STUK 675 (2016-2017) – Nr.1

VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE

DE RAAD

ZITTING 2016-2017 24 MEI 2017

VRAGEN OM UITLEG

Commissie voor Onderwijs en Vorming

van woensdag 24 mei 2017

INTEGRAAL VERSLAG

Hebben aan de werkzaamheden deelgenomen:

Vaste leden: de heer Bruno De Lille, voorzitter,de heer Paul Delva, mevrouw Khadija Zamouri

Plaatsvervanger: de heer Jef Van Damme

1485

2

INHOUD

1. Samengevoegde interpellaties (R.v.O., art. 62, 8a)

- Interpellatie van de heer Paul Delva tot de heer Guy Vanhengel,

collegevoorzitter bevoegd voor Begroting, Onderwijs, Vorming en

Studentenzaken, over het aantal uitsluitingen in het Brussels Nederlandstalig

onderwijs

- Interpellatie van de heer Bruno De Lille tot de heer Guy Vanhengel,

collegevoorzitter bevoegd voor Begroting, Onderwijs, Vorming en

Studentenzaken, over het groot aantal kinderen en jongeren die van school

worden gestuurd

2. Vraag om uitleg (R.v.O., art. 60)

- Vraag om uitleg van de heer Paul Delva aan de heer Guy Vanhengel,

collegevoorzitter bevoegd voor Begroting, Onderwijs, Vorming en

Studentenzaken, over de ondersteuning van het OCB binnen het secundair

onderwijs

3. Regeling werkzaamheden

3

1. Samengevoegde interpellaties (R.v.O., art. 62, 8a)

- Interpellatie van de heer Paul Delva tot de heer Guy Vanhengel,

collegevoorzitter bevoegd voor Begroting, Onderwijs, Vorming en

Studentenzaken, over het aantal uitsluitingen in het Brussels

Nederlandstalig onderwijs

- Interpellatie van de heer Bruno De Lille tot de heer Guy Vanhengel,

collegevoorzitter bevoegd voor Begroting, Onderwijs, Vorming en

Studentenzaken, over het groot aantal kinderen en jongeren die van school

worden gestuurd

De heer Paul Delva (CD&V): In het schooljaar 2015-2016 zouden volgens een persbericht

van Bruzz 233 leerlingen uitgesloten zijn in het Brussels Nederlandstalig onderwijs. Een hoog

cijfer, zeker als het vergeleken wordt met de voorgaande schooljaren. Toch zetten overheden,

ook de VGC, sterk in op de aanpak van deze problematiek, via bijvoorbeeld Time-out.

In het schooljaar 2013-2014 zouden er 97 leerlingen van school gestuurd zijn, in het schooljaar

2014-2015 110. De relatieve cijfers voor Brussel liggen in vergelijking met andere Vlaamse

steden en regio’s het hoogst, met 0,34% van de totale schoolpopulatie in het Brussels

Nederlandstalig onderwijs.

De reden voor de spectaculaire stijging ten opzichte van het schooljaar 2014-2015 is volgens

een CLB-voorzitter “voornamelijk te zoeken in de migratiestroom en toename van diverse

culturen”. Ook wordt verwezen naar de moeilijke sociale thuissituatie van een deel van de

Brusselse leerlingen. Echter, volgens mij is deze moeilijke sociale thuissituatie allerminst een

betrouwbare graadmeter voor problematisch gedrag op school.

Een ander element dat in het bericht van Bruzz aan bod kwam, is de lerarenopleiding. Volgens

medewerkers van de vzw Abrusco blijft er een groep leerkrachten te weinig kennis hebben over

de achtergrond van hun leerlingen, zowel op sociaal als cultureel vlak.

Hoe evalueert u deze stijging van het aantal uitgesloten leerlingen in het Brussels

Nederlandstalig onderwijs? Welke redenen liggen er volgens u aan de basis?

Ik heb nergens teruggevonden dat er 233 leerlingen werden uitgesloten. Volgens het CLB

jaarrapport gaat het over 0,34% van de totale schoolpopulatie in het Brussels Nederlandstalig

onderwijs. Ik heb er dan ook de februaritelling bijgenomen en er zijn 45.000 schoolgaande

kinderen in de Brusselse scholen. 0,34% hiervan is 152. Dit is een groot verschil met de 233

waarnaar er wordt verwezen door Bruzz. Kan u dit verschil verklaren?

We kennen de time-outwerking Abrusco en we weten dat de VGC zo kort mogelijk bij de

scholen probeert te staan en hen maximaal en efficiënt ondersteunt via allerlei kanalen, maar

welke concrete maatregelen of initiatieven worden er vanuit de VGC genomen om deze

specifieke problematiek te bestrijden? Is er na de uitsluiting een rol voor de VGC weggelegd

voor de opvolging van deze jongeren, soms gaat het zelfs over kinderen.

In een vorige vraag van februari 2017, specifiek over de werking van Abrusco, haalde u aan dat

de vzw eind maart met een nieuw strategisch plan zou komen. Kan u hierover wat meer

4

vertellen? Welke nieuwe elementen bevat het plan? Kunnen we van het plan een digitale versie

krijgen?

Men haalt in het bericht eveneens aan dat er nood is aan ‘time-in’: het beter opvolgen en

begeleiden van jongeren op school zelf. Daarvoor heeft Abrusco jongerencoaches in dienst, die

tussen januari en juni 2016 125 jongeren individueel begeleidden. Heeft u al zicht op een

totaalcijfer voor het hele jaar 2016? Zijn er al voorlopige cijfers voor dit schooljaar? Hoe wordt

de werking van de jongerencoaches geëvalueerd? Werken deze jongerencoaches samen met het

CLB?

Hoe staat u tegenover de uitspraak dat sommige (Brusselse) leerkrachten nog te weinig voeling

hebben met de sociale en culturele verschillen in hun klas? Is dit – in het kader van permanente

samenwerking met Vlaanderen – een voorwerp van overleg met uw Vlaamse evenknie, Vlaams

minister Hilde Crevits?

