VerslaaFd aan boeren...berichten (ongeveer 150 berichten per jaar) op hun facebookscherm te zien. We...
37
VERSLAAFD AAN BOEREN Activiteitenverslag vzw Boeren op een Kruispunt ABSTRACT Boeren en tuinders starten met geloof en vertrouwen, passie en liefde voor hun stiel en beseffen te weinig en te laat hoe kwetsbaar ze zijn geworden in een snel veranderende geglobaliseerde wereld, waar kwantiteit primeert op kwaliteit. Vzw Boeren op een Kruispunt 10 jaar hulpverlening aan Vlaamse boeren en tuinders in nood.
Transcript of VerslaaFd aan boeren...berichten (ongeveer 150 berichten per jaar) op hun facebookscherm te zien. We...
VERSLAAFD AAN
BOEREN Activiteitenverslag vzw Boeren op een Kruispunt
ABSTRACT Boeren en tuinders starten met geloof en vertrouwen,
passie en liefde voor hun stiel en beseffen te weinig en
te laat hoe kwetsbaar ze zijn geworden in een snel
veranderende geglobaliseerde wereld, waar kwantiteit
primeert op kwaliteit.
Vzw Boeren op een Kruispunt 10 jaar hulpverlening aan Vlaamse boeren en tuinders in nood.
1
(Toelichting coverfoto.)
Boeren en tuinders starten met
veel vertrouwen en geloof in hun sector,
een geloof en vertrouwen dat ze voor hun inspanningen en engagement
vergoed zullen worden.
Maar in 10 jaar is de ondernemerswereld veel veranderd.
Een deel van de agrarische ondernemers
is hier (20-30 jaar geleden) niet op voorbereid
en kan zich zelfs niet meer aanpassen
om boer of tuinder te zijn en blijven.
Velen beseffen rationeel wel dat het zo niet verder kan.
Maar blijven emotioneel verslaafd aan hun passie en roeping
omdat ze geen andere oplossingen zien of willen overwegen.
Wanneer hun partner de gevolgen niet meer wil dragen,
komt soms die hartverscheurende vraag (zie foto).
Vzw Boeren op een Kruispunt erkent en herkent deze problematiek, en
toont je de mogelijkheden binnen de opgelegde beperkingen,
toont dat er ook nog een leven is naast het landbouwbedrijf.
“Je hoeft als boer niet te kiezen tussen een privéleven en een bedrijfsplan.”
De vraag is niet OF - OF
“Als je maar een positief bedrijfsplan realiseert, dat in harmonie is met je privéleven en je gezin.”
Het antwoord is EN – EN.
Op maat van jou als adviesvrager en je gezin.
Met respect voor je talent en vaardigheden.
Rekening houdend met je uitdagingen.
Zijn alle medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt
steeds bereid om positieve oplossingen te vinden.
Omdat ze zelf ook houden van land- en tuinbouw.
2
1 Op vraag van de minister voor Landbouw
In de jaren 1990 tot 2005 waren er verschillende projecten om boeren in nood te helpen. ‘Bedrijven
in Nood’ was een 5b-project van Boerenbond, dat werd stopgezet zodra de Europese middelen
wegvielen. Het volgende project heette ‘Agricall’ en werd federaal gesteund. Toen de Federale
overheid de projectsteun stopzette, dreigde ook de hulpverlening aan boeren en tuinders in nood te
vallen. Telkens als de financiële input van de overheid voor georganiseerde hulp stopte, werd dus
blijkbaar ook de hulpverlening voor crisissituaties beëindigd.
In 2005 en 2006 maakten de kabinetsmedewerkers van toenmalig minister van Landbouw Yves
Leterme zich zorgen over het groot aantal boeren en tuinders dat rechtstreeks bij het kabinet
kenbaar maakte dat ze in moeilijkheden zaten, en kennelijk de weg niet vonden naar gepaste hulp.
Mede geïnspireerd door Cera, die de 2 vorige projecten had ondersteund, werd een nieuw initiatief
gelanceerd. De belangrijkste landbouworganisaties ABS, Boerenbond, KVLV en VABS richtten vzw
Boeren op een Kruispunt op. Bij de opstart kon het project rekenen op startkapitaal van Cera en
structurele financiële steun van de Vlaamse overheid.
De Raad van Bestuur werd samengesteld uit voorzitter Dirk Lips en een vertegenwoordiger van
iedere partner, Boerenbond, ABS, KVLV en VABS en privé personen (Jules Van Liefferinge en Frans
Coussement).
Op 7 januari 2007 werd de nieuwe vzw boven de doopvont gehouden tijdens de Agriflanders-beurs in
Gent. Op 1 februari 2007 kon de eerste medewerker starten met een blanco-schrift om een nieuwe
hulporganisatie uit te tekenen.
De vakbladen schreven hun eerste artikel over het nieuwe tijdelijk project voor boeren in
moeilijkheden.
NU staan we 10 jaar verder.
In dit 10e jaarverslag willen we uitleggen wat er werd gerealiseerd, hoe we dit hebben aangepakt en
welke toekomstplannen we hebben.
Dit alles is gerealiseerd mede dankzij de morele en financiële steun van velen, die wij bijzonder willen
danken:
de initiatiefnemers Frans Coussement en Joris Relaes;
de verschillende landbouwministers, die hun idee ondersteunden, Yves Leterme, Kris Peeters
en Joke Schauvliege;
de oprichters Boerenbond, KVLV en het Algemeen Boerensyndicaat;
onze financiële partners;
o de Vlaamse overheid;
o Cera,
o de landbouworganisaties,
o de provincies,
o organisatiesponsors en privésponsors en
o de directe en ontelbare (indirecte) medewerkers.
3
2 Uitgangspunten
Aangezien de belangrijkste financiële input komt van de Vlaamse overheid, is het werkgebied
gespreid over alle Vlaamse gemeenten. Na 10 jaar hebben we een kaart gemaakt met alle
gemeenten waar we actief waren: hieruit blijkt dat in bijna alle gemeenten een of meerdere
gezinnen onze boerenondersteuning hebben gevraagd.
Boeren op een Kruispunt is actief in 275 gemeenten (= 89% van de 308 gemeenten in
Vlaanderen).
Aangezien de belangrijkste landbouworganisaties de hulporganisatie oprichtten, beloofden we
neutraliteit. Alle leden en niet-leden van alle landbouworganisaties worden ondersteund zonder
onderscheid.
Om de aanmeldingsdrempel zo laag mogelijk te houden en mensen de kans te geven alle problemen
aan de keukentafel bespreekbaar te maken, zijn we gehouden aan discretieplicht. Hierdoor kunnen
adviesvragers erop vertrouwen dat hun verhaal en problemen niet doorverteld wordt: dit zou hun
kwetsbaarheid immers nog kunnen vergroten.
Van bij de start behandelen we alle adviesvragers als gelijke, als mens en als ondernemer. Dit geeft
de medewerkers ook de morele plicht om de adviesvragers te helpen, zoals ze zelf zouden willen
geholpen worden, mochten ze zelf ooit in problemen komen.
Vzw Boeren op een Kruispunt probeert de problematiek zo integraal mogelijk te begrijpen en op
maat van de adviesvrager samen met de betrokkene te zoeken naar de haalbare mogelijkheden
binnen de beperkingen. De vzw speelt hierin een rol als hulporganisatie en accepteert het kader
waarin boeren en tuinders moeten ondernemen en leven als een vast gegeven. Aan marktgegevens
en wetgeving kan de vzw echter niets veranderen.
We kunnen hoogstens onze anoniem opgedane ervaringen doorgeven op de driemaandelijkse
vergaderingen van de raad van bestuur, waar de vertegenwoordigers van de beleidsorganisaties
geïnspireerd kunnen worden om het ondernemerskader aan te passen.
De medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt zijn geen specialisten in een bepaald vakgebied,
maar proberen zoveel mogelijk domeinen van begeleiding te integreren in een volledige aanpak,
die mensen verder helpt.
Hiermee hebben we ons onderscheiden van:
4
de vorige hulporganisaties, die zich vooral focusten op de psychische begeleiding van mensen in
nood. “Je kan een mens volledig ont-stressen, maar wanneer zijn levenskader (bedrijf)
structureel problemen genereert, dan komt de stress snel terug”. Door persoonlijke en
bedrijfsproblemen integraal aan te pakken, boeken we betere resultaten;
de klassieke adviesverlening, die zich vooral bezig houdt met de cijfermatige en technische
begeleiding van bedrijven. Zij tekenen soms bedrijfssystemen uit, die uiteindelijk geen of
onvoldoende resultaat behalen omdat deze bedrijfsdoelstellingen persoonlijk niet realiseerbaar
zijn voor de bedrijfsleider of zijn/haar gezin.
