Jaarverslag 2014 - Homepaginabeheer.elementa.com/.../websites/GOM/files/jaarverslag.pdf · 2016....

Jaarverslag 2014Greenport Ontwikkelingsmaatschappij b.v.Duin- en Bollenstreek

Naar een moderne Greenport

2014 is voor GOM in meerdere opzichten een

markant en succesvol jaar geweest. We zijn

daadwerkelijk begonnen met de fysieke aanleg

van onze twee grote herstructureringslocaties

Greenhouse Park en Bulb Trade Park. De verkoop

van onze woningbouwkavels verliep boven

verwachting. Beter dan de markt deed

vermoeden. En we openden Bulb Trade Park in

maart, leverden nog diezelfde week een eerste

bedrijfskavel aan bloembollenhandels- en

exportonderneming Westerbeek Bulb Company

en zagen vervolgens dit bedrijf in juli haar

vestiging officieel openen en in bedrijf nemen.

VoorwoordDe vraag naar herstructurering door GOM is onverminderd groot.

Enerzijds zijn er signalen dat de markt door de ergste crisis heen

is en zich weer opwaarts beweegt. Anderzijds is duidelijk dat

kleinere en verouderde bollen- en sierteeltondernemingen hiervan

niet meer zullen (kunnen) profiteren. In 2014 hebben wij voor

zover onze financiële middelen dat toestonden een aantal

contracten kunnen sluiten voor bollengrondcompensatie, de

verkoop van (en reservering voor de verkoop van)

woningbouwtitels en het opruimen van verrommeling. Eén van de

meest in het oog springende contracten betreft de sloop van een

groot bedrijfscomplex van maar liefst 35.000m² in Lisse. Dit

gebouwcomplex wordt in het voorjaar van 2015 gesloopt.

Consistentie in het ruimtelijke ordeningsbeleid is één van de

belangrijkste voorwaarden om succesvol te kunnen

herstructureren. De overheden (gemeenten en provincie) zijn zich

hiervan bewust. Na de inwerkingtreding van de nieuwe

Provinciale Verordening Ruimte en Mobiliteit vorige zomer,

hebben de zes ISG gemeenten en de provincie Zuid-Holland in

een zogenaamd Afsprakenkader het specifieke beleid voor de

Greenport Duin- en Bollenstreek nog eens herbevestigd. De in

het najaar van 2014 gestarte evaluatie en actualisatie van de

Intergemeentelijke Structuurvisie zal hierop aansluiten. Eind 2015

moet de geactualiseerde ISG door de gemeenteraden worden

vastgesteld.

In 2015 zullen GOM en de modernisering van de Greenport vijf

jaren op weg zijn. Met een goedgekeurd investeringsprogramma

van meer dan � 85 miljoen, een actieve projectenpijplijn van

182 (mogelijke) herstructureringslocaties in het buitengebied en

twee grote herontwikkelings locaties in aanleg (Bulb Trade Park

en Greenhouse Park) is er heel wat bereikt en op de rails gezet.

Er wacht echter nog een hele grote opgave in de komende jaren.

Duin- en Bollenstreek

1

ColofonDatum: 27 mei 2015

Vormgeving: Aan Zee Communicatie

Tekst: Onno Zwart

Fotografie: Marcel Verheggen

ContactGreenport Ontwikkelingsmaatschappij B.V.

Dijkzicht 1

2211 HZ Noordwijkerhout

T 0252-341150

Email: [email protected]

Twitter: @InfoGomdb.nl

Postbus 48

2210 AA Noordwijkerhout

De Greenport moderniseren is niet iets van GOM alleen. Het is een

gezamenlijke opdracht aan allen die het goed voor hebben met de

toekomst van de Duin- en Bollenstreek. Economisch vitaal en

ruimtelijk op orde. Dank daarom aan allen die in 2014 met GOM

hebben samengewerkt.

Ik hoop dat het voorliggende jaarverslag u als lezer een goed

inzicht geeft in de aard en de voortgang van de werkzaamheden

van Greenport Ontwikkelingsmaatschappij. Herstructureren doen

we samen; schroom dus niet om contact met ons op te nemen als

u naar aanleiding van dit jaarverslag vragen, opmerkingen of

plannen hebt. Graag zelfs!

Onno Zwart

Directeur GOM


2

1996

2010

2004

2006

2011

2008

2009

2012

2013

2014

Pact van Teylingen

Samenwerkingsovereenkomst Greenport Duin- en Bollenstreek

Eerste bollengrondcompensatie-overeenkomst

Ontwikkelovereenkomst Trappenberg Kloosterschuur

Bijeenkomst Witte Raaf

Oprichting Greenport Ontwikkelingsmaatschappij

Eerste verkoop bouwtitels

Eerste verkoop woningbouwkavels Voorhouterweg

Offensief van Teylingen

Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek

Vaststelling Meerjarenprogramma 2011 - 2023

Ontwikkelovereenkomst Bulb Trade Park

Memorandum of Understanding

Provinciale Verordening Ruimte

Eerste overeenkomst opruimen verrommeling

Geactualiseerde provinciale Verordening Ruimte met afsprakenkader Duin- en Bollenstreek

Vestiging eerste bedrijf op Bulb Trade Park

Bouw eerste woning op Abeelenpark

Bouw eerste woningen aan de Voorhouterweg

Inmiddels bijna 10 ha verrommeling opgeruimd en27 ha bollengrondcompensatie gecontracteerd

300e initiatiefproject in onderzoek genomen


3

Inhoudsopgave2014 in headlines 04

Greenport Ontwikkelingsmaatschappij 06

Ontwikkelingen in de Greenport 08

Werk in uitvoering 12

Werkzaamheden en voortgang projecten in 2014 14

Financieel jaarverslag 2014 18

Ambities 2015 20

Bijlage: contractenoverzicht 2011 - 2014 21

Abeelenpark


4

2014 in headlines

AbeelenparkTussen Bulb Trade Park en

golfbaan Tespelduyn wordt de

kleinschalige woningbouwlocatie

Abeelenpark ontwikkeld. Medio

2014 is gestart met de kavel-

verkoop. De eerste woning is

eind 2014 gebouwd.

Meerjarenprogramma 2014 – 2023In mei 2014 is door de Algemene Vergadering van

Aandeelhouders van GOM het Meerjarenprogramma

2014 – 2023 vastgesteld. Het totale uitvoerings- en

investeringsprogramma dat GOM daarmee sinds de start

in 2010 onderhanden heeft, bedraagt ruim � 85 mln.

