Driemaandelijks verenigingsblad van Natuurpunt Limburg - december 2013 - januari - februari 2014 - jaargang 10 - nummer 4

Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 - P409862

Afzender: Natuurpunt Limburg, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt

VERBORGEN NATUURPARELTJEaan de toegangspoort van

het Nationaal Park Hoge Kempen

VoorwoordEen nieuw jaar, een nieuw begin?

Nieuwjaar is zowat hét moment waarop iedereen goede voornemens maakt, ook in de natuursector nemen velen zich voor om het proberen beter te doen dan vorig jaar. Iedereen behalve onze over-heden lijkt het wel.Op een ogenblik dat bij de bevolking de steun en waardering voor natuurbehoud en een gezonde leefomgeving nog nooit zo groot waren slagen onze overheden erin om voor de natuur slechte wetgevingen en akkoorden te maken.Als dit geschreven wordt is net het nieuwe Europese plattelandsbeleid goedgekeurd. Hoewel aanvankelijk een groene hervorming in de steigers stond met voldoende aandacht voor natuur is dit onder druk van de machtige landbouwlobby’s verwaterd en wordt het vergroeningspakket door een hele resem uitzonderingsmaatregelen helemaal uitgehold. Bovendien zette Europa de hakbijl in de middelen voor plattelandsontwikke-ling, waardoor meer doelgerichte financiering van natuurmaatregelen onder druk komt te staan. Nochtans kost het landbouwbeleid ieder Europese gezin jaarlijks 80 euro belastinggeld. Je zou daar-voor toch een wederdienst mogen verwachten.Alle hoop voor een groenere landbouw en plat-teland ligt nu bij Vlaanderen. Onze Vlaamse over-heid moet immers zorgen voor de implementatie van het Europees beleid in Vlaamse wetgeving. Die Vlaamse overheid is echter zelf ook niet goed bezig. De integratieoefening van de boswetgeving en de natuurwetgeving tot één samenhangend geheel, nodig om de beloftes voor een kwali-teitsvol Europees natuurnetwerk uit te bouwen in Vlaanderen, is ei zo na uitgedraaid op de ont-manteling van de natuursector. Begrippen zoals natuurreservaat, erkenning van verenigingen met als uitsluitend doel de natuur te beschermen en aankoopbeleid stonden niet meer in de eerste teksten van het wetsontwerp. Dit zou leiden tot een massale kapitaalsvernietiging. Bovendien was er bij de toekenning van subsidies (belas-tinggeld dus, door u en mij betaald) geen sprake meer van een resultaatsverbintenis en al helemaal niet van controles op het bereiken van de doelen. Wat maakte dat de beheervergoedingen een pure graaipot zou worden voor spelers die natuurbe-

houd niet zien als een doel maar enkel als een (gemakkelijk) middel om als grondeigenaar geld te verdienen met je eigendom zonder enig noe-menswaardig engagement. Gelukkig zijn deze eerste ontwerpen, na massaal protest flink bij-gestuurd, afwachten wat de Vlaamse regering er nu mee doet (gedaan heeft, tegen dat u dit leest). Hopelijk worden het toch nog goede voornemens voor 2014.De Vlaamse natuuradministratie is (onder druk van ...) intussen ook niet goed bezig. Daar waar een dier zoals de bever van bijna 100 jaar lang uitgestorven, nu schoorvoetend opnieuw zijn opwachting maakt, zou je verwachten dat we hier respect voor opbrengen en dit dier z’n gang laten gaan daar waar de menselijke schade beperkt blijft tot enkele omgeknaagde bomen of ondergelopen akkers. Niets is echter minder waar. De overheidsdienst die moet optreden om beschermde diersoorten effectief te beschermen en hiervoor beschermingsplannen moet maken, komt op de proppen met een plan dat er enkel in bestaat om bevers die zich buiten de Maasvallei durven te vertonen, weg te vangen en te deporte-ren. We hopen dat de analogie met het kerstekind het ANB tot andere inzichten kan brengen.Gelukkig hebben we in Limburg nog onze Provinciale overheid. Zoals je elders in dit blad kan lezen neemt de Provincie haar verantwoor-delijkheid op om de ongevraagd toegeschoven bevoegdheid voor Regionale Landschappen en Bosgroepen naar behoren in te passen in de Provinciale werking zonder aan daadkracht in te boeten.Niet vermeld door onze deputé, maar ook be-langrijk is de overname van bezoekerscentrum De Watersnip van het ANB nu natuureducatie niet langer tot de bevoegdheid van Vlaanderen hoort.Zo wordt 2014 misschien toch nog een jaar waar-in goede voornemens uitkomen. Wij duimen er alvast voor, u ook?

Tot binnenkort, Jos Ramaekers

Inhoudstafel

3 Agenda Natuurpunt Limburg Vogels op bezoek tijdens het grote vogelweekend

4 Bezoekerscentrum Welkom in bezoekerscentrum Kiewit

6 Dossier op tafel Ludwig Vandenhove een interview

8 Natuurgebieden cursus Natuurgebieden cursus Kempenbroek

9 Wandelbijlage Oude Weerd

14 Afdeling in de kijker Natuurpunt Lanaken

16 Natuur•weetjes De vogel van het jaar 2014…De kerkuil

18 Tuinrubriek Een vogel voor de kat?

20 Natuur•afdelingsactiviteiten Nieuwjaarswandelingen

Grote coverbeeld : Onderzoek © Natuurpunt Lanaken(L) Vogel tussen groen © H. Hilven(M) Koolmees © Natuurpunt (R) Roodborstje © ING Image

Smee

tshof

© N

atuu

rpun

t

AGENDA NATUUR•LIMBURG 3

VOGELS OP BEZOEK TIJDENS HET GROTE VOGELWEEKEND

De koude winterdagen zijn weer

daar. Tijd om de vogels in onze tuin

te helpen met zelfgemaakte vetbol-

len, lekkere nootjes of een geschilde

appel. Zo ben je verzekerd van heel

wat vogelgekwetter tijdens Het Grote

Vogelweekend op 1 en 2 februari. Tel

de mezen, mussen en lijsters in je tuin

en geef je resultaten online door. Op

30 en 31 januari kunnen ook scholen

hun schoolpleinvogels doorgeven via

de telling voor scholen.

Zo’n 14.000 deelnemers telden in 2013

meer dan 518.800 vogels in hun tuin.

Een absoluut record! Merels en kool- en

pimpelmezen blijven de klassieke be-

zoekers van onze tuinen. Toch prijkte

de vink bovenaan de top 10 tijdens de

telling van 2013. Door de strenge winter

kwamen zij talrijker dan voorheen naar

onze voederplaatsen.

Met deze massale tuinvogeltelling schets

je samen met duizenden andere tellers

een beeld van de vogelrijkdom in onze

tuinen en hoe we de vogels het beste

helpen tijdens de koude winterdagen.

Surf nu naar www.vogelweekend.be en

ontdek hoe je je tuin kan voorbereiden

op Het Grote Vogelweekend. Succes!

Doe je mee op 1 & 2 februari? www.vogelweekend.be

Grote vogelweekend bij Natuurpunt op domein Kiewit• Vrijdag 31 januari 2014

Creatieve Natuur Vrijdag

Help de vogels creatief de

winter door en kom naar onze

werkwinkel van 14u-16u

• Zondag 2 februari 2014

Grote Vogel Weekend gezins-

activiteiten (cupcakes voor

vogels maken, leren naar vogels

kijken, vogelwandeling, inschrijf

en details zie onze website in

januari) van 14u-17u

Tijdens het grote vogelweekend verrekijkers aan 15% korting

Kool

mee

s © N

atuu

rpun

t

4 B E Z O E K E R S C E N T R U M

WELKOM IN BEZOEKERS-CENTRUM KIEWIT

DE KOFFIE STAAT KLAAR!Kom na een wandeling eens binnen in ons Natuurpunt herenhuis en

geniet van de warmte, het mooie interieur en ontdek de leuke natuur-

artikels in onze winkel. Zolang het cafetaria op het domein gesloten

is ontvangen onze vrijwilligers jullie ook

graag voor een warme tas fairtrade kof-

fie, chocomelk, een biologisch sapje

of een frisse Gageleer of andere

pint. Met of zonder een natuur-

praatje, want vragen staat vrij.