CD&V denkt dat de CLB’s expertise kunnen gebruiken van mensen die de

armoedeproblematiek en de sociale problematieken goed onder de knie hebben. Doet het

Brusselse CLB vandaag beroep op zo’n expertise voor de uitbouw van haar werking?

De heer Bruno De Lille (Groen): Het jaarrapport van de centra voor leerlingenbegeleiding

voor het schooljaar 2015-2016 geeft een beeld van de zorgvragen van jongeren en hoe scholen

daar mee omgaan. In de pers werd vooral gefocust op het aantal kinderen en jongeren van school

werd gestuurd. Vooral het Brussels hoofdstedelijk gewest scoort hoog: 233 leerlingen werden

in het schooljaar van school gestuurd. Opmerkelijk is dat van die buitengesloten leerlingen er

19 leerlingen van het lager onderwijs waren. Je kunt je afvragen hoe het komt dat een lager

schoolkind zo’n gedrag stelt dat een school als enige uitweg de uitsluiting van het kind ziet. We

weten allemaal dat een school, de juf of de meester, het schoolteam zo’n beslissing niet licht

neemt en dat er een gans traject aan vooraf is gegaan. Maar niettemin is dit een verlies, in de

eerste plaats voor het kind/jongere en zijn context, maar ook voor de klas, de school en de

samenleving.

Het jaarverslag gaf aan dat het aantal interventies per zorgvraag stijgt. Een verklaring hiervoor

is de toenemende complexiteit van de zorgvragen. Maar ook het feit dat de CLB’s nu in het

kader van het decreet Integrale Jeugdhulp als laagdrempelige toegang tot de jeugdhulp

functioneert, maakt dat zij geconfronteerd worden met zwaardere hulpvragen. Probleem is wel

dat de CLB’s moeten doorverwijzen naar gepaste hulpverlening … helaas waar de wachtlijsten

troef zijn. Uit een eerder antwoord van collegelid Bianca Debaets op een vraag van collega

Arnaud Verstraete weten we dat we geen specifieke cijfers hebben over de wachtlijsten voor

Brussel, maar voor Vlaams-Brabant en Brussel samen waren dit eind 2015 847 kinderen en

jongeren die wachten op een specifieke hulpverlening. Uit het jaarverslag leren we ook nog dat

de wachttijd voor de effectieve opstart van jeugdhulp gemiddeld 130 dagen of meer dan 4

maand duurt, en bij sommige voorzieningen zelfs tot meer dan 5 maand.

Via de pers weten we hoeveel leerlingen getroffen werden in Brussel door een uitsluiting (BOS-

maatregel), namelijk 233, maar voor de andere maatregelen ontbreken de cijfers, met name

voor de maatregelen “aantal (problematische) afwezigheden”, “tijdelijke schorsing in kader van

tuchtdossier”, en “manifeste onwil”. Kunt u die cijfers verstrekken?

Is er zicht op wat er met de kinderen/jongeren gebeurt na een BOS-maatregel? Is hierover ook

contact met de Franstalige gemeenschap? Zijn er kinderen of jongeren die na een BOS-

5

maatregel in het Nederlandstalig/Franstalig onderwijs overstappen naar het Franstalige /

Nederlandstalig onderwijs?

Vlaams minister Hilde Crevits verklaarde in het Vlaams Parlement dat er extra middelen

werden uitgetrokken om kinderen met gedragsproblemen beter te begeleiden op school. Wat

was het aandeel van deze middelen voor Brussel? Hoe werden deze middelen ingezet?

De kinderrechtencommissaris pleitte voor een onafhankelijke bemiddelaar bij problematische

relaties. Hoe ziet u dat functioneren voor het Nederlandstalig Brussels onderwijs?

De problematiek vraagt het wegwerken van de schotten tussen onderwijs en welzijn, het

versterken van de CLB’s en het wegwerken van de wachtlijsten. Wat doet de VGC om de

samenwerking tussen onderwijs en welzijn te verbeteren?

Naast Abrusco (vroegere Time-Out Brussel) zijn er nog andere voorzieningen die lagere en

middelbare scholen begeleiden in deze problematiek. Kunt u mij een overzicht bezorgen? Zijn

er ook projecten in het lager onderwijs? Wat is de evaluatie van de scholen over deze

begeleidingen? Welke van deze organisaties worden gefinancierd door de VGC? Hoe ziet u de

regierol van de VGC in deze?

De heer Jef Van Damme (sp.a): Ik heb de collegevoorzitter afgelopen jaar al 2 keer over dit

onderwerp geïnterpelleerd. Twee keer heeft hij mij verwezen naar het feit dat er een nieuwe

overeenkomst zou komen. Ik veronderstel dat deze overeenkomst ondertussen wel klaar zal

zijn. In deze overeenkomst en de daaraan gekoppelde rapportage van het afgelopen jaar zou

duidelijkheid moeten komen over de werking van Abrusco, over het cijfermateriaal en over een

aantal vragen die de collega’s vandaag hebben gesteld en waar ik me bij aansluit.

Wat is de mogelijkheid van een tussenkomst voor jongeren in de laatste graad van het lager

onderwijs?

Is er een mogelijkheid voor ouders en jongeren om rechtstreeks aan te kloppen bij Abrusco?

Dit is niet echt duidelijk op de website. Ging er geen nieuwe website komen?

Hoe kan de werking van Abrusco verder worden uitgebreid? Dus niet meer gebaseerd op de

huidige werking die zich de facto focuste op een 7-tal scholen. De werking moet zich uitbreiden

naar meer scholen en zich meer koppelen aan objectieve criteria. Dus niet meer zoals het was

waarbij Abrusco werkte aan opgebouwde competenties rond een bepaald aantal scholen. Er

moet duidelijkheid komen op welke basis de scholen al dan niet structureel ondersteund kunnen

worden door Abrusco.

Mevrouw Khadija Zamouri (Open Vld): Naast de boeiende vragen heb ik nog enkele

bijvragen. Waar komen de cijfers die Bruzz aanhaalt, nl. 233, - en die collega Delva nergens

terugvindt - vandaan?

