Watertoets – adviesverlening en toekomstverwachtingen

Filip Raymaekers

2

Watertoetszie ook www.watertoets.be

• Beoordeling van schadelijke effecten m.b.t. watersysteem bij vergunningen, plannen en programma’s

• Referentiekader: doelstellingen en beginselen van het decreet integraal waterbeleid (ruimte voor water, brongerichte aanpak,…)

• Concreet:• controle toepassing bestaande (water)wetgeving• opleggen van specifieke bijkomende voorwaarden om

significante schadelijke effecten te voorkomen, beperken, herstellen of compenseren

• Richtlijnen voor vergunningen (BVR 20/07/06): wanneer is er schadelijk effect, wanneer advies vragen en aan wie

3

Voorbeelden van bestaande kaders

Kwantiteit oppervlaktewater Stedenbouwkundige verordeningen, wetgeving waterwegen en onbevaarbare waterlopen, BW art. 640, codes van goede praktijk

Kwaliteit oppervlaktewater Vlarem

Kwantiteit grondwater Vlarem

Kwaliteit grondwater Vlarem

Watergebonden natuur Decreet Natuurbehoud en uitvoeringsbesluiten

Algemeen Decreet IWB, waterbeheerplannen

4

Opbouw van de richtlijnen voor vergunningverleners

• De watertoets dekt alle schadelijke effecten af• Richtlijnen voor de watertoets verwijzen maximaal naar

bestaande (wetgevend) kader• Voor de leemten in het bestaande kader: drempels die

aangeven vanaf wanneer schade mogelijk is en dus ook een wateradvies van een waterbeheerder nodig is

• Grootste leemten voor wat betreft impact op de kwantiteit van oppervlaktewater en grondwater:bouwen in overstromingsgebieden, versnellen van de waterafvoer, wijzigen van infiltratie, grondwaterstroming, grondwaterstand,...

5

Voor welke activiteitenACTIVITEIT RICHTLIJN

Verkavelen van gronden, oprichten van constructies aanleggen van verhardingen

Gewijzigd overstromingsregime

Gewijzigde afstromingshoeveelheid

Gewijzigde infiltratie naar het grondwater

Gewijzigde grondwaterstroming

Opslag of storten van bodemvreemd materiaal

Opslag of storten van bodemvreemd materiaal

Vegetatiewijziging Vegetatiewijziging

Reliëfwijziging Reliëfwijziging

Buffer en infiltratievoorzieningen Buffer en infiltratievoorzieningen

Puntbronnen (lozingen) Wijziging aantal puntbronnen

Winnen van grondwater Winnen van grondwater

Wijzigen van bedding of structuur van waterlopen

Toename of bestendiging vismigratieknelpunten

Migratiebelemmering fauna op oever

Gewijzigd afvoergedrag van de waterloop

6

Vorm van de richtlijnen

• Beslissingsbomen

• Kaarten

• Watertoets instrument www.watertoets.be

• Watertoets geoloket www.agiv.be

7

7 watertoetskaarten

Overstromingsgevoelige gebieden

VHA - Waterbeheerders Erosiegevoelige gebieden

Grondwaterstromingsgevoelige gebieden

HellingenkaartInfiltratiegevoelige gebieden

Winterbedkaart (…)

8

9

Resultaat van de richtlijnen: wanneer schadelijk effect mogelijk

en advies vragen

• Ingreep in overstromingsgevoelig gebied (verkaveling, gebouw, ondergrondse constructie, verhard oppervlak, opslag, reliëfwijziging, buffer/infiltratie-voorziening)

• Verkaveling met wegenis• Daken/verharde oppervlakken groter dan 0,1 ha (in

infiltratiegevoelig gebied of afwaterend naar kleine waterloop cat. 2, 3, niet gekl.) of groter dan 1 ha (overal)

• Omvangrijke ondergrondse constructies: bv. dieper dan 3 m in grondwaterstromingsgevoelig gebied

• Belangrijke wijzigingen van reliëf of vegetatie• Veranderingen aan de structuur van waterlopen

10

Watertoets – criteria adviesverlening= aandachtspunten voor ontwerpen

• Toepassing van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater (GSV) en Vlarem voorwaarden

