Veilig@Rotterdam

Veiligheidsprogramma2018 - 2023

Tekst: Directie Veiligheid

Productie: Veenman+

Fotografie: gemeente Rotterdam,

Marianne van der Kooij,

Chris Bonis,

Mee NL.

November 2018

Inhoud

Voorwoord 5

Inleiding 7

1. Betrokken stad 15

1.1 In gesprek met Rotterdammers 16

1.2 Bewonersparticipatie 16

1.3 Betrouwbare en zichtbare overheid 17

2. Weerbare stad 19

2.1 Ondermijnende criminaliteit 20

2.2 Polarisatie en maatschappelijke onrust 22

2.3 Radicalisering, extremisme en terrorisme 25

2.4 High Impact Crimes 28

2.5 Cyberresilience 30

3. Stad in balans 32

3.1 Leefbare wijken 32

3.2 Levendige en gastvrije stad 37

3.3 Kwetsbare doelgroepen 42

3.4 Woonoverlast 46

Voorwoord

Het gaat goed met Rotterdam. Voor veel mensen die op zoek zijn naar een fijne

plek om te wonen, is Rotterdam duidelijk in beeld. Ook het aantal (internationale)

bezoekers is flink toegenomen en het ondernemersklimaat is sterk verbeterd.

Bewoners, ondernemers en bezoekers waarderen bovendien het schone en

groene karakter van de stad.

Dat Rotterdam in de lift zit, is ook mede te danken aan het feit dat de stad steeds

veiliger is geworden. Dat blijkt niet alleen uit harde cijfers, maar ook uit onderzoek

naar de veiligheidsbeleving van bewoners. In het nieuwe veiligheidsprogramma

Veilig@Rotterdam dat u in handen hebt, hebben gemeente, politie, justitie en zorg-

partners een grote rol in het verbeteren van de veiligheid(beleving). Dit programma

heeft zes prioriteiten: ondermijnende criminaliteit, aanpak illegale vuurwapens,

radicalisering, extremisme en terrorisme, polarisatie en maatschappelijke onrust,

cyberresilience en kwetsbare wijken.

We nemen maatregelen om onveilige situaties te voorkomen en het gevoel van

veiligheid te bevorderen. Daarnaast is er balans tussen repressieve en preventieve

taken en aandacht voor nazorg bij incidenten. De komende periode gaan we

Rotterdammers nog meer betrekken bij de veiligheid in hun eigen wijk; zij zijn immers

de ervaringsdeskundigen. Als we de observaties, zorgen en betrokkenheid van

bewoners serieus nemen, met hen samenwerken en handelingsperspectief bieden,

wordt het gevoel van veiligheid verder versterkt.

De gemeente heeft met deze werkwijze de afgelopen periode al mooie resultaten

geboekt, in samenwerking met bewoners, ondernemers en professionals met hart

voor de stad. De buitenruimte is opgeknapt en de overlast aangepakt. Het aantal

high impact crimes zoals inbraken en overvallen, is aanzienlijk afgenomen. Samen

met Politie, Justitie en andere partners pakken we ondermijnende criminaliteit aan.

Veiligheid is de voedingsbodem voor een bloeiende stad. Maar de toenemende

aantrekkingskracht kan ook een keerzijde hebben. De toestroom van veel nieuwe

bewoners en meer mensen in een stad die qua oppervlak hetzelfde blijft, betekent ook

meer risico en spanningen. Daarom investeren we ook in verbondenheid. We nodigen

mensen uit hun stem te laten horen en met elkaar in gesprek te gaan.

3

Ik nodig iedereen dan ook van harte uit om nieuwe inzichten die de sociale weerbaarheid

van onze bewoners kan verstevigen, te delen. Zelf laat ik onderzoeken of het succes van

waterbeheer kan worden toegepast op sociale vraagstukken. Een watermanager zal een

jaar lang kwetsbare wijken in Rotterdam analyseren.

Ik hoop van harte dat u zich met energie zult blijven inzetten voor een veilige stad, wijk,

buurt en straat. De samenwerking van de afgelopen jaren geeft mij in ieder geval het

vertrouwen dat Rotterdam ook in de toekomst mooi en veilig zal blijven, een wereldstad

waarin wij ons allemaal welkom en thuis voelen.

Ahmed Aboutaleb

Burgemeester van Rotterdam

4

Inleiding

De wereld verandert

De samenleving verandert snel en wordt complexer. Rotterdam is een grote, inter-

nationale stad en gebeurtenissen in de wereld hebben in toenemende mate ook hier

hun impact. Dreiging van terrorisme, gevoelde tegenstellingen tussen groepen,

verstoringen in de openbare ruimte, incidenten met personen met verward gedrag,

ondermijnende criminaliteit, migratiestromen en vuurwapengeweld vormen nieuwe

uitdagingen en hebben effect op de veiligheid in de stad en op het gevoel van veiligheid

van Rotterdammers. Ontwikkelingen kunnen elkaar bovendien versterken. In combinatie

met verregaande digitalisering brengt dit nieuwe risico’s met zich mee.

Internationale samenwerking Rotterdam werkt met verschillende steden in Europa en de rest van de wereld

samen om nieuwe aanpakken op het gebied van terrorismebestrijding, ondermijnende

criminaliteit, cyberresillience en radicalisering te ontwikkelen. Belangrijke platforms

hiervoor zijn het European Forum for Urban Security (EFUS), het Strong Cities Network

(SCN) en het Radicalisation Awareness Network (RAN).

WijkprofielWe zijn op de goede weg: de veiligheidsindex steeg van 100 (2014) naar 108 (2018).

Die trend willen we doorzetten. Het wijkprofiel 2018 laat zien dat Rotterdam steeds

veiliger wordt en dat de bewoners zich ook veiliger voelen. Tegelijkertijd laat het wijk-

profiel ook zien dat niet alle wijken dezelfde positieve ontwikkeling doormaken. In

kwetsbare wijken, waar criminaliteit en overlast voor problemen zorgen, werken we met

een wijkgerichte aanpak.