Het CLB maakt een link naar leerlingen vanuit een migratiestroom. Wat is het profiel van deze

jongeren? Zijn dit leerlingen die recent het land zijn binnengekomen?

Hoe zit het eigenlijk met de samenwerking met het leertijdstraject? Werken de scholen of

Abrusco nauw samen met leertijd?

6

Collegevoorzitter Guy Vanhengel: De laatste jaren vermeldden de jaarverslagen van de

Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB’s) een stijgend aantal uitgesloten leerlingen in het

onderwijs in Vlaanderen en Brussel, vooral in de steden.

In Brussel werd in het schooljaar 2015-2016, 393 keer een leerling definitief uitgesloten in het

Nederlandstalig onderwijs in Brussel. Daarbij zien we dat verschillende leerlingen meer dan

één keer definitief werden uitgesloten en dat 85% van al deze leerlingen ook effectief in het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont.

Kijken we naar de percentages definitieve uitsluiting, ten opzichte van het totaal aantal

leerlingen secundair onderwijs, op basis van de woonplaats van de leerlingen, dan werden

2,69% van Brusselse jongeren in het secundair onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap

uitgesloten in 2015-2016. Ik zal de cijfers van de Vlaamse Gemeenschap laten overmaken voor

toevoeging aan het verslag.

De Vlaamse conceptnota ‘Samen tegen Schooluitval’.

Op 26 juni 2015 keurde de Vlaamse Regering de conceptnota ‘Samen tegen Schooluitval’ goed,

om spijbelen en vroegtijdige schooluitval aan te pakken en het aantal uitsluitingen terug te

dringen. Concreet werd beslist om per regio - Brussel is er één van - een coördinator aan te

stellen. Met ondersteuning van de Vlaamse spijbelambtenaar zet elke coördinator een platform

‘Samen tegen Schooluitval’ op. Op dat platform worden alle partners, uit het onderwijsveld én

het welzijnsveld, die werken rond de problematieken van spijbelen, schooluitval en

uitsluitingen, samengebracht. De werkzaamheden van dit platform moeten resulteren in een

gedeeld actieplan en de uitvoering ervan. Op deze manier wil de Vlaamse Regering tot één

omvattend beleid komen, al is het financieringsmodel van dat ’Vlaams Actieplan Schooluitval’

nog niet duidelijk.

Daarnaast besliste de Vlaamse Regering om de vroegere time-out en leerrechttrajecten te

hervormen tot ‘Naadloos aansluitende flexibele trajecten (NAFT)’ opdat, op maat van de

jongere, onderwijs-welzijnstrajecten kunnen worden opgestart. Voor Brussel werd vorig

schooljaar 1 VTE (voltijds equivalent) daartoe ter beschikking gesteld aan de vzw Abrusco.

Ik moet hier aan toevoegen dat de vzw Abrusco al enige tijd geleden haar aanbod van trajecten

hervormde, dankzij de nieuwe overeenkomsten en subsidiëring met en van de VGC. Zo werden

de verschillende types van trajecten voor jongeren (‘time-out’, ‘extra-time’, ‘leerrecht-

trajecten’, …), omgevormd naar preventieve maatregelen en trajecten op maat en ‘NAFT’s’,

binnen en buiten de school.

Het debat in het Vlaams Parlement.

Het debat over de schooluitval en de uitsluitingen werd recent, op 19 april 2017, in het Vlaams

Parlement opnieuw gevoerd. Dat debat bevestigt dat preventie het belangrijkste wapen is tegen

uitsluitingen. Herhaaldelijk werd er gewezen op het belang van de volgende elementen:

- de eerstelijnsfunctie van leerkrachten, scholen en CLB’s;

- de preventieve inzet op acties die het welbevinden en betrokkenheid van leerlingen en

ouders op school verhogen;

- de versterking van de lerarenopleiding;

7

- de vraag aan de scholen en de pedagogische begeleidingsdiensten (PBD’s) om een sterk

zorgbeleid uit te werken en aandacht te hebben voor de preventie en aanpak van deze

problematieken;

- de nood aan een onafhankelijke bemiddelaar bij problematische situaties tussen jongere,

school en ouder.

Er werd opgemerkt dat al deze zaken moeten gebeuren binnen de bestaande omkadering en

financiering.

Uit het debat bleek eveneens dat de cijfers over uitsluitingen dienen genuanceerd te worden.

Het is pas sinds kort dat de scholen verplicht worden om elke tijdelijke of definitieve uitsluiting

te melden en te bespreken met de CLB’s. Cijfers over wat met leerlingen gebeurt na uitsluiting,

blijken, voorlopig althans, fragmentarisch. Het inzetten op een accurate registratie en

uitwisseling van deze gegevens op Vlaams niveau is daarom een goede zaak.

De ‘Werkgroep Definitieve Uitsluitingen Brussel’ van het LOP.

Begin dit jaar startten de Lokale Overlegplatformen in Brussel (LOP’s) met een ‘Werkgroep

Definitieve Uitsluitingen Brussel’, met de bedoeling:

1) een duidelijker zicht te krijgen op het aantal definitieve uitsluitingen en de

leerlingenstromen van uitgesloten leerlingen in de Brusselse scholen;

2) om de procedure die wordt opgestart wanneer de relatie tussen jongere en school begint

spaak te lopen, te hervormen. Zo wil men de tijdelijke of definitieve uitsluiting zo lang

mogelijk uitstellen, men wil verzekeren dat met iedere jongere een afdoend traject wordt

doorlopen, in samenwerking met het CLB en met externe partners, zoals Abrusco of

andere vzw’s. Zo krijgen jongeren meer kans op een succesvolle schoolloopbaan;

3) om bij uitsluiting een betere werkwijze toe te passen. Bij een uitsluiting van een leerling

wordt eerst binnen het onderwijsnet naar een andere school gezocht. Lukt dat niet, dan

nemen de onderwijsnetverantwoordelijken contact op met de andere netten. Vindt men

dan nog geen plaats, dan wordt nu de bemiddelingscommissie van het LOP

ingeschakeld, als onafhankelijke bemiddelaar, om samen met de onderwijsnet-

verantwoordelijken en CLB’s een school te vinden.