Gezondheid!

Welkom in het bezoekerscentrum Kie-

wit: het startpunt van boeiende natuur-

activiteiten! Hier kan je terecht voor

een wandelexcursie of gezinsactiviteit,

tentoonstellingen over de dieren en

planten van het gebied. Met de uitge-

zette fiets- en wandelroutes kan je de

omgeving optimaal ontdekken. Ook

voor groepen en verenigingen staan de

deuren open. In de winkel vind je van

alles wat van pas komt in de natuur.

Van vogelgids tot wandelkaarten, van

vogelvoeder tot verrekijker. Natuurlijk

met de speciale ledenkorting!

Openingsuren:• woensdag-vrijdag

zaterdag en zondag van 13u00

tot 17u00 (vanaf 1 april:

weekend tot 18u00)

• krokusvakantie:

van zaterdag 1 tot zondag 9 maart:

dagelijks open behalve maandag

gesloten.

• paasvakantie:

van zaterdag 5 april tot en met

maandag 21 april: dagelijks open,

behalve zondag 20 april (Pasen)

en maandagen.

CREATIEVE NATUURVRIJDAGEN• Elke laatste vrijdag van de maand

14u-16u: bezoekerscentrum Kiewit

Vrijdag 31 januari, 28 februari,

28 maart, 25 april

U bent welkom in het bezoekerscen-

trum waar we natuur-crea-ideetjes uit-

wisselen. We gebruiken materiaal uit de

natuur of we maken iets voor vogels,

bijen,… Welke creatie het volgende keer

wordt, vind je terug op onze website:

www.natuurpuntlimburg.be

Het bezoekerscentrum Kiewit wordt uitgebaat

met de steun van Stad Hasselt en Provincie Limburg

5

GEZINSWANDELINGMET NATUURGIDS• Elke laatste zondag van de maand

14u-16u: bezoekerscentrum Kiewit

zondag 26 januari, 23 februari,

30 maart, 27 april

Elke laatste zondag van de maand, staat

de gids voor je klaar aan het bezoekers-

centrum. Hij of zij begeleidt je doorheen

het domein en natuurgebied op zoek

naar boeiende, mooie en indrukwek-

kende weetjes over de natuur.

NATUURONTDEKKINGS-TOCHTEN VOOR KINDEREN• woensdag 5 maart: Krokustocht

14u-16u: bezoekerscentrum Kiewit

Leuke natuurtochten met gids voor de

nieuwsgierigheid en leergierigheid van

kinderen aan te wakkeren.

OPENING BOEBOEKSSEIZOEN• zondag 6 april

14u-17u: bezoekerscentrum Kiewit

• Boeboeks paastocht voor kinderen

• Natuurknutsels

• Verhaaltjes

WINKELIn onze winkel presenteren we een uit-

gebreid assortiment voedersystemen en

vogelvoer. Met gevarieerd voer, kan u

de diversiteit aan vogels aanzienlijk ver-

hogen. En de conditie van je gevederde

tuinbezoekers verbeteren.

100% IJS - ANTARCTICA Een belevingsverhaal van Johan Lambrechts

Als er één symbool is in deze tijden van klimaatverandering, dan is het het

ongerepte Antarctica. 4.000 kilometer sneeuw en ijs, soms in een laag tot

4,5 kilometer dik. Temperaturen die kunnen dalen tot 85 graden onder nul.

Blizzards en onpeilbare onderaardse meren. Het gevoel dat je volledig van de

wereld bent. Maar weinig bekend is dat het continent ook een grote rol speelt

in ons huidige en toekomstige klimaatleven.

Tijdens deze lezing voor kinderen én volwassenen neemt Johan Lambrechts,

reisjournalist en schrijver van twee enthousiast onthaalde poolboeken, je mee

naar de koudste, ijzigste, winderigste en droogste plek ter wereld. Nergens an-

ders heeft de natuur zo’n onvoorstelbare proporties. Gekruid met veel anekdo-

tes en rijkelijk geïllustreerd met audio- en beeldmateriaal van reisfotografe Hilde

Vander Linden hoor en zie je het spannende verhaal van de avontuurlijke explo-

ratie van Antarctica, van de Belgica-expeditie tot de nieuwe, duurzame Prinses

Elisabethbasis die volledig draait op hernieuwbare energie. Daarna gaan we die-

per in op de rol van het continent als het klimaatgeheugen van onze planeet en

als thermometer van de gezondheidstoestand van de aarde.

Zo hoorde, voelde en zag je de Zuidpool nog nooit!

Johan Lambrechts (°1967) begon op zijn zestiende te schrijven voor het tienermaga-

zine Top en werd mediajournalist. Later werkte hij jarenlang voor televisie, onder meer

als reportagemaker voor het programma Spoorloos. Nu schrijft hij boeken en maakt

hij reportages, vooral over reizen en exploratie, voor magazines in België en Nederland.

Hij publiceerde de boeken ‘Antarctica – De Belgen op de pool’ (Standaard Uitgeverij,

tweede editie Sastrugi Books) en ‘De eerste winter op de Zuidpool’(Wablieft/Manteau).

Momenteel werkt hij mee aan een nieuwe brochure over o.a. het Belgische klimaaton-

derzoek, in opdracht van het Federaal Wetenschapsbeleid.

Maandag 3 februari: lezing 100% ijs-Antartica20u-22u: bezoekerscentrum KiewitTijdens deze lezing voor kinderen én volwassenen neemt Johan Lam-

brechts, je mee naar de koudste, ijzigste, winderigste en droogste plek

ter wereld. Nergens anders heeft de natuur zo’n onvoorstelbare pro-

porties. Zo hoorde, voelde en zag je de Zuidpool nog nooit!

• Meer info: 011 24 60 20 of www.natuurpuntlimburg.be

Inschrijving: Schrijf € 5,00 over op onze rekeningnr. 451-8537751-40

Anta

rctica

© H

ilde V

ande

r Lin

den

Wil jij graag vrijwilliger

worden bij Natuurpunt

bezoekerscentrum Kiewit ?

Contacteer dan Katleen

op tel. 011 24 60 23

6 D O S S I E R O P T A F E L

Vindt u dat ook, en hoe uit zich dat?

Het groene karakter van Limburg is en

blijft een troef. Er wordt veel over gepraat,

maar ik vraag mij af of iedereen ook echt

beseft wat dit in de praktijk betekent.

Over de toeristische mogelijkheden van

Limburg is er een grote consensus, maar

dit wordt niet altijd begrepen in de zin

dat we onze groene troeven moeten be-

houden, onderhouden en nog aantrek-

kelijker maken. En dat betekent vrouw-/

mankracht.

Diegenen, die praten over het grote

economische belang van toerisme voor

Limburg, mogen niet vergeten dat toe-

risten maar blijven komen als de natuur

duurzaam en goed onderhouden wordt.

Het wordt tijd dat we eens in echte eco-

nomische termen uitdrukken hoe be-

langrijk de natuur voor Limburg is.

Momenteel denk ik na hoe we samen met

de Universiteit (U) Hasselt en alle partners

de strikt economische en tewerkstellings-

impact van ‘groen Limburg’ zo exact mo-

gelijk in kaart kunnen brengen.

