De VMC TrendNieuwsbrief Mobiliteit bevat recente berichten over trends en is relevant voor (politieke) bestuurders, beleidsmakers en beslissers op het gebied van verkeer, mo-biliteit en automotive. Onze DESTEP-databank met trends geeft je de mogelijkheid meer inzicht te krijgen in on-derbouwingen van trends. Je kunt grasduinen in de onderwerpen van jouw belangstelling. De VMC Nieuwsbrief van deze maand bevat berichten over de onderstreepte trends (hy-perlinks). Ik wens je veel leesplezier. Max van Kelegom Trendwatcher Mobiliteit en Strategisch adviseur Juni 2014 Wil je je afmelden voor de verzending van de TrendNieuwsbrief of wil je reageren? Stuur dan een e-mail naar info@vmc-bv.nl

VMC TRENDNIEUWSBRIEF MOBILITEIT JUNI 2014

DESTEP-DATABANK

KORTE TERMIJN LANGE TERMIJN Demografie

Ouderen mobieler Toename gebruik e-bike Toename verkeersslachtoffers

Veranderende samenstelling huishoudens Kleinere huishoudens Andere mobiliteitspatronen Vergrijzing leidt tot andere mobiliteit

Economie

Van bezit naar gebruik Groei deel-/leenauto Groei verkoop via internet Toename bezorgverkeer Meer centrale afhaalpunten Big Data het nieuwe goud

Betalen naar gebruik Flexibilisering arbeidstijden Ander gebruik voorzieningen Verschuiving economische patronen

Sociaal-cultureel

Toename ‘ik-cultuur’ Minder verdraagzaamheid Meer vraag om maatwerk Burger zoekt ontzorging Intensivering (steeds drukker)

Jongeren hebben andere leefwijze Ander mobiliteitspatroon Van vast naar flexibel Meer lokaal en dichtbij

Technologie

Big Data nieuwe informatiebron Toepassing nieuwe technologie Slimmere mobiliteit Slimmere vervoermiddelen Zelfrijdende auto gemeengoed Veiliger verkeer

Ecologie-ruimte

Gezondheid voorop Maatschappelijke kosten ondergewaar-deerd Toename duurzame vervoermiddelen Schaalvergroting van voorzieningen

Platteland vergrijst Krimpgebieden Trek naar de stad (verstedelijking) Ander mobiliteitspatroon

Politiek

Decentralisatie rijkstaken Minder vertrouwen in politiek Meer burgerinitiatief

Verkeersveiligheid steeds meer uit zicht Verkeersveiligheid moet goedkoop Maatschappelijke kosten ondergewaardeerd Gezondheid legt het af tegen economie Verhoging maximum snelheid Maatschappelijke kosten ondergewaardeerd

Demografie Toename gebruik e-bike Populariteit E-bike onder jongeren groeit Nog altijd zijn veel consumenten van mening dat elektrische fietsen met name voor ouderen zijn bedoeld. Dit strookt ook met de publicatie ‘Feiten over de elektrische fiets’ van het Fietsberaad (2013). De trend is echter aan het veranderen. De e-biker wordt jonger en meer mannen kopen een e-fiets. Mensen onder de 45 jaar, de toekomstige generatie e-bikers, kan zich echter nog niet vinden in het huidige aanbod en wacht op e-bikes die qua imago beter bij hen past.

terug

Toename verkeersslachtoffers Stijging ongevallen oudere voetgangers en fietsers Ongevallen met ouderen in de openbare ruimte gebeuren vooral met fietsen en lopen, niet bij auto-rijden, zo blijkt uit het onlangs gepubliceerde onderzoek ‘Verplaatsingsongevallen bij ouderen’ van VeiligheidNL. Met name het aantal oudere fietsers dat in het ziekenhuis behandeld moet worden na een ongeval stijgt sterk. Om het aantal ongevallen terug te dringen, roept VeiligheidNL gemeenten op om meer aandacht te hebben voor verbetering van de infrastructuur voor fietsers en voetgangers.

terug

Veranderende samenstelling huishoudens Amsterdamse gezinnen blijven langer in stad wonen door de crisis De gebruikelijke doorstroom van Amsterdammers naar Almere, Purmerend, Haarlemmermeer en Zaanstad is aanzienlijk verminderd als gevolg van de economische crisis. Dat meldt de stadsregio Amsterdam in een rapport over de verhuizingen en woonwensen.

