voor opdrachtgeverschap Kennis- en informatiecentrum filepanden voor wonen en zorg dat Architectuur...

Kennis- en informatiecentrumvoor opdrachtgeverschap

Centre of expertise and informationfor clients in the building process

brochuredef 2008 12-03-2009 11:31 Pagina 1

Architectuur Lokaal 2008

Architectuur Lokaal is het landelijke kenniscentrum voor cultureel opdracht-geverschap en architectuurbeleid. Vanuit een onafhankelijke positie leggenwij verbindingen tussen partijen die bij de bouw betrokken zijn. Vooropdrachtgevers als gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaarsorganiseren wij excursies, discussies en andere programma's op maat.Terugkerende thema's zijn de culturele betekenis van het opdrachtgeverschapen het belang van samenwerking tussen opdrachtgever en ontwerper.Architectuur Lokaal beheert het landelijke Steunpunt Ontwerpwedstrijden,dat uitschrijvers van prijsvragen behulpzaam is bij de selectie van ontwerpersen projectontwikkelaars. Met de lokale en regionale architectuurcentra inheel Nederland hebben we van oudsher een bijzondere relatie. Deze brochuregeeft een beeld van de activiteiten van Architectuur Lokaal in 2008. Meer informatie over alle projecten is te vinden op www.arch-lokaal.nl

ColofonTekst: Architectuur Lokaal / Fotografie: Thomas Donker Fotografie Vertaling: Billy Nolan / Vormgeving: joseph plateau, Amsterdam Druk: Die Keure, Brugge


Analyse

Aap noot mis, de basis van de brede schoolArchitectuur Lokaal onderzocht het opdrachtgeverschap van 73 brede scholenen bracht hierover een publicatie uit. In aansluiting hierop werd een landelijkdebat georganiseerd - met bijdragen van het Stimuleringsfonds voor Architectuuren de Rijksbouwmeester - over opdrachtgeverschap bij brede basisscholen.Het brede karakter van de school werkt verwarring in de hand. Te vaak isonduidelijk wie nu eigenlijk de opdrachtgever is. Het opdrachtgeverschapzweeft ergens tussen gemeentelijke diensten, schoolbesturen en ontwikkelaars.Gezien de ambitie om de school tot centraal punt in de wijk te maken, wordtaan tal van maatschappelijke organisaties gevraagd om aan te haken in deplanvoorbereiding. Deze partners beschikken echter, net zo min als de scholenzelf, over een toereikend bouwbudget. Zo ontstaat de wens om woningen encommerciële functies aan het project toe te voegen. Samenwerking tussenpublieke en private partijen kan tot goede resultaten leiden, maar bij dezeopgave ligt het voortouw bij de publieke opdrachtgevers.

Zorg en herbestemmingIn opdracht van het Kenniscentrum Aedes-Actiz Wonen-Zorg verrichtteArchitectuur Lokaal samen met RIGO Research en Advies onderzoek naar de herbestemming van cultuurhistorisch erfgoed om woon- en zorgfaciliteitenin onder te brengen. Centraal stond de vraag welke kennis en ervaringopdrachtgevers, architecten en gebruikers van eerder herbestemde gebouwenkunnen overdragen aan toekomstige opdrachtgevers? De eerste resultaten vanhet onderzoek werden eind 2008 gepresenteerd in het Kenniscafé Historischepanden voor wonen en zorg dat Architectuur Lokaal organiseerde in de NieuweEnergie te Leiden. De Nieuwe Energie, één van de onderzochte projecten, isgevestigd in een voormalige textielfabriek net buiten het centrum van Leiden.Dit jonge monument (uit 1941) werd door woningcorporatie Portaal met deAmsterdamse architect André van Stigt getransformeerd tot een opmerkelijkcombinatiegebouw. Hier kunnen daklozen werken, slapen en eten, doen leerlingen van het ROC praktijkervaring op, terwijl het pand ook een stijlvolonderkomen biedt aan de woningcorporatie en bedrijven uit de communicatie-sector.


Analyse

Ministerie LNV: Een stap verder met kwaliteitsteams Verschillende bewindslieden droegen de afgelopen periode de boodschap uit datkwaliteitsteams een grotere rol zouden moeten krijgen bij ruimtelijke projectenop verschillende schaalniveaus. Ook in de Visie Architectuur en RuimtelijkOntwerp, die de regering medio 2008 naar de Tweede Kamer stuurde, komende kwaliteitsteams naar voren als instrument om Nederland mooier en duurzamer te maken. Maar wat zijn kwaliteitsteams? Daarover bestaat veelspraakverwarring. Architectuur Lokaal organiseerde in opdracht van hetministerie van LNV en samen met de Federatie Welstand een expertmeetingwaarin het verschijnsel kwaliteitsteam nader in kaart gebracht werd. Daarbijkwam aan de orde welke soorten kwaliteitsteams nu actief zijn, welke variantenbruikbaar zijn om het hoofd te bieden aan het veronderstelde gebrek aan regiebij ruimtelijke ontwikkelingen, en de voorwaarden waaronder zo’n team succesvol kan opereren. In 2009 verschijnt een publicatie met de resultatenvan de bijeenkomst.

