voxMINORUM

g^D E R5 f~

Ztm

2VREDE EN ALLE GOEDS

INFORMATIEBLAD VAN DE VLAAMSE MINDERBROEDERS KAPUCIJNEN

TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT

Jaargang 73 Nr3 Juli-september 2019

c

Inhoud

Inhoud.....................................................................................................................................................2

Editoriaal.................................................................................................................................................3

Uit het provincialaat................................................................................................................................4

Brief van br. Provinciaal......................................................................................................................4

Uit de provincie.......................................................................................................................................7

Thuiszorg op het ritme van de gebedstijden......................................................................................... 7

Met de ganse broederschap op stap...................................................................................................8

Feest in Brugge: Adri 50 jaar priester............................................................................................. 10

21 juli 2019: broeder Igor De Bliquy wordt ingekleed..................................................................... 16

Brussel : jaarlijkse traditie.................................................................................................................17

Wereldwijd............................................................................................................................................18

Enkele berichten uit Pakistan...........................................................................................................18

Uit vervlogen tijden...............................................................................................................................19

Een verborgen reliekenhouder in Den Reghel ende Het Testament (1589).................................... 19

Wij gedenken.........................................................................................................................................24

Onze medebroeders..........................................................................................................................24

Paul (Jozef Maria) Paternoster........................................................................................................24

Arnold (Eventius) van Gemert.......................................................................................................26

2

EditoriaalBeste lezer,

Buiten op de Ossenmarkt is het de gewone drukte van de werkdag en schooldag. Dat betekent dat de vakantie voorbij is. Gewoonlijk is de vakantie een periode dat er weinig nieuws valt te rapen. Maar toch hebben wij het een en ander bijeen kunnen zetten.

De provincie krijgt natuurlijk voldoende aandacht in dit nummer.

Wij hebben moeten afscheid nemen van enkele medebroeders en graag willen wij hun gedachtenis in ere houden.

Wij hebben toch weer wat lectuur voor jullie samen gebracht en dat is altijd prettig.

Veel leesgenot

Jan DE Vleeshouwer

3

n Uit het provincialaat

Brief van br. ProvinciaalIn verband met het feest van Franciscus

Vrede en alle Go ed s

z2:

Provincialaat Minderbroeders Kapucijnen

Ossenmarkt 14 2000 Antwerpen

SP/2019/AG/36

29 september 2019

Beste medebroeders,

Binnen enkele dagen vieren we het feest van Franciscus. Het is een rijke traditie dat in onze fraterniteiten op de vooravond van dit feest het sterven van Franciscus herdacht wordt. De feestdag zelf zal dit jaar ongetwijfeld in het teken staan van de 800ste verjaardag van de ontmoeting tussen Franciscus en de sultan van Egypte, Malek Al-Kamil. Ik sta in bewondering voor wat de Tau-werking met de steun van Kavis en anderen weet te bereiken met het initiatief 'FranciscanCall4Peace.' Op het ogenblik dat ik deze regels schrijf zijn er al 450 kerken, niet enkel in België maar reeds in 17 veel landen, waar om 14 uur, het uur van het grote vrijdaggebed van de moslims, de klokken zullen luiden. Op vele plaatsen wordt er gezamenlijk gebeden met moslims of zijn er andere gezamenlijke initiatieven gepland. Het gaat hier niet om een stunt maar om een rijke symbolische actie die hopelijk door andere lokale initiatieven kan gevolgd worden.

In het mooie extra nummer van Handdruk begin dit jaar (nr 1 van 2019), helemaal gewijd aan de 800ste verjaardag van de ontmoeting tussen Franciscus en sultan Malek El-Kamil, wordt de betekenis van deze ontmoeting, ook voor onze samenleving, toegelicht. Het is meer dan de moeite waard om dat nummer opnieuw te lezen, op weg naar 4 oktober!

Mag ik even enkele aspecten verwoorden van wat me treft in die ontmoeting, en meer bepaald in de handelwijze van Franciscus en de sultan?

*De ontmoeting van Franciscus met de sultan had plaats tijdens de vijfde kruistocht. In de meest felle bewoordingen riep paus Innoncentius III op tot deelname aan deze kruistocht.

4

Het was "de wil van God" dat deze kruistocht zou georganiseerd worden en iedereen moest meedoen. Koningen en hertogen werden met excommunicatie bedreigd wanneer ze talmden om deel te nemen. Hoe gehoorzaam Franciscus ook steeds geweest is aan het kerkelijk gezag, een oproep tot de gewapende strijd kwam nooit over zijn lippen.

*ln de oproep tot de kruistochten en tijdens de kruistochten werden de moslims - toen Saracenen genoemd - die Jeruzalem terug veroverd hadden, bestempeld als baarlijke duivels, als het kwaad in levende lijve. Dat kwaad mocht en moest men uitroeien... Franciscus trapte niet in de valstrik van het 'diaboliseren' van andere mensen. Wanneer je een andere mens met 'het kwaad' vereenzelvigt, dan kan je 'het kwaad' aanwijzen buiten jezelf in de andere, en ben je zelf de 'goede'. Voor Franciscus waren de moslims en de christenen allen 'schepselen van God', kinderen van dezelfde Vader.