Samen Rotterdam is ons thuis. We zijn allemaal Rotterdammers. Samen kunnen we van onze

diversiteit, die nu soms schuurt, een kracht maken. Het is belangrijk dat mensen elkaar

kennen, zich in elkaar verdiepen, opkomen voor elkaar en begrip hebben voor elkaar.

Verschillen mogen er zijn en daar hebben wij het op een respectvolle manier over met

elkaar. Voor discriminatie is in Rotterdam geen plaats.

5

Professionele partijen moeten zichtbaar en aanspreekbaar zijn, goed communiceren en

meldingen moeten opvolging krijgen. Sociale cohesie in de wijken is van cruciaal belang,

evenals een stad die schoon, heel en veilig is én mooi.

Wij hebben, voorafgaand aan de samenstelling van dit nieuwe veiligheidsprogramma,

gesproken met Rotterdammers, leden van gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités

en andere partners. Tijdens deze bijeenkomsten bleek eens te meer dat Rotterdammers

verantwoordelijkheid nemen voor het werken aan een veilige stad. De Rotterdammers zijn

de ‘ogen en oren’ van de wijk. Zij willen meedoen en de handen uit de mouwen steken.

Rotterdammers ondergaan de toekomst niet. Ze willen samen de toekomst van de stad

vormgeven. Een veilige stad is dan ook mede het resultaat van een intensieve inzet van

zowel gemeente en partners als van de Rotterdammers zelf.

#Veilig010 en verder terug Met Veilig@Rotterdam bouwen we voort op behaalde resultaten en aanpakken van

eerdere veiligheidsprogramma’s. Uit een terugblik op eerdere veiligheidsprogramma’s

blijkt dat de integrale aanpak op toezicht en handhaving, beheer en onderhoud en fysieke

en sociale investeringen hebben bijgedragen aan een veiligere stad. Dit sterkt ons om in

te zetten op een duurzame, integrale en wijkgerichte aanpak met aandacht voor een

combinatie van fysiek, sociaal en (subjectieve) veiligheid. Tegelijkertijd is flexibiliteit

belangrijk om, op basis van een goede informatie- en kennispositie, te kunnen inspelen op

urgente nieuwe ontwikkelingen.

Een nieuw veiligheidsprogrammaIn het coalitieakkoord ‘Nieuwe energie voor Rotterdam’ 2018-2022 staat dat iedere

Rotterdammer zich veilig moet voelen en zich vrij moet kunnen bewegen. Dat is het

grondbeginsel in onze stad. In dit nieuwe veiligheidsprogramma zijn de ambities uit het

coalitieakkoord voor een veiligere stad verweven.

De trends in de strategische agenda van het ministerie van Justitie en Veiligheid, het

Dreigingsbeeld Rotterdam van de politie en het Wijkprofiel 2018 laten zien dat er, naast

de (wettelijke) taken die we dagelijks uitvoeren, intensiveringen op de volgende terreinen

nodig zijn: ondermijnende criminaliteit, aanpak illegale vuurwapens, radicalisering,

extremisme en terrorisme, polarisatie en maatschappelijke onrust, cyberresilience en

kwetsbare wijken.

7

Ambitie Rotterdam wil een veilige stad zijn, waar iedereen zich welkom en thuis voelt. Samen

met onze bewoners, partners en ondernemers werken wij de komende vier jaar aan het

minimaal handhaven van het huidige veiligheidsniveau en versterking waar het nodig is.

Zo creëren we ruimte, waardoor de potentie en sociale weerbaarheid van de stad, haar

inwoners en bedrijven kunnen worden benut.

Targets Veiligheid 2018-2022 1. Het veiligheidsniveau van Rotterdam is in 2022 omhoog gegaan ten opzichte van 2018;

de Veiligheidsindex binnen het wijkprofiel heeft dan een gemiddelde score hoger dan

108.

2. De gemiddelde score van de 18 wijken1 die in 2018 lager dan 100 scoren op de

Veiligheidsindex, moet in 2022 zijn verbeterd.

3. De 5 laagst scorende wijken op de Veiligheidsindex van 2018 (Tarwewijk, Hillesluis,

Bloemhof, Carnisse, Oude Westen) laten in 2022 een stijging van 5 punten op de

Veiligheidsindex binnen het wijkprofiel zien.

1) Tarwewijk, Zuiderpark/Zuidrand, Cool, Hillesluis, Bloemhof, Zuidplein, Carnisse, Oude Westen, Vreewijk, Tussendijken, Agniesebuurt, Bospolder, Afrikaanderwijk, Pendrecht, Oud Charlois, Zuidwijk, CS-Kwartier, Middelland.

8

Uitgangspunten veiligheidsaanpak

Duurzame en integrale aanpak

We zetten niet alleen in op het tegengaan van onveiligheid, het begint met het

voorkómen ervan. We kijken daarom integraal naar de oorzaken van onveiligheid.

En naar oplossingen over de grenzen van het veiligheidsdomein. Een duurzame en

integrale aanpak vergt een combinatie van sociale en fysieke investeringen, een goed

beheer en onderhoud van de buitenruimte. En het vergt optimale vormen van toezicht

en handhaving met een mix van strafrechtelijke en bestuursrechtelijke instrumenten.

We blijven daarbij kijken naar innovatieve interventies om de naleving van wet- en

regelgeving door bewoners en ondernemers te stimuleren.

Samen werken

Een veilig Rotterdam is een gedeelde verantwoordelijkheid. We werken samen met

bewoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties, andere overheden, branches

en verenigingen aan de veiligheid in de stad. We investeren in langdurige relaties en

netwerken. Samen treden we adequaat op bij incidenten en ontwikkelingen die de

veiligheid én de veiligheidsbeleving van Rotterdammers ondermijnen.

Informatiegestuurd en kennisgedrevenWe weten wat er speelt in onze stad en zijn goed geïnformeerd. We bepalen onze

inzet op basis van de informatie over wat er daadwerkelijk aan de hand is in onze

wijken en buurten. De informatie krijgen we door voortdurend laagdrempelig en

zichtbaar aanwezig te zijn in onze stad en onze netwerken. We brengen actief

informatie

bij elkaar. We analyseren en duiden deze informatie en maken op basis hiervan

efficiënte en effectieve keuzes met betrekking tot onze inzet.