Deze investeringen van GOM zullen leiden tot een

private investeringsimpuls van � 320 mln.

Greenhouse ParkNa moeizame jaren in de tuinbouweconomie lijkt 2014

het begin van een keerpunt. In de loop van het jaar

is GOM in contact gekomen met meerdere in vestiging

geïnteresseerde bedrijven. Parallel aan het verloop van

deze gesprekken wordt de verdere ontwikkeling van

Greenhouse Park geconcretiseerd.

Bulb Trade Park Bulb Trade Park is inmiddels nagenoeg volledig bouw-

rijp. Eind 2014 is gestart met de landscaping zodat bij

de aanvang van de bouw van de woningen de omgeving

al tijd heeft gehad zich te ontwikkelen. Het eerste

bedrijf heeft zich inmiddels gevestigd. Met meerdere

belangstellende bedrijven is GOM in gesprek.Woningbouwkavels Voorhouterweg RijnsburgDe verkoop van deze woningbouwkavels is buiten-

gewoon succesvol verlopen. Op één kavel na zijn alle

kavels verkocht. De eerste woningen zijn in aanbouw

genomen. In 2015 start GOM met de planontwikkeling

voor een 2e fase woningbouw.


5

2014 in headlines

Portefeuille initiatiefprojectenIn 2014 heeft GOM in totaal 53 nieuwe initiatiefprojecten

in onderzoek genomen. Ultimo 2014 had de totale actieve

portefeuille een omvang van 182 locaties waarvan er in

totaal 38 in uitvoering of reeds uitgevoerd zijn. Voor de

overige initiatieven wordt in overleg met de betrokken

grondeigenaren onderzocht en overlegd welke mogelijk-

heden er zijn voor (her)ontwikkeling en modernisering en

op welke termijn.

BollengrondbalansIn 2014 is in de Duin- en Bollenstreek 14,9 ha 1e klas

bollengrond planologisch onttrokken. Anderzijds is 1,2 ha

nieuwe 1e klas bollengrond geproduceerd en planologisch

verankerd. Dit is gerealiseerd door het opruimen van

verrommeling. Sinds 1 januari 2011 is het totale 1e klas

bollenteeltareaal in de Duin- en Bollenstreek per saldo

met 2,5 ha toegenomen.

ContracteringenGOM heeft in 2014 nieuwe contracten kunnen sluiten voor:

• 3,1 ha opruimen verrommeling;

• de verkoop of reservering van 18 bouwtitels voor green

portwoningen.

Dit zijn contracten onder de voorwaarde van planologische

onherroepelijkheid.

GOM heeft in 2014 de volgende productieresultaten gerea-

liseerd (contracten die zijn uitgevoerd c.q. geëffectueerd):

• 14,9 ha aangegane bollengrondcompensatieverplichting;

• 1,2 ha verrommeling opgeruimd;

• 1 bouwtitel verkocht.

Opruimenverrommeling

Greenport-woningen

Landschaps-verbetering

Compensatiebollengrond

Economischeherstructurering

Gebieds-ontwikkeling


6

Greenport Ontwikkelings-maatschappijGreenport Ontwikkelingsmaatschappij B.V.

is het regionaal ontwikkelbedrijf voor de

herstructurering van de Duin- en Bollenstreek.

GOM is in maart 2010 opgericht door de zes

greenportgemeenten: Hillegom, Katwijk, Lisse,

Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen.

Zij zijn alle zes aandeelhouder van GOM.

Greenport Ontwikkelingsmaatschappij heeft

geen winstoogmerk. Alle inkomsten worden

geïnvesteerd in herstructureringsmaatregelen

in de Duin- en Bollenstreek.

BedrijfGreenport Ontwikkelingsmaatschappij is een uitvoerend

grondbedrijf. Publieke en private verantwoordelijkheden zijn

in het werkgebied van GOM strikt gescheiden. De overheid

(gemeenten en provincie) is verantwoordelijk voor het

ruimtelijk beleid, waaronder het vaststellen van de

Provinciale structuurvisie, de Intergemeentelijke

Structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek (ISG),

bestemmingsplannen en het al dan niet toestaan van

bepaalde ruimtelijke ontwikkelingen.

OrganisatieHet GOM team bestond in 2014 uit:

• Onno Zwart, directeur/bestuurder

• Martin Stout, financieel manager

• Erwin Uil, projectmanager

• Wilco Paap, administrateur

• Ellen Hand, officemanager

Raad van CommissarissenEen onafhankelijke Raad van Commissarissen ziet namens

de aandeelhouders toe op het bestuur van de onderneming.

De Raad van Commissarissen van GOM bestond per ultimo

2014 uit dhr. J.P. Teelen (voorzitter) en dhr. W.R. Duursema.

Per 1 juli 2014 is dhr. drs. J. de Boer teruggetreden als

commissaris in verband met zijn benoeming tot voorzitter

van VNO-NCW. Op 30 maart 2015 is dhr. N.C.A. Koomen

benoemd als zijn opvolger.


7

Missie en doelstellingGreenport Ontwikkelingsmaatschappij zorgt er door

ruimtelijke plannen en investeringen voor dat de Duin- en

Bollenstreek mooier wordt en dat de regionale economie

zich kan versterken. Dat doen we onder meer door met

grondeigenaren afspraken te maken over het slopen van

verouderde en niet meer gebruikte opstallen, het ruimtelijk

faciliteren van de groei van Greenportondernemingen, het

ontwikkelen van moderne vestigingslocaties, het verbeteren

van het landschap en het maken van nieuw, modern

bollenteeltgebied. Op deze wijze versterken we de

Greenport. En maken we de woon-, werken leefomgeving

voor de inwoners van de streek nog prettiger.

Financiële sturingGreenport Ontwikkelingsmaatschappij werkt uitsluitend op

basis van financieel verantwoorde Meerjarenprogramma’s.

Deze worden vastgesteld door de Algemene Vergadering van

Aandeelhouders.

Strategie en werkwijze GOMGOM is partner van overheid, bedrijfsleven en

grondeigenaren en levert de volgende diensten:

• Bollengrondcompensatie: bollengrond die planologisch

wordt herbestemd, dient te worden gecompenseerd

volgens de voor de Duin- en Bollenstreek geldende

regelgeving. GOM sluit hiervoor

bollengrondcompensatiecontracten af.

