Agenda

Elke 3e zaterdag van de maand 10:00-13:00 Vughtse heide werkdag parkeerplaats restau-rant De Vughtse hei, Loonse Baan

29 mei 2016 excursie westelijke landgoederen

In dit nummer: Aan de vrienden NMV 1 Column van Robin 1 Jaarverslag duinboeren 2 NM-Educatie 2 Leerlingen en Fort Isabella 3 Publieksexcursies Haanwijk 3 Ode aan Otter 3 Haventje Essche Stroom 4

Nieuwsbrief lente 2016

Leerlingen denken mee over invulling Fort Isabella

Geef je op voor deze nieuwsbrief Via nieuwsbriefNV@hotmail.com

Vacature De Natuur- en Milieugroep Vught (NMV) is op zoek naar iemand met juridische kennis op het gebied van (gemeentelijk) omgevingsbeleid (ruimtelijke ordening, natuur en milieu) die het bestuur in voorkomende gevallen kan adviseren bij dreigende aantastingen. Voor meer informatie: Johan Smeulders, info@roozenoord.nl

Ron Jasker van de Natuur- en Milieugroep Vught is nauw betrokken bij de plannen voor Fort Isabella en hij heeft een prachtige website gemaakt waar iedereen ideeën kan aandragen voor de inrichting daarvan. Enkele docenten van het Jeroen Bosch College uit 's-Hertogenbosch was dit ter ore gekomen. Zij kwamen met een idee voor de derde klas VMBO: bedenk hoe men het Fort aantrekkelijk kan maken voor de jeugd en werk dit uit met het computerprogramma sketch-up. meer

Aan de vrienden van de Stichting Natuur en Milieu Vught

Hier een nostalgisch plaatje van de stam van de grote trompetboom, die

staat in een besneeuwd Reeburgpark. Als u een wandeling zonder sneeuw wilt maken, de boom staat op de hoek van de Leeuwenstein-straat. Het Reeburgpark is een van de vele plekken in Vught die het groe-ne karakter van ons dorp tonen. Als Stichting werken wij mee aan de verbetering van de kwaliteit van het milieu en de natuur. Zo is afgelopen jaar de Bomenwerkgroep opgericht en is er hard en met succes gestreden om de natuur en landgoederenzone aan de westzijde van Vught te beschermen tegen de aanleg van een westelijke omleiding. In 2016 staan weer vele activiteiten op stapel. De verschillende natuurwerkgroepen steken weer hun handen uit de mouwen om te inventariseren en de natuur op allerlei manieren een handje te helpen. Ook denken we actief mee over de plannen voor de natuur rondom de Isabellakazerne en de uitwer-king van de Groennota. Verder zijn we dit jaar actief met het Repaircafé en de invulling van het afval-beleid. U kunt ons ook helpen door mee te denken, ons te waarschuwen als u denkt dat het ergens mis gaat of het beter kan, door af en toe de handen uit de mouwen te steken én door het geven van een bijdrage. We denken daarbij aan € 10,- als minimum.

Met de vriendelijke groeten van het bestuur NMV Johan Smeulders, Peter Dekker, Loes de Vlaam, Frans Wetzer, Robin van Dijk en Louis Roes

Uw donatie kunt u overmaken op rekeningnummer: NL70INGB0003491439 t.g.v. Stich-ting Natuur en Milieu Vught. U kunt er op vertrouwen dat uw geld goed besteed wordt, jaarlijks worden onze uitgaven getoetst door een erkend registeraccountant.

Wat is natuur eigenlijk?

Dat is best een lastige vraag, die door veel mensen heel verschillend wordt beantwoord. Even kijken in de digitale encyclopedie levert al ruim twintig verschillende definities op. En die van mij staat er nog niet eens tussen, kun je nagaan! Natuur is voor mij het proces dat overal gaande is buiten de beredeneerde invloed van de mens om. Dus natuur is voor mij het puur spontane, datgene dat zonder nadenken geschiedt. Ik sluit de mens daarmee niet helemaal buiten ‘mijn natuur’. Spontane, onbedachte, door biologische drang of processen veroor-zaakt gedrag, telt voor mij ook mee. Eén van de meest schadelijke natuurlijke fenomenen van de soort mens, die ten koste gaat van de rest, is onze natuurlijke voortplantingsdrift. En die is alleen in te perken door (beredeneerd) aan geboortebeperking te doen. Beetje onnatuurlijk nietwaar? Het is best een lastige vraag zei ik toch… Robin van Dijk

Een belangrijke succesfactor voor de weidevogels zijn de weersomstandigheden. Regen is nodig om de grond van akkers en weiden vochtig te houden zodat wormen en pieren in de bovenlaag zitten en bereikbaar zijn voor de vogels. Warmte is voor-al van belang voor de jongen. Zodra ze uit het ei komen zijn ze kwetsbaar en koelen snel af. Bij kou zitten ze vaak onder de vleugels van de ouders. Dat gaat weer ten koste van de tijd die ze nodig hebben om voedsel te zoeken. meer