Wijkgericht en maatwerkEen aanpak op maat doet recht aan de verschillen tussen wijken en aan de verschillen

in zorgen en problemen die Rotterdammers en ondernemers ervaren. We hebben

oog voor de verschillende niveaus binnen de stad waarop we actief zijn en waarop

we als gemeente invloed hebben. We acteren op het niveau van inwoners en

ondernemers, de wijk en de stad.

9

Monitoring in wijkprofiel Aan de hand van de tweejaarlijkse monitor van het wijkprofiel peilen we de situatie in

de stad en in de wijken. Naast het wijkprofiel gebruiken wij verschillende bronnen om

te monitoren en te bepalen of we op de juiste koers zitten, zoals de meldingen bij het

veiligheidsloket, de bij de politie geregistreerde misdrijven, informatie verkregen uit ons

netwerk in de wijk en kennis vanuit de wetenschap .

Leeswijzer Dit veiligheidsprogramma bestaat uit drie pijlers. De pijler ‘Betrokken stad’ staat voor

de wijze waarop we samenwerken met bewoners en ondernemers. Vanuit de pijlers

‘Weerbare stad’ en ‘Stad in balans’ werken we aan de verschillende inhoudelijke

veiligheidsopgaven voor de stad. Deze opgaven worden uitgewerkt in aparte programma’s,

projecten en activiteiten.

Veilig@Rotterdam beschrijft het strategische programma voor de komende jaren.

Samen met bewoners, ondernemers en partners, zoals politie, Openbaar Ministerie,

Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR), woningcorporaties en maatschappelijke

organisaties hebben we dit programma opgesteld. Dit programma geeft richting aan onze

vruchtbare samenwerking en nodigt uit met elkaar in gesprek te blijven. Samen blijven

we innoveren en spelen we in op nieuwe ontwikkelingen voor een veilig Rotterdam.

11

1. Betrokken stad

Rotterdam heeft een lange traditie van bewoners die zich sterk maken voor de

veiligheid en leefbaarheid in hun eigen buurt. In de jaren negentig van de vorige

eeuw lag de nadruk vooral op onvrede over de onveiligheid en een roep om harde

maatregelen vanuit de overheid. In de loop der jaren is Rotterdam veel veiliger

geworden. Dit heeft effect gehad op het karakter van de betrokkenheid van

bewoners en ondernemers.

Bewoners en ondernemers nemen nu zelf vaker het initiatief om de leefbaarheid en

veiligheid te vergroten en samen te werken aan een aantrekkelijke wijk en buurt. Door

die ontwikkeling verandert ook de rol van de overheid en het werk van de professionals

in de wijken. Het gaat steeds vaker om verbinden, samenwerken en faciliteren. We

stimuleren die beweging. Tegelijkertijd zijn we niet naïef; in een grote stad blijven er altijd

situaties en plekken waar het op handhaven aankomt. Maar ook dan kan de betrokken-

heid van bewoners en ondernemers het verschil maken. We werken aan een juiste

balans tussen veiligheid en een levendige en gastvrije stad en een buurt waar je je prettig

voelt en anderen kunt ontmoeten.

We blijven Rotterdammers, Rotterdamse ondernemers, (wijk)netwerken, vrijwilligers-

organisaties, kerkgemeenschappen en andere sociale fijnmazige initiatieven betrekken

bij de veiligheidsaanpak in de wijk. Hun betrokkenheid, commentaar en kritiek kan leiden

tot beleid en een gerichte aanpak die aansluit bij de problemen, zoals die in de wijk

worden ervaren en een uitvoering die effectief, efficiënt en gedragen is. Door hen uit te

dagen een actieve bijdrage te leveren en hen waar mogelijk daarin te faciliteren, wordt

de invloed die Rotterdammers hebben op de veiligheid en leefbaarheid in hun eigen

leefomgeving groter. Eigenaarschap en handelingsperspectief hebben bovendien een

positief effect op het gevoel van veiligheid.

Ambitie

Rotterdammers en Rotterdamse ondernemers meer structureel betrekken; van

consultatie en inspraak naar meer co-productie en co-creatie.

13

1.1 In gesprek met RotterdammersWe zijn veelvuldig in gesprek met bewoners en ondernemers in de wijken. Die gesprek-

ken zijn een onmisbaar en niet meer weg te denken onderdeel van de veiligheidsaanpak

in onze stad, bijvoorbeeld de co-creatie in Mooi Mooier Middelland. Daarnaast gaan we in

gesprek om draagvlak voor een bepaalde aanpak te toetsen, zoals bij de totstandkoming

van het nieuwe horecabeleid.

Alle gesprekken zijn uniek en de rode draad is de grote betrokkenheid van de deelne-

mers. Bewoners hebben doorgaans haarfijn in de gaten waar de kansen en problemen

liggen en denken graag mee over mogelijke oplossingen. Ze geven feedback op het

gevoerde beleid en komen vaak met ideeën om de eigen wijk veiliger en leefbaarder te

maken. Veel bewoners steken ook zelf de handen uit de mouwen. Het aantal voorbeelden

van jongeren, moeders, buurtbewoners, ondernemers en buurtvaders die het initiatief

nemen, bijvoorbeeld het zwerfvuil in hun straat op te ruimen of een feest te organiseren

om de sociale cohesie onder bewoners te vergroten, is te groot om op te noemen.

Bewoners, ondernemers en gemeente zijn het niet altijd eens met elkaar. Ook in de

toekomst zal dit gebeuren. Die momenten van spanning en ongemak zijn waardevol.

Ze stemmen tot nadenken en zijn vaak aanleiding met elkaar in gesprek te gaan.

1.2 BewonersparticipatieWij willen het voor bewoners makkelijker maken om zich actief in te zetten voor

wijkveiligheid in hun eigen buurt. In de afgelopen jaren heeft de bewonersparticipatie vorm

gekregen in instrumenten, zoals Buurt Bestuurt, Buurtpreventie en Stuurgroep Veilig in de

wijk.

