Verdrogingskartering natuurgebieden Verdrogingskartering in Natuurgebieden •Bas van Delft:...

Verdrogingskartering natuurgebieden

Verdrogingskartering in Natuurgebieden

•Bas van Delft: Geo-informatie, Statistiek en Toepassingen (B&L) •Han Runhaar: Water en Ruimte (W&M)•mmv.: Peter Mekkink, Peter Jansen, Tom Hoogland & Jan Holtland (SBB)

SEO-I, SBB & Provincie Noord-Brabant


Wat is verdroging ?

• Aantasting van grondwaterafhankelijke natuur door (grond)waterstandsdaling en vermindering van kwel

• Inventarisatie in 1989: ca de helft van de grondwaterafhankelijke natuur matig tot ernstig aangetast door verdroging; vooral in hoog-Nederland en de duinen.


Verdrogings-inventarisatie1989


Beleid

• In 1989 verdroging van natuurgebieden erkend als landelijk milieuprobleem

• Doelstelling: vermindering verdroogd areaal met 25% in 2000, met 40% in 2010

• Realisatie doelstelling: provincies


Controle voortgang: landelijke verdrogingskaart


Behoefte aan objectieve karteringsmethode

• Landelijke verdrogingskaart niet onderbouwd door metingen, definities ‘verdroging’ en ‘herstel’ niet uniform

• Behoefte aan onderbouwing

• Terreinbeheerders hebben initiatief genomen te komen tot methode voor verdrogingskartering


Kenmerken methode

• Bepaling vroegere grondwaterstanden en kwelgebieden op basis van bodemkaart en fossiele bodemkenmerken (veldmetingen)

• Bepaling huidige grondwaterstanden op basis van gerichte meting in boorgaten (zomer, winter) + langjarige meetreeksen uit peilbuizen

• Bepaling huidige kwel uit diverse bronnen (gw-kwaliteit, flora, ijzervlies,…)

• Verschil geeft mate van grondwaterstandsdaling/ afname kwelareaal


Begrippen

• RGR = Referentie GrondwaterRegime• AGR = Actueel GrondwaterRegime• GXG = GHG, GVG & GLG


Twee proefgebieden


Beekvliet

Dekzandgebied•ruggen, opgehoogd als essen•infiltratie op hogere delen, regionale kwel in beekdalen

Bodemkaart:•podzolgronden op de hogere delen, enkeerdgronden op de hoge ruggen•beekeerdgronden in de beekdalen, plaatselijk veen in laagtes

Grondgebruik:•bouw- en grasland op de essen•hei, bos en grasland op de podzolgronden•grasland en broekbos in de beekdalen


Verdroging Beekvliet

•Ontwatering landbouwgronden via beken en diepe sloten•sterke daling grondwaterstanden


Strijper Aa

Dekzandgebied•stuifduinen op hoge delen•vennen in lokale depressies•Beekdal Strijper Aa (boven- en middenloop)• infiltratie op hogere delen, regionale kwel in middenloop, locale kwel in tussengebied

Bodemkaart:•podzolgronden en stuifzandgronden op de hogere delen•veen in laagste delen beekdal•gooreerd en broekeerdgronden op de overgangen•rondom de dorpen enkeerdgronden

Grondgebruik:•hei, naaldbos en stuifzand op de podzol- en stuifzandgronden•bouw- en grasland op gooreerdgronden•broekbos en grasland op veen- en broekeerdgronden


Verdroging Strijper Aa

• Landbouwgronden diep ontwaterd• Strijper Aa omgeleid• Verdrogingsbestrijding waterschap

(1996)– grondwaterstand deels hersteld– enig herstel regionale kwel


Veldgegevens

Profielbeschrijvingen- schatting GXGoud- ijzer en kalkafzetting- pHKartering kwelverschijnselen- roest- ijzerbacteriefilm- EGV

Momentopname grondwaterstanden- boorgaten & peilbuizen- GHG & GLG


Verdeling boorpunten

Beekvliet:•opgezet voor interpolatie•171 boorpunten•regelmatig grid (ca 1 boring/ha)

Strijper Aa:•opgezet als Gd-kartering

•120 boorpunten •geloot binnen 4 strata

•ca 1 boring/6ha


• GXGoud, geschat aan profiel (cm - mv)

• AHN hoogte (cm + NAP)• GXGref = AHN - GXGoud

RGR - grondwaterstanden (Interpolatie GXGoud tov NAP; voorbeeld GHG Strijper AA)

< 2500250026002700280029003000=> 3100

• Interpolatie GXGref tov NAP

• GXGref tov maaiveld (cm - mv)• GXGrel = NAP - GXGabs

<= 00 - 15

15 - 3030 - 4040 - 5050 - 6060 - 70

70 - 8080 - 100

100 - 120120 - 140140 - 200

> 200


BODEM KwelkansHn21 1vWp 1pRn56p 2Zn21 2kpZn21 3pZn23 3aVc 4pZg23 5

RGR - kwelkansen (Interpretatie bodemkaart & profielkenkerken; voorbeeld Beekvliet)