terug

Andere mobiliteitspatronen Gezinsvorming en automobiliteit Ruimtelijk beleid kan niet zonder demografie. Vanuit het perspectief dat er steeds minder gezinnen te vinden zijn onder twintigers en dertigers, is het niet meer dan logisch dat de automobiliteit onder deze leeftijdsgroepen is afgenomen en is toegenomen onder veertigers en vijftigers. Uitstel van het gebruik en het bezit van auto’s heeft echter andere gevolgen dan bijvoorbeeld het afzien van gebruik en bezit van auto’s. Dat laatste is veel ingrijpender voor toekomstige ontwikkelingen in automobili-teit, stelt Dorien Manting in haar oratie ‘Ruimtelijk beleid kan niet zonder demografische analyse’.

terug

Economie Van bezit naar gebruik Deeleconomie is hip en booming Door de economische crisis hebben mensen minder te besteden en door de toegenomen aandacht voor het milieu zijn mensen meer maatschappelijk en sociaal betrokken. De deeleconomie heeft me-de hierdoor voet aan de grond gekregen. Bezit wordt minder belangrijk; delen is het nieuwe hebben.

terug

Groei deel-/leenauto Steeds minder Utrechters hebben een auto Het autobezit van de Utrechters daalt gestaag. Had in 2008 nog 76 procent van de Utrechters een of meer auto's, in 2010 was dat 72 procent en inmiddels heeft nog slechts 65 procent van de Utrechters een auto voor de deur staan. Dat blijkt uit de onlangs verschenen ‘Utrecht Monitor’.

terug

Groei verkoop via internet Niet parkeerruimte, maar winkelaanbod speelt winkeliers parten Het aantal parkeerplaatsen of de hoogte van het parkeergeld heeft niet of nauwelijks invloed op de omzet van winkeliers. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotter-dam. Onderzoeker Giuliano Mingardo spreekt van een 'hardnekkig Hollands misverstand'. "Gemeen-ten hebben de neiging om mee te gaan in de wens van winkeliers voor meer, goedkoop en dichtbij parkeren, maar het slaat eigenlijk nergens op", zegt Mingardo.

'Parkeerruimte wel degelijk factor van belang' Het is te kort door de bocht om te stellen dat parkeergelegenheid nauwelijks invloed heeft op de omzet van retailers. Dat zegt een woordvoerder van brancheorganisatie INretail in reactie op boven-genoemd onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Veel groeipotentieel voor online boodschappenmarkt’ Uit een onderzoek van Blauw Research blijkt dat de Nederlandse markt voor online boodschappen de potentie heeft om tussen de 20 en 30 procent van de bevolking te bedienen. Momenteel doet 11 procent van de Nederlanders online boodschappen. Volgens Blauw Research kan met meer dagelijk-se leveringen deze groei gerealiseerd worden.

terug

Toename bezorgverkeer PostNL begint same day deliveries Online bestellen en het pakketje binnen een uur thuisbezorgd krijgen. Dat is wat PostNL binnenkort op de Nederlandse markt introduceert. Het is een primeur voor de Nederlandse markt voor webwin-kels om met zulke korte levertijden te werken. 'Logistieke samenwerking nodig voor supply chain' Er zijn retailers die naast hun distributiecentra voor fysieke winkels een apart distributiecentrum hebben voor hun online orders. Retailers moeten op logistiek gebied de handen ineen slaan voor een efficiënte bezorgketen. Daarvoor pleit senior vice president Gert Schut van Capgemini Consulting.

terug

Meer centrale afhaalpunten PostNL aast op drieduizend pakketpunten PostNL wil zijn netwerk van driehonderd pakketpunten uitbouwen tot drieduizend. De uitbreiding begint volgens een woordvoerder van de logistieke partij zodra de Postwet is gewijzigd. PostNL wil vanaf 2015 als bezuiniging onder meer een groot deel van zijn 18.500 brievenbussen verwijderen.