Jaarverslag weidevogelgroep Duinboeren 2015

Nieuwsbrief lente 2016

Natuur– en Milieu Educatie op de basisscholen

Pagina 2

Een belangrijke succesfactor voor de weidevogels zijn de weersomstandigheden. Regen is nodig om de grond van akkers en weiden vochtig te houden zodat wormen en pieren in de bovenlaag zitten en bereikbaar zijn voor de vogels. Warmte is vooral van belang voor de jongen. Zodra ze uit het ei komen zijn ze kwetsbaar en koelen snel af. Bij kou zitten ze vaak onder de vleugels van de ouders. Dat gaat weer ten koste van de tijd die ze nodig hebben om voedsel te zoeken. Het voorjaar van 2015 was droog en koud. Niet gunstig dus. We zien dat duidelijk in de resultaten terug. In de gehele provincie Noord-Brabant is het aantal legsels lager dan nor-maal. Verder zijn er gedurende het seizoen weinig jongen gezien. Een teken dat er veel zijn

gesneuveld. In ons gebied zijn vooral in De Zeeg de resultaten slecht. In de Gement speelde, behalve de weersomstandigheden, ook de werkzaamhe-den ten behoeve van het project HOWABO (Hoog Wateraanpak ‘s-Hertogenbosch) de weidevogels parten. Er werden volop werkzaamheden uitge-voerd, juist in het broedseizoen van de weidevogels: afgraven, transport en stor-ten van grond op percelen waar weidevogels normaal gesproken broeden. Na overleg met de betrokken partijen is de route van het transport en de planning van de werkzaamheden gewijzigd zodat er enigszins rekening werd gehouden met de meest kwetsbare percelen. Verstoring heeft het uiteindelijk toch veroor-

zaakt. Je zag dat vogels de strook waarin werkzaamheden plaats vonden, vermeden. Niet duidelijk is in hoeverre weidevogels het gebied zijn ontvlucht of helemaal niet tot broeden zijn gekomen als gevolg van de activiteiten. Het project HAWABO heeft een blijvende invloed op de Gement. Aan de noordkant is een natuurgebied gecreëerd: voedselarm maar wel met veel rust. Aan de zuidkant van de dijk blijft landbouw: grond met het broodnodige voedsel voor de vogels. De komende jaren zal blijken of deze tweedeling gunstig uitpakt voor de weidevogels. Rini van den Boer, Voorzitter weidevogelgroep Duinboeren . Wilt u meer weten? Het jaarverslag kunt u digitaal toegestuurd krijgen: stuur een verzoek naar nieuwsbriefNV@hotmail.com

Jaarverslag weidevogelgroep Duinboeren 2015

Op de Basisschool Het Molenven werd de bijeenkomst ‘Meer natuureducatie voor scholen’ georganiseerd. Er waren diver-se scholen vertegenwoordigd en lokale vrijwilligers- en pro-fessionele organisaties die zich presenteerden op de infor-matiemarkt. Ruim 50 deelnemers waren aanwezig, die in een gemoedelijke sfeer allerlei activiteiten over natuureducatie hebben uitgewisseld.

Natuur en Milieu Educatie zorgt voor kennis van en inzicht in de natuur. De basisschool leent zich perfect om kinderen vaardigheden en ken-nis bij te brengen over de natuur en het milieu. NME is ook gericht op volwassenen, want zij nemen immers beslissingen voor later. Daarom is de samenwerking tussen de basisscholen, de gemeente en de natuurorganisaties in Vught belangrijk. Ongeveer zes jaar geleden ben ik gaan deelnemen aan de bijeenkomsten en de vergaderingen van NME Vught. Ik ben bijna vanaf het begin betrokken bij het project van de leerroutes. Onder leiding van Elly Vermaat hebben twaalf leerkrachten van basisscholen uit Vught en Crom-voirt gewerkt aan de diverse leerroutes in onze gemeente. Inmiddels worden de leerroutes goed bezocht en worden de daar bijbehorende rugzakken goed gebruikt. De kinderen herkennen ze en ze gaan er graag mee op pad. Voor de leerkrachten zijn de leerroutes een uitkomst: een dagdeel met de klas in de natuur met minimale voorbereiding. In totaal zijn er acht leerroutes gemaakt. Informatie over de leerroutes is te vinden op www.nmevught.nl. Op deze site kunnen leerkrachten en begeleiders opdrachten vinden die horen bij de leerroutes en de routeboekjes downloaden. Stephanie Brouwer, leerkracht en NME-coördinator op basisschool De Schalm in Vught.