• Eenheden bodemkaart vertaald naar kwelkansen

Alleen infiltratieMogelijk (wat) periodieke kwelEnige (periodieke) kwelBehoorlijk wat invloed van kwelOverduidelijk invloed van (permanente) kwel

• Profielkenmerken wijzen op (voormalige) kwel

kalk < 80 cm - mv

ijzerrijk < 40 cm - mv


0

50

100

150

200

250

cm

- m

v GHG

GVG

GLG

AGR - grondwaterstanden (Deels gebaseerd op Gd-methode; voorbeeld GHG Strijper AA)

• Tijdreeksanalyse meetreeksen in peilbuizen– gecorrigeerd voor weersinvloeden– klimaatonafhankelijke GXG waarden

IIa

IIIaIVu

VIoVIIo

VIId

VIIId


AGR - grondwaterstanden (Afleiden van GXG actueel; voorbeeld GHG Strijper AA)

y = 0,9355x + 20,039

R2 = 0,757

0

20

40

60

80

100

120

140

160

0 20 40 60 80 100 120 140

Gerichte meting 20 - 2 - 2002

GH

G

GHG peilbuis

Lineair (GHG peilbuis)

• Voorspelling GXG in boorgaten door stambuisregressie

– voor peilbuizen relatie opstellen gerichte meting - GXG

– relatie toepassen op gerichte meting in boorgaten op dezelfde dag

– geeft voorspelling GXG in boorgaten

0

20

40

60

80

100

120

140

160

0 20 40 60 80 100 120 140

Gerichte meting 20 - 2 - 2002

GH

G

GHG peilbuis

– meting 20 - 2 - ‘02 = 60 cm - mv– voorspelling GHG = 76 cm - mv


AGR - grondwaterstanden (Interpolatie GXGact tov NAP; voorbeeld Strijper AA)

• Interpolatie voorspelde GXG in boorgaten– analoog aan RGR– omrekenen naar NAP– interpoleren– omrekenen naar mv

<= 00 - 15

15 - 3030 - 4040 - 5050 - 6060 - 70

70 - 8080 - 100

100 - 120120 - 140140 - 200

> 200

GHG...

GVG...

en GLG


AGR - kwel (Interpretatie kwelkansen & veldwaarnemingen; voorbeeld Beekvliet)

Kwelkansenkaart

Kartering kwelverschijnselen

pH bovengrond

GHG actueel

actuele kwel

Alleen infiltratieMogelijk (wat) periodieke kwelEnige (periodieke) kwelBehoorlijk wat invloed van kwelOverduidelijk invloed van (permanente) kwel


Verdroging - grondwaterstanden(voorbeeld GHG Strijper AA)

GHG referentie =GHG actueel -

GHG Verdroging

< -40-40 - -25-25 - -10

-10 - 00 - 10

10 -2525 - 4040 - 6060 - 80

> 80


Verdroging - Kwel (voorbeeld Beekvliet)

Kwelkansen

sterk toegenomenmatig toegenomenlicht toegenomenonveranderdlicht afgenomenmatig afgenomensterk afgenomenzeer sterk afgenomen

verandering actuele kwel- =


Discussie

• Geeft methode goed beeld van verdroging?ja, als je onder verdroging de verandering in waterhuishouding verstaat

• Hoeveel waarnemingen zijn nodig ?ca 1 waarneming per 2,5 ha

ter vergelijking: klassieke bodemkartering 1 punt/haGd-kartering 1 punt/100 ha


• Zal methode ook toegepast gaan worden ?onzeker:

opvatting over verdroging veranderd: verdroging is niet het verschil met de vroegere situatie maar het verschil met de gewenste situatie; de gewenste situatie wordt afgeleid uit het door de provincie toegekende natuurdoeltype -

Discussie


GxG t.o.v. maaiveld

RGOR OGOR GGOR AGOR

‘Historische’ verdroging

‘Bestuurlijke’ verdroging

ambitieniveau OGOR ambitieniveau GGOR Vernattingsbehoefte

historische gegevens,bodeminformatie,

AHN natuurdoelen,(AHN?)

bestuurlijkeafweging

grondwater-kartering ofmodellering

H.R

RGOR referentiegrondwaterregimeOGOR vanuit functie natuur optimaal grondwaterregimeGGOR gewenst grondwaterregimeAGOR actueel grondwaterregime


• aandacht voor verdroging neemt af:- gering succes (schatting 2000: 3% herstel)- sinds 1989 ingehaald door nieuwe thema’s: GGOR (1993), WB21 (2000), Kaderrichtlijn Water (2002)

Discussie


Conclusie

• Thema verdroging raakt in beleid op achtergrond• Vraag naar verdrogingskarteringen is afhankelijk

van de vraag of terreinbeheerders, natuur- en milieuorganisaties het thema op de agenda weten te houden

Verdrogingskartering natuurgebieden Verdrogingskartering in Natuurgebieden •Bas van Delft:...

Documents

Transcript of Verdrogingskartering natuurgebieden Verdrogingskartering in Natuurgebieden •Bas van Delft:...