het magazine voor Elektrocracksnr. 14 2015

VTI BRUGGE HAALT ALLES UIT DE KAST

GEEN TRAM ZONDER ELEKTRICITEIT

CUBE SOLVER: THE SEQUEL

ELEKTRISCHE ENERGIE OPSLAAN:

KANDA? HOEDOEDEDA?

nr. 14 2015

INH

OU

D

2

4

13

SCHOOL IN DE KIJKERVTI Brugge haalt alles uit de kast

BEROEP IN DE KIJKERTechnicus toe-gangssystemen en -controle

8 SOLAR OLYMPICS de finale

10TECHNISCHGeen tram zonder elektriciteit

ColofonHET MAGAZINE WATT’S UP WIL

JONGEREN WARM MAKEN VOOR

ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN

EN BEROEPEN.

Ø www.wattsup.beØ info@wattsup.be

Verantwoordelijke uitgever: Hilde De WandelerConcept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be)Redactie: Link IncLay-out: Zeppo (www.zeppo.be)Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem

Heb je zelf een interessant project? Laat het ons weten via

info@wattsup.be ofwww.facebook.com/wattsup.nl

INHOUD

Watt's Up is een campagne die VOLTA voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.

u n i o n d e s é l e c t r i c i e n su n i e v a n e l e k t r i c i e n s

3

17

22

20

COOLSTE GIP 2015De winnaars

TECHNISCHOpslag elektriciteit

CUBE SOLVERThe sequel

2015

Vormelek, Tecnolec en FBZ bundelen hun krachten en vormen samen VOLTA.

Marlylaan 15/8 Avenue du MarlyBrussel, 1120, BruxellesT 02 476 16 76 • F 02 476 26 76 www.volta-org.be • info@volta-org.be

4

VTI Brugge HAALT ALLES UIT DE KAST

Verdomd handige en slimme jongens in het VTI Brugge. De leerlingen van het 7e jaar Industriële Elektriciteit hebben het schakelbord gemaakt voor een nieuw sluizencomplex in de polders rond Oostende. Vier maanden hard werken, maar het resultaat mag er zijn. Een knap staaltje samenwerking tussen het onderwijs en de elektrotechnische sector. En met een maatschappelijke meerwaarde, want de opdracht kwam van het Vlaamse Gewest.

Paul Verschelde

Christoph

7E INDUSTRIËLE ELEKTRICITEIT WERKT MEE AAN SLUIZENCOMPLEX

Stijn

Vincent

RobinBirger Carlo

5

SCHOOL IN DE KIJKER

OVER NAAR BREDENEIn de kuststad Bredene ligt de uitwateringsinstallatie Maertenssas op de Noordede, een klein riviertje dat vanuit De Haan naar de voor- haven van Oostende loopt. De slui-zen waren dringend aan vernieu-wing toe. Heel dringend zelfs, want het gebied kreeg de voorbije jaren meermaals te kampen met een overstroming. En niemand zit graag met natte voeten, dat begrijpt u …

POMPEN OF VERZUIPENHet Vlaamse Gewest gaf in 2014 aan Egemin (intussen Agidens) uit Zwijndrecht de opdracht om het hele complex te vernieuwen. Da’s vlug gezegd, maar wat doet een uitwateringsinstallatie ei-genlijk? ‘De installatie bestaat uit zeven kokers die aan de zeekant en landinwaarts schuifopeningen heb-ben’, aldus Tom Haesebrouck van Egemin. ‘Die uitwateringsschuiven zorgen voor een gecontroleerde doorstroming van het water uit het binnenland naar zee.’

Anders gezegd: bij laag water moet het water uit de polders kunnen terugvloeien naar de zee. Pompen of verzuipen, zeggen we dan in mensentaal.

Naast de volledige elektrische ver-nieuwing zorgt de aannemer ook voor de mechanische aandrijving en de automatisering van de installatie. En wie automatisering zegt, denkt schakelbord, zegt het VTI Brugge …

GEEN SLUIS ZONDER DRIJVENDE KRACHTPaul Verschelde, leerkracht aan het VTI, is de drijvende kracht achter het project. ‘We vervullen met de school al sinds lang opdrachten voor het Vlaams Gewest, dit jaar al voor de tiende keer. Die projecten zijn ideaal omdat ze zo goed aan-sluiten bij het beroepsprofiel dat we onze leerlingen willen bijbrengen. Het is de beste manier om con-creet in contact te komen met de industrie. En met de kwaliteitsnor-men en de kwaliteitsbeheersing die daar in de praktijk gangbaar zijn. De leerlingen leren ook in team werken en staan samen onder druk om perfect werk af te leveren.’

