Vsae actuariaatcongres 2015 milliman
24
Rekenrente in internationaal perspectief René van der Meer Bas Koolstra 5 maart 2015 VSAE Actuariaatcongres
description
Â
Transcript of Vsae actuariaatcongres 2015 milliman
Rekenrente in internationaal perspectief
René van der Meer
Bas Koolstra
5 maart 2015
VSAE Actuariaatcongres
2
Voorstellen
René van der Meer
Actuaris en manager bij Milliman Pensioenen
Voornamelijk werkzaam voor pensioenfondsen, zowel adviserende als certificerende
werkzaamheden
Econometrie gestudeerd aan de VU, actuariële wetenschappen aan de UVA
Bas Koolstra
Master Financial Econometrics, Universiteit van Amsterdam
Voorzitter commissie Actuariaatcongres 2012
Voorzitter VSAE 2013
Sinds februari 2014 werkstudent bij Milliman Pensioenen
3
Agenda
Inleiding
Discussie over rekenrente in Nederland
Internationaal perspectief
Position paper DNB
Stellingen
Vragen
4
Inleiding
Vertrouwen in de pensioensector is de laatste jaren afgenomen
Steeds meer discussie
Solidariteit en individuele wensen spelen een prominente rol in de discussie
In deze sessie zullen wij ingaan op diverse problemen in ons stelsel, inclusief de
rekenrente en de effecten daarvan
Voor masterstudenten van de Universiteit van Amsterdam is er een opdracht verbonden
aan deze sessie
5
Rekenrente in Nederland
Van belang voor waardering verplichtingen op marktwaarde
Effect op de dekkingsgraad
Effect op beleid van pensioenfondsen
Effect op de uitkeringen
Vaste rekenrente van 4% in 2007 afgeschaft
Vervangen door de RTS
In 2012 invoering van de Ultimate Forward Rate (UFR)
𝐷𝑒𝑘𝑘𝑖𝑛𝑔𝑠𝑔𝑟𝑎𝑎𝑑 = 𝑊𝑎𝑎𝑟𝑑𝑒 𝑣𝑎𝑛 𝑏𝑒𝑧𝑖𝑡𝑡𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛
𝑉𝑜𝑜𝑟𝑧𝑖𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔 𝑝𝑒𝑛𝑠𝑖𝑜𝑒𝑛𝑣𝑒𝑟𝑝𝑙𝑖𝑐ℎ𝑡𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛× 100%
6
Rekenrente in Nederland
7
Rekenrente in Nederland
8
Rekenrente in Nederland
Piketty toont aan dat rendement historisch gezien minstens gemiddeld 4 a 5% per jaar is
Fondsen kunnen een hoger rendement halen dan risicovrij
De keuze voor de huidige RTS zorgt voor een onnodig pessimistisch beeld
Tevens zou er verschil gemaakt moeten worden tussen grote fondsen (hoger rendement)
en kleine fondsen
Schaalvoordelen dwingen kleine fondsen tot fusies
David Hollanders en Bernard van Praag, het financieele dagblad 28 januari 2015
9
Rekenrente in Nederland
Boodschap dat huidige rekenrente te laag in vergelijking met historische rendementen is
onzin
Door de huidige hoge beurskoersen zal het toekomstige rendement lager zijn
De hoge rendementen van de recente jaren vinden voor een groot deel hun oorsprong in
de stijging van de waarde van obligaties, veroorzaakt door de gedaalde rente
Deze rendementen zijn dus niet houdbaar
De rekenrente is hierdoor zeker niet te voorzichtig
Ilja Boelaars, het financieele dagblad 13 februari 2015
10
Rekenrente in Nederland
Aandelen hebben een hoger rendement omdat ze riskanter zijn, dit risico is weerspiegeld
in de marktprijzen
Hierdoor wordt op beide kanten van de balans zowel risico als rendement conform
marktprijzen meegenomen. Verplichtingen langer dan 20 jaar zijn een uitzondering
Het gebruik van een hogere rekenrente zou een aanslag van ouderen zijn op de
aanspraken van de jongeren
Sweder van Wijnbergen, het financieele dagblad 18 februari 2015
11
Rekenrente in Nederland
Huidige rekenrente heeft ongewenste macro-economische effecten
Verhogen van rekenrente zorgt voor herverdeling tussen generaties
Lans Bovenberg en Theo Nijman, het financieele dagblad 26 februari 2015
12
Internationaal perspectief
Gebruik van rekenrente in verschillende DB landen
Berekeningen per 31-12-2014
Nederland
4% rekenrente
RTS volgens systematiek 2014
RTS volgens systematiek 2015 (zonder driemaandsmiddeling)
Zwitserland
Canada
Verenigd Koninkrijk
Verenigde Staten
13
Internationaal perspectief
Zwitserland
Enige met een rente die voor alle looptijden gelijk is
Bestaat voor één derde uit het rendement van 10-jaars staatsobligaties, verminderd
met 0,5%
Bestaat voor twee derde uit de verrichtingen van de BVG-25 index van de afgelopen
20 jaar. Deze index bestaat voor 40% uit Zwitserse staatsobligaties, voor 20% uit
buitenlandse staatsobligaties, 25% aandelen en 15% overig
Per 31 december 2014: 3,0%
Canada
Gebaseerd op Canadese staatsobligaties
In de berekeningen is een opslag van 0,9 procentpunt gekozen (liquidatiescenario)
Rentetermijnstructuur te schatten door de actuaris op basis van voorspelde 20-jaars
rendementen
14
Internationaal perspectief
Verenigd koninkrijk
Gebaseerd op staatsobligaties en een opslag afhankelijk van de beleggingsmix
Berekening ook met een opslag van 0,9 procentpunt
Na 25 jaar zijn er nauwelijks conventies, actuarieel adviesbureaus hebben vaak
eigen modellen die gebaseerd zijn op historische data en economische theorie
Relatief veel beslissingsvrijheid voor het fonds en de actuaris
Verenigde Staten
Vergelijk lastig door diversiteit aan regelingen en regels
Gekozen voor Citigroup Pension Discount Curve
Gebaseerd op AA gewaardeerde bedrijfsobligaties en staatsobligaties.
