Compressietherapie aan de onderste extremiteiten€¦ · 4 Inleiding 1.1 Aanleiding Voor u ligt het...

Compressietherapieaan de onderste extremiteiten

Expertdocument 2015

2

Compressietherapieaan de onderste extremiteiten

Expertdocument 2015

InitiatiefWCS Kenniscentrum WondzorgNederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie

Dit expertdocument is opgesteld door• NederlandseVerenigingvoorDermatologieenVenereologie(NVDV)• WCSKenniscentrumWondzorg

Medewerking aan dit expertdocument verleenden• NederlandseVerenigingvoorFysiotherapiebinnendeLymfologieenOncologie(NVFL)• ExpertgroepoedeemvandeNederlandseVerenigingvanHuidtherapeuten• Verenigingvooraanmetersvantherapeutischelastischekousen(VATEK)

Colofon© 2016, WCS Kenniscentrum WondzorgPostbus259,2300AGLeiden

[email protected]

Alle rechten voorbehoudenDetekstuitdezepublicatiemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaaktinenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanischdoorfotokopieënofenigeanderemanier,echteruitsluitendmetbronvermelding.

3

Expertgroep Middelen voor compressietherapie van de onderste extremiteiten

R. Bot, VaritexMw.E.Brouwer,docentzelfmanagement,NederlandsParamedischInstituutDr. R.J. Damstra, dermatoloogMw.C.DekkersMANP,verpleegkundigspecialist,WCSKenniscentrumWondzorgMw.H.Hendrikse,huid-enoedeemtherapeut,NVHMw.T.Jongerius,verpleegkundige1elijn,WCSKenniscentrumWondzorgMw.M.Lauret-Roemers,oedeem-enoncologiefysiotherapeutMw.C.vonMeijenfeldt,VATEKMw.M.MeijsMANP,verpleegkundigspecialist,WCSKenniscentrumWondzorgDrs.M.Mooij,arts-fleboloogMw.I.Sissingh,compressiespecialistMw.K.C.TimmMAANP,verpleegkundigspecialist,WCSKenniscentrumWondzorgMw. dr. K. van der Wegen, dermatoloog, NVDVDrs.T.Wentel,dermatoloog

4

Inleiding

1.1AanleidingVooruligthetdocument‘compressietherapieaandeondersteextremiteiten’,eeninitiatiefvanWCS Kenniscentrum Wondzorg en de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV).In2014isonderauspiciënvandeNVDVdeoverkoepelenderichtlijnveneuzepathologieverschenen1metalseenvandeonderdelenderichtlijncompressietherapie2.Dezerichtlijniseendocumentmetaanbevelingenterondersteuningvandedagelijksepraktijkvoeringengeefteenzoobjectiefmogelijkenwetenschappelijkonderbouwdoverzichtvancompressietherapie.Vanwegehetbeperkteaantalgoeduitgevoerdestudiesoverditonderwerp,hetgebrekaanliteratuuroverdemateendeduurvandecompressie,endegrotehoeveelheidbeschikbarecompressiemidde-len,bestaatdebehoefteaaneenmeerpraktischeleidraadvoordekeuzeeninzetvancompres-siemiddelen.Deexpertgroepkwaminmaart2015voorheteerstebijeenenronddeditdocumenteind2015af.

Voordeonderbouwingvandeaanbevelingeniswaarmogelijkgebruikgemaaktvanwetenschap-pelijkeinzichten,richtlijnenenstandaarden.Waardezeexternebronnennietvoorhandenwaren,hebbendeexpertsincompressietherapieopbasisvanhunpraktijkervaringaanbevelingengefor-muleerd.

1.2 DoelstellingHetdoelisduidelijktemakenbijwelkeindicatiescompressietherapietoepasbaaris,welkecom-pressiemiddelenverstrektwordenenopwelkewijzezeingezetmoetenworden.Hetisvanbelangdathetjuistemedischecompressiemiddelopdejuistewijzewordttoegepast,omeenoptimaalresultaatbijdepatiënttebewerkstelligen.Ditexpertdocumentrichtzichalleenopdeondersteextremiteiten,inaansluitingopdeNVDVrichtlijn2014.HetborgenvandekwaliteitvaneffectievecompressietherapiedoorhetopstellenvanditexpertdocumentiseeninitiatiefvanWCSKennis-centrumWondzorginsamenwerkingmetdeNVDV.

1.3ProbleemstellingCompressietherapieiseenvanbelangrijkstebehandelingenvoorpatiëntenmetoedeem.Hetisbewezeneffectiefbijdegenezingvanhetulcuscrurisvenosum,effectiefalsessentieelonderdeelbijdebehandelingvanlymfoedeeminzoweldeinitiëlebehandelfasealsdeonderhoudsfaseenbijhetverminderenvandekansophetposttrombotischsyndroomnaeendoorgemaaktediepveneuzetrombose.Compressietherapieheeftinvloedophetlymfatische,veneuzeenarteriëledeelvandecirculatieenverbetertdeveneuzeafvoerenarteriëletoevoervanbloed.Hetzorgtvooreenbeterelymfe-afvoerenondersteuntdekuitspierpompenvermindertdefiltratievanvochtuitdebloedbaan.Ditgeldtvoorallevormenvanoedeemdiewordenveroorzaaktdoorveneuzeafwijkin-gen(bijvoorbeeldvaricesendiepveneuzeinsufficiëntie),lymfatischestoornissenendoorandereoorzaken. Indedagelijksepraktijkkomthetnogregelmatigvoordatbijpatiëntenmeteenwondwellokalewondbehandelingwordttoegepast,maargeencompressietherapie.Ditkanverschillenderedenenhebben;menisvaakonvoldoendeopdehoogtevanhetwerkingsmechanismevancompressie-therapieofheeftonvoldoendeervaringmetzwachtelenofanderecompressiematerialen.Com-pressietherapieisookeffectiefalsergeenoedeemis3.Tevensiserweinigwetenschappelijkbewijsendusookweinigconsensustenaanzienvanhoogtevandecompressiedrukenbehandelduurnabijvoorbeelderysipelasendiepveneuzetrombose.Echter,indienheterysipelasinhetkadervaneenlymfatischestoornisbetreft,dientdenabehandelingmetcompressieblijvendtezijn.

Degrotehoeveelheidcompressiemiddelenenbijhorendetheorievanaanleggenzorgenvoorverwarringbijdediverseprofessionals.Omopdejuistewijzecompressieteverkrijgendientmendusvoldoendedeskundigtezijnenkennisvandematerialenenbijhorendetheorieëntehebben.Eenvolgendestapinditprocesistebepalenwanneermenzicheenexpertkanenmagnoemen.

5

2. Diagnostiek en indicaties

2.1InleidingOmdatdemensrechtoploopt,isersprakevanhetfenomeenveneuzepathologie.Inhorizontalepositieisdeveneuzedrukaandeenkelongeveergelijkaandedrukinhetrechtergedeeltevanhethart.Zodrawijuitliggendepositiekomenengaanzittenofstaanneemtdeintraveneuzedruktoe.Dezedrukwordtbepaalddoorhetverticalehoogteverschiltothethart.Naasteenadequatedrukophetbeenisookdetechniekvanhetaanleggenvaneencompressiefverbandeenbelangrijkefactorvoordeeffectiviteit.Afzakkendeverbandenzijnnieteffectief;insnoeringendoorverkeerdetechniekvanbandagerenkunnenleidentotplaatselijkeischemieendaardoormogelijktotwon-denenverkeerdmateriaalkanleidentothuidbeschadigingen.Hetisvangrootbelangdatbehan-delaarsvanoedeembegrijpenwelkedruk,welkmateriaalenwelketechniekvoordespecifiekepatiënthetmeesteffectiefis.Richtlijnenopditgebiedontbrekenenomdieredenzalditdocu-menteenaanzetzijnvoorverderonderzoekendeontwikkelingvaneenrichtlijn.Ditdocumentzalonderdeelkunnengaanuitmakenvande‘Kwaliteitsstandaardcomplexewondzorg’inwording.