• Verstrekken van vergoedingen voor het slopen van

opstallen in het buitengebied: Greenport

Ontwikkelingsmaatschappij verstrekt vergoedingen voor

het slopen van opstallen en het herbestemmen en

herontwikkelen van (locaties in) het buitengebied tot 1e

klasse bollengrond:

• Ontwikkelen van gebiedsgerichte plannen: GOM

ontwikkelt gebiedsgerichte plannen voor herstructurering,

modernisering en opwaardering van het buitengebied

(bollengrond), waaronder landschapsontwikkeling;

een en ander volgens de beleidskaders die in de Inter-

gemeentelijke Structuurvisie ISG zijn vastgelegd.

• Verstrekken van vergoedingen voor het produceren en

moderniseren van het bollenteeltareaal: Greenport

Ontwikkelingsmaatschappij verstrekt vergoedingen voor

het maken van nieuwe 1e klasse bollengrond en het

moderniseren en verbeteren van kavels.

• Verkoop van bouwtitels voor greenportwoningen: voor

woningbouw in het buitengebied van de Duin- en

Bollenstreek (buiten de planologisch vastgelegde

bebouwingscontouren) dient een bouwtitel te worden

gekocht via Greenport Ontwikkelingsmaatschappij

(uitgezonderd woningbouw volgens de ruimte voor ruimte

regeling).

• Verkoop van bedrijfskavels voor agrarische handels- en

exportbedrijven en hulp- en nevenbedrijven: GOM biedt

bedrijfskavels aan op Bulb Trade Park in Noordwijkerhout.

• Verkoop van glastuinbouwkavels: GOM verkoopt

glastuinbouwkavels in Greenhouse Park in het gebied

Trappenberg Kloosterschuur in Rijnsburg (gemeente

Katwijk).

• Verkoop van woningbouwkavels: GOM verkoopt kavels

voor vrijstaande woningen aan de Voorhouterweg/

Vinkenweg in Rijnsburg en in Abeelenpark bij de golfbaan

Tespelduyn.

Voorhouterweg Rijnsburg


8

Ontwikkelingen in de GreenportDe economische kracht van de Duin- en

Bollenstreek en het belang van de

Greenporteconomie en de ruimtelijke kwaliteiten

van het buitengebied daarbij, zijn inmiddels

genoegzaam bekend. Uitgebreid economisch

structuuronderzoek dat in december 2014 in

opdracht van de provincie Zuid-Holland is verricht,

heeft dit nog eens ondubbelzinnig bevestigd.

Op “welvaart in brede zin” scoort de Bollenstreek zelfs het

hoogst van alle 46 Nederlandse regio’s. De werkloosheid is

zeer laag. Qua woonaantrekkelijkheid scoort de Bollenstreek

een 2e plaats. En hoewel de Bollenstreek relatief meer

arbeidsplaatsen telt dan normaliter verwacht zou mogen

worden, is er tegelijkertijd sprake van een omvangrijke

pendel. Gezien de strategische ligging van de Bollenstreek in

de Randstad is dat niet verrassend.

De Greenportactiviteiten worden ook in dit onderzoek zonder

meer aangeduid als “dragende economische cluster voor de

regio”. Er wordt echter tevens gewezen op het beperkte

“banengenererende” vermogen in de afgelopen jaren, op de

moeilijke marktomstandigheden voor de sector en op de

zorgen over de innovatieve kracht. De noodzaak van

herstructurering en modernisering wordt hiermee bevestigd.

De zes ISG gemeenten werken inmiddels aan een

gezamenlijke Economische Agenda. Ook de in 2014 ingestelde

Economic Board is hier als representant van het regionale

bedrijfsleven bij betrokken. Hoofddoelstelling is het

verbeteren van de economische prestaties van de Duin- en

Bollenstreek. Zowel het versterken van de Greenporteconomie

als het vernieuwen en verbreden van het toeristisch product

en het stimuleren van economische vernieuwing en innovatie

gaan daarbij aandacht krijgen.


9

De (internationale) marktontwikkelingen die voor de

bollensector en sierteeltsector zo bepalend zijn, bewegen

zich na moeilijke jaren weer in de goede richting. De KAVB

spreekt in algemene zin over 2014 als een goed jaar voor de

bollenteelt. De afzet ontwikkelde zich gunstig, de prijzen

herstelden zich enigszins en telers maken weer

investeringsplannen. Dit weerspiegelt zich in de handels- en

exportsector. ING en Rabobank bevestigen deze positieve

ontwikkeling en verdere groeikansen in hun branchestudies.

Maar wel met een duidelijke waarschuwing en

randvoorwaarde: verdere schaalvergroting is onafwendbaar en

noodzakelijk en daarnaast zullen vooral de moderne,

marktgedreven, innovatieve en “ketenintegratie-

georiënteerde” bedrijven van deze groei kunnen profiteren.

Deze ontwikkeling en opgaven gelden zeker voor de

Bollenstreek. Zowel voor de teelt als voor de handel. Het

sierteelthandelscentrum rond veiling Flora in Rijnsburg en het

cluster van in de Bollenstreek gevestigde

bloembollenhandelsondernemingen zijn belangrijk voor de

regionale economie en voor de internationale marktpositie

van de “BV Greenport Holland”, maar zullen zich wel moeten

kunnen blijven ontwikkelen.

Voor de bollenteelt in de Duin- en Bollenstreek geldt dit

wellicht nog in verhevigde mate. Relatief veel teeltbedrijven

zijn beperkt in omvang, sterk conjunctuurgevoelig en kennen

een ouder ondernemersbestand. Dit zal in het komende

decennium leiden tot het staken van de bedrijfsvoering. Er

ontstaat daardoor ruimte voor minder, maar grotere en

sterkere teeltbedrijven. De in de ISG vastgelegde

herstructureringsopgave is er op gericht deze economische en

ruimtelijke transitie mogelijk te maken. De toekomst is

uiteindelijk aan moderne bedrijven van een zekere

schaalgrootte en met voldoende en goed verkaveld oppervlak.

Ruilverkaveling zoals ooit bestaat niet meer en past ook niet

meer in deze tijd. Dit laat echter onverlet dat het

herstructureringsstreven erop gericht moet zijn en blijven om

vrijkomende, kleine en niet optimaal verkavelde percelen om

te vormen tot moderne kavels. Tegen deze achtergrond is

GOM in 2014 ook gestart met het opstellen van een

landschaps- en toekomstvisie voor de Hogeveensepolder in

Noordwijkerhout. In samenwerking met LTO Noord en de

Stichting Kavelruil Zuid-Holland en met medewerking van DLG

(Dienst Landelijk Gebied) is gewerkt aan een gebiedsplan

voor een toekomstbestendig teeltlandschap. Het is de

bedoeling ook voor de andere polders en deelgebieden van de

Greenport dergelijke plannen te gaan maken.