Amersfoort: 100Q= V2 Kwaliteitsborging op Vinexlocaties Ter gelegenheid van de 100e bijeenkomst van het Kwaliteitsteam Vathorstorganiseerde Ontwikkelingsbedrijf Vathorst (OBV) samen met ArchitectuurLokaal een seminar over kwaliteitsborging op Vinexlocaties. Het programmawas gebaseerd op de resultaten van een voorafgaand onderzoek naar kwaliteitsbeleid op zeven Vinexlocaties, die eveneens in een publiek privatesamenwerking tot stand gekomen zijn. In Vathorst werd gesproken over devragen: welke kwaliteitsteams zijn er, wat is hun doel en mandaat, in wiensopdracht opereren ze, waarop toetsen ze, welke competenties zijn in de teamsvertegenwoordigd en in welke planfase(n) is het team actief? En wat levertkwaliteitsbeleid op Vinexlocaties op? Hoe verhoudt de praktijk in Vathorstzich tot de andere wijken? Levert locatiespecifieke kwaliteitsbewaking eenkwadraat aan kwaliteit op? Tijdens het seminar gingen ervaringsdeskundigenmet elkaar in gesprek om antwoorden te krijgen. In de publicatie De puzzel vankwaliteit. Een analyse van kwaliteitsborging op Vinexlocaties is het verslagvan de bijeenkomst gepubliceerd.


Cursussen en debatten

Sneek: Kwaliteitseisen bij aanbesteding theaterDe gemeente Sneek gaat een nieuw theater bouwen als onderdeel van eenCultureel Kwartier waar allerlei culturele organisaties onderdak zullen vinden.Het theater moet een van de trekpleisters worden voor zowel de Sneker bevolking als de gasten van buiten die naar het centrum komen. De hogeambities vragen van de opdrachtgever een gedegen voorbereiding op het architectonisch programma van eisen. Daarbij is draagvlak essentieel. Het isnog niet gebruikelijk om een ambitiedocument op te stellen op basis van eendiscussie met de gemeenteraad. In Sneek gebeurde dit wel, zoals te lezen is inSmûk zonder Opsmuk, over de reuk en smaak van het theater. ArchitectuurLokaal organiseerde in opdracht van de gemeente een debat met de gemeente-raad om de eisen die de raad wil stellen aan de architectuur scherper te formu-leren, voordat de gemeente het nieuwe theater aanbesteedt. Het uitgangspuntwas om de clichés van het beeldkwaliteitplan (maat en schaal, relatie tot deomgeving) te vervangen door meer inspirerende begrippen, die bovendiennauwkeuriger omschrijven wat de ambitie van de gemeente is.

Hilvarenbeek: Schaffen we welstand af? Hilvarenbeek is een Brabantse gemeente met 15.000 inwoners en 6 kernen,waarvan Hilvarenbeek met 8.600 inwoners de grootste is. In de gemeente zijnhistorische dorpsgezichten, een redelijk aantal nieuwbouwprojecten en er iseen groot areaal aan buitengebied. De gemeenteraad overweegt om degemeente (grotendeels) welstandsvrij te maken. Het college van B&W vroegaan Architectuur Lokaal een debat te organiseren waarin de ambities van degemeenteraad over ontwikkeling en behoud van de bestaande ruimtelijkekwaliteiten in relatie tot het welstandsbeleid centraal staan. Geprobeerd werdom een beeld te krijgen van hetgeen de gemeente wil behouden, beschermenof ontwikkelen. Is welstandsbeleid van belang om de ruimtelijke kwaliteit tebehouden of versterken? Kan het ook zonder welstandsbeleid? Bij het debatwerden zowel voorstanders als tegenstanders van welstandsbeleid uitgenodigd.De uitkomsten van het debat worden betrokken bij de discussie die degemeenteraad begin 2009 zal voeren. Dan buigt men zich over de vraag of degemeente het welstandsbeleid moet handhaven, wijzigen of afschaffen.


Vragen aan Architectuur Lokaal: Hoe hebben andere gemeenten hun centrumvisie tot stand gebracht?(vraag van een gemeente)

In 2008 was Uden de groenste stad van Nederland (bron: www.entente-florale.eu)


Bestaat er informatie over stadsbouwmeesters? (vraag van een stadsarchitect)

Heeft u voorbeelden van beeldkwaliteitplannen, met name in het buitengebied? (vraag van Rijkswaterstaat)


Cursussen en debatten

Noord-Holland: Een middag voor het landschap Noord-Holland heeft een heel eigen karakter, met - ook internationaal - erkendelandschappelijke waarden. Maar, zoals overal in het Nederlandse landschap,moeten ontwikkelingen in landbouw, recreatie en natuur ook hier worden gecombineerd met ruimte voor verstedelijking en water. Er is zorg over de te-loorgang van het cultuurlandschap en een roep om meer regie. De rijksoverheidlegt de regie over Mooi Nederland voor een belangrijk deel bij de provincies.Binnen Noord-Holland zal de provincie zich baseren op de structuurvisie dienu in voorbereiding is. Landschap Noord-Holland wil de visievorming op deNoord-Hollandse groene ruimte een impuls geven, met inbreng van publiekeen private partijen. Architectuur Lokaal organiseerde een debat waarbij kenmerkende ontwikkelingen gepresenteerd en ter discussie gesteld werden in het Nationale Landschap Laag Holland en de kop van Noord-Holland.Bestuurders en beleidsmakers van provincie, gemeenten, waterschappen,Rijkswaterstaat, LTO en maatschappelijke organisaties namen de gelegenheidte baat om de verbinding tussen praktijk en beleid hechter te maken.