Compressietherapiekanopverschillendemanierenwordentoegepast.Enerzijdsmetbehulpvanverbanden,hetzijelastische(korte-rekoflange-rekzwachtels),hetzijniet-elastischeverbanden(o.a.gipsverband,zinklijmverbandofAdjustableCompressionDevices(ACD)),anderzijdsmetbe-hulpvantherapeutischelastischekousen.Tenslottekancompressieookpneumatischmetbehulpvancompressiepompenmetluchtkamerswordengegeven.Voormetcompressietherapiewordtgestartzaleendiagnosemoetenwordengestelddooreenartsofverpleegkundigspecialist.Alsdeuitvoeringvancompressietherapiewordtovergedragenaaneenandereprofessional,moetdebehandelaarerzekervanzijndatdeprofessionaldiedecompressietherapieuitvoertbekwaamis.

Wieindiceertmoetwetenwathetonderliggendlijdenis.Datonderliggendlijdenmoet,indienmogelijk,wordenbehandeld.Daarnakangestartwordenmetcompressietherapie,tenzijdaarvooreencontra-indicatiebestaat.

2.2Diagnostiek,indicatiesencontra-indicaties

DiagnostiekVooreenbehandelingmetcompressietherapiewordtgestart,dient,zoalsgezegd,eendiagno-setezijngesteld.Eenvereistonderdeelvandediagnostiekvormthetuitvoerenvandeenkel/arm-index.Aandehanddaarvanwordtdeindicatievoorbehandelingopgesteld.Daarnaastishetgoedomterealiserendaterbijcompressietherapiegekekenwordtofersprakeisvaneeninitiëlebehandelfasedanweleenonderhoudsfase.

IndicatiesVoorcompressietherapievandeondersteextremiteitenzijnverschillendeindicaties:• varices(primairofalsnabehandelingbijflebologischeingrepen),• chronischeveneuzeinsufficiëntie(CVI),• ulcuscrurisvenosum(eindstadiumCVI),• oppervlakkigeendiepveneuzetrombose,• veneuzemalformaties,• zwangerschapsvarices,• posttrombotischsyndroom,• lymfoedeem(primairensecundair),• dependencyoedeem,• oedeemdoorinterneoorzaken(o.a.cardiaal,renaal,septischeshock),• inflammatoireaandoeningen,zoalspanniculitisenvasculitis,• post-traumatischoedeem,• erysipelas,• lipoedeem,• arteriëleulcera(natensiemeting),• Martorellulcus,• traumatischeulcera,• diabetischeulcera,• overigeoorzakenvanulceradiegepaardgaanmetoedeem,• staandeberoepen.

6

Contra-indicatiesAbsolutecontra-indicatiesvoordetoepassingvancompressietherapiezijnarteriëleinsufficiëntie(distalesystolischedruk(DSP)<60mmHgen/ofenkel/armindex<0.52)eneentotaleocclusievanhetdiepeveneuzesysteem.Tevensvormenernstigehuidafwijkingenofeenallergievooreenvandebestanddelenvanhetcompressiemateriaaleencontra-indicatievoorcompressietherapie2.

ComorbiditeitHiermeewordtbedoeldhetoptredenvanéénofmeerdereziektennaastdeaandoeningwaarvoordecompressiemiddelenzijnvoorgeschreven,dievaninvloedzijnopdeeisengesteldaandecom-pressiemiddelen.Demeestvoorkomendezijn:• Reumaofartrose(kanhetaan-enuittrekkenvantherapeutischelastischekousenbemoeilijken).• Ernstigeneuropathie(goedeinstructieaandepatiëntoverinspectievandehuidtervoor-

komingvandrukplekkenenbeschadigingenvandehuid).• Psychischeaandoeningen,bijvoorbeelddementiebeïnvloedtingrotematedetherapietrouw.• Huidaandoeningenwaarvoor(dagelijks)topicalemiddelenwordeningezet(invloedopkeuze

materialenquafrequentiecompressieenquainvloedmiddelenopmaterialen).

3. Het zorgproces Hetzorgproces4beschrijfthetverstrekkingenprocesvandekeuzevaneencompressiemiddelvanindicerentotenmetevaluerenenisvantoepassingopallemedischecompressiemiddelen.Start-puntishetmomentdatdeinzetvaneenbepaaldcompressiemiddelwordtoverwogen:hetindice-ren4.Figuur1geeftdestappenvanhetzorgprocesweer.

Figuur1.Hetzorgproces

Indiceren

Selecteren

Leveren

Typerenopgrondvanproducteigenschappen

Typerenopgrondvanpatiëntkenmerken

Typerenopgrondvanfasevanbehandeling

Oplossing

Programmavan eisen

Keuzecompressiemiddel

Evalueren

7

3.2TyperenvancompressiemiddelenHetdoelvantyperenisomopbasisvanrelevantepatiëntkenmerkendevereisteproducteigen-schappenvandecompressiemiddelenvasttestellen.Hetresultaatiseenprogrammavaneisenwaaraan de compressiemiddelen moeten voldoen. Erzijndrietyperingsstappen,gebaseerdopdevolgendebeeldenvandepatiënt:• klinischbeeld(aandoeningencomorbiditeitzie2.1),• fysiekekenmerken(omvangbeen/arm,comorbiditeit,huidkarakteristieken),• activiteitenenparticipatie

Producteigenschappenkunnenopverschillendeplaatseninhettyperingsprocesaandeordekomen.Derelevanteproducteigenschappenzijn:• compressiedruk,• elastischeeigenschappen,• stiffness,• matevanrek(elastischversusniet-elastisch),• toepassingslocatie,• gemakvanapplicatie,• hetmateriaal,• uiterlijkvanhetcompressieproduct,• volumevanhetmateriaal(kandepatiëntdeeigenschoenaan).

3.1StappenvanhetzorgprocesIndiceren,typeren,selecteren,leverenenevaluerenzijndestappenvanhetzorgproces.Onder-staandetabelvermeldtperprocesstaphetdoel,dedaarbijbehorendeclassificatiesendebijbeho-rendeinformatie.Classificatiesystemendieeenrolspeleninhetzorgproceszijn,naastdeInter-nationalClassificationofFunctioning(ICF),deInternationalClassificationofPrimaryCare(ICPC),deInternationalClassificationofDiseases(ICD-10)endeEuropeseclassificatievoorhulpmiddelenvoorgehandicapten(EN29999)(ISO9999).Daarnaastishetessentieelomtebeoordeleninwelkefasevandebehandelingdecompressiegewenstis.

