fluctuaties. Na 35 zal concentratie inhibine dalen. E en inhibine waren hoog en gelijk. LH blijft gelijk en FSH zal stijgen doordat de inhibitie van inhibine wegvalt. Dit is tot 50 jaar. Na de leeftijd van 50 zal inhibine blijven dalen tot nul op een leeftijd van 51 jaar. Oestrogeen zal ook dalen tot de helft en dan constant blijven. Want er blijft E geproduceerd worden door perifere weefsels. E1 (oestron) meer dan E2 (oestradiol, de helft minder). LH zal stijgen tot hetzelfde niveau van E en dan constant blijven. FSH zal blijven verder stijgen tot een leeftijd van 52 jaar net als LH en E en zal vervolgens constant blijven. LH en FSH zullen op latere leeftijd dalen door uitputting van de adenohypofyse.

Hoofdstuk 2 les 4: Endocrinologie. Hormoon geven => structuur, plaats van aanmaak, concentratie verloop, functie en diagnostisch.hCG: Humaan choriongonadotropine is een glycoproteine. Korte alfa en lange bèta subeenheid. Op alfa 2 suiker residues en op bèta 6. HCG,LH, FSH lijken op elkaar hebben dezelfde alfa subeenheid. Die wordt gemaakt door de trofoblastcellen van de placenta. Rond 4 weken zal HCG toenemen en een piek vertonen op 10 weken. HCG zorgt ervoor dat corpus luteum in stand gehouden wordt = voorkomen van luteolyse. Geen bevruchting granulosacellen => PGF2alfa => granulosa en theca cellen kapot. HCG lijkt op LH en bindt aan LH-R => effect wordt teniet gedaan. HCG stimuleert braakcentrum. Dit is ter bescherming tegen toxische stoffen. Dit is het sterkt rond 10 à 12 weken, piek. Daarna vermindert het. Eerste 12 weken belangrijk voor foetus. HCG zorgt ook voor een testosteronpiek. HCG bindt aan LH-R op leydigcellen => meer testosteron => fenotypische kenmerken en mannelijk voortplantingsorgaan bij mannelijk embryo. Bij vrouwelijke foetus => geen leydigcellen => geen testosteron. Diagnostisch belang van HCG is om te weten of een vrouw zwanger is of niet. Het is ook belangrijk voor trisomie 13,18,21. Hierbij wordt ook PAPP-A (pregnancy-associated plasma protein A) gebruikt. Als HCG hoog is en PAPP-A laag => T21. Als beide laag zijn dan kan dat wijzen op T13 of 18.

Progesteron is een steroid hormoon dat gevormd wordt uit cholesterol. Onder invloed van HCG wordt corpus luteum behouden => P blijft aangemaakt worden vanaf dag 11. Dan lineair tot week 36 en dan constant. P is belangrijk voor de decidualisatie van het endometrium, behouden van de zwangerschap. Heeft nog vele andere functie. Geen diagnostisch belang.

Oestrogeen: zijn steroid hormonen gemaakt uit cholesterol. E1= (o)estron. E2= (o)estradiol. E3= (o)estriol. Voor 2 maanden worden E1-2 in corpus luteum gemaakt. Na 2 maanden worden E1 en E2 gemaakt in de placenta van maternele precursoren. E3 wordt gemaakt door foetale precursoren. E1 en 2 zijn altijd aanwezig en stijgen lineair tijdens de zwangerschap. E3 wordt gemaakt vanaf week 9 en naar het einde is er een toename van E3 door groei van foetus. Functie: stimuleren van arbeid en inleiden van de zwangerschap. E belangrijk voor bevalling. Diagnostisch belang voor T21 en T18 doordat E3 laag is. Precursoren gemaakt in de lever van de foetus.

Corticotropine releasing hormoon: CRH. Dit is een polypeptide, hormoon. Ze wordt aangemaakt op 3 plaatsen. In de hypothalamus van de moeder en foetus en in de placenta. Stijgt exponentieel vooral in 3de trimester. Functie: Induceren van arbeid en stimuleren van bijnier van moeder en foetus. CRH van hypothalamus => hypofyse => ACTH vrijgezet door hypofyse => bijnier stimuleren => cortisol en DHEA-S maken. Cortisol bij de moeder =>

insuline resistentie ontstaan en Na-reabsorptie verhogen = Na-retentie. Cortisol bij de foetus => belangrijk voor longrijping => longrijping pas heel laat in de zwangerschap. Cortisol heeft ook een negatieve feedback op hypothalamus van de moeder. Anderzijds => placenta stimuleren voor aanmaak van CRH. In de bijnieren ook DHEA-S maken => gaat belangrijk zijn voor de aanmaak van Oestrogenen. Vanuit de foetus is dat E3 en moeder E1-E2. Geen diagnostisch belang. Wel ontstaan van postpartum depressie = 2-3 maanden na bevalling => depressie door hoog CRH.