5
3 Bekendmaking en imago-opbouw
Van bij de start werden grote inspanningen gedaan om het aanbod van de hulporganisatie bekend te
maken, zowel naar de doelgroep als naar haar omkadering.
Digitaal
Binnen de 14 dagen na de start hadden we al onze website www.boerenopeenkruispunt.be. Op de
website wordt alle informatie beschikbaar gesteld. Het delen van kennis en informatie bleek een
succes. Ondertussen werd de website al meer dan 500.000 keer bezocht en werden meer dan
1.500.000 paginabezichtigingen opgetekend.
Sinds 2014 wordt bovendien de facebookpagina http://www.facebook.com/boerenopeenkruispunt
uitgebaat, waar 2300 volgers de pagina ‘leuk’ vonden. Daardoor krijgen ze automatisch alle nieuwe
berichten (ongeveer 150 berichten per jaar) op hun facebookscherm te zien.
We stuurden gemiddeld 12 nieuwsbrieven per jaar naar geïnteresseerden. Voor de laatste editie
stonden er 4095 abonnees op de distributielijst. Ongeveer 41% van de abonnees opent de
nieuwsbrief en 12% van de abonnees klikt door bij het lezen van een artikel.
Geschreven media
Sinds de start staat er bijna wekelijks een advertentie over ons aanbod in de Drietand van het
Algemeen Boerensyndicaat. Ook in Boer & Tuinder verschijnen er regelmatig artikels over BoeK.
Om de doelgroep te bereiken, zochten we ook zoveel mogelijk andere kanalen. Op
http://www.boerenopeenkruispunt.be/Dienstverlening/Preventieensensibiliseren/Persenmedia
vindt u de 633 titels van artikels en reportages, die we verzamelden via de geschreven pers, radio en
televisie.
Voordrachten
Om onze ervaringen en tips nog beter te verspreiden bij de doelgroep en geïnteresseerden, gaven we
over heel het Vlaamse land voordrachten en workshops.
Op http://www.boerenopeenkruispunt.be/Dienstverlening/Preventieensensibiliseren/Vergaderingen
vindt u de meer dan 750 vergaderingen, locaties en organisatoren, die een beroep deden op onze
sprekers. Als we uitgaan van gemiddeld 25 deelnemers, komen we op meer dan 18.000 toehoorders.
Imago
In alle bovenstaande artikels en workshops verduidelijken we ons aanbod. De medewerkers van vzw
Boeren op een Kruispunt herkennen en erkennen kwetsbaarheid zonder beschuldiging en zoeken
op mensenmaat naar oplossingen binnen de mogelijkheden.
De doelgroep heeft niet altijd financiële moeilijkheden, maar voelt zich meestal onbegrepen door
zijn omgeving, wat op zich al leidt tot een zeer groot probleem: eenzaamheid.
Om het welzijn van deze mensen te verhogen, engageren we ons om hun leefwereld te proberen
begrijpen en met de kracht van hun eigen waarden en normen haalbare stappen naar een oplossing
te vinden.
Deze aanpak maakt het begeleidingstraject zeer onvoorspelbaar en uitdagend voor de medewerker,
die als een soort paracommando landt in de leefwereld van de adviesvrager, waar de problemen en
bedreigingen van alle kanten kunnen komen.
6
Na 10 jaar verzamelden alle medewerkers samen veel ervaring, die via onze websites, onze artikels
en workshops gratis wordt verdeeld naar al wie het interesseert.
Wat met maatschappelijke middelen werd gerealiseerd, wordt hierdoor ook maatschappelijk ter
beschikking gesteld.
Deze solidariteit van kennis en ervaring werd in de beginjaren gezien als een bedreiging voor de
toekomst van de hulporganisatie. Na 10 jaar geloven we dat dit de beste manier is om een zo hoog
mogelijke ‘return on investment’ te geven aan de opdrachtgevers en de doelgroep.
En de sector evolueert zo snel dat we voorlopig nieuwe ideeën en tips kunnen blijven produceren.
In het vervolg van dit jaarverslag leest u meer over de verschillende domeinen waar we problemen
konden vaststellen.
Van het moment dat we erover zwijgen, dan denken ze dat het opgelost is. (Lut De Bruyne, ex hoofdredacteur van Boer en Tuinder)
vzw Boeren op een Kruispunt kreeg de opdracht om de doelgroep, de erfbetreders en de overheid te sensibiliseren over bestaande risico’s en problemen. We hebben de opdracht het ons aan te trekken en problemen bespreekbaar te maken. Communicatie heeft maar effect als de boodschap concreet is en voldoende herhaald wordt. Zolang we mensen in nood ontmoeten, zullen we niet nalaten om onze teleurstelling hierover kenbaar te maken, omdat we niet anders kunnen. Graag willen wij er u als lezer op attent maken, dat bij het lezen van dit verslag de indruk kan ontstaan dat heel de sector problemen heeft. Voor alle duidelijkheid: wat we hier beschrijven zijn ervaringen die we vaststelden bij een deel van de sector, namelijk bij de bedrijfsleiders die het moeilijk hadden en die onze ondersteuning vroegen. De succesverhalen van land- en tuinbouwbedrijven vinden we zo wel in de media, via andere kanalen en organisaties.
7
4 Het kennismakingsgesprek
In 10 jaar tijd werden er 1975 aanmeldingen geregistreerd. Enkel telefonische, internet- of anonieme
vragen werden niet geregistreerd in ons klanten opvolgingssysteem.
Wie zich aanmeldt als hulpvrager, krijgt gratis een bezoek aan huis.
Voor de kennismaking komen er 2 adviseurs op het bedrijf, zodat zowel man en vrouw zeker
de kans krijgen om hun verhaal te brengen. Bovendien helpt dit ook bij de overdracht van
dossiers, wanneer de dossierbeheerder zelf met vakantie is. Ten slotte is een teamoverleg of
intervisie ook gemakkelijker als 2 mensen het bedrijf hebben bezocht.
Dit dubbelgesprek is een zware financiële inspanning en hiervoor danken we al onze
financiële partners bijzonder om dit mogelijk te blijven maken.
De duurtijd van een kennismakingsgesprek is niet geprogrammeerd in een protocol. De adviseurs zijn
niet gejaagd door tijd en proberen alle elementen van de problematiek in kaart te brengen.
In principe hopen we steeds het gezin en bedrijf zo snel mogelijk weer op de rails te krijgen, zodat ze
na deze crisis zelf weer de weg vinden naar de klassieke hulpverlening of adviesdiensten.
Hiervoor zijn we actief op verschillende domeinen, die we beschreven op onze website en in
verschillende folders. Die verdelen we op vergaderingen.
8
9
5 75% van de hulpvragers is nog steeds actief als boer of tuinder
Bij de telling na 10 jaar registreerden we 486 stopzettingen. In 2016 waren er 175 aanmeldingen,
waarvan er slechts 6 bedrijven zijn gestopt.
De meeste bedrijven stoppen door veilig te landen in een andere activiteit of een
vervangingsinkomen (inclusief pensioen). Wie de demografie van de landbouwbevolking ooit
bestudeerde, zal dit erkennen als normaal.
Maandelijks werd 1 bedrijf begeleid in een juridische procedure, die leidde tot een stopzetting. 121
van de 486 gestopte bedrijven ondergingen een collectieve schuldenregeling (17) of een faillissement
(104). Deze 121 bedrijven vertegenwoordigen 6% van onze adviesvragers. Bij deze begeleidingen
bestaat de ondersteuning vooral uit het uitleggen van de procedure en uit het bewaken van een
menselijke communicatie met de curatoren. Tegelijk zoeken we samen met het gezin naar nieuwe
werkgelegenheid en nieuwe kansen.
Door een faillissement kunnen ondernemers een structureel verlies, waar ze op geen enkele andere
manier onderuit geraken, eindelijk stoppen.
Voor het gezin ligt de eerste focus op onvermogend en schuldenvrij te worden. Door constructief
mee te werken aan de verkoop van alle activa, krijgen de gefailleerden1 in principe altijd een
verschoning van schulden. Hierdoor kunnen ze na de afsluiting van het faillissement weer een leven
opbouwen.
Na 10 jaar kennen we verschillende gezinnen die ondertussen terug succesvol ondernemen als
werknemer of als zelfstandige. Zij zijn door de ervaringen van het faillissement beter gewapend om
de toekomst aan te kunnen.