Op allerlei terreinen wordt een groter beroep gedaan op participatie en de creativiteit van

inwoners en ondernemers, omdat de complexe opgaven niet langer door één partij alleen

kunnen worden opgepakt. Die tendens, gecombineerd met de ontwikkelingen rond sociale

media, zorgt voor nieuwe kansen en mogelijkheden op het gebied van participatie.

Met de ervaringen die we opdoen, stellen we de gekozen koers waar nodig bij en

profiteren we van mogelijkheden om instrumenten effectiever te maken en beter te

laten aansluiten bij behoeften van bewoners en lokale ondernemers.

14

1.3 Betrouwbare en zichtbare overheidEen betrokken stad heeft een betrokken en betrouwbare overheid nodig; een overheid

die niet alleen de Rotterdammers bereikt die zich al betrokken en verantwoordelijk voelen.

Ook de mensen die zich moeilijker laten mobiliseren moeten bereikt worden. We waarde-

ren de bijdrage die iedere Rotterdammer met zijn hoofd, handen of hart kan leveren aan

de stad. Het is onze verantwoordelijkheid aan te sluiten bij de leefwereld van onze inwo-

ners en op deze wijze het contact te zoeken. Dan hebben we het over een overheid die

mét en niet óver bewoners praat. Een overheid die zichtbaar en aanspreekbaar is in de stad

en in de buurten waar dat nodig is en die open staat voor suggesties en goede ideeën.

De kwaliteit van de interactie tussen burger en overheid staat hierbij centraal. Dat geldt

ook voor de relatie tussen Rotterdammers en hun politie. In 2017 hebben we onderzoek

laten doen naar de beelden van de samenleving over de bejegening van burgers door

de politie in relatie tot discriminatie. Hieruit is gebleken dat Rotterdammers over het

algemeen een positief beeld hebben over, en ervaring hebben met, de politie. Maar we

zien ook dat de interactie tussen burgers en politie onder spanning kan staan en tot

gevoelens van discriminatie kan leiden. Het is zaak daarbij recht te doen aan de com-

plexiteit van het werk van de politie én tevens recht te doen aan de ervaring en behoefte

van de burger. Met jongeren en politie zijn we nu in gesprek over dit onderzoek en de

daarmee samenhangende thema’s zoals etnisch profileren, waarbij ervaringen met elkaar

gedeeld worden en over en weer meer begrip ontstaat.

De politie zet daarnaast in op diversiteit en het verhogen van de kwaliteit van haar

proactieve controles. Dit doet de politie volgens het landelijk ‘handelingskader proactief

controleren’ waarbij het selecteren op afwijkend gedrag centraal staat, wordt geïnvesteerd

in een adequate bejegening, een goede uitleg en reflectie. Tevens worden agenten op

straat uitgerust met een mobiele app die hen in staat stelt om snel zicht te krijgen op

resultaten van eerdere controles. Tot slot is er in de professionalisering van politieagenten

aandacht voor proactief politiewerk onder andere door gerichte training ‘on the job’.

Zichtbare overheidWe zorgen dat medewerkers zichtbaarder in de wijken aanwezig zijn, luisteren, komen

kijken, maatwerk kunnen leveren en zodoende beter en sneller kunnen inspelen op

de behoefte van de Rotterdammers. Hierbij willen we zo veel mogelijk zorgen voor

continuïteit van onze medewerkers, zodat er bekende gezichten in de wijk zijn. De

kernwoorden zijn luisteren en dialoog. Dit versterkt de beweging die we zien bij inwoners

en ondernemers om vanuit mede-eigenaarschap en verantwoordelijkheid bij te dragen

aan een veilig Rotterdam.15

2. Weerbare stad

Wat is een weerbare stad?Een weerbare stad weet zich staande te houden bij voorziene en onvoorziene

ontwikkelingen op mondiaal, nationaal, regionaal en lokaal niveau. Een weerbare

stad, zowel sociaal, fysiek als digitaal, treft maatregelen om haar kwetsbaarheid te

verminderen en weet de impact van incidenten te beperken. Een weerbare stad is

bovendien veerkrachtig en weet zich dus snel te herstellen na een incident.

Ambitie

De overheid zorgt voor handhaving van de rechtsorde en de openbare orde. Dit is

van belang voor het versterken van de stabiliteit van een goed functionerende en

weerbare samenleving.

Rampen en nieuwe soorten crisesKlassieke rampenbestrijding blijft zich richten op fysieke rampen en veiligheidsrisico’s,

zoals overstromingen, grote branden en (industriële) ongelukken en de preventie

daarvan. Rotterdam is ook onderdeel van een steeds complexere en minder voorspelbare

wereld. De uitdagingen van deze tijd, zoals digitalisering en globalisering, brengen nieuwe

kansen én risico’s mee. Nieuwe soorten crises zijn onzichtbare vormen van criminaliteit,

maatschappelijke spanningen, dreiging van (terroristische) aanslagen en incidenten die

zich explosief kunnen uitvergroten. Bovendien is de afhankelijkheid van en tussen vitale

systemen, zoals drinkwater en elektrische voorzieningen, groter geworden. De impact

van uitval van datacommunicatie, ontwrichtingen van de vitale infrastructuur en klimato-

logische veranderingen is eveneens groot. De snelheid van communicatie is hoog en

(groepen) mensen zijn steeds makkelijker en daarmee sneller te mobiliseren. Ook

hebben geweldsaanslagen of grote openbare orde-incidenten grote invloed op de levens

en het gedrag van onze inwoners.

Als de openbare orde of de veiligheid van bewoners en bezoekers in het geding is,

moeten de stad en de organisatie veerkrachtig en weerbaar genoeg zijn om dergelijke

incidenten het hoofd te bieden, zodat zo spoedig mogelijk naar de ‘normale’ situatie

teruggekeerd kan worden. Bij de nieuwe soorten crises zijn de fases preventie,

voorbereiding, bestrijding en nazorg meer met elkaar verweven dan bij klassieke

crisisbeheersing.