De VGC maakt deel uit van deze ‘Werkgroep Definitieve Uitsluitingen Brussel’, aangezien zij,

met het Onderwijscentrum Brussel (OCB), met het CLB, met het buitengewoon onderwijs en

met het subsidie- en ondersteuningsbeleid, sterk inzet op het welbevinden op school, op

schoolloopbaanondersteuning voor de leerlingen, op de pedagogische professionaliteit en

slagkracht van directies en leerkrachten, op goede onderwijsinfrastructuur en uitrusting.

Vzw Abrusco.

Het aanbod van deze vzw is er in essentie op gericht om schooluitval en uitsluitingen tegen te

gaan. Naast de verdere ontwikkeling van NAFT-trajecten op maat van de jongere, zet Abrusco

de laatste jaren steeds meer in op concrete acties en ondersteuning in de scholen en op het

preventief en proactief ondersteunen van jongeren binnen en buiten de school. Abrusco zal ook

de ondersteuning van leerkrachtenteams verder uitwerken, in samenwerking met de CLB’s en

het OCB.

Zoals eerder gesteld, de klassieke ‘time-out’ trajecten werden omgevormd naar een combinatie

van preventie en ondersteuning op school, van begeleiding binnen en buiten schoolverband en

van ‘NAFT’s, steeds op maat van de jongere.

8

De jongerencoaches van Abrusco werken specifiek in de Brusselse scholen, om dreigende

schooluitval of uitsluiting te detecteren, te vermijden en te verhelpen. In de loop van 2016 waren

vier jongerencoaches actief in zeven scholen. De redenen voor opstart van een begeleiding

waren: problemen met attitude en/of schoolresultaten, psychosociale vragen, schoolmoeheid,

spijbelen, een laag welbevinden van de jongere, moeilijke thuissituaties. In 2016 begeleidden

zij zo 160 jongeren, waarbij 85% van deze jongeren geholpen werden met een begeleiding

binnen de schoolcontext, en 15% met een begeleiding buiten de schoolcontext, steeds

opgevolgd door het leerkrachtenteam en het CLB. Door schoolintern te werken en zelf acties

voor te stellen aan het leerkrachtenteam, werkt Abrusco mee aan het verlagen van het aantal

uitsluitingen.

De vzw Abrusco stelt dat zij zich uitdrukkelijk wenst te distantiëren van het bewuste artikel in

Bruzz, dat door de vraagstellers wordt aangehaald. De vzw geeft aan dat het artikel geen juiste

weerslag is van het interview, dat de vzw niet akkoord gaat met een aantal stellingen die haar

in de mond worden gelegd en dat de aangehaalde cijfers over uitsluitingen in het artikel niet

correct zijn.

Een Brusselse aanpak.

De uitwerking van een netoverschrijdende werking rond leerlingenbegeleiding en de

afstemming er van tussen alle partners uit het onderwijsveld en welzijnsveld, in de strijd tegen

uitsluiting en schooluitval in Brussel, is geen eenvoudige opdracht. Het platform ‘Samen tegen

Schooluitval’ is momenteel bezig om het hele veld in Brussel te inventariseren. Geen sinecure,

gezien de vele, vele partners die van dichtbij en van veraf bij deze problematiek betrokken zijn

of dat willen zijn. Ik zal deze voorlopige, niet-geconsolideerde inventaris laten toevoegen aan

het verslag.

Er bestaat bij de VGC geen twijfel over waar we naar toe moeten in Brussel: willen we succes

boeken in de strijd tegen schooluitval in ons onderwijs, moeten eerst de opdrachten en

verantwoordelijkheden van al deze onderwijs- en welzijnspartners duidelijk zijn. Pas dan kan

een gemonitorde, resultaatsgebonden samenwerking tussen deze partners echt van start kunnen

gaan. De toekomstige werking van de vzw Abrusco wordt in dit kader bekeken.

Waar de VGC voor gaat, is dat jongeren en hun ouders en de scholen, een gepaste en afdoende

ondersteuning kunnen krijgen, zowel van de onderwijspartners (de CLB’s, de Pedagogische

Begeleidingsdiensten (PBD’s), het OCB, de ondersteuners binnen het M-decreet en

organisaties zoals Abrusco) als van de welzijnspartners die rond deze problematieken een

verantwoordelijkheid hebben (de CAW’s (Centrum voor Algemeen Welzijn), de CGG’s

(Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg) en vele andere welzijnsorganisaties).

Met betrekking tot het inzetten van extra middelen heeft Vlaams minister Hilde Crevits

verwezen naar het ondersteuningsmodel dat in volle ontwikkeling is. Het aantal middelen dat

kan worden ingezet is nog niet bekend.

Gezien de ontwikkelingen wordt er nog gewerkt aan de overeenkomst met Abrusco. Het nieuwe

kader wordt vooral besproken met het onderwijsveld zelf.

Abrusco is op vraag actief in alle scholen. Ze werken vraaggestuurd.

9

De heer Paul Delva (CD&V): De cijfers van het CLB geven aan dat er vooral uitsluitingen

zijn in de steden. Uitsluitingen zijn het eindpunt van een hele evolutie die een jongere heeft

doorlopen. Een uitsluiting geeft volgens mij vooral aan hoeveel jongeren moeilijk een plaats

vinden in een school en in de samenleving in het algemeen. Het uitsluiten bevindt zich aan het

einde van een keten van niet goed functioneren.

Ik denk dat het gedrag van jongeren vaak te wijten is aan tal van factoren en dat het niet altijd

direct met school te maken heeft, maar met de situatie waarin jongeren leven.