De huidige faillissementswetgeving is menselijk. Het recht op verschoning geeft ondernemers de
moed om het structureel verlies te erkennen. De stopzetting van structureel onrendabele bedrijven,
die steeds nieuwe (onbetaalde) leveranciers moeten zoeken om verder te kunnen gaan, komt
uiteindelijk de sector ten goede.
Op 31 bedrijven konden we een faillissement voorkomen door hen te begeleiden in een procedure
van de Wet Continuïteit Ondernemingen. Voor 18 gezinnen konden we ondertussen het
reorganisatieplan laten homologeren door de handelsrechtbank. In de andere 13 bedrijven, is het
reorganisatieplan nog in aanvraag.
We voorzien echter wel dat de WCO-procedure steeds moeilijker wordt om te realiseren, aangezien
vanaf 2017 steeds meer leveranciers zich zullen onderscheiden als bevoorrecht schuldeiser via het
nieuwe Pandregister, waardoor ze geen dading op hun vorderingen meer hoeven te aanvaarden.
Hierdoor verwachten we in de toekomst meer faillissementen.
1 Zelfstandigen die als natuurlijk persoon hun bedrijf leiden, kunnen bij faillissement principieel rekenen op ‘verschoning voor de restschulden’ en doorstarten met hun leven. Ondernemers die een vennootschap failliet zien gaan, staan meestal persoonlijk borg voor hun bankschulden en zijn genoodzaakt om de restschulden alsnog te betalen via hun persoonlijk inkomen (als zelfstandige of als werknemer).
10
6 Geestelijke gezondheidszorg dringt zich op als prioriteit
Vzw Boeren op een Kruispunt plaatst het welzijn van de adviesvrager en zijn gezin centraal. We
proberen het bedrijf aan te passen aan de wensen en mogelijkheden van de adviesvrager als mens
en als ondernemer.
Boeren en tuinders in moeilijkheden melden zich veel te laat aan voor hulp of blijven binnen de
klassieke hulpverlening te lang verstoken van hulp. In het Leader-project Zot van ’t Boeren proberen
we de kloof tussen de doelgroep en de bestaande hulpverlening te dichten.
In ons registratiesysteem noteerden we enkele geestelijke welzijnsparameters, die we na 10 jaar
willen bekend maken.
Op 15% van de bedrijven waren er relatieproblemen2. Partners zijn dikwijls niet meer in staat om
over problemen te praten, waardoor ze van elkaar vervreemden en het vertrouwen in elkaar
verliezen.
Door ze hun zorgen te laten uitspreken en samen alle bedrijfs- en gezinsproblemen in kaart te zetten,
kan er terug vertrouwen opgebouwd worden; dit op basis van wat er nog is, in haalbare stappen, om
hun situatie te verbeteren.
In 16% van de gezinnen durfden adviesvragers aangeven dat ze ‘worstelden met zwarte gedachten’,
‘levensmoe waren’ en het niet meer zagen zitten om verder te gaan. Door hun last te herkennen en
erkennen, door begrip te tonen dat ze weg willen van de problemen (maar niet noodzakelijk van het
leven), door daadwerkelijk aan de slag te gaan met de man/vrouw op het tempo van de betrokkene,
konden we veel drama’s voorkomen.
Op het eerste gezicht dachten we bij deze statistiek dat we door onze opleiding in
suïcidepreventie te gevoelig (te alert) waren geworden voor deze problematiek en te snel tijd
maakten om hierover te praten.
Wanneer we erbij vertellen dat 10% van deze groep ook uit het leven stapt, is onze
bezorgdheid volgens suïcidepreventieadviseurs zeker niet overdreven.
Bij 20% van onze adviesvragers schakelen we de freelance-psychologen van vzw Boeren op een
kruispunt in. Een groot pluspunt is dat zij bereid zijn zich volledig onder te dompelen in de vaak
schrijnende situaties, door zichzelf te bewegen op het erf van boer en tuinder, de adviesvrager
tegemoet; zij kennen de leefwereld van de boeren en tuinders en het begeleidingstraject dat we
samen kunnen aanbieden.
De aanwezige psychosociale problemen verklaren waarom adviesvragers dikwijls niet ingaan op de
goedbedoelde adviezen van deskundige bedrijfsadviseurs. Wie geestelijk (of zelfs lichamelijk) niet
gezond is, kan zelden resultaat halen uit veeleisende bedrijfsadviezen.
Welzijnsproblemen verklaren mogelijk ook waarom zoveel mensen afhaken bij uitnodigingen van
plattelandsorganisaties of syndicaten.
2 Deze 15% relatieproblemen is berekend op het totaal aantal bezochte bedrijven. Wanneer we er rekening mee houden dat meer dan 20% van de ondernemers vrijgezel, gescheiden of weduwe/weduwnaar is, is het aandeel relatiebemiddelingen bij koppels nog groter.
11
7 Het eerste bedrijfsplaatje is meestal onzuiver
7.1 Bedrijfseconomische boekhouding
Een bedrijfseconomische boekhouding geeft in principe het snelst een goede beschrijving van het
bedrijf weer, waar we als adviseur zijn geland.
Banken zijn de belangrijkste financierders van de sector en willen op maat van het bedrijf
gepaste financieringsoplossingen aanbieden op basis van bedrijfseigen cijfers. Gezien de
verstrengde bankregels (Basel I, II en III) zal dit in de toekomst nog belangrijker worden.
Verschillende banken eisen anno 2017 bij iedere nieuwe financieringsvraag een
bedrijfseconomische boekhouding die maximaal 1 jaar oud is.
De verschillende landbouworganisaties zetten voor de volgende jaren meer middelen in om
het belang van de bedrijfseconomische boekhouding te benadrukken. ‘Slimmer boeren met
cijfers’ wordt het onderwerp van de komende jaren.
Tot op vandaag is het gebruik van de bedrijfseconomische boekhouding ondermaats. Slechts 26% van
de door Boeren op een Kruispunt bezochte bedrijven gaven aan te beschikken over een
bedrijfseconomische boekhouding. Dit is spijtig voor de ondernemers en zeer verwonderlijk
aangezien de VLIF-reglementering vereist dat de gesubsidieerde bedrijven een bedrijfseconomische
boekhouding invullen.
Gezien het gebruik van de bedrijfseconomische boekhouding als basis voor een duurzame
financiering, is het noodzakelijk dat alle vermogenselementen van de kredietnemer hierin zijn
opgenomen.
We maken daarom verschillende aanbevelingen:
aan de actiefzijde zou het interessant zijn om de waarde van de woning en het spaargeld op
te nemen, die samen met de bedrijfsactiva een beeld van het totale actief en onderpand van
de kredietnemer weergeven;
aan de passiefzijde missen verschillende bedrijfseconomische boekhoudingen de juiste som
van bedrijfskredieten. Dit zou eventueel vlot kunnen opgelost worden door jaarlijks een
overzicht van alle bedrijfskredieten van de verschillende banken aan te geven;
het lijkt ons uiterst nuttig om de kortlopende schulden te beschrijven: voor zover we weten
geeft geen enkele boekhouding ruimte om kaskrediet, vast voorschot / straight loan,
leverancierskredieten en persoonlijke leningen bij familie aan te geven.
Concreet:
“Een bedrijfseconomische boekhouding hoort volledig, correct en nauwkeurig te zijn”.
Als verschillende vermogenselementen systematisch uit de rekentool worden gehouden, is het
resultaat zeer verwarrend.
Op de bedrijven met een bedrijfseconomische boekhouding registreerden we gemiddeld 191.567 euro
kort lopende schulden (N= 312), waarvan een deel werd gefinancierd via kaskrediet of straight loan (µ
= 114.087 N= 203) en een ander deel via leveranciersschuld (µ = 134.100, N = 273).
Dit is volgens ons een bron van verkeerde financieringen, overfinanciering of
ondernemersbeslissingen, die niet kunnen slagen.
Het blijft voor vzw Boeren op een Kruispunt een openstaande vraag om bij alle nieuwe
herprogrammeringen van bedrijfseconomische boekhoudingen velden voor deze schulden op te
nemen.
12
Vzw Boeren op een Kruispunt pleit niet voor een witte kassa (cfr de horeca), maar ziet zo’n correcte
bedrijfseconomische boekhouding als een uiterst nuttig hulpmiddel om te ondernemen op een schaal
die groter is dan de bedrijven van onze grootouders, die alles in een rekenschriftje konden bijhouden.
In het project Fast Feed From Europe probeerden we hiervoor een 100-tal bedrijfsadviseurs te
sensibiliseren. We gaven onze rekentools en analysetechnieken door ter inspiratie. Zie verder.