LEERLING 'MEETS' OUD-LEERLINGChristoph is een oud-leerling van het VTI Brugge en werkt nu bij Egemin. ‘Ook ik heb vroeger, tijdens mijn schooltijd, meegewerkt aan een project van Egemin. Resultaat: ik kon er meteen aan de slag, zodra ik afgestudeerd was.’ Mooi meegenomen …

Nu staat Christoph de leerlingen met raad en daad bij tijdens hun opdracht. Hij geeft technische ondersteuning en zorgt voor het materiaal. Ook op de werf zelf volgt hij de zaken op de voet op: de bekabeling, de aansluiting, de testprocedures …

Hij is dus de ideale tussenpersoon. Als geen ander weet hij een ant-woord op de vragen van de leerlin-gen, hij heeft het namelijk zelf ook allemaal meegemaakt, zelfs nog

niet zo lang geleden. Tegelijk ziet hij toe op de planning en timing, want hij heeft intussen een grote verantwoordelijkheid binnen het bedrijf.

Christoph is dus het levende – en werkende! – bewijs dat zijn op-leiding aan het VTI de perfecte voorbereiding was voor een fijne en boeiende job.

JUIST OF FOUT? JUIST IS ALLEEN JUIST ALS HET 100 % JUIST ISMet zijn 18 hebben ze een jaar lang aan het project gewerkt. En ze zijn het allemaal over één ding eens. Zonder concentratie en focus was het nooit gelukt. Elke verbinding, de kleinste aansluiting, het onno-zelste draadje: in een schakelkast van deze omvang is alles even be-langrijk. Want als je even niet oplet, zit je mogelijk met een kortsluiting.

Maar dat was ook heel leerrijk: ‘Je aandacht voor details moet veel hoger liggen dan bij een gewone oefening in de klas. Want je bouwt altijd verder aan een groter geheel, het kleinste foutje kan de hele con-structie in de war sturen.’

Om het noorden niet te verlie-zen en de kabels door het bos te blijven zien werd er nauwgezet een logboek bijgehouden. Elke deeltaak werd daarin opgeschreven, met de datum erbij en de initialen van wie de opdracht uitgevoerd had. Dat was de enige manier om de con-trole te behouden.

6

TIME FLIES WHEN YOU’RE HAVING FUN

AUGUSTUSeerste contact met opdrachtgever

SEPTEMBERstartsein door opdrachtgever, contact met aannemer

OKTOBERstart van de werkzaamheden op school

JANUARItussentijdse controle met keuringsverslagverhuis van de kast naar Bredene

FEBRUARIbegin installatie op de werf

MAARTeen leerling volgt stage bij Egemin en werkt er samen met oud-leerling Christoph

APRILhet schakelbord wordt onder spanning gezet; de nieuwe schuiven met elektrische sturing worden gemonteerd (2 weken werk per schuif)

JUNIde leerlingen bezoeken de werf, vier kleppen zijn dan al in dienst

OKTOBERvermoedelijke einddatum

HET SCHAKEL-BORD IN CIJFERS

2.000 m (2 km!) draad

2.000 aansluitpunten (geraak daar maar wijs uit zonder scheel te kijken!)

200 bladzijden met schema’s (gelezen, gemaakt, getest en goedgekeurd)

20.000 euro is de straatwaarde van de kast (al zal je er niet makkelijk iemand mee over straat zien lopen)

AUTOMATEN OM DE TOESTELLEN TE BEVEILIGENbv. ook voor de verlichting op de site

STROOMVERDEELRAIL 3 X 400 V

THERMOSTAAT BORDVERWARMING

INTERNET- AANSLUITINGvoor besturing en controle vanuit het controlecentrum

SCHOOL IN DE KIJKER

KIJK IN JE EIGEN BORD

7

DE HOOFDSCHAKELAARmet drie standen: aan – uit – de mogelijkheid om een dieselgroep aan te sluiten bij een stroompanne

NO-BREAK SYSTEMbij stroomuitval neemt de batterij gedurende 8 uur de PLC-sturing over (onvol-doende om de motoren aan te sturen)

VERMOGEN-SCHAKELAARbeveiliging tegen kortsluiting en overbelasting

PEILMETING VAN HET WATERNIVEAU twee mogelijkheden: handmatige bediening ter plaatse of bediening vanuit het controlecentrum in Antwerpen

HULPRELAIS STUURKRING

HOOGTEMETING SCHUIFmagneetschakelaars voor motor links/rechts

1 23

4 5 6

7

8 9

10

8

De opdrachtOntwerp een leuk gadget dat op zonne-energie werkt: dat was de opdracht voor de 11e editie van de Solar Olympics. 30 secundaire scholen uit heel Vlaanderen deden mee aan de wedstrijd. De prijs voor creativiteit ging – dubbel en dik verdiend – naar Don Bosco Sint-Denijs-Westrem. Mix my cocktail, zo heet hun gadget. Een vernuftige machine om cocktails te mengen. Nooit meer dorst op kamp of op de camping, nooit meer een bbq zonder aangepaste dranken … Santé!