Het sierteeltcluster in Katwijk (Rijnsburg) is weliswaar ten

opzichte van Greenports als Aalsmeer of Westland relatief

klein, maar kenmerkt zich juist als een sterk en economisch

kansrijk cluster. De gemeente Katwijk heeft in 2014 het

initiatief genomen voor het ontwikkelen van een integrale

toekomstvisie op het cluster. Kenmerkend voor het cluster

zijn de aanwezigheid van “relatief kleine, maar

gespecialiseerde en in een kwalitatief hoog segment

opererende, innovatieve ondernemingen” en een “unieke

marktplaats”. Geen garantie op een zorgeloze toekomst,

maar wel met de potentie van een gezonde economische

ontwikkeling. Van een ontwikkeling naar grootschalige

sierteeltproductie is daarbij geen sprake. Juist de combinatie

van ondernemerschap, kennisgedreven innovatie en

Nieuw bollenland in plaats van bedrijfsbebouwing aan de Prinsenweg in Voorhout


10

handelsgeest zal bepalend zijn voor de toekomstbestendig-

heid van het cluster. De gemeente en GOM zijn om die reden

in gesprek over de wijze waarop een dergelijke ontwikkeling

ruimtelijk het meest adequaat kan worden ondersteund. Het

gaat naar verwachting vooral om het bieden van maatwerk

aan bedrijven met groeien investeringsplannen. Het

afzetperspectief voor Greenhouse Park laat zich tegen deze

achtergrond verklaren. GOM heeft in 2014 een aantal

acquisitiecontacten kunnen leggen waaruit mogelijkerwijze in

de nabije toekomst de eerste concrete vestigingsplannen

zouden kunnen voortkomen.

Bulb Trade Park in Noordwijkerhout wordt door GOM specifiek

ontwikkeld voor agrarische handels- en exportbedrijven en

agrarische toeleveranciers. Het bedrijventerrein heeft vooral

ten doel om bedrijven ontwikkelruimte te bieden, maar

tegelijkertijd ook de herstructurering van het buitengebied te

ondersteunen. Om die reden heeft GOM in 2014

acquisitiegesprekken gevoerd met vrijwel alle bedrijven uit de

doelgroep ondernemingen die in de Bollenstreek gevestigd

zijn en voor een eventuele bedrijfsverplaatsing naar Bulb

Trade Park in aanmerking zouden kunnen komen c.q. die

interesse hebben in een vestiging op Bulb Trade Park. De

grote ondernemingen hebben vrijwel allemaal in de afgelopen

jaren geïnvesteerd in hun huidige locatie. Met name in het

segment “middelgrote ondernemingen” is de nodige dynamiek

waarneembaar. Hetzij door groei, hetzij door consolidatie met

collega-ondernemingen, hetzij door veranderende

huisvestingswensen. Bij de kleine(re) handelsondernemingen

is sprake van een sterk wisselend ondernemingsbeeld. De

propositie Bulb Trade Park is voor dergelijke ondernemingen,

mede door de beperkte omvang van deze bedrijven, minder

relevant. De afzetperspectieven voor Bulb Trade Park lijken

niet ongunstig. Het is, zonder op de zaken vooruit te lopen,

maar wel rekening houdend met de aanzienlijke doorlooptijd

van ruimtelijke plannen, van regionaal strategisch belang om

tijdig na te gaan denken over de verdere ontwikkelingen

vanaf het moment dat Bulb Trade Park “uitverkocht” zou

raken.

De Bollenstreek behoort tot de meest aantrekkelijke

woonregio’s van ons land. Dit laat onverlet dat ook in de

Bollenstreek de woningmarkt vele jaren in een diepe crisis

verkeerde. Het eerste kwartaal van 2013 vormde het

dieptepunt. Daarna begon het herstel. Er is sprake van een

aanzienlijke, latente verhuisbehoefte. Het

consumentenvertrouwen neemt weer toe. De prijzen stijgen.

Landelijk is goed waarneembaar dat met name de steden in

de Randstad en de Randstedelijke periferie profiteren van het

herstel. De Bollenstreek kan hier door haar ligging en

gebiedskwaliteit zeker van profiteren.

Het aantal verkochte woningen in de Bollenstreek neemt weer

toe; in 2014 steeg het aantal verkopen met 14% ten opzichte

van het jaar daarvoor. Het aantal verkopen ligt weer op het

niveau van 2009 (maar nog altijd 25% lager dan in de

topjaren voor 2009). Met name in Lisse en Katwijk nam het

aantal woningverkopen toe. Samen met Teylingen zijn dit ook

de grootste markten in de regio. De verkoopprijzen zijn

redelijk stabiel, maar de verkooptijd neemt af. Het aantal

verkochte vrijstaande woningen in 2014 nam eveneens

aanzienlijk toe (stijging van 48% t.o.v. 2013). Samenvattend

en zonder de pretentie de toekomst te kunnen voorspellen,

mag worden verwacht dat het woningmarktherstel zich ook in

de komende jaren zal doorzetten en dat er een zekere mate

van inhaalbeweging op gang zal komen. Voor GOM en voor de

voortgang van de herstructurering van de Greenport is dit van

essentieel belang, gegeven het feit dat de inkomsten uit

woningbouw (bouwtitels voor Greenportwoningen) de

belangrijkste inkomstenbron voor de herstructurering zijn.


11


12

Werk in uitvoering

2014 was het vierde volledig operationele jaar

van Greenport Ontwikkelingsmaatschappij en

we zijn goed op weg.

GOM werkt op dit moment met een goedgekeurd

investeringsprogramma van ruim € 85 miljoen. Dit bedrag

wordt in de periode 2010 – 2023 daadwerkelijk in het

buitengebied van de Greenport geïnvesteerd. Tot en met

2014 is € 26 miljoen daarvan reeds feitelijk geïnvesteerd.

De twee grote herstructureringslocaties Bulb Trade Park en

Greenhouse Park, samen ongeveer 55 ha groot, zijn in

uitvoering genomen en worden aangelegd. 300 andere

locaties in het buitengebied van de Greenport hebben we in

de afgelopen jaren in studie genomen en 182 locaties

daarvan rekenden wij ultimo 2014 tot onze actieve

projectenpijplijn. Dit zijn locaties die bij wijze van spreken

morgen herontwikkeld zouden kunnen worden.