7.2 Fiscale gegevens inkomstenbelastingen
Gezien het geringe aantal bedrijven met een bedrijfseconomische boekhouding, doen we soms een
beroep op de fiscale gegevens om een eerste beeld van het bedrijf te krijgen.
Boeren en tuinders die een normale inkomensberekening doen voor hun inkomstenbelastingen,
hebben in opsomming van alle inkomsten en uitgaven een werkelijk saldo als belastbaar inkomen.
In 62% van de bezochte bedrijven maakten de bedrijfsleiders gebruik van het landbouwforfait voor
de inkomstenbelasting. Hierdoor is het veel moeilijker om werkelijk inkomsten en uitgaven te
beschrijven, een rendabiliteitsstudie te maken of een liquiditeit te berekenen.
Concreet:
Op de bedrijven met een forfaitaire inkomstenberekening noteerden we gemiddeld 139.004 euro
kortlopende schulden (N= 347), waarvan een deel werd gefinancierd via kaskrediet of straight loan (µ
= 77.508 N= 207) en een ander deel via leveranciersschuld (µ = 106.947, N = 301).
Dit zorgt er ook voor dat veel boeren en tuinders de sociale rechten, waar ze recht op hebben, niet
ontvangen. Ze verwachten hierover in principe ondersteuning en advies van hun bedrijfsboekhouder
of belastingconsulent.
Omdat we hierover blijven sensibiliseren, gaan we vanaf 2017 zelf de bedrijfsleiders hierover
informeren.
13
7.3 Onbetaalde sociale bijdragen kunnen zorgen voor levensgevaarlijke situaties
Het betalen van sociale bijdragen geeft ondernemers toegang tot verschillende sociale rechten: recht
op kindergeld, een arbeidsongeschiktheidsuitkering, terugbetaling van ziektekosten en de opbouw
van een pensioen.
Op de bezochte bedrijven ontmoetten we veel gezinnen die hun sociale bijdragen niet konden
betalen. Hierdoor kunnen veel gezinnen niet naar de dokter of kunnen ze geen medische zorgen
krijgen.
Andere bedrijven krijgen al een tijd deurwaarders op bezoek, die de vorderingen van de sociale
verzekeringsfondsen komen opeisen, terwijl al lang duidelijk is dat er geen middelen zijn om deze te
betalen. Wie zijn sociale bijdragen kan betalen, betaalt dit in de regel ook.
Nog voor we de bedrijfsproblemen aanpakken, hebben we altijd aandacht voor de sociale bijdragen.
Van bij de start in 2007 hebben we tal van bedrijven uitgelegd dat een betalingsregeling en zelfs een
vrijstelling van sociale bijdragen mogelijk is.
Concreet:
Bij 46% van de bezochte bedrijven (N 792/1704) adviseerden we of vroegen we zelf een vrijstelling
van sociale bijdragen aan.
Op deze bedrijven noteerden we gemiddeld 181.577 euro kort lopende schulden (N= 510), waarvan
een deel werd gefinancierd via kaskrediet of straight loan (µ = 100.777 N= 307) en een ander deel via
leveranciersschuld (µ = 143.577, N = 457).
Met de beschrijving van deze kortetermijnschulden werd over alle aanvragen voor vrijstelling van
sociale bijdragen gunstig gestemd op de Commissie voor Sociale Bijdragen.
Hiermee konden we veel invorderingskosten, nalatigheidsintresten en sociale problemen van deze
gezinnen voorkomen.
Vanaf de laatste nieuwe reglementering over vrijstelling van sociale bijdragen is de medewerking van
de boekhouder noodzakelijk om een dossier in te dienen. Wanneer de boekhouder wegens
betalingsachterstand niet meer bereid is om diensten te verlenen, moeten we samen met de
adviesvrager op zoek naar een nieuwe boekhouder.
We hopen met deze cijfers over de bedrijfseconomische boekhoudingen, de fiscale aangiften en de
sociale bijdragen meer erfbetreders te inspireren om bij voorrang aandacht te hebben aan de sociale
rechten van de kwetsbare boeren en tuinders die zij bezoeken.
14
8 Sector informatie op basis van de bezochte bedrijven
In wat volgt beschrijven we onze vaststellingen op de bezochte bedrijven per sector. We willen de
lezers van ons jaarverslag er meteen op wijzen dat dit geen beeld geeft van de volledige sector.
Hiervoor richt de geïnteresseerde zich beter tot de gespecialiseerde studiediensten, die beschikken
over ruimere statistieken en gegevens.
We maakten een korte beschrijving van de belangrijkste sectoren en op basis van soms onvolledige
registraties. Wat berekend is, is op basis van de registraties.
De belangrijkste sectoren zijn:
varkenssector: 519 geregistreerde bedrijven met varkens (zeugen en/of vleesvarkens);
melkveesector: 443 geregistreerde bedrijven met melkvee;
glastuinbouw: 202 geregistreerde bedrijven met glastuinbouw;
pluimveebedrijven: 73 geregistreerde bedrijven met pluimvee;
andere sectoren: witloofbedrijven en fruitbedrijven.
Gemengde bedrijven kunnen in deze analyse dubbel geteld zijn.
15
8.1 Varkensbedrijven die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt
In 10 jaar registreerden we op 519 bedrijven met varkens hun dierenaantallen: dit komt overeen
met 52 bedrijven per jaar.
In 2016 stegen de prijzen voor vleesvarkens en biggen en daalde het aantal aanmeldingen tot
32. Er zijn ook aanwijzingen dat een aantal leveranciers hun klanten in 2016 ontmoedigden om
advies te vragen aan vzw Boeren op een Kruispunt.
Wanneer we de aangemelde bedrijven projecteren t.o.v. de sectorcijfers (data Departement
Landbouw en Visserij 2014), komen we tot verrassende vaststellingen.
Voor de bedrijven met zeugen.
Grootte bedrijf aangemeld Aantal bedrijven in de sector
Aandeel
1 - 149 z 154 973 16%
150 - 299 z 158 686 23%
> 300z 84 369 23%
Uit deze gegevens blijkt dat 23% of bijna ¼ van de bedrijven met meer dan 150 zeugen van
Vlaanderen bij vzw Boeren op een Kruispunt aangemeld zijn.
Voor de bedrijven met vleesvarkens.
Grootte bedrijf Aangemeld Aantal bedrijven in de sector
Aandeel
1 - 749 vv 144 2198 7%
750 – 1 999 vv 216 1647 19%
> 2 000 vv 67 362 19%
Deze cijfers zijn nog verwonderlijker: 19% of bijna 1/5 van de bedrijven met meer dan 750
vleesvarkens zijn om een of andere reden bij vzw Boeren op een Kruispunt aangemeld.
Verder onderzoek leerde:
Slechts 35% van deze bedrijven beschikt over een bedrijfseconomische boekhouding.
27% van deze bedrijven volgt nog de landbouwregeling voor BTW.
37% van deze bedrijven berekent belastbaar inkomen volgens landbouwforfait.
Onze genoteerde acties op deze varkensbedrijven samengevat:
bij 45% van de gezinnen verhoogden we hun zelfvertrouwen op allerlei manieren;
bij 24% van de gezinnen adviseerden we psychologische bijstand;
bij 13% van de gezinnen was er nood aan relatiebemiddeling;
bij 13% van de gezinnen vreesden we voor een suïciderisico;
20% van de gezinnen kreeg bezoek van een van onze eigen freelance-psychologen;
0 vv 1 - 749 vv 750 – 1 999 vv > 2 000 vv # vv bedrijven In 2016
0 z 64 46 13 123
1 - 149 z 42 66 45 1 154 3
150 - 299 z 22 13 108 15 158 6
> 300 z 28 1 17 38 84 4
# z bedrijven 92 144 216 67 519
In 2016 13 8 6 32
16
bij 40% van de gezinnen adviseerden of vroegen we vrijstelling van sociale bijdragen;
bij 64% van de bedrijven maakten we een balansbeschrijving (vermogen vs schulden);
bij 75% van de bedrijven maakten we een rendementsberekening;
bij 22% van de bedrijven geraakten we tot een kasplanning.
Sinds 2007 maakten we verschillende rekentools voor de varkenssector.
Winst en verlies rekening van een zeugenbedrijf.
Kostprijs berekening voor biggen.
Hoe doe je een voederproef in de biggenstal?
Kostprijs berekening voor vleesvarkens.
Hoe doe je een voederproef in de vleesvarkensstal?
Hoe kan je leveranciersschulden terugbetaald krijgen?
In 2012 en 2013 konden we meewerken aan de studie over de Vlaamse Bedrijfseconomische
Standaardwaarden voor de Varkenshouderij. Het was de bedoeling om deze
standaardwaarden jaarlijks te actualiseren. We hopen dat in 2017 dit interessante initiatief
weer wordt voortgezet.