Tabel1.Hetzorgprocesvancompressiemiddelen

Processtap Doel Classificatie Benodigde informatie

Indiceren

Typeren

Selecteren

Leveren

Evalueren

Vaststellenvanhetcompressiemiddel als oplossing

Vaststellenvanhetprogramma van eisen (PvE)

Hetselecterenvanproducten die voldoen aanhetPvE

Afleverenmetbenodigdeinstructiestenbehoevevaneffectiefendoelmatiggebruik

ControleeffectcompressiemiddelEvt.bijstellingcompressiemiddel

ICPCenICD-10

ICPC,ICD-10enICF

EN29999(ISO0000)enmogelijkindetoekomstdenationaleuitwerkingervan

• Behandeldoelen/ hulpdoelen• Fasevanbehandeling• Indicaties• Absolutecontra- indicaties• Startmomenttoepassing

• Patiëntkenmerken• Producteigenschappen• Fasevanbehandeling

• Fasevanbehandeling

8

Fysieke kenmerken MorfologieAspectenenvormvanhettebehandelenlichaamsdeelkunnenbepalendzijnindekeuzevanhetcompressiemiddel.

HuidkarakteristiekenHierbijkangedachtwordenaankenmerkenvandehuid(allergie,dunnehuid,drukplekken)diedirectvaninvloedzijnophetprogrammavaneisen.

ActiviteitenVaardighedenLichamelijkeenpsychischebeperkingenkunneneisenstellenaandeproducteigenschappenendematevanzelfredzaamheidbeïnvloeden.Daarnaaststellenlichamelijkebeperkingeneisenaanhetmateriaalenhetdesignvanhetcompressiemiddel.

ZelfmanagementZelfmanagementisdematewaarindepatiëntverantwoordelijkheidneemtvoordebehandeling,zelfbehandeldoelenbesluitvormingbepaaltendaarinactiefdeelneemt5.Denaasteofmantelzor-gerkandepatiëntinzelfmanagementondersteunen.

ParticipatieDederdetyperingrichtzichophetparticipatieniveauvandepatiënt.Deleefstijlenbelevingsas-pectenzijnvaninvloedopdeproducteigenschappen.

LeefstijlOnderleefstijlwordtinditdocumentverstaanlichamelijke(in)activiteiten(bewegen,sedentairgedrag,sportparticipatie)6.

Beleving patiëntTalvanfactoren(zoalswarmtebeleving,comfortenuiterlijk)beïnvloedendebelevingvandebehandelingmeteencompressiemiddel.Indeschema’soverdeafzonderlijkeproductenisditbenoemd.

Psychosociale vaardighedenInschattingvanenvertrouwenindeeigenmogelijkhedenopbasisvanervaringenmetheteigengedrag(self-efficacy)5.

TherapietrouwTherapieontrouwbijpatiëntenmeteenveneusulcusisgroot.Patiëntendragengeregeldgeencompressietherapie,voerengeenbeen-envoetoefeningenuitenleggendebenenzeldenhoog.Tochkrijgendeoorzakenvantherapieontrouwweinigaandachtindewetenschappelijkelitera-tuur7.Aandachtvoordeonderliggendeoorzaakvantherapieontrouw(intentioneelofnon-intenti-oneel)enmotiverentoteengezondeleefstijlbehorendesondankswelzekertotdeverantwoorde-lijkheidvandebehandelaar.Ermoetaandachtzijnvooradviezenentherapietrouwinderegulierebehandelsetting8.

Programma van eisenEenprogrammavaneisenistevergelijkenmeteenvoorschriftvooreengeneriekgeneesmiddel.Hetgeeftalleeneenopsommingvandevoordepatiëntrelevanteproducteigenschappen.Methetprogrammavaneisenkandeprofessionalnagaanwelkeproductenindemarkt,inclusieftoebe-horen,geschiktzijnvoordebetreffendepatiënt.

Fase van de behandelingIndeinitiëlefasevandebehandelingisdetherapiegerichtophetverminderenvanoedeemen/ofhetgenezenvandewond;indeonderhoudsfasewordtoedeemvormingtegengegaaneneenver-kregeneffectbehouden.Hierbijwordtbijulceraenerysipelasbedoeldhetvoorkomenvanrecidiefenbijchronischeoedemenenlymfoedeemhetvoorkomenvantoenamevanoedeem.

9

3.3Selecterenvancompressiemiddelen

Dezeprocesstapbestaatuittweeonderdelen:• hetprogrammavaneisen,• hetdefinitiefkiezenvantypeenuitvoeringproduct.

Dedefinitievekeuzewordtgemaaktopgrondvan:• productinformatie,• beschikbaarheid,• aanspraak/vergoedinginrelatietotwet-enregelgeving,• reglementenzorgverzekeraar,• voorkeurpatiënt,• levertijd.

4. CompressiemiddelenDecompressiemiddelenvoortoepassingopdeondersteextremiteitenzijnonderteverdelenin:

Buisverbandenenwondverbandkousenwordennietinditdocumentmeegenomen.Deexpert-groepisvanmeningdatbuisverbandenenwondverbandkousenwelingezetkunnenwordenopindicatiediedoordebehandelaarzalwordenbepaald.Hetvoordeelvanwondverbandkousenisdatdesystemenuittweedelenbestaan,waardoor’snachtsgeringedrukgecontinueerdkanworden.

Compressiemiddel Korte omschrijving

a.Zwachtels Erwordtonderscheidgemaakttussenniet-elastische-,korte-rek-enlange-rek-verbanden.Doordezwachtelondereenbepaaldespanningaantebrengen,wordtdrukuitgeoefendophetbeen(wetvanLaplaceenPascal).

b.Therapeutisch TEKwordenvolgensspecifiekenormengebreid.TEKzijnbeschikbaarElastischeKousen invierverschillendedrukklassen.Erwordtonderscheidgemaakt(TEK) tussenkousenmetnaad(vlakgebreid)enzondernaad(rondgebreid).

c.Adjustable CompressiesystemendiedoormiddelvanbijvoorbeeldklittenbandCompression omhetbeenbevestigdworden.Debandenzijn(tussentijds)Device(ACD) eenvoudigteverstellenwaardoordedruklokaalkanworden aangepast.Hetmateriaalisniet-elastischofkorte-rek.

d. Point Pressure Compressiesysteembestaandeuiteenomhulselvantextiel,gevuldDevice(PPD) metschuimdeeltjesvanverschillendegrootte.Hierdoorwordenhoge

puntdrukkenafgewisseldmetlagedrukken.

e. Pads en pelotten Hulpmiddelenindiversevormenensamenstelling.Zegevenop zichzelfgeendruk,maarwordengebruiktondereencompressie-

middel(zwachtel,TEK,pneumatischcompressieapparaat)voorlokaledrukverhoging.

f.Polstermaterialen Hulpmiddelenindiversevormenensamenstelling.Zegevenop zichzelfgeendruk,maarwordengebruiktondereencompressie-

middel(zwachtel,TEK)terdrukverdeling(polsteren).

g.Intermitterende BehandelingwaarbijeenmanchetmetluchtkamersomhetbeenPneumatische geplaatstwordt.AfwisselendwordendeluchtkamersdoordeCompressie compressoropgeblazen,waardoorereenwisselendecompressieopsystemen(IPC) hetbeengegevenwordt(intermitterendepneumatischecompressie

IPC).

