Watt's Up nr. 6
24
nr. 6 2013 het magazine voor Elektrocracks SLIM GEZIEN: SMART HOMES SE-N-SE STUUR- EN BEVEILIGINGSTECHNIEKEN DE WET VAN POUILLET SOLLICITATIE SURVIVAL GIDS een initiatief van POST EEN FILMPJE VAN JOUW GIP OP WWW.FACEBOOK.COM/ WATTSUP.NL EN WIN EEN IPAD MINI!
Transcript of Watt's Up nr. 6
nr. 6 2013het magazine voor Elektrocracks
slim gezien: smart homes
se-n-se stuur- en beveiligingstechnieken
de wet van Pouillet
sollicitatie survival gids
een initiatief van
Post een filmPje
van jouw GiP oP
www.facebook.com/
wattsuP.nl en
win een
iPad mini!
nr. 6 2013
INH
OU
D
2
4
11
7dE school
VTILokeren
slim gEziEn
Smart homes
10gEWoon gEniAAl
Stroom uit golfslag
hEt bEroEp
Installateur fotovoltaïschepanelen
ColofonWATT’s UP? IS een uITgaVe Van
STroom-opwaarTS, een
Campagne Van VormeLek om
jongeren warm Te maken Voor
eLekTroTeChnISChe opLeIdIngen
en beroepen.
Stroom-opwaarts
Vormelek vzw
marlylaan 15/8 bus 2
1120 brussel
Tel. 02 476 16 76
Fax 02 476 17 76
www.stroomopwaarts.be
Stroom-opwaarts is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werknemersorganisaties aCV-CSC meTea, abVV-metaal en mwb-FgTb en de werkgeversorganisaties FedeLeC, Fee, LVmeb en neLeCTra. de campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
Verantwoordelijk uitgever: hilde de wandelerConcept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be)redactie: Link IncLay-out: Zeppo (www.zeppo.be)Fotografie: Christophe Toffolo, johan martens, Studio dann
heb je zelf een interessant project? laat het ons weten via
[email protected] ofwww.facebook.com/wattsup.nl
3
inhoUd
20
9&23 24
18thEoriE
de wet vanpouillet
nEWs
15 16elektriciens houden het hoofd koel
SollicitatieSurvival gids
VErslAg
robo-finale
brEinbrEkEr
4
Wat als… je nog een 7
jaar zou willen
bijstuderen?
de
misschien is een 7de specialisatiejaar Stuur- en beveiligingstechnieken een goed idee. we gingen op bezoek in het VTI Sint-Laurentius in Lokeren en vroegen er aan leerkrachten en leerlingen waarom een jaartje se-n-se (lees: sensee, secundair-na-secundair) zeker het overwegen waard is. Se-n-se-coördinator Luc maes is onze gids.
tyPisch voor deze oPleidinganno 2013 neemt de beveiliging en bewaking van woonhuizen, fabrieken, winkels en kantoorgebouwen een steeds belangrijkere plaats in. Sinds 1990 is het plaatsen van alarmsys-temen in ons land echter aan een strikte wetgeving onderworpen. al-leen met een attest van het ministerie van binnenlandse Zaken kan je als installateur in deze sector aan de slag. Zodra je geslaagd bent in de se-n-se Stuur- en beveiligingstechnieken, krijg je dit attest. om een job als beveili-gingsspecialist uit te oefenen moet je bovendien op elk moment een bewijs van goed gedrag en zeden kunnen voorleggen. begrijpelijk, want in deze job zie je en hoor je vaak zaken die niet voor criminele ogen en oren weggelegd zijn.
voor wie?om aan de opleiding te mo-gen beginnen, bezit je een van de volgende diploma’s:
1. tso elektrotechnieken
2. tso elektriciteit-elektronica
3. tso elektromechanica
4. tso industriële ict
ook met een bSo-getuig-schrift ben je welkom. maar dan moet je eerst een 7de specialisatiejaar gevolgd heb-ben, zodat je een diploma van het secundair onderwijs hebt.
wat staat er oP het Programma?wetgeving is belangrijk, want je komt terecht in een strikt gere-glementeerde sector. wat zegt de wet over camerabewaking? hoe respecteer je de privacywetge-ving? je mag immers niet zo-maar camera’s plaatsen waar en wanneer je dat wil. ook elek-tronische inbraakbeveiliging is aan een strikte reglementering onderworpen.
camerabewaking (camera’s plaatsen, afstellen en beelden interpreteren) en toegangs-controle (codeklavieren en kaartlezers met of zonder display). Zeker het aspect toegangscontrole is gericht op het bedrijfsleven: denk maar aan de tijdsregistratie en dus zelfs loonberekening, die steeds vaker met toegangscontrole samenhangen.
automatiseringstechnieken zijn een hoofdbestanddeel van de oplei-ding. na dit jaar kent de wereld van de pLC’s geen geheimen meer voor jou. Verwacht dus veel programmeerwerk.
gedragscode en etiquette. hoe ga je respectvol om met – tevreden en ontevreden! – klanten?
domotica biedt een antwoord op de complexe wensen van de moderne klant. Zo leer je bijvoorbeeld hoe je een domoticasysteem harmonieus laat functioneren met een alarmsysteem.
je leert met verschillende types branddetectoren werken. de les-sen brandbeveiliging zijn zeer realistisch door de talrijke simulatie-oefeningen.
ondanks alle digitalisering blijft ook de organisatorische en fysische bevei-liging van sloten, ramen en deuren belangrijk. In dit cursusgedeelte leer je ook een volledig risicobeheersplan ma-ken. maar de hoofdbrok in de opleiding is wel elektronische inbraakbevei-liging.
je zit in het 6de jaar secundair en het schooljaar loopt op zijn einde (hoewel: eerst nog examens ). wat nu? vakantie nemen? uiteraard. gaan werken? ook een goed plan: je hebt immers een diploma in handen waarmee je heel makkelijk een job vindt. of toch nog een jaartje bijstuderen?