17
8.2 Bedrijven met melkvee die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt
In 10 jaar tijd registreerden we 443 bedrijven met melkvee.
In 2016 werden hiervan 41 bedrijven bezocht.
Melkproductie 2007 - 2015 2016 Aandeel in 2016
Totaal Aandeel in 10 jaar
< 500 000 294 17 41% 311 70%
500 000 – 699 999 51 7 17% 58 13%
700 000 – 999 999 38 4 10% 42 9%
> 1 000 000 19 13 32% 32 7%
402 41 443
Wanneer we de aangemelde bedrijven projecteren t.o.v. de sectorcijfers (data studiedienst
BB 2014), komen we tot verrassende vaststellingen.
Melkproductie (l/jaar)
Totaal Aantal bedrijven in de sector
Aandeel in 10 jaar
< 500 000 311 5440? 6%?
500 000 – 699 999 58 791 7%
700 000 – 999 999 42 412 10%
> 1 000 000 32 204 16%
443
Analyse van de schuldgraad op deze bedrijven.
Alle bedrijven Aantal 443
Gemiddelde melkproductie 433.365 l
Gemiddelde totale schuld waarvan
458.918 € 1.06 €/ l
Gemiddeld KK / VV SL (1) 33.049 €
Gemiddeld leveranciersschuld (2)
75.754 €
Totale kortlopende schuld (1+2)
108.803 € 0.25 € / l
Wanneer we de schuldgraad van de grotere bedrijven analyseren:
Bedrijven > 700.000 l Aantal 74
Gemiddelde melkproductie 1.023.568 l
Gemiddelde totale schuld waarvan
905.096 € 0.88 €/ l
Gemiddeld KK / VV SL (1) 75.874 €
Gemiddeld leveranciersschuld (2)
122.081 €
Totale kortlopende schuld (1+2)
197.955 € 0.19 € / l
Bij de interpretatie van de gemiddelden moet men beseffen dat 50% boven en 50% onder
het gemiddelde zit.
18
Verder onderzoek over onze begeleidingen leerde:
Slechts 45% van deze bedrijven beschikt over een bedrijfseconomische boekhouding.
52% van deze bedrijven volgt nog de landbouwregeling voor BTW.
82% van deze bedrijven berekent belastbaar inkomen volgens landbouwforfait.
Onze genoteerde acties op deze melkveebedrijven samengevat:
bij 51% van de gezinnen moesten we hun zelfvertrouwen op allerlei manieren verhogen;
bij 31% van de gezinnen adviseerden we psychologische bijstand;
bij 13% van de gezinnen was er nood aan relatiebemiddeling;
bij 16% van de gezinnen vreesden we voor een suïciderisico en;
18% van de gezinnen kreeg bezoek van een van onze eigen freelance-psychologen;
bij 48% van de gezinnen adviseerden of vroegen we vrijstelling van sociale bijdragen;
bij 80% van de bedrijven maakten we een balansbeschrijving (vermogen vs schulden);
bij 95% van de bedrijven maakten we een rendementsberekening;
bij 27% van de bedrijven geraakten we tot een kasplanning.
Sinds 2007 maakte we verschillende rekentools voor de melkveehouderij.
Hoe kwetsbaar ben je als melkveehouder in een melkcrisis?
De verborgen kosten die je bedrijfsresultaat kunnen drukken.
Onmiddellijk na de crisis groeien of toch niet?
19
8.3 Bedrijven met glastuinbouw die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt
In 10 jaar tijd registreerden we 302 bedrijven met glastuinbouw.
In 2016 werden hiervan 16 bedrijven aangemeld.
Verdeling volgens oppervlakte
m2 glas 2007 - 2016
< 10 000 44%
10 000 – 19 999 21%
20 000 – 49 999 14%
> 50 000 1%
We beschikken over geen sector gegevens om een vergelijking te maken.
Verder onderzoek leerde:
Slechts 46% van deze bedrijven beschikt over een bedrijfseconomische boekhouding.
17% van deze bedrijven volgt nog de landbouwregeling voor BTW.
25% van deze bedrijven berekent belastbaar inkomen volgens het landbouwforfait.
Onze genoteerde acties op deze varkensbedrijven samengevat:
bij 26% van de gezinnen moesten we hun zelfvertrouwen op allerlei manieren verhogen;
bij 18% van de gezinnen adviseerden we psychologische bijstand;
bij 7% van de gezinnen was er nood aan relatiebemiddeling;
bij 9% van de gezinnen vreesden we voor een suïciderisico en;
13% van de gezinnen kreeg bezoek van een van onze eigen freelance-psychologen;
bij 58% van de gezinnen adviseerden of vroegen we vrijstelling van sociale bijdragen;
bij 76% van de bedrijven maakten we een balansbeschrijving (vermogen vs schulden);
bij 87% van de bedrijven maakten we een rendementsberekening;
bij 41% van de bedrijven geraakten we tot een kasplanning.
Sinds 2007 maakte we verschillende rekentools voor de tuinbouwsector.
20
8.4 Bedrijven met pluimvee die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt
In 10 jaar tijd registreerden we 73 bedrijven met pluimvee. In 2016 werden hiervan 6
bedrijven aangemeld.
Verdeling volgens dieraantallen
Leghennen < 10 000 dieren 10 000 – 69 999 > 70 000 totaal
Aangemeld 3 14 2 19
Sector in 2014 218 198 32
1% 7% 6%
Braadkippen < 10 000 dieren 10 000 – 69 999 > 70 000 totaal
Aangemeld 7 44 4 55
Sector in 2014 86 341 93
8% 13% 4%
Verder onderzoek leerde:
Slechts 21% van deze bedrijven beschikt over een bedrijfseconomische boekhouding.
37% van deze bedrijven volgt nog de landbouwregeling voor BTW.
32% van deze bedrijven berekent het belastbaar inkomen volgens het landbouwforfait.
Onze genoteerde acties op deze pluimveebedrijven samengevat:
bij 45% van de gezinnen moesten we hun zelfvertrouwen op allerlei manieren verhogen;
bij 34% van de gezinnen adviseerden we psychologische bijstand;
bij 15% van de gezinnen was er nood aan relatiebemiddeling;
bij 8% van de gezinnen vreesden we voor een suïciderisico en;
19% van de gezinnen kreeg bezoek van een van onze eigen freelance-psychologen;
bij 42% van de gezinnen adviseerden of vroegen we vrijstelling van sociale bijdragen;
bij 59% van de bedrijven maakten we een balansbeschrijving (vermogen versus schulden);
bij 73% van de bedrijven maakten we een rendementsberekening;
bij 23% van de bedrijven geraakten we tot een kasplanning.
Sinds 2007 maakte we verschillende rekentools voor de pluimveehouderij.
Kostprijsberekening voor de braadkippenhouderij
o Met hefbomen op het resultaat
o Met berekeningstool voor voederconversie.
21
8.5 Andere sectoren
In 10 jaar tijd bezochten we 17 witloofbedrijven. Dit is 4,7% van het aantal witloofbedrijven
in Vlaanderen (264 in 2016).
In het kader van een project van het Departement Landbouw en Visserij
‘Witloofbarometer’ werken we samen met de sector aan een analysetool, die
witlooftelers ondersteunt bij hun ondernemingsanalyse en bij nieuwe
investeringsbeslissingen.
De fruitteelt werd verschillende keren door een storm geteisterd. Maar dit is niet voelbaar in
het aantal aanmeldingen.
Fruit Aangemeld Sector Aandeel
< 5 ha 14 820 1.7%
5 - 15 ha 24 427 5.6%
> 15 ha 17 364 4.7%
55 1611 3.4%
In samenwerking met Bart Picard van PC Fruit, ontwikkelden we een tool voor
ondernemingsanalyse. Later bezochten we verschillende voorlichtingsvergaderingen
waar we deze rekentool voor de fruitteelt mochten voorstellen aan potentiële
gebruikers.
Businessanalyse voor de fruitsector.
22
9 Projecten naast de hulpverlening
9.1 Fast Feed From Europe
Eind 2015 gaf Europa bijzondere steun voor de dierlijke sector in moeilijkheden. Bij de toewijzing van
de besteding kregen we de kans om hierin mee te denken.
Omdat we ervan overtuigd waren dat zeer veel bedrijven in de varkenshouderij en melkveehouderij
het heel moeilijk hadden, wilden we samen werken met zoveel mogelijk bedrijfseconomische
adviseurs.