17

Dit onderstreept het belang van blijven investeren in een crisisorganisatie die alert en

wendbaar is, die zich goed voorbereidt en samenwerkt om een antwoord te bieden op

deze nieuwe uitdagingen.

Uitgangspunten Doorgang van het maatschappelijk verkeer en continuïteit van de gemeentelijke

dienstverlening bij incidenten of crises zijn belangrijke uitgangspunten. Een weerbare

overheid investeert in relaties met bewoners, ondernemers en maatschappelijke

instellingen,

stimuleert en faciliteert positieve krachten in de stad en heeft oog voor nazorg.

Betrokken inwoners zijn weerbare inwoners.

Gedeelde verantwoordelijkheid Het gaat over individuele en collectieve weerbaarheid vanuit een gedeelde verantwoorde-

lijkheid. Door een gezamenlijke inzet van bewoners en bedrijven, gemeentelijke diensten,

de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR), politie, DCMR Milieudienst Rijnmond,

Havenbedrijf, Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie Regio Rotterdam Rijnmond

(GHOR) en maatschappelijke organisaties staan we ‘samen sterk’ als het gaat om

risicobeheersing, incidentbestrijding en crisisbeheersing. Dat geldt ook voor het bestrijden

van geweldsincidenten en discriminatie van hulpverleners en politieagenten.

2.1 Ondermijnende criminaliteitCrimineel geld wordt geïnvesteerd in onder andere luxe goederen en vastgoed. Voor hun

activiteiten hebben criminelen contacten in de onderwereld nodig, maar om hun criminele

geld legaal te besteden hebben ze de bovenwereld nodig. Dan raken de onder- en

bovenwereld met elkaar verweven.

Deze vorm van criminaliteit, die we ondermijnende criminaliteit noemen, werkt een

illegale economie in de hand en heeft een slechte uitwerking op onze jeugd. Het schaadt

het vertrouwen van bewoners en ondernemers in de legitimiteit van de overheid. In

buurten waar dit aan de orde is, blijft de veiligheid achter, maar is de criminaliteit niet

direct zichtbaar.

18

Ambitie

Een eerlijk, veilig, maatschappelijk integer en rechtvaardig Rotterdam, waar het

plezierig leven, wonen en werken is.

Koers De huidige aanpak van ondermijnende criminaliteit wordt in de komende jaren

gecontinueerd en verder ontwikkeld. We leggen achterliggende structuren bloot en pakken

deze

aan. Misdaad mag niet lonen en inwoners, bedrijven en het openbaar bestuur moeten

weerbaar zijn. Voor een effectieve aanpak bestrijden we niet alleen de criminaliteit, maar

boren ook de economische potentie van het gebied aan door positieve ontwikkelingen

in een wijk of bedrijventerrein te stimuleren. We maken bewoners en ondernemers

weerbaarder tegen de verleidingen van ondermijnende criminaliteit en doen dit samen met

bijvoorbeeld verenigingen van eigenaren van appartementencomplexen in het centrum,

maar ook bij ondernemers in de Spaanse Polder.

De aanpak loopt langs vier lijnen: door ondermijnende criminaliteit te signaleren, aan te

pakken, te voorkomen en door positieve ontwikkelingen te stimuleren. Continue wordt

geïnnoveerd. We intensiveren de aanpak van ondermijnende criminaliteit de komende

periode. In de meest kwetsbare wijken en gebieden, bijvoorbeeld in Rotterdam-Zuid en

Rotterdam-West, de Spaanse Polder en de Haven, zetten we stadsmariniers in.

Daarnaast werken we themagericht; zo hebben onder andere drugscriminaliteit,

vastgoed, mensenhandel, cyber (digitale ondermijnende criminaliteit) en Outlaw Motor

Gangs de aandacht.

Criminele netwerken worden vervolgd, het Integraal Afpakteam pakt geld af (onder

andere van drugscriminelen), we sluiten panden als er misstanden zijn en voeren

integrale acties uit, zoals de VIGOR-controles. Deze controles zijn onder andere gericht

op het opsporen en afpakken van wapens, drugs en onverklaarbaar - mogelijk crimineel

verkregen - vermogen. We voeren een brede lobby richting het Rijk, gericht op het

opheffen van beperkingen die we in de praktijk aantreffen, bijvoorbeeld bij het uitwisselen

en delen van (intern gemeentelijke) informatie. Daarnaast willen we bijvoorbeeld de

bevoegdheid van de burgemeester om panden te sluiten bij het aantreffen van drugs

uitbreiden naar het aantreffen van wapens.

19

Om mensenhandel en uitbuiting in de (illegale) prostitutie uit te bannen, wordt de huidige

prostitutie- en mensenhandel aanpak herijkt, waarbij extra aandacht uitgaat naar het

internet en de fenomenen arbeids- en criminele uitbuiting en slecht werkgeverschap.

Hierbij wordt onder andere nadrukkelijk aandacht besteed aan uitbuiting van minder-

jarigen, uitbuiting binnen de jongensprostitutie en (arbeids)migranten. Daarnaast wordt

de regionale en integrale samenwerking geïntensiveerd, waarbij aandacht is voor

preventie, voorlichting, creëren van awareness bij professionals en de zorg voor

slachtoffers.

Binnen de gemeentelijke organisatie werken we verder aan bewustwording en werpen

we barrières op tegen ondermijnende criminaliteit. We voeren integrale controles en

acties uit, op straat en bij specifieke branches zoals de horeca. De aanpak leidt tot een

intensivering van bijvoorbeeld de (financiële) recherche, de aanwezigheid op straat

van handhavers of bestuurlijke handhaving en de inzet van de Wet bevordering

integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob).

