Wetteksten Vlaanderen mbt Houtkanten

Kleine landschapselementen als houtkanten, bomenrijen en hagen zijn de spiegels bij uitstek

van de natuurkwaliteit en biodiversiteit in het landelijke gebied. Vlaanderen beschikt over een

indrukwekkend arsenaal aan wettelijke en reglementaire bepalingen die de bescherming van

deze kleine landschapselementen beogen. Deze worden geleverd door de wetgeving op de

ruimtelijke ordening, natuur, bos en landschap. Gezamenlijk hebben ze ingewikkelde

vergunningsprocedures waarbij vaak de inbreng van inhoudelijke experts (ecologen,

boswachters) onmisbaar is. De wetgeving die hier beschreven is regelt de correcte omgang

met wijzigingen van kleine landschapselementen. Kleine landschapselementen zijn lijn- of

puntvormige elementen (met inbegrip van de bijhorende vegetaties) in het landschap zoals:

bermen, bomenrijen, dijken (wallen), houtkanten, hagen, holle wegen,

hoogstamboomgaarden, sloten, struwelen.

De bevoegde overheid in Vlaanderen die deze wetgeving moet doen naleven wordt

vertegenwoordigd door het Agentschap Natuur en Bos en het Agentschap Onroerend Erfgoed.

In de teksten wordt verwezen naar de afbakening van het Vlaams Ecologisch netwerk (VEN),

Speciale beschermingszones (Habitatrichtlijngebieden (SBZ-H) en Vogelrichtlijngebieden (SBZ-

V), gewestplanbestemmingen en beschermde landschappen. De kaarten hiervoor zijn online te

vinden op http://www.geopunt.be.

In deze context moet worden opgemerkt dat een gemeente een gemeentelijke kapmachtiging

kan hebben die strenger is dan de algemene regeling.

Codex ruimtelijke ordening

In Vlaanderen gelden de Gewestplannen als bindende leidraad voor het grondgebruik, waarin de bestemming van elk perceel vastligt in categorieën. Onder een wijziging verstaan we een handeling die het huidige grondgebruik verandert: concreet gaat dit hier over of aanplanten van nieuw plantmateriaal, of het verwijderen van bestaand plantmateriaal. Bij elke wijziging van de bestemming geldt de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Elke handeling die ingaat tegen de bestemming is in principe verboden. Handelingen die wel toegelaten zijn in houtkanten moeten bij het normaal onderhoud passen en gericht zijn op de instandhouding, de ontwikkeling en het herstel van het natuurlijk milieu en van landschapswaarden.

Veldwetboek

Het Veldwetboek vereist een vergunning van de gemeente voor het aanplanten van bomen op gronden

gelegen in gebieden die op de gewestplannen staan aangeduid als “agrarisch”. Alle kappingen zijn apart geregeld binnen het Natuurdecreet en het Bosdecreet (zie verder). Wet 7 oktober 1886, Veldwetboek, B.S. 14 oktober 1886 en Wet 8 april 1969 houdende aanpassing van de Franse tekst en

vaststelling van de Nederlandse tekst van het Veldwetboek, B.S. 25 juni 1969: art. 35bis.

Decreet Onroerend Erfgoed

Houtkanten kunnen ook gelegen zijn in een Beschermd Landschap. Landschappen zijn begrensde grondoppervlakten met een geringe dichtheid van bebouwing en een onderlinge samenhang waarvan de verschijningsvorm en de samenhang het resultaat zijn van natuurlijke processen en maatschappelijke ontwikkelingen. Landschappen die van algemeen belang zijn wegens hun natuurwetenschappelijke, historische, esthetische of sociaal-culturele waarde kunnen in uitvoering van het Landschapszorgdecreet het statuut “Beschermd Landschap” verkrijgen (Decreet 16 april 1996 betreffende

de landschapszorg, B.S. 21 mei 1996).

Kappingen die kaderen in een goedgekeurd landschapsbeheerplan kunnen zonder meer worden

uitgevoerd.

Natuurdecreet en Bosdecreet

Momenteel werkt het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) aan één nieuw decreet dat de

twee volgende decreten zal vervangen.

Het Natuurdecreet voorziet in de afbakening van 125.000 ha als Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en van Speciale Beschermingszones (SBZ) die de Europese lidstaten moeten instellen in uitvoering van de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. (Decreet 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, B.S. 10 januari 1998: art. 17). Voor wijziging van vegetatie of van kleine landschapselementen die niet onder het normaal onderhoud vallen (aanplanten of kappen) is steeds een natuurvergunning nodig, af te leveren door het ANB. Onder “kappen” wordt begrepen het verwijderen en beschadigen van houtachtige

beplantingen zoals heggen, hagen, houtkanten, houtwallen, bomenrijen en

hoogstamboomgaarden. Deze beplantingen zijn lijnvormig en daarom volgens het

Bosdecreet (1990) geen bos, tenzij ze breder zijn dan 10meter. Bij de beplantingen horen

ook spontane opslag van bomen waarbij het niet van belang is of ze al dan niet het

resultaat zijn van menselijk handelen.

Het Bosdecreet regelt het beheer van bomen in bosverband. Bossen zijn omschreven als grondoppervlakten waarvan de bomen en de houtachtige struikvegetaties het belangrijkste bestanddeel uitmaken, waartoe een eigen fauna en flora behoren en die één of meerdere functies vervullen. (Decreet 13 juni 1990 (Bosdecreet), B.S. 28 september 1990). Kappingen in bossen die kaderen in een goedgekeurd bosbeheerplan kunnen zonder meer

worden uitgevoerd. Voor alle andere kappingen moet een machtiging worden aangevraagd

bij het Agentschap voor Natuur en Bos.

Buiten de zones van SBZ, VEN of bossen is een stedenbouwkundige vergunning nodig bij

kappen van bomen die op 1m hoogte een omtrek hebben van 1meter. Zijn de bomen

dunner dan geldt een meldingsplicht aan ANB.