*Het kapittel van 1217 had besloten de missie van de broeders uit te breiden naar het Midden-Oosten en dus naar de moslimwereld. Franciscus zelf trekt in 1219 met broeders naar Egypte en komt in het kamp van de kruisvaarders nabij Damiëtta. Hij ijvert er voor het aanvaarden van de vergaande vredesvoorstellen van sultan Malek Al-Kamil. Kardinaal Pelagius, legaat van de paus, wil op die vredesvoorstellen onder geen beding ingaan. Hij wil een overwinning met de wapens, hoeveel mensenlevens die ook mag kosten. Franciscus deelt hem zijn verlangen mee om ongewapend de sultan te mogen ontmoeten. Legaat Pelagius wil er niet van weten maar na aandringen van Franciscus laat hij hem met tegenzin toch gaan. Vergezeld van een medebroeder verlaat Franciscus ongewapend het kamp van de kruisvaarders, komt in vijandelijk gebied en geeft te kennen dat hij bij de sultan wil gebracht worden. Hij loopt het risico om gevangen genomen te worden en gedood. Hij zocht niet het martelaarschap, zoals later beweerd werd, maar hij was bereid zijn leven te riskeren om de vrede te bewerken.

*De sultan ontving de broeders gastvrij en het kwam tot een echte ontmoeting. Vijandsbeelden en vooringenomenheid werden terzijde gelaten en zij stonden echt open voor 'de ander' zoals die werkelijk was. Franciscus zal zijn christelijk overtuiging met vuur verwoord hebben, maar heeft de sultan en zijn omgeving niet verketterd omdat zij moslims bleven.

*Uit wat Franciscus na deze ontmoeting schreef en aan zijn medebroeders en de christelijke leiders van zijn tijd aanbeval, blijkt dat hij getroffen was door de geloofsbeleving van de moslims, en dat hij, kijkend in de spiegel van de geloofsbeleving van de moslims, sommige elementen uit zijn christelijk geloofsleven sterker naar voor haalde.

Niet diaboliseren, vijandsdenken en vooringenomenheid ter zijde laten, durven naar de ander toe gaan en hem verlangen te ontmoeten, je eigen identiteit en geloofsovertuiging niet wegsteken maar ook niet opdringen, leren van de ander en in alle eenvoud het welzijn van de ander voor ogen hebben, en zo een nederige dienaar van de Allerhoogste zijn, dit en nog veel meer kunnen we van Franciscus en zijn ontmoeting met de sultan leren. Niet alleen

5

waar het de ontmoeting met anders-gelovigen betreft maar ook in het samenleven van iedere dag.

Beste medebroeders,

ik wens jullie en allen die met ons verbonden zijn, graag een inspirerend feest van Franciscus!

Broederlijke groeten,

Br. Adri Geerts, min.prov.

6

Uit de provincieIn Kerk en Leven van 3 april 2019 troffen wij het volgende artikel aan:

Thuiszorg op het ritme van de gebedstijdenIn het Herentalse kapucijnenklooster werkt Landelijke Thuiszorg mee in het huishouden en

aan de sfeer.

Het stormt. In de tuin van het kapucijnenklooster in Herentals houdt een tijdelijke constructie het kippenhok stevig op zijn plaats. Alle kippen schuilen, op één na, die een eind verderop onverschrokken optornt tegen de wind. „Er zijn kapucijnen die de regels volgen en er zijn er die anders de regels volgen", lacht Helga Willekens, een van de twee gemeenschapscoördinatoren die gardiaan Gust Koyen bijstaan, met een knik naar de man naast haar aan tafel.

Broeder Kristiaan Van der Linden ontfermt zich dan ook niet enkel over de kippen, hij is op zijn negentigste nog steeds de aalmoezenier van de Belgische foorkramers, circusmensen en andere woonwagenbewoners. Acht jaar woont hij ondertussen in dit klooster, dat een kwarteeuw geleden werd ontworpen en gebouwd op maat van ouder wordende kapucijnen. Andere broeders hier waren voorheen missionaris, werkten in het onderwijs of in de parochiepastoraal. Ze vormen een kloostergemeenschap als een andere, op het ritme van de gebedstijden, alleen komt Landelijke Thuiszorg hier zeven dagen op zeven over de vloer. „Maar het religieuze bepaalt ook onze werkdag", zegt verzorgende Susy Verwimp. „Wanneer de paters bidden of de eucharistie vieren, is het tijd om te strijken, desserts te maken of de kamers te poetsen."

De kapucijnen doen sinds 2015 een beroep op Landelijke Thuiszorg. „De verzorgenden zijn er van zeven uur 's ochtends tot acht uur 's avonds", zegt Willekens. „Ze staan in voor fysieke zorg en voor het huishouden, maar ze brengen ook gewoon tijd door met de broeders. Heeft iemand nood aan een gesprek of een wandeling, dan kan de strijk wel even wachten. Samen een bloem plukken is nu eenmaal het beste antidepressivum, vaak doeltreffender dan de juiste pillén. De verzorgenden helpen van het klooster een warme thuis te maken, met alles wat daarbij hoort," „Voor ons vraagt dat geen grote inspanning", zegt Susy Verwimp. „Een dag hier voelt zelden als werken." „De broeders zijn intussen vrienden', knikt collega Hermine Horemans. „Er is ook ruimte voor persoonlijke inbreng. Susy bakt graag en vult de maaltijden van buitenaf aan met desserts, ik versier af en toe het huis met bloemstukken."