terug

Big data is het nieuwe goud Apps en Open Data: veel heb je er (nog) niet aan Verslag van de Open Data FWD Challenge door Ron Hendriks, redacteur van Verkeersnet. De prijs-vraag was georganiseerd door de Waag Society op verzoek van de vier grote steden als een soort ijkpunt voor wat je met Open Data kunt. Hendriks is van mening dat we niet veel moeten verwachten van de mogelijkheden. Het vrijgeven van data leidt niet automatisch tot betere resultaten. Kansen op de markt van individueel reisadvies Slimmer omgaan met informatie uit sensoren loont. Dat is de uitkomst van het innovatieproject Sen-sor City Mobility. Van 2010 tot 2014 was ‘sensor city’ Assen een living lab voor dit project dat een

innovatieslag in reisinformatie- en verkeersmanagementdiensten beoogde. Het project is afgerond met een experiment waarin ruim 150 reizigers nieuwe diensten testten door inzet van sensortechno-logie in de auto en op de smartphone.

terug

Betalen naar gebruik Nieuwe ‘fairverzekering’ geeft premie terug bij goed gedrag Wederom een nieuwe autoverzekering op de markt die premie terugbetaalt als er meetbaar veiliger wordt gereden. Het is de ‘fairzekering’ van Chipin. Begin 2014 kwam Whoosz! op de markt.

terug

Flexibilisering arbeidstijden Flexarbeid groeit naar 30% in 2020 Ruim een derde van de onderzochte bedrijven geeft aan dat ze groei van flexibele contracten voor-ziet in de komende jaren. Zo’n 25 procent geeft aan te verwachten dat het vaste contract afneemt.

DTZ: ruimtegebruik per werknemer neemt 30 procent af Het staat onomstotelijk vast dat het aanbod van leegstaande kantoorruimte zal toenemen door het veranderende ruimtegebruik. Per werknemer daalt het ruimtegebruik met circa 30 procent.

Klant mijdt koopavond De traditionele koopavond in onze binnensteden kampt met sterk dalende belangstelling. In de afge-lopen drie jaar is het aantal bezoekers fors gedaald, gemiddeld met dertig procent, berekende bu-reau CityTraffic op basis van passantenaantallen in binnensteden.

terug

Ander gebruik voorzieningen Andere efficiënte manier van parkeren Autoparkeren, in de vorm van een huis, parkeerplaats voor de deur en parkeerruimte voor visite, is niet meer van deze tijd. “We gaan steeds meer toe naar andere efficiënte manieren van parkeren”, stelt Ineke Spapé, directeur bij SOAB en docent aan de NHTV. “Wonen, mobiliteit, parkeren en om-geving vormen een integraal geheel dat ook zo benaderd moet worden.” Dat levert meer ruimte op voor groen, lagere woonlasten en is duurzaam.

terug

Verschuiving economische patronen We vliegen liever via Eindhoven dan Schiphol Reizigers kiezen steeds vaker voor gemakkelijk te bereiken regionale luchthavens. Eindhoven Airport groeide flink: van 1,7 miljoen passagiers in 2009 naar bijna 3,4 miljoen in 2013. Daarmee is Eindho-ven Airport in Zuidoost-Nederland de tweede economie van Nederland. De verwachting is dat de luchthaven in 2020 43.000 vluchten en 5,5 miljoen passagiers afhandelt.

terug

Sociaal-cultureel Toename ‘Ik-cultuur’ Onderzoek Shell over jong versus oud in het verkeer Uit een onderzoek van oliemaatschappij Shell naar het rijgedrag van jonge en oudere automobilisten blijkt dat 18% van de jongeren berichten verstuurt tijdens het rijden. TeamAlert speelt hierop in met

het project @TheWheel. Dit is een project waarbij jongeren de belofte doen om minimaal zeven da-gen geen mobiel te gebruiken tijdens het rijden. Van de 100 deelnemers hield 75% zich aan de belof-te om geen gebruik te maken van hun mobiele telefoon achter het stuur. Meer Nederlanders in beroep tegen verkeersboete Nederlanders betalen hun boetes niet meer en komen dus vaker voor de rechter te staan. In 2013 verschenen 200.000 mensen bij de rechtbank, een verdubbeling ten opzichte van 2012. Dat blijkt uit het jaarverslag van de Raad voor de Rechtspraak. Deze toename is deels een gevolg van betalings-problemen, anderzijds willen burgers steeds vaker het oordeel van de rechter of een boete wel gele-gitimeerd is. Chaos van fietsen ondanks 220 miljoen euro investering Het lukt de overheid niet het enorme tekort aan fietsenrekken en -stallingen bij de stations op te lossen. Sterker nog, het loopt de komende jaar alleen maar op, mogelijk tot 60.000 plekken.