Debatten in het Groene Hart In de aanloop naar de tweede editie van de internationale wielerwedstrijd en inopdracht van de Stichting Ronde van het Groene Hart organiseerde ArchitectuurLokaal een reeks van zes debatten en een slotsymposium over verleden, hedenen toekomst van het gebied. Actuele thema's werden gekoppeld aan een daarbijpassende locatie in het Groene Hart. Gediscussieerd werd over de vragen: hoeverhoudt vrijetijdsbesteding zich tot het omringende landschap? (Raften inhet Groene Hart); hoe verhoudt Plan Braasemerland - 2400 nieuwe woningenmet extra aandacht voor starters en senioren - zich tot het landschap? (Hetuitzicht van de starter); is een golfbaan een goede garantie voor de openheidvan het landschap? (Hoeveel golfballen eet een koe?); is het duurzaam, lucratiefen beter te sturen wanneer bouwlocaties onderdeel blijven uitmaken van hetGroene Hart? (Uit het hart uit het oog); welke gevolgen heeft verziltendegrond voor het landschap en de agrarische bedrijfsvoering? (Garnalen uit hetGroene Hart), en hoe verhouden natuur, recreatie, cultuurhistorie, bedrijvigheid,woningen landbouw zich tot elkaar? (Transformatie Merwedezone).


Excursies en studiereizen

Amsterdam: Vakdag Gebiedsontwikkeling HeijmansOp verzoek van Heijmans organiseerde Architectuur Lokaal een excursie-programma over de binnenstedelijke ontwikkelingen rond de IJ-oevers inAmsterdam. De projectontwikkelaars van Heijmans verkenden verschillendelocaties in ontwikkeling, zoals het terrein Overhoeks, de Houthavens en hetNDSM-terrein. Op deze locaties gaven architecten en publieke opdrachtgeverstoelichtingen op de geschiedenis van deze gebieden, het huidige gebruik en detoekomstplannen. Zo lichtte ontwerper Trude Hooijkaas bij het NDSM-terreinhet door haar geïnitieerde plan voor het voormalige Kraanspoor toe. Dit planheeft bijgedragen aan een omslag in het denken over de herstructurering vanhet gebied en is een voorbeeld van duurzaam bouwen. Het programma eindigdebij Hotel de Goudfazant in de Nieuwendammerham. De bedrijvigheid in ditgebied verandert langzaam van een traditionele naar een meer creatieve industrie en op publiek gerichte voorzieningen. Architectenbureaus, media- enmodebedrijven en een musicaltheater hebben hier een plek gevonden.

Amsterdam, Leiden, Maastricht: Herbestemming erfgoedSpeciaal voor wethouders organiseerde Architectuur Lokaal excursies overherbestemming van cultureel erfgoed. De bestuurders maakten kennis metcollega-opdrachtgevers die soortgelijke opgaven succesvol hebben afgerond.Twee excursies waren gericht op herbestemming van industrieel erfgoed. Tijdensde Amsterdamse excursie werden Sugar City, de voormalige suikerfabriek inHalfweg, en hotspots van de Amsterdamse kenniseconomie bij de NDSM werfaan het IJ bezocht. In Leiden voerde de excursie naar het Scheltemacomplex,een voormalige dekenfabriek, het voormalige Elisabeth Ziekenhuis en NieuweEnergie, een voormalige textielfabriek: historische panden die na een ingrijpendetransformatie onderdak bieden aan uiteenlopende nieuwe vormen vangebruik. De derde excursie, naar Maastricht, ging - in dit Jaar van het religieuserfgoed 2008 - naar herbestemde kerken en kloosters, die nu in gebruik zijn alsregionaal archief, universitair bezoekerscentrum, boekwinkel en designhotel.Bij de excursies werden de projecten toegelicht door architecten en opdracht-gevers, waardoor een duidelijk beeld ontstond van diverse financiële, organisatorische en ontwerptechnische kwesties die een rol kunnen spelen.



Almelo, Enschede: Excursies brede scholen De reeks activiteiten die Architectuur Lokaal organiseert over opdracht-geverschap bij brede basisscholen werd in 2008 voortgezet met excursies naarAlmelo en Enschede. In Almelo wilde de gemeente op het knooppunt van tweewijken een brede school bouwen als onderdeel van integrale wijkverbetering.Ondanks aanvankelijke scepsis van betrokkenen slaagde de gemeente erindraagvlak voor het plan te creëren. In de school Eninver zijn naast drie basis-scholen, een aantal welzijnsvoorzieningen en een sportzaal ondergebracht.Bijzonder aan de Enschedese school Prismare, in de wederopbouwwijkRoombeek, is dat de gemeente het opdrachtgeverschap overdroeg aan woning-corporatie De Woonplaats. Wel wilde de gemeente scholen en culturele- enwelzijnsfuncties in één gebouw onderbrengen. De architect vond dat degebruikers na de vuurwerkramp een stem moesten hebben in het ontwerp enorganiseerde ontwerpsessies met de gebruikers, waaronder de schoolkinderen.