Binnen het Vlaamse natuurbeleid

is er een aparte rol weggelegd voor

Regionale Landschappen.

U bent als deputé van leefmilieu

voorzitter van de 3 regionale land-

schappen in Limburg. Wat is precies

het belang van deze organisaties voor

Limburg?

De Regionale Landschappen moeten alle

partners samenbrengen, die betrokken

zijn bij de OPEN ruimte. Zij moeten bij

uitstek het bindmiddel zijn met de ge-

meenten en met de natuurverenigin-

gen, zoals de lokale afdelingen van de

vzw Natuurpunt.

Regionale Landschappen werden tot

nu toe voornamelijk gefinancierd door

de Vlaamse overheid, maar door de

interne staatshervorming worden

deze organisaties vanaf januari 2014

overgeheveld naar de provincies.

Waarom gebeurt deze overheveling?

Deze bevoegdheidsherverdeling (‘over-

heveling’) is gebeurd in het kader van

de interne Vlaamse staatshervorming.

Hervormen staat op Vlaams niveau vaak

synoniem voor besparen. Alle financi-

ele middelen komen dus niet mee naar

Limburg.

Ruwweg krijgen we van Vlaanderen 1,15

miljoen Euro extra voor de Regionale

Landschappen en de Bosgroepen, even-

tueel te verhogen met 0, 35 miljoen Euro

LUDWIG VANDENHOVE

EEN INTERVIEWDe gemeente en provinciale verkie-

zingen liggen inmiddels ruim een jaar

achter ons. De inwerkperiode van

de nieuwe verkozenen is verstreken.

Bovendien wordt 2014 een jaar waarin

er heel wat verandert. Tijd dus om

onze gedeputeerde voor leefmilieu

eens aan het woord te laten over zijn

inzichten en prioriteiten.

Limburg staat bekend als een groene

provincie. Volgens sommigen, waar-

onder de milieubeweging is dat groe-

ne karakter ook een troef

Ludw

ig Va

nden

hove

©

7

onder ‘schoonmoedersvoorwaarden’.

Maar gelijktijdig vermindert Vlaanderen

het provinciefonds van 14 miljoen Euro

naar 6,4. Of nog, minder geld en meer

werk.

Heeft de overheveling invloed op de

werking van deze organisaties. Gaan

er andere accenten komen? RL’s

werken nu vaak rond ontsluiting,

achterstallig beheer en kleine land-

schapselementen, blijft dit zo?

Wat mij betreft niet. Naast de Regionale

Landschappen worden de Bosgroepen

overgeheveld naar het provinciale ni-

veau. Vermits in Limburg Regionale Land-

schappen en Bosgroepen gebied dek-

kend voor de ganse provincie werken,

biedt dit juist de mogelijkheid om het

provinciaal groen –en natuurbeleid nog

beter te stroomlijnen.

De Regionale Landschappen moeten blij-

ven doen wat ze altijd gedaan hebben.

Dit is trouwens decretaal zo geregeld.

Samenwerken in diversiteit: zo zie ik de

toekomst van de Regionale Landschap-

pen. Naast het Limburgs aspect moeten

de Regionale landschappen ruimte blij-

ven hebben voor hun eigenheid in de

eigen streek.

Ontsluiting, achterstallig beheer en kleine

landschapselementen blijven dus zeker

kunnen.

Hoe zit het met de onafhankelijkheid

van Regionale Landschappen.

Zij brengen nu via hun Algemene

vergadering en projectwerking alle

gebruikers van het platteland samen

rond de tafel. Gaat deze onafhanke-

lijke platformrol blijven of worden ze

een provinciale buitendienst?

Ik ben daar duidelijk in: zij moeten hun

onafhankelijke platformrol blijven spelen.

Wie mij kent, weet dat ik nog al op de

autonomie van gemeenten en organisa-

ties sta. Als democratisch verkozene kan

iedereen mij daarop elk ogenblik op aan-

spreken. Dit kan ook in de bestuursor-

ganen van de Regionale Landschappen,

vermits ik voorzitter van alle drie ben.

Heeft de overheveling naar de provin-

cies ook financiële gevolgen voor deze

organisaties?

Als de Vlaamse overheid zijn financiële

engagementen nakomt, is er geen enkel

probleem. Als dat niet gebeurt, is er mo-

gelijks een probleem.

Dan zal de financiering van de Regionale

Landschappen moeten bekeken wor-

den binnen de prioriteiten van het pro-

vinciale milieu- en natuurbeleid. Maar

ik reken op de Vlaamse regering: als zij

bevoegdheden overdraagt, ga ik ervan

uit dat ook de financiële middelen mee

overgedragen worden.

Anders is het aan iedereen, die begaan is

met biodiversiteit, duurzaamheid, groen,

milieu, natuur, etc. om dit te laten horen

aan de Vlaamse politici. Maak u geen zor-

gen: op mij kan u mee rekenen.

Projectwerking is voor Regionale

Landschappen nu belangrijk. Zeker

de Limburgse Landschappen slagen

er zo in hun reguliere middelen te ver-

veelvoudigen. Zullen ze in de toekomst

nog steeds projecten kunnen doen?

Natuurlijk, maar in Limburg in het alge-

meen en binnen de milieu –en natuur-

sector in het bijzonder moeten we eens

beseffen een onderscheid te maken tus-

sen de normale werking en de project-

werking.

Werken met projecten heeft voor- en

nadelen. Enerzijds zorgen ze voor extra

financiële ruimte voor de organisatie en

kunnen ze een multiplicatoreffect heb-

ben qua financiering. Anderzijds worden

de resultaten van zulke projecten, ook al

zijn ze vaak positief, te weinig ingescha-

keld in de normale werking, precies om-

wille van het wegvallen van de betrok-

ken personeelsleden (‘rapporten, die in

de kast belanden’).

Projectwerking is eigen aan de milieu-

en natuursector, maar ook aan Limburg.

In het actuele Strategisch Actieplan voor

Limburg (SALK)-debat heb ik dat even-

eens al dikwijls aangehaald. De project-

werking zou nooit in de plaats mogen

treden van de reguliere werking.

U bent als gedeputeerde ook voorzit-

ter van de Limburgse Bosgroepen.

Ook voor deze dienstverlenende or-

ganisaties aan boseigenaren staan er

belangrijke wijzigingen voor de deur.

Kan u daar wat meer over vertellen?

Zoals ik hoger al zei, moeten Bosgroepen

en Regionale Landschappen nog nau-

wer gaan samenwerken. Op het terrein

gebeurt dit trouwens al goed.

Vermits ze nu beide onder de bevoegd-

heid en verantwoordelijkheid van de

provincie Limburg vallen, moet dit mo-

gelijk zijn. Ik zie hierin ook een belangrij-

ke rol weggelegd voor bepaalde Vlaamse

overheidsinstanties als partner, zoals het

Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)

en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM).

Hetzelfde geldt voor de bevoegde pro-

vinciale diensten in de andere richting.

Tenslotte; Heeft u ook een goede

raad voor Natuurpunt en al zijn

vrijwilligers?

vzw Natuurpunt moet zijn rol blijven

spelen in het Vlaams en provinciaal na-

tuurbeleid en vooral de talrijke vrijwilli-

gers blijven koesteren.

Nu milieuadviesraden wellicht gaan op-

houden te bestaan in bepaalde gemee-

ten, omdat ze niet meer strikt noodzake-

lijk zijn voor subsidies, kunnen afdelin-

gen van vzw Natuurpunt hun rol (ge-

deeltelijk) overnemen.

Bedankt Ludwig,

we nemen uw advies ter harte!