Oog voor elkaarRegioverantwoordelijke Inne Baijens staat in voor het contact tussen de gemeenschap en Landelijke Thuiszorg. Hoewel ze zelf geen verzorgende taak uitvoert, werkt ze toch een dag per week in het klooster. „Anders zou ik de broeders slechts om het halfjaar zien", zegt ze. „Ik vond dat ik te ver afstond van de situatie. Hier gebeurt elke dag iets anders. Morgen is er bijvoorbeeld een regionale dag en zijn hier broeders uit het hele land te gast. Als ik hier niet geregeld zou rondlopen, zou Ik niet begrijpen waar de verzorgenden hét over hadden. Dus zit ik hier en doe ik mijn werk, ook als dat niets te maken heeft met het klooster, en ik voel me

7

thuis."De thuiszorg wordt aangevuld met verpleging van het Wit-Gele Kruis en nachtzorgdiensten. „Dankzij hen kunnen, wij als gemeenschap functioneren, maar we biijven ook veel oog hebben voor elkaar", zegt kapucijn Jan Wouters, gewezen gardiaan. „We zien snel dat er iets scheelt en signaleren dat dan aan de verzorgenden. Hier lopen ook kippen omdat Kristiaan vindt dat wij daar iets aan hebben. Dat is ook zorgen voor elkaar."„Soms vraag ik me af of deze vorm van samenleven geen gedroomd model is voor ons allemaal", zegt Helga Willekens. „Als je een hechte gemeenschap vormt, is er ook op oudere leeftijd meer mogelijk. Veel mensen willen thuis sterven, maar dat is vaak te intensief voor mantelzorgers." „Voor ons is dit een vernieuwend thuiszorgmodel", knikt Inne Baijens. "Er valt inderdaad iets uit te leren." (JVH)

Met de ganse broederschap op stap.Wij spraken er al lang over, maar op ons huiskapittel van 30 april besloten wij om met de ganse gemeenschap er eens op uit te trekken. Op dinsdag 14 mei zouden wij naar Meersel-Dreef gaan. Hiervoor werd alles geregeld. Wij informeerden bij broeder gardiaan van Meersel-Dreef of die datum schikte... of wij ergens een maaltijd konden krijgen ... of een bezoek aan het belevingscentrum mogelijk was... en of wij samen eucharistie konden vieren ?

Alles was mogelijk. Zo konden wij in Herentals verdere afspraken maken om samen Meersel- Dreef te bezoeken. Wij zorgden voor het nodige vervoer. Daarvoor spraken wij het OCMW van Herentals aan. Met een klein busje kon het drie medebroeders in een rolstoel naar Meersel brengen. Voor het overige vervoer zorgden wij zelf, met eigen wagens.

Zo reisden wij op 14 mei naar de Dreef. Elf medebroeders gingen mee (broeder Paul Paternoster kon niet mee. Hij is reeds een maand bedlegerig). Wie ging er nog meer mee ? Onze twee coördinatoren; één verpleegster, Carine; twee verzorg(st)ers, Wim en Christel; en vier zusters Franciscanessen. In het totaal waren wij met twintig personen. Wij vertrokken in ons klooster rond negen uur, zodat wij rond tien uur in Meersel-Dreef aankwamen.

Met een koffie en een koekje werden wij er ontvangen. Broeder gardiaan, Kenny Brack, gaf even uitleg over het belevingscentrum: Wat zal je er niet zien ? Wat kan je wel zien ? Maar vooral wat trachten we te geven aan beleving ? Daarna hadden wij een uur tijd om door dit centrum te wandelen en om de indrukken over ons te laten komen. De meesten vonden het een prachtige ervaring. Iets om later nog eens "heel rustig" en "persoonlijk" over te doen.

Om twaalf uur was er aperitief in het klooster. Om 12.15 uur kregen wij in de "Pio Zaal" een lekkere maaltijd. Het eten was klaargemaakt door Rien en haar volk. Broeder gardiaan, Kenny, was de gastvrije medebroeder die de rekening voor zich nam. Rond één uur waren wij vrij. Sommigen hadden nood aan een rustpauze en konden een kamer betrekken in het gastenkwartier. Anderen, die nog fit waren, trokken naar het Maria-park. Zij bezochten de grot, het park zelf, het beeld van pater Pio en het kerkhof. Op hen, die dit niet kenden, maakten dit alles een sterke indruk. Om 15 uur verzamelden wij in de kerk voor de eucharistieviering. Broeder Kenny begeleidde de liederen met orgelmuziek.

Rond 15.45 uur sloten wij het geheel af met een koffietje in het klooster. Ons busje, voor het vervoer van drie rolwagens, stond reeds klaar. Dit reed met medebroeders door rond 16.15 uur. Een kwartier later, rond 16.30 uur, stapten de anderen in de wagens. Zo kwamen wij te Herentals aan rond 17.30 uur. Niets dan blije gezichten en veel enthousiasme over de dag. Dergelijke uitstappen zijn voor herhaling vatbaar.

Veel dank aan iedereen die zich heeft ingezet om van deze dag een waar succes te maken: de verpleegster, de verzorgdienst, de coördinatoren, broeder gardiaan van Meersel-Dreef en alle medebroeders die mee hun schouders hebben gezet onder dit initiatief. Duizendmaal dank...

Broederlijke groeten... Vrede en alle goeds!!!

Broeder Gust.