5
dE school
voorwaarden om als beveiligings- installateur te werken
1 burger zijn van de europese unie2 minimum 18 jaar3 geen veroordeling hebben van langer dan 6 maanden4 de laatste 5 jaar niet voor de
politie gewerkt hebben
tyPisch voor deze school
‘in het vti van lokeren zijn de schoolbanken niet wat ze lijken. in het 7de jaar wordt een grote inbreng van de leerlin-gen verwacht. omdat de groep redelijk klein is (dit jaar 13 studenten, nvdr), wordt er rond de centrale tafel in het leslokaal veel gediscussieerd en gede-batteerd over de inhoud van de lessen. De klas is dus eigenlijk meer een meeting room. Geen schoolbord hier met stoffig krijt, wel een touch-gevoelig smartboard. als leerling heb je dus een concrete impact op het verloop van de les.’Luc Maes (leerkracht)
real life‘Tijdens deze opleiding sta je al met één been in het echte leven. er zijn maandelijks bedrijfsbezoeken, er is een intensieve stage van 2 weken en elk cursusdeel wordt afgesloten door een externe docent of professional uit het bedrijfsleven. dat is de beste manier om voeling te krijgen met de laatste ontwikkelingen in de sector.’
een aanrader
‘ik heb een bso-opleiding gevolgd in een andere school. Daar heb ik ook eerst een 7de jaar regeltechnieken gevolgd. ik ben naar hier gekomen uit interesse voor alles wat met be-veiliging te maken heeft. Deze opleiding is een echte aanrader.mijn stage staat nu voor de deur. Dat is voorlopig toch een beetje een sprong in het duister. ik ben dan ook heel benieuwd.’Arno Vermeulen
een jaar met enorme beroePsmogelijkheden
‘volgend jaar wil ik graag be-ginnen werken. ik heb nu lang genoeg gestudeerd, vind ik. ik heb hier in lokeren eerst et gevolgd. waarom ik deze richting zo interessant vind? op 1 jaar tijd leer je hier een massa zaken, waar je heel verschillende richtingen mee uit kan.tijdens de bedrijfsbezoeken steek je altijd veel op omdat die vakmensen niet alleen theore-tisch uitleggen hoe iets werkt, ze tonen meteen ook heel concreet hoe een installatie praktisch functioneert, bijvoorbeeld welke bedrading er nodig is, enzovoort. Dat is heel interessant omdat je meteen een concreet antwoord krijgt op je vragen.’Dennis stevens
meer weten?de se-n-se stuur- enbeveiligingstechnieken
kan je in vlaanderen op 14plaatsen volgen. kijk op
www.onderwijskiezer.bevoor meer informatie.
6
op een dag komt Luc maes de meeting room binnen met een grote wandklok. niets
aan de hand, denken de leerlingen. het ziet er een doodnormale en moderne klok uit,
deze school is duidelijk met zijn tijd mee. de tijd vliegt, dus weet je maar beter hoe laat
het is. Tot plots … tot plots op een van de beeldschermen live-beelden uit de klas ver-
schijnen. de leerlingen zien zichzelf aan het werk. dat is effe schrikken … hoe kan dit?
er is in geen velden een camera te bespeuren. Is er toch iets aan de hand met die klok?
op de wijzerplaat zie je alleen 12 cijfers en 2 wijzers, een normale klok dus, op het eer-
ste en ook op het tweede zicht. wat gebeurt er hier? het verlossende woord komt snel.
achter het cijfer 3 zit een kleine camera verborgen, een speldenkop groot, onzichtbaar
voor het blote en onoplettende oog. een bewijs dat de mogelijkheden van camerabe-
veiliging quasi onbeperkt zijn en dat hoogtechnologisch vernuft vaker verscholen zit in
wat je niet ziet dan in wat je wel ziet.
big watch is …
watching you
Van smart grids heb je waarschijnlijk al gehoord. het zijn slimme elektri-citeitsnetwerken die met behulp van digitale technologie de verschillende vormen van productie en distributie van elektriciteit optimaliseren. Ze stemmen vraag en aanbod op elkaar af en maken een milieuvriendelijkere energievoorziening mogelijk. Ze werken bijzonder energie-efficiënt en helpen zo ook de elektriciteitskost drukken. een goede zaak, want ons verbruik zal in de toekomst zeker niet dalen. denk maar aan elektrische auto’s, fietsen en elektrisch aange-dreven warmtepompen in lage-ener-giewoningen.
slim, slimmer, slimstCruciaal voor de energievoorziening van de toekomst met smart grids, is communicatie. kijk bijvoorbeeld naar wind- en zonne-energie: wat op windstille, bewolkte dagen? precies, om hernieuwbare energie optimaal te benutten, moeten we ons verbruik aanpassen. meer zelfs, we moeten zowel onze energieverbruikende als -producerende toestellen intelligent aansturen. en zo belanden we bij smart homes. want slimme stroom-netwerken werken pas echt goed in combinatie met slimme huizen.
Pieken en dalendoor de grote waaier aan energie-bronnen schommelt het elektrici-teitsaanbod. Soms piekt de productie – bij veel wind en zon – terwijl er op
andere momenten weinig stroom beschikbaar is. Stroomleveranciers gaan in de toekomst waarschijnlijk werken met verschillende tarieven. wie altijd ongebreideld elektriciteit wil verbruiken, zal daarvoor wat meer betalen. maar wie zich wat flexibeler opstelt, kan flink besparen.
automatische wasmachinehoe werkt zoiets in de praktijk? wel-nu, stel dat je de was moet doen, dan zal je nog altijd de keuze hebben om je wasmachine aan te zetten op een-der welk moment. maar je kan ze ook instellen om pakweg ergens binnen de 24 uur te wassen: op het meest geschikte moment in functie van de beschikbare elektriciteit en tegen een lagere kostprijs. dat laatste is belang-rijk, want volgens specialisten zijn mensen niet zozeer geïnteresseerd in energie of het milieu, maar wel in hun portemonnee. en het besef dat keuzes een directe impact hebben op onze energiefactuur, zal ons aanzet-ten tot flexibeler gedrag.