Dordrecht: Leerpark Dordrecht Na een succesvolle serie excursies naar brede scholen in het basisonderwijsverlegde Architectuur Lokaal de blik naar nieuwbouw in het beroepsonderwijs.In Leerpark Dordrecht werken gemeente, onderwijsinstellingen en bedrijvennauw samen. Leerpark Dordrecht loopt voorop in de ontwikkeling van eenleeromgeving die is geïntegreerd in de maatschappij. Eigenlijk betreft het, meteen programma van 50.000 m2, een voorbeeld van gebiedsontwikkeling.Naast scholen en een sportcomplex voorziet het programma in bedrijfsruimte- leerwerkbedrijven, kantoren, detailhandel en voorzieningen - woningen enopenbare ruimte. De scholen zijn inmiddels nagenoeg gerealiseerd; de woningenen de bedrijfsruimten nog niet. Een keur van ontwerpers werd ingeschakeld omhet terrein vorm te geven. Een verslag is op de website van Architectuur Lokaalgepubliceerd.


Almere: Particulier opdrachtgeverschap in Tübingen Onder het motto Mensen maken de stad werkt de gemeente Almere aan diverseprojecten waarbij wordt beoogd de stad samen met de bewoners te ontwikkelen.Daarom was de gemeente geïnteresseerd in de stad Tübingen bij Stuttgart inDuitsland, waar de bewoners samen met architecten en de gemeente stedelijkewijken hebben gebouwd. Architectuur Lokaal organiseerde een studiereis voormedewerkers van de gemeente Almere naar Tübingen en het nabijgelegen Ostfildern. De belangstelling van de gemeente ging vooral uit naar de organisatiebij gemeente en opdrachtgevers, de randvoorwaarden, de zeggenschap, definanciering en de marketing, maar ook naar functionele zaken zoals parkeer-oplossingen. Ook de betrokkenheid van architecten was een belangrijk onderdeel van gesprek voor de gemeente. Gesproken werd met verschillendebetrokkenen, waaronder een aantal bewoners die als opdrachtgever betrokkenwaren bij de totstandkoming van de wijken.



Vragen aan Architectuur Lokaal: Welke lokale architectuurcentra houden zich speciaal bezig met monumenten? (vraag van een erfgoedorganisatie)

In 2008 is de gemeente Houten benoemd tot Fietsstad 2008 (bron: www.fietsstad 2008.nl/juryrapport-fietsstad-2008.pdf)


Wat zijn de ervaringen van Architectuur Lokaal met de kwaliteit van lokaal bestuur? (vraag van een BNA-lid)

Kent u voorbeeldprojecten van schoolgebouwen ten behoeve van speciaal onderwijs? (vraag van een projectontwikkelaar)


Prijsvragen en aanbestedingen

Steunpunt Ontwerpwedstrijden De selectie van samenwerkingspartners - ontwerpers en/of projectontwikkelaars- blijft een cruciaal moment in het bouwproces. Sinds 1997 heeft het SteunpuntOntwerpwedstrijden van Architectuur Lokaal honderden uitschrijvers vanontwerpprijsvragen, meervoudige opdrachten, en in toenemende mate vanontwikkelingscompetities geholpen bij hun selectieprocedures aan de hand vande voorbeeldmodellen uit Kompas. Deze handleiding is opgesteld op initiatiefvan de Rijksbouwmeester, en samen met de koepels van publieke en privateopdrachtgevers en van ontwerpers. De komende periode wordt Kompas ge-actualiseerd en vereenvoudigd. In 2008 was er contact tussen het Steunpunt enonder meer de uitschrijvers - dan wel hun adviseurs - van de selectieproceduresen/of prijsvragen voor o.a. het Cascadepark Almere, de EO Wijersstichting,Geluidsschermen Schiphol, de Herinrichting Veerplein Vlaardingen, hetBouwcollege TU Delft, het Vondelpark Amsterdam, de BouwfondsprijsvraagGood Red Super Green, het Stadhuis Almelo en de Stadsbrug Nijmegen. Hiernaast gaf Architectuur Lokaal lezingen over selectieprocedures doorpublieke opdrachtgevers in gemeenten zoals Utrecht en Deventer, en voorraads- en Statenleden van de SP.