Ludwig Vandenhove

gedeputeerde

dinsdag 24 december 2013

8 N AT U U R G E B I E D E N C U R S U S

Woon je in het Kempenbroek, ligt er

een natuurgebied in je achtertuin of

hou je van de streek en wil je best wat

meer weten over de natuurgebieden

van de streek, welke zijn het, waar lig-

gen ze, wat zijn de belangrijke natuur-

waarden en welk natuurbeheer wordt

er gevoerd,… dan is dit een cursus

voor jou!

De cursus bestaat uit 5 vrijdagavonden

gevolgd door 4 uitstappen op zaterdag-

ochtend en wordt afgesloten door de

bioblitz.

Zonder dat je speciale voorkennis nodig

hebt brengen de mensen uit het veld de

relaties van de natuur met landschap en

geschiedenis tot leven in een letterlijke

en figuurlijke tocht struinend doorheen

de grote natuurgebieden van de streek.

Het begeleidende team bestaat uit Gaby

Bollen, Patrick Hermans, Leo Corstjens,

Frans Verstraeten, Arnold Goossens, Robin

Rotsaert, Ruben Evens, Els Peusens, Jos

Ramaekers

De deelnemers ontvangen uitgebreide

informatie over de bezochte gebieden

en besproken onderwerpen.

De avondlessen vinden plaats in het

Mariahof, einde Mariahofstraat te Bree,

van 19.30u tot 22.00u.

• 25/4 Introductieles: Wat is Kempen-

Broek? Wie is wie in Kempen-Broek

• 02/5 Moerassen in al hun vormen,

vijvers en beken

• 09/5 Droge biotopen met heide, hei-

schrale graslanden en stuifduinen

• 16/05 Landbouw: kleinschalige land-

bouwlandschap.

• 23/05 Wat is monitoring, hoe doe je

het, welke zijn belangrijke soorten, …

Bezochte gebieden op zaterdag telkens

van 9.00u - 12.00u

• 03/5 Smeetshof-Wijffelterbroek

• 10/5 Heidegebied in het Nederlandse

grensgebied

• 17/5 St.-Maartensheide

• 24/5 Stamprooierbroek

Een korte intro over de gebieden ont-

vang je op de vrijdagavond voorafgaand

aan de excursie.

We sluiten de lessenreeks af met de bio-

blitz in juni. Datum en locatie nog te be-

palen. Op de bioblitz proberen we met

zoveel mogelijk mensen, en met hulp

van kenners, zoveel mogelijk dier- en

plantensoorten in het Kempenbroek bij

mekaar te vinden.

NATUUR-GEBIEDEN

CURSUS KEMPEN-

BROEK

Info en deelnameprijs:Wil je deelnemen aan deze cursus

over Grenspark Kempenbroek, dan

kan dat door het bedrag van €50,00

over te schrijven op het rekening-

nummer 451-8537751-40

Meer info is te bekomen op het

secretariaat van Natuur.Limburg

info@natuurpuntlimburg.be of op

tel. 011 24 60 20

kem

penb

roek

© R

LKM

Omge

ving L

uysm

olen

© Jo

s Ram

aeke

rs

OUDE WEERDSTAPSTEEN TUSSEN

HOGE KEMPEN EN MAASVALLEI

wand

elrou

tes ©

Bar

t Hoe

lbee

k

Dankzij de logistieke en financiële steun

van het Regionaal Landschap Kempen

en Maasland, de provincie Limburg en

het gemeentebestuur kon Natuurpunt

in maart 2011 het voormalig grindwin-

ningsgebied te Oud-Rekem, beter ge-

kend als ‘De Cup’, aankopen. Het mooi-

ste dorp van Vlaanderen was in één

klap een prachtig stuk natuur rijker.

Er is altijd een verbondenheid geweest

tussen de Oude Weerd en de inwoners

van Oud-Rekem. Waar nu de Oude Weerd

ligt, stroomde vroeger de Maas. Zo’n 900

jaar geleden begon de Maas oostwaarts

op te schuiven waardoor de oude rivier-

arm stilaan begon te verlanden. Deze

gronden werden door de bewoners

in cultuur gebracht. Algauw werden

boomgaarden aangeplant, weilanden

aangelegd en graangewassen ingezaaid.

Door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart

(1823) werd het landschap rondom

Oud-Rekem drastisch veranderd. De in-

dustrialisatie van het kleinschalig land-

bouwgebied was toen een feit. In de

19de eeuw begon men de vruchtbare

leembodems af te graven. Deze bodems

waren ook geschikt voor het vervaardi-

gen van bakstenen. Na de leemontgin-

ning kwam de grindexploitatie midden

20ste eeuw op gang. In 2000 werd, na-

dat de grindwinning eerder was stopge-

zet, de verwerking van het aangevoerde

grind definitief beëindigd. De diepe

grindgaten werden nagenoeg opgevuld

en de verwerkingsinstallaties werden

afgebroken. Enkel de kleine plas en de

loods blijven nu over als getuigen van

het grindverleden.

Na de aankoop werd onmiddellijk ge-

start met de inrichting van de Oude

Weerd. Het gebied van 29 ha onderging

op goed 3 jaar tijd een ware metamorfo-

se. Nu kunnen wandelaars genieten van

bloemrijke gras- en hooilanden, vinden

vogels beschutting in de aangeplante

houtkanten en kunnen amfibieën zich

voortplanten in de twee aangelegde

poelen.

POELEN De poelen hebben een zacht glooi-

ende oever en zijn ondiep. Vooral voor

de Bruine kikker die zijn eitjes vroeg in

het voorjaar legt, is dit belangrijk. Het

ondiepe water in de oeverzone wordt

immers vlug opgewarmd waardoor de

larven zich snel kunnen ontwikkelen.

Bovendien nemen ook de prooidier-

tjes toe, een belangrijke voedselbron

voor de Kleine watersalamander, die

soms maandenlang in de vegetatierijke

poelen verblijft. De Meerkikker en de

Gewone pad leggen hun eitjes niet in de

poelen, maar in de grindplas. Ze verkie-

zen dieper water.

ZIEPBEEK De Ziepbeek, die aan de voet van de

Langenberg in het Nationaal Park Hoge

Kempen ontspringt, vormt in de Oude

Weerd de natuurlijke grens tussen Re-

kem en Boorsem. Door de gebrekkige

werking van de overstorten in Rekem-

centrum, wordt er voortdurend huishou-

delijk afvalwater geloosd, waardoor het

stroomafwaarts deel een slechte water-

kwaliteit heeft. Een ander probleem zijn

de kruidruimingen. Het voedselrijk slib

wordt op de oevers gedeponeerd. Op

deze plaatsen groeit Reuzenbalsemien

weelderig die door haar explosieve groei

al grote stukken heeft ingepalmd en

hierdoor andere planten verdringt.

Ezelt

ocht

jes ©

Eric

Vand

erho

even

BEVERS In en rondom de grindplas leeft een be-

verkoppel met hun jongen. Ze hebben

in de oever een burcht gebouwd waar ze

via gangen ongezien het water kunnen

induiken. De bever vervult een unieke

rol in de waterrijke natuur. Als houthak-

ker zet hij het landschap naar zijn hand.

Knagend zorgt hij voor meer openheid

in de verboste oevers. Heel wat planten

en dieren profiteren daarvan.

HOOILAND Ongeveer een kwart van de Oude Weerd

wordt beheerd als hooiland. Deze voch-

tige graslanden ontstonden pas na het

opvullen van de grindgaten, maar ble-

ven gespaard van verbossing. Echte koe-

koeksbloem en Pinksterbloem bepalen

hier in het voorjaar het bloeiaspect. De

graslanden worden nu twee maal per

jaar gemaaid. Het maaisel wordt gekeerd

en op zwad gelegd alvorens het wordt

opgeraapt. Het hooi wordt verkocht als

veevoer. Het overschot aan hooi wordt,

enkel bij strenge winters, aan de ezels

gevoerd.

