Berichtgeving over rook bij branden · Onderzoek crisiscommunicatie Formuleren van evidence-based...

Berichtgeving over rook bij branden

Crisiscommunicatie op grond van

perceptieonderzoek

Frans Greven

Index

• Aanleiding

• Onderzoeksopzet

• Resultaten & conclusies

– Media-analyse

– Vergelijking Expertmodel & Lekenperspectief

– Experiment

• Aanbevelingen

17-8-2015Frans Greven

Wie kent …

• Strabrechtse heide

• Aamstveen

• Fochteloërveen


Natuurbrand

Wie kent …?

• Moerdijk?


Chemiebrand

Gevaar van rook


brandstof

Epidemiologie

• ATF-brand, Drachten (12 mei 2000)

– 480 ton chemisch afval

– Toenmalig medisch beeld:

• mogelijk voorbijgaande luchtwegklachten


WTC-ramp


Epidemiologie

• Chemiebrand ATF-Drachten

– Eenmalig veel: BHR

• Brandrook (overig)

– Eenmalig veel: BHR

– Eenmalig weinig: Inflammatie

– Herhaaldelijk weinig: BHR

• Natuurbranden

– Ziekenhuisopnames astma (Delfino 2003; Lee 2009; Morgan 2010)

• Hoeveelheid rook bepaalt het effect, niet het type brand!


Risicoperceptie


Gevaar, risico, …

• Gevaar ≠ risico


Onderzoek crisiscommunicatie

Formuleren van evidence-based berichten die

bij ontvangers het gewenste effect hebben.

1. Media-analyse

2. Vergelijking expertmodel-lekenperspectief

3. Experiment met verschillende berichten


Mental models

• Kennis/overtuigingen deskundigen over een

dreiging vergeleken met die van leken.

• Kennisdomeinen:

– Oorzaken & risicofactoren grote brand en rook;

– Gevolgen

– Maatregelen die genomen kunnen/moeten worden

• Deskundigen:

– AGS, GAGS, milieu-epidemioloog, longarts,

psycholoog, socioloog, communicatiedeskundige,

arbeidshygiënist, burgemeester


Expertmodel


Kwantificerende vragenlijst

• Flycatcher, online consumentenpanel (20.000

deelnemers, ISO 20252 en ISO 26362)

– 437 respondenten (53,5% man)

– 17 kennisstellingen

• 12 expert model + 5 lekenperspectief

• Aanvullende vragen


Resultaten vragenlijst

• Of rook de gezondheid aantast, hangt vooral af van hoeveelheid:

– 78,4% waar

• Concentratie schad stoffen in rook neemt snel af met afstand:

– 55,4% waar;

– 19,7% weet niet

• Metingen geven duidelijkheid over risico gezondheid:

– 86,3% waar

• Rook bosbrand even schadelijk als rook chemiebrand:

– 17,1% waar


Resultaten vragenlijst 2

• Chemiebrand direct meten:

– 96,4% waar

• Ook op grote afstand rook schadelijk voor gezondheid:

– Natuurbrand: 45,3% waar

– Chemiebrand: 84,0% waar

• Kans op kanker groot door inademen rook

– Natuurbrand: 18,7% waar; 49,4% weet niet

– Chemiebrand: 77,2% waar; 4,2% niet waar

Conclusie:

Duidelijke verschillen over gevolgen → informatiebehoefte


Experiment


Bericht 1

Brand chemisch bedrijf Delfzijl: geen gevaarlijke stoffen gemetenSinds vanochtend 8.30 uur woedt er op het terrein van een groot chemisch bedrijf op het Chemiepark in Delfzijl een grote brand. De brand ontstond na een defect in een overslaginstallatie op het terrein.

De brandweer is met groot materieel uitgerukt om de brand te bestrijden, zo zijn er vier blusvoertuigen en twee hoogwerkers aanwezig. Diverse brandweerkorpsen uit de omgeving zijn hier bij betrokken. Ook is er een crisisteam in het leven geroepen.

Het is op dit moment nog niet duidelijk welke stoffen er bij de brand betrokken zijn. Meetploegen van de brandweer meten of er bij de brand gevaarlijke stoffen vrijkomen. Er zijn op dit moment geen gevaarlijke stoffen in de rook gemeten. De brandweer adviseert ramen en deuren te sluiten. Er is geen gevaar voor de volksgezondheid.

Uit waarnemingen van een verkenningsteam van de brandweer blijkt dat de rook in zuidwestelijke richting over Weiwerd en Meedhuizen wegtrekt.