EU Aanbestedingendag Op verzoek van de Rijksbouwmeester organiseerde Architectuur Lokaal samenmet BNA, NEPROM en VNG een landelijke bijeenkomst over de problematiekbij (Europese) aanbestedingen aan architecten en ontwikkelaars. De wijzewaarop publieke opdrachtgevers architecten en projectontwikkelaars selecterensluit onvoldoende aan bij wat zij te bieden hebben. Dat levert conflicten op.Over deze problematiek werd gesproken door ruim 400 bestuurders vangemeenten en andere overheden, architecten, projectontwikkelaars, corporaties,ambtelijke projectleiders, inkoopmanagers, bouwmanagementadviseurs enjuristen. Het programma was mede gebaseerd op een vragenronde die Archi-tectuur Lokaal daartoe heeft gehouden. Begin 2009 verschijnt een speciale uitgave van het tijdschrift Architectuur Lokaal, met een volledig verslag vaninleidingen en debatten van de EU Aanbestedingendag, naast interviews metarchitecten, wethouders en projectontwikkelaars, achtergrondartikelen overde problematiek bij EU aanbestedingen in Nederland, Duitsland, Vlaanderenen Denemarken en fotoreportages. Vervolgacties voor 2009 zijn in gang gezet,in afstemming met de Rijksbouwmeester en andere direct betrokken partijen.


Prijsvragen en aanbestedingen

Ministerie V&W: Prijsvraag Uitbreiding Hollandse Brug Het kabinet heeft besloten dat de wegcapaciteit tussen Schiphol, Amsterdamen Almere moet groeien. Verbreding van de A6 bij Almere vraagt om uitbreidingvan de Hollandse Brug. Deze brug vormt de verbinding tussen ‘het oude land’bij Muiderberg en de Flevopolder waar Almere Poort volop in ontwikkeling is.De minister van V&W heeft een ontwerpprijsvraag uitgeschreven voor de uit-breiding van de Hollandse Brug. De prijsvraag verloopt als een samengesteldewedstrijd in twee fasen: een openbare ideeënprijsvraag, gevolgd door eenmeervoudige opdracht. Rijkswaterstaat vroeg Architectuur Lokaal om medewerking aan de programmering van de ideeënprijsvraag en de uitvoeringdaarvan. Begin 2009 worden de winnaars van de ideeënprijsvraag bekendgemaakt. Aan hen verstrekt Rijkswaterstaat een meervoudige opdracht omhun inzendingen uit te werken tot een uitvoerbaar plan. De uitschrijver heeftde intentie om aan de deelnemer die het beste voorstel indient een opdrachttot uitvoering te verstrekken.

Enschede: Prijsvraag Bouw natuurlijk je eigen vrijheidDe gemeente Enschede ontwikkelt 't Vaneker, een nieuw woongebied waarvande verkavelingsvorm is ontleend aan de traditionele Twentse boerenhoeve. Dezebestond uit verschillende gebouwen rond een centraal erf. De moderne Twentsehoeven van ’t Vaneker zullen elk worden opgebouwd vanuit vier riante kavels, terealiseren in particulier opdrachtgeverschap. In de aanloop naar de eerste kavel-uitgifte schreef de gemeente een openbare ideeënprijsvraag uit om te laten zienhoe particulieren individueel (bij de uitwerking van hun kavel) en gezamenlijk,(bij de aanpak van de hoeve) tot een hoog kwaliteitsniveau kunnen komen.

Noord-Holland: Prijsvraag DROOM NLMet het oog op Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling Op Maat (DROOM)schreef de provincie Noord-Holland een openbare ideeënprijsvraag uit. Aan professionele ontwerpers wordt gevraagd een bijdrage te leveren aan dezoektocht naar innovatieve oplossingen voor de opgaven van Noord-Hollandop het gebied van bouw, landschap en milieu.

Beide uitschrijvers hebben Architectuur Lokaal gevraagd om medewerking aande programmering en de organisatie. Het resultaat van de beide prijsvragen wordtin 2009 verwacht.


Prijzen

Ministerie VROM, OCW, LNV en V&W: Gouden Piramide 2008De Gouden Piramide is de jaarlijkse rijksprijs voor inspirerend opdrachtgever-schap in de architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur, infrastructuuren ruimtelijke ordening. De Gouden Piramide is een gezamenlijk initiatief vande ministeries van VROM, LNV, OCW en V&W. De editie van 2008 wasgericht op het opdrachtgeverschap op het schaalniveau van de architectuur.Architectuur Lokaal werkte mee aan de uitvoering van de prijs. In 2008 werdde Gouden Piramide gewonnen door de opdrachtgevers van het Instituut voorBeeld en Geluid in Hilversum. In aansluiting op de prijsuitreiking werd in hetNAi de tentoonstelling Het land van Gouden Piramides gehouden, waarbij deprojecten van genomineerde opdrachtgevers uit 2008 en een aantal winnaars tezien waren. Bij elk project was aandacht voor de visie van de opdrachtgever ende wijze waarop deze visie werd omgezet in een concreet resultaat. ArchitectuurLokaal was betrokken bij de samenstelling van de tentoonstelling in het NAi.