technologische uitdagingenmaar tussen droom en daad gapen grote technologische uitdagingen. niet alleen de communicatiestruc-tuur van het stroomnet moet aange-past worden, ook bij de afnemers zelf moet veel veranderen. producenten en gebruikers zullen in de toekomst niet meer alleen via de elektriciteits-kabel met elkaar verbonden zijn, maar ook met een communicatieka-naal om informatie en commando’s door te geven. onze huizen moeten evolueren naar smart homes, zodat toestellen zoals wasmachines, cv-ketels en boilers kunnen communi-ceren met het stroomnet.
de energievoorziening evolueert in ijltempo, getuige de duizenden zonnepanelen op onze daken en de windmolens die overal opduiken. een enorme uitdaging voor het stroomnet, om alle verschillende energiebronnen te stroomlijnen en vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. daarom hebben we naast slimme stroomnetwerken ook slimme huizen nodig. een taak voor de elektrospecialist!
7
smArt homEs
werk vandaag al aan de slimme
woningen van morgen!
het kenniscentrum Tecnolec helpt de elektrosector om zich voor te be-reiden op de komst van smart homes en smart grids. niet evident, want domoticafabrikanten en -installateurs moeten klanten warm maken voor energiebeheer. dat gebeurt in drie stappen, waarbij de consument in de eerste plaats geconfronteerd wordt met zijn eigen energieverbruik. daaruit volgt dan de behoefte om te investeren in intelligente oplossingen en zelfs automatisering, al is dat laatste nog niet voor vandaag.
staP 1 bewustmakingVoorlopig beperken de verkrijgbare innovaties zich voornamelijk tot be-wustmaking. Logisch, als je weet dat mensen eerst geconfronteerd moeten worden met hun energieverbruik, vooraleer ze er iets aan willen doen. en hoe maak je mensen beter bewust, dan door hun verbruik te visualiseren op een goed zichtbaar scherm? Tip: zo’n display plaats je best op ooghoogte – tussen 140 en 150 cm – op een plaats in huis waar mensen dikwijls passeren. Zo kunnen ze er simpelweg niet omheen!
staP 2 actie ondernemen!ook voor deze stap bestaan interessante oplossingen. de ingenieuze displays van fabrikanten geven niet alleen het energieverbruik en de pro-ductie weer (stap 1), maar laten ook toe om commando’s in te geven (stap 2). met één druk op de knop kan je bijvoorbeeld alle verbruikers uitschakelen.staP 3
automatiserendit niveau is voorlopig nog toekomst-muziek. maar misschien niet voor lang meer. want achter de schermen werken verschillende partijen aan de ontwikkeling van systemen voor vol-ledige woningautomatisering. op die manier zullen we er in de toekomst ook echt in slagen om een wasma-chine te laten wassen op het meest energie-efficiënte tijdstip …
driestaPPenPlan
niko home controlmet niko home Control kan je een wo-ning centraal bedienen, het energiever-bruik opvolgen en beperken. het ecodis-play geeft energieverbruik en -productie weer, kan de ‘alles uit’-functie activeren en de aanwezigheidssimulatie starten. met de juiste meetmodules geeft het systeem ook het gas- en waterverbruik weer. met één druk op de knop schakel je bij het naar buitengaan alle lichten en kringen uit.
knX insidecontrolInSideControl van Schneider electric tovert smartphones en tablets om tot handige afstandsbedieningen om ge-bouwfuncties aan te sturen, waar je ook bent. je kan er verlichting, zonwering en hVaC mee regelen en voorge-programmeerde situaties starten. de visualisatie van de meetgegevens maakt bewoners bewust en helpt de energie-efficiëntie verbeteren. InSideControl combineert een knX Ip interface met een bijbehorende applicatie voor be-staande of nieuwe knX-installaties.
Passief koelen met Qbusook Qbus ontwikkelt interessante toepas-singen om van een huis een smart home te maken. wat te denken van het systeem voor passieve koeling met behulp van bui-ten- en binnensensoren? In functie van de buiten- en binnentemperatuur, beweging en lichtsterkte worden verwarming, rollui-ken en screens automatisch aangestuurd. op die manier blijft de binnenruimte lek-ker fris, zonder energieverslindende airco.
8
smArt homEs
bre
INbr
ek
er
1. waarom besteden domoticafabrikanten zoveel aandacht aan oplossingen voor het ‘visualiseren’ van de gegevens over energieverbruik?
2. In het artikel staat dat ons elektriciteitsverbruik in de toekomst alleen maar zal stijgen. kan je daarvan voorbeelden geven?
Quiz time!twee vraagjes om je brein te breken…
kijk voor de oplossing op de nieuwe website,
www.wattsup.be. in de rubriek
elektropedia vind je het antwoord op deze
breinbreker.
brEinbrEkEr
9
de voorraden aan fossiele brandstoffen zijn beperkt. maar de kracht van de getijden op zee neemt nooit af ... gedaan met oliecrisissen en dure prijzen aan de pomp. gedaan met stijgende gasprijzen. eerst bestond het plan alleen op papier. er waren wel technische ontwerpen en miniatuurmodellen in laboratoria en testruimtes. maar intussen zijn we al een paar stappen verder en wordt er volop geëxperimenteerd in open zee. de onderzoeksresultaten zijn veelbelovend maar de weg is nog lang. er is nog veel geduld en
onderzoek nodig om de techniek op punt te stellen. maar wie niet waagt niet wint.
testboeiIn de voorhaven van oostende, aan onze noordzeekust, dobbert al een paar maanden een testboei. de bedoeling is om na te gaan of de zogenaamde golfenergieconvertoren bestand zijn tegen de krachtige golf-slag (vb. bij hevig stormweer) en het bijtende zoute water. het hele project zit dus nu in een belangrijke testfase.