terug

Ander mobiliteitspatroon jongeren Niet autoloos, maar auto later Het mobiliteitsgedrag van Nederlandse jongvolwassenen (18-30 jaar) is veranderd. Ze gebruiken de auto minder vaak en richten zich meer op de fiets en het openbaar vervoer. Naarmate ze ouder wor-den neemt hun automobiliteit echter weer toe. Verklaringen voor dit veranderde mobiliteitsgedrag kunnen onder meer gevonden worden in gewijzigde maatschappelijke omstandigheden en verande-ringen in de woonomgeving. Van een fundamenteel andere houding ten aanzien van de auto is ech-ter geen sprake. Dat stelt het KiM in het onderzoek ‘Niet autoloos, maar auto later’, dat is uitgevoerd voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Fiets verdringt auto in grote Duitse steden De fiets is in Duitsland bezig aan een gestage opmars, en dan vooral in de grote steden. Vooral jonge-ren laten de auto staan. Tablets en mobieltjes zijn de nieuwe statussymbolen bij die groep. Trend: jongeren willen geen auto meer Hoge kosten, slechte parkeermogelijkheden en de vele files hebben de auto impopulair gemaakt onder jongeren. Daarover schreef de Belgische journalist Luc Vanheerentals een boek. ‘Leven zonder auto’ dat verscheen in mei 2014.

terug

Technologie Slimmere mobiliteit Utrecht gebruikt slimme stoplichttechniek voor verbetering doorstroming Door gebruik te maken van slimme stoplichten die zelf inschatten wanneer ze van kleur moeten ver-springen, wordt de doorstroming in Utrecht flink verbeterd en zal een aantal wegen beter bereikbaar zijn. Vooral in de spits is er grote drukte rondom Utrecht, die de provincie hiermee wil aanpakken.

terug

Slimmere vervoermiddelen Apps in auto binnen 5 jaar mainstream Een slimme auto waarin de boordcomputer via apps zal worden bediend is over 5 jaar vanzelfspre-kend. Bovendien zal deze markt dan per jaar zo’n 15 miljard euro per jaar genereren. Dat verwacht het Amerikaanse onderzoeksbureau Juniper Research.

terug

Zelfrijdende auto gemeengoed Topman Renault-Nissan: ‘Vooral wetgeving zelfrijdende auto’s probleem’ Volgens Renault-Nissan ceo Carlos Ghosn vormt niet de technologie het probleem waarom het nog jaren duurt voordat zelfstandig rijdende auto’s op de weg verschijnen. “Het probleem is de wetge-ving eromheen”, aldus de topman. Volgens Ghosn verschijnen de eerste zelfrijdende auto’s in 2018 op de weg. Maar dat zijn hoofdzakelijk auto’s die deel uitmaken van grootschalige testprogramma’s. Eerder zelfrijdende auto op Europese wegen De zelfrijdende auto verschijnt eerder op de Europese straten dan aanvankelijk verwacht als gevolg van een amendement in de Conventie van Wenen, op initiatief van Europese landen. Dit meldt pers-bureau Reuters. TNO: vrachtwagens zonder chauffeur zijn de toekomst Over vijf jaar moet het de normaalste zaak van de wereld gaan worden: vrachtwagens op de snelweg zonder actieve chauffeur. Op de belangrijkste corridors in ons land rijden dan ‘treintjes’ van twee trucks vlak achter elkaar, waarbij de achterste niet actief bemand is. De voordelen zijn, volgens TNO, groot: minder brandstof, minder CO2-uitstoot en een besparing op personele kosten. TNO gaat in praktijkproeven laten zien dat dit veilig kan. Auto grijpt in bij hartaanval De nieuwe VW Passat is 's werelds eerste auto die zelf stopt als de bestuurder onwel wordt. Emer-gency Assist noemt de autofabrikant het opzienbarende systeem, dat de controle over de auto volle-dig overneemt, zodra de bestuurder daar zelf niet meer toe in staat is. Hiermee neemt Volkswagen een voorschot op de zelfrijdende auto.

Zwakke punt van zelfrijdende auto is toch nog steeds de mens Autofabrikanten die werken aan zelfrijdende auto's gaan er te makkelijk van uit dat de bestuurder kan ingrijpen als het systeem faalt. De mens blijkt vaak niet goed in staat in noodgevallen de bestu-ring over te nemen, zegt transportonderzoeker David Abbink van de TU Delft.