Het draagvlak voor het ISG beleid, voor de herstructurering

van het buitengebied en voor de werkzaamheden van GOM

lijkt stevig. De resultaten van de ISG evaluatie die eind

2014 in opdracht van de zes gemeenten is uitgevoerd,

bevestigen dit. Hetgeen ook geldt voor het door de

gemeenten en de provincie Zuid-Holland medio 2014

overeengekomen Afsprakenkader met betrekking tot de

ruimtelijke ontwikkeling van de Duin- en Bollenstreek. GOM

kan daardoor koersvast en resultaatgericht verder werken

aan het uitbouwen van haar uitvoerings- en

investeringsprogramma.

In het onderstaande overzicht is de totaalproductie

van GOM weergegeven voor de periode 1/1/2011 tot

1/1/2015.

Contracten Bollengrondcompensatie Bollengrondproductie Opgeruimde verrommeling Greenportwoningen

38 projecten gecontrac-teerd waarvan 18 projec-ten reeds gerealiseerd

27 ha gecontracteerd waarvan 17 ha reeds planologisch onttrokken en betaald

24 ha gecontracteerd- 17.6 ha door GOM- 6.6 ha ruimte voor ruimte

waarvan 19 ha reeds gerealiseerd

- 12.7 ha door GOM- 6.6 ha ruimte voor ruimte

9.3 ha in totaal gesloopt- 2.7 ha door GOM- 6.6 ha ruimte voor ruimte

- 100 bouwtitels GOM- 27 gecontracteerd door

derden- 3 bouwtitels gerealiseerd

(betaald)


13

De Greenport Duin- en Bollenstreek is, zoals uit deze cijfers

blijkt, volop in beweging en verandering. In totaal 77 ha

buitengebied is herbestemd ten gunste van een nieuwe

ontwikkeling. Ruim 9,3 ha overbodige bedrijfsopstallen en

onderliggende bestemmingen zijn reeds gesloopt en

duurzaam verwijderd. De grondprijzen en vastgoedprijzen

hebben zich “genormaliseerd” en de grondspeculatie is

goeddeels een halt toegeroepen. Dit is een voorwaarde voor

verdere, effectieve herstructurering. Per saldo is er sprake

van een positieve bollengrondbalans per 1/1/2015. Er is 2,5

ha meer 1e klas teeltareaal in de regio dan op 1/1/2011 (bij

het begin van de registratie) het geval was. Belangrijker is

misschien dat het teeltareaal volop in gebruik is en blijft. En

dat er sprake is van merkbare belangstelling bij ondernemers

om hun teeltareaal te vergroten en te investeren in

herverkaveling en kavelverbetering.

De duidelijkheid en standvastigheid van het ruimtelijk (ISG)

beleid in combinatie met een aantrekkende economie en

grondprijsbeheersing, creëert een goed momentum. De

noodzaak van en behoefte tot herstructureren worden ook

steeds duidelijker. Dat komt enerzijds door het stoppen van

kleinere ondernemingen en het overaanbod aan incourant

en verouderd onroerend goed in het buitengebied. Maar

anderzijds ook doordat ondernemers en bedrijven die willen

groeien, vragen om een gemoderniseerde

Greenportomgeving waarin zij duurzaam kunnen investeren.

Greenport Ontwikkelingsmaatschappij ziet het daarom als

haar hoofdtaak om het buitengebied zo snel mogelijk en

zo volledig mogelijk te transformeren. De snelheid die wij

kunnen maken, hangt echter sterk samen met het tempo

waarin wij de benodigde financiële middelen weten te

verdienen. Tegen die achtergrond wordt gewerkt aan een

Masterplan voor de totale opgave die ons nog wacht.

Eerste berekeningen laten zien dat er bijvoorbeeld in

totaal meer dan 70 ha vastgoed “geruimd” zou moeten en

kunnen worden. Het zal duidelijk zijn dat dat heel wat

gaat kosten…..

Hoofdopgave voor de komende tijd is daarom het

“vermarkten van de woningbouwtitels voor

Greenportwoningen”.

Open bollenland aan de Beeklaan in Noordwijk


14

Werkzaamheden en voortgang projecten in 2014Bulb Trade ParkBulb Trade Park kende een vliegende start. Begin 2014 werd

het terrein officieel “geopend”. Vrijwel tegelijkertijd werd de

eerste bedrijfskavel opgeleverd. GOM is trots op het feit dat

Westerbeek Bulb Company zich als “launching customer” op

Bulb Trade Park wilde vestigen. In juli al werd het nieuwe

bedrijfsgebouw in gebruik genomen. Een modern uitziend

gebouw voor een mooi bedrijf dat daarmee prima illustreert

welke ontwikkeling we met Bulb Trade Park beogen.

Bulb Trade Park heeft inmiddels zijn plek in de markt

verworven. Voor het terrein bestaat belangstelling.

De terreinaanleg is in 2014 grotendeels afgerond. Het

terrein is bouwrijp gemaakt, de infrastructuur is gereali-

seerd en er is een start gemaakt met de landscaping van de

locatie. Begin 2015 wordt een glasvezelnetwerk aangelegd

en medio 2015 zullen de bruggen worden aangelegd.

Helaas kon niet iedere belangstellende onderneming worden

bediend. Het terrein is specifiek bedoeld voor bedrijven die

behoren tot de categorie “agrarische handel en export en

agrarische hulp- en nevenbedrijven”. Belangstellende bedrij-

ven die niet in dat profiel passen, kunnen zich niet vestigen

op Bulb Trade Park. Maar dan nog; helaas hebben we in

2014 ook “nee” moeten verkopen aan een onderneming die

op zichzelf wel in het profiel paste, maar niet in het bestem-

mingsplan. Ook onze pogingen om de betreffende onderne-

ming in te passen in het bestemmingsplan Trappen-

berg-Kloosterschuur leidden helaas niet tot resultaat omdat

ook daar sprake was van een “mismatch” tussen enerzijds de

bestemmingsplanregels en anderzijds het specifieke karakter

van de betreffende bedrijfsactiviteit. Op basis van deze

ervaring heeft GOM inmiddels initiatieven genomen om

“bedrijfsvraag” en “terreinaanbod” beter op elkaar afge-

stemd te krijgen.

AbeelenparkTussen Bulb Trade Park en de golfbaan Tespelduyn wordt

Abeelenpark ontwikkeld. Een kleinschalige woningbouwloca-

tie voor maximaal dertig vrijstaande woningen. Medio 2014

zijn wij gestart met de verkoop van de eerste zestien kavels

die bouwrijp zijn gemaakt. Ook hier was sprake van een

vliegende start omdat vrijwel direct één kavel werd verkocht

en de betreffende woning inmiddels gebouwd is.