Prolactine: Polypeptide dat lijkt op hPL (humaan placentair lactogeen) en hGH (hypofysair groeihormoon). Prolactine wordt aangemaakt door lactotrope cellen in de adenohypofyse. Lineair verloop dat niet start van nul. Vrouwen hebben basaal niveau. Functie: Lactogenese 1 = borstvoeding en insuline secretie. Geen diagnostisch belang.

hPL: humaan placentair lactogeen. Polypeptide gemaakt in de placenta vanaf dag 22, stijgt lineair. Functie: insuline secretie en resistentie. Geen diagnostisch belang.

Groeihormoon: GH. We hebben hGH en pGH. Hypofysair en placentair groeihormoon gemaakt in de somatotrope cellen van de adenohypofyse en de placenta. hGH is voortdurend aanwezig en daalt naarmate de zwangerschap vordert. pGH komt pas op week 6 tevoorschijn en gaat dan relatief lineair omhoog gedurende de zwangerschap. Zodat er nooit teveel GH is. Functie: insulineresistentie. Geen diagnostisch belang.

Relaxine is een polypeptide dat lijkt op insuline. Alfa en bèta keten en 3 S bruggen. Relaxine wordt gemaakt in het corpus luteum in de granulosacellen. Ontstaat vanaf dag 20 en bereikt een piek op week 13 vervolgens daalt die een beetje (20%) en blijft die constant. Functie: dilateren van arteriolen, dorstgevoel en secretie van ADH. Geen diagnostisch belang.

Hoofdstuk 2 les 4 (1). Stofwisseling bij lichamelijke veranderingen. (MK mss)Anabool: In de 1ste en 2de trimester zal de eetlust toenemen door een verhoogd progesteron gehalte. Ook zal de insuline secretie stijgen door verhoging van prolactine en hPL. Hierdoor zal er veel suiker worden opgenomen en opgeslagen als vet.Katabool: In het 3de trimester zal insulineresistentie optreden door verhoogde progesteron, cortisol (CRH), hPL en GH. De energievoorziening voor de moeder bestaat uit vetzuren en ketonzuren. Voor de foetus zijn dit glucose en ketonzuren. In het 1ste en 2de trimester wordt de lipolyse onderdrukt door de hoge concentratie insuline. Maar nu in het 3de trimester er insulineresistentie is opgetreden zal er lipolyse optreden. Er worden vetzuren aangemaakt die dan in de lever door ketogenese tot ketonzuren worden omgezet. Ook zal de glucosepiek hoger zijn doordat er meer gegeten wordt en ook zal de piek minder snel worden weggewerkt. Dit zorgt ervoor dat er een langere periode is waar de glucose hoog is in het bloed en er netto meer uitwisseling kan gebeuren tussen moeder en foetus.

Geboorte proces mogelijke examen vraag. (Open)Arbeid betreft een tijdsperiode die gaat vanaf week 39 en een half. Braxton Hicks contracties zijn er tijdens de hele zwangerschap. Voor 20 weken zijn ze niet voelbaar, na 20 weken wel. Ze zijn zwak en asynchroon, onregelmatig en variabel in tijdsduur. Ze hebben dezelfde

contractie sterkte en stijgen in frequentie naarmate de zwangerschap vordert. Het doel is het trainen van het myometrium. De contracties gebeuren door stijgende concentratie van P. Deze contracties lopen tot 39 en een halve week.

Hierna worden 3 processen opgestart. Voorweeën, ruptuur van foetale vliezen en rijping van de cervix. Deze processen gebeuren bijna gelijktijdig door de stijging van E. De voorweeën zijn onregelmatig en asynchroon, ze zijn sterk, kortstondig en pijnlijk. De functie van deze weeën is het inkorten van de baarmoederhals, breken van de vliezen en het uitstoten van de slijmprop. Het breken van de vliezen is pijnloos en wordt gekenmerkt door verlies van vruchtwater. Het vochtverlies is oncontroleerbaar. Het is een onomkeerbaar proces, eenmaal gebeurt dan moet het kind geboren worden. Rijping van de cervix gaat gepaard met het verlies van de slijmprop die dient als bescherming tegen infecties. Cervix gaat inkorten van 3 cm tot 1 mm. Er ontstaat een opening.