10

5. Toepassen en evalueren van compressiemiddelen

5.1DoelcompressietherapieHetdoelvandeinzetvancompressiemiddelenisafnamevanoedeem.Eenrelatiefeenvoudigeendoelmatigewijzevaneffectmetingisdepittingtest.Daarnaastishetopmetenvandeomtrekvanhetbeenvoorentijdensdecompressietherapieookeengoedegraadmetervooroedeemreductie.

5.2ToepassencompressietherapieBijhetleverenen/ofhetaanbrengenvanhetcompressiemiddeldienendenodigeinstructie,trai-ningenwaarschuwingengegeventeworden,omhetcompressiemiddelverantwoordeneffectieftegebruiken/tedragen.Iedercompressiemiddelkentzijneigentoepassingsmogelijkheden,eigen-schappenenmaniervanaanbrengen.

Competenties, kennis en vaardighedenMeerderecompetentiesvoorhettoepassenvancompressietherapiezijnnodig.Erwordtonder-scheidgemaakttussenhettoepassenvancompressietherapiemetzwachtels,metAdjustableCompressionDevices(ACD)ofmetbehulpvantherapeutischelastischekousen.Erdientrekeningtewordengehoudenmetdezelfredzaamheidvandepatiënten,waarbijderolvandeprofessionaltenopzichtevanhetverledenverandertvan’zorgenvoor’naar’zorgendat’envan’ziekte’naar’functioneren’5.

Veleprofessionalshoudenzichbezigmetcompressietherapieenhetisonderdeelvanvelecur-ricula.Elkvandezeprofessionalsheeftcompetentiesopcompressiegebied,maarhetkwaliteits-niveau is wisselend 9,10.Debenodigdecompetenties(gebaseerdopdeCanMEDSrollen)liggenophetgebiedvan:• vakinhoudelijkhandelen,• samenwerking,• professionaliteitenkwaliteit.

Aanbeveling expertgroep competenties zwachtelenAlle professionals die zwachtelen of willen gaan zwachtelen dienen zich hierin te bekwamen door het volgen van een (erkende) opleiding. Men dient kennis te verkrijgen op het gebied van com-pressiedrukken en de risico’s van compressietherapie en praktisch te trainen in het aanleggen van compressiemiddelen met controle door drukmeters om inzicht te verkrijgen in het aanleggen van een compressief verband. Daarnaast is kennis en ervaring in het al dan niet aanbrengen van polstermateriaal (nut en noodzaak) een vereiste.

NB. Vanwege de beperkte kennis over materialen en de risico’s van verkeerde toepassing, is de expertgroep van mening dat lange-rek zwachtels alleen geïndiceerd en toegepast dienen te worden door experts.

Aanbeveling expertgroep competenties aanmeten van TEKVoor het aanmeten van TEK moet een erkende opleiding worden gevolgd.

Aanbeveling expertgroep competenties professionals algemeenAlle professionals dienen kennis te hebben van de verschillende materialen en het gedrag van de materialen tijdens gebruik, evenals kennis van de mogelijkheden en beperkingen (fysiek en mentaal) van de patiënt. Ook dient men kennis van aantrekhulpmiddelen en instructie bij zelfzorg te hebben, naast kennis over mogelijke complicaties en hoe deze voorkomen, dan wel behandeld kunnen worden. De kennis en vaardigheden dienen onderhouden te worden en compressiethera-pie dient te worden toegepast door een ervaren professional.

KennisWetvanLaplaceDewetvanLaplacegeefteentheoretischeverklaringvoordeeerdergenoemdeaspectenvanhetaanleggenvaneencompressiemiddel.DewetvanLaplaceluidtalsvolgt:

11

SD=--------

RD= dedrukdoorhetcompressiemiddeluitgeoefendophetbeen.S= despanningvanhetcompressiemiddel.Dezespanningwordtbepaalddoordematewaarin

aandezwachtelofACDwordtgetrokken.R= destraalvanhetbeen(bijdeenkelkleinerdanonderdeknie).UitdewetvanLaplacevolgtdatwanneermenondergelijkblijvendespanning(S)compressiegeeft,dedruk(D)diedoorhetcompressiemiddeluitgeoefendwordtophetbeen,groterisdaarwaardestraal(R)vanhetbeenkleineris.Dedruk(D)iskleinerdaarwaardestraalvanhetbeengroteris.

Wet van PascalDewetvanPascalsteltdatdrukdiewordtuitgeoefendopeenvloeistofdiezichineengeheelgevuldengeslotenvatbevindt,zichonverminderdinallerichtingenzalvoortplanten.OnderzoektoontaandatookdewekedelenzichgedragenalseenvloeistofendewetvanPascalooktoepas-baarisopspiereninhunniet-elastischefasciaofgecomprimeerdewekedelen11,12.

Dedrukdiedoorzwachtelswordtuitgeoefendisafhankelijkvanhetsoortzwachtel(matevanelasticiteitendesamenstelling),hetaantallagenomhetbeenendematevanoverlap,endevormvanhetbeen.PLACE(P=Pressure,LA=LAyers,C=Components,E=Elasticproperty)16.

Kennis zwachtelmaterialenDekeuzevoorhetmateriaalisvanbelangomtekunnenafwegenhoelangeenpatiënteenver-bandkandragen.Vanwegedehogerewerkdrukwordenkorte-rekzwachtelsvaakgebruikt.Hoehogerdestijfheidvanhetmateriaal,hoebeterheteffectopdedalingvandeveneuzedruk.Bijoedeemzaldoorsnelleafnamevanhetvolumehetverbandteruimgaanzitten.Ditkanleidentotafzakkenvanhetverbandwaardoorookdewerkingafneemt.Ditbetekentdateenverbandsnelzalmoetenwordenvervangen.Hetafzakkenvanhetverbandkanwordentegengegaandooreenadhesieveofcohesievezwachteltegebruiken.Destructuurvanhetverbandblijftbehoudendoor-datdezwachteleenplakkendelaagheeft.Ditbetekentdatookdewerkdrukbehoudenblijftenhetverbandgedurendelangeretijdeffectiefzalblijven.Verbandwisselingenzijndanminderfrequentnodig.Hierdoorwordtookeensnelleoedeemreductiebereiktenkaneerdereentherapeutischelastischekouswordenaangemeten12,13.

VaardighedenHetaanleggenvaneenambulantcompressiefverbandmoetleidentotadequatedrukophetbeenmetdejuistetechniekenmethetjuistemateriaal.PartschenMosti13gevenaandateendrukvan40-60mmHgophetniveauvandeB1-maatnodigis.Ditlijktreëelaangeziendedrukindevenenopenkelniveauinstaandepositie,afhankelijkvandelengtevandepersoon,70-90mmHgis.Bovendienneemtdedrukondereenkorte-rekzwachtelbijpatiëntenmetoedeemsnelaf.Ditleidttoteengewenstelagererustdrukmetbehoudvaneengrootdeelvandewerkdruk.Indepraktijkblijktdedrukdiegeleverdwordtvaaktelaagensomstehoog.Ineendrietalstudieswordtditbevestigd12,14,15.In2006toontSatpathyaandatbij50gezwachteldebenendevereistedruk(35-40mmHg)maarin36%vandegevallenwerdbereikt14.Nahetoefenenmetbehulpvaneendruk-meteronderdezwachtel,werdin78%vandegevalleneenadequatedrukbereikt.Oefeningbaartkunst.VanmeerrecentedatumishetartikelvanProtzuit20149.Haargroeptoontaandatvande891professionals,waaronder3,3%artsen,90,7%verpleegkundigenen5,5%praktijkondersteu-ners)maar10%devereistedruk(50-60mmHg)wisttebereikenonderhetverband.77%procentzatonderdevereistedruken13,7%erboven.Ookin2014toondeeenDeensegroepaandatrondde50%vande62thuiszorgverpleegkundigeneentelagedruk(<30mmHg)leverdenophetbeen.Zijvondengeenenkelerelatiemetervaringofopleiding.Deconclusiewasdateenaanzien-lijkaantalpatiënten(metulcuscruris)nietoptimaalwordtbehandeld14. Een studie uit Engeland toontaandatzwachteltrainingvanverpleegkundigenmetinzetvaneendrukmetereenreductievan50%vanhetpercentageondoelmatigeverbandengeeft.Trainingleidtdustoteffectieverecompressietherapie15.