Bulb Trade Park Noordwijkerhout


15

Voor de kavels bestaat belangstelling. Doordat de woning-

markt aantrekt, neemt echter ook het kavel- en woningaan-

bod toe. Te midden van die concurrentie moet Abeelenpark

zich positioneren. Met onze makelaar voeren wij een

gerichte verkoopstrategie uit.

Greenhouse ParkDe markt voor glastuinbouwbedrijven was ongunstig in de

afgelopen jaren. 2014 was niet anders. Toch lijkt er een

lichte kentering waarneembaar. Gegeven de marktomstan-

digheden hebben wij er niet voor gekozen de nieuwe

glastuinbouwkavels bouwrijp “op voorraad” aan te leggen,

maar hebben wij een “klantvolgende” ontwikkelstrategie. In

2014 hebben zich enkele prospects aangediend op basis

waarvan wij de aanleg van een eerste plandeel van ca. 15

ha glastuinbouwkavels aan het voorbereiden zijn.

Woningbouwkavels VoorhouterwegOp één kavel na zijn in 2014 alle op de markt gebrachte

kavels aan de Voorhouterweg verkocht. De eerste wonin-

gen zijn inmiddels in aanbouw. De belangstelling voor de

kavels was en is onverwacht groot. Een volgende

planfase met woningbouwkavels zullen wij daarom in

voorbereiding nemen.

HerstructureringsfondsVia het herstructureringsfonds contracteert GOM bollen-

grondcompensatieverplichtingen en de verkoop van woning-

bouwtitels. Op het moment dat bollengrond in de Duin- en

Bollenstreek planologisch wordt onttrokken, dient een

financiële bijdrage te worden gedaan aan het bollengrond-

compensatiefonds dat door GOM wordt beheerd. Met het

fonds zorgt GOM er vervolgens voordat de onttrokken

bollengrond fysiek wordt gecompenseerd. De regelgeving

vereist dat dit grotendeels gebeurt door het opruimen van

verrommeling (tenminste 40%). Maximaal 30% mag worden

gecompenseerd door het opwaarderen van 2e klas bollen-

grond en maximaal 30% door het omspuiten van grasland

(de graslanden die hiervoor in aanmerking komen zijn

specifiek vastgelegd in de ISG). GOM streeft er naar het

produceren van 1e klas bollengrond zoveel mogelijk te

combineren met een gebiedsgerichte aanpak waarbij

tezamen met partners tevens wordt geïnvesteerd in schaal-

vergroting, verbetering van de waterhuishouding en de

toeristisch-recreatieve infrastructuur. Het bollengrondcom-

pensatiefonds is daarmee een belangrijke aanjager voor het

moderniseren en verfraaien van het buitengebied.

In de vorm van de verkoop van bouwtitels voor greenport-

woningen (woonbestemmingen in het buitengebied)

beschikt GOM over een tweede financieringsmogelijkheid om

middelen te genereren ten behoeve van de herstructurering

en modernisering van het buitengebied.

Wonen bij de golfbaan

Voorhouterweg Rijnsburg

Sloop bedrijfscomplex Akervoorderlaan Lisse


16

GOM heeft in 2014 nieuwe contracten kunnen sluiten

voor:


• de verkoop of reservering van 18 bouwtitels voor green-

portwoningen.


onherroepelijkheid.

In totaal heeft GOM daarmee (vanaf 2011) tot en met 2014

een totale contracteringsportefeuille opgebouwd van:

• 27 ha bollengrondcompensatie;


• 7,2 ha nieuwe bollengrondproductie door verbetering van

2e klasse bollengrond tot 1e klasse bollengrond;

• 2,9 ha nieuwe bollengrondproductie door omspuiten van

grasland;

• de verkoop of reservering van 27 bouwtitels voor green-

portwoningen.


onherroepelijkheid.

GOM heeft in 2014 de volgende productieresultaten

gerealiseerd (contracten die zijn uitgevoerd c.q. geëffec-

tueerd):



• 1 bouwtitel verkocht.

In totaal heeft GOM daarmee (vanaf 2011) tot en met

2014 de volgende productieresultaten gerealiseerd

(contracten die zijn uitgevoerd c.q. geëffectueerd):



• 7,2 ha nieuwe bollengrond geproduceerd door verbetering

van 2e klasse bollengrond tot 1e klasse bollengrond;

• 2,9 ha nieuwe bollengrond geproduceerd door omspuiten

grasland tot 1e klasse bollengrond;

• 3 bouwtitels definitief verkocht.

Sinds 2011 is door middel van bollengrondcompensatie een

bedrag van € 0,95 miljoen beschikbaar gekomen dat reeds is

geïnvesteerd in het opruimen van verrommeling en het

produceren van nieuw, open bollenproductielandschap.

GOM streeft ernaar met zoveel mogelijk grondeigenaren in

de Greenport in contact te komen om te onderzoeken en te

bespreken op welke wijze er een bijdrage kan worden

geleverd aan de modernisering van het buitengebied en het

mooier en economisch sterker maken van de Duin- en

Bollenstreek. Dit leidt tot een veelheid aan (initiatief)

locaties die door GOM worden onderzocht op haalbaarheid

en uitvoerbaarheid. Hierbij wordt gekeken naar wat planolo-

gisch mogelijk (toegestaan) is. Dit gebeurt vanzelfsprekend

in nauwe samenspraak met de gemeenten. Daarnaast wordt

gekeken of ontwikkelingen passen in de Intergemeentelijke

Structuurvisie en in het landschapsperspectief. En wordt

bezien of een bepaalde ontwikkeling ook financieel haalbaar

c.q. uitvoerbaar is. Locaties die niet door die eerste onder-

zoeksfase heen komen, vallen af. Ontwikkelingen op locaties

die echter wel haalbaar lijken te zijn, worden toegevoegd

aan de pijplijn van GOM. Dat houdt helaas nog niet in dat

de op die locaties beoogde ontwikkelingen ook daadwerke-

lijk ten uitvoer worden gebracht. Voor het zover is, zal nog

veel moeten worden uitgewerkt, onderzocht en geconcreti-

seerd en zullen nog heel wat beslissingen moeten worden

genomen. Bijvoorbeeld met betrekking tot bestemmings-

planprocedures, nader haalbaarheidsonderzoek en verdere

onderhandelingen tussen grondeigenaar en gemeente en

grondeigenaar en GOM. Last but not least moeten de

projecten ook nog worden ingepast in de financiële

planning van GOM.