NATTE RUIGTEN Op onbeheerde plekken tref je natte

strooiselruigten aan. Ruigtekruiden ver-

dragen geen continu maaibeheer en be-

grazing. Ze zijn forser dan de echte hooi-

landsoorten. Heel wat fraaie planten

zijn kenmerkend voor dit vegetatietype:

Koninginnenkruid, Poelruit, Moerasspi-

rea en Grote kattenstaart. Ruigten zijn

ook belangrijk voor tal van insecten en

vogels. Ze vinden hier voedsel, nest- en

schuilplaatsen.

BLOEMRIJKE AKKERRANDEN De voormalige laagstamboomgaard en

aardbeiplantages werden omgevormd

tot graanakkers. Hier teelt een bioland-

bouwer nu oude graangewassen. De

brede akkerranden, die afgeboord zijn

met hagen, werden ingezaaid met een

mengsel van granen en akkerbloemen.

Deze bloemrijke stroken worden niet

behandeld met pesticiden en worden

niet gemaaid of geploegd. Zo krijgen

bedreigde akkervogels, zoals Geelgors

en Veldleeuwerik, opnieuw een plekje

waar ze zich het jaar rond verschuilen

en voedsel zoeken.

EZELTOCHTJES De graslanden in de Oude Weerd wor-

den door 9 ezels begraasd. Extensieve

begrazing is een veel gebruikte maatre-

gel in het hedendaagse natuurbeheer.

De resultaten van begrazing zijn minder

voorspel- en controleerbaar dan bij de

klassieke beheervormen. Het graasge-

drag van de dieren bepaalt waar welke

vegetaties zich kunnen ontwikkelen.

De ezels zijn tam, sociaal en zachtaardig.

Vandaar dat de lokale afdeling ezeltocht-

jes voor kinderen organiseert. Zo kun-

nen ze op een alternatieve manier de

natuur verkennen. De ezels zijn getraind

op vaste wandelroutes. Hierdoor weet

de ezel goed zijn eigen weg te vinden.

Echter voor de veiligheid van de kinde-

ren en die van de ezels, zal er steeds een

begeleider van Natuurpunt meelopen.

Beve

r © Jo

s Roe

ffaer

s

Wan

delaa

rs ©

Ann

eleen

Men

gels

Poel

Oude

Wee

rd ©

Loui

s Van

ham

Bloe

men

weid

e © Lo

uis V

anha

m

0 500m250

Akker

Heide

Bebouwing

Bos

Grasland

Blauwe wandeling 3,7 km

U bevindt zich hier

Groene wandeling 2,7 km

Startpunt

De

Zijp

beek

Oud-Rekem

Boom

gaar

dstr

aat

Monnikhof

Oud

e-W

eerd

estr

aat

Populierenlaan

WANDELROUTES Om de toegankelijkheid van de Oude

Weerd te verhogen, werden bijko-

mende wandelpaden aangelegd. In

het hooiland aan de grindplas zijn

de bezoekers vrij om te wandelen,

m.a.w. ze kunnen hier struinen. In de

begrazingsrasters daarentegen wor-

den geen wandelaars toegelaten.

Onder impuls van het Regionaal Land-

schap Kempen en Maasland werd

het wandelaanbod in de gemeenten

Lanaken en Maasmechelen flink uitge

breid. Dit nieuwe wandelgebied maakt

deel uit van het Rivier Park Maasvallei.

Je kan zonder problemen de cul-

tuurhistorische wandeling in de pit-

toreske stadskern van Oud-Rekem

combineren met een natuurwan-

deling. De Oude Weerd ligt slechts

op een boogscheut van het cen-

trum. Alle wandelingen zijn op een-

zelfde manier bewegwijzerd met uni-

forme palen en pictogrammen. De

startplaats in Oud-Rekem ligt aan de

Populierenlaan (parking Colmonter-

veld).

NATUUR.HUIS OUDE WEERDKanaal z/n, 3621 Rekem

Conservator: Louis Vanham, 0476 52 07 06

louis.vanham@telenet.be

Voor ezeltochtjes of wandelingen met natuurgids:Eric Vanderhoeven, 0472 22 74 86

natuurpuntlanaken@hotmail.com

13RECLAME

ALALALLLLESREINIGEESREINIGEESREINIGERRRMUMUMULLLTTTI-SI-SI-SUUURRRFFFAAACCCEEESSS

ALLESREINIGERMULTI-SURFACES

2001459

2001459

2001459

2001459

2001459KAMILLEKAMILLEKAMILLE & MELKWEI & MELKWEI & MELKWEI

CAMOMILLECAMOMILLE & PETIT-LAIT & PETIT-LAIT

AFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDELLLLL

LIQUIDLIQUIDEE VAISSELLVAISSELLEE

ERUTANYBDEREWOP ERUTANYBDEREWOP

2001459

KAMILLE & MELKWEI

CAMOMILLE & PETIT-LAIT

AFWASMIDDEL

LIQUIDE VAISSELLE

2001453

2001453

2001453

CCCIIITROTROTROEEENNN AROMAROMAROMAAA

PARFUPARFUPARFUMMM

&&& ALOALOALOEEE VEVEVERRRAAA

&&& ALOALOALOEEE VEVEVERRRAAA

AFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDELLL

LLLIIIQUIDQUIDQUIDEEE VAISSELLVAISSELLVAISSELLEEE

CITROCITROCITRONNN

2001453

CITROEN AROMA

PARFUM

& ALOE VERA

& ALOE VERA

AFWASMIDDEL

LIQUIDE VAISSELLE

CITRON

2001789

2001789

2001789

ALALALLELELESRSRSREIEIEINININIGEGEGERRRCITROECITROECITROENNN AROMAROMAROMAAA

NETTOYANTNETTOYANTNETTOYANTMULTI-USAGESMULTI-USAGESMULTI-USAGESPARFUPARFUPARFUMMM CITROCITROCITRONNN

2001789

ALLESREINIGERCITROEN AROMA

NETTOYANTMULTI-USAGESPARFUM CITRON

Feel Good Cleaning Feel Good Cleaning

Onze producten zijn niet alleen uiterst doeltreffend, ze bevatten ook geen schadelijke stoffen. We dragen dus zorg voor je huis én je gezin en dat doen we natuurlijk ook voor de volgende generaties Zo kan je pas echt genieten met je gezin van een schoon en gezond huis. Meer weten? Surf naar www.ecover.com. /EcoverBelgium

Te verkrijgen in onze Natuur•winkel, 10% ledenkorting

14 A F D E L I N G I N D E K I J K E R

De gemeenten Lanaken en

Maasmechelen vormden lange tijd

één afdeling: Maasland-Zuid. Eind 2006

kwam hierin verandering. Onder impuls

van Ewoud L’Amiral werd een aparte af-

deling opgericht. Natuurpunt Lanaken

werd niet veel later als volwaardige

afdeling erkend op de Algemene

Ledenvergadering te Mechelen.

Natuurgebieden Al vrij snel kregen we van het gemeen-

tebestuur een bijzonder waardevol gras-

land van 2 ha langs de Asbeek in beheer.

Het grasland was toen sterk verruigd en

de verbossing was al aardig op gang

gekomen. Na het verwijderen van de

struikopslag werd een gefaseerd maai-

beheer ingesteld. Door de begeesterde

inzet van vrijwilligers en buurtbewoners

werd dit verborgen natuurpareltje aan

de toegangspoort van het Nationaal

Park Hoge Kempen op 5 jaar tijd omge-

vormd tot een soortenrijk hooiland.

In 2010 kregen we van het gemeente-

bestuur een terrein van 9 ha in beheer,

dat bij de bewoners van het gehucht

Herbricht als Biesweerd te boek staat.