Vanaf week 39 dag 6 van de 7 beginnen de weeën. Hier zijn 3 fases, de ontsluitingsweeën, uitdrijvingsfase (persweeën) en de na-geboorte.Fase 1: De ontsluitingsweeën zijn sterk, synchroon, pijnlijk en stijgend in frequentie naarmate het geboorteproces zich vordert. De ontsluiting van de cervix moet 10 cm zijn om naar de verloskamer te gaan. Uterus wordt na iedere contractie kleiner, fundus naar beneden duwen, baby duwt dan op cervix. Dit is pijnlijk door pijnzenuwen in de cervix. De tijdsduur bij een eerste zwangerschap is 10 uur, maar bij de volgende is de tijd beperkt tot 1 uur.Fase 2: uitdrijvingsfase. Deze fase is als er 10 cm ontsluiting is. De persweeën zijn sterk, regelmatig, synchroon en doen heel veel pijn. Ze zijn minder in frequentie. De uterus contraheert, de moeder zal automatisch ook mee contraheren door de buikspieren te gebruiken. Vervolgens wordt het kind geboren, hoofd eerst. Vervolgens schouders, na de schouders is het makkelijk, want dit is het breedste punt. Stuitligging => gevaarlijk. Baby’s stuit eerst, gevaar voor het hoofd, wordt vermeden door keizersnede. Sterrenkijker => baby met gezicht naar boven gedraaid, heeft geen gevolgen. Persweeën zijn het meeste pijnlijk, maar het lichaam maakt zelf endorfines aan. De persweeën mogen niet langer dan 1 uur duren, want anders is de uterus veel te moe en kan het kind niet meer geboren worden.Fase 3: De nageboorte. Nadat de baby is geboren dan moet de placenta en het decidua eruit komen. Dit noemt men de nageboorte. Deze contracties zijn sterk en synchroon maar pijnloos. De functie is om de placenta en decidua los te maken en uit de uterus te verwijderen en vervolgens de bloeding te stelpen door te contraheren. Uterus zal krachtig samentrekken en er is een aanpassing in stolling en afbraak. Er zal een snellere stolling zijn en de stolling zal niet worden afgebroken. De nageboorte duurt een half uur en blijft zo over de verschillende zwangerschappen.

Borstvoeding, ontwikkeling kan een examenvraag zijn. (MK vraag)

Prepuberteit. Mammogenese bekijken. Beperkte ontwikkeling van borst. Melkgang weinig vertakt. Tepel en tepelhof zijn rudimentair. Tijdens de puberteit. E en P stijgen. Veranderingen. Onder invloed van E => tepel en tepelhof worden groter => meer pigmentatie (donkerder van kleur). Stijging van E => melkgangen meer vertakken. Ook door E => vascularisatie zal verhogen, meer bloed naar de borsten. Meer vetweefsel en bindweefsel zal ontwikkelen. Onder invloed van P => klierweefsel zal zich meer ontwikkelen. Zwangerschap => verschijnselen meer uitgesproken want hogere concentratie van E en P. Bij jongens => borst ontwikkeling tot in de prepuberteit.

Lactogenese 1: Lactogenese 1 is het differentiëren van alveolaire cellen tot colostrum-secreterende lactocyten in de borst rond 20 weken. Colostrum andere kleur en samenstelling dan melk. Kleine hoeveelheiden geproduceerd in tegenstelling tot melk. Prolactine bindt aan lactocyt en produceert colostrum en geen melk door de hoge concentratie progesteron.

Lactogenese 2: opstarten van de melkproductie na de bevalling. Na de bevalling valt de hoge P concentratie weg en zo kan er melk geproduceerd worden. Dit gebeurt na enkele dagen want de concentratie valt niet meteen weg. Stuwing door opstapeling van melk en door betere vascularisatie, meer bloed naar borsten.

Galactopoiese: In stand houden van melkproductie. Als baby zuigt aan tepel => signaal naar hypothalamus => geen dopamine vrijzetting => hypofyse kan zo wel prolactine vrij zetten dat kan binden aan de receptor en zo melk produceren. Elke keer dat baby zuigt => piek in prolactine productie. De basale prolactine concentratie is hoger bij moeders die borstvoeding geven. In functie van tijd zal prolactine vrijzetting minder zijn doordat de receptor gevoeliger wordt.