Omdat GOM feitelijk pas zal investeren als zij de gecontrac-

teerde inkomsten ook daadwerkelijk heeft ontvangen, is de

pijplijn te beschouwen als een dynamische werkvoorraad

aan potentiële herstructureringslocaties.

In 2014 is de totale locatieportefeuille van GOM toegeno-

men tot 182 “actieve” locaties. Afhankelijk van de (toekom-

stige) beschikbaarheid van financiële middelen bij GOM

worden locaties uit deze portefeuille gecontracteerd.


17

In 2014 heeft GOM 53 nieuwe initiatieflocaties in onderzoek

genomen. Per ultimo 2014 bedroeg de totale pijplijn aan

mogelijke herstructureringslocaties 182 locaties. GOM heeft

een inschatting gemaakt van de kans dat deze locaties ook

daadwerkelijk worden herontwikkeld (hetgeen dus nog niet

zeker is omdat daarvoor nog veel nadere uitwerkingen

vereist zijn). Op basis van deze kans komt GOM tot een

gewogen aantal ha te moderniseren buitengebied van 88 ha.

De pijplijn kende per 1/1/2015 de volgende onderverdeling:

Totaal m2 gewogen

onttrekken 1e klas bollengrond 377.000

onttrekken 2e klas bollengrond 13.000

Productie van 1e klas bollengrond

Slopen opstallen 259.000

Opwaarderen 2e klas bollengrond 169.000

Omspuiten graslanden 60.000

Productie GP woningen in aantallen 182

BollengrondbalansPer 1/1/2015 bedraagt de bollengrondbalans + 2,5 ha ten

opzichte van de uitgangdatum 1/1/2011. De bollengrond-

balans is opgebouwd uit het saldo van alle gronden met

de bestemming bollenteelt en de classificatie 1e klasse

bollengrond die planologisch zijn onttrokken en alle

bollengrond die planologisch is toegevoegd. In de balans

zijn zowel projecten opgenomen die via investeringen

van GOM tot stand zijn gebracht als bollengrond die door

middel van toepassing van de ruimte voor ruimte regeling

is geproduceerd.

Bouwtitels voor greenportwoningenIn totaal mogen maximaal 600 zogenaamde greenport-

woningen in het buitengebied worden gerealiseerd als

kostendrager voor de herstructurering van het buitengebied.

Ultimo 2014 heeft GOM er daarvan 127 gecontracteerd.

Honderd woningbouwtitels worden door GOM zelf afgeno-

men in het kader van de planontwikkelingen in Abeelenpark

en aan de Voorhouterweg in Rijnsburg. Voor 27 andere

woningbouwtitels heeft GOM contractuele afspraken kunnen

maken met grondeigenaren en/of ontwikkelaars. De aantrek-

kende woningmarkt heeft er in 2014 toe geleid dat er door

meerdere initiatiefnemers woningbouwvoornemens of –

plannen met GOM worden doorgesproken. Voorts heeft GOM

zelf initiatieven genomen tot haalbaarheidsverkenningen

voor de ontwikkeling van grotere clusterlocaties.

Status 2010 2011 2012 2013 2014 Totaal

Afgesloten 10 52 27 14 12 115

Initiatief 6 36 25 23 36 126

Voorbereiding 6 2 4 3 3 18

Uitvoering 8 2 5 ≥ 3 2 20

Gereed 2 14 1 1 - 18

Totaal aantal initiatieven 32 106 62 44 53 297


18

Greenport Ontwikkelingsmaatschappij B.V.

opereert volledig binnen het door de Algemene

Vergadering van Aandeelhouders vastgestelde

Meerjarenprogramma. Dit Meerjarenprogramma

bepaalt de financiële kaders en daarmee het

uitvoeringsprogramma van GOM.

MeerjarenprogrammaGOM geeft uitvoering aan de door de zes

Bollenstreekgemeenten in de ISG vastgelegde ambities

die zowel in ruimtelijke als in financiële zin niet los van

elkaar kunnen worden gezien. Alle werkzaamheden van

GOM vormen daarom één integraal project dat is

ondergebracht in één financieel meerjaren-

exploitatiekader. Op deze manier kan GOM winsten en

verliezen op projecten met elkaar verevenen en daardoor

de volledige herstructureringsagenda uitvoeren.

Die agenda bestaat namelijk uit zowel winstgevende

als (per definitie) verlieslatende projecten. Dat is immers

inherent aan herstructurering. Ook de organisatiekosten

van GOM maken onderdeel uit van het

Meerjarenprogramma en worden hierin geactiveerd.

Omdat GOM als onderneming zelf de inkomsten dient te

genereren die nodig zijn voor de herstructurering, zullen

de Meerjarenprogramma’s van GOM altijd een positief

financieel resultaat moeten laten zien.

Het in mei 2014 vastgestelde Meerjarenprogramma voldoet

daaraan en heeft een investeringsagenda die doorloopt tot

2023. Het totale investeringsprogramma van GOM bedraagt

daarmee ruim € 85 miljoen, gemeten vanaf de start in

2010. Tot en met 2014 heeft GOM feitelijk reeds € 26

miljoen geïnvesteerd. Het Meerjarenprogramma wordt

overigens jaarlijks per 1 januari herzien.

Investeringsniveau 2014GOM beschikte voor het boekjaar 2014 over de financiële

ruimte om tot ruim € 10,5 miljoen te kunnen investeren.

Het merendeel van dit budget was bestemd voor de beide

herstructureringslocaties Greenhouse Park en Bulb Trade

Park. Per saldo heeft GOM in 2014 ruim € 9,5 miljoen

geïnvesteerd en verplicht.

OrganisatieAlle organisatiekosten en algemene kosten van GOM

worden geactiveerd in het Meerjarenprogramma. De

totale organisatiekosten bedroegen in 2014 € 600.000.

Iets meer dan de helft hiervan is besteed aan vaste,

algemene apparaatskosten, personeelskosten,

Financieel jaarverslag 2014


19

huisvestingskosten, kantoorkosten e.d. De overige kosten

betreffen variabele apparaatskosten die gemaakt zijn

voor de diverse projecten (initiatiefprojecten,

voorbereidingsprojecten en uitvoeringsprojecten). De

organisatiekosten bleven in 2014 binnen de begroting.

Winst & VerliesrekeningHet verslagjaar 2014 is afgesloten met een nihil financieel

resultaat. Dit is in overeenstemming met de doelstellingen

van GOM. De bedrijfsvoering van GOM is ingericht als één

geïntegreerd herstructureringsproject dat via het

Meerjarenprogramma één integrale projectexploitatie kent.