We maakten het Fast Feed From Europe-project waarin we onze begeleidingstools gratis ter
beschikking stelden aan een 100- tal erkende bedrijfsadviseurs.
Het gevraagde advies behandelde:
Breng je kortlopende schulden in kaart:
Inkomstenbelastingen: is het forfaitair systeem nog ideaal voor dit bedrijf?
BTW-administratie: is de landbouwregeling nog ideaal voor dit bedrijf?
Een ondernemersfoto met een haalbare kasplanning: balans, resultaatrekening en kasplanning
Een stappenplan voor reorganisatie: mogelijke besparingen en hefbomen
Advies rond sociale bijdragen en eventuele regularisatie: uitstel of vrijstelling.
Een overzicht van mogelijk te activeren sociale rechten: lijst met te activeren sociale rechten.
We hadden in totaal 500.000 euro ter beschikking. Ter motivatie van de verschillende
bedrijfsadviseurs werd deze subsidie opgedeeld in adviescheques ter waarde van 1000 euro.
Tot onze verwondering waren er slechts 180 bedrijven die zo’n adviescheque aanvroegen.
Uiteindelijk ontvingen we 108 bedrijfsadviezen die we een adviescheque konden toekennen.
Het overschot van 392.000 euro werd daarna opnieuw ter beschikking gesteld aan de Minister die
hiermee een andere crisismaatregel heeft gefinancierd.
De kosten voor de projectvoorbereiding en projectopvolging werden opgenomen binnen de
bestaande begroting van vzw Boeren op een Kruispunt.
In 2017 gaan we daarom op eigen kracht verder met het informeren van dezelfde doelgroep.
9.2 Zot van ’t boeren
Op vraag van de landbouworganisaties, en later van de geestelijke gezondheidszorg, startte vzw
Boeren op een Kruispunt een Leader-project waarmee we de hulp aan boeren en tuinders in nood
wilden versterken en verbreden.
Op vraag van de Leader-leiding en de primaire partners werden steeds meer organisaties in de
stuurgroep betrokken en werden de doelstellingen verbreed, soms weg van wat realiseerbaar is of
wat beantwoordt aan de behoeften van de doelgroep van vzw Boeren op een Kruispunt.
Hierdoor werd het plan complex en omslachtig om te realiseren door de medewerkers van vzw
Boeren op een Kruispunt. Gelukkig kon partner Boerenbond een senior-medewerker detacheren om
deze opdracht over te nemen.
De projectcoördinator Geert Storme probeert in 3 jaar tijd de 4 doelstellingen van de stuurgroep te
realiseren en kan hierbij een beroep doen op de ervaring van vzw Boeren op een Kruispunt.
U kan hier meer over lezen op http://www.zotvantboeren.be.
23
Dit project is financieel mogelijk gemaakt door de steun van Cera Coöperatie, die de opgelegde
inbreng van eigen middelen van de promotor vzw Boeren op een Kruispunt volledig financiert. De
subsidie van Leader en de inbreng van Boerenbond voor hun detachering maakt het financieel
plaatje sluitend.
9.3 Administratie in land- en tuinbouw
In 2010, 2011 en 2012 maakten we een overzicht van alle mogelijke soorten administratie waarmee
land- en tuinbouwers zijn geconfronteerd.
Na 12 maanden opzoekwerk hebben we vastgesteld dat een volledig overzicht van de administratie
niet haalbaar was.
De samenvatting is nog steeds consulteerbaar op onze website.
9.4 Jobcoaching
Land- en tuinbouwers die hun arbeid niet kunnen valoriseren op het bedrijf, kunnen hun talent
dikwijls beter rendabel maken naast het bedrijf.
We volgden hierover een opleiding bij de VDAB over geïndividualiseerde traject begeleiding en
zetten deze ervaring om in tools op maat van de doelgroep.
We maken eerst een competentiematrix, waardoor we hun talenten in kaart kunnen
brengen.
We ondersteunen hen in het zoeken naar werk.
We schrijven hun cv, schrijven hen in op de website van de VDAB.
We verwijzen boeren en tuinders door naar de jobcoaching.
9.5 Europees netwerk
In 2013, 2014 en 2015 bezochten we via een Grundvig-project enkele Europese collega’s in het
buitenland. Dit netwerk is nog steeds consulteerbaar op onze website.
Na het Grundtvig-project hielden we contact met verschillende collega’s om ervaringen uit te
wisselen.
In 2016 gingen verschillende medewerkers voor een 2daags uitwisselingsproject naar onze
Nederlandse collega’s van Zorg om Boer en Tuinder.
9.6 Vrijwilligersproject
Bij het geven van de vele voordrachten ontdekten we dat heel wat mensen zich willen inzetten voor
familie, vrienden en collega’s:
door hen via de nieuwsbrieven en onze facebookpagina’s te inspireren met gebruiksklare
oplossingen voor courante problemen, hopen we hen te motiveren deze informatie door te
geven aan hun directe omgeving.
Als we in iedere gemeente een of meerdere personen zouden kunnen identificeren, die zich
hiervoor wil engageren, kunnen we het werkveld van vzw Boeren op een Kruispunt snel en
effectief uitbreiden;
verschillende vrijwilligers die dit al doen, komen ons vragen hoe ze de kwetsbaarheid van
boeren en tuinders binnen hun gemeente of vereniging kunnen identificeren en herkennen.
We bieden hen verschillende -reeds toegepaste en wetenschappelijk erkende- strategieën om
dit te meten en te dimensioneren.
Met het resultaat kunnen ze meer aandacht vragen bij de lokale beleidsmakers om er echt iets
aan te doen;
24
ondertussen hebben we vrijwilligers, die zich nog verder inzetten. Ze engageren zich om hun
familieleden, vrienden en collega’s op weg te helpen naar daadwerkelijke hulp. Zij maken
gebruik van de dienstverlening van vzw Boeren op een Kruispunt, de klassieke hulpverlening
van het sociaal huis, de gezondheidszorg of de syndicale dienstverlening.
9.7 Geestelijke gezondheidszorg
Bij de opstart dachten we dat veel geestelijke problemen zouden opgelost geraken door het bedrijf
weer op de rails te krijgen. Dit blijkt niet te kloppen.
Er zijn trouwens ook veel bedrijven die goed draaiden, maar waar het fout loopt omdat de
bedrijfsleider of zijn gezin niet meer kan voldoen aan de alsmaar stijgende ondernemerseisen.
Door de jaren hebben de adviseurs zich verder verdiept in het herkennen van
gezondheidsproblemen. Tijdens de intervisies met de freelance-psychologen werden veel
onderwerpen uitgediept en toegelicht.
Daarnaast probeerden we via zoveel mogelijk publicaties onze basiskennis te verbreden.
Een overzicht van onderwerpen is consulteerbaar op de website.
9.8 Boeren- & tuindersbijeenkomsten
Sinds de start organiseren we op regelmatige basis lotgenotenvergaderingen voor boeren en
tuinders, die ooit onze ondersteuning vroegen.
Tijdens deze meetings kunnen we onderwerpen bespreken die elders niet aan bod komen en kunnen
de lotgenoten onder elkaar ervaringen en tips uitwisselen.
Deze vergaderingen gaven de medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt ook inspiratie om
andere vraagstukken en problemen aan te pakken.
In 2016 organiseerden we opnieuw een praatgroep voor alleenstaanden die elkaar een aantal maal
ontmoetten onder begeleiding van een van onze psychologen. De deelnemers waren zo tevreden dat
het initiatief zeker wordt voortgezet.
Op de laatste vergadering werden alleen gefailleerden uitgenodigd. Lotgenoten verstaan elkaar
immers met een half woord. Uit de rondvraag bleek dat bijna iedereen vrede kon nemen met de
genomen wending in hun leven en hoopvol plannen maakte voor een betere toekomst.
9.9 Uitzicht door inzicht
Geïnspireerd door de begeleidingstechnieken van vzw Boeren op een Kruispunt, ontwikkelde
Boerenbond een nieuw project rond coaching van ondernemers, Uitzicht door inzicht.
40% van de deelnemers van dit project werd doorverwezen door vzw Boeren op een Kruispunt.
De waarnemingen van de projectmedewerkers werden doorgegeven aan het beleidsniveau van
Boerenbond. Hierdoor werden verschillende vaststellingen van vzw Boeren op een Kruispunt
bevestigd en erkend.
9.10 Opbouw van juridische kennis
Tijdens het eerste jaar van vzw Boeren op een Kruispunt was er nogal wat onduidelijkheid over het
feit of boeren en tuinders al dan niet konden failliet gaan.