• Aanleg van wegen, rioleringen en grachten• Bouwen in overstromingsgebieden• Bouwen langsheen waterlopen• Bouwen aan de kust en in gebieden met ondiep

verzilt grondwater• Uitgravingen en ophogingen• Andere

11

Toepassing GSV en Vlarem

• GSV = minimale voorwaarden www.watertoets.be/bronmaatregel.pdf www.agoria.be/upload/dothepluviotest/Pluvio_test.pdf

• Scheiding van hemelwater en afvalwater• Eerst hergebruiken van hemelwater Dan infiltreren• Dan pas bufferen (gemiddelde streefwaarde 250 m3/ha)

en vertraagd afvoeren (gem. streefwaarde 20 l/s/ha)• Zuivering van verontreinigd hemelwater

12

Scheiding hemelwater en afvalwater minstens tot aan perceelsgrens

Geen aansluiting van hemelwater op riolering als er een haalbaar alternatief is (gracht,…)

Aansluiten afvalwater i.f.v. zoneringsplannen (evt. IBA)

Volgorde: eerst hergebruik, dan infiltratie, dan buffering en vertraagde afvoer van hemelwater

Hergebruik: alleen voor dakwater, voorfilters, putvolume i.f.v. maximaal gebruik, verbinding meerdere putten onderaan of via hevel

Infiltratie: via waterdoorlatende verhardingen of naar onverharde randzones, niet bij verontreiniging (tankstations, wasplaatsen, laadkaden, mestopslag,…)

Bij verontreiniging van hemelwater: KWS afscheider, sedimentvang,…

RWA DWA

13

Wegen, rioleringen en grachten

• Scheiding van hemelwater en afvalwater• Prioritair infiltratie van hemelwater• Dan buffering (gemiddelde streefwaarde 250 m3/ha) met

vertraagde afvoer (gem. streefwaarde 20 l/s/ha)• Voorkeur open waterberging (grachten, vijvers, wadi’s,…)• Behoud van open grachten

14

Waterdoorlatende verhardingen op waterdoorlatende fundering (parkings, opritten,…)

Afwatering van hemelwater prioritair via grachten of onverharde randzones en infiltratiebermen

Scheiding van hemelwater en afvalwater, opletten voor foute aansluitingen

Opletten voor verontreiniging van hemelwater (tankstations, wasplaatsen, laadkaden,…): KWS afscheider met sedimentvang en coalescentiefilter

RWA DWA

15

Gemiddeld grondwaterniveau

Drainagegracht

Infiltratiegracht

Buffer en infiltratiegracht met drempel en vertraagde doorvoer opening

BI

16

Burgerlijk Wetboek Art. 640

Inbuizing gracht niet langer dan 5 m

Aansluiten lozingen in open trajecten

Inbuizing met voldoende ruime doorstroomsectie, min. diam. 400 mm, nieuw bodempeil gelijk aan bestaande peil

5 m

17

Bouwen in overstromingsgebieden

• Onaanvaardbaar voor nieuwe aansnijdingen• Aanvaardbaar binnen bestaande aansnijdingen

mits overstromingsvrij bouwen en compensatie van verlies aan ruimte voor water

18

Oorspronkelijk maaiveld

Overstromingsniveau

Overstroombare woning en kelder

Overstroombare stookolietank

19

Oorspronkelijk maaiveld

Overstromingsniveau

Gevraagde ophoging

Te compenseren volume ruimte voor water

20

Oorspronkelijk maaiveld

Overstromingsniveau

Gevraagde ophoging

Overstroombare kruipkelder

Restant te compenseren volume ruimte voor water

21

Overstromingsniveau

Gevraagde ophoging

Overstroombare kruipkelder

Restant te compenseren volume ruimte voor water

Compensatie o.v.v. afgraving

22

Overstromingsniveau

Gevraagde ophoging

Overstroombare kruipkelder

Restant te compenseren volume ruimte voor water

Compensatie o.v.v. vijver

Gemiddeld grondwaterpeil

23

Bouwen langsheen geklasseerde onbevaarbare waterlopen

(wet 28/12/1967)