Druk druk drukEen levendige bedoening, zo’n finale. Veel te zien, veel te beleven, je waant je in een echt pretpark. Of wat dacht je van een maquette vol rondracende auto’s met intelligente straatverlichting, een grote bloemenruiker die kwetsbare planten beschermt tegen te veel

zon, een drone op zonne-energie, een fontein in miniformaat … Tijdens de finale vond ook een race plaats tussen kleine zonnewagens. Superspannend. De verdiende winnaar: Team Soltech uit het VTI Waregem.

Wat zegt de jury?Origineel zijn, een creatief idee goed uitwerken, tot in de kleinste details: daar draait het om. Want de afwerking telt zeker ook mee, een goed idee alleen is niet genoeg. Dat is de belangrijkste conclusie van de jury.

Nog opvallende zaken tijdens deze editie? Katleen Lodewyckx, wetenschapscommunicator van Groep T en lid van de jury: ‘Het was een moeilijk jaar om de winnaars aan te duiden want het niveau van de inzendingen was erg gelijk. De teams zaten dicht bij elkaar. Opvallend was ook dat de jongere deelnemers zeker niet moesten

onderdoen voor de ouderen.’

Jurylid Marc Meuris (Imec) zag nog een andere trend: ‘Er is tegenwoor-dig veel informatie beschikbaar op internet, over programmeren en over componenten. Dat maakt het soms wat makkelijker dan vroeger.’ Op zich niks mee, maar het gevolg is wel dat de verwachtingen onver-mijdelijk hoger liggen.

Tip van de juryEen origineel concept zoeken is belangrijk maar kijk zeker ook naar de praktische haalbaarheid van de toepassing. De opdracht van de wedstrijd is een goede oefening om de mogelijkheden van zonne-ener-gie te bestuderen. Ooit bedacht een team kerstboomverlichting op zonne-energie. Origineel, dat wel, maar … door de donkere decem-berdagen heeft die nooit veel gebrand!

Zin in een cocktail?

DE FINALE VAN DE SOLAR OLYMPICS, EDITIE 11, IN VOGELVLUCHT

SOLAR OLYMPICS

9

Het woord is aan de winnaarsDon Bosco Sint-Denijs-Westrem

MIX MY COCKTAIL

Laat maar draaien‘We hebben een volautomatische cocktailmaker gemaakt. Het principe is heel eenvoudig. Er is een draaiplateau waar je je glas opzet. Als het glas onder een van de flessen komt, bepaalt een doseermeter hoeveel vloeistof er in je glas komt. Je moet vooraf zelf instellen hoeveel je van welke vloeistof in je glas wil.’

Voor elk wat wils‘We hebben vooraf zelf de receptjes geprogrammeerd. Via drukknoppen kan je dat receptenmenu besturen en een cocktail naar smaak kiezen.’

Prototype‘Eerst hebben we een prototype gemaakt in plexiglas maar dat zag er niet zo mooi uit. Samen met onze collega-leerlingen uit de houtafdeling hebben we dan de definitieve versie gemaakt. Die is veel mooier.’

Team spirit‘We hebben de taken goed verdeeld. Zo kon iedereen doen waar hij goed in is.’

Struikelsteen‘Het moeilijkste was om de machine mechanisch in elkaar te steken, er kwam veel kijken bij de montage en ook technisch ging er al eens iets defect. Met de elektronica waren we goed vertrouwd, dat ging vlot.’

TOP SECRETIntussen bouwen de leden van het Punch Powertrain Solar Team, de organisatoren van de Solar Olympics, ijverig verder aan hun zonnewagen. Deadline is oktober 2015. Dan racen ze mee in het wereldkampioenschap voor zonnewagens in Australië. Een wedstrijd op hoog niveau.

Begin juli was het zover. De primeur om als eerste het nieuwe model te zien, was voorbehouden aan koning Filip.

ZIN OM MEE TE DOEN?

Informeer bij je leerkracht. Misschien past je GIP wel

binnen de Solar Olympics?

www.solarolympics.be

SOLAR OLYMPICS

10

zonder elektriciteit

Brussel, Antwerpen, Gent, Charleroi en de kust hebben ‘m al: de elektrische tram. En de komende jaren wordt het tramnet nog verder uitgebreid in Brussel en Antwerpen en krijgen ook Luik en Limburg hun eigen tramtrajecten. Om zo’n tram te laten rijden is een uitgebreid pakket aan elektrische en elektrotechnische

componenten nodig.

De elektrische tram lijkt vanzelfsprekend. Maar tot 1881 was het ongezien. Voor die tijd werd de tram nog voortgetrokken door paarden of werkte hij op stoom. In dat jaar reed in Berlijn de eerste elektrische tram. Dertien jaar later – in 1894 – kreeg

Brussel zijn eerste elektrische variant van het spoorvoertuig.