Mr. Waeterloos, curator in Melle, maakte ons reeds in 2007 duidelijk dat we hiermee heel wat
gezinnen juridisch op het verkeerde spoor zetten. Via hem leerden we de faillissementsprocedure in
praktijk omzetten.
25
Later werden we samen met Dyzo (zusterorganisatie voor KMO’s) geïnformeerd over de praktische
implementatie van de Wet Continuïteit Ondernemingen. Deze wet is duidelijk toepasbaar voor
boeren en tuinders die hun schuldstructuur moeten reorganiseren om te overleven.
In 2016 leerden we meer over:
hoe onbetaalde boeren en tuinders zelf hun vorderingen bij hun afnemers kunnen opeisen;
hoe ze zelf onterechte facturen kunnen protesteren;
en hoe ze kunnen omgaan met juridische problemen door overmatige schulden.
Hierdoor slagen we er steeds beter in adviesvragers gericht door te verwijzen naar in dit domein
deskundige advocaten, die de zaken fundamenteel kunnen aanpakken en succesvol verdedigen voor
de betrokkenen.
9.11 Cultuurondernemers als woordvoerder
Door toeval ontmoetten we verschillende regisseurs en cultuurondernemers. Ze brachten het
verhaal van onze adviesvragers succesvol op het podium. We ontdekten dat zij beter dan wie anders
het brede publiek en de dienstverleners kunnen informeren via een lach en een traan over wat onze
adviesvragers meemaken tijdens een crisis.
Een overzicht van deze initiatieven vindt u op onze theaterpagina.
Wie lokaal aandacht wil voor boeren en tuinders in nood, kan hen programmeren in de lokale
culturele centra.
26
10 Activiteiten in 2016 samengevat
In 2016 meldden zich 175 nieuwe adviesvragers aan.
Verdeling over de provincies
Provincie Aangemeld in 2016
Totaal in 10 jaar Aantal tellingplichtigen (2014)
Aandeel aangemeld
Antwerpen 37 377 3710 10%
Vlaams-Brabant 9 137 2941 4%
Limburg 24 201 2976 7%
Oost-Vlaanderen 39 473 6555 7%
West-Vlaanderen 66 786 8678 9%
Totaal 175 1974 24860 8%
Daarnaast werden 108 bedrijven ondersteund in het Fast Feed From Europe-project.
Via het lopende vrijwilligersproject zochten we lokale vrijwilligers, die de situatie van de
boeren en tuinders in hun gemeente probeerden in kaart te brengen. Hiervoor stuurden we
via verschillende kanalen het aantal tellingplichtigen per gemeente door naar de lokale
medewerkers.
Ondertussen ervaren we dat deze lokale vrijwilligers gemiddeld slechts 60-70% van het
aantal tellingplichtigen kunnen terugvinden binnen hun gemeente of identificeren als ‘land-
of tuinbouwer’. De rest zijn waarschijnlijk particulieren die door hun bijberoep of hobby ook
bij de tellingplichtigen geteld worden.
Wanneer we het aantal aangemelde bedrijfsleiders vergelijken met de erkende boeren en
tuinders, hebben we een marktpenetratie van > 10%.
In de sectorbeschrijvingen leest u dat dit nog sterk kan variëren volgens bedrijfstype.
In 2016 werden 398 verschillende gezinnen bezocht door de vaste medewerkers, met in totaal 906
geregistreerde bedrijfsbezoeken.
Wanneer we de telefonische ondersteuning en via persoonlijke e-mails van de medewerkers er bij
optellen, bereikten we in 2016 780 verschillende gezinnen in Vlaanderen.
De freelance-psychologen bezochten in 2016 72 verschillende gezinnen (206 bezoeken).
Onze vrijwilligers bezochten in 2016 46 gezinnen (186 bezoeken). We weten ook dat een aantal
vrijwilligers hun bezoeken niet doorgeven.
In 2016 werden dus 1295 bezoeken aan land- en tuinbouwgezinnen geregistreerd.
Naast de bezoeken aan de adviesvragers,
belden we 1200 uur met adviesvragers,
reden de vaste adviseurs meer dan 140.000 km naar onze adviesvragers (>2000 uur),
gaven we 65 keer een voordracht of een workshop,
hadden we 15 keer een teamoverleg,
organiseerden we 4 keer een intervisie met de freelance-psychologen,
nodigden we onze adviesvragers 4 keer uit op een lotgenotenvergadering,
publiceerden we 150 berichten en tips op onze Facebookpagina en website,
schreven we 65 artikels in verschillende bladen,
namen we deel aan studievergaderingen georganiseerd door overheid en andere organisaties,
27
informeerden we 4 maal de leden van onze raad van bestuur en algemene vergadering over onze
ervaringen,
…
28
11 Financiering en besteding van de middelen
vzw Boeren op een Kruispunt heeft geen eigen inkomsten. Alle activiteiten werden dus gefinancierd
door derden. Als vzw zijn we verplicht om onze balans en resultaatrekening te publiceren op de
kruispuntbank voor ondernemingen.
Samengevat: herkomst van de middelen.
Samengevat: besteding van de middelen.
De boekhouding wordt door eigen medewerkers online bijgehouden via SBB online.
De personeelsadministratie wordt online bijgehouden via twist.acerta.be
In de bestedingen van de middelen proberen we een Lean management toe te passen.
Iedere medewerker is kostenbewust en probeert binnen de beperkingen de doelstellingen te
realiseren, zonder overbodige kosten aan tijd en gadgets. Bij iedere bestelling controleren we op
voorhand wat het kost, of de besteding wel nodig is en of het niet goedkoper kan. Op die manier
kunnen we de doelstellingen jaarlijks realiseren met de beschikbare middelen.
Hierdoor kunnen we de werkingskosten beperken tot 13% van het totale budget (9% voor
kantoorwerking, 3% voor afschrijvingen en bankkosten, en 1% voor het IT-platform).
In 10 jaar tijd konden we voldoende sociaal passief reserveren.
De belangrijkste hefboom voor besparing is het regelmatig evalueren van de administratie- en
dossierlast.
29
Sinds de start is de administratie en klantenadministratie van de vzw regelmatig herbekeken. Na een
nieuwe upgrade van ons CRM-systeem zijn verschillende registraties vereenvoudigd. Hierdoor
konden we op heel wat verplichte IT-kosten besparen.
In ons CRM-systeem willen we enkel administratie bijhouden in het belang van de adviesvrager.
‘Nice to know’-parameters, waarmee verder niets mee werd gedaan na onze vorige
jaarverslagen, werden afgeschaft en niet meer bijgehouden.
Strikt confidentiële gegevens worden op regelmatige basis uit het volledig computersysteem
gewist, zodat we bij een eventuele cyberaanval geen schade kunnen berokkenen aan onze
adviesvragers.
30
12 Plannen voor de toekomst
In de toekomst wensen we verder 90% van de beschikbare tijd te besteden aan concrete begeleiding
van boeren en tuinders in nood. Daarnaast willen we nog enkele projecten ontwikkelen die op
termijn onze begeleiding moet verbeteren.
12.1 Uitdieping van activering sociale rechten voor kwetsbare gezinnen
In de vorige jaren ontdekten we dat we (en de bezochte gezinnen) veel kennis misten over de sociale
rechten, die kwetsbare zelfstandige gezinnen kunnen activeren om de grootste sociale noden te
lenigen.
Door nog meer contacten te zoeken met verenigingen waar armen het woord voeren, willen we deze
reglementering beter leren kennen en leren toepassen in concrete gezinssituaties.
Tegelijk willen we alle adviesvragers hierover informeren, zodat ze deze tips kunnen delen met hun
familie, vrienden of collega’s in de buurt.
Door deze ervaringen kunnen we sociale diensten inspireren om nog meer te zorgen voor
zelfstandigen in nood binnen hun werkgebied.
12.2 Samenwerkingsprotocollen met andere organisaties
Erfbetreders en organisaties die interesse tonen om samen te werken, kunnen op onze verdere
ondersteuning en samenwerking rekenen.
We denken hierbij aan:
mobiele teams in de geestelijke gezondheidszorg;
sociale diensten van gemeenten en organisaties;
bedrijfsmatige dienstverleners.
Hierbij hebben we een concreet plan om samen de problemen aan te pakken.
In de nabije toekomst willen we samenwerkingsprotocollen ontwikkelen, zodat we op termijn
kunnen toetsen of onze verwachtingen realistisch zijn.
12.3 Verdere verbreding van de vrijwilligersorganisatie
De verdere uitbouw van zo’n vrijwilligersnetwerk is onder andere een opdracht voor het project Zot
van ’t Boeren in een gebied van 32 gemeenten.