Pagina 3

Nieuwsbrief lente 2016

Jephte Rodrigues, leraar Techniek aan het Jeroen Bosch College in Den Bosch, heeft voor het vak " Technologie en Toepassing" de leerlingen van VMBO groep 3 gevraagd om ideeën te bedenken voor de ontwikkeling van Fort Isabella, maar dan vanuit het perspectief van hun eigen leeftijds-groep. Als je kijkt naar wie er enthousiast kan worden over Fort Isabella, dan zijn dat doorgaans wat 'oudere mensen'. Maar wat gebeurt er als je de jeugd loslaat op dit onderwerp? 22 Groepen uit 4 klassen wierpen zich op deze opgave. De leerlingen hebben hard gewerkt en enthousiaste presentaties gehouden voor een 'echte opdrachtgever' die betrokken is bij Fort Isabella, Hiervoor moesten ze o.a. leren tekenen in 3D in het programma Sketchup. Op de site http://www.fortisabella3d.nl/fort-isabella-voor-de-jongeren-paintballen-lasergamen-karten-etc.html zie je een weergave van de leukste resulta-ten. Alle tekeningen zijn door de leerlingen zelf gemaakt.

Leerlingen denken mee over invulling Fort Isabella

Buitenlokaal Haanwijk start met publieksexcursies in 2016

Iedere tweede zondag van de maand, van april t/m oktober, zal het buitenlokaal op Landgoed Haanwijk geopend zijn van 10.00 tot 16.00 uur. Binnen krijgt u informatie over het werk van Brabants Landschap en er starten rondleidingen door het prachtige gebied onder leiding van natuurgidsen van IVN en Natuurgroep Gestel om 11.00 uur en 13.00 uur. De Kindermoestuin is geopend en op een aantal zondagen is er een imker aanwezig en zal er iemand bij de Opbouwschuur zijn om over het Oudheidkundig Museum Gestel te vertellen. Bij mooi weer zal de bakker in het oude Bakhuisje brood bakken. En voor een gezellig kopje thee of koffie kunt u naar Theehuis ’t Haantje. Tevens start er een vaartocht om 10.30 uur in Halder. Daar verruilen bezoekers het vaste land voor het water en stappen in een bootje van de Hertogboeren om ’s Hertogenbosch eens te bekijken vanaf de Dommel. De tocht voert langs Kasteel Maurick (Vught) en oud Herlaer (St.- Michielsgestel). De tocht begint bij de steiger in Halder om 10.30 uur en duurt ongeveer 1 uur. Aanmelden en kosten. De natuurwandelingen zijn gratis en hiervoor hoeft u zich niet aan te melden. Voor de vaartocht betalen deelnemers €9,00 p.p. Beschermers van Brabants Landschap beta-len €6,- p.p. (op vertoon jaarkaart). Kinderen tot en met 12 jaar ontvangen 50% korting, kinderen jonger dan 5 jaar zijn gratis. Beta-ling is contant aan boord is geen pinmogelijk-heid. Aanmelden voor de vaartocht kan via www.vestingfietsen.nl. In verband met capaciteit aan boord graag 48 uur van tevoren reserveren o.v.v. Publieksexcursie Haanwijk.

Een ode aan de otter

De otter en de bever, ze worden mede vanwege hun uiterlijke verschijning vaak in één adem genoemd. Toch zijn het totaal verschillende dieren. Kijk alleen al naar de voedselvoorkeur. De een is een vliegensvlug roofdier, met name dol op vis. Maar ook een lekker eitje, amfibie-ën, insecten en krabbetjes kunnen op een hoge waardering van de otter rekenen. Af en toe prijkt zelfs een rat of kleine vogel op de gevari-

eerde menulijst. De ander is een aquatisch knaagdier dat als een rasechte planteneter te boek staat. Op 23 maart voltrok zich in de Brede Bossche School Nieuw Zuid een duolezing over beide dieren, georganiseerd door onze eigen Robin van Dijk, die sinds kort ook regiocoördinator van de otter- en beverwerkgroep CaLutra is, in samenwerking met IVN Den Bosch en Natuurlijk Vught. De belang-stelling overtrof alle verwachtingen: liefst zeventig geïnteresseerden vulden de zaal. Deskundige Hugh Jansman trapte af met een uitgebreide presentatie over de otter. "Het is zo'n ongelooflijk fascinerend roofdier. Alleen ontzettend jammer dat je hem zéér sporadisch aantreft in het waterrijke Nederland, in theorie een ideale habitat voor het dier. Veelzeggend is misschien dat mijn aandacht al vijftien jaar in sterke mate gevestigd is op de otter, terwijl ik tot op heden slechts twee zichtwaarnemingen achter m'n naam heb staan. Maar beste mensen, daarin zal op den duur