hoe & wat?het project in oostende is gebaseerd op de zogenaamde point absorber technologie. de generator in of op de boei wordt naar boven getrokken telkens wanneer een golf passeert, waarbij met enige weerstand een kabel afrolt. de boei gebruikt dus de op- en neerwaartse bewegingen van de golven om de kabel op en af een lier te wikkelen en zo elektriciteit te produceren.een van de grootste moeilijkheden blijft: bepalen wat de meest efficiënte golven zijn? Ze moeten namelijk groot genoeg zijn om de installatie te doen werken, maar ook weer niet te groot om geen schade toe te brengen. een juiste plaatsing van de boeien wordt dus cruciaal om van dit project een succesverhaal te maken. wordt vervolgd …
10
energie opwekken uit de kracht van de golven op zee en omzetten in groene stroom. het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. als de theorie ook in de praktijk zou werken, heb je een onuitputtelijke energiebron.
gEWoon gEniAAl
surfen oP groene
golfstroom
groene job met
toekomst
instAllAtEUr fotoVoltAïschE pAnElEn
hEt bEroEp
11
surfen oP groene
golfstroom
12
In 2006 startte Ludovic Vigne-ron in Jabbeke zijn eigen zaak als energieadviseur. Maar al snel groeide Advenso uit tot een echt installatiebedrijf, met studie-dienst, plaatsingsploegen en een dienst na verkoop. specialiteit: ‘alternatieve energieoplossin-gen die bijdragen aan een betere toekomst’.
waarom hernieuwbare energie?Ludovic Vigneron: ‘Simpel, fossiele energiebronnen zoals olie en gas zullen opraken. bovendien zijn ze verantwoordelijk voor het broei-kaseffect en de opwarming van het klimaat. dus moeten we het wel over een andere boeg gooien. bovendien biedt hernieuwbare energie tal van mogelijkheden.’
de zon: booming business‘Laat ons beginnen bij de zon. Zonne-energie heeft duidelijk het grootste potentieel in belgië. om verschillende redenen: er zijn heel veel daken die perfect bruikbaar
zijn om zonnepanelen op te plaat-sen. het is bovendien de techno-logie met de langste levensduur en het minste onderhoud. en het is financieel ook de interessantste, zeker omdat de nieuwe genera-ties zonnepanelen steeds hogere rendementen halen en de prijzen steeds verder dalen. een complete pV-installatie kost vandaag nog een kwart van wat je betaalde in 2003. Logisch dat de enorme duw in de rug door de overheid – denk aan subsidies en groenestroomcer-tificaten – voor een enorme boom gezorgd heeft. ook bij advenso holden we van het ene dak naar het andere om panelen te installe-ren en aan te sluiten.’
ook met minder subsidies de moeite waard‘de beslissing van de overheid om de subsidies terug te schroe-ven was onvermijdelijk. natuurlijk kregen veel bedrijven het moeilijk. maar de subsidies lagen gewoon te hoog. door het enorme succes was dat onhoudbaar. Ik vertel liever de
positieve boodschap: dat het ook vandaag, met de verminderde sub-sidies, nog altijd een zeer rendabe-le investering is om zonnepanelen op je dak te leggen. Voor het milieu én voor je eigen portemonnee! na de lange winter van 2013 zien we trouwens opnieuw een kentering en stijgen de aanvragen weer.’
verder dan de zon kijken‘het is ons doel om klanten een brede waaier aan energieoplos-singen te bieden. Zo plaatsen we ook zonneboilers en bieden we een aantal kleinere windturbines aan voor particulieren en kleine bedrijven. maar het probleem zijn de vergunningen om ze te mogen plaatsen, dus dat komt niet echt van de grond. we installeren ook oplaadpunten voor elektrische wagens. maar zolang de elektri-sche auto niet doorbreekt, blijft dit beperkt. dus concentreren we ons momenteel vooral op infrarood-verwarming.’
opvallend bericht in de kranten eind maart: het was bar koud – die lange winter, weet je wel – maar heel zonnig. dat leverde een dagrecord op voor de elektriciteitsproductie van zonnepanelen in belgië. 2000 mw, evenveel als de twee kerncentrales die uit veiligheidsoverwegingen al maanden stilliggen! hoog tijd voor WATT’s Up om ons licht op te steken bij een installateur van zonnepanelen.
instAllAtEUr fotoVoltAïschE pAnElEn
infra… wat?‘de technologie van stralingswarmte bestaat al 30 jaar en ze wordt bijvoorbeeld gebruikt in vliegtuigen en tgv’s. de mogelijkheden zijn enorm, maar het is een vorm van elektrische verwarming en die zit vandaag in het verdomhoekje. dat is logisch voor de klassieke elektrische verwarming, maar onterecht voor infraroodverwarming. want die kan wel degelijk efficiënt zijn. de verwarmingspanelen kunnen boven-dien bijna onzichtbaar geïntegreerd worden in het interieur. of achter spiegels, of zelfs aan het plafond, als je wil. In winkels is dit heel handig want plaatsbe-sparend. Fabrikanten van warmtepompen zoals dai-kin gaan de technologie ook steeds meer gebruiken. elektrische verwarming heeft dus wel degelijk een toekomst, maar dan in de vorm van stralingswarmte.’
een sector met toekomst voor jongerenLudovic Vigneron: ‘het is niet altijd makkelijk om nieuwe medewerkers te vinden. om te beginnen is het aantal jongeren met een diploma elektriciteit beperkt. Ten tweede moeten ze gemotiveerd zijn. daar komt nog bij dat hernieuwbare energie voor de meeste jongeren een totaal onbekende wereld is. In hun opleiding is dit nauwelijks aan bod geko-men. daarom vonden we het heel zinvol om met advenso mee te werken aan de Se-n-se Industriële onderhoudstechnieken/hernieuwbare energie in het atheneum van gistel hier vlakbij. regelmatig lopen er leerlingen van die school stage bij ons.’
oPenstaan voor nieuwe technologieënLudovic:
‘In de toekomst zal de productie van energie gedecentraliseerd worden en energie zal meer en meer gebruikt worden waar ze geproduceerd wordt.