De collegevoorzitter maakte melding van 393 jongeren die werden uitgesloten, maar dat er een

aantal dubbeltellingen inzitten omdat sommige jongeren op 1 jaar meerdere keren worden

uitgesloten. Heeft u een idee over het aantal unieke leerlingen?

Collegevoorzitter Guy Vanhengel: De registratie gebeurt door de Vlaamse Gemeenschap.

Aan minister Crevits zou kunnen gevraagd worden of haar administratie de dubbeltellingen uit

de cijfers zou kunnen halen.

Een uitsluiting focust heel erg op een individueel geval. Maar een uitsluiting kan ook betrekking

hebben op iemand die uit een bepaalde omgeving wordt gehaald. Soms is het goed een individu

uit een omgeving te halen, zonder de schuld op dat individu te leggen, met het oog op een beter

functioneren in een andere omgeving.

De heer Paul Delva (CD&V): Ik denk dat het nuttig is de individuele jongeren te kennen om

2 redenen. Ten eerste om het te weten en ten tweede omdat het een indicatie geeft van het aantal

jongeren dat meerdere keren per jaar wordt uitgesloten.

Soms is het inderdaad beter voor de jongere en de klasomgeving dat hij wordt uitgesloten.

Klasgenoten kunnen veel hinder ondervinden van het slecht functioneren van een leerling,

waardoor zij uiteindelijk besluiten om naar een andere school gaan.

U zei dat 2,69% van Brusselse jongeren in het secundair onderwijs van de Vlaamse

Gemeenschap wordt uitgesloten. Dat is een hoog percentage. Belangrijk om weten is dat

“uitsluiting” niet betekent dat een jongere op geen enkele school meer is ingeschreven.

De cijfers van de opvolging na de uitsluiting zijn fragmentarisch. Men onderneemt pogingen

om een uitsluiting te begeleiden dus waarom kan er geen goede opvolging zijn na de uitsluiting?

Jongeren die uitgesloten worden, vertoonden al problematisch gedrag. Reden te meer dus om

ze van heel dichtbij op te volgen.

Abrusco werkt vraaggestuurd. De jongerencoaches zijn nu actief in 7 scholen. Vorig jaar

werden in deze 7 scholen 160 leerlingen geholpen. Als men kijkt naar de 393 jongeren die

worden uitgesloten, blijkt dat heel wat jongeren niet of te laat in contact komen met Abrusco.

Ik steun Abrusco al jaren en het is duidelijk welke richting ze uit moeten. Zijn er voldoende

mensen werkzaam bij Abrusco?

De heer Bruno De Lille (Groen): De collegevoorzitter liet weten dat er één coördinator per

regio is. Hij zit bij Abrusco en moet zoals ik heb begrepen een platform opzetten. Hoe kunnen

we er voor zorgen dat deze coördinator en Abrusco zelf contact heeft met alle scholen?

10

Als er zoveel leerlingen worden uitgesloten, denk ik dat elke school hiermee te maken kan

krijgen. Het is moeilijk te aanvaarden dat sommige scholen wel een extra begeleiding krijgen

en andere niet.

Voor wat er na de uitsluiting gebeurt, nemen de netten zelf hun verantwoordelijkheid. Kan een

school een leerling pas uitsluiten als ze zeker weet dat een andere school de leerling wil

opvangen? Kan een school een leerling uitsluiten en de ouders hun plan laten trekken? Graag

wat meer duidelijkheid hierover.

Heb ik goed begrepen dat er naast Abrusco geen andere voorzieningen voor het Nederlandstalig

onderwijs in Brussel zijn die rond dit gegeven werken? Wat gebeurt er met het lager onderwijs

want Abrusco werkt volgens mij enkel met het secundair onderwijs?

Abrusco distansieert zich van het persbericht. Waarom hebben ze geen recht van antwoord

geschreven?

De heer Jef Van Damme (sp.a): Is de nieuwe overeenkomst met Abrusco er al? Zo ja, had ik

graag wat meer uitleg hierover gekregen. Misschien kan de overeenkomst als bijlage bij het

verslag worden gevoegd.

Collegevoorzitter Guy Vanhengel: De overeenkomst is nog in de maak. Zodra ze er is, zal ik

ze aan de commissievoorzitter overmaken.

Het is niet evident om een recht van antwoord te schrijven. Ik heb er begrip voor dat er geen

recht van antwoord werd geschreven. Ik weet niet of het werd gevraagd.

Abrusco is niet de enige organisatie die de begeleiding doet. Het is niet Abrusco die in eerste

lijn moet worden aangesproken. Dit zijn de directies zelf en onmiddellijk nadien de CLB’s.

Veel van de uitgesloten leerlingen werden eerder opgevolgd door de CLB’s. Pas als de situatie

zeer specifiek wordt, wendt men zich tot Abrusco. Veel scholen moeten niet tot bij Abrusco

gaan om een bevredigende oplossing te vinden.

De andere vzw’s die ook actief zijn op dit vlak, zullen we in een lijst opnemen en bezorgen.

De regelgeving zegt dat scholen zelf verantwoordelijk blijven voor de leerlingen die ze

uitsluiten. Een school moet de leerling die ze uitsluit eerst in een andere school geplaatst

krijgen. Ze moet dus een andere plaats vinden voordat ze een leerling een leerlingentraject kan

ontzeggen.

De heer Paul Delva (CD&V): De term “uitsluiting” is een zeer negatief beladen term.

2. Vraag om uitleg (R.v.O., art. 60)

Vraag om uitleg van de heer Paul Delva aan de heer Guy Vanhengel, collegevoorzitter

bevoegd voor Begroting, Onderwijs, Vorming en Studentenzaken, over de ondersteuning

van het OCB binnen het secundair onderwijs

De heer Paul Delva (CD&V): Mijn vraag komt er naar aanleiding van het werkbezoek aan

OCB. Dat was een interessant en leerrijk bezoek. De medewerkers van OCB lieten toen verstaan

dat ze meer zouden inzetten op het secundair onderwijs dan nu het geval is.