Uber wil taxichauffeurs vervangen door zelfrijdende auto’s De populaire taxi-app Uber wil zijn taxichauffeurs uiteindelijk gaan vervangen door zelfrijdende auto's. Dat zegt Uber-ceo Travis Kalanick. "Als er geen bestuurder is, vermindert dit ook de kosten”. Het is ‘onvermijdelijk’ dat taxichauffeurs op den duur worden vervangen door computers.

terug

Veiliger verkeer TNO ontwikkelt meest innovatieve kruispunt van Europa In 2015 zijn de eerste proeven voorzien op een speciaal ingericht kruispunt in Helmond, uitgerust met de laatste technologieën. Daar wil TNO aantonen hoe dodelijke ongevallen met fietsers in veel gevallen zijn te voorkomen dan wel lichamelijk letsel is te beperken. Sensoren in voertuigen en sys-temen langs de weg registreren het gedrag van fietsers en geven dit door aan naderende voertuigen.

terug

Ecologie-ruimte Gezondheid voorop Madrid weert vuile auto’s met hoger ‘smart parking’ tarief Het parkeren van een oudere dieselauto kost in Madrid meer dan het parkeren van een schone auto. Het is een eerste toepassing van het smart parking systeem. Driekwart van de luchtverontreiniging in Madrid is afkomstig van het verkeer.

terug

Toename duurzame vervoermiddelen De energieke samenleving en duurzame mobiliteit. Verkenning van opgaven en aangrijpingspunten voor beleid. PBL, 2014 Inventarisatie van stuurinstrumenten van de rijksoverheid om de samenleving tot duurzame mobili-teit aan te zetten. Deze instrumenten zijn door het PBL beoordeeld en voorzien van aanbevelingen. Het gaat onder meer om de volgende maatregelen om mobiliteit te verduurzamen: sturen op het autobezit (dit kan betekenen het bezit van geen auto, een schone auto, een kleine zuinige auto, of een eigen auto als deelauto), op het gebruik van de elektrische fiets, op het vestigen van kantoren op stadsrandlocaties en op suburbaan en landelijk wonen.

terug

Politiek Meer burgerinitiatief Eerdere inspraak versnelt wegenaanleg niet Als omwonenden eerder worden betrokken bij de aanleg van een weg, leidt dat tot aanzienlijk meer reacties op de plannen. De weg wordt er echter niet sneller door aangelegd, zoals de bedoeling was. Dat constateert Rijkswaterstaat naar aanleiding van de gang van zaken rond de komst van de snel-weg tussen de A13 en A16 in Rotterdam. Desalniettemin leidde het eerder betrekken van omwonen-den wel tot waardevolle ideeën en daarmee een kwalitatief beter plan, vindt Rijkswaterstaat. Echte cocreatie maakt iedereen eigenaar De Omgevingsvisie van de provincie Gelderland is middels een cocreatief proces tot stand gekomen. In het kader van het programma Nu al Eenvoudig Beter laat de provincie Gelderland zien dat er anti-ciperend op de Omgevingswet kan worden gehandeld.

terug

Verkeersveiligheid steeds meer uit zicht Bewustmakingscursussen zullen verkeersveiligheid verhogen Het BIVV (Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid) is ervan overtuigd dat bewustmakingscursus-sen als alternatief voor onmiddellijke inningen bij minder zware verkeersovertredingen, zoals staats-secretaris voor Mobiliteit M. Wathelet (CDH) voorstelt, zullen leiden tot meer verkeersveiligheid.

terug

Maatschappelijke kosten verkeersveiligheid ondergewaardeerd TVM zet in op transportveiligheid Verzekeringsmaatschappij TVM gaat haar sponsorinvesteringen concentreren op het veiliger maken van het vrachttransport in Nederland en België. TVM kiest daarmee voor een meer maatschappelijke inzet van sponsoring. In hoofdlijnen gaat TVM samen met de eigen vervoerders initiatieven ontwik-kelen om kruispunten en wegen veiliger te maken. Tevens wil TVM de vrachtwagens veiliger maken en daar zowel bij de chauffeurs als ook bij de jeugd bewustwording over te creëren. ANWB: Inkomsten verkeersboetes niet voor verkeersveiligheid In 2013 bedroegen de inkomsten uit verkeersboetes 1 miljard euro. Deze zijn niet gebruikt om de verkeersveiligheid te verbeteren, maar met name om de schatkist te vullen. Dit zegt de ANWB.