geen grote centrales meer, maar lokale productie uit zon, wind of biomassa. kijk maar naar de nieuwe maatregelen voor nieuwbouw die vanaf 1 januari 2014 van kracht zijn: behalve een betere isolatie zullen nieuwe woningen ook verplicht een gedeelte hernieuwbare energie moeten integreren. Via zonne-panelen, zonneboilers, biomassaketels, warmtepom-pen of via deelname aan een gezamenlijk initiatief in de buurt. er is dus heel veel toekomst voor jongeren die openstaan voor nieuwe technologieën.’
geen schrik voor een eXtra oPleiding‘afgelopen winter zijn mijn medewerkers meer op cursus geweest dan dat ze gewerkt hebben. Voor mij is ons beroep ook veel breder dan het installeren van zonnepanelen. Voor energieoplossingen heb je raakvlakken met loodgieterij, met installateurs van verwarming, enzovoort. meer en meer zal dat sa-menvallen in bedrijven, in teams en in mensen. maar ik ben er wel van overtuigd dat elektriciteit de beste basisopleiding is. alles is tegenwoordig elektronisch gestuurd. om aan warmtepompen te werken kan je beter een basisopleiding elektriciteit hebben dan een opleiding loodgieterij.’
ludovic vigneronADVENsO bvba
hEt bEroEp
13
wist je trouwens dat …Ø zonnepanelen ook rendement hebben
als het bewolkt is? Al is het licht dan wel minder intens.
Ø zonnepanelen een hoger rendement hebben als het kouder is? Dat heeft te maken met de betere elektrische geleiding in materialen bij lage temperaturen.
Ø alle zonnepanelen evenveel zon moeten krijgen? Zonnepanelen zijn in serie geschakeld. Met één paneel half in de schaduw brengt ook het geheel maar de helft op van wat mogelijk is.
Ø alle belgische zonnepanelen jaarlijks groene stroom produceren voor het verbruik van ongeveer 600.000 gezinnen?
Ø oude panelen perfect gerecycleerd kunnen worden? PV-panelen zitten vol grondstoffen die hergebruikt kunnen worden om nieuwe zonnecellen te maken.
hoe werkt een zonnePaneel?een zonnepaneel (ook vaak pV-paneel genoemd naar het engelse photo-voltaic) bevat een hele reeks foto-voltaïsche zonnecellen die licht omzetten in elektrische stroom. alle vormen van licht zijn bruikbaar, maar direct zonlicht levert de meeste energie. Voorlopig is silicium het meest gebruikte materiaal. In een zonnepaneel worden die zonnecellen aan elkaar gekoppeld en ontstaat er een gelijkstroom. daarom heeft elke installatie een omvormer nodig die de gelijkstroom omzet in wisselstroom.
Voor alle duidelijkheid: een zonneboiler is iets helemaal anders. een zonneboiler of zonnecollector gebruikt de warmte van de zon om water of een andere vloeistof op te warmen.
hoe werkt infraroodverwarming?de technologie maakt gebruik van stra-lingswarmte. Vergelijk het met de zon: wanneer de lucht nog koud is en je gaat in de zon staan, voel je toch al de warm-te van de stralen. een infraroodverwar-ming warmt dus objecten, oppervlakten of mensen op via energiegolven, zonder de lucht eerst op te warmen (zoals ge-wone verwarming doet). deze systemen verminderen de convectie (warme lucht die stijgt, waardoor je eerst de bovenste helft van de ruimte verwarmt).
stroom van eigen kweekmet een eigen zonnestroominstalla-tie kan je vruchten plukken van eigen kweek. met die boodschap lanceerde pV-Vlaanderen een campagne om duidelijk te maken dat zonnepanelen ondanks de verminderde subsidies een logische én rendabele stap zijn. Tenmin-ste als je op langere termijn kijkt naar het milieu én naar je energiefactuur.
www.stroomvaneigenkweek.be
14
instAllAtEUr fotoVoltAïschE pAnElEn
robots zondergrenzen
benieuwd naar nog meer beroepen? surf naar www.wattsup.be en bekijk de beroepenfilmpjes!
robo-finale onder hoogsPanning16 en 17 maart 2013. Frameries, een stadje vlakbij mons (ber-gen). de sfeer is gemoedelijk, maar de spanning is te snijden. 86 belgische en Franse ploegen zijn druk in de weer met robots in alle kleuren en maten. deze twee dagen vormen de bekro-ning van maanden werk. op het programma staan de officiële goedkeuring van de robots, selectiewedstrijden, de grote belgische finale en een Frans-belgische finale.
de robo-FInaLe is een jaarlijkse bijeenkomst van robots Zonder grenzen, een initiatief van het paSS, het boeiende museum voor technologie, wetenschap en samenleving in Frameries. de wedstrijd viert dit jaar zijn twintigjarige bestaan. het thema voor de editie 2013 was dus snel gevonden: verjaardag! de ploegen bestaan uit jonge-ren van 8 tot 18 jaar, begeleid door een volwassene. hun doel is het bouwen van een robot die in staat is om verschillende taken uit te voeren rond het opgelegde thema.
clubs en scholenScholen leveren 95 procent van de ploegen, de rest komt uit verenigingen allerhande. bij de deelnemers zitten vooral jon-gens, maar hier en daar vinden we toch een paar gemengde ploegen en zelfs één uitsluitend
vrouwelijke ploeg! elk team be-staat uit minstens drie jongeren (een piloot, een copiloot en een kabeldrager) en een begeleider.
slimme jongens, die robots In het begin van het schooljaar heeft elke ploeg een map ge-kregen met een gedetailleerde beschrijving van de opdrachten. een ballon opblazen, glazen opruimen, kaarsjes uitblazen, cadeautjes laten vallen, ping-pongballetjes in een bak gooien … de robots moeten in allerlei missies slagen om een plaatsje in de finale te kunnen veroveren. op zaterdagochtend wordt gecontroleerd of alle ro-bots beantwoorden aan de ver-eisten. bekabeling, servomotor, gelijkstroommotoren, pneuma-tica, elektromagnetische klep-pen, relais, einde-loop scha-kelaars, afstandsbediening… de robots maken gebruik van al deze technieken. hier leer je – letterlijk – dat leerstof uit de klas snel in beweging komt, als je het maar goed aanpakt.