Feest in Brugge: Adri 50 jaar priester

Alles was vooraf tot in de puntjes geregeld: het feest dat Adri vierde op zaterdag 29 juni. Hij was toen dag op dag 50 jaar priester. Op de uitnodigingskaart stond de tekst van Franciscus uit het Zonnelied: 'Prijs en zegen mijn Heer. Dank en dient hem in grote nederigheid'. Het werd een dag van lof aan God en vreugde bij de vele genodigden. Adri en zijn broer Jan met Klaas met stola's waarop een Tau-teken was aangebracht, gingen voor in de deugddoende viering, opgeluisterd door aangepaste liederen van het Fiorettikoor. In het zeer verzorgde volgboekje gaven lied en tekst aanleiding om dit feest in Franciscaanse vreugde te beleven. In de homilie gaf Klaas een beeld van het pastorale takenpakket van Adri

in de post-vaticaanse periode, verricht vanuit de evangelische dienstbaarheid in het spoor van Franciscus. Ontroerend was het typisch eigen kapucijnse moment toen alle aanwezige broeders de slotzegen gaven met de gezongen woorden van Franciscus: 'De Heer zegene en beware u'. Tijdens de sfeervolle receptie die volgde op de viering en mogelijk werd gemaakt door veel helpende handen, werd Adri nog verrast door het Fiorettikoor met een lied over hem en een mooi geschenk (een e-reader). Bij alle voorbereidingen van Cecile in de weken vooraf had zij ook de refter heel minutieus herschikt voor de ongeveer 80 genodigden. De feestelijke maaltijd, een barbeçue op deze zonovergoten zaterdag, begon met een mijmering over het broeder-priester zijn, met het bekende refrein van een lied van Marcel Weemaes 'Mens voor de mensen zijn, herder als God, trooster van groot en klein, zo lief als God'. Dit gouden priesterjubileum, tot in de puntjes voorbereid, werd inderdaad een hartelijk en broederlijk feest om, zoals vermeld op de uitnodigingskaart 'dankbaar stil te staan en in eenvoud te vieren'.

Homilie van br. Klaas tijdens viering Adri 50 jaar priester

Broeders en zusters,

10

Franciscus heeft aan zijn broeders uitdrukkelijk gevraagd om, wanneer zij mensen ontmoeten en een goed woord tot hen richten, met een zegenspreuk te beginnen. Daarom begin ik deze homilie met de bekende franciscaanse wens: 'De Heer geve u vrede'.

Vandaag vieren wij feest. Precies 50 jaar geleden op deze dag, 29 juni 1969, werd Adri in Leuven priester gewijd. Reden genoeg om deze dag een extra tint van vreugde en dankbaarheid te geven.

Jubileren houdt in dat we met de feesteling even terugkijken op de afgelegde weg in het leven. En er is veel gebeurd in die periode na het Tweede Vaticaans Concilie van 1962-1965. Iedereen dacht: we gaan met onze kerkgemeenschap een tijd van vernieuwing en herbronning tegemoet.

Maar het bleek anders uit te pakken. Het is geen geringe opgave om priester te zijn in een tijd dat het kerkgebeuren dag na dag inboet aan betrokkenheid en een afkalveringsproces ondergaat. Adri mocht zijn priesterstudies afronden met een doctoraalscriptie over Ricoeur, ook precies op deze dag, op 29 juni in die hete zomer van 1976, toen hij met Luc Hessel en mij op het buitenverblijf van Rik en Mia in Houthem woonde.

Zijn studies in Leuven effende voor hem de weg naar een taak in vorming en begeleiding van eigen medebroeders en priesterstudenten.

Zo werd hij lesgever en verantwoordelijke in de begeleiding aan het CPRL, de priesteropleiding voor late roepingen. Nog steeds herinnert hij zich de goede verstandhouding met Miel Tobback, de directeur van het CPRL en met Jef Stevens, de vormingsbegeleider van langlopende cursussen in Mechelen.

In 1985 werd hij overste van de vormingsfraterniteit in Antwerpen. En in de voorbije jaren werd hij al vier keer, steeds in termijnen van drie jaar, de provinciale overste van de Vlaamse Kapucijnen. Reeds in Houthem had de wereldkerk zijn aandacht, vooral de problematiek in Midden Amerika. Hij werd de bezieler van de enthousiaste Werkgroep Guatemala, een financiële ondersteuningsgroep voor het werk van zijn zus Maria, missionaris in Guatemala.

11

Toen hij plaatselijke overste werd in Brugge, werd hij de steeds nabije en meelevende proost van het Fiorettikoor tot op vandaag, getuige deze viering die volledig opgeluisterd wordt door dit jeugdkoor onder de inspirerende leiding van Hilde.

In al die verschillende groepen van vorming en begeleiding heeft Adri op zijn wijze het evangelie van de voetwassing in praktijk gebracht. Mensen de voeten wassen is een dienstbare en ootmoedige taak. Waar een kerk van voor het Concilie met enig machtsvertoon van bovenaf het christelijk leefpatroon in tamelijk strakke voorschriften bepaalde, moest een nieuwe weg gezocht en gevonden worden in de jaren na het Concilie. Met vele andere verantwoordelijken in de vorming heeft Adri dat nieuwe gezicht mede gestalte gegeven.

Deze taak om evangelische dienstbaar te zijn, werd niet meer zozeer vertaald in het doorgeven van de geloofsinhouden, maar meer gericht op een persoonlijk beleefde christelijke ievensstijl. Van onderricht in het katechismusboekje met de vragen en antwoorden naar een persoonlijke beleving: die omzwaai tekent de voorbije 50 jaar in het priesterleven van Adri.

Daarbij werd de aandacht voor een innerlijke bezieling en een autentieke motivatie om als christen in onze geseculariseerde wereld te leven, van groot belang. Vorming was niet meer het doorgeven van de geijkte geloofsformules en geloofspraktijken, maar het begeleiden naar een persoonlijke geloofsbeleving in de grote bedding van een kerkgemeenschap om van daaruit als voorganger of pastoraal werkende dienstbaar te zijn voor een plaatselijke gemeenschap van gelovigen.