Rotterdam-Maaskantprijs 2008De Rotterdam-Maaskantprijs is een tweejaarlijkse oeuvreprijs, die wordt toegekend aan mensen die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan deculturele beleving van architectuur, stedenbouw of landschapsarchitectuurdoor hierover te publiceren, te doceren of andere stimulerende werkzaamhedenuit te voeren. De jury van de 14e editie van deze prijs, onder voorzitterschapvan Geert Dales, vroeg Architectuur Lokaal het onderzoek te verrichten datvoorafging aan de voordracht voor 2008. De prijs werd toegekend aan AdriDuivesteijn, wethouder ruimtelijke ordening van Almere. Hij ontving de prijsvoor de manier waarop hij jarenlang zeer consistent bijdraagt aan het ontwik-kelen van ideeën over architectuur, die aanzetten tot discussie en maatschap-pelijke bewustwording. Met deze toekenning wilde de jury een signaal gevenaan iedereen die zich bezighoudt met de kwaliteit van architectuur en openbareruimte, met name aan bestuurders. Bij de prijsuitreiking presenteerde AdriDuivesteijn het boek Bij de gratie van het conflict. Bouwen, wonen en sturenin het tijdperk van de stuifzandsamenleving.


Kennis en informatie

ArchitectuurcentraMet de architectuurcentra van Nederland onderhoudt Architectuur Lokaalvan oudsher een bijzondere relatie. Vanaf de oprichting in 1993 coördineerdeArchitectuur Lokaal gedurende 15 jaar de bijeenkomsten van het Overleg LokaleArchitectuurcentra, het OLA. De centra zijn in de loop der jaren onmiskenbaarbelangrijke spelers in het architectuurbeleid van stad en regio geworden. Nu datdoel bereikt is, heeft Architectuur Lokaal de koers verlegd. Naast voortzettingvan de facilitering en ondersteuning van de centra bij hun programma's enprijsvragen, organiseert zij thematische bijeenkomsten ten behoeve van dearchitectuurcentra. Een aantal centra vroeg om medewerking aan discussies,voor anderen organiseerde Architectuur Lokaal een excursie over hetopdrachtgeverschap bij brede scholen. Architectuur Lokaal geeft een overzichtvan de architectuurcentra in Nederland en daarbuiten op haar website.

Hilversum: De maat der dingen In de tweede reeks architectuurdebatten die Architectuur Lokaal in opdrachtvan Museum Hilversum organiseerde, werden actuele thema's in de ruimtelijkeontwikkelingen van Hilversum vergeleken en kritisch gemeten aan ontwik-kelingen elders in Nederland. Het debat De contouren van vliegveld Hilversumging over de betekenis van het nieuwe beleid rond geluidscontouren, geluids-normen en nieuwe bestuurlijke verhoudingen voor Hilversum. Bij de afleveringIn het spoor van de kunst werd gesproken over hetgeen kunst langs vervoers-assen kan toevoegen aan de beleving van de openbare ruimte. Dit debat werdgevolgd door Groeipijn / krimpfobie? over de vraag of het aantal inwonersvan Hilversum zal toe- of afnemen, en wat dat voor de inrichting van de stadkan betekenen. Aanleiding voor het vierde debat Hoogstbouw, was de geplandeconcentratie van hoogbouw rond het Centraal Station in Hilversum. Eerder in2008 waren er plannen voor een toren van 72 meter hoog, die even zo snelweer in een la verdwenen.


Vragen aan Architectuur Lokaal: Heeft u informatie over professionalisering van het publieke opdrachtgeverschap? (vraag van een oud-burgemeester)

In 2008 was Laren de mooiste gemeente van Nederland (bron: www.elsevier.nl/web/weekblad/beste-gemeenten-2008.htm)


Hoe kan ik de gemeente ervan overtuigen dat zij geen onnodige eisen stelt bij een aanbesteding? (vraag van een adviesbureau)

Zijn er voorbeelden van herbestemming van monumenten waarbij ookgekeken wordt naar de omgeving? (vraag van een monumentenorganisatie)


Kennis en informatie

Arnhem: Architectuur en Politiek Voorafgaand aan de Dag van de Architectuur organiseerde het Arnhemsearchitectuurcentrum CASA een openbaar debat rondom het thema architectuur en politiek. Centraal stonden de projecten Rijnboog en Stads-blokken-Meinerswijk, die letterlijk en figuurlijk tegenover elkaar liggen. Waar de burgerparticipatie bij Rijnboog pas laat is ingezet, is de bevolking juistvanaf een vroeg stadium betrokken bij de ontwikkeling van Stadsblokken-Meinerswijk. Wat is de rol van de politiek, de ontwikkelende partijen, de ont-werpers en vooral ook die van de inwoners van Arnhem bij de inrichting vande stad? Aan de orde kwamen de verantwoordelijkheid van de politiek en devraag of burgerparticipatie bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit van een plan.CASA vroeg Architectuur Lokaal om medewerking bij de programmering enhet voorzitterschap van het debat.