en de winnaar is …de ploeg r2d2 van het Collège Technique St-henri van moes-kroen werd tot belgisch kampi-oen van deze robo-FInaLe 2013 gekroond. Voor het tweede jaar op rij … proficiat mathieu, kjell en al hun klasgenoten uit het vijfde jaar elektromechanica. en thanks! aan hun praktijk-leerkracht elektromechanica, olivier wille.
sPannend en leerrijk
robo-finAlE
15
robots zondergrenzen
'De leerlingen uit de richting mechanica en lassen hebben ons geholpen om de robot in elkaar te zetten en de leerlingen uit de richting houtbewerking hebben een oefentafel voor ons gebouwd’,
vertelt ryan van het Collège Technique Saint-henri van moeskroen.
‘Het is een goeie manier om proefondervindelijk te leren’,
bevestigt een leerkracht van het Sint-jorisinstituut van bazel. ‘we zijn hier vandaag met vier ploegen en het zijn vier totaal verschillende robots geworden.’
‘We willen ons plaatsen voor de internationale competitie. We nemen dit project dus heel ernstig, we hebben er hard aan gewerkt’,
vertellen de leerlingen van het Institut Technique Libre van ath.
bij het Collège Technique St-henri van moeskroen is een heel ander geluid te horen:
‘Zenuwachtig? Niet echt, maar we voelen wel wat druk. Onze school was vorig jaar Belgisch kampioen …’
de ploeg van het ITCF herbuchenne van dinant is ‘zenuwachtig, maar zit vol vertrouwen’.
1616
elektriciens! hou het hoofd koel!
‘in onze dromen zien we de
wereld die we willen bouwen, en dan gaan we
ervoor!’ Alain Hubert,
onderzoeker en oprichter van de International Polar Foundationzero emissie station? welk station?kennen jullie het poolstation prinses elisabeth? deze belgische onderzoeksbasis bestaat sinds 2009 en bevindt zich op 13.500 km van belgië, op antarctica (de Zuidpool). In het station wordt alleen gebruikgemaakt van hernieuwbare energie, zoals zonne-energie en windenergie, waardoor er geen Co2-uitstoot is – zero emissie, inderdaad.
De workshop ‘POOLenergie’, een initiatief van de Internati-onale Poolstichting, wordt gefinancierd in het kader van de projectoproep “Later … word ik Einstein of Marie Curie”.
lente of niet, leg de mutsen, sjaals en handschoenen maar klaar. figuurlijk, bedoelen we. samen met het institut notre-dame van anderlecht zijn we te gast in het educatieve centrum van de international Polar foundation in brussel. als je weet dat het op de zuidpool tot -45 graden kan vriezen, dan ben je best goed voorbereid.
'Men rekent op ons … onze generatie moet absoluut een oplossing vinden voor het klimaatprobleem’
soumaya, leerlinge
'Onze generatie is ondoordacht omgesprongen met de planeet. Daarom moeten we de jongeren helpen om oplossingen te vinden voor onze stommiteiten’
Kouhou Hassan, leerkracht
17
smart grids bij de PinguïnsSmart grids (zie p. 7-9) zijn een essentieel element voor de
goede werking van het poolstation prinses elisabeth. ook de
elektriciens in het station werken met dit intelligente systeem
om het elektriciteitsnet te beheren.
dankzij dit voorgeprogrammeerde netwerk wordt de ener-
gievraag opgedeeld in functie van de werking van het station
en het tijdstip van de dag. Zo krijgt bijvoorbeeld de keuken
’s middags en ’s avonds voorrang om de maaltijden te kunnen
bereiden. Voor bepaalde diensten (eerstehulppost, veilig-
heidssysteem, branddetectie) heeft de energievoorziening
dan weer altijd prioriteit.
Samengevat: het smart grid-systeem levert energie waar en
wanneer de vraag het grootst is, natuurlijk altijd in functie van
de energie die op een bepaald ogenblik beschikbaar is.
een centrum voor geavanceerde technologie oP het vlak van groene en hernieuwbare energie
In anderlecht, op een steenworp van het Zuidstation, bevindt zich een CTa (een centrum voor geavan-ceerde technologie). daar worden gespecialiseerde technici opgeleid voor het gebruik, de installatie en het onderhoud van groene, hernieuwbare en zelfs recupereerbare energiesystemen.
Leerlingen die een opleiding volgen in het technisch of beroepsonderwijs kunnen hier kennismaken met hoogtechnologisch didactisch materieel (labora-toria, machines). maar het CTa staat ook open voor actieve werknemers en werkzoekenden.
de opleiding is sterk praktijkgericht. Zo kunnen de leerlingen zich snel inwerken in het bedrijf waar ze stage lopen en zo verhogen hun kansen om nog sneller een job te vinden.
elektricien worden in een Poolstation? iets voor jou?
wat moet je er doen?• de elektrische installatie realise-
ren en het station bekabelen• de windmolens en
zonnepanelen beheren• het ventilatiesysteem en de
verluchting van het station controleren
• het elektriciteitsverbruik in de gaten houden
welke kwaliteiten heb je?• behalve een goede elektricien
ook een goede alpinist zijn• werken als vrijwilliger en bereid
zijn om 1 à 3 maanden alles achter te laten
• in een tent kunnen slapen op klaarlichte dag (op de Zuidpool wordt het tijdens de zomer nooit donker)
niet voor softies• de koude: extreme temperaturen
tot -45 graden• het isolement en de vermoeid-
heid: lange werkdagen• de dichte mist en de extreme
stormwinden
www.antarcticstation.org
www.educapoles.org
18
dossiEr
sollicitatie survival gids
de Perfecte sollicitatiebriefZorg dat je brief correct en verzorgd is.
ook als je via email solliciteert, is het belangrijk dat je taal en stijl verzorgd zijn.
hou het bondig, sober en zakelijk (maxi-maal 1 bladzijde). Laat je tekst nalezen door een kennis of familielid.
een brief of een emailbericht zijn veel persoonlijker als je ze aan een concrete persoon richt. daarom is het belangrijk vooraf informatie in te winnen over het bedrijf waar je solliciteert en te achter-halen aan wie je je brief moet richten.