GEEN TRAM

11

TECHNISCH

Trammetje voedenHet is een elektromotor die de tram laat rijden. De elektrische voeding van die motor is een gelijkspanning van 600 volt, bij modernere syste-men zelfs 750 volt. Onderstations zorgen ervoor dat de hoogspanning van de energieleverancier wordt omgezet naar de benodigde 600 of 750 V. De tot op vandaag meest gebruikte methode om die gelijk-spanning in de tram te brengen is een draad (bovenleiding). De tram neemt de stroom hiervan af via een pantograaf. Almaar meer stadsbe-sturen willen echter de leidingen uit het straatbeeld weren en vragen draadloze oplossingen om de tram te voeden. Dat kan via een derde rail. Om elektrocutie te voorkomen staat alleen dat deel van de rail dat zich onder de tram bevindt onder spanning. De retourstroom loopt zowel bij de bovenleiding als het

derde railsysteem via de wielen en rails.

De techniek staat overigens niet stil. De tramfabrikanten zoeken voortdurend naar alternatieven om de tram zonder bovenleiding te laten rijden. Zo kan de tram ook al op basis van inductie of over korte afstand op batterijen of condensatoren rijden. Er zijn ook hybride trams met diesel en elektro. De condensatoren kunnen opgeladen worden in de tijd dat de tram aan een halte stopt. In ons land zijn deze technieken tot op vandaag nog niet toegepast.

Stroom hakkenIn de oudere trams zorgt een elek-trische schakelkast voor de aan-sturing van de elektromotoren. Bij een serieschakeling krijgen beide motoren de halve spanning, bij een

parallelschakeling ontvangt iedere motor de stroom rechtstreeks van de bovenleiding, waardoor ze op volle kracht kunnen draaien. Om schokken bij het opschakelen te vermijden wordt de stroom via verschillende weerstanden geleid. Aangezien er veel energie verloren gaat in deze tussenschakels wordt dat systeem meer en meer verme-den. Als de tram éénmaal op snel-heid is, wordt doorgaans terugge-schakeld naar de nulstand en wordt af en toe stroom gegeven om op snelheid te blijven. De bestuurder heeft schakelaars of pedalen om die toevoer te regelen. In moderne trams zorgen zogenaamde stroom-hakkers voor de regeling van het motorvermogen. Die aanpak is veel energiezuiniger en soepeler.

© Geert Haelterman

© David Plas © Marcel Van Damme

12

Energiezuinige tramNet als onze woningen moeten ook trams almaar energiezuiniger worden. Trams spelen hier op in door bijvoorbeeld remenergie te recupereren. Die techniek is wel alleen zinvol wanneer de bovenlei-ding de opgewekte energie nuttig kan gebruiken. En dat is niet altijd het geval. Een voordeel van deze nieuwe systemen is dat de boven-leiding minder piekbelastingen te verduren krijgt. De tram kan de opgeslagen energie immers gebrui-ken om snel op te trekken zonder daarvoor meer stroom van het net te vragen.

HulpsystemenDe tram laten rijden vraagt al een heel netwerk aan kabels en rails. Maar er is meer: de tram moet zich ook aan verkeersregels houden, net als andere weggebruikers. Daartoe staan er ook verkeersborden en sei-nen (de tegenhangers van verkeers-lichten) langs de tramsporen. Deze seinen zijn gekoppeld aan de regel-installaties voor de verkeerslichten. Om de veiligheid te waarborgen zijn er ook treinbeveiligingssy-stemen. Al die systemen worden elektrisch gevoed en aangestuurd vanuit een controlecentrum. Ook de wissels worden automatisch aangestuurd vanuit het controle-centrum. Bij vriesweer kunnen die wissels al eens vastvriezen. Om dat te vermijden worden ze verwarmd. Dat kan onder meer met elektrische verwarming.

En verderLos van die specifieke infrastructuur om de tram te laten rijden, zijn er nog andere aspecten noodzakelijk voor een goed werkende tramlijn: de informatieborden bij de tramhaltes of in de tram, een omroepsysteem aan de haltes of perrons, camerabewaking in de tram of naast het tramtraject, de communicatie tussen trambestuurder en het controlecentrum. Al die functies vragen de nodige bekabeling of draadloze verbindingen.

Kortom, een tram vraagt op elektrisch en elektronisch vlak heel wat meer dan gewoon een draad in de lucht. Een elektrotechnicus kan zich dus op heel wat vlakken uitleven in een tramproject.

© Wim Hoste © De Lijn

TECHNICUSTOEGANGSSYSTEMEN EN -CONTROLE

SCHUILT ER EEN SERVICE- TECHNIEKER IN JOU?