Om trendwatching handen en voeten te geven heeft VMC de volgende denk- en werkstructuur ont-wikkeld:

tijdgeest: een onderstroom van maatschappelijke eigenheden door de jaren heen. Er blijkt een patroon van beweging en tegenbeweging te ontdekken die tijdsperioden omvat, zoals de jaren '50, gevolgd door de jaren '60, etc. Met dat patroon is ook in te voelen welke richting de samen-leving de komende jaren op gaat.

databank trends: VMC volgt dagelijks ontwikkelingen aan de hand van nieuwsberichten, gesprek-ken, ervaringen buiten. Deze inventarisatie leggen wij vast in onze databank naar de categorie van de DESTEP. De DESTEP staat voor de domeinen Demografie, Economie, Sociaal-cultureel, Technologie, Ecologie-Ruimte en Politiek.

TrendNieuwsbrief

(maandelijks)

Trendrapport(in opdracht van)

Jaren ‘50Jaren ‘00/10

© Bloom

zekerewereld

vrijewereld

egowereld

socialewereld

behoudende

wereld

rationele

wereld

dynamische

wereld

gevoelswereld

Jaren ‘60/70

Jaren ‘80

Jaren ‘90Jaren ‘10/20

IkIk - Wij

Vrijheid / Verandering

Zekerheid / Behoud

TIJDGEEST

DATABANKTRENDS - SCENARIO’S

Korte termijn Lange termijn

??

??

??

??

??

??

??

??

??

??

??

??Demografie

Economie

Sociaal - cultureel

Technologie

Ecologie - Ruimte

Politiek

WERKWIJZE VAN VMC BELEIDS- EN PROCESMANAGMENT Trendwatching in het beleidsveld van verkeer en mobiliteit is een nog tamelijk onontgonnen terrein. Zeker als het gaat om de vertaalslag van trends naar visie, beleid en strategie. VMC Be-leids- en Procesmanagement bericht frequent over trendwatching voor (politieke) bestuurders, beleidsmakers en beslissers op het gebied van verkeer, mobiliteit en automotive Die frequente trendwatching levert inzichten op voor beleidsmatige en strategische afwegingen. Het gaat dan niet meer om extrapolatie van het verleden naar de toekomst, maar om ontwikke-lingen, nieuwigheden in het heden als inspirator, aandrijver voor de toekomst te zien en te waarderen. Daarvoor zet VMC zich in.

ONZE PRODUKTEN VMC verstrekt regelmatig berichten en informatie. Daarvoor hebben wij twee middelen:

de VMC TrendNieuwsbrief. Maandelijks rapporteren wij de meest interessante en relevante trends. Wij geven daarbij een korte analyse van deze trends en willen aan de hand daarvan een beleidslijn beschrijven. Deze TrendNieuwsbrief verspreiden wij via onze website. Tevens kunt u zich aanmelden voor toezending per e-mail.

het VMC TrendRapport. Dit : is een verdiepende analyse voorzien van een duiding. Uw beleids-onderwerp en de relevante trends brengen we met elkaar in verband en we rapporteren hoe u deze trends kunt inzetten voor uw eigen toekomstontwikkeling. Dit is maatwerk. Heeft u hier-

voor belangstelling, neem dan contact met ons op via . info@vmc-bv.nl. Zie ook onze website www.vmc-bv.nl voor wat we doen op het gebied van trends en scenarioplan-ning.

terug

Met vriendelijke groet, “Op een andere manier naar je omgeving (leren) kijken”: Max van Kelegom 1. Natuurlijk Sturen (zie ook www.verkeerzien.nl) e-mail max@vmc-bv.nl 2. Trendwatching/Scenarioplanning

Kijkt u hiervoor op onze website www.vmc-bv.nl

Zin in een paar dagen er op uit? Boek hier mijn vakantiehuisje in Limburg! telefoon 0346 - 553 683 mobiel 0651 -984 927 VMC Beleids- en Procesmanagement Postbus 1629 NL-3600 BP MAARSSEN KvK 30 15 82 44 onder de naam Verkeer & Milieu Consultancy B.V.