Roosendaal: SpoorzoneWat is goed opdrachtgeverschap? Cultuurcentrum St. Jan vroeg zich af wat degemeente zou moeten doen met de Spoorzone, de laatste grote uitbreidings-locatie van Roosendaal om in aanmerking te komen voor de Gouden Piramide.Architectuur Lokaal gaf een lezing over vroegere Gouden Piramidewinnaarswaarna een debat ontstond over de mate waarin het gemeentebestuur in Roosendaal controle heeft over Spoorzone. Wie bepaalt op welke locatie eenbelangrijk gebouw wordt neergezet? Op welke manier kan de gemeente eisenstellen aan de architectenkeuze van deelprojecten wanneer zij niet zelf deopdrachtgever is? Wie kan tijdens het proces de kwaliteit controleren in naamvan de gemeente? In vervolg op deze discussieavond onderzocht de gemeentenader de mogelijkheden die haar ter beschikking staan. Inmiddels zijn deplannen in volle gang. Een tweede debat in 2009 brengt de huidige stand vanzaken in kaart.


Kennis en informatie Internationaal

24/(3)7: Jonge professionals De eerste babyboomers, waaronder veel grootheden op het gebied van ruimte-lijke ordening, architectuur en landschap, gaan met pensioen. ArchitectuurLokaal vindt het van groot belang dat de mensen die de ruimtelijke kwaliteitvan Nederland in de toekomst gaan bepalen, elkaar leren kennen. Daaromwerd een feest voor jonge professionals (geboren vanaf 1971) georganiseerddie zich 24 uur per dag, 7 dagen per week bezig houden met ruimtelijke kwaliteit. Uit de discussies werd duidelijk dat zij veel ideeën hebben over hetrealiseren van ruimtelijke kwaliteit en een helder beeld van hun eigen rol daarbij,maar dat zij een minder goed beeld hebben van de rol die andere partijendaarbij kunnen spelen.

Architectuur Lokaal in het buitenlandArchitectuur Lokaal onderhoudt vele contacten met buitenlandse overheden enorganisaties. In 2008 werd deelgenomen aan bijeenkomsten zoals die van hetIFHP (International Federation for Housing an Planning) in Liverpool en hetEFAP (European Forum for Architecture Policies) in Ljubljana. ArchitectuurLokaal initieerde eerder het internationale uitwisselingsprogramma PanoramaEuropa, waarvan inmiddels drie edities zijn uitgevoerd. De Duitse rijksoverheidzette het initiatief in 2008 voort met Slovenië. In het programma PanoramaD<>SL hield Architectuur Lokaal een lezing in Berlijn. Medewerking werdtevens verleend aan commissies en jury's, waaronder die van de architectuur-prijs van de Provincie West-Vlaanderen. Het nationale architectuurinstituutvan Denemarken, DAC, kwam bij Architectuur Lokaal op bezoek, en voor degemeente Oberhausen organiseerde Architectuur Lokaal een excursie langs deAmsterdamse IJ-oevers. De gemeente Almere ging met Architectuur Lokaalnaar Tübingen.


Over Architectuur Lokaal

Kennis- en informatiecentrum Architectuur Lokaal draagt bij aan een betekenisvolle en duurzame inrichtingvan stad en land in Nederland door het verbeteren van het opdrachtgeverschap.Architectuur Lokaal is in 1993 opgericht als gevolg van de regeringsnotaRuimte voor Architectuur. Het werkterrein is in de loop der jaren verbreedvan platform voor gemeentelijk architectuurbeleid naar kenniscentrum vooropdrachtgeverschap bij alle bouwopgaven in Nederland. Architectuur Lokaalricht zich op alle betrokkenen bij het opdrachtgeverschap, met de nadruk opondersteuning van lokale bestuurders en raadsleden, om hen in staat te stellenweloverwogen beslissingen te nemen. Daarbij is het uitgangspunt dat een goedesamenwerking tussen publieke opdrachtgevers, private partijen en ontwerpersessentieel is voor het ontstaan van ruimtelijke en architectonische kwaliteit. Architectuur Lokaal is een onafhankelijke, ideële stichting die bestaat uit eenklein team van gemotiveerde medewerkers met een brede kennis op het evenzo brede werkterrein, dat dankzij de korte lijnen binnen de organisatie flexibelen adequaat kan inspelen op vragen en ontwikkelingen in het vakgebied.Architectuur Lokaal maakt onderdeel uit van de infrastructuur van instellingenin het cultuur- en architectuurbeleid van het rijk, waarvoor een jaarlijkse subsidievan 475.000 euro ter beschikking is gesteld. Hiernaast voert ArchitectuurLokaal opdrachten van derden uit. De jaaromzet is gemiddeld 1 miljoen euro.

Tijdschrift Sinds 16 jaar geeft Architectuur Lokaal elk kwartaal een tijdschrift uit. Dehierin opgenomen artikelen hebben tot doel een gedachtewisseling tot standte brengen over architectuurbeleid en opdrachtgeverschap. Zo komen onder-werpen op het gebied van ruimtelijke ordening, stedenbouw, architectuur,landschap en inrichting van de openbare ruimte aan de orde. Daarnaast wordenin ieder nummer berichten van het Steunpunt Ontwerpwedstrijden opgenomen.Het tijdschrift wordt kosteloos verspreid onder belanghebbenden. Alle jaar-gangen van het tijdschrift kunnen worden gedownload van de website.

