Vernieuwde visie Vlaams stedenbeleid

Stadslab ruimte, Leuven,

26 februari 2019

“Het is onze ambitie om bij te dragen

aan belangrijke maatschappelijke

transities, nieuwe perspectieven te

ontwerpen voor steden en regio's en te

innoveren in governance.”

Intern IDEA-team (multidisciplinair)

• Bart Van Herck• Ties Vanthillo• Wouter Bervoets• Toon Berckmoes• Valentijn Bilsen

IDEA XL (multidisciplinair)

• Filip De Rynck• Tom Coppens• Stijn Oosterlynck• Pieter Ballon• Yves Deweerdt

Academische experten

• Ingevuld op maat

Praktijkexperten• Steden• Maatschappelijk veld• Vlaamse overheid

Steden• Beleidsmensen• Management• Organisaties

Vlaamse Overheid• Team stedenbeleid• Alle

beleidsdomeinen

Onafhankelijke coördinatie

Een traject in cocreatie

Resultaatsgerichte aanpak

• Wervende visietekst• Aangepast

organisatiemodel op lokaal en Vlaams niveau

• Instrumentenkoffer

ExploratieRelevante ontwikkelingen en

nieuwe denkbeelden

Structurering en verbeelding

Gelaagd toekomstbeeld

DoorwerkingTransitiepaden

OrganisatieOp stedelijk en Vlaams

niveauInstrumenten

Eindrapportage

• Data en literatuur• Werksessie Team stedenbeleid• Zelfreflectie Witboek• Stadskamers

• IDEA XL• Redactie en verbeelding

• Stadslabo’s met steden, experten en maatschappelijke actoren

• Werksessies steden, Vlaanderen, Brussel, gemengd

• Evaluatie bestaand instrumentarium

• Brainstormsessie• Benchmarking met NL

Het stedenbeleid moet een systemische omslag ondersteunen op vijf domeinen

Verloop Stadslabo ruimte

13u00-13u15 Onthaal & situering traject, door Idea Consult

13u15 – 14u50Ruimtelijke transitie ... wat bedoelen we?

Ingeleid door Tom Coppens (Universiteit Antwerpen)

14u50 – 15u10 Pauze

15u10 – 16u30

Twee gespreksgroepen:

• Hoe kan Vlaamse Vlaamse overheid de steden het bestondersteunen in deze transitie (Vlaams stedenbeleid)?

• Hoe kunnen de steden hun hinterland meenemen indeze transitie (de steden als vliegwiel voor hunomgeving)?

16u30 – 16u45 Plenaire terugkoppeling

16u45 Afronding

Workshop Stedenbeleid

Compacte en leefbare steden

Inhoud

• Compacte en leefbare steden: waar leggen internationale kaders de nadruk op?

• Wat zijn de specifieke uitdagingen voor de Vlaamse steden?

• Wat is de stedelijke agenda

Internationale kaders

• The Territorial Agenda of the European Union 2020 (2015/C 195/05) towards more sustainable Europe

• The UN sustainable development goals (2015)

• The New Urban Agenda (HABITAT III, 2016)

• The Pact of Amsterdam (2016)

Pact van Amsterdam: priority themes

10.1 Inclusion of migrants and refugees. 10.2 Air quality. 10.3 Urban poverty. 10.4 Housing. 10.5 Circular economy. 10.6 Jobs and skills in the local economy. 10.7 Climate adaptation (including green infrastructure solutions). 10.8 Energy transition. 10.9 Sustainable use of land and Nature-Based solutions. 10.10 Urban mobility. 10.11 Digital transition. 10.12 Innovative and responsible public procurement.

Uitvoering

Stedelijk beleid geen bevoegdheid van Europa, maar Europese regels/funding hebben wel invloed op nationale en stedelijke beleidskaders

Thematische werkgroepen per thema bestaande uit steden, regionale/nationale overheden en Europese commissie en andere stakeholders

Maatregelen op het vlak van

▪ Better regulation

▪ Better funding

▪ Better knowledge and governance

Members: Sustainable land use

Urban Areas

▪ Bologna (IT, Coordinator)

▪ Antwerp (BE)

▪ Cork (IE)

▪ Lille (FR)

▪ Águeda (PT)

▪ Stavanger (NO)

▪ Stuttgart (DE)

▪ Zagreb (HR)

Member States

▪ Poland (Coordinator)

▪ Cyprus

▪ Lithuania

▪ Luxembourg

▪ Portugal

▪ Slovenia

• Other participants

• European Commission (DG REGIO, DG ENV, DG JRC, DG R&I)

• ICLEI

• INCASÒL

• European Investment Bank (EIB)

• EUROCITIES

• Observers

• URBACT

• The Netherlands

10.9 Sustainable land use

The objective is to ensure that the changes in Urban Areas (growing, shrinking and regeneration) are respectful of the environment, improving quality of life. The focus will be on: urban sprawl, development of brownfields and on renaturing / greening Urban Areas.

Nature based solutions

• Nature-based solutions (NBS) are associated with the use of healthy ecosystem functions to tackle urban challenges, such as pollution, efficient transport and housing, water management, while protecting the environment and providing sustainable socioeconomic benefits.