24

Laagste kruin of insteek

Machtiging van de waterbeheerder vereist voor werken binnen de bedding van een geklasseerde waterloop

Bedding van de waterloop

Maximale waterhoogte binnen de bedding

Werken: lozingsconstructie, brug, overwelving, kruising,…

Richtlijnen voor machtiging op aanvraag te bekomen bij de waterbeheerder (VMM, provincie, …)

25

Kruin of insteek

5m

Geen vaste constructies binnen de 5m-zone

26

5m

Ophoging

Niet aanvaardbaar deel van de ophoging

Geen ophoging binnen de 5m-zone

27

5m

Ondergrondse constructies of terrassen in de 5m zone: overrijdbaar met materiaal tot 30T

28

0,75 – 1 m

Afsluitingen: 0,75m-1m van de kruin van de waterloop, max hoogte 1,5m

Dwarsafsluitingen mogen de toegang tot de werkstrook niet belemmeren en moeten daarom gemakkelijk wegneembaar en terugplaatsbaar zijn

max. 1,5 m

29

Min. 10 m

Bomen: tussenafstand van minstens 10 meter, op minstens 0,75m van de kruin van de waterloop

30

Bouwen aan de kust en in gebieden met verzilt grondwater

• Zandgronden of geulgronden?• Diepte grondwatertafel en diepte vanaf waar verzilting

optreedt?• Prioritair infiltratie van hemelwater• Retourbemaling en waterdichte bouwputten• Hergebruik van hemelwater maximaliseren

31

32

Verziltingskaart

33

zoet grondwater

zilt grondwater

duinenpoldersloot

34

Werken met gesloten bouwkuip, retourbemaling, infiltratie,…

35

Bemalingen en drainages

• Vlarem reglementering• Meldingsplicht

• Proefpompingen• Bronbemalingen• Draineringen• Grondwaterwinning < 500 m3/jaar

• Vergunningplicht• Bronbemaling vanaf 500 m3/dag klasse 2, vanaf 2.000 m3/dag

klasse 1• Bronbemaling in mijnverzakkingsgebieden• Koude-warmtepompen• Grondwaterwinning > 500 m3/jaar klasse 2, > 30.000 m3/jaar of >

2.500 m3/dag of > 1.000 m3/dag in duinen/SBZ klasse 1• Irrigatie > 100 ha, drooglegging > 50 ha of > 15 ha in SBZ klasse 1

• MER plicht

36

Uitgravingen en ophogingen

• Verandering van grondwaterstand• Verandering van infiltratiecapaciteit• Overstromingsgevoelig gebied• Verandering van grondwaterstromingspatroon

37

N

Voorbeeld van schadelijk effect bij ontgraving

38

Conclusies

• Aandacht voor het natuurlijk watersysteem:• Grondwaterstanden• Bodemkenmerken• Overstroombaarheid• Effecten op waterlopen

• Vermijden, verminderen, herstellen of compenseren van schadelijke effecten op water

• Vergunningsaanvraag: alle relevante elementen samenvatten om watertoets toe te laten

39

Decreetswijziging 2007

• Adviesplicht i.p.v. adviesmogelijkheid

• Ook voor stedenbouwkundige en planologische attesten

• Rekening houden met relevante doelstellingen en beginselen in advies en in waterparagraaf i.p.v. alles toetsen

• Positieve lijst vergunningen en plannen (deel 1)

40

Ontwerp aanpassing uitvoeringsbesluit (afstemming

met decreetswijziging 2007)• Adviesplicht• Ook voor attesten• Rekening houden met relevante d&b• Verenigbaarheid alleen met de bindende

bepalingen van de waterbeheerplannen• Technische correcties beoordelingschema’s• Correcties kaart overstromingsgevoelige

gebieden• Positieve lijsten vergunningen en plannen

(deel 2)

41

Vragen voor de toekomst

• Richtlijnen voor plannen en programma’s• Richtlijnen voor adviesverleners• Stedenbouwkundige verordening –

afstemming buffervolumes en lozingsdebieten – link met infiltratievolumes/oppervlakken

• Nieuwe versies kaarten• Tabel met afvoercoëfficiënten• …

42