Galactokinese: Stromen van melk van alveolen naar de melkgangen. Mechanisme is door het samentrekken van myoepitheel cellen. Epitheelcellen die kunnen samentrekken, gelegen tussen basaal membraan en andere epitheel cellen. Stimulus is oxytocine. Kan worden vrijgegeven op 3 manier. 1ste belangrijkste is het zuigen van de baby aan de borst. De baby masseert eigenlijk de tepel tussen tong en gehemelte, ritmisch => mechanische stimulus => hersenen => oxytocine. Geconditioneerde reflex = horen huilen van baby denken aan eigen baby => oxytocine => melkejectie. Denken aan baby => vrijzetting van oxytocine => melk. 3de

is de Ferguson reflex. Ontstond door de dilatatie van cervix en vagina (bv. coïtus) => oxytocine . Oxytocine vrijzetting wordt geïnhibeerd door opiaten (stress) => borstvoeding gestopt.

Spermatogenese. Heel goed te kennen voor het examen. (denk het niet)Dia 31: Zeker examenvraag. Schematische voorstelling. (denk het niet)Examen: Sertolicel => 3 functies. (MK vraag)1ste functie => ondersteuning van ontwikkelende zaadcellen. 2de functie => bescherming van de zaadcel. X3de functie => Sertoli => voedingsstoffen voor ontwikkelende zaadcellen.µ

1. Mechanische ondersteuning, op hun plaats houden2. Bescherming van de ontwikkelende zaadcellen3. Voedende rol voor de ontwikkelende zaadcellen

Dia 38 schema belangrijk !!! (MK vraag)Eerste belangrijke stimulus is T gevormd door binding van LH aan Leydigcel. T gaat binden op Sertoli => vrijzetting van groeifactor (GF). 2de belangrijke stimulus is FSH, die 4 effecten heeft. FSH bindt aan Sertoli => Inhibine gemaakt => negatieve feedback zodat er niet te veel FSH in bloed is. ABP (androgeenbindend proteïne) wordt gemaakt en bindt aan T => T blijft

actief. Het enzym aromatase (AR) wordt aangemaakt deze zal T omzetten tot E2. En er wordt GF aangemaakt en vrijgezet. Al deze stoffen (GF, E2) zullen een positief effect hebben op de spermatogenese proces.

Dia 48: Examen testis en temperatuur. (MK vraag)1ste mechanisme => mindere isolatie van het scrotum. Dit heeft 3 kenmerken=> 1ste => scrotum is weinig behaard. 2de => scrotum bevat een dunne huid. 3de => afwezigheid van subcutaan vet in het scrotum.2de mechanisme => veel warmte afvoer. Omdat er veel zweetklieren aanwezig zijn. En door aanwezigheid van vele subcutane bloedvaten.3de mechanisme => weinig warmte aanvoer => dit komt door de veneuze plexus pampiniformis. A. testicularis => lusvormig overheen de plexus stromen. Warm bloed wordt afgekoeld voordat het naar de testis gaat.

Endocrinologie puberteit man dia 95 (denk het niet)Prenataal => placenta produceert E => inhibitie KNDy neuronen, geen LH of FSH. Van 0-3 maanden => E valt weg => FSH en LH worden aangemaakt, LH zal binden aan leydigcellen => T en DHEA-S aanmaken. Dit is de minipuberteit. Van 3-6 maanden, vrijzetting van GABA => inhibitie van KNDy neuronen => daling KISS => daling LH, FSH en androgenen. FSH gaat niet nul worden. Deze blijven afwezig tot de leeftijd van 6. Na 6 jaar => rijping van bijnier cortex => zona reticularis gevormd => productie van androgenen => lineair dan plateau op 25 jaar. Dit is de adrenarche. Vanaf een leeftijd van 10 jaar => leptine aangemaakt door vetcellen => stimuleert KNDy neuronen => LH en FSH aangemaakt lineair tot leeftijd van 18 => plateau. Dit noemt men de gonadarche.

Ik denk dat of het geboorteproces of endocrinologie van de puberteit gaat komen. Of iets van de endocrinologie. Puberteit of ovulatoire cyclus.

---

klein vraagje: waarom heb je bij fragiel X syndroom non transmitting males?

is da nie door veel repeats en da daarom uw spermatogenese nie tegoei gaat dat is toch niet echt een verklaring? is het niet net dat uw spermatogenese beter gecontroleerd wordt, waardoor uw premutatie niet gaat veranderen naar een echte mutatie. ik ben het eens met oranje