13

14

ONTDEK HET IN 6 VRAGENHet beroep van technicus toegangssystemen en -controle is de droom van vrije vogels. Je krijgt een eigen camionette, al het gereedschap dat je nodig hebt en je bent verantwoordelijk voor de vlekkeloze werking van meer dan duizend schuif-, draai- en carrouseldeuren in jouw regio. Ben je technisch onderlegd, stressbestendig en hou je van vrijheid? Dan is deze job zeker de moeite waard. Maar wat moet je nog meer kennen en kunnen? We zochten het voor je uit bij ASSA ABLOY Entrance Systems in Houthalen.

WAT HOUDT DE JOB IN?ASSA ABLOY Entrance Systems is gespeciali-

seerd in de plaatsing en het onderhoud van schuif-, draai- en carrouseldeuren en luchtgordijnen. De negenkoppige montageploeg plaatst zo’n 1500 nieuwe deuren per jaar en een veertigtal service-techniekers verzorgt jaarlijks 60.000 interventies, zowel voor onderhoud als storingen. Dat komt neer op 35 interventies per week per technieker.

‘Wij werken met de meest uiteenlopende toe-gangscontrolesystemen’, vertelt servicetechnieker Dries Vandenborne (27). ‘In appartementsblok-ken komen intercomsystemen veel voor. Maar we installeren ook bewegingssensoren, codeklavie-ren en vingerscans. Of elleboogschakelaars voor artsen in ziekenhuizen. Alles is mogelijk, als we maar een stroomsignaal hebben.’

1

Dries Vandenborne

HET BEROEP

15

HOU JE VAN AFWISSELING?Het klantenbestand van ASSA ABLOY

Entrance Systems is enorm uitgebreid. Van architecten en aannemers tot kleine zelfstandi-gen, bakkers, slagers, ziekenhuizen en andere zorginstellingen. ‘We gaan langs bij apothekers voor het onderhoud van één deur, maar komen evengoed op enorme industriële sites, zoals bij BASF in Antwerpen, waar honderden deuren staan’, vertelt Manuel Verheyen (44), die verant-woordelijk is voor acht technici in de regio rond Brussel.

Manuel staat als leidinggevende ook zelf nog in de praktijk en vindt vooral het sociaal contact zeer fijn.

‘Wij komen overal. Ook op plaatsen waar je normaal nooit mag komen: operatiekwartie-ren, mortuaria, beveiligde zones in banken. Ooit heb ik zelfs een deur hersteld aan boord van een jacht.

Een goede relatie met klanten is dan ook cruciaal.

‘Mensen vertrouwen ons door en door. Soms krijgen we een badge, zodat we niet telkens opnieuw toegang moeten vragen. Dat gaat alleen als er genoeg vertrouwen is.’

KAN JIJ GESTRUCTUREERD DENKEN?

Personeelsverantwoordelijke Katty Van Craeynest vertelt ons meer over het personeelsbeleid.

‘Wij kiezen bewust voor een mix van mensen: enerzijds ervaren technici, anderzijds schoolverlaters die we intern begeleiden.’

Manuel Verheyen studeerde vliegtuigtechnieken, maar het beroep van vliegtuigtechnicus was niets voor hem.

‘Bij ASSA ABLOY doe ik iets totaal anders, maar mijn opleiding heeft me wel geholpen. Je moet hier, net als in de luchtvaart, heel gestructureerd denken. Als je geconfronteerd wordt met een defecte deur en een wirwar aan kabels, moet je het hoofd koel houden en stap voor stap het probleem opsporen. Niet evident als er ondertussen constant oproepen binnenkomen.’

HET BEROEP

2

3

Manuel Verheyen

Katty Van Craeyne

st

16

WIL JE DOORGROEIEN OF SPECIALISEREN?

Zie je jezelf niet heel je leven dezelfde job uitoefenen? Ook dan maak je als servicetech-nieker geen slechte start. Dries: ‘Ik heb me gaandeweg gespecialiseerd in carrouseldeu-ren. Dat was voor mij een belangrijke motiva-tie. Er zijn te weinig van dat soort deuren om iedereen die kennis mee te geven, dus vind ik het heel fijn dat ik de kans heb gekregen om uit te groeien tot de specialist op dat domein.’

Ook Manuel maakte een hele evolutie bij het bedrijf. Hij begon als servicetechnieker en geeft momenteel leiding aan een team van acht personen. ‘Ik zorg ervoor dat alles vlot verloopt, stel de planning op en begeleid nieuwe mensen. Bovendien blijf ik zelf verant-woordelijk voor een kleine regio, zodat ik de voeling met de praktijk behoud. Zo krijgen de mensen in het veld ook niet het gevoel dat ik hun “baas” ben. We blijven collega’s.’

BEN JE EEN CONTACTVAARDIGE TEAMSPELER?

Als servicetechnieker heb je meer nodig dan een technisch diploma.

‘Je moet passen in het team’, zegt Katty. ‘Je mag nog zo’n goeie technieker zijn, als het niet klikt met de collega’s lukt het niet. Onze mensen zijn van ’s morgens tot ’s avonds verantwoordelijk voor hun regio en als ze verlof nemen of vroeger stoppen, nemen collega’s hun afspraken over.’