Het natuurgebied ligt in het winter-

bed van de Grensmaas en bestaat uit

natte ruigten, struweel, een poel en

graslanden, die door paarden begraasd

worden. In de poel komt de zeldzame

Kamsalamander voor. Dankzij subsidies

konden we de bestaande toestand op-

knappen. Er werd een nieuw begra-

zingsraster met klaphekjes geplaatst,

een infobord voorzien en de poel werd

geschoond.

Natuurpunt kon in 2011 dankzij de be-

middeling en met financiële steun van

het Regionaal Landschap Kempen en

Maasland, de provincie Limburg en het

gemeentebestuur het voormalig terrein

(ca. 29 ha) van de grindexploitant nv De

Cup aankopen. Het gebied kreeg de

toepasselijke naam ‘Oude Weerd’, verwij-

NATUURPUNT LANAKEN

Foto boven : Poel Biesweerd © Louis VanhamFoto midden : Foto cursus © Bart HoelbeekFoto rechts : Wandelaars © Bart Hoelbeek

15

zend naar een oude Maasarm. De Oude

Weerd werd ingericht met typische land-

schapselementen van de Maasvallei:

meidoornhagen, houtkanten, bosjes en

poelen. Op de akkers teelt een bioland-

bouwer oude graangewassen en pikken

akkervogels hun graantje mee op de

bloemrijke akkerranden. De afgerasterde

graslanden worden door ezels begraasd,

die door hun graasgedrag voor een ge-

varieerde begroeiing zorgen. De hooi-

landen rondom de grindplas worden

gemaaid.

Activiteiten Doorheen het jaar organiseert de afdeling

verschillende activiteiten. Dit zijn meest-

al beheerwerken zoals hooien, wandel-

paden maaien, wilgen knotten, poelen

schonen, hagen en houtkanten aanplan-

ten, grachten onderhouden, padden

overzetten,… Maar er moet niet altijd ge-

werkt worden. Je kan ook aan excursies

of aan wandelingen met een natuurgids

in één van onze gebieden deelnemen.

Jaarlijks organiseren we ook tal van cur-

sussen.

Onze afdeling wil tevens een forum zijn

voor bewuste burgers die zich betrok-

ken voelen bij het gemeentelijk natuur-

en milieubeleid. Zo hebben we via de lo-

kale MiNa-raad inspraak in allerlei lokale

en regionale dossiers.

Samenwerken loont Natuurpunt Lanaken werkt al jaren sa-

men met een reeks partners die het

natuurbehoud in onze gemeente wil-

len vooruit helpen. Daarbij kiezen we bij

voorkeur voor een structurele samen-

werking, liefst op langere termijn. Het

is een win-win situatie. De partners vol-

doen aan de Vlaamse natuurwetgeving

(Natuur- en bosdecreet, Soortenbesluit,

…) en versterken hun groen imago.

Enkele voorbeelden van partnerships: nv

De Scheepvaart (beheer van kanaalta-

luds), Sappi nv (ecologisch maaibeheer),

Celanese nv (behoud van wilde bijen) en

gemeentebestuur Lanaken (uitwerken

van verschillende beheerplannen).

Onderzoek Informatie over de toestand en versprei-

ding van soorten is essentieel voor een

efficiënt natuurbehoud. Op basis van

deze kennis kunnen beslissingen wor-

den genomen over het beheer van onze

natuurgebieden, maar kan ook het be-

leid de juiste keuzes maken. De afdeling

doet vooral onderzoek naar dagvlinders,

vogels, vissen, amfibieën en planten. Het

is niet alleen een zaak van specialisten,

maar van iedereen die in de natuur geïn-

teresseerd is. Wie zijn waarnemingen no-

teert en doorgeeft, draagt al zijn steentje

bij.

Voor het beheren van bijna 40 ha La-

nakense natuur zijn heel wat tijd en

handen nodig. Als beheerwerken je wat

zeggen, kom dan zeker ons beheerteam

eens meehelpen. Er is voor iedereen een

klusje weggelegd. Je hebt geen groene

vingers, maar je wil toch actief zijn in de

afdeling? Geen probleem, we nodigen je

op één van onze gezellige vergaderin-

gen uit.

Contacteer onze secretaris:Piet Buntinx, 089 71 65 13

natuurpuntlanaken@hotmail.com

www.natuurpuntlanaken.be

16 NATUUR•WEETJES

De Vogel van het Jaar 2014 is... De kerkuilVogelbescherming Vlaanderen organi-

seert traditioneel een verkiezing voor

de vogel van het jaar. Voor volgend jaar

is dat de kerkuil. Dit komt niks te vroeg.

In de jaren ‘70 stond de kerkuil immers

op de Rode Lijst van de met uitster-

ven bedreigde broedvogels in België.

In 1982 was Vlaanderen nog amper

23 broedlocaties rijk. Anno 2013 schat

men dat er opnieuw zo’n 1.000 broed-

paren in Vlaanderen aanwezig zijn, maar

zowel 2012 als 2013 waren slechte

kerkuilenjaren. De strenge en sneeuw-

rijke winters gaven de populatie een

flinke knauw. Hopelijk wordt het vol-

gend jaar beter.

Life project 3watEr afgelopenIn de waterrijke Wijers werden de afgelo-

pen 4 jaar heel wat natuurwaarden ver-

beterd. Zo kwam er 10ha heide bij, wer-

den 140ha vijvers hersteld en ingericht

voor roerdomp en boomkikker en wer-

den vele poelen gegraven of hersteld.

Veel van deze ingrepen vonden plaats op

private eigendommen. Een primeur voor

Vlaanderen. Info www.3watEr.eu.

Provincie investeert in VleermuisbeschermingDe volgende twee jaren gaat het Regionaal

Landschap Haspengouw en Voeren, met

financiële steun van de provincie, extra aan-

dacht geven aan de vleermuizenpopulatie

in de omgeving van de groeven van Henis-

dael in Vechmaal. Hier overwinteren elk jaar

verschillende soorten vleermuizen. Samen

met de gemeente, eigenaar van de Water-

kuil, en Natuurpunt is een actieplan opge-

steld om de vleermuizen te beschermen.

De belangrijkste ingreep is om de ingang

van de mergelgrotten goed af te sluiten

voor ongenode bezoekers. De mergel

kuilen zijn de ideale winterverblijfplaats

voor vleermuizen maar vleermuizen mo-

gen in hun slaap niet verstoord worden.

Telkens als ze wakker worden, moeten ze

hun lichaamstemperatuur weer verhogen.

Dat kost veel energie die ze uit hun reser-

ves moeten putten, waardoor ze te weinig

overhouden om de winter door te komen.”

Ignace Schops Commandeur in de KroonordeIgnace Schops, bestuurder bij Natuurpunt

Limburg en Vlaanderen werd op 19 no-

vember samen met nog een twintigtal an-

deren op audiëntie ontvangen bij Koning

Filip en Koningin Mathilde. Op voordracht

van de heer vice-eerste minister en mi-

nister van Buitenlandse Zaken Didier

Reynders heeft de Koning hem het bur-

gerlijke ereteken van Commandeur in de

Kroonorde verleend. Als reden voor deze

bijzondere erkenning verwijst het Paleis

naar de reeks van bijzondere erkenningen

die Ignace Schops de voorbije jaren heeft

ontvangen voor zijn voortdurende inzet

voor natuurbehoud, biodiversiteit en de

strijd tegen klimaatverandering.

Grote modderkruiper ontdektIn Herk-de-Stad, in Limburg, kan men

sinds november 2013 met zekerheid zeg-

gen dat de grote modderkruiper die de

adoptiesoort is van de gemeente, rond-

zwemt in het plaatselijke natuurdomein

Schulensbroek. Niet dat iemand de in

ons land zeldzame vis al gezien heeft, het

is aangetoond via gespecialiseerd DNA-

onderzoek. Door het onderzoeken van

een waterstaal kan de aanwezigheid van

de daarin rondzwemmende diersoorten

worden bevestigd.