15
Internationaal perspectief
16
Pensioenfonds X
40% actieve deelnemers, 48% gewezen, 12% pensioentrekkend
Overwegend mannen
Gemiddelde leeftijd 48 jaar
Belegd vermogen is €2,8 miljard
Rente ultimo december 2014, AG prognosetafel 2014
Rente 4%
rekenrente RTS (systematiek 2014) RTS (systematiek 2015) Canada
Verenigd Koninkrijk
Verenigde Staten
Zwitserland
Dekkingsgraad
161% 106% 100% 134% 141% 160% 131%
17
Conclusies
Er zijn grote verschillen tussen de vergeleken landen
De Nederlandse rente is momenteel verreweg de laagste uit de vergelijking
Eigenlijk is Nederland het enige land uit de vergelijking waarvoor er een afwijkende rente
gehanteerd wordt voor looptijden langer dan 25/30 jaar
De actuaris heeft (in samenwerking met het fonds) in sommige landen meer vrijheid
Zwitserland gebruikt ook historische rendementen als voorspelling voor toekomstige
rendementen
De term ‘fair value’ van de voorziening pensioenverplichtingen kan in internationaal
perspectief verschillend worden geïnterpreteerd
18
Position paper DNB
Op 15 januari 2015 heeft DNB een position paper gepubliceerd als bijdrage aan de
nationale pensioendialoog
Doel is om de meningen van iedereen te inventariseren en vanuit daar het vertrouwen in
pensioenen te herstellen en een duurzaam stelsel te creëren
DNB gaat in op:
De aandachtspunten van het huidige stelsel
Kenmerken waar een nieuw, duurzaam stelsel aan zou moeten voldoende
Potentiële problemen bij een transitie naar een ander stelsel
19
Aandachtspunten huidige stelsel
Er is een mismatch tussen verwachtingen van de deelnemers en de realisatie van de
uitkeringen. Deelnemers hebben vaak een te rooskleurig beeld
De herverdeling die tussen sommige groepen plaatsvindt is ondoorzichtig en af en toe
moeilijk te rechtvaardigen
Er wordt momenteel onvoldoende rekening gehouden met individuele eigenschappen en
kenmerken van deelnemers
De conjucturele beweging van de reële economie wordt versterkt
De arbeidsmarkt is flink veranderd, het huidige stelsel is hier niet goed op ingesteld
20
Kenmerken duurzaam stelsel
Heldere eigendomsrechten voor deelnemers en effectieve communicatie hierover naar de
deelnemers
Er moet een evenwichtige risicodeling tussen generaties zijn, bijvoorbeeld het afschaffen
van de doorsneepremie valt hieronder
Meer maatwerk voor groepen en individuen met uiteenlopende kenmerken en behoeften
Een grotere bijdrage aan macro-economische stabiliteit
Verplichtingstelling moet worden verbreed en aangepast aan de huidige arbeidsmarkt
21
Aandachtspunten transitie
Het vervangen van de doorsneesystematiek heeft een flink prijskaartje, wie gaat de
kosten hiervan dragen?
Wat gaat er gebeuren met bestaande rechten bij overgang naar een nieuw stelsel?
Ten slotte merkt DNB op dat Nederland internationaal gezien nog steeds een prima
pensioenstelsel heeft
22
Opdracht masterstudenten UvA
Schrijf een paper van ongeveer 1500 woorden
Wat zijn de scheuren die we thans ervaren in het huidige pensioenstelsel? Hoe kunnen
we ons pensioenstelsel verbeteren en kunnen we daarbij iets leren van andere landen?
Houd de discussie over de rekenrente hierbij in gedachte
Denk ook zeker na over de andere punten die in het position paper van DNB aan bod zijn
gekomen
Andere mogelijke informatiebronnen:
'Voor- en nadelen van de doorsneesystematiek‘ (CPB)
Duurzame vormgeving van het Nederlandse collectieve aanvullende pensioen (Netspar)
Inleveren bij [email protected]
Deadline: 18 maart 9.00!
23
Stellingen
De rentetermijnstructuur die Nederland gebruikt is te prudent.
Alle vormen van demping (premie, dekkingsgraad) moeten worden afgeschaft
De doorsneesystematiek moet worden vervangen
Er zou meer vrijheid moeten komen voor individuen om te kiezen hoeveel pensioen ze
willen opbouwen
24
Vragen