verandering komen! Net als de bever keert de otter langzaam maar zeker terug in ons landschap", zei Jansman haast jubelend. Een groot probleem is nog altijd de verkeerssterfte. "Plat uitgedrukt: ze worden zo nu en dan platgereden. Dat is doodsoorzaak nummer één. Daar moeten we iets op verzinnen. Veilige oversteekplaatsen, om eens wat te noemen. Andere doodsoorzaken zijn de toenemende versnip-pering van het leefgebied, verdrinking in fuiken, bijtwonden en snerpende vrieskou. Strenge winters zijn funest voor de beestjes."Los van het informatieve aspect klonk tevens de oproep om bij de organiserende werkgroep en op zoogdiervereniging.nl zo veel mogelijk sporen van de otter en de bever te melden. Met als doel een vollediger beeld te verkrijgen van de huidige situatie. 'Het is zo'n ongelooflijk fascinerend roofdier. Alleen ontzettend jammer dat je hem zéér sporadisch aantreft'.

Pagina 4

Nieuwsbrief lente 2016

‘Een haventje zou de historie van Esch tot leven brengen!’

Op woensdag 24 februari was er een informa-tiebijeenkomst van Waterschap De Dommel over de herin-richting van de

Essche Stroom. Net als bij twee eerdere bijeenkomsten in 2014 kwamen zo’n 70 belangstellenden bijeen in Dorpshuis de Es. Zij hoorden hoe ondanks nieuwe problemen het project op onderdelen flink vordert. Enthousiast waren de reacties op de uitge-werkte plannen om de natuur langs de beek te verfraaien en toegankelijk te maken. Toeval of niet, de doorgaans rustig kabbelende Essche Stroom stond die avond verrassend hoog. Juist dat spel van de natuur is een van de aanleidingen voor de aanpak van de beek. De veiligheid van Esch moet ook in de toekomst gewaarborgd zijn, als er vaker dan tot nu toe sprake zal zijn van hoogwater. Groene keringen Projectleider Hans Koekkoek ging dan ook uitgebreid in op de plannen om de dijken in en bij Esch te verhogen tot het wettelijk voorgeschreven niveau. Uitgangspunt is een groene landschappelijke waterkering die in de bebouwde kom minder breed wordt doordat daar aan de binnenkant van de kering een stalen damwand wordt geplaatst. Het bestuur van het waterschap neemt daarover dit jaar nog een besluit. Lastiger verloopt het beekherstel van de Essche Stroom. Dat komt doordat geplande maatregelen bij Esch effecten veroorzaken in het zuidelijker gelegen deel van de beek. Die vragen vervolgens ook weer om een oplossing. Hoe dat allemaal uitpakt is nu nog niet te zeggen. Verder onderzoek moet daarover uitsluitsel geven. Mooie natuurplekken Heel concrete plannen zijn er wel voor enkele natuurplekken langs de Essche Stroom. Een daarvan is een waterontdekplek achter de basisschool. Daarvoor ligt nu een uitgewerkt plan waarover het water-schap overigens wel nog graag overleg wil voeren met alle betrokkenen in de omgeving. Veel aandacht ging uit naar het plan voor een kunst- en belevingsplek bij de Haarensebrug (zie ontwerptekening). ‘Dit wordt het haventje van Esch!’, riep land-schapsarchitect Kees Ykema, die daarmee de zaal voor zich innam. Intussen zijn de voorbereidingen voor een vispassage nabij buurtschap de Ruiting flink gevorderd. Met instemming van de grondeigenaar ontstaat daar een plek waar vissen de stuw in de beek kunnen omzeilen via een meanderende bypass. Ten slot-te is er het plan voor een ‘tumulus’ (grafheuvel) ter herinnering aan het Romeinse verleden van Esch. Hiervoor heeft het water-schap de eerste verkenningen uitgevoerd. Wellicht inspireren die andere initiatiefnemers om het plan verder tot ontwikkeling te brengen. Voor meer informatie zie http://www.esschestroom.nl/index.php?pid=7&info=4

Colofon

Deze nieuwsbrief is een uitgave van Natuurlijk Vught. Natuurlijk Vught is een samenwerkingsverband van vijf Vughtse natuur-organisaties; de Natuur- en Milieugroep Vught (met haar verschillende werkgroepen), de Jeugdnatuurwacht (met de Kwebben-werkgroep), de Weidevogelgroep Cromvoirt (onder de vleugels van de Duinboeren), Stichting Vughts Landschap en Natuur– en Milieu Educatie Vught. Vier keer per jaar verschijnt er een digitale nieuwsbrief van Natuurlijk Vught. Voor meer informatie, aanleveren van kopij of opgave voor deze nieuwsbrief neem contact op met nieuwsbriefNV@hotmail.com of via de coördinator van een werkgroep. Kijk ook eens op de website www.natuurlijkvught.nl.