MobilePaul van OstaijenOrkestmeester orkestrionpagearm in strijkbeweging overzij sierlijk gebaar

antwoordt simbalenkoppels schuiven de vierkantrust van tafels en verhoog naar

kringbewegingindiepte

cirkel draait in vierkant steeds dieper kolke

nparen draaien

kring draaitgapend gat

in het vier-kant

paren zwalpen hun vallend zweet in dieptezwarte parels

SteP staP OP POPulaire liedjes HOP

dikke cilinder de baas danst meewippen p p p

i i i h h h

Kort stoP zegt strijkstokpage houdt dans OPlangzaam

vierkant

VerantwoordingDe vorm van het gedicht, met woorden die lukraak op een blad lijken te zijn geplaatst, vond ik er leuk uitzien. Toen ik het gedicht ging lezen en erachter kwam dat de woorden juist heel bewust door Van Ostaijen door elkaar zijn gezet, vond ik het gedicht nog leuker.Ik vind het ook knap hoe iemand zo’n origineel gedicht als “Mobile” kan verzinnen zonder dat mensen de schrijver uitlachen. Ook al lijkt het gedicht simpel en nietszeggend, heeft het wel degelijk inhoud en de vorm van het gedicht draagt bij aan het verduidelijken van de inhoud. Wat Van Ostaijen heeft gedaan door de vorm van het gedicht de inhoud te laten uitbeelden zodat de lezer het gedicht echt voor zich ziet, vind ik erg mooi.

Inhoud

Marie PlanchéeMarie Plancher

schuiven vergaat de ronde in het

In “Mobile” wordt een dans beschreven. Een mobile is een draaiorgel en een orkestrion is een orgel dat alle blaasinstrumenten uit een orkest naspeelt. Een page was een jongetje dat in de Middeleeuwen werd opgeleid tot schildknaap. In dit gedicht kan het dus betekenen dat de orkestmeester als het ware een hulpje van het instrument is. Cimbalen (of simbalen) zijn ook instrumenten, die tegen elkaar moeten worden geslagen.Nadat hij de muziek heeft beschreven, begint Van Ostaijen de dans uit te leggen. De koppels die dansen beginnen in een kring, waarin zij steeds dieper en dieper verwikkeld raken, totdat de ronddraaiende kring een draaikolk lijkt. Aan het einde van het gedicht wordt de muziek gestopt en gaan de dansers uit de ronde kring weer aan vierkante tafels zitten.

VormDe vorm van het gedicht visualiseert de inhoud. Bijvoorbeeld in diepte staat naar beneden geschreven, alsof de onderste letters echt in de diepte staan. Het wippen, hip, hip, hip lijkt door de witte stukken tussen de woorden op sprongetjes in de dans. De laatste zin (langzaam schuiven vergaat de ronde in het vierkant) staat ook zo geschreven dat het lijkt of de woorden langzaam naar het vierkant toe schuiven, zoals de mensen die in “Mobile” naar een vierkante tafel schuifelen. De hoofdletters en binnenrijm bij SteP staP OP POPulaire liedjes HOP geven het ritme van de muziek aan waar op gedanst wordt. Marie Plancher is een allusie naar een bekende hit uit de tijd waarin het gedicht is beschreven. Vervolgens associeert Van Ostaijen de naam met Planchée, wat Frans is voor vloer. De vloer is de plek waar de mensen in het gedicht op dansen.

Kenmerkend voor de stroming“Mobile” valt onder de stroming typografisch expressionisme, een sub-stroming van de modernisten/twintigers. De modernisten staan bekend om hun breuk met de traditie: ze schrijven niet meer in sonnetten met vaste rijmschema’s. Van Ostaijen gebruikte ook geen sonnetten, wat vooral door zijn bijzondere plaatsing van woorden te zien is, waarmee hij brak met de traditie van de tachtigers en de dichters van het verlangen.