Bevers verspreiden zich over LimburgSteeds meer berichten duiken op over be-

vers op plaatsen waar ze tot voorheen niet

voorkwamen. Zo weten we al langer dat er

bevers wonen in de Maasvallei, en vorige

jaren kwamen daar de Abeek te Bocholt

en de Jeker in Tongeren reeds bij, maar in

de loop van 2013 kwamen er ook meldin-

gen uit de Goerenbeek te Lummen, de

Lossing te Molenbeersel, de Witbeek en

de Raambeek op de Nederlandse grens,

de Vritselbeek in Dilsen-Stokkem en on-

langs zelfs op de Demer te Diepenbeek.

Bevers doen ons alleszins nadenken over

een goed evenwicht tussen (bescherm-

de) natuur, economie en wat maatschap-

pelijke aanvaardbaar is.

Kerk

uil ©

Fran

cois

Van

Bauw

el

17

Op de valreep (1)Ons secretariaat en bezoekerscentrum op

domein Kiewit hebben sinds 23 december

duurzame verwarming.

Sinds die dag zijn we immers aangesloten

op het warmtenet van de stad Hasselt op

Domein Kiewit. Dit wordt aangedreven

door 2 pelletketels. Hasselt is nu nog op

zoek naar landbouwers en grondeige-

naars die geschikte houtsoorten willen

aanplanten op gronden die uit productie

gaan zodat we worden verwarmd met

echt duurzame lokale energie.

Aangezien we concessiehouder zijn inves-

teerden we met Natuurpunt Limburg mee

in de realisatie van dit warmtenet dat een

totale kostprijs heeft van 274.200 euro.

Inmiddels werden ook een aantal zon-

nepanelen geplaatst op het domein en

zijn er plannen voor de plaatsing van een

kleine windmolen, om het eigen elektrici-

teitsverbruik te dekken.

Met dit project toont Hasselt dat het

de ondertekening van de Convenant of

Mayors, waarbij alle Limburgse gemeen-

ten zich engageerden de CO2-uitstoot

op hun grondgebied tegen 2020 met

20 procent te verminderen, zeer serieus

neemt, besluit schepen Toon Hermans.

Op de valreep (2)De provincie Limburg besliste op haar

laatste vergadering van 2013 om het

Life+ project van Natuurpunt voor de

Bosbeekvallei (Life Itter en Oeter) extra

te ondersteunen met 500.000 euro.

Natuurpunt zelf investeert via het

Life project voor 3,8 miljoen euro in

de verbetering van de natuur in de

Bosbeekvallei tussen As en Neeroeteren.

Vanzelfsprekend wordt deze opgewaar-

deerde natuur ook opengesteld via wan-

delpaden en andere

bezoekersinfrastructuur zodat het ge-

bied ook een economi-

sche meerwaarde biedt

voor horeca en toerisme.

Meer info over life+ en het project vind

je op www.natuurpunt.be/nl/natuurbe-

houd/life/life-itter-en-oeter_1976.aspx

Behalve in Itter en Oeter investeert

Natuurpunt via Life+ projecten ook

nog in de Abeekvallei en in Vochtig

Haspengouw.

Het versnipperde waterlopenbeheer aan-

pakken was één van de doelstellingen

van de interne staatshervorming. Op dit

ogenblik telt Limburg 57 waterloopbe-

heerders voor de onbevaarbare waterlo-

pen: 44 gemeenten, 11 wateringen, de

provincie zelf en het Vlaamse Gewest.

Ook Infrax beheert een aantal waterlo-

pen in opdracht van de steden en ge-

meenten.

De provincie deed steden en gemeenten

het voorstel om alle waterlopen van der-

de categorie als tweede categorie te la-

ten herklasseren. Hierdoor kunnen deze

verder door de provincie beheerd wor-

den, en voor een groot deel de versnip-

pering van het waterbeheer oplossen.

Deze nieuwe aanpak bevordert de ge-

biedsgerichte werking. Ruimingswerken

kunnen uitgevoerd worden per hydro-

grafisch bekken en op die manier kun-

nen kosten bespaard worden. Ook voor

de natuur in de beken en valleien zou

een meer samenhangend beheer kan-

sen kunnen bieden.

Het Limburgse waterlandschap zal na

2014 duidelijker en uniformer uitzien

met een integraler beleid. Het is nu aan

de gemeenten om te beslissen of ze al

den niet meedoen.

Provincie bundelt beheer waterlopen

Hagedissen nabij het spoorwegstationOp een warme dag in het najaar ontdekte een Hasseltse

Natuurpunter enkele hagedissen in de omgeving van het

spoorwegstation van Hasselt. Na raadpleging van enkele spe-

cialisten bleek het te gaan om muurhagedissen. Deze warm-

teminnende dieren worden wel vaker gezien in de buurt van

steenrijke omgevingen. In Limburg kennen we ze vooral van

de omgeving van Maastricht, maar zo midden in Hasselt was

deze waarneming een complete verassing.

Inmiddels zijn het Agentschap Natuur en Bos en de NMBS op

de hoogte van deze bijzondere natuurparel. Toekomst verze-

kerd zullen we dan maar hopen…

Hagedis © Marc Rutten

TUINRUBRIEK18

De kalender staat deze maanden gevuld met koude winter-

dagen. De bessen en zadenvoorraad in het landschap zijn

ongeveer opgepeuzeld of verdwenen onder een sneeuwta-

pijt. Vogels zijn op zoek naar eten om de koude nachten te

overleven. Als het nog niet gebeurde is nu het moment aan-

gebroken om vogels te voeren, een leuke manier om de na-

tuur heel kort bij huis te halen. Vanuit je warme kamer kan je

genieten van het gefladder op de voedertafel, ontdekken hoe

acrobatisch de meesjes zijn, hoe dominant het lieflijk rood-

borstje is en hoe de heggenmus trippelt onder de struiken.

Maar het wordt plots een heel stuk minder romantisch als

poeslief een pasgevangen vogeltje komt presenteren. Hoort

dit bij de natuur of toch niet?

EEN VOGEL VOOR DE KAT?

Foto wilde kat © FVB Twee waarnemingen, één vorig jaar in Bocholt en één dit jaar in Voeren, doorbraken de lange stilte van de inheemse Wilde kat (Felis silvestris) in Vlaanderen. Maar ze blijft hier een zeer zeldzame verschijning.

19

De wilde kattenMinoe heeft het goed aangepakt. Op elk

continent, behalve op Antarctica, leven

er huiskatten. Hun globale populatie

wordt geschat op 600 miljoen. De toe-

stand van hun neven en nichten, de wil-

de katten is een stuk minder rooskleurig.

Het gros van de soorten heeft de status

‘kwetsbaar’ tot ‘ernstig bedreigd’.

De huiskatHoe is de huiskat erin geslaagd haar

voortbestaan te verzekeren? Ze heeft op

dat gebied haar sporen zelf verdiend. Ten

tijde van de eerste landbouwers sloot de

Afrikaanse wilde kat een bondgenoot-

schap met de mens. Ze ving muizen uit

de graanschuur en bewees zo een wel-

gekomen dienst voor de mens. Een slim-

me zet, zo blijkt tienduizend jaar later. De

mens viel dus eerst voor het nut van de

kat. Maar vervolgens, vele jaren later, vol-

stonden vaak enkel de charmes van de

ronkende poes om de bescherming van

de mens te genieten. Of hebt u naast een

kattenmand aan de stoof ook een graan-

schuur in de tuin? Straf gespeeld dus en

een winstgevende investering, zo bleek.