11

We weten allemaal dat het Brussels Nederlandstalig onderwijs sterk ondersteund wordt door

verschillende partners, met stip door het Onderwijscentrum Brussel. Deze vorm van

vraaggestuurde ondersteuning is benijdenswaardig. Ik denk dat er vanuit Vlaanderen met grote

argusogen naar wordt gekeken.

OCB biedt een grote meerwaarde, en dat wordt duidelijk bewezen door de jaar na jaar stijgende

vraag. Het is een teken aan de wand dat scholen deze ondersteuning nodig hebben en

appreciëren.

Omdat de omvang van het Nederlandstalig basisonderwijs groter is dan het secundair

onderwijs, is het ook logisch dat de focus vooral bij dit basisonderwijs ligt. Toch zijn er ook

grote noden in het secundair onderwijs. Ik leg de link met de vorige interpellatie en ik denk

bijvoorbeeld ook aan de thematiek van een evoluerende ouderbetrokkenheid, maar ook de

ontwikkeling van een duidelijk taalbeleid is in het secundair onderwijs nog vaak een

aandachtspunt. We mogen er niet zomaar van uit gaan dat de jongeren uit het secundair

onderwijs de instructietaal zo maar machtig zijn. Dit is vaak niet het geval.

Hoe evolueert de ondersteuningsgraad van het Onderwijscentrum Brussel in het secundair

onderwijs?

Welke concrete inhouden hebben de huidige ondersteuningstrajecten?

Werkt de VGC proactief om secundaire scholen te motiveren gebruik te maken van deze

ondersteuningsmogelijkheden, gelet op de vraaggestuurde werking die het OCB hanteert?

Met welke andere actoren, die actief zijn binnen het niveau van het secundair onderwijs, werkt

de VGC complementair samen?

Collegevoorzitter Guy Vanhengel: Het Onderwijscentrum Brussel (OCB) heeft dit schooljaar

het proactief contacteren van scholen opgestart. Dit betekent dat alle scholen die het huidig

schooljaar geen ondersteuning van OCB hadden aangevraagd, door OCB bezocht werden.

Tijdens deze contacten had OCB zowel aandacht voor het informeren van de school over de

ondersteuningsmogelijkheden als het beluisteren van de vragen en zorgen van deze scholen met

betrekking tot onderwijs in Brussel. In totaal werden tussen de krokus- en de paasvakantie 47

scholen bezocht, waaronder 17 secundaire scholen. Dit proactief contacteren was zowel voor

de ondersteuners als de scholen een boeiende en leerrijke ervaring.

Om ondersteuning te kunnen krijgen van het OCB tijdens het schooljaar 2017 – 2018 moesten

de scholen vóór 15 mei een ondersteuningsvraag indienen. 25 van de 40 secundaire scholen in

Brussel dienden een ondersteuningsvraag in. Huidig schooljaar was het OCB actief op 14

secundaire scholen. Dit zijn dus 11 nieuwe secundaire scholen die volgend schooljaar zullen

ondersteund worden.

De inhouden van de ondersteuningsnoden zijn heel divers: taalbeleid, taalontwikkelend

vakonderwijs, ouderbetrokkenheid en breed leren zijn de meest voorkomende thema’s.

De werking van het Onderwijscentrum Brussel verloopt in structurele samenwerking met de

netgebonden pedagogische begeleidingsdiensten. Hiertoe werd in 2015 tussen OCB en de

12

pedagogische begeleidingsdiensten een samenwerkingsprotocol afgesloten. Afhankelijk van de

vraag en de noden van de school, wordt ook samengewerkt met andere relevante partners.

De heer Paul Delva (CD&V): De proactieve houding die het OCB heeft aangenomen richting

secundaire scholen is belangrijk en ik ben blij dat er nieuwe scholen zijn bijgekomen.

3. Regeling werkzaamheden

De Commissie voor Onderwijs en Vorming zal op 27 en 28 september of op 4 en 5 oktober

2017 een terreinbezoek brengen aan een aantal brede scholen in Kent. De uiteindelijke datum

hangt af van de parlementaire vergaderkalender 2017-2018, die in juni wordt vastgelegd.

Volgende terreinbezoeken zijn reeds gepland:

Kent Children’s University

Kent Children’s University is een programma van Kent County Council, met als

doel kinderen tussen 5 en 14 jaar maximale leerkansen te bieden. Kinderen worden

gestimuleerd om deel te nemen aan creatieve en uitdagende leerkansen buiten de

schooluren (voorschools, naschools en tijdens de vakanties). Ouders zijn een

belangrijke partner in dit programma voor de ontwikkeling van hun kinderen.

Oakfield Primary School

Oakfield Primary School telt meer kinderen uit lage socio-economische situaties dan

gemiddeld. Het aantal leerlingen met beperkingen en speciale onderwijsnoden is er

hoger dan gemiddeld. De noden gaan over spreken, taal en communicatie-

moeilijkheden. Er gaat ook aandacht naar de voorschoolse periode.

Temple Hill Community Primary School

In Temple Hill Community Primary School spreken kinderen 26 verschillende

thuistalen. 37 % van de kinderen krijgen er gratis schoolmaaltijden op basis van

socio-economische indicatoren. De school ligt in een residentiële wijk en de

buitenruimte biedt tal van boeiende leerkansen.

In beide scholen gaat er aandacht naar de integrale ontwikkeling van kinderen, is er

een duidelijke missie en visie evenals een doorgedreven professionalisering van alle

medewerkers.

Bezoek aan een middelbare brede school

De Commissie geeft groen licht om dit programma verder uit te werken.

_____________

13

BIJLAGEN

onderdeel uitsluitingen SO

BRUGGE 0,55%

GENK 0,61%

TURNHOUT 0,65%

AALST 0,66%

ASSE 0,76%

HALLE 0,78%

HASSELT 0,84%

KORTRIJK 0,86%

GENT 0,89%

ROESELARE 0,94%

SINT-NIKLAAS 0,96%

OOSTENDE 0,97%

LEUVEN 1,00%

MECHELEN 1,64%

ANTWERPEN 1,95%

BHG 2,69%

VILVOORDE 2,69%

WEMMEL 3,03%

ZAVENTEM 3,98%

Platform 'Samen tegen Schooluitval' - Voorlopige inventaris

Inventaris van organisaties die aan de slag zijn in de aanpak van vroegtijdig schoolverlaten

TOELICHTING Deze inventaris betreft de situatie begin 2017.