Zet je sterke kanten in de verf. wat maakt jou anders en beter dan de anderen? denk bijvoorbeeld aan een origineel eindwerk (je gIp), werkerva-ringen in je vrije tijd, tijdens je stages of vakantiejobs …
In je cv geef je duidelijke info over jezelf: contactgegevens, geboortedatum, diploma’s en eventueel extra opleidin-gen. Vergeet ook andere vaardigheden niet (bv. computerkennis, leiding in de jeugdbeweging, sport, …).
motivatie is je motor om aan de slag te gaan. Voor veel werkgevers is je moti-vatie net zo belangrijk als je technische kennis. benadruk dus dat je wil bijleren en dat je veel zin hebt om de handen uit de mouwen te steken.
als er geen reactie komt op je sollicita-tie, informeer dan telefonisch.
hoe vind je een job?de eerste stap is dat je je inschrijft als werkzoekende. dat kan ook online via www.vdab.be. of loop eens langs in de werkwinkel van je woonplaats. maar er zijn nog andere mogelijkheden om jobs op het spoor te komen.
stagePlaats. Tijdens je opleiding heb je een stage gedaan in een bedrijf. neem contact op met je stagebegeleider. Veel bedrijven nemen graag ex-stagiairs in dienst, want die hebben ze al in actie ge-zien op de werkvloer.
netwerking. Vertel aan iedereen die je kent dat je werk zoekt. ga na of iemand in je familie of kennissenkring in de sector werkt. misschien kennen ze wel een bedrijf waar er vacatures zijn.
sPontaan. Vooral kleine bedrijven vinden hun kandidaten via mond-tot-mondrecla-me en spontane sollicitaties. kies een aan-tal bedrijven uit je buurt waar je graag zou willen werken en stuur een sollicitatiebrief op of ga er zelf je brief afgeven.
Personeelsadvertenties. plaats je cv op jobsites als www.vdab.be, www.actiris.be, www.vacature.be, www.jobat.be, …
Stap 1
Stap 2
binnen een paar weken heb je je diploma op zak en kan je beginnen werken. ben je klaar om de wereld te veroveren? met deze survivalgids zetten we je op het goede spoor om je eerste job te vinden en om je mannetje of vrouwtje te staan op de werkvloer.
wat verwacht een werkgever?een goede basisopleiding, de wil om bij te leren en zin om de handen uit de mouwen te steken: dat is de perfecte cocktail om een goede indruk te maken bij je werkgever en om het ver te schoppen.
een sterke motivatie
Zin om bij te leren
een goede basiskennis elektriciteit
een stevige inzet
Zelfstandig kunnen werken
oP gesPrekje bent uitgenodigd voor een gesprek? proficiat! maar hoe overtuig je een werk-gever dat jij de beste kandidaat bent voor de job? hier vind je een paar tips …
een goede voorbereiding is altijd een goed begin. Informeer je zo goed mo-gelijk over het bedrijf waar je op gesprek gaat.
probeer vooraf wat te oefenen en formuleer een antwoord op deze vaak gestelde vragen:• Vertel iets over jezelf?• wat spreekt je aan in deze job?• waarom wil je hier werken?• ben je bereid overuren te doen?• wat zijn je sterke en zwakke punten?• welk loon verwacht je?
Laat zien dat je gemotiveerd bent en dat je zin hebt om te beginnen werken.
Stel zelf ook vragen, zoals:• hoeveel mensen werken er in het
bedrijf?• hoe zijn de werktijden? • wordt er in ploegen gewerkt?• waar liggen de werven? In de buurt
van de kantoorgebouwen of soms ook verder af?
• Is de job teamwork of moet je vooral alleen op pad?
• Is het binnen het bedrijf mogelijk om extra opleidingen te volgen?
• Is het mogelijk om door te groeien en in de toekomst meer verantwoorde-lijkheden op te nemen?
• op welke manier wordt het werk geëvalueerd?
• moet ik rekening houden met over-werk of weekendwerk?
• wanneer valt de beslissing over wie de job heeft?
wees eerlijk, blijf kalm. beschouw het gesprek niet als een vervelend monde-ling examen, maar als een kennisma-kingsgesprek waarin je elkaars verwach-tingen en mogelijkheden aftoetst.
Stap 3Stap 4
19
dE WEt VAn poUillEt
20
‘
wie was claude Pouillet?Claude pouillet werd geboren op 16 februari 1790 in Frankrijk en was
hoogleraar fysica aan de faculteit wetenschappen in parijs.
waarom is de brave man dan zo belangrijk?
hij ontdekte het verband tussen lengte, doorsnede,
materie en weerstand.
Tes
T je kennis over
de wet van Pouillet
even oPfrissen
elke geleider, ook een geleider die elektrische stroom doorlaat, vertoont een weerstand. alle elektrische onderdelen van het circuit bezitten een weerstand of bieden weerstand.
weerstand zorgt voor een tegenwerking. het is een rem die het materiaal heeft tegen de doorgang van elektrische stroom.
waarom een wet van Pouillet?
de wet van pouillet is een
aanvulling van de wet van
ohm (u= r x i).
met de wet van pouillet
kunnen we de weerstand
berekenen van een
ohmse geleider in
een serieschakeling,
opgebouwd uit
generatoren, verbruikers
en geleiders.