Op de wijze waarop Adri deze veelomvattende taak in vorming en begeleiding heeft gerealiseerd herken ik het verhaal van de voetwassing. Jezus keek elke apostel persoonlijk aan en knielde voor hem neer om hem de voeten te wassen: een dienstbare taak in volle ootmoed, geen overhoring van een geloofsformule, geen belasting met een wettelijk kader voor een geloofsinstituut, maar een bevestiging om je verzekerd te voelen van de liefde van de Meester en daardoor ook zelf een apostel van liefde voor je broeders te kunnen zijn.

Vanuit deze evangelische context kreeg het 'pastorale' takenpakket in het leven van Adri heel concrete gestalte. Hij heeft deze veelheid van taken met vreugde vervuld. Daarvoor

12

brengen wij met hem aan God alle eer en dank, en ook met de velen die door hem van zijn eigentijdse vorming hebben genoten.

Ik zou grotelijks in gebreke blijven, mocht ik mijn homilie hier beëindigen. Want een mens is meer dan zijn taak en wat hij in zijn leven heeft gerealiseerd.

Als een jonge knaap van 17 jaar - hij zat toen in de vijfde klas van het Serafijns college van Aalst - las hij het smaakvol geschreven boekje van Felix Timmermans 'De harp van Franciscus'. Hij vond daarin zijn levensdroom beschreven: leven als een Franciscus van Assisi in deze tijd: in grote eenvoud naar de mensen gaan met een boodschap van vrede.

Franciscus sprak de mensen aan als broeders en zusters. Omdat hij zelf een man van vrede was, nodigde hij de mensen uit om vreedzaam met elkaar om te gaan, zonder opsmuk en met een groot respect voor elkaar. Uit zijn mond klonk de muziek van zijn hart, schrijft Felix Tmmermans. Adri werd geraakt door deze manier van leven. In dat spoor wilde ook hij leven en daarom koos hij voor een leven als kapucijn.

Op de laatste bladzijde van dat eveneens wonderlijke boekje 'De nacht van de Poverello' beschrijft de Franse minderbroeder, Eloi Leclerc, hoe Franciscus de zending van zijn broeders ziet: 'De Heer heeft ons gezonden om de mensen het evangelie te brengen.' Dat gaat niet zonder hem je vriendschap aan te bieden, 'een werkelijke, belangeloze vriendschap zonder neerbuigende vriendelijkheid, maar een die bestaat in diep vertrouwen en diepe achting'.

Wij moeten naar de mensen gaan als 'de tot vrede gekomen getuigen van de Almachtige, mensen zonder begeerten en zonder minachting, die in staat zijn werkelijk hun vrienden te worden'. Vanuit deze franciscaanse wijze van leven heeft Adri zijn priesterlijke taken op zich genomen. Zo heeft hij gerealiseerd waar een gebed naar Franciscus om vraagt: 'Maak mij Heer tot een instrument van vrede' 'om mens te zijn voor de mensen, herder als God' (Marcel Weemaes).

Hij heeft mogen ervaren hoe de kleine vrede in zijn eigen levensstijl de grote vrede bracht in het hart van vele mensen. Zonder het steeds woordelijk uit te spreken, heeft hij geleefd naar de franciscaanse vredesspreuk: 'Vrede en alle goeds'.

13

Adri, deze oerfranciscaanse wens, pax et bonum, wensen wij allen jou van harte toe. Wees nog lange tijd in ons midden als een broeder met een herderlijke taak op de evangelische manier zoals Franciscus zijn broeders graag zag leven. Het ga je goed onder Gods milde zegen. Amen.

Een mijmering op het jubileumfeest van Adri

Broeder, jij bent genomen uit het volk,gezalfd door de Geest tot dienaar van Gods geheimenen bestemd om voor te gaan in het spoor van Jezus.

Mens voor de mensen zijn, herder als God, trooster van groot en klein, zo lief als God.

Broeder, jij bent gezonden naar de mensen:laatje raken door de nood van misdeelden en armenom hen te omarmen met Gods goedheid en erbarmen.

Mens voor de mensen zijn, herder als God, trooster van groot en klein, zo lief als God.

Broeder, jij bent geroepen om herder te zijn,zieken nabij te blijven, tranen te wissen van bedroefden,niet voor jezelf te leven maar als vriend van vermoeiden.

Mens voor de mensen zijn, herder als God, trooster van groot en klein, zo lief als God.

Broeder, jij bent getekend met Gods goedertierenheid om licht te zijn in het donker bestaan van mensen aan de rand, en hun honger naar brood te stillen met gulle hand.

14

Mens voor de mensen zijn, herder als God, trooster van groot en klein, zo lief als God.

Broeder, je bent gezegend door onze God en Vader,om als franciscaanse broeder-priester te leven naar Jezus' Woorden Zijn menslievendheid daadwerkelijk te beleven.

Mens voor de mensen zijn, herder als God, trooster van groot en klein, zo lief als God.

(br.Klaas)

15

21 juli 2019: broeder Igor De Bliquy wordt ingekleed

Op 21 juli werd br. Igor De Bliquy samen met 12 andere novicen tijdens een mooie plechtigheid ingekleed in de fraterniteit San Lorenzo in Santa Ynez (Californië). Het noviciaat van de conferentie NAPCC is gevestigd in gebouwen die eigendom zijn van de provincie van Californië en die gelegen zijn midden in een heel groot domein.

Broeder Adri en Luc waren aanwezig en leefden enkele dagen mee met een heel sympathieke groep jonge medebroeders met een heel diverse herkomst en ze zagen dat br. Igor heel gelukkig was.