Publicaties Ook in 2008 gaf Architectuur Lokaal een aantal publicaties uit, zoals OnzeBruggen over het opdrachtgeverschap bij bruggenbouw, aap noot mis, de basisvan de brede school, met 73 voorbeelden van opdrachtgeverschap bij scholen-bouw, de thema-uitgave EU Aanbestedingendag, verschillende publicaties overkwaliteitsteams, en readers bij excursies. De publicaties kunnen worden bestelden/of gedownload van de website. Daarnaast leverde Architectuur Lokaal tekst-bijdragen aan de publicatie Visioen en Werkelijkheid (uitgave 010 Publishers)en De Puzzel van Kwaliteit (uitgave OBV), alsook aan diverse architectuur-tijdschriften waaronder ArchitectuurNL, De Architect en De Witte Raaf.


Over Architectuur Lokaal

Bureau Cilly Jansen, directeurTom Prins, financiën en administratieDirk Bergvelt, sr. projectleiderIndira van 't Klooster, sr. projectleiderMaaike van Beusekom, projectmedewerkerWendeline Dijkman, projectmedewerkerMargot de Jager, projectmedewerkerLara Simons, projectmedewerkerJanneke Stadhouders, secretaresse

BestuurFelix Rottenberg, voorzitterRobert Samkalden, plv. voorzitterHenk van den Broek, penningmeesterArno BrokHarm PostThérèse van SchieMarja van der Tas


Vragen aan Architectuur Lokaal: Kunt u ons helpen met de keuze voor een procedure wanneer we eenarchitect willen selecteren? (vraag van een gemeentesecretaris)

In 2008 werd Beek het oudste dorp van Nederland (bron: Limburgs Dagblad, 2 april 2008/RACM, Zeist)


De gemeente is van plan de opdracht van een selectieprocedure ná debeoordeling te veranderen. Kan dat zomaar? (vraag van een architect)

Hoe kan een provincie bijdragen aan de bevordering van cultureelopdrachtgeverschap? (vraag van een provincie)


Architectuur Lokaal English Summary

Centre of expertise and information Architectuur Lokaal is an independent national centre of expertise and infor-mation devoted to commissioning building development in the Netherlands.The centre acts as bridge-builder between parties involved in the building process, offers advice on design competitions. Architectuur Lokaal maintainsclose relations with the architecture centres, partly through its coordinationrole of the Architecture Centres Council (OLA) from 1993 to 2008.In addition, Architectuur Lokaal develops programmes to advance clientexpertise in the area of architecture policy. These programmes are tailored tothe needs of local authorities, housing associations, project developers andothers who commission building development.Architectuur Lokaal plays an intermediary role as a centre of expertise andinformation. It can be consulted about matters relating to architecture policy,spatial quality policy, and building commissioning, and can also arrange talksand offer advice to other organisations.

Library and archive The library houses an extensive collection of mostly Dutch publications onspatial policy, and policy in the fields of architecture, urban design, landscapearchitecture, infrastructure, public space and on accompanying instruments suchas aesthetic control, design and development competitions, and commissioningbuilding development. Other items include newspaper-cuttings, periodicalsand material about competitions and EU procurement.


Architectuur Lokaal English Summary

Support office Since 1997 the Design Competition Office at Architectuur Lokaal has advisedpublic and private clients about selecting designers and property developers.Help takes the form of advice on the programming of competitions or procurement. Hundreds have been for review since then. The review (free ofcharge) is carried out in line with the Kompas handbook. This manual wascompiled on the initiative of the Government Architect and is widely endorsedby various ministries, designers’ groups, corporations, developers, and theAssociation of Netherlands Municipalities (VNG). Almost half the competitionswere staged by local authorities. They are increasingly looking to involve residents and others in the design process.

Architectuur Lokaal, quarterly periodical Since early 1993 the Dutch-language periodical Architectuur Lokaal has beenissued quarterly. The publication targets local authority officials, provinces,housing associations, property developers, occasional building clients (businessparks, school management boards, private individuals and others), related cultural institutions, local architecture centres and designers. The quarterly isavailable free of charge and can be downloaded from the website.

PANORAMA EUROPEArchitectuur Lokaal maintains contact, mainly in Europe but also elsewhere,with organisa-tions active in architecture policy. Sharing expertise is the keyaim. A recurring project is PANORAMA EUROPE, a gathering of expertsfrom two countries on commissioning devel-opment and challenges facingspatial planning policy. In 2002 Architectuur Lokaal organised a gathering inGermany (Cologne). In 2004 there was a gathering with Flemish experts inBrussels. An exchange project with Scotland took place in 2007.


Architectuur Lokaal Tussen de Bogen 181013 JB AmsterdamT +31 (0)20 530 40 00

[email protected] www.ontwerpwedstrijden.nl

In 2008 was de gemeente Almere de snelst groeiende gemeente van Nederland (bron: www.cbs.nl)


voor opdrachtgeverschap Kennis- en informatiecentrum filepanden voor wonen en zorg dat Architectuur...

Documents

Transcript of voor opdrachtgeverschap Kennis- en informatiecentrum filepanden voor wonen en zorg dat Architectuur...