Alle kosten en opbrengsten worden in beginsel volledig

naar dat project toegerekend en geactiveerd. De winst &

verliesrekening van GOM is daardoor zeer beperkt in

omvang en bevat uitsluitend de verwerking van uit

voorzichtigheidsbeginsel getroffen voorzieningen. Het

betreft hier een gedeelte van de studiekosten die worden

gemaakt in de onderzoeksfase bij initiatiefprojecten en

voorbereidingsprojecten. Omdat in het beginstadium van

deze projecten niet is vast te stellen of ze uiteindelijk

uitgevoerd zullen kunnen worden (en op dat moment

alsnog geactiveerd in het Meerjarenprogramma), worden

deze kosten voorzien en ten laste gebracht van de door

GOM ontvangen RIF middelen.

Regionaal Investerings Fonds (RIF)In 2014 heeft GOM van Holland-Rijnland de contractueel

overeengekomen jaarlijkse bijdrage aan RIF middelen

ontvangen ten behoeve van “de versterking van de

Greenport Duin- en Bollenstreek”. Deze bijdrage van in

totaal € 10 miljoen voor de periode 2010 - 2022 is

verwerkt in het Meerjarenprogramma.

BalanspositieDe totale balanspositie van GOM per ultimo 2014

bedraagt € 18,7 miljoen. GOM heeft een financierings-

overeenkomst gesloten met de Bank Nederlandse

Gemeenten. De zes aandeelhouders hebben hiertoe een

garantstelling verstrekt. Met behulp van deze

financieringsovereenkomst kan GOM in de komende jaren

het Meerjarenprogramma financieren.

Risicomanagement en governanceGOM is zich terdege bewust van de noodzaak om

financieel zorgvuldig te manoevreren en de aanwezige

risico’s te beheersen. Directie en Raad van Commis-

sarissen hebben alle aandacht hiervoor. GOM beschikt

over een door onze accountant als zodanig beoordeelde,

adequate planning & control organisatie, governance

structuur en risicomanagementaanpak. Jaarlijks wordt

een integrale risicoanalyse gemaakt die periodiek wordt

bijgesteld en op grond waarvan specifieke risico-

beheersingsmaatregelen worden genomen.

Bouwtitels kostendrager voor herstructurering

Hogeveense Polder


20

Ambities 2015

GOM kijkt uit naar 2015. We signaleren een

toenemende en concrete belangstelling bij

bedrijven voor Bulb Trade Park en Greenhouse

Park. We hebben goede hoop op kavelverkoop

in Abeelenpark.

We hopen aan de slag te kunnen met de plannen voor een

volgende fase met woningbouwkavels in Rijnsburg. En last

but not least: we werken er hard aan om ook in 2015 te

kunnen blijven contracteren in het buitengebied. Zodat de

regionale economie, de ondernemers en de samenleving

profiteren van het voortgaand economisch herstel en het

mooier en economisch weerbaarder worden van het fraaie

buitengebied van de Greenport Duin- en Bollenstreek.

Toekomstig open bollenland tussen Lisse en Voorhout


21

Bijlage contractenoverzicht 2011-2014 Realisatieovereenkomst Greenhouse Park Katwijk 23 ha

Resalisatieovereenkomst Bulb Trade Park Noordwijkerhout 18 ha

Bollengrondcompensatie Bulb Trade Park Noordwijkerhout 15 ha

Sloop glastuinbouwcomplex Gerleeweg Noordwijk 1.6 ha

Bollengrondcompensatie watergang Bronsgeest Noordwijk 0.5 ha

Bollengrondcompensatie Leidsestraat Hillegom 0.8 ha

Bollengrondcompensatie Keukenhof Lisse 10 ha

Bollengrondcompensatie Westeinde Noordwijkerhout 0.8 ha

Greenportwoningen Zuider Leidsevaart Hillegom

Slopen glastuinbouw Frederikslaan Hillegom 0.3 ha

Bollengrondcompensatie Achterweg Zuid Lisse 0.15 ha

Bollengrondcompensatie Oosteinderlaan Hillegom 0.07 ha

Productie 1e klas bollengrond Menakkerweg Noordwijk 1 ha

Productie 1e klas bollengrond Leidsevaart Noordwijkerhout 6.5 ha

Bollengrondcompensatie De Zilk Noordwijkerhout 0.9 ha

Slopen bedrijfsgebouw Heereweg Lisse 0.02 ha

Bollengrondcompensatie De Engel Lisse 0.15 ha

Slopen bedrijfsgebouwen Loosterweg Zuid Lisse 0.2 ha

Slopen glastuinbouw ’t Laantje Noordwijk 0.24 ha

Slopen glastuinbouw De Boender Noordwijk 0.63 ha

Slopen bedrijfsbebouwing Beeklaan Noordwijk 0.5 ha

Bollengrondcompensatie Achterweg Noordwijk Noordwijk 0.4 ha

Slopen glastuinbouw Duinschooten Noordwijk 0.35 ha

Slopen bedrijfsgebouwen Prinsenweg Teylingen 0.35 ha

Greenportwoning Frederikslaan Hillegom

Slopen bedrijfsgebouw Akervoorderlaan Teylingen 0.15 ha

Slopen bedrijfsgebouwen Akervoorderlaan Lisse 3 ha

Slopen glastuinbouw Beeklaan Noordwijkerhout 0.38 ha

Slopen glastuinbouw Zwarteweg Noordwijk 0.44 ha

Opruimen verrommeling Zwartelaan Lisse 0.65 ha

Bollengrondcompensatie Schippersvaartweg Noordwijkerhout 1.3 ha

Bollengrondcompensatie Delfweg Noordwijkerhout 0.02 ha

Slopen bedrijfsgebouw Achterweg Zuid Lisse 0.005 ha

Bollengrondcompensatie Achterweg Zuid Lisse 0.35 ha

Greenportwoningen Rijnsburgerweg Teylingen

Greenportwoning Westeinde Noordwijkerhout

Slopen glastuinbouw Noorderleidsevaart Hillegom 0.6 ha

Greenportwoningen Zeeweg Noordwijkerhout

Bollengrondcompensatie Jac. Van Beierenweg Teylingen 0,2 ha

Jaarverslag 2014 - Homepaginabeheer.elementa.com/.../websites/GOM/files/jaarverslag.pdf · 2016....

Documents

Transcript of Jaarverslag 2014 - Homepaginabeheer.elementa.com/.../websites/GOM/files/jaarverslag.pdf · 2016....