16

Brussel: jaarlijkse traditie

(Bénédiction Traditionnelle desAnimawt > /*• • ̂ • •

6 octobre 2019 i6.30h.Place du jeu de Balie - Vossenplein

Bruxelles 1000 BrusselUESAM IS (DV V Æ V X W W C M E asèC -

l'Editeur responsable : (DescFiuytere CMicfeC 77 rue Haute 1000 (BrwçeCCes

17

Wereldwijd

Enkele berichten uit Pakistan*0p 23 september zijn 5 postulanten uit de custodie van Pakistan hun noviciaat begonnen in Sri Lanka.

*Op 24 september hebben drie broeders uit Pakistan hun eenvoudige professie gedaan.

*ln het 'Capuchin House' in Lahore zijn 7 kandidaten hun postulaat begonnen.

We wensen hen allen Gods zegen op hun weg !

*De broeders Azam en Ijaz hebben hun studies in Rome succesvol afgesloten en keren op 11 oktober terug naar de custodie in Pakistan.

*Br.Atif Alphonse zal een jaar in Italië verblijven in de provincie Emilia-Romagna om daarna als missionaris naar Turkije te vertrekken.

18

Uit vervlogen tijden

Een verborgen reliekenhouder in Den Reghel ende Het Testament (1589)Deze bijdrage handelt over het raadsel van het unieke exemplaar van de Nederlandstalige 1589 editie van Regel en testament: Hoe komt het dat twee derde van het aantal bladen ontbreekt, terwijl dit niet zichtbaar is aan de buitenkant? Zoals we zullen zien wordt de toegebrachte schade aan de inhoud van het boekje ruimschoots gecompenseerd door wat er voor in de plaats gekomen is.

Eigenlijk werden de bladen vanaf p. 64 niet in hun geheel verwijderd, maar werd steeds een ruime bladrand behouden. Door de helft van deze bladranden telkens aan elkaar vast te lijmen, ontstonden er aan weerszijden omkaderde holtes. Deze deden vervolgens dienst als

reliekenhouders. Aan de ene kant vinden we een reliëf dat een fel bloedende Christus weergeeft met martelaarswerktuigen, zittend voor het kruis op een lege graftombe, dewelke geplaatst is op een rotspartij. In dit tafereel bevinden zich rond de Christusfiguur zes relikwieën die van een nummer werden voorzien. Op het kader (= samengekleefde randen van de uitgesneden bladen van het boek), vinden we onderaan de identificatie van deze zes relikwieën terug (zie ook detailfiguur verderop):

“A parte spongiae" ("aan de kant van de spons"), i.e. linkerkant :

nr. 1 : de heilige Bartholomeus nr. 2 : de heilige Helena nr. [3] : de heilige Willibrordus, bisschop

Van deze laatste is het labelnummer blijkbaar verloren gegaan.

19

Aan de kant van de lans ("A parte lanceae"), i.e. rechterkant:

nr. 1 : Zeven Martelaar-broeders ("7. Fratrum Mart.") nr. 2. : de heilige apostel Mattheus nr. 3: de heilige Agnes, maagd

De zeven martelaar-broeders zijn in deze twee lijsten waarschijnlijk het minst bekend. Het gaat om de zonen van de heilige F e l ic it a s van Rome. Voor de ogen van deze Romeinse christelijke vrouw, werden één voor één haar zeven zonen afgeslacht. Iedere keer werd haar de kans gegund de overgebleven zonen te redden door haar Christelijk geloof af te zweren, maar telkens weigerde ze dit te doen. Tot slot werd ook zij op gewelddadige wijze omgebracht.

20

Verder vinden we aan drie randen nog twaalf andere relikwieën, waarvan acht (vier aan beide zijkanten) individueel ingekapseld door een versierde, afwisselend zwart en rode, halve cirkelband. De versiering van de "halve cirkelbanden" is des te frappanter gezien het kleine formaat van het boekje (8,3 op 5,3 cm). Op minuscule schaal moeten deze versieringen nauwgezet aangebracht zijn geweest: de breedte van de rode of zwarte versierde band van deze halve cirkels is nauwelijks 3 mm. Ook hier vinden we op het raamwerk (lees: de samengeplakte bladranden) de identificatie bijgeschreven. Enkele namen zijn echter zo vervaagd dat ze niet meer te lezen zijn; mogelijk waren er twee relikwieën bovenaan sowieso niet geïdentificeerd.1

In ieder geval kunnen we vele namen wel lezen: links, onderaan beginnend : de heilige Hubertus, dan de heilige F[???] (mogelijk S. Francisca (Romana)), de heilige Victor, de heilige Barbara (zie linkse detailafbeelding) en [????];

Detailofbeelding S. Reginae?

>1'> 'i 'f yb.') K V o r i £■

Detail : S. Huberti S. F???? 5. Victoris

1 Misschien dat een kwaliteitsvolle scan of foto met beeldaanpassing nog wat meer kan onthullen.

21

Bovenaan zijn de twee namen dan weer wel goed leesbaar: de heilige Ursula en de heilige Servatius, bisschop. Vervolgens vinden we aan de rechterkant, bovenaan aflopend : [????], de heilige Mauritius, de heilige Severa, de heilige Albinus, en tot slot (vermoedelijk) de heilige Regina (zie detailafbeelding).

In de tweede gecreëerde holte treffen we maar liefst een 60-tal(!) andere relikwieën aan, bewaard in wat best kan omschreven worden als miniatuur postvakjes. De transparante, stevige plastic laag ter bescherming van de relikwieën is beschadigd. Hier is geen identificatie van de relikwieën bijgevoegd. De relikwieën zijn in hun geheel nog eens weggeborgen achter twee groen/oranje luikjes of flappen.