Ook een communicatieve ingesteldheid en commercieel inzicht zijn een must.

‘Als je bij een klant bent voor een herstelling, kan je wijzen op de voordelen van een serviceovereenkomst, of aangeven dat een deur aan vervanging toe is. Wie commercieel talent heeft, kan bij ons ook aan de slag als verkoper. Je technische achtergrond is dan een voordeel. Mensen hebben meer vertrouwen in iemand die weet waarover hij spreekt.’

BEN JE STRESSGEVOELIG?Als storingstechnieker sta je voortdurend

onder stress.

‘Je moet zeer stressbestendig zijn’, zegt Manuel. ‘Je agenda staat vol interventies maar er komt altijd iets tussen. Een interventie duurt wat langer omdat je niet onmiddellijk ziet wat er mis is, of je staat in de file, … Daar moet je tegen kunnen.’

KAN JE OVERWEG MET VRIJHEID?

De technici rijden de hele dag alleen rond, zonder dat iemand op hun vingers kijkt.

‘Dat blijkt moeilijk voor schoolverlaters. Niet iedereen kan overweg met die verantwoordelijkheid’, heeft Katty gemerkt.

Voor Dries is vrijheid hét grote voordeel van zijn beroep.

‘Ik heb ook gewerkt als storingstechnieker in een kaasbedrijf. Daarmee vergeleken, is dit een wereld van verschil. Maar je moet ermee om kunnen. Klanten moeten op ons kunnen rekenen.’

4

6

5

Dries heeft een tip waarmee je stresssituaties het hoofd

biedt: ‘Structureel denken. Niet afwachten, maar onmiddellijk je

klant opbellen om te zegen dat je wat later zal zijn, of een collega

vragen of hij niet kan invallen voor jou. Of gewoon even 20 minuten

langs de kant van de weg gaan staan om je hele agenda opnieuw

te organiseren.’ Kortom: niet bij de pakken blijven zitten.

17

DE COOLSTE GIP VAN 2015

GIPDE

2015

DE POP-UP VAN DE MAAND

VTI ZANDHOVEN MAAKT

EN WINT ‘DE COOLSTE GIP VAN

2015’

POPCORN PRODUCTIELIJN

Wat vond de jury?De jury was erg onder de indruk van de omvang van het project en de creatieve oplossingen waarmee de leerlingen voor de dag kwamen. De volledige opbouw van de productielijn gebeurde op één schooljaar tijd. Dat lijkt lang, maar veel tijd om te lanterfanten was er niet.

Wat vond leerkracht Jan?'Het is knap om te zien met hoeveel “goesting” de leerlingen aan dit project gewerkt hebben. Het geeft me dan ook een enorm goed gevoel om de leerlingen te zien slagen in hun opzet.'

GIP met staartjeHet werk is nooit af. Alles kan beter. Aan het ovengedeelte schort er nog wat. De vers gebakken

popcorn komt daar soms vast te zitten. Daarom krijgt deze GIP nog een staartje. Volgend schooljaar brengen andere leerlingen, in het kader van hun GIP, verbeteringen aan. Zij gaan ook een unit ontwikkelen die deksels op de potjes plaatst.

Samenwerken, hoe werkt dat?VTI Zandhoven vindt de samen-werking tussen verschillende rich-tingen op school heel belangrijk. In de praktijk is dat niet altijd makke-lijk. In het begin van het schooljaar kennen de leerlingen elkaar nau-welijks, ze hebben op verschillende uren praktijk en les van verschil-lende leerkrachten. Zij plannen en overleggen dan ook steeds tijdens hun middagpauzes. Dat de leer-lingen dus een strakke en goede planning maken is essentieel.

Voor deze GIP werd de hulp in-geroepen van de jaargenoten uit 6TSO Mechanische vormgevings-technieken. Zoals in het verleden is deze samenwerking ook dit jaar erg goed verlopen, al waren er af en toe wat spanningen. Onvermijdelijk als er hard en tegen de klok moet gewerkt worden. Maar dan kwamen de kwaliteiten van teamleader Yoshi naar boven. Hij slaagde erin om iedereen steeds weer te motiveren.

18

GIPDE

2015Verdiende winnaars, de straffe gasten uit 6 TSO

Elektrische Installatietech-nieken van het VTI Zandhoven.

Yoshi was de winnaar van onze Face-book-wedstrijd waarin ‘De coolste GIP

van 2015’ gekozen werd. Maar Yoshi gaat niet alleen met de pluimen lopen. De coolste GIP was namelijk het resul-

taat van strak teamwork, Yoshi was de motiverende teamlea-

der van een geweldig straffe ploeg.