We werken samen als één overheid met de politie, het Openbaar Ministerie, de

Belastingdienst, de FIOD, het RIEC en met private organisaties zoals woningbouw-

corporaties of vertegenwoordigers van bepaalde branches, zoals de Nederlandse

Vereniging Geld Transactie Kantoren. We werken met de partners aan een

gezamenlijke informatie-positie en bepalen gezamenlijk welke bestuursrechtelijke,

strafrechtelijke, privaatrechtelijke of fiscaalrechtelijke instrumenten we inzetten.

Dit is maatwerk.

2.2 Polarisatie en maatschappelijke onrust Sommige maatschappelijke discussies of conflicten die zich afspelen in het buitenland

leiden tot verregaande spanningen en polarisatie in Rotterdam en zijn van invloed op

de openbare orde en veiligheid in Rotterdam. Dit heeft grote impact op de veiligheids-

beleving van Rotterdammers en kan tot uiting komen bij demonstraties. In het

Dreigingsbeeld Rotterdam is polarisatie benoemd als één van de thema’s die een

potentiële bedreiging vormt voor (ontwrichting van) de Rotterdamse samenleving. De

discussies binnen de thema’s integratie, immigratie, religie en cultuur worden bovendien

heftiger. Mensen komen op afstand te staan van elkaar en dat vergroot onbegrip. Er lijkt

steeds minder ruimte te zijn voor gematigde geluiden.

20

Ambitie Verscherping van polarisatie tegengaan en het verminderen van spanningen. Zo

krijgen de kracht van de stad en haar bewoners ruimte om tot bloei te komen.

Koers We werken wijkgericht, waardoor we weten wat er speelt in de Rotterdamse wijken.

Aanvullend blijven we investeren in het netwerk van sleutelpersonen dat specifiek is

gericht op spanningen en polarisatie, zodat wij tijdig kunnen signaleren en duiden.

Daarop kunnen we onze inzet bepalen. Onze netwerken zijn een afspiegeling van de

Rotterdamse samenleving omdat spanningen en polarisatie op allerlei gebieden tot

uiting kunnen komen. Door een koppeling met andere netwerken versterken we onze

informatiepositie.

Dialogen en ontmoetingen waarin zaken kunnen en mogen worden benoemd zijn van

grote waarde voor het vergroten van de weerbaarheid en veerkracht van de stad. We

hebben hiermee onder meer in het programma WIJ-samenleving ervaringen opgedaan

en we zetten de activiteiten, zoals de dialogen in de stad voort. We geven hierbij

nadrukkelijker meer ruimte aan zachte en gematigde geluiden.

We sluiten aan op het actieprogramma Integratie & Samenleven dat eind 2018 wordt

gepresenteerd. Belangrijk in dit programma is dat alle mensen meedoen en dat we

samen – met alle Rotterdammers – werken aan een ontspannen samenleving. Onze

rechtstaat is het fundament voor een vrije samenleving en met vrijheid en gelijkwaardig-

heid komt ook verantwoordelijkheid. We respecteren de wet en waar grenzen worden

overschreden, spreken we elkaar aan en wordt er indien nodig opgetreden.

Ongemak kan ontstaan en mag er ook zijn. De vraag is hoe we daar als samenleving op

een constructieve manier mee omgaan. Als tegenstellingen verscherpen en spanningen

toenemen of (dreigen te) escaleren tot openbare orde-incidenten, zorgen we dat er op

constructieve wijze met elkaar wordt gesproken. Waar nodig nemen we een faciliterende

rol aan en ondersteunen we sleutelpersonen en gemeenschappen bij het de-escaleren en

het in goede banen leiden van de noodzakelijke gesprekken.

22

Door middel van trainingen van zowel sleutelpersonen als professionals verspreiden we

onze expertise waardoor zoveel mogelijk mensen een steentje kunnen bijdragen aan het

tegengaan van polarisatie en spanningen.

2.3 Radicalisering, extremisme en terrorismeRadicalisering is het proces, waarbij een persoon steeds meer bereid is om diep

ingrijpende veranderingen in de samenleving te ondersteunen. In het uiterste geval kan

het proces van radicalisering eindigen in extremisme of terrorisme. Extremisme en

terrorisme kunnen leiden tot maatschappelijke ontwrichting en dit kan een bedreiging

vormen voor de sociale cohesie en de democratische rechtsorde.

De gevolgen van extremisme en terrorisme zijn grensoverschrijdend: internationale

ontwikkelingen hebben een impact op de situatie in Rotterdam. Dat het kalifaat in

Syrië en Irak afbrokkelt, betekent niet dat de dreiging in Nederland is afgenomen. Ook

zonder kalifaat worden individuen en groepen geïnspireerd door het gedachtengoed van

gewelddadig jihadisme. Hierdoor blijft de kans op een terroristische aanslag in Nederland

reëel. Het dreigingsniveau is momenteel substantieel.

Ambitie Het tegengaan van (potentieel) gewelddadig ideologisch gedreven gedrag en

aanslagen. Tegelijkertijd goed voorbereid zijn op (de dreiging van) en de gevolgen

van een aanslag.

ExtremismeExtremisme is het fenomeen, waarbij personen of groepen bij het streven naar hun

idealen bewust over de grenzen van de wet heen gaan. Naast aandacht voor gewelddadig

jihadisme hebben we ook aandacht voor andere vormen van extremisme. Zo groeit de

dreiging vanuit aanhangers van het extreemrechtse – en linkse gedachtengoed.

Koers Binnen de aanpak gaan we verder met wat in de huidige aanpak succesvol is gebleken,

zoals onze persoonsgerichte aanpak en activiteiten gericht op het vergroten van de

weerbaarheid van kwetsbare groepen. Daarnaast breiden we onze inzet op andere

vormen van extremisme, zoals rechts- en links extremisme, uit.

23

De aanpak loopt langs vier lijnen: voorkomen, signaleren, interveniëren en verduurzamen.

Om te voorkomen dat mensen zich aangetrokken voelen tot gewelddadige ideologieën

zetten we in op het vergroten van de weerbaarheid van kwetsbare groepen

Rotterdammers, bijvoorbeeld door kwetsbare meisjes te trainen en door taboe-

doorbrekende educatieve trajecten voor groepen jongeren.