22

[

Het gaat hier dus uiteindelijk om een wel heel bijzonder en dubbel uniek boekje: het is het enige overgebleven exemplaar van de oudste Nederlandstalige kapucijner editie van De Regel en het testament (gevolgd door verschillende andere werkjes, waaronder J a n de Fano's armoedetraktaat) uit 1589. Al ontbreken meer dan de helft(!) van de oorspronkelijke pagina's, dit tekort wordt ruimschoots gecompenseerd door de prachtige en unieke miniatuur reliekhouder die er voor in de plaats gekomen is.

G . V a n R eyn

23

Wij gedenken

Onze medebroeders

Paul (Jozef Maria) Paternoster Minderbroeder — Kapucijn

Zoon van wijlen Jozef Paternoster en Anna Neukermans

Hij werd geboren te Oetingen op 2 december 1928.

Hij trad in de orde op 15 september 1948.

Hij legde zijn eerste geloften af op 17 september 1949.

Hij werd tot priester gewijd op 7 augustus 1955.

Hij overleed in de kapucijnengemeenschap van Herentals

op donderdag 13 juni 2019.

Tijdens de eucharistieviering sprak br; Gust Koyen de volgende homilie uit:.

Dierbare familie,

Op de eerste plaats wil ik jullie mijn oprechte gevoelens van medeleven aanbieden bij dit overlijden van onze medebroeder Paul Paternoster. De band tussen Paul en jullie, zijn familie, was zeer sterk. Dit mochten wij deze laatste maanden van zijn leven ervaren. Hoe vaak zijn jullie niet naar Herentals gekomen om onze medebroeder even gezelschap te houden, om hem op te beuren en te bemoedigen. Ik ben ervan overtuigd dat Paul dit erg wist te waarderen. Hij was blij met een bezoekje, ook al was het voor hem vaak moeilijk dit te tonen.

Deze innige band beperkte zich niet tot deze laatste maanden. Jullie zijn steeds sterk met elkaar verbonden gebleven. Ook vroeger kwamen jullie regelmatig op bezoek. Samen met Paul leerden jullie per fiets de mooie plekjes rond Herentals kennen. Soms waren er overnachtingen bij, zodat de kans voor uitstapjes groter werden. Jullie zijn hem zelfs gevolgd

24

tot in Congo, zijn missiegebied. Voor dat innig meeleven, vooral voor jullie steun deze laatste maanden, willen wij jullie oprecht en van harte danken.

Dierbare mensen allemaal... Als evangelie kozen wij de tekst van de 'Talenten". Wij menen immers dat Paul veel talenten had. Maar vooral zijn wij ervan overtuigd dat hij die talenten goed gebruikt heeft. Hij was een vurige missionaris. Voor de Congolezen had hij alles over. Met zijn sterk karakter gaf hij zich honderd procent voor zijn werk. Hij was pastoraal bezig, maar ook sociaal en cultureel. Naast het strikte werk van een missionaris deed hij ook aan ontwikkelingshulp. Hij stond aan de zijde van C.D.I.-Bwamanda, een project voor dorpsontwikkeling. Dit was vooral gefocust op landbouw, onderwijs, gezondheid en infrastructuur. Dit alles gebeurde vanuit een christelijke inspiratie.

Als Paul terug naar België kwam, was dat niet om die talenten diep in de grond te begraven. Ook hier nam hij vlug taken op zich. Hij was een gewaardeerde assistent van deze parochie... waar er nood was ging hij helpen in de buurtparochies... hij gaf pastorale steun aan verschillende zustercongregaties. Gedurende verschillende jaren was hij proost van het Sint Franciscus koor. Tevens was hij aalmoezenier van K.V.G., de Katholieke Vereniging voor Gehandicapten. Broeder Paul had een bijzondere aandacht voor de zwakken uit onze maatschappij. Bovenal bleef hij actief voor het steunen van de missies. Paul was immers sociaal, door iedereen graag gezien. Door die ingesteldheid had hij vele vrienden.

Paul werkte hard... en waar nodig nam hij de nodige verantwoordelijkheid op zich. Op hem kon men bouwen. De inzet binnen onze broederschap was groot. Graag bood hij zijn diensten aan. Hij zette zich in voor belangrijke taken. Hij was een voorbeeldige religieus. Het gebedsleven was belangrijk voor hem. Zolang hij kon was hij aanwezig in het koorofficie.

Het laatste jaar werd hij echter door ziekte getroffen. Reeds enkele jaren kende Paul periodes van zwaarmoedigheid. Dit tastte zijn lichamelijke gezondheid aan. De laatste maanden van zijn leven waren zwaar voor hem, maar hij heeft zijn ziekte moedig gedragen. In de nacht van 13 juni, op het feest van Sint Antonius van Padua, patroon van deze kerk, is hij in alle rust van ons heengegaan.

Wij treuren om het heengaan van deze goede medebroeder, hij die geliefd was binnen familie, maar ook bij zoveel vrienden. Onze droefheid wordt echter gemilderd door de dankbaarheid voor alles wat Paul ons gegeven heeft. Hij heeft zijn talenten zeker goed gebruikt. Ik hoor vandaag de Heer tot hem spreken: "Uitstekend, goede en trouwe dienaar. Over weinig was je trouw, over veel zal Ik je aanstellen. Ga binnen in de vreugde van de Heer."

Paul, nu ben je aangekomen. Je hebt de stap gezet naar een nieuw leven. Rust nu maar. Je hebt het goed gedaan in ons midden. Voor eeuwig zal vrede en vreugde jouw deel zijn. Dank je wel voor alles... Amen.