• Implementing NBS by default involves the increased presence of green/blue spaces and infrastructures within the city, thus mitigating issues such as urban heat islands, hydrological risks due to soil sealing, air pollution, loss of ecological heritage, etc

Hoe zit het in Vlaanderen?

Sprawl: Vlaanderen op kop in EU!

Vooral mate van verspreiding van bebouwing

Evolutie: steden groeien sinds 2000

Centrumstad Bevolking 2000 Bevolking 2018 Groei in %

Antwerpen 446500 523200 17

Gent 224200 260300 16

Leuven 88000 101400 15

Roeselare 54200 62300 15

Mechelen 75400 86300 14

Turnhout 38600 44100 14

Hasselt 68100 77700 14

Sint-Niklaas 68300 76800 12

Aalst 76300 85700 12

Oostende 67300 71300 6

Genk 62800 66100 5

Kortrijk 74800 76300 2

Brugge 116200 118300 2

Vlaanderen wordt langzaam meer stedelijk…

2011 2018 2011 2018

Type gebied aantal inwoners aantal inwoners groei

% inwoners leeft in

%inwoners leeft in

centrumsteden 831979 866250 104% 13,2% 13,2%

grootstedelijke rand 283723 295692 104% 4,5% 4,5%

grootsteden 741003 783589 106% 11,7% 12,0%

kleinstedelijk provinciaal 651580 678823 104% 10,3% 10,4%

overgangsgebied 1488321 1536482 103% 23,6% 23,4%

platteland 996401 1022608 103% 15,8% 15,6%

regionaal stedelijke rand 367485 379904 103% 5,8% 5,8%

stedelijk gebied rond Brussel 267831 283080 106% 4,2% 4,3%

structuurondersteunendesteden 678315 706539 104% 10,8% 10,8%

Selectieve stadsvlucht blijft een probleem

buurtverlatersstadsverlaters

nestverlaters

kopers ontevredenenzorgbehoevenden

Suburbaan aanbod

Bron: ruimterapport 2018

Nature based solutions?

hittestress

overstromingen

Droogte

Luchtkwaliteit

Best practice NBS: groenplannen

Conclusie: stedelijke uitdagingen voor Vlaanderen ifv sprawl en NBS• Sprawl

• Gedifferentieerde aanpak ifv buurt- en stadsvlucht ▪ Betaalbaarheid ▪ Omgevingskwaliteit

• Stadsregionale benadering ifv diversificatie van woningaanbod en werklocaties • Gecoördineerde ontwikkeling van OV/LV voorstadsnetten en ruimtelijke

planning (TOD)/ locatiebeleid• Beperking van het aanbod buiten de stedelijke regio’s• Omgevingskwaliteit• Meervoudig ruimtegebruik• Betaalbaarheid wonen • Financiering gemeenten

• NBS• NBS/ecosysteemdiensten als uitgangspunt promoten• Opmaak van groenplannen en initiatieven voor NBS• Ontwikkeling van een wetenschappelijke benadering van NBS -> Evidence

based NBS

Verloop Stadslabo ruimte

13u00-13u15 Onthaal & situering traject, door Idea Consult

13u15 – 14u50Ruimtelijke transitie ... wat bedoelen we?

Ingeleid door Tom Coppens (Universiteit Antwerpen)

14u50 – 15u10 Pauze

15u10 – 16u30

Twee gespreksgroepen:

• Hoe kan Vlaamse overheid de steden het bestondersteunen in deze transitie (Vlaams stedenbeleid)?

• Hoe kunnen de steden hun hinterland meenemen indeze transitie (de steden als vliegwiel voor hunomgeving)?

16u30 – 16u45 Plenaire terugkoppeling

16u45 Afronding

Stadslabo’s

• Sociale mobiliteit: vrijdag 8 februari 2019, 12u-17u in Gent, De Broederij

• Begeleiding: IDEA i.s.m. Stijn Oosterlynck

• Circulaire stad: maandag 18 februari 2019, 12u-17u in Antwerpen, De Winkelhaak

• Begeleiding: IDEA i.s.m. Yves Deweerdt

• Compacte en leefbare stad (Ruimte): dinsdag 26 februari 2019, 13u-17u in Leuven, op site Tweebronnen (Bib Leuven)

• Begeleiding: IDEA i.s.m. Tom Coppens.

• Bereikbare stad (Mobiliteit): woensdag 27 februari 2019, 13u-17u in Leuven, op site Tweebronnen (Bib Leuven)

• Begeleiding: IDEA i.s.m. Dirk Lauwers.

• Economisch veerkrachtige stad: 28 februari 2019, 12u-17u in Leuven, Hangar K

• Begeleiding IDEA Consult

www.visiestedenbeleid.info

CONTACT

Bart Van HerckBart.vanherck@ideaconsult.be

0477 26 34 33

Ties VanthilloTies.vanthillo@ideaconsult.be

0494 20 87 66IDEA ConsultJozef II straat 40 b11000 Brussel