Samen met partners proberen we in een zo vroeg mogelijk stadium potentieel geweld-

dadig ideologisch gedreven gedrag van individuen of groepen te signaleren. Het is hierbij

belangrijk om te toetsen of er daadwerkelijk sprake is van een risico dat het radicale

gedrag overgaat in het goedkeuren van, het aanzetten tot, of het zelf gebruiken van

geweld. Indien dit het geval is, dan interveniëren we met een persoonsgerichte aanpak.

Deze bestaat meestal uit een combinatie van zorg, bestuurlijke en/of strafrechtelijke

maatregelen, zoals een meldplicht. Op deze manier proberen we het radicaliserings-

proces te stoppen en de dreiging vanuit geradicaliseerde personen en groepen terug

te dringen. We willen onze aanpak verduur-zamen door succesvolle interventies zoveel

mogelijk te borgen binnen regulier beleid van de gemeente.

Terrorisme Terrorisme is het uit ideologische motieven plegen van op mensenlevens gericht

geweld of het aanrichten van maatschappij-ontwrichtende zaakschade. Hierdoor

wordt destabilisatie bewerkstelligd, de bevolking ernstige vrees aangejaagd of politieke

besluitvorming beïnvloed. De dreiging in Nederland en aanslagen in het buitenland tonen

het belang van terrorismebestrijding aan. Het Dreigingsbeeld Rotterdam en het

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland onderschrijven de urgentie om de komende

jaren te intensiveren op dit thema en onze stad weerbaar te maken.

KoersWe zijn extra alert op openbare locaties in de stad waar veel mensen bij elkaar komen

zoals uitgaansgebieden, bij evenementen of in drukke winkelstraten. Kwetsbare locaties

in de stad zijn in kaart gebracht en er worden maatregelen getroffen om de fysieke weer-

baarheid te verhogen. Wij treffen zichtbare en onzichtbare maatregelen om evenementen

te beveiligen tegen aanslagen. In de Veiligheidsregio wordt nauw samengewerkt. Met

partners wordt gezocht naar nieuwe en innovatieve manieren van beveiligen. Ook ten

aanzien van risicovolle objecten, bijvoorbeeld synagogen en moskeeën, worden dreiging

en risico continu afgewogen en worden indien noodzakelijk beveiligingsmaatregelen

getroffen.

24

2.4 High Impact Crimes High Impact Crimes (HIC) hebben een grote impact op het slachtoffer én op de samen-

leving. Er wordt daarom fors ingezet op de HIC-delicten woninginbraken, straatroven en

overvallen. Het aantal HIC-delicten is de afgelopen jaren aanzienlijk afgenomen en de

recidive van daders van HIC-delicten ook. Ook is een verschuiving zichtbaar in recidive

naar andere delicten, waaronder drugsdelicten, geweld en vuurwapengeweld.

Ambitie Het verder terugdringen van het aantal woninginbraken, overvallen en straatroven.

Nazorg bieden aan slachtoffers door hen te ondersteunen bij de nasleep én om te

voorkomen dat mensen opnieuw slachtoffer worden. Bewoners en ondernemers moe-

ten veilig zijn en zich veilig voelen in hun huis, hun onderneming en in hun omgeving.

KoersIn de HIC-aanpak werkt de stadsmarinier samen met partners, zoals de politie, het

Openbaar Ministerie, reclasseringspartijen, woningcorporaties en private partijen.

De inzet is erop gericht om enerzijds de intensieve samenwerking vast te houden en

anderzijds te zoeken naar nieuwe werkwijzen om het verschil te blijven maken. Nieuwe

werkwijzen kunnen gezocht worden in technologieën, zoals het combineren van

inbraakalarmen met een buurt-appgroep of in direct advertising en gebruik van slimme

camera’s.

Tegelijkertijd is het van belang in te zoomen op de problematiek en maatwerk te leveren,

want een algemene stedelijke aanpak heeft niet meer altijd het gewenste resultaat.

Daarom gaan we naar maatwerk voor specifieke buurten en straten, risicogroepen

en daderprofielen. Op welke straten, groepen of daders we de focus leggen, wordt

gebaseerd op cijfers en kennis van de gemeente en haar partners.

Om het aantal HIC-delicten verder terug te dringen zullen preventie en repressie hand in

hand blijven gaan, evenals maatregelen gericht op de lange termijn en ad hoc acties. In

de hotspotaanpak komen deze elementen samen. Aan de ene kant wordt met woning-

corporaties, particuliere huiseigenaren en ondernemers gekeken hoe ze woningen en

bedrijven beter kunnen beveiligen tegen woninginbraken en overvallen. Aan de andere

kant organiseren we voorlichting op straat en huis-aan-huis na een inbrakengolf in

een buurt.

26

We betrekken steeds meer bewoners en ondernemers bij de aanpak van HIC

omdat zij belangrijke partners zijn in het voorkomen van HIC-delicten. Bewoners en

ondernemers kunnen zelf ook maatregelen nemen, zoals goed hang- en sluitwerk,

camerabewaking en trainingen, om te voorkomen dat zij slachtoffer worden.

De gemeente faciliteert de bewoners bij deze maatregelen. Hierbij is maatwerk-

essentieel.

Een belangrijke groep bewoners vormen de ruim 95.000 65+-ers in Rotterdam. Vanwege

de vergrijzing zal dit aantal jaarlijks toenemen. Senioren lopen een hoger risico om

slachtoffer te worden van babbeltrucs, woningovervallen en straatroven. In ons Masterplan

Ouderen (‘Ouder en Wijzer’) dat we eind 2018 uitbrengen, besteden we uitgebreid

aandacht aan de veiligheid van deze Rotterdammers. In dat Masterplan komt onder

andere een aantal reeds ontwikkelde en effectieve maatregelen terug die helpen de veilig-

heid van ouderen te vergroten. Een voorbeeld hiervan is de methodiek om op wijkniveau

senioren te informeren over diverse veiligheidsthema’s, waarbij er ook aandacht is voor

HIC en babbeltrucs. Naast deze manier van voorlichten gaan we ook verder met

weerbaarheidstrainingen voor senioren.