Het bestaande vrijwilligersnetwerk ontwikkelt zich echter ook verder buiten het Leader-gebied, op
het tempo van de geïnteresseerden, via de communicatiekanalen van Boeren op een Kruispunt.
In 2015 en 2016 volgden we bijkomende opleidingen voor vrijwilligerscoördinatoren bij
http://www.vrijwilligerswerkwerkt.be.
Door de verschillende aspecten systematisch te implementeren, proberen we een grote
vrijwilligersorganisatie uit te bouwen die samenwerkt met de medewerkers van Boeren op een
Kruispunt.
12.4 Focus op administratieve last en computeranalfabetisme
De administratie in land- en tuinbouw is bijzonder complex en onoverzichtelijk.
Bij iedere wijziging proberen initiatiefnemers aandacht te hebben voor administratieve
vereenvoudiging. In de praktijk wordt dit meestal vertaald in nieuwe webapplicaties.
31
We proberen in eerste instantie een overzicht te maken van alle beschikbare webapplicaties.
Om hier snel vooruitgang te boeken, hopen we samen te werken met ervaringsdeskundigen uit
andere organisaties die hun kennis willen delen.
Bovendien zien we dat veel bedrijven niet aangesloten zijn op de digitale snelweg. De oorzaken zijn
zeer divers:
ofwel heeft de ondernemer geen computer;
ofwel is de bedrijfscomputer te oud;
ofwel is de noodzakelijke software te oud;
ofwel zit de bedrijfscomputer vol virussen, trojans, hoaxen en andere malware;
ofwel heeft de ondernemer nooit een opleiding gekregen;
ofwel heeft de ondernemer geen tijd om er zich mee bezig te houden;
ofwel is hij totaal niet meer gemotiveerd om het terug op te nemen.
Daarom proberen we volgend actieplan te realiseren:
we proberen in eerste instantie te meten hoeveel bedrijven niet aangesloten zijn op
deze digitale snelweg;
daarna proberen we concrete oplossingen te ontwikkelen, die aangepast zijn aan
hun budget en persoonlijke mogelijkheden;
ten slotte proberen we de gevonden oplossingen te verdelen naar de doelgroep:
rechtstreeks naar de bekende adviesvragers of via partnerorganisaties die zich
hiervoor willen engageren.
12.5 50+-coaching
Ongeveer de helft van de land- en tuinbouwondernemers is 50-plusser. Een groot aantal heeft geen
opvolger en stelt vragen over de volgende 10-15 jaar in hun carrière.
We hebben concrete plannen om hen te informeren:
hoe ze moeten omgaan met nog lopende kredieten, indien ze vervroegd willen stoppen met
hun landbouwactiviteit;
hoe ze de druk richting bedrijfsgroei kunnen counteren met alternatieve strategieën;
hoe ze in het laatste stuk van hun carrière welzijn centraal kunnen zetten.
32
12.6 Besluit
Iedere voorgaande hulporganisatie is gestopt omdat de opdrachtgever geen financiële steun meers
kon geven. Met dit jaarverslag willen we de lezer overtuigen dat de financiële steun verantwoord
blijft.
De doelstelling van vzw Boeren op een Kruispunt was het welzijn van boeren en tuinders verhogen.
Na 10 jaar kunnen we gerust stellen dat het welzijn van onze land- en tuinbouwers meer onder de
aandacht is gekomen.
In alle omstandigheden hebben we mensen kunnen helpen door hen terug zelfvertrouwen te geven
en samen met hen verbetering in hun levensomstandigheden te realiseren.
We hebben een ervaren team van adviseurs, we werken graag samen met onze freelance-
psychologen en zien ons vrijwilligersteam groeien.
Onze intervisies, lotgenotenvergaderingen, praatgroepen voor alleenstaanden en gefailleerden
geven ons en de deelnemers inspiratie om verder te gaan.
Het werk bij gezinnen in moeilijkheden blijft voor het grote publiek onzichtbaar, maar heeft
daadwerkelijk impact op hun welzijn.
U kan verder op onze steun rekenen.
Dirk Lips Riccy Focke
Voorzitter Directeur
33
13 Bijlagen
Bijlage 1: Beeld van begeleidingstraject
34
Bijlage 2: Mensenwerk gerealiseerd door mensen voor mensen
Initiatiefnemers:
Vlaamse overheid Joke Schauvliege
Cera Coöperatie
Oprichtende organisaties:
Algemeen Boerensyndicaat Hendrik Vandamme
Boerenbond Sonja Debecker
KVLV Nik Van Gool
Leden van de algemene vergadering:
Boerenbond Georges van Keerbergen
Algemeen Boerensyndicaat Cecile Vandenbussche
Cera Wim Ingels en Luc Debolle
KVLV Agra Miriam Delcourt
Bestuurders:
Voorzitter Dirk Lips
Boerenbond Joris van Olmen
Algemeen Boerensyndicaat Lut Bellegeer
KVLV Agra Kathleen Janssens
Joris Relaes
Jules van Liefferinge
Vaste medewerkers:
Riccy Focke
Martine Persyn
Jos Decoster
Dirk Beeckman
Lissa Boone
Filip Deveux
Tijs Vanslambrouck
Geert Storme
Freelance-psychologen:
Tine Van Hee
Elke Vanbogaert
Paul Van Helsen
Kristien Paesmans
Annelien Jonckheere
Isabel Depestel
Els Bossant
Evelien Vierstraete
Vrijwilligers:
Ann, Yvan, Lieve, Anita, Frederik, Isabelle, Renate, Hubert, Ils, Paula, Antoine, Benny, Brigitte,
Chris, Daniel, Claudine, Etienne, Frans, Frieda, Johan, Johan, Katia, Leo, Marie, Monique,
Norel, Stefaan, Truus, Virginie, Wim, Lut, Martine en anderen.
Inhoud
1 Op vraag van de minister voor Landbouw ...................................................................................... 2
2 Uitgangspunten ............................................................................................................................... 3
3 Bekendmaking en imago-opbouw ................................................................................................... 5
4 Het kennismakingsgesprek .............................................................................................................. 7
5 75% van de hulpvragers is nog steeds actief als boer of tuinder .................................................... 9
6 Geestelijke gezondheidszorg dringt zich op als prioriteit ............................................................. 10
7 Het eerste bedrijfsplaatje is meestal onzuiver .............................................................................. 11
7.1 Bedrijfseconomische boekhouding ....................................................................................... 11
7.2 Fiscale gegevens inkomstenbelastingen ............................................................................... 12
7.3 Onbetaalde sociale bijdragen kunnen zorgen voor levensgevaarlijke situaties ................... 13
8 Sector informatie op basis van de bezochte bedrijven ................................................................. 14
8.1 Varkensbedrijven die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt ............................... 15
8.2 Bedrijven met melkvee die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt ...................... 17
8.3 Bedrijven met glastuinbouw die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt ............. 19
8.4 Bedrijven met pluimvee die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt .................... 20
8.5 Andere sectoren .................................................................................................................... 21
9 Projecten naast de hulpverlening ................................................................................................. 22
9.1 Fast Feed From Europe .......................................................................................................... 22
9.2 Zot van ’t boeren ................................................................................................................... 22
9.3 Administratie in land- en tuinbouw ...................................................................................... 23
9.4 Jobcoaching ........................................................................................................................... 23
9.5 Europees netwerk ................................................................................................................. 23
9.6 Vrijwilligersproject................................................................................................................. 23
9.7 Geestelijke gezondheidszorg ................................................................................................. 24
9.8 Boeren- & tuindersbijeenkomsten ........................................................................................ 24
9.9 Uitzicht door inzicht .............................................................................................................. 24
9.10 Opbouw van juridische kennis .............................................................................................. 24
9.11 Cultuurondernemers als woordvoerder................................................................................ 25
10 Activiteiten in 2016 samengevat ............................................................................................... 26
11 Financiering en besteding van de middelen .............................................................................. 28
12 Plannen voor de toekomst ........................................................................................................ 30
12.1 Uitdieping van activering sociale rechten voor kwetsbare gezinnen .................................... 30
12.2 Samenwerkingsprotocollen met andere organisaties .......................................................... 30
12.3 Verdere verbreding van de vrijwilligersorganisatie .............................................................. 30
12.4 Focus op administratieve last en computeranalfabetisme ................................................... 30
12.5 50+-coaching ......................................................................................................................... 31
12.6 Besluit .................................................................................................................................... 32
13 Bijlagen ...................................................................................................................................... 33
Bijlage 1: Beeld van begeleidingstraject ............................................................................................ 33
Bijlage 2: Mensenwerk gerealiseerd door mensen voor mensen ..................................................... 34