InNederlandisdesituatienietanders.Demeesteprofessionals(zoalshuisartsen,dermatologen

12

enverpleegkundigen,huidtherapeuten,verzorgenden)hebbengeentraininggehadmetdruk-metersomdejuistedruktegeven14.Aangeziensommigeprofessionalseentehogedrukgeven,bestaathetrisicoopwondenzekerbijarterieelgecompromitteerdepatiënten.Daarbijblijktindepraktijkdearteriëledrukaandeenkelmeestalniettewordenbepaaldvoorafgaandaandebehan-deling.Bijallepatiëntendiecompressietherapiegaankrijgendientditstandaard,voorafgaandaanhetzwachtelentegebeuren.

ZelfzorgIndienmogelijkkandepatiëntzelfcompressietoepassen.Bekwameprofessionalskunnendaaropanticiperenenondersteuning,instructieentrainingaanbieden.Deprofessionalsmoetendaartoeuitgerustzijnenmoetenkeuzeskunnenmakeninmaterialenopbasisvanzelfzorg.

5.3Evaluatie

Evaluatie van de inzet van compressiemiddelen

Naverloopvantijddientheteffectvanhetcompressiemiddeltewordenbeoordeeldindedagelijksepraktijkinrelatietotdeoorspronkelijkezorgvraagvandepatiënt.Aanpassingenaanhetcompressiemiddel,eventuelereparatieofvervangingkanplaatsvinden.Bijhetevaluerendientrekeninggehoudentewordenmetmogelijkewijzigingenvandeindividueleomstandig-hedenenklachtenvandepatiënt,omdatdithetbijstellenvanhetprogrammavaneisennood-zakelijkkanmaken.

Vanbelangzijndevolgendeaspecten:• toetsingvanhetbehaalderesultaataanhetbehandeldoel,• beoordelenofovergangnaardeonderhoudsfaseaandeordeis• datumvandeevaluatie(afhankelijkvanhetcompressiemiddel),• diagnostischeverrichtingen(evaluatief),• afwijkingvanhetverwachttebehandelbeloop,• tevredenheidpatiëntentevredenheidbehandelaar(procesenresultaat),• datumtussentijdserapportage.

Opeenrelatiefeenvoudigeendoelmatigewijzekandematevanoedeemwordenbepaalddoordepittingtest.Bijdepittingtestwordt(volgensexpertsvoorminimaal30seconden)metdeduimeentoenemendedrukophetbeenofopdevoetuitgeoefendenkijktmenofeendelle(putje)tevormenis.Indiendathetgevalis,isernogoedeemaanwezigdatverwijderdmoetkunnenwor-den.Voorhetstartenmetcompressietherapieishetmetenvandeomvangvanhetbeenopvastepuntenaantebevelen.Erzijndiversemeetmethoden,echterisuitpraktischeoverwegingenvoordezemeetmethodegekozen.Deomtrekvandebenenwordtgemetenopdrieplaatsen,tewetenopB(bovendeenkelknobbels;dunsteplekvanbeen),B1(overgangvanachillespeesinkuitspier),C(diksteomvangvandekuit)(figuur2)metbehulpvaneencentimeter.Ophetbeenwordteenkleineaantekeninggemaaktendaaronderwordtgemeten.Ditdientalsnulmetingvoordevolgen-demeetmomenten.Ditdientmennatweeennadriewekenteherhalen.Indienoedeemreductiestagneert(bepalendoormetenvanomvang)kaneenTEKaangemetenworden.

Figuur2.MeetpuntenB,B1,C

13

Aanbeveling expertgroepIndien na drie weken compressietherapie, toegepast door een professional, het doel niet is bereikt, dient de patiënt te worden verwezen naar een expert(team) compressietherapie.

6. Conclusie en aanbevelingenHetdoelvandeinzetvancompressiemiddelenindeinitiëlebehandelfaseisafnamevanoedeem.Omdejuistecompressietherapieintezettenmoetdeprofessionalkennishebbenvandediagno-se,depatiëntmetzijn/haarkenmerken,hetmateriaalendemethodenvantoepassenvancom-pressie.Indeonderhoudsfasewordtcompressietherapieingezetomhetoedeemvrijeresultaattebehoudenenrecidiverendeaandoeningenalsulcusoferysipelastevoorkomen.

Hetstellenvaneendiagnoseenvaststellenvandefasevandebehandelingalvorenscompressie-middelenintezetten,isvanhetallergrootstebelang.Dediagnoseisvaninvloedopdeeisendiegesteldwordenaandecompressiemiddelen.Hetzorgprocesbeschrijfthetprocesvanindicerentotenmetevalueren.Hetleidtlangshetklinischbeeld(diagnose),fysiekekenmerken(morfologie,huidkarakteristieken)enactiviteiten(vaardigheden,zelfmanagement)enparticipatie(leefstijl,belevingpatiënt,psychosocialevaardigheden,omgevingsfactoren)tothetprogrammavaneisen.Alleendoordezegegevensteverzamelenkanhetjuistecompressiemiddelwordengeselecteerd.

Inditexpertdocumentzijnallesoortencompressiemiddelenvoordeondersteextremiteitenop-genomen.Omdatelkcompressiemiddelzijneigentoepassingsmogelijkheden,eigenschappenenwijzevanaanbrengenkent,doetdeexpertgroepdevolgendeaanbevelingen:

Aanbeveling expertgroep competenties zwachtelenAlle professionals die zwachtelen of willen gaan zwachtelen dienen zich hierin te bekwamen door het volgen van een erkende opleiding. Men dient kennis te verkrijgen op het gebied van drukken en de risico’s van compressietherapie en praktisch te trainen in het aanleggen van een compres-sief verband onder controle van drukmeters om inzicht te krijgen in de druk van het verband. Daarnaast is kennis en ervaring in het al dan niet aanbrengen van polstermateriaal (nut en nood-zaak) een vereiste.

NB. De expertgroep is van mening dat lange-rek zwachtels alleen geïndiceerd en toegepast dienen te worden door experts.

Aanbeveling expertgroep competenties aanmeten van TEKVoor het aanmeten van TEK moet een erkende opleiding worden gevolgd.

Aanbeveling expertgroep competenties compressie professionals algemeenAlle professionals die compressie toepassen dienen kennis te hebben van de verschillende mate-rialen en het gedrag van de materialen tijdens gebruik, evenals kennis van de mogelijkheden en beperkingen (fysiek en mentaal) van de patiënt. Ook dient men kennis van aan- en uittrekhulpmid-delen en instructie bij zelfzorg te hebben, naast kennis over mogelijke complicaties en hoe deze voorkomen, dan wel behandeld kunnen worden. De kennis en vaardigheden dienen onderhouden te worden en compressietherapie dient te worden toegepast door een ervaren professional.