Beroepenpunt, Huis van het Nederlands en 'Boost' worden nog toegevoegd door het platform.

Gezien het grote aantal personen en organisaties in Brusse die werkenrond thematieken die kunnen aanleunen bij of bijdragen aan de aanpak van schooluitval werd gekozen om 'Aanbod' in deze lijst te verengen tot: een concreet aanbod naar schooluitval toe, 'een breder begeleidend of therapeutisch aanbod' werd niet in de lijst opgenomen hoewel deze zaken uiteraard ook bijdragen aan de aanpak van (risicofactoren voor) schooluitval.

Bijvoorbeeld: CAW is partner in het verhaal (ook lid van het platform), maar heeft geen aparte fiche, net zoals bv. het OCJ. Zij bieden geen concreet aanbod rond schooluitval. Uiteraard begeleiden zij tal van leerlingen die dreigen uit te vallen of uitgevallen zijn in een breder begeleidend aanbod en zijn zij wel een belangrijke partner.

Preventie Interventie Compensatie Fin.

VGC Subsidiëring verschillende projecten en organisaties zoals Abrusco en OCB

Subsidiëring Abrusco, Leerwinkel, Rails CGG, …

Subsidiëring Abrusco, Leerwinkel, Rails CGG, …

VGC

Ondersteuning PPS-werking (Programma Preventie Schoolverzuim)

Brede scholen

Coaching brede schoolcoördinatoren VGC

- 15 -

VGC-Onderwijscentrum Brussel (OCB)

Coaching van scholen, van beleidsvoerend niveau, over team tot in de klascontext rond waaier aan thema’s: NL, breed leren, diversiteit, ouderbetrokkenheid, mediawijsheid, sociale vaardigheden, speelplaatsbeleid, …

Vorming van leerkrachten

Agodi Dataverzameling afwezigheden, uitsluitingen en vroegtijdig schoolverlaten

Inhouding studietoelage wanneer 2 jaar op rij 30 B-codes

VG

Detectie absolute schoolverzuimer, doorverwijzing PA-commissie: ontnemen studiebekrachtiging (leerling), ontnemen middelen leerling (school)

Administratieve opvolging relatief en absoluut schoolverzuim

Scholengemeenschappen Werkgroep uitsluitingen Samen zoeken naar school bij uitsluiting

VG/priv.

Werkgroep risicoleerlingen

Pedagogische begeleidingsdiensten (PBD)

Ondersteuning van scholen naar beleid toe en naar professionalisering van leerkrachten toe (bv. verbindend schoolklimaat, evaluatiebeleid, differentiatie, …)

VG

Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB)

Schoolondersteuning Draaischijf naar externe hulpverlening of schoolexterne interventies

Exitgesprek (vroegtijdig verlaten school) op vraag

VG en specifiek voor eigen CLB: extra middelen VGC

Begeleiding en diagnostiek bij leerlingen met leer-, studiekeuze-, emotionele-, motivatie-, gedragsproblemen

Begeleiding van leerlingen met tuchtdossier en jongeren@risk

Aanwezigheid op klassenraad bij mogelijke definitieve uitsluiting

- 16 -

Opvolging problematische afwezigheden vanaf 5B-codes

Faro-project (VCLB Pieter Breughel en kinder- en jongerenpsychiatrie Paika, UZ Brussel)

Implementatie geweldloos verzet en nieuwe autoriteit in 7 scholen

VG

Bru+ -project (CLB GO! en PBD GO!)

Experimenteel project ter bevordering van een positief schoolklimaat in 4 scholen

VG

LOP (Lokaal Overleg Platform)

Werkgroep uitsluitingen: procedure en preventie uitsluitingen

Oplossing zoeken bij uitsluiting wanneer er geen oplossing wordt gevonden door school en CLB (bemiddelingscel)

VG

Vlaamse Scholierenkoepel Workshops en trajecten ter bevordering van leerlingenparticipatie op school

VG

Conflixers: vertrouwensleerling, leerlingenbemiddeling, peter/meterschap

ToekomstATELIERdelAvenir vzw (TADA)

Zaterdagschool voor een selectie van de meest kwetsbare kinderen (van 5e lj tot 1e SO) in de vorm van ateliers rond allerlei beroepen en thema’s (gericht op motivatie en toekomstperspectief)

Opvolging van schoolse problemen bij jongeren uit hun doelgroep

priv.

D’Broej Buurtwerking voor naschoolse activiteiten voor kansarme jongeren/jeugdhuis

Begeleiding van jongere en ouders bij uitsluiting (contacten met de school, beroep aantekenen, school zoeken, LOP inschakelen), inschrijvingsproblemen, ondersteuning van ouders bij gedragsproblemen op school e.d.

Project voor jongeren uit hun buurtwerking die vroegtijdig de school hebben verlaten (opgestart op basis van nood)

VGC/VG

Huiswerkklassen

- 17 -

Gemeentelijke diensten ter preventie van schoolverzuim

Individuele begeleiding van leerlingen rond schoolse problematiek en schoolvragen

Ondersteuning ouders en leerlingen bij definitieve uitsluiting op school

Vroegtijdig schoolverlaters informeren en begeleiden rond hun opties, exitgesprekken

gemeenten/ BHG

Infosessies rond onderwijsthema’s Coaching bij motivatieproblemen en bij schoolverzuim

Inventaris van het aanbod

Ondersteuning van scholen bij het ontwikkelen van projecten

Kinderrechtencommissariaat Informeren rond kinderrechten Adviseren en ondersteunen van BOS-leerlingen

VG

Klachtenlijn Signaalfunctie naar beleid toe

Romawerking Foyer Ondersteuning scholen met Roma-lln Begeleiding en opvolging bij moeilijkheden op school