Voer alleen of met de hulp van je leerkracht het volgende experiment uit:
dit heb je nodig: 1 digitale ohmmeter
1 spoel draad type h07V-rX of Vob van 2,5 mm² doorsnede
1 spoel draad type h07V-rX of Vob van 1 mm² doorsnede
maak de volgende oPstelling:
meet eerst de spoel van 2,5 mm². noteer nauwkeurig de gemeten waarde.
meet daarna de spoel van 1 mm²
wat stel je vast?
de waarde van de weerstand van een draad verandert tegengesteld aan de doorsnede. we zeggen dan dat ze omgekeerd evenredig is aan de doorsnede.
neem nu van eenzelfde spoel een stuk draad van 20 m en een van 80 m en voer hetzelfde experiment uit. wat gebeurt er nu?
de waarde van de weerstand van een draad neemt toe met de lengte. we zeggen dan dat ze evenredig is aan de lengte.
er bestaan materialen die elektriciteit geleiden (geleiders) en materialen die elektriciteit niet geleiden (isolerend materiaal). maar er bestaan ook verschillen tussen de geleiders onderling. Zo geleidt een gouddraad elektrische stroom niet op dezelfde manier als een staaldraad, omdat ze verschillende geleidende eigenschappen hebben.
de weerstand van een draad verandert naargelang de aard van het gebruikte metaal. we hebben het dan over de soortelijke weerstand van een draad, uitgedrukt door het symbool ρ (rho).
de soortelijke weerstand is de waarde van de weerstand van een draad van 1 m lang en 1 mm² doorsnede bij een temperatuur van 20°c.Symbool = ρ (rho)eenheid = Ω mm²/m
eXPeriment
21
dE WEt VAn poUillEt
r+
-InTerne
weerSTand Van de
generaTor
InTerne weerSTand
Van de VerbruIker
weerSTand Van de
geLeIderS
oP basis van wat we tot nu toe vastgesteld hebben, kunnen we het volgende besluiten:
de weerstand is evenredig aan de lengte (l) van de geleider.
de weerstand is omgekeerd evenredig aan de dwarsdoorsnede (S) van de geleider.
de weerstand is evenredig aan de soortelijke weerstand (ρ) van de geleider.
oP die manier krijgen we de volgende formule:
soortelijke weerstand ρ in Ω mm2/m
lengte l in m
dwarsdoorsnede s in mm2
weerstand r van de geleider in ohm (Ω).
oPmerkingen om de verliezen door warmteproductie (het warmte-effect)
te verminderen moet de weerstand zo klein mogelijk zijn (bv. elektrische apparatuur, motoren, enzovoort). we kiezen voor koper als geleidend materiaal: ρ = 0.0175 Ωmm²/m.
als de warmteproductie (warmte-effect) daarentegen gewild is, bijvoorbeeld bij een strijkijzer of een koffiezetapparaat, dan moet de weerstand van die verbruikers zo hoog mogelijk zijn. we kiezen dan als materiaal: nikkel – chroom – ijzer: ρ = 1 Ωmm²/m.
22
dE WEt VAn poUillEt
lengte l
dwarsdoorsnede s
aard van de geleider ρ
r= ρ l
s
S= π r2 = π d2
4
Wet van Pouillet
23
4. wat is de draaddoorsnede van een koperdraad voor een elektrisch gereedschap dat op een afstand van 37 m van de stroombron gebruikt wordt? De weerstand van de geleider is 0,23 Ω.
gegevens formulesoplossingen
l = 37 m X 2 = 74 mρ = 0,0175 Ω mm²/mS = ? mm²r = 0,23Ω X 2 = 0,46 Ω
5. bepaal de weerstand van een bronzen telefoonkabel van 5 km lang en met een diameter van 2 mm. De soortelijke weerstand van brons is 0,067 Ω mm²/m.
gegevens formules oplossingenl = 5 km x 2 = 10000 mρ = 0,067 Ω mm²/md = 2 mmS = ? mm²r = ?
oefening baart kunst1. vul deze tabel aan
r (Ω) ρ (Ωmm²/m) l (m) s (mm²)
1 20030000 12,5
2 46 0,01752,5
3 0,03 946 6
4 1800 0,13 72
5 0,0175 5600 16
2. wat is de weerstand van een koperdraad van 150 m² lang
en een doorsnede van 1,5 mm2 ?
gegevens formules oplossing
l = 150 mρ = 0,0175 Ω mm²/m
S = 1,5 mm²
r = ?
3. op welke afstand staat de voedingscabine van een motor als de
weerstand van de kopergeleider 0,8 Ω is en de diameter 1,78 mm?
gegevens formules oplossingen
afstand = lengte/2
S= ?ρ = 0,0175 Ω mm²/m
d = 1,78 mmr = 0,8 Ω
bre
INbr
ek
er
brEinbrEkEr
s= π r2 = π d2
4
r= ρ l
s
r= ρ l
s
r= ρ l
s
r= ρ l
s
s= ρ l
r
l= rsρ
d= l2
s= π r2 = π d2 4
Ne
WS Stay
tuned
gebeten door elektriciteit? je surft graag op elektro-golven?
kijk dan meteen oP www.wattsuP.be
ben je al fan van onze facebook-Pagina?doen! het is de kortste weg naar het meest recente nieuws uit de sector, je vindt er grappige filmpjes en foto’s, en als je meedoet aan onze wedstrijden, kan je mooie prijzen winnen.
www.facebook.com/wattsup.nl
je leert er meer over de verschillende elektrotechnische beroepen via filmpjes, interviews en getuigenissen.
In de elektropedia leer je meer over de belangrijke basisbegrippen van de elektriciteit. je kennis kan je oefenen door de breinbrekers. alleen de stop motions zijn al de moeite waard om eens een kijkje te nemen. elektrische componenten en begrippen live on stage.
waar kan je elektriciteit studeren? welke school biedt welke richtingen aan? kun je leren & werken tegelijk?
elke elektricien
van morGen moet
vAndAAg noW
mAinTenAnT heUTe
naar Deze website.
24
wat vind jij van dit nummer van WATT’s Up? heb je zelf een interessant idee voor een artikel? of wil je graag met je klas in WATT’s Up? Laat het ons weten op [email protected].
Post een filmPje
van jouw GiP oP
www.facebook.com/
wattsuP.nl en
win een
iPad mini!