Het repressieve deel van de HIC-aanpak vormt de daderaanpak. Deze integrale persoons-

gerichte aanpak wordt gecoördineerd vanuit het Veiligheidshuis (VHRR). Om de verschui-

ving in de richting van geweld, drugs- en vuurwapendelicten tegen te gaan, gaan we in

de aanpak differentiëren op de zwaarte van de problematiek van de dader. Voor de ‘zware’

daders starten twee pilots; de pilot voor criminele families en de aanpak van de zware

overvallers. De komende jaren zetten we in op de doorontwikkeling van regie op zorg- en

veiligheidsdossiers binnen de gemeente.

Naast de repressieve aanpak ontwikkelen we innovatieve maatregelen en methodes

waarmee we rotterdammers mobiliseren om de meldingsbereidheid te verhogen. De

komende jaren blijft de aandacht voor de aanpak van illegale vuurwapens hoog. In de 2e helft

van

2019 rapporteren we aan de gemeenteraad over in beslag genomen vuurwapens.

Wij bieden slachtoffers van HIC-delicten – in aanvulling op de reguliere slachtofferhulp –

de hulp die zij op dat moment nodig hebben. Dit kan een luisterend oor zijn, ondersteu-

ning bij de administratieve en juridische nasleep of advies over te nemen preventieve

maatregelen. Het belangrijkste doel, naast voorkomen van herhaling, is dat een slachtoffer

zich weer veilig voelt in zijn huis of bedrijf.

27

2.5 Cyberresilience Digitalisering en nieuwe technologieën bieden grote maatschappelijke en economische

kansen. Tegelijkertijd zorgen deze ontwikkelingen ook voor dreigingen en kwetsbaar-

heden. Nieuwe technieken, diensten en aanbieders maken dat de maatschappelijke

afhankelijkheid van internet en ICT-middelen steeds groter wordt en dat de fysieke en

digitale wereld steeds meer verweven raken. We krijgen naast fysieke crises ook te

maken met digitale crises of crises met een digitale component.

Nieuwe technologieën maken nieuwe vormen van criminaliteit mogelijk: gedigitaliseerde

criminaliteit (‘oude’ vormen van criminaliteit in een nieuw digitaal jasje, bijvoorbeeld

oplichting via Marktplaats) en cybercriminaliteit (waarbij ICT een instrument én doelwit is,

bijvoorbeeld ransomeware). Het ontbreekt ‘doorsnee’ internetgebruikers en (kleinere)

organisaties en bedrijven vaak aan voldoende kennis en kunde om zich goed te be-

schermen tegen digitale risico’s, waaronder verschillende vormen van cybercriminaliteit.

Ambitie Een aanpak op cyberveiligheid in de Rotterdamse haven en het vergroten van de

cyberweerbaarheid van de stad Rotterdam, de inwoners en ondernemers/bedrijven in

Rotterdam.

Koers De aanpak loopt langs drie lijnen; het vergroten van onze informatiepositie en kennis,

nieuwe vormen van crisesbeheersing (cybercrisis) en ondermijnende cybercriminaliteit en

voorlichting aan burgers en ondernemers om de bewustwording van risico’s te vergroten.

De ontwikkelingen bij ‘cyber’ gaan snel. Om de activiteiten beter te kunnen richten en

weerbaar te zijn bij nieuwe ontwikkelingen moeten we onze informatiepositie verbeteren en

ons vakmanschap verder ontwikkelen. Dit gaan we samen doen met onze partners,

voor wie deze kennis net zo belangrijk is. Noodzakelijk hiervoor is het laten uitvoeren

van (wetenschappelijk) onderzoek, het opstellen van een dreigingsbeeld, het organiseren

van de juiste technische kennis en het volgen van opleidingen. Dit gebruiken we om

effectiever in te zetten op dit thema.

Grootschalige cyberincidenten kunnen een grote impact hebben op de openbare orde en

(fysieke) veiligheid van onze stad. Daarom wordt ingezet op (nieuwe vormen van) crisis-

beheersing. Daardoor zijn we met alle crisispartners voorbereid op een cybercrisis of

een crisis met een cybercomponent. Ook gaan we vormen van cybercriminaliteit die een

ondermijnende werking hebben tegen. Voorlichting moet leiden tot bewustwording van

risico’s en gedragsverandering en daarmee preventie.

28

3. Stad in balans

Er is de afgelopen periode met succes gewerkt aan een veilige, levendige en

leefbare stad met aantrekkelijke woon-, werk- en verblijfmilieus voor inwoners en

bezoekers. We zien een toename van mensen die graag in onze stad willen wonen,

van ondernemers die zich hier vestigen en mooie initiatieven ontplooien en van

toeristen die onze stad bezoeken.

Ambitie Een veilig woon, leef- en uitgaansklimaat in Rotterdam, waarin bewoners en bezoekers

zich vrij kunnen bewegen en kinderen veilig kunnen opgroeien. Tegelijkertijd voorkomen

van inmenging vanuit criminaliteit en vermindering van overlast.

Stimuleren, faciliteren en begrenzen Een stad in balans is essentieel voor een veilige stad. Dat betekent dat we elementen

die een stad levendiger maken stimuleren en faciliteren, maar waar nodig ook begrenzen.

Bijvoorbeeld als deze elementen een gezond en leefbaar woonklimaat belemmeren.

Het betekent dat we vertrouwen geven aan bewoners en ondernemers die initiatieven

ontplooien, maar dat we ook daadkrachtig optreden als men zich niet aan de regels

houdt.

3.1 Leefbare wijken Buurtbetrokkenheid en sociale controle in combinatie met toezicht en krachtig handhaven

waar nodig leidt aantoonbaar tot leefbare wijken. Een aanpak op maat doet recht aan de

ontwikkelingen in de samenleving en in de stad, aan de verschillen tussen wijken en aan

de verschillen in zorgen en problemen die Rotterdammers en ondernemers ervaren.

De gemeente geeft invulling aan het wijkgericht werken door zichtbaar en met de juiste