HET BEROEP

19

GIP

Popcorn bestaat eigenlijk uit gepofte of

verhitte maïskorrels.

De naam ‘popcorn’ komt uit het

Amerikaans Engels: to pop (ploffen) en

corn (maïs).

Popcorn is afkomstig van over de

plas. In een grot in New Mexico zijn

gepofte maïskorrels gevonden van

5000 jaar geleden. In Peru zijn 6700 jaar

oude pofmaïsresten aangetroffen. De

vervaldatum was verstreken .

Wie heeft er nog nooit popcorn gegeten

tijdens een film in de bioscoop?

Voor de grootste popcornkorrel

ooit moet je terug naar 2006 en de

Amerikaanse staat Illinois: hij woog 1,5

kg, had een diameter van 2,4 m en een

omtrek van 7,5 m. Sleur dat maar eens

mee naar een bioscoopzaal.

POPCORN IN 5 WEETJES

HET EIND-RESULTAAT ZIEN?Scan de QR-code en je ziet

het resultaat van een jaar hard werken.

www.wattsup.be/nl

20

De man met een plan II THE SEQUEL!In het vorige nummer van dit magazine spraken we met Sven Van Thielen over zijn GIP. Sven zat toen in het zesde jaar Elektromechanica (kOsh Herentals). Sven was een man met een plan, maar wat was dat plan ook weer? Zijn machine zou een Rubik’s cube kunnen oplossen – niet supersonisch snel, maar helemaal handmade én correct geprogrammeerd. Is het hem gelukt? Hoe is zijn GIP-presentatie verlopen? Wat heeft hij geleerd?

THE MEAN MACHINEEr is goed nieuws en er is minder goed nieuws. Het goede nieuws is dat de machine die Sven gebouwd heeft wel degelijk in staat is om een Rubik’s cube op te lossen! Mecha-nisch werkt alles: de stoter die de kubus op z’n plaats duwt, de arm die hem doet draaien en het platform waar hij op ligt. Maar op dit moment krijgt hij nog geen random kubus juist in elkaar gedraaid. De machine is geprogrammeerd om een vast aantal stappen uit te voeren, maar kan nog niet zelf ‘denken’ over de juiste oplossing.

Nog niet, want er is alleen nog wat programmeerwerk nodig. Een leuk idee dus voor Svens opvolgers, die binnenkort aan hun GIP moeten beginnen …

MET GEPASTE TROTSHeel trots zijn Svens leerkrachten en begeleiders op school. Zij vergelij-ken een GIP met een ‘eerste echte job’. Je bent zelf verantwoordelijk van begin tot einde. Laat je je werk liggen, dan draag je daar zelf de gevolgen van. Niets gaat vanzelf. Met een nine-to-five mentaliteit red je het niet!

Vandaar dat Sven op z’n twee oren mocht slapen. Hij wist steeds te leren uit zijn fouten. Het aansturen van stappenmotoren met een PLC bleek een serieuze uitdaging. Maar je moet voorbij die teleurstelling. Even ontspannen en support van thuis krijgen, dat is op die momen-ten heel belangrijk.

DE P-PR-PRE-PRESENTATIE …Stressen voor de laatste GIP-pre-sentatie was er niet meer bij, vertelt Sven. Je ontmoet de jury al tijdens het jaar, om de planning en moge-lijke verbeteringen te bespreken. De juryleden vragen op dat moment ook al dingen over de mechanica, de elektronica of de tekeningen achter je project. Je bent dus goed voor-bereid. Maar het is wel een goede oefening in vaardigheden zoals een presentatie geven … voor levend publiek!

SVEN LAAT ZIJN GIP EEN

RUBIK’S CUBE PUZZELEN

21

Toon initiatief en ga zelf op zoek naar een leuk project. Je bent er lang mee bezig, dus je kan maar beter werken aan iets dat je boeit.

Maak een realistische werkplanning op en houd je daar ook aan. Hou rekening met de beschikbare tijd en je eigen capaciteiten – dat houdt je rustig. Stuur bij waar nodig.

Ook voor fouten kan je goede punten krijgen! Het leerproces is belangrijker dan het resultaat. Onderzoeken die je doet, tests die je plant: ook zij dragen bij tot het uiteindelijke resultaat.

Je machine bouwen is minder moeilijk dan de problemen oplossen eens je begint te testen. Hou het hoofd dus altijd koel: er komen zeker nog lastige momenten …

Begin ten aller-allerlaatste met testen rond Pasen! Anders komt je timing in het gedrang.

SVEN VAN THIELEN

6 Elektromechanica

Sven is 17, gitarist en zot van Rubik’s cubes

WIE

?

SVEN IN DE GAZETHet project haalde zelfs de

pagina’s van Het Nieuwsblad. En ook daar staken de leer-

krachten hun bewondering niet onder stoelen of banken:

‘Sven is de slimste leerling van onze school.’ Als het in de

krant staat is het waar. Dus …

TIPS VOOR GIP’S

GIP

22

Elektrische energie opslaan:

KANDA? HOEDOEDEDA?