Want door toedoen van de mens zouden

in de eeuwen en millennia na de eerste

landbouwers talrijke diersoorten uitster-

ven. De huiskat daarentegen, won meer

en meer aan populariteit en verspreidde

zich gestaag. De poes domesticeerde

zichzelf, zo kunnen we stellen.

Zeldzame VelduilAan dat succesverhaal zit nu wel een

wrang kantje. Kattenliefhebbers knijpen

hun ogen er graag voor dicht, maar de

huiskat oefent ondertussen een zekere

impact uit op haar imperium. Heel wat vo-

gelliefhebbers zouden willen dat er “geen

kat kwam opdagen” en als zij toch kwam,

zouden ze haar liefst de bel aanbinden.

Volgens Brits onderzoek doodt één huis-

kat tot 34 vogels per jaar. In 2008 telde

ons land bijna twee miljoen poezen, één

op de vier gezinnen bezit minstens één

kat, bijgevolg is hun invloed op het aan-

tal vogels niet gering. Dat komt door “hy-

perpredatie”. In verstedelijkte gebieden in

Vlaanderen zijn er door het houden en

voederen van katten namelijk meer pre-

dators dan een natuurlijk systeem eigen-

lijk zou bevatten. Er zijn te veel katten, die

alle hun natuurlijk instinct volgen en “te”

is nooit goed. Zo is de huiskat een voed-

selconcurrent geworden van heel wat in-

heemse zoogdieren en grote roofvogels,

zoals de zeldzame Velduil.

Wis je dat…De productie van brokjes en forel-

mousse bezorgt elke kat een ecolo-

gische voetafdruk van 0,15 hecta-

re, zo blijkt uit het boek Time to Eat

the Dog (2009). Dat is het equiva-

lent van een Volkswagen Golf die

elk jaar 10.000 kilometer rijdt, bere-

kende The New Scientist.

Bron van informatie voor zoogdierenexperts De positieve kant van de zaak: de

kat haar vangsten vormen een be-

langrijke bron van informatie voor

zoogdierenexperts, om de versprei-

ding van muizensoorten in Vlaan-

deren in kaart te brengen. Ontdek

op de zoekkaart van de zoogdie-

renwerkgroep van Natuurpunt wel-

ke muizen je poes voor je mee-

brengt en meld de vangsten op

www.watvangtdekat.be, een pro-

ject van de zoogdierenwerkgroep.

Zij kunnen de gegevens goed ge-

bruiken.

Toch wel, mits enkele maatregelen te treffen kunnen we genie-

ten van onze poes en van de vogeltjes in de tuin.

• Je poes binnenhouden is de waterdichtste oplossing om

te voorkomen dat ze vogels pakt. Vooral bij valavond, de

vogels zijn nog snel een laatste hapje aan het zoeken om

de nacht in te gaan, maar zien de omgeving minder

goed dan overdag. Ook in het broedseizoen of tijdens

het voederen zijn ze kwetsbaarder.

• Let op dat de voederplank of het huisje zo staat opge-

steld dat er geen kat bij kan. Plaats ze daarom op mini-

maal 1,50 meter van de grond. Een eenvoudige oplos-

sing is een kattenkraag plaatsen. Een vlak en plooibaar

stuk metaal dat je vastmaakt rond de paal van het voe-

derhuisje of de stam van de boom waarin je vetbollen

hangen. De kraag van glad metaal gelijkt op een omge-

keerde lampenkap en is even goedkoop als doeltreffend,

geen kat ter wereld kan zo’n hindernis overwinnen.

• Om vogels die op de grond eten te beschermen kun jij

je eigen poes een belletje om haar nek gespen, zo ver-

raadt haar komst zich van te voren.

• Neem je verantwoordelijkheid als katteneigenaar. Over-

weeg je poes te castreren of steriliseren. Er zijn verwaar-

loosde en verwilderde kittens genoeg, die alleen maar

muizen en vogels op hun menu hebben staan.

Bron Natuurbericht 4 december 2013en Vogels in elke tuin welkom van Np

Kunnen we als kattenliefhebber dan best geen vogels aantrekken in onze tuin of mogen we geen kat houden?

Natuurpunt afdelingsactiviteiten

Wintergasten en watervogels

Busreis Zeeland 8.00u: parking GB Bilzen-Hoeselt

8.15u: carpoolparking E313

Diepenbeek

Zondag 23 februari 8.00u - 20.00u

Info: Jan Vandegoor 089 49 22 56

Inschrijven: € 15,00 / persoon

€ 10.00 / persoon tot 18 jaar

op BE15 7755 9046 9030

van Natuurpunt ZO-Limburg

Vallei van de Zwarte Beek Resterheide Begijnenstraat Hechtel,

parking Begijnenvijvers

Zondag 9 maart: 14.00u - 16.30u

Uitwaaiwandeling

Natuurpunt.hechtel-eksel@skynet.be

Lozerbeemden Smeetshof, Smeetshofweg 1, Bocholt

Zondag 30 maart: 14.00u - 16.00u

Lentekriebels, A. Goossens 089 46 39 88

Nieuwjaarswandelingen

Bree Natuur.huis Mariahof Einde Mariahofstraat Bree

Zondag 19 januari: 9.00u - 12.00u

drankje na de wandeling

Info: Albert Hermans - 0495 54 68 69

Koersel Bezoekerscentrum de Watersnip Grauwe Steenstraat 7/2, Koersel

Zondag 19 januari: 14.00u - 16.30u

De natuurspeurdertjes

stappen het nieuwe jaar in.

Info: Jan Kenens 011 45 01 91

Mombeekvallei Hoek Sasput-Muntelbeekstraat,

Sint-Lambrechts-Herk

Zondag 19 januari: 14.00u - 16.30u

Wintertocht met halfweg

een hartig hapje en warme drank

Info: Alida Vanholst 011 31 24 21

ColofonDit tijdschrift wordt gratis verspreid op 6.900 exemplaren

aan de leden van Natuurpunt Limburg.

Werkten mee aan dit nummer: K. Bollen, J. Ramaekers, B. Hoelbeek,

L. Vandenhove, F. Vanbauwel, M. Rutten, D. Vercayie, J. Lambrechts, E. Peusens,

E. Christis, J. Roeffaers, E. Vanderhoeven, L. Vanham, G. Kerckhoven, A. Mengels

Volgende uitgave: maart 2014

Verantwoordelijke uitgever: Jos Coteur, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt

Communicatievormgeving : www.drukkerij-grafico.be

Uitgave van : Natuurpunt Limburg - Putvennestraat 112 (secretariaat)

3500 Hasselt - tel. : 011 24 60 20 - info@natuurpuntlimburg.be

www.natuurpuntlimburg.be.

Open: Ma-vrij : 9u-16u30

Voor deze activiteiten

is een verrekijker nodig

Schulensbroek NEC ’t Vloot,

Demerstraat 60, Lummen

Zondag 2 februari: 14.00u - 17.00u

Winterwatervogels kijken

Info: Piet Rymen 013 55 32 57

Maasbempter Greend Sporthal de Schietskuil,

Poelsweg 11, Maasmechelen

Zondag 9 februari: 14.00u - 16.30u

Gevederde wintergasten spotten

Info: Bertie Vanderlee 089 76 47 51

Kortessem Kruising Bornstraat

met Kasteelstraat

Zondag 16 februari: 14.00u - 17.00u

Winterwandeling in Jongenbos

Info: Kris Castro: 0473 89 56 02

Cursus Leren werken met peilbuizen in onze natuurgebieden

Natuur.huis te Gelinden, Kleinveldstraat 54

Zaterdag 22 februari om 20.00u

Lesgever: Jens Verwaerde - Inkom: € 2,50 voor niet-leden

en € 1,50 voor leden ter plaatse te betalen. Een cursus in

het kader van het project biodiversiteitambassadeurs Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.