ESF-Romaproject: begeleiding van NEET-jongeren

VGC/EU

Interculturele bemiddeling bij oudercontacten en moeilijke gesprekken

Bemiddeling bij conflicten

Ouderbetrokkenheid scholen mee ondersteunen voor Roma

IROJ (Intersectoraal regionaal overleg Jeugdhulp)

Monitoring, aansturing en afstemming van het jeugdhulplandschap in Brussel

VG

Hopon (Solidariteit van het gezin)

Ondersteuning bij opvoedingsmoeilijkheden thuis of in de klas (0-12j)

Klasobservatie en consultgesprek bij gedragsproblemen

VGC/VG

CKG ’t Sloebernest (Solidariteit van het gezin)

Training voor opvoedingsverantwoordelijken en kinderen met ernstige gedrags/opvoedingsproblemen:

VG

Stop 4-7: combinatie van training voor kinderen, ouders en leerkrachten

Triple P: trainen van positieve opvoedingsvaardigheden bij ouders

Opvoeden enzo: oudercursus rond basisopvoedingsvaardigheden

- 18 -

Meldpunt SI (huidig) Informatie aan aanmelders rond aanbod schoolexterne interventies in Brussel

Informatie aan aanmelders rond aanbod schoolexterne interventies in Brussel

VG

Abrusco Proactieve cirkels met klasgroepen waar problemen verwacht worden

Aanbod naadloze flexibele trajecten (NAFT):

Leerrechttrajecten voor jongeren die nog moeilijk aansluiting vinden op school

VGC (/VG/BHG)

Jongerencoachen actief op enkele scholen Herstelgerichte interventies (hergo, herstelgesprek, no blame)

Klasinterventies bij moeilijkheden

Schoolgebonden ondersteuning

Individuele begeleiding van jongeren die dreigen uit te vallen

Weer-Staan (Alba vzw / Gambas)

Weerbaarheid en zelfbewustzijn vergroten bij jongeren met gedragsproblemen of subassertieve jongeren

Programma wordt ook aangeboden als onderdeel van een leerrechttraject (soms leerlingen zonder school)

VG

Try-out (Alba vzw / Gambas) Dagbesteding voor jongeren tussen 12-18j die dreigen uit te vallen

Dagbesteding voor jongeren tussen 12-18j die (tijdelijk) niet naar school gaan

VG

Wereld van Indra Dagbestedingsprogramma voor jongeren tussen 6-18j die dreigen uit te vallen dmv 1-op-1-begeleiding

Dagbestedingsprogramma voor jongeren tussen 6-18j die geen aansluiting meer vinden op school dmv 1-op-1-begeleiding

priv.

Huppeldepup Dagbestedingsprogramma (1 of 2 halve dagen/week) voor jongeren in het Bao of SO

Project Rails Project geweldloos verzet en nieuwe autoriteit Dramagroepen VGC

Druk op ouderschap

- 19 -

Ondersteuning leerkrachten wanneer CGG actief is op de school of met cliënt

Politie en Parket Politie en parket kunnen schoolverzuim opvolgen bij manifeste onwil van de ouders en/of totale onbereikbaarheid van de ouders

gemeenten/Fed.

Leerwinkel Brussel Informatie over het Brussels opleidings- en onderwijsaanbod voor zowel jongeren als professionals

Bieden van neutrale informatie over de verschillende onderwijsvormen en studierichtingen binnen het hoger secundair onderwijs en alternatieven

Vroegtijdige schoolverlaters informeren en begeleiden bij een educatief traject om alsnog een diploma of andere kwalificatie te behalen

VGC

Studiekeuzebegeleiding Samenwerking met werkwinkel indien oriëntering naar werk

Jump naar Werk, JumpZO en Brussels Infopunt Jobstudenten

Jump naar Werk: informeren over de overgang onderwijs-arbeidsmarkt, belang van diploma aantonen

VGC (/BHG)

JumpZO: leerlingen secundair warm maken voor ondernemerschap

Brussels Infopunt Jobstudenten: jongeren (16+) informeren en begeleiden naar vakantiewerk/jobstudent, warm maken voor diploma

Regionaal Overleg Platform (ROP)

Link onderwijs-arbeidsmarkt VG

Opvolging implementatie duaal leren

YEI-projecten (Youth Employment Initiative)

Vroegtijdig schoolverlaters (18+) intensief begeleiden

EU

- 20 -

naar onderwijs, opleiding, stage of werk

Groep INTRO Trajecten binnen leren & werken YEI EU/VGC/VG

AAZW

Beroepsopleiding met taalondersteuning voor laagtalig en/of kansarm publiek

JES Preventief aanbod vanuit jeugdwerk en vrije tijd Trajecten binnen leren & werken YEI

Masterclass (in ontwikkeling) Straathoekwerk Straathoekwerk VG/VGC

Beroepsopleiding/oriëntering voor laaggeschoolde, langdurig werklozen

Brusselleer Lees- en schrijfondersteuning NL voor semi-analfabete leerlingen in het DBSO

Rekenateliers i.s.m. opleidingsaanbieders (rekenmodule op maat van de opleiding)

Taalkot (ism Huis van het NL) Taal-, reken-, computer- en maatschappijoriëntatiecursussen voor +18-jarigen

VGC/VG

Aanbod voor laaggeschoolden

Openleercentrum Athena Begeleiding van vroegtijdig schoolverlaters bij de voorbereiding voor de EC (geen leeftijdsgrens)

VGC

- 21 -

Tweedekansonderwijs Onderwijs voor vroegtijdig schoolverlaters die hun diploma via het TKO willen behalen (+18)

VG/VGC

Actiris Youth Guarantee: aanbod traject binnen de 6 maanden

BHG/EU

VDAB Doedagen in 6e lj rond technische beroepen met kansen op de arbeidsmarkt

VDAB-opleidingen VG

Mogelijkheid tot bezoek aan opleiding met trajectbegeleider