De directe omgeving van het bedrijf is afgezet. De brandweer verwacht nog tot ver in de middag bezig te zijn met het bestrijden van de brand.


Berichten 1-5

1. Het is op dit moment nog niet duidelijk welke stoffen er bij de brand betrokken zijn. Meetploegen van de brandweer meten of er bij de brand gevaarlijke stoffen vrijkomen. Er zijn op dit moment geen gevaarlijke stoffen in de rook gemeten. De brandweer adviseert ramen en deuren te sluiten. Er is geen gevaar voor de volksgezondheid.

2. Bij de brand komt veel rook vrij. De brandweer adviseert inwoners in en rond Delfzijl uit de rook te blijven, ramen en deuren te sluiten en mechanische ventilatie uit te zetten. In rook zitten namelijk altijd schadelijke stoffen.

3. …

4. 2+ U kunt last krijgen van irritatie aan uw ogen en luchtwegen. De kans dat door u inademing van de rook een ernstige ziekte zoals kanker krijgt, is echter uiterst klein.

5. 4+ vergelijkbaar met het inademen van de rook van enkele sigaretten.


Experiment

• Wat vindt u van de informatie …?


Experiment

• Hoe ziet u het gezondheidsrisico van deze brand?


Conclusies

• Risicobeleving ‘chemiebrand’ >> risicobeleving natuurbrand

• Risicobeleving ‘chemiebrand’ >> objectief risico

‘chemiebrand’

• Vertrouwen ‘blijf uit de rook’ (II) > vertrouwen ‘geen gevaar

voor de volksgezondheid’ (I)

• Risicobeleving (II) > risicobeleving (I).

• Risicobeleving ‘kans kanker uiterst klein (IV/V) <

risicobeleving (I).

• Vertrouwen (IV/V) > vertrouwen (II) en (I)


Aanbevelingen- repressie

1. Wacht niet op metingen maar baseer de berichtgeving meteen op oordeel GAGS en AGS.

– NB. Metingen zeggen niets over het risico van rook

2. Laat bij rook geen metingen doen, maar als brandweer toch metingen heeft gedaan, zeg nooit: er zijn geen gevaarlijke stoffen vrijgekomen of gemeten.

– NB. Bij iedere brand ontstaan giftige stoffen. Zeggen dat ze niet meetbaar waren, roept een verdenking op van geheimhouding of van incompetentie.

3. Wanneer er blootstelling aan rook kan optreden, zeg nooit: er is geen gevaar voor de gezondheid.


Aanbevelingen- repressie 2

4. Benoem duidelijk onderscheid tot waar risico’s mogelijk zijn en koppel dit aan maatregelen of adviezen.

– NB. In gebieden met waarschuwingen > blijkbaar risico’s, en omgekeerd: voor gebieden met denkbare risico’s > adviezen nodig.

5. Sluit bij ‘chemiebrand’ aan bij risicobeleving door melding te maken van kans op kanker, geef aan hoe klein die kans is.

– NB. Bij brand in chemisch materiaal e.d. verwachten veel mensen tot op zeer grote afstand een verhoogde kans op kanker.


Aanbevelingen- preparatie

1. Om het risico van chemie- en andere branden in realistisch perspectief te plaatsen en geloofwaardigheid van de overheid tijdens chemiebranden te vergroten, is het aan te raden proactief te waarschuwen dat het inademen van rook altijd ongezond is: BLIJF UIT de ROOK.

2. Leg verschillende standaardberichten klaar om onmiddellijk na begin van branden en andere incidenten te publiceren.

– Branden zijn de meest voorkomende chemische incidenten

3. Laat berichten aansluiten bij risicobeleving. – Burgers, media en sommige deskundigen overschatten risico’s van

rook chemiebrand en onderschatten die van andere branden.


Aanbevelingen- preparatie 2

4. Wijs medewerkers aan die direct reageren op

berichten in sociale media en in massamedia.

– Laat hen tevoren een 24/7 communicatielijn leggen met de

deskundigen (AGS voor bron en verspreiding, en GAGS voor

blootstelling en gezondheid).


Projectgroep

• Daniëlle Timmermans VUmc-EMGO+

• Liesbeth Claassen VUmc-EMGO+

• Fred Woudenberg GGD Amsterdam

• Frans Duijm GGD Groningen

• Frans Greven GGD Groningen


[email protected]


Berichtgeving over rook bij branden · Onderzoek crisiscommunicatie Formuleren van evidence-based...

Documents

Transcript of Berichtgeving over rook bij branden · Onderzoek crisiscommunicatie Formuleren van evidence-based...