Evaluatievancompressietherapiekandoorrelatiefeenvoudigeeffectmetingenplaatsvinden(omvangmeten,pittingtest).Uiteraardgaatdevoorkeuruitnaareenzoveelmogelijkevidencebasedmeetmethodeuitgevoerddooreenexpert. Aanbeveling expertgroepIndien na drie weken optimale compressietherapie het doel niet is bereikt, dient de patiënt te worden verwezen naar een expert(team) compressietherapie.

7. ImplementatieDitexpertdocumentzalbegin2016wordenondersteunddoorhetpublicerenvaninstructiefilm-pjesoverhettoepassenvandediversecompressiemiddelenopdewebsitewww.wcs.nl. Deze filmpjeszijndoordeexpertgroepgoedgekeurd.

14

HetexpertdocumentisinconceptversietijdenshetWCSCongresop24november2015gepresen-teerd.Erzalindediversevakbladenaandachtaanwordenbesteed.

Deexpertgroepbeveeltdeontwikkelingvaneenerkendeopleidingcompressietherapievanharteaan.

15

Productkenmerken

a.Zwachtels

Zwachtelszijnmeerofminderelastischewindselsdiewordeningezetterverbeteringvandehemodynamiekenterbestrijdingvanoedeem.Doordezwachtelsstijgtdedrukindeweefsels,zodathetoedeemuithetweefselverdrevenwordtviaeenversterktelymfaf-vloed.Bijeenzwachtelmetweiniglengterekzaldedrukonderhetverbandbijactiefbewegentoenemendoortoenamevandeom-vangvanhetbeendoorhetaanspannenvandespieren.Hierdoorwordteenhogewerkdrukverkregen.Bijeenlange-rekzwachtel,dusmeerelasticiteit,zaldedruktijdensactiefbewegenmindersnelstijgen;eriseenlagerewerkdruk.Inrustzaleenlange-rekzwachteleenhogeredrukgeven.Zwachtelszijnvooralbedoeldvoordeinitiëlebehandelfase

Productkenmerken

Toepassinglocatie Voet,onderbeen,bovenbeen

Compressiedruk Variabel,afhankelijkvansoortzwachtel,aanlegtechniekenvormvanhetbeen.PLACE(P=Pressure,LA=LAyers,C=Components,E=Elasticproperty)16.

Elastische Beschikbaarin:eigenschappen:rek -Niet-elastisch(<10%rek) -Korte-rek(o.a.kleefpleisterverbanden)(10-100%rek);hogewerkdruk, lagerustdruk -Lange-rek(>100%rek);lagewerkdruk,hogerustdruk

Elastische Dematevanstiffnessisbijhetzwachtelennietopvoorhandtedefiniëren.eigenschap: Demaniervanaanleggen(uitrekking,aantallagen)vandezwachtelheeftstiffness invloedopdestiffness.Bijhetzwachtelenmetlange-rekzwachtelsisde

uiteindelijkestiffnessheelmoeilijkinteschatten.Korte-rekzwachtels resulterendoorgaansineenhogerestiffnessdanlange-rekzwachtels.Kleefpleisterverbandengevenhogestiffnessdoordatzeaanelkaarplak-kenennietmeerkunnenrekken.Bijlange-rekhangthetvanhetuitrekkenafofdestijfheidtoeneemt.Bijmaximalerekaanleggenkaneenhogestiffnessontstaan,echterookeenhogerustdrukendusgedraagthetzichnietinzijngeheelalskorte-rekofniet-elastischezwachtel.

Materiaal Textielenofkunststof

Ontwerpaspecten Zwachtelswordengeleverdoprolenzijndaarmeeflexibelindetoepas-singbijverschillendebeenvormen.Korte-rekzwachtelszijnminderge-schiktvoorbovenbenenofconischuitlopendeonderbenen(uitgezonderdkleefpleisterverbanden).

Overige productkenmerken in relatie tot patiëntenkenmerken

Fysiekekenmerken/ Sommigepatiëntenzijninstaat-nainstructie-zichzelftezwachtelen.vaardighedenvan Demeerderheidzalechterafhankelijkzijnvanprofessionals/mantel-depatiënt zorgers.

Overige Deexpertgroepisvanmeningdatlange-rekzwachtelsalleengeïndiceerden toegepast dienen te worden door experts.

16

Productkenmerken


Compressiedruk Vastpertoegepastproduct.TEKwordeningedeeldindruklassen (RAL-GZ-387/1): -drukklasse1:18-21mmHg -drukklasse2:23-32mmHg -drukklasse3:34-46mmHg -drukklasse4:>49mmHg Dedrukneemtrichtinghethartaf(gradueeldrukverloop).

Elastische BijTEKonderscheidtmenlengterekenbreedterek.Debreedterekismineigenschappen:rek ofmeervergelijkbaarmetderekeigenschappenzoalsbedoeldbijzwach-

tels.TEKvallendanindecategoriekorte-rekmaarzijnmeerelastischdankorte-rekzwachtels,echternietzoelastischalslange-rekzwachtels.DelengterekvanTEKismedeafhankelijkvanhettypebreiwerk:vlakbreiheeftdoorgaansminderlengterekdanrondbrei.

Elastische ClassificatiemodelHulpmiddelenkompas20024:eigenschap: -laag (0-2mmHg/cm)stiffness -middel (2-4mmHg/cm) -hoog (>4mmHg/cm)

Materiaal Breiwerkvansynthetischmateriaalen/ofkatoenen/ofnatuurrubber.

Ontwerpaspecten TEKhebbeneenvaststaandevorm(zieRALnormering)enzijn beschikbaarindiverseuitvoeringstypen.


Fysiekekenmerken VeelmensenzulleninstaatzijndeTEKzelfaan-enuittetrekken.Eris/vaardigheden echterookeengrotegroepdiedaartoenietinstaatis,vanwegevandepatiënt lichamelijkeen/ofpsychischebeperkingen(krachtvermindering,mobi-

liteitsbeperkingen,reumatischeaandoeningen,dementieofdergelijke).Fysiotherapiekandaneendoelmatigeinterventiezijnwaarmeedezevaardighedenteverwervenzijn.Aan-enuittrekhulpenzijnbeschikbaar.Daarnaastkunnenmantelzorgers,naastenenprofessionalsingezet worden.

Overige TEKKlasse1valtnietondervergoedehulpmiddelen.

b.Therapeutischelastischekousen

Therapeutischelastischekousen(TEK)zijnhulpmiddelenvoorcom-pressietherapie.Dezebehandelingwordttoegepastbijaandoenin-genenfunctiestoornissenvanbloed-enlymfevatenenbevordertdeafvloedvanbloedenlymfevochtuitdebehandeldeextremiteit.TEKzijnbedoeldvoordeonderhoudsbehandelfase

17

Productkenmerken


Compressiedruk Variabel(doorklittenbandverstelbaarenvariabelindruk)

Elastische Beschikbaarin:eigenschappen:rek -Niet-elastisch(<10%verstrekking);hogewerkdruk,lagerustdruk -Korte-rek(10-100%verstrekking);hogewerkdruk,lagerustdruk

Elastische Vanwegedezeerbeperkterekisdestiffnesshoogtotzeerhoog,eigenschap:stiffness afhankelijkvanhetproduct.

Materiaal Textielekunststof,ademendneopreen

Ontwerpaspecten Productuitéénstuk,bijvoorbeeldmetklittenbandsluiting


Fysiekekenmerken Erisslechtsgeringekrachtvereistvoorhetaanleggen,waardoordeze/vaardigheden productenbijzondergeschiktzijnbijhetinstandhoudenvanonafhan-vandepatiënt kelijkheid,i.e.zelfredzaamheid,ondervoorbehouddatdepatiëntover

voldoendevaardighedenenleervermogenbeschikt.

Overige ACDwordenvooraltoegepastindeinitiëlefasevandeoedeembehan-delingwanneernogsprakekanzijnvanoedeemreductie4,17.Zodrahetbeenoedeemvrijisgemaakt,kunnenelastischekousenwordengedra-gen.Wanneergeenkousgedragenkanworden(uitzonderlijkebeenvor-men,andereredenen)kunnenACDvoorlangeretijdwordentoegepast.InhetkadervanzelfzorgkanookvoordezeproductenwordengekozeninplaatsvandeTEK.ACDwordengebruiktindienkousennietmogelijkzijnendepatiëntnietafhankelijkwilzijn,maarvaakookalsadjuvansbijkousen.Lymfoedeempatiëntengebruikenditvaakoverdekousomzo

deelastischeenniet-elastischeeigenschappentecombineren.Debehan-delaarmoetdematevaneenpositievecopingstrategievandepatiëntvantevorenbepalen.

c.AdjustableCompressionDevice(ACD)

ACDzijnkorte-rekbandagesdiedoormiddelvanbijvoorbeeldeenklittenbandsluitingdrukgevenophetbeen.Doordebandenmeerofminderstrakaantetrekkenkanmendehoogtevandecompres-siedrukbeïnvloeden.Debandageszijnrelatiefeenvoudigaanteleggendooreenprofessionalof-nainstructie-doordepatiëntzelf.Geschiktvoorzelfmanagement.ACDkunnenwordengebruiktinzoweldeinitiëlealsdeonderhoudsbehandelfase

18

Productkenmerken


Compressiedruk Puntdruk,geringegemiddeldedrukdieverhoogdkanwordendoor additionele compressie.

Elastische N.v.t.eigenschappen:rek

Elastische N.v.t.eigenschap:stiffness

Materiaal Diversetextieleenkunststoffenmaterialen

Ontwerpaspecten PPDwordentoegepastbijhardnekkigeoedemen/fibrosering.Deze problematiekwordtvaakpasduidelijkalshetoedeemnietverder redresseerbaarblijktaanheteindvandeinitiëlefase.Daarnaastwordendezeproductenookindenachtgebruikttervervangingvanelastischeproducten.


Fysiekekenmerken Afhankelijkvanhetproductontwerpzijndezeminofmeermakkelijkzelf/vaardigheden aantetrekken.Aan-enuittrekhulpmiddelenkunnenhierbijvannutzijn.vandepatiënt

Overige PPDwordenvooraltoegepastindeinitiëlefasevandeoedeembehande-lingwanneerernogsprakekanzijnvanoedeemreductie.Zodrahetbeenoedeemvrijisgemaakt,kunnenelastischekousenwordengedragen.

d.PointPressureDevice(PPD)

Unieke,wisselendestructureninvormendensiteitzorgenvoordrukverschillen.Hogepuntdrukkenwordenafgewisseldmetlagedrukzones.Ditresulteertineenmasserendewerkingdiedelym-festroomstimuleert,induratievermindertenfibrosedoetafnemen.Ditproductgeeftdoordevormalcompressie.Dezekannogverhoogdwordendoorhetgebruikvanadditionelecompressie-middelen.PPDkanonderdeelzijnindevandeinitiële-enonderhouds-behandelfase

19

Productkenmerken


Compressiedruk Padgeeftzelfgeendruk;wordtaltijdtoegepastincombinatiemet andere compressiemiddelen.



Materiaal Verschillendetextielematerialen

Ontwerpaspecten Inverschillendevormenleverbaar


Fysiekekenmerken Geenspecifiekevereisten.Kangoedingezetwordeninhet/vaardigheden zelfmanagement-trajectvandepatiënt

Overige Paddings:voorlokalecompressie.Dezegroepvaltuiteenin: • paddingsdiegegeneraliseerdedrukgeven. • productendievolgenshetpuntdruksysteemdrukgeven.

e. Pads

Hulpmiddelenindiversevormenensamenstelling.Zegevenzelfgeendruk,maarwordengecombineerdmeteencompressiemid-delomlokaalhogeredrukofeenanderevormvancompressietegeven.Padskunnenzowelindeinitiëlealsonderhoudsbehandelfasewordengebruiktincombinatiemetanderevormenvancompressie-technologie.

20

Productkenmerken


Compressiedruk Polstermateriaalofpelottesgevenzelfgeendruk.Wordenaltijd toegepastincombinatiemetanderecompressiemiddelen.



Materiaal Divers

Ontwerpaspecten Inverschillendevormenleverbaar,individueelaanpasbaar.

Overige productkenmerken in relatie tot patiënten-kenmerken

Fysiekekenmerken Insommigegevallenkaneenpelottehetaantrekgemakvanhet/vaardigheden compressiemiddelnadeligbeïnvloeden. vandepatiënt

Overige

f.Polstermaterialenenpelotten

Hulpmiddelenindiversevormenensamenstelling.Zegevenopzichzelfgeendruk,maarwordengebruiktondereencompressie-middeltercompensatievantehogedruk(druknivelleringdoormiddelvanpolsteren)oftelagedruk(pelotten).Polstermateriaalenpelottenkunnenzowelindeinitiëlealsonderhoudsbehandelfasewordengebruiktincombinatiemetanderevormenvancompressie-technologie.

21

Productkenmerken


Compressiedruk Variabel,instelbaar



Materiaal Beenmanchetvankunststof

Ontwerpaspecten Beenmanchettenmetcompressiekamers


Fysiekekenmerken Intezettenbijzelfmanagement-traject./vaardighedenvandepatiënt

Overige Patiëntdientbegeleidengemonitordteworden.

g.IntermitterendePneumatischecompressietherapie(IPC)

Bijpneumatischecompressietherapiewordtgebruikgemaaktvaneenapparaatdatbestaatuiteenluchtpompdieisaangeslotenopeenbeenmanchet.Rondomisdemanchetvoorzienvanlucht-kamers.Hetapparaatpomptvolgenseeningesteldprogrammaluchtdoordeluchtkamers.Hierdoorontstaandrukgolvendieeenmasserendeffectgeven,zodathetlymfevochtrichtinghartwordtafgevoerd.IPCkanzowelindeinitiëlealsonderhoudsbehandelfasewordengebruiktincombinatiemetanderevormenvancompressie-technologie.

22

5. Begrippenlijst

Aanspraak ziefunctioneleomschrijving

B1-maat Overgangvandeachillespeesnaardekuitspier

Behandelaar Debehandelaarsteltdediagnose,bepaaltwelkcompressiemateriaalgeschiktisvoordebetreffendepatiëntenverzekertzichvandedeskun-digheidvandeprofessional,indienhij/zijcompressietherapieaaneenandereprofessionaloverdraagt.

EN 29999 (ISO 9999) Europeseclassificatievoorhulpmiddelenvoorgehandicapten.

Expert Expert(Latijn:expertus;‘ervaren,beproefd,bewezen,deugdelijk’)ofdeskundigewordtinditdocumenteenaantoonbaardeskundigper-soonophetgebiedvancompressietherapieaangeduid.Eenexpertwordtgeachtveelkennisenervaringtehebbenophetgebiedvancompressietherapieenalsexperttewordenerkenddoorvakgenoten.

Expertteam Eenteamvanexpertsophetgebiedvancompressietherapiedatuitverschillendeprofessionalskanbestaan.

Erkende opleiding Eenopleidingmeteenopleidingsplanenopleidingseisen,waarbegin-eneindtermenbenoemdzijnendieerkendisdooreenonafhankelijke(opleidings)instelling.

Functionele omschrijving (wet- en regelgeving) InhetkadervandeZorgverzekeringswetisdeaanspraakopzorg/

hulpmiddelenopfunctionelewijzeomschreven,teweten:Deaan-spraakophulpmiddelenomvatdeverschaffingvaneenteallentijdeadequaatfunctionerendhulpmiddel,bestaandeuituitwendigehulp-middelen,tegebruikenbijhetlangdurigcompenserenvanhetfunctie-verliesvanaderenbijhettransportvanbloedenhetfunctieverliesvanlymfevatenbijhettransportvanlymfe.

ICD-10 InternationalClassificationofDiseases

ICF InternationalClassificationofFunctioning

ICPC InternationalClassificationofPrimaryCare

Professional Dediverseberoepsbeoefenaarsdiecompressietherapieuitvoeren,zoalshuisartsen,dermatologenenverpleegkundigen,verpleegkundigspecialisten,huid-,oedeem-enfysiotherapeuten,verzorgendenenbandagisten.

RAL DeafkortingstaatvoorReichsAusschusfürLieferbedingungen.RaliseenDuitssysteemontwikkeldin1927.VoorTEKzijndeRAL-GZ387normenvantoepassingwaarbijGZstaatvoorGütezeichenofwel keurmerk.

Rek Derekeigenschappenvanzwachtelskunnensterkverschillen.Devol-gendeindelingvolgensdeInternationalCompressionClub2isprak-tischtoepasbaar:

• nietelastisch: <10%rek • korte-rek: 10-100%rek • lange-rek: >100%rek

23

Stiffness StiffnessiseeneigenschapvanelastischematerialenzoalsTEK,zwach-telsenbandages.Alshetmateriaalwordtuitgerekt-bijvoorbeelddooroedeemvorming-neemtdedruktoe.Bijvoldoendehogestiffnessinrelatietotdekrachtvandeoedeemvorming,zaldedruktoenamedevorming van oedeem tegengaan.

Stiffness TEK: classificatie volgens Hulpmiddelen Kompas TEK4

-laag 0-2mmHg/cm -middel 2-4mmHg/cm -hoog >4mmHg/cm Confectiekousenhebbenmeestaleenlageofmiddelhogestiffness.

Therapeutischelastischekousenmeteenhogestiffnesszijndoorgaansalleenbeschikbaarinmaatwerk

Zelfmanagement Zelfmanagementisdematewaarindepatiëntzelfverantwoordelijk-heidneemtvoordebehandeling,zelfdebehandeldoelenenbesluit-vormingbepaaltendaarinactiefdeelneemt5.

24

Literatuur

1. RoosK-Pde,WittensCHA,Maessen-VischMB,Wegen-FrankenCPMvander.OverkoepelendeRichtlijnveneuze pathologie,richtlijnCompressietherapie.NVDV,2014.

2. FlourM,ClarkM,PartschH,MostiG,UhlJ-F,ChauveauM,CrosF,GeladeP,BenderD,AndriessenA,SchurenJ,Cornu-ThenardA,ArkansE,MilicD,BenigniJ-P,DamstraR,SzolnokyG,SchingaleF.Dogmasandcontroversiesincompressiontherapy:reportofanInternationalCompressionClub(ICC)meeting,Brussels,May2011.InternationalWoundJournal,2013;10:516–26.

3. Hulpmiddelenkompastherapeutischelastischekousen,Collegevoorzorgverzekeringen,2002.

4. KaljouwM,VlietvanK.Naarnieuwezorgenberoepen:decontouren.ZiNL,2014.

5. KramersPGN,BergMvanden,BrinkCLvanden,AchterbergPW,HarbersMM,OersJAMvan.Monitoringvan leefstijlinNederland-Eentrajectvoorverbetering.http://www.ggdghorkennisnet.nlRIVMrapport270782001/2012.

6. VanHeckeA.Therapietrouwbijpatiëntenmeteenveneusulcus:derolvandeverpleegkundige.Vlaamscongres2011.

7. MontfransvanC,EggenC.UlcusCruris:watisnieuwenwatiseffectief?NTvDV,2014;3:166-9.

8. ProtzK,HeyerK,DörlerM,StückerM,Hampel-KalthoffC,AugustinM.Compressiontherapy:scientificbackgroundandpracticalapplications.JDDG:JournalderDeutschenDermatologischenGesellschaft,2014;9:794-801.

9. ZarchiK,JemecGBE.Deliveryofcompressiontherapyforvenouslegulcers.JAMADermatol,2014;150:730-6.

10.SarmientoA,LattaLL.Functionalfracturebracing.Berlin,Heidelberg:SpringerVerlag,1995.

11. SchurenJ,MohrK.Pascal’slawandthedynamicsofcompressiontherapy:astudyonhealthyvolunteers.IntAngiol,2012;29:431-5.

12.PartschH,MostiG.Islowcompressionpressureabletoimprovevenouspumpingfunctioninpatientswithvenousinsufficiency?Phlebology2010;25:145-50.

13.SatpathyA,HayesS,DoddsS.Iscompressionbandagingaccurate?Theroutineuseofinterfacepressuremeasure-mentincompressionbandagingofvenouslegulcers.Phlebology,2006;21:36-40.

14.KellerA,MullerML,CalowT,KernIK,SchumannH.Bandagepressuremeasurementandtraining:simpleinterven-tionstoimproveefficacyincompressionbandaging.InternationalWoundJournal,2009;5:324-30.

15.PartschH,ClarkM,MostiG,SteinlechnerEetal.Classificationofcompressionbandages:practicalaspects.DermatolSurg.2008;34:600-9.

16.DamstraRJ,PartschH.Prospective,randomized,controlledtrialcomparingtheeffectivenessofadjustablecompres-sionVelcrowrapsversusinelasticmulticomponentcompressionbandagesintheinitialtreatmentofleglymphe-dema.JournalofVascularsurgery,2013;1:13-9.

Bijlage1RichtlijnCompressietherapie,onderdeelvandeoverkoepelenderichtlijnVeneuzepathologie,NVDV, 2014. http://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/veneuze_pathologie_compressietherapie/com-pressietherapie-verschillende_uitingen.htmlSamenvatting:http://www.nvdv.nl/wp-content/uploads/2014/08/NVDV-Richtlijnen-2015-Compres-sietherapie.pdf

Compressietherapie aan de onderste extremiteiten€¦ · 4 Inleiding 1.1 Aanleiding Voor u ligt het...

Documents

Transcript of Compressietherapie aan de onderste extremiteiten€¦ · 4 Inleiding 1.1 Aanleiding Voor u ligt het...