25

Arnold (Eventius) van Gemert

minderbroeder-kapucijn Hij werd geboren te Breda op 2 juli 1928.

Hij trad in de orde op 15 september 1949.

Hij legde zijn eerste geloften af op 17 september 1950.

Hij werd tot priester gewijd op 5 augustus 1956.

Hij overleed in de kapucijnengemeenschap

van Herentals op zaterdag 29 juni 2019

Tijdens de liturgische viering hield broeder Gust Koyen, de

gardiaan van Herentals de volgende homilie:

Bij dit overlijden van onze medebroeder Arnold, wil ik jullie mijn christelijke gevoelens van medeleven aanbieden. Jullie broer, zwager of heeroom is in jullie familie steeds zeer belangrijk gebleven. Door iedereen werd hij graag gezien. Voor blije gebeurtenissen of droevige momenten was er maar één belangrijk adres: onze medebroeder Arnold. Hij was bij de familie als er zieken waren... als er moest gedoopt worden... Zowel bij huwelijken als bij overlijdens was hij er. Hij was jullie steun en toeverlaat... Hij deelde met jullie vreugde en verdriet.

Deze innige band bestond niet uitsluitend op bijzondere momenten. Een bezoek op een gewone dag was nooit uit de lucht. Zelfs toen broeder Arnold naar Herentals verhuisde mocht hij regelmatig gastheer spelen. Ook hijzelf bracht graag eens een tegenbezoek bij de familie. Al werd dit de laatste jaren door zijn handicap moeilijker. De bezoeken verliepen steeds in een gemoedelijke sfeer.

Drie jaar geleden vroeg ik Arnold naar Herentals te verhuizen. Dit deed hij niet graag. Maar zijn gezondheidstoestand vroeg intense zorg. Te Meersel-Dreef werd dit moeilijk. Hij kon kiezen tussen een bejaardenhuis, dicht bij zijn familie, of Herentals, een broederschap met mogelijkheden voor de nodige zorg. Broeder Arnold koos voor Herentals. Zijn medebroeders waren hem erg dierbaar. Hij wilde niet alleen wonen. In Herentals kende hij een gelukkige tijd.

26

Hij vond er een goede opvang, waarvoor hij dank betoonde. Vandaag brachten wij hem terug naar Meersel-Dreef. Hij wilde hier, tussen zijn medebroeders, begraven worden.

Broeder Arnold was een goede religieus en een hardwerkende priester. Na zijn normale priestersopleiding mocht hij naar Rome gaan om er theologie te studeren. Die vorming heeft zijn leven bepaald. Na zijn studies gaf hij les te Aalst en in Gijzegem. Dit deed hij tot zijn pensioenleeftijd. Die leeftijd was echter geen belemmering om daarna nog tien jaar een parochie te leiden. Daarvoor trok hij naar Woubrechtegem. Zowel in het onderwijs als in de parochie was hij een gewaardeerde priester en herder. Uiteindelijk kwam hij in Meersel-Dreef terecht, om er te genieten van zijn oude dag en om, waar mogelijk, nog dienst te bewijzen.

Een mens is niet alleen wat hij "deed", maar ook wie hij "was". Arnold was een goede kapucijn. Maar aan enkele materiële voorwerpen was hij te zeer gehecht. Hier bleef hij steeds maar op dezelfde nagel kloppen. Verder was hij broederlijk in zijn omgang met vrienden, huisgenoten en met mensen die aan zijn zorgen waren toevertrouwd. Naar Franciscus' voorbeeld was hij een man van de kerk. Het breviergebed, de eucharistie, de rozenkrans en zijn ganse gebedsleven waren van groot belang. Hij had respect voor wat Rome en het kerkelijk gezag voorhield. Voor de goede sfeer in de broederschap droeg hij zijn steentje bij. Met zijn vlotte taal liet hij vlug zijn mening horen. Hij speelde geen komedie, maar zei de dingen zoals hij ze dacht. Soms kwam dat hard aan, maar nooit wilde hij mensen kwetsen. Nooit droeg hij wrok in zijn hart. Arnold was een dankbare man, iemand die mensen ten volle vertrouwde.

Nu is hij onverwachts overleden. Hij keerde terug naar het huis van de Vader, waar plaats is voor velen. De dag voor zijn sterven dienden wij hem de ziekenzalving toe. Alle medebroeders en velen van de familie waren bij deze viering aanwezig. Broeder Arnold heeft deze zalving intens meegevierd. Met een gebaar kon iedereen van hem afscheid nemen. Hij was klaar voor de overstap. Zeker hoorde hij die stem van Jezus: "Arnold, Ik heb voor je een plaats bereid bij de Vader. Nu kom Ik terug om je op te nemen bij Mij, daar waar Ik ben. Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Jij volgde mijn weg. Jij leefde in waarheid. En vandaag wil Ik je het volle Leven schenken."

Beste mensen. Afscheid nemen is steeds moeilijk. Maar vandaag komt het geloof ons te hulp. Vanuit onze levensvisie weten wij dat met dit leven op aarde niet alles voorbij is. Wij zijn bestemd eenmaal de stap te zetten naar het eeuwige leven. Vandaag heeft onze dierbare die overgang gemaakt.

Beste Arnold, wij wensen je het allerbeste toe aan de overkant. Met dank voor wat jij ons gegeven hebt leggen wij je neer in de handen van de levende God... Amen.

Moge onze medebroeders in de vrede van de Heer rusten

27

— — — —