Kanda?Neen, elektrische energie kan je niet opslaan, toch niet in de vorm van wisselspanning. Jammer maar helaas. Als dat wel mogelijk was, zou ons leven er heel wat eenvou-diger op worden. We zitten name-lijk met het volgende probleem. De vraag naar elektriciteit en het aanbod lopen namelijk zelden gelijk op.

Spelbreker nummer 2: Frank DeboosereNeen, grapje, weerman Frank Deboosere heeft hier niets mee te maken. De boosdoener is: het weer. Blame it on the sunshine. Omdat we steeds meer elektriciteit winnen uit hernieuwbare energiebronnen (wind, zon …), wordt de beschik-bare hoeveelheid meer en meer beïnvloed door het weer. En dus stelt het probleem zich nog scher-per. Neem bijvoorbeeld een heel winderige nacht. Dan draaien de windturbines op volle toeren, maar ’s nachts ligt het elektriciteitsver-bruik heel laag. Er is dus een oplos-sing nodig om dat overschot niet verloren te laten gaan, zodat er een reserve is voor dalmomenten.

Een uitstapje naar de ArdennenElektrische energie kan je dus niet opslaan, maar wel omzetten in een andere vorm van energie. Denk bij-voorbeeld aan een accu, die werkt op basis van chemische energie. Een andere oplossing is bewegings-energie. Eureka! Die bewegings-energie blijkt de ideale manier om elektriciteitsoverschotten tijdelijk te bufferen.

Om uit te zoeken hoe dat werkt moeten we naar de provincie Luik, naar de pompcentrale van Coo-Trois-Ponts, vlakbij het dorpje Coo. En route …

Hoedoededa?Een pompcentrale (of waterkracht-centrale) werkt volgens een heel eenvoudig principe. Overschotten van elektriciteit worden gebruikt om water omhoog te pompen naar twee kunstmatige meren, de bovenbekkens. Piekt de vraag naar elektriciteit, dan laat men het water naar beneden stromen in een lager gelegen opvangbekken, waarbij het water een generator aandrijft. Het onderste bekken is een kunstmatig meer van 71 hectare (ongeveer 50 voetbalvelden).

Een middelgrote kerncentraleDe centrale van Coo-Trois-Ponts levert ongeveer evenveel vermogen als een middelgrote kerncentrale, ongeveer 1100 megawatt, en dat gedurende maximaal 5 uur. Dat is ruim genoeg om een plotse piek in het verbruik op te vangen. Er werd 275 000 m3 rots uitgehouwen voor de aanleg van de machinekamer en leidingen. In totaal werd – slik! – ruim een miljard euro geïnvesteerd.

Er zijn natuurlijk nog andere oplos-singen, bijvoorbeeld waterkracht-centrales op zee, of een pompcen-trale op basis van luchtdruk. Maar dat is voor een andere keer.

Bron: De Standaard, 20 oktober 2014 en brochure Electrabel

Een stapeltje brandhout achteraan in de tuin, een herlaadbare batterij voor in je fototoestel, een zak steenkool bij den Bompa, een cartouche butaan/propaangas voor op de camping. Stuk voor stuk energiebronnen waar je gemakkelijk een voorraadje van kan aanleggen. Die voorraad kan je, bij wijze van spreken, in je rugzak meenemen. Handig. Maar hoe zit het met elektriciteit?

Is er een manier om elektrische energie op te slaan?

23

VRAGEN STAAT VRIJ

De Francisturbines doen het werkIn Coo staan zes Francisturbines opgesteld in een in de rots uitgehouwen machinekamer van 128 m lang, 22 m breed en 40 m hoog. Zij kunnen werken als turbine (het water valt dan naar beneden) en als pomp (het water wordt naar boven gepompt). Als turbine bedraagt het debiet 500 m³ per seconde, als pomp tussen de 325 en 415 m³ per seconde.

De centrale wordt bediend vanuit het controlecentrum in Linkebeek (bij Brussel) en er zijn maar een paar minuten nodig om ze in werking te zetten.

24

Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebook-pagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.

1

Your 15 Minutes of Fame? Wat vind jij van dit nummer

van WATT’s Up? Heb je zelf

een interessant idee voor

een artikel? Of wil je graag

met je klas in WATT’S UP?

Laat het ons weten via

info@wattsup.be

Watt’s Up online Bezoek onze website

voor meer info over de

job van elektricien, over

alle richtingen elektriciteit

op school, en veel veel

meer ….

Opgefrist staat slimHoe werkt een automaat? Wat is een equipotentiale verbinding? Tijd voor een opfrisbeurt van enkele basisbegrippen? Kijk snel op www.wattsup.be/nl/elektropedia

www.wattsup.be

Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl