DEEL 1 : DE BRON, BOUWSTOF VOOR DE KENNIS VAN HET VERLEDEN

1. De notie bron 1.1 Bronnen : bewuste creaties?Abraham Zapruder

1.2 De vormeigenschappen : geschreven en ongeschreven bronnen1.2.1 : Geschreven bronnen1.2.1.1 : Verhalende of literaire teksten

PresserGoetheLovelingVerschaeveStreuvels1.2.1.2 : Diplomatische teksten1.2.1.3 : Bronnen van de sociale boekhouding1.2.2 : Ongeschreven bronnen1.2.2.1 : Materiële voorwerpenVoorbeeld Picasso“Palast der Republik”1.2.2.2 : Orale tradities

2. Onderscheid tussen bron en historisch werk Galbert van BruggeVan CaeneghemDhondtHerodotosThucydidesEusebius van Casarea

3. Van gesproken naar geschreven woord en terug? Evolutie van de bronnentypes en hun complementariteit3.1 Schrift en alfabet3.2 De drukpers : schaalvergroting en uitdiepingJan Luiten Van Zanden3.3 Woord en beeld3.4 Mondelinge bronnen : orale overlevering , orale geschiedenisJan VansinaCASUS Maurice De Wilde

4. Impact van communicatie- en informatitechnologie op de productie van bronnen 4.1 Snelheid en kwaliteit van de overdracht4.1.1 : Eerste fase : te voet , vóór het gerbuik van het paard4.1.2 : Tweede fase : gebruik van het paard4.1.3 : Derde fase : mechanische media4.2 Functies van de communicatiemediaJürgen HabermansLeni RiefenstahlBreaking news + CNN, Fox news, Al Jazeera

4.3 Impact van de communicatie in de huidige samenleving4.3.1 : De wereld van communicatie : a global village?Marshall Mcluhan4.3.2 : De impact van de communicatiemedia : naar een collectief geheugen en de verleiding van de manipulatieRobert FiskNick Ut : Kim PhucLenin-TrotskiKerry-FondaCASUS : De 2 golfoorlogen of hoe een oorlog slijten aan het publiek?Robert Doisneau4.4 Kortsluitingen in de informatiestroomShannon en Weaver

5. Stockeren en produceren van informatie5.1 Waarom bronnen bewaren?Pierre d'Etampes5.2 Waarom gingen zoveel bronnen verloren?5.3 Toename van het bronnenbestandArthur EvansMichaël Ventris5.4 Consulteerbaarheid van de bronnenCharles-Victor Langlois & Charles SeignobosJacques DerridaKGB archief5.5 Waar worden bronnen bewaard? Het archief als zingevende instelling5.6 De bewaarplaats van de archivalia is niet onschuldigBautier & SornayArchief van het Joodse Ghetto in Warschau : RingelblumDavid GraberSamuel D. KassowWatergate-notaboekje5.7 Het drukken van historische bronnenDom Jean MabillonRanke

DEEL 2 : TECHNISCHE ANALYSE VAN DE BRON

Voorbeeld : Anne FrankD.Bernauw, H.Paape, G. Van der Stroom : 'De dagboeken van Anne Frank'

1.De vele vormen van vervalsingen

1.1 Totaal onbetwiste bronnen1.2 Intellectueel Falsum1.3 Materieel Falsum--> CASUS : Valse dagboeken van HitlerHugh Trevor-Roperarchief Koblenz, perlonMax DomarusKonrad Kujau

+ videofragment1.4 Pastiche'La gloire de l'empire' : Jean d'Ormesson--> CASUS : Velasquez “Las meninas”atavisitische periodes : 'Corpus inscriptionum Latinorum'1.5 Kopie--> CASUS : Lijkwade van Turijn--> CASUS : Han Van Meegeren'De koppelaarster' van Dirck van Baburen

2. Het ontmaskeren van de falsaris--> CASUS : Morelli (Carlo Ginzberg, Edgar Wind, Van Dantzig, Arthur Conan Doyle, Freud) + Saddam Hoessein : Dieter BuhmannDrewe, Myatt

3. Clio's laboratorium3.1 Paleografie--> CASUS : dagboek Anne FrankRobert FaurissonJan RomeinBerauw, Paape3.2 DiplomatiekVoorbeeld : Denis Vrain-Lucas – Michel ChaslesR. Hilberg3.3 /3 Archeologie : ontrouwe minnares van Clio?3.3.1 : Geschiedenis van de archeologie : van antiquarische interesse tot wetenschapvoorbeelden : Vere Gordon Childe, Lewis Binford, Ian Hodder3.3.2 : De archeoloog aan het werk : prospectievoorbeelden : Ötzi3.3.3 : De archeoloog aan het werk : Opgraving van de sites en en interpretatie van vondsten en bevindingenWilliam Libby , C14-methode3.4 /4 Statistiek3.4.1 : Doel3.4.2 : MethodeAdolphe Quetelet : l'homme moyenWalter Prevenir(J-L. Van Zanden)--> CASUS : Gent 'ville tombeau' in 19e eeuw? - Jeroen BacksM. Livi-BacciThomas Malthus

3.4.3 : Enkele resultaten en problemenT.R. GurrNorbert EliasJ.SharpeArlette FargeJacques ToussaertJacques Chiffoleau

Jan Art3.4.4 : Cliometrie van de 'New-Economic History'

Jan Luiten Van ZandenAdam SmithDouglass North

3.5 /5 Andere hulpwetenschappen en technieken

4. Kritische diagnose van de individuele bron E. Bernheim en Langlois & Seignobos4.1 Herstellingskritiek of tekstkritiek (EXTERN)4.1.1 : Diverse vormen van de tekstraditievideobanden bij Dutroux4.1.2 : Techniek van de herstellingskritiekmethode – Lachmann4.1.3 : Kritiek op methode-LachmanDom QuentinJoseph BédierMarc BlochGiorgio Pasquali4.1.4 : Correctie en haar grenzen en haar toekomst4.1.5 : Kritisch apparaat

4.2 Oorsprongskritiek (EXTERN)4.3 Ontleningskritiek of oorspronkelijkheidskritiek (EXTERN)EinhardDerrida4.4 Interpretatiekritiekvb. Verhas (+ Isabelle Gatti de Gamond) en Ensor

4.5 GezagskritiekBeda Venerabilisvb. NSF4.6 Bevoegdheidskritiek4.6.1 : Nauwkeurigheid van de waarneming4.6.2 : begrijpen van de feiten4.6.3 : GlaubensunwilligkeitThomas Mann--> CASUS : Wat wist men over Holocaust?4.6.4 : Bewustzijnsgraadvb. 'The graduate'4.7 Rechtzinnigheidskritiek4.7.1 : Feiten verdraaien of verzwijgenvb. rellen op G8 in Genua: Francesco Maselli4.7.2 : Opzettelijke en onopzettelijke getuigenissen4.7.3 : Ontmaskering van de verdraiing

DEEL 3 : De historische bewijsvoering : van klassiek historisme naar interdisciplinariteit

1. Kritische juxtapositie van de bronnen1.1 Confrontatie van de getuigenissen : relativiteit van de formele regels, de casus Watergateprincipes over het afwegen van de getuigenissenBernheim en Langlois-SeingobosCASUS : Watergate : Woodward en Bernstein, John Dean, ButterfieldHoffman en Redford1.1.1 : Mythe van de unanimiteit1.1.2 : De meerderheid krijgt ongelijk : woord tegen woord : een onoplosbare patstelling?1.1.3 : Hard bewijsG. Wells1.2 Redeneringen in het positieve1.2.1 : Analogische inductie“Pentagonpapers” : D. Ellsberg1.2.2 : Redenering met hypothesenCl. BernardDavid Protess1.2.3 : FalsificatietechniekKarl PopperMax Weber1.2.4 : WaarschijnlijkheidsredeneringG. Blainey1.2.5 : Tegenfeitelijke redeneringG. Barraclough1.3 Redeneringen in het negatieve : het zwijgen van de bronLanglois en Seignobos

2. De feiten : bouwstoffen voor de historicus 2.1 Zijn feiten eenmalig of recurrent?H. GausJ. DhondtW. ReichS. FreudJ. HuizingaTh. Adorno(Goebbels)V. Klemperer2.2 Grote en banale feiten en hun kenbaarheidCASUS 'Le chemin des dames' : Nivelle, PétainN. Offenstadt'La chanson de Craonne'S. Kubrick : 'Paths of glory'L. JospinM. BlochB. BrechtN. EliasA. Eichman

2.3 Harde feiten en opinies2.3.1 : Van mentaliteitsgeschiedenis naar geschiedenis van de representatieRanke

Langlois en SeignobosHuizinga, L. Febvre , M. Bloch, R. Chartier2.3.2 : Opinies, geruchten en legendenSilbermann, A. De Baets, J. Le Goff, H. Pleij, G. LecuppreCASUS Berlijn, 9 nov 1989, val van 'de Muur' :Egon KrenzWalter MomperHelmut KohlGunther Jabowski2.3.3 : De afstand in de tijd tussen historicus en feiten : het spagaat van de eigentijdse geschiedenisBruno De WeverE.A. Cohen : SobiborGuy Van den BergeDaniel Goldhagen

3. Het decoderen van de motivaties van de historische acteurs3.1 /1 Ideologie, godsdienst, klerikalisme, antiklerikalismeKerkvader AugustinusSamuel P. HuntingtonKarel van Isackervb. Godsdienst en politiek in de VS : tv predikantne : Bush en Robinson3.2 / 2Sociaal – economische situatieN. EliasMarxLeninLukacs3.3 /3 Rassen en racismeImmanuel Wallerstein en Etienne BalibarVan KappenAugustin ThierryCASUS antisemitisme, Frankrijk ,1890, zaak Dreyfus + visie op joden in Vichy-Frankrijk (Pétain)Lieven Saerens : Joden in Antwerpen3.4 / 4 Ecologie en biologieEmmanuel Le Roy LadurieA.W. Crosby, J. Diamond, J.R. Mc Neill'Columbian exchange' : syfilis3.5 / 5 Wetenschap en techniekElizabeth EisensteinRobert MuchembledA. PaceyM. Adas3.6 / 6 Macht (tekst zie boek)Max WeberCharles TillyWim Blockmans en Jean- Philippe GenetGita Deneckere en Marc BooneJames Scott

4. Van verhaal naar structuur en terug naar het verhaal : De geschiedenis op de golven van de interdisciplinariteitPaul Valéry

J. ForesterMarc Bloch4.1 De sociale wetenschappen : de invloed van de grote theorieën.4.1.1 : De grote theorieën : Marx ,Weber en DurkheimHegelKarl MarxJan Romein en Karl WittfogelFernand Braudel en de tweede annales-schoolBourdin en MartinMax WeberR.H. Tawney en A.FanfaniE.E. HagenA. HepburnPeter GayEmile DurkheimFançois SimiandMarcel MaussHenri Berr4.1.2 : Methodologische vernieuwingAntoine ProstStatistiekSimiandSchumpeterJuglarKondratieffLabroussePierre GoubertEmmanuel Le Roy LadurieIntuïtieve en behaviouristische aanpakHuizingaBerkhoferHet uitdenken van typologieën: de BegriffsgeschichteParsonsWallersteinPirenne en EspinasPirenneThomas MannHugo SolyJan RomeinBruner, Konze, KosseleckDe applicatie van econometrische modellenFogelAlfred PerrenoudJan Luiten Van ZandenDe psycho-analyse en de psycho-historyMazlishFebvre

De historische antropologieJacques Le GoffClaude Lévi StraussLudo Millis en Gentse mediëvistische school

Clifford GeertzPeter Arnade4.2 De interdisciplinariteit aan het werk : een historiografische wandeling 1Thomas Kuhnvon RankeMonod4.2.1 : De Annales en de nieuwe sociale geschiedenisLucien FebvreMarc BlochFernand BraudelDubyCASUS : Montaillou – Emmanuel le Roy LadurieCarlo GinzbergRobert SchofieldDavid HerlihyCatharina Lis en Hugo Soly4.2.2 : 'Nieuw links' en 'new history'Robert BrennerGuy BoisImmanuel WallersteinMartha C. Howell4.2.3 : Micro-storia, nieuwe cultuurgeschiedenis en narrativismeCarlo GinzbergNatalie DavisGeert MakMuchmbled, Burke, GinzbergMuchembled : “Une histoire du diable”Simon SchamaMuchembledLawrence StoneFrank AnkersmitJo Tollebeek en Tom VerschaffelEdward P. Thomson4.3 De linguistic turn : taal, tekst en tekens of de geschiedenis en de verlokkingen van het postmoderne denken.Fernand de SaussureHayden White4.3.1 : Belang van linguïstiek, semantiek en semiotiek4.3.2 : Traditie en vernieuwing in de filologische methodesB. Berelson en W. BuddAmerikaanse campagne, 200 : Al Gore - Bush4.3.3 : Belang van de semantiekVictor KlempererAdecco en Shröder

4.3.4 : Belang van de semiotiekRoland Barthes en Umberto EcoErwin PanofskyPierre BourdieuP. WollenK. FledeliusRobert Rosenstone

Martin Wilson : “Nuit et brouillard”“Hannah and her sisters” : Woody AllenCASUS Jeanne D'Arc4.3.5 : Belang van de hermeneutiek : beschrijven of speuren naar wetmatigheden Wilhelm Dilthy & Wilhelm WindelbandHans-Greorg GadamerPaul RicoeurCarl Gustav Hempel & Patrick GardinerRobin G. CollingwoodWilliam H. DrayArthur C. Danto4.3.6 : Structuralisme, poststructuralisme en postmodernisme : aandacht voor het discoursFerdinand de SaussureJacques DerridaNelson GoodmanRoland BarthesJean-Francois LyotardMichel FoucaultMichel De CerteauPierre BourdieuNathalie Zemon DavisNoam Chomsky4.3.7 : Het kritisch realisme als uitweg?Keith JenkinsGabrielle SpiegelCarolyn SteedmanUmberto EcoJ. DeploigeRoy Bhaskar

DEEL 4 : De historische synthese of het specifieke van historische kennis

1. De factor tijd : verandering en continuïteit. Een historiografische wandeling 21.1 /1 teleologie of theologie : rechte-lijn-theorieën. Geschiedenis en filosofie als tweelingenAugustinusGregorius van ToursKarl MarxGeorg W.F. HegelAuguste Comtemarkies de Condorcet1.2 /2 de nationale geschiedschrijving: verwetenschappelijkt geloof in de rechte lijn? Van de natiestaat naar de 'lieux de mémoire'

Emanuel van MeterenPieter Corneliszoon HooftHugo De GrootPieter GeylJules MicheletJacques Le GoffHenri Pirenne

Fernand BraudelPierre NoraEric Hobsbawm en Benedict AndersonGiambattista VicoVoltaire en Montesquieu

1.3 /3 Lineair denken en de indelingen in de geschiedenis : de evidentie van de historische periodeEmile DurkheimFernand BraudelBenjamin R. BarberSamuel HuntingtonManuel CastellsBush : “Why do they hate us?'1.4 /4 cyclus-theorieënPolybiusIbn ChaldoenOswald SpenglerArnold ToynbeeVicoA. DauvillierJ. SchoveEmmanuel Le Roy Ladurie1.5 / 5 'L'histoire immobile' : geschiedenis zonder veranderingCl. Lévi-StraussGeorges DubyEmmanuel Le Roy LadurieNathan Wachtel

2 Oorzakelijkheid2.1 De ondraaglijke onzekerheid van de ongrijpbare oorzaakVoorbeeld : machtsovername Hitler, 1933Leo ApostelEls Witte2.2 de zoektocht naar oorzaken van verandering2.2.1 : De oorzaak van de interne dynamiek, het individueel gedrag en publiek optredenRobert A. NisbetP. BourdieuErving GoffmanAntony GiddensJürgen Habermans2.2.2 : De uitleg van het conflictmodelRalf DahrendorfDavid Nirenberg2.2.3 : Evolutie of revolutie, het volk of de eliteJules MicheletTheda SkocpolCrane BrintonGaetano Mosca en Vifredo Pareto

Charles Wright MillsCondorcetCharles DarwinHerbert SpencerWilliam Graham Sumner2.2.4 : Generatie als uitlegKarel van IsackerJosé Ortega y Gasset2.2.5 : Individu en de anonieme massa als verklaring : de massa of 'de sterke man'?Protagoras/ ThucydidesPhilippe de CommynesThomas CarlyleEdward GibbonVoorbeeld Stengers : Tissot en KinseyR. MuchembledJan RomeinHerbert A. SimonHenri PirenneCASUS : oorzakelijkheid van 9/11 en creeëren van vijandsbeeldJ. Stiglitz

3. De geschiedenis : nuttig en nodig3.1 Manipulatie van het verleden3.1.1 : De geschiedenis gemanipuleerd : Clio als hoerPaul ValéryGérard NoirielNiccolo MachiavelliGeoffroi de Villehardouin en Jean de JoinvilleJean Froissart en Georges CHastellain3.1.2 : Geschiedenis en engagement : Clio als bevrijdsterAntoon De BaetsAli ShariatiHashem AghajariErnst KantorowiczBronislaw GeremekLudwig QuiddeHenri GrégoireBenny Morris , Ilan Pappé, Avi Shlaim--> N. Corluy : 'New historians'Teddy KatzIlan PappéCASUS Pirenne vs. Huizinga3.2 De wortels van de West-Europese geschiedschrijving, een historiografische wandeling 33.2.1 : Religie en staat : in dne beginnen waren de grote verhalenHerodotosThucydides

PolybiusJulius CaesarµAugustusSalllustiusTitus LiviusTacitusFlodoard van ReimsGuibert van NogentG. Van BruggeJacob Maerlant – Jan van BoendalePhilippe de Commynes3.2.2 : De mens centraal in Renaissance en VerlichtingIllyricusBaroniusVallaDom Jean MabillonVoltaireVicoMontesquieuGibbon

3.2.3 : De 19de en 20ste eeuw : vaktechniek , professionalisering en atomiseringHerderCarlyleRanke Auguste ComteHippolyte TaineKarl MarxKarl LamprechtPirenne3.3 Objectiviteit; a noble dream?3.3.1 : Subjectiviteit ; bewust of onbewustVoorbeeld Negationisme : IrvingFinkelstein3.3.2 : de historicus als rechterSrebrenicaL. Huyse3.3.3 : Is objectiviteit dan toch bereikbaar?Jan RomeinGeert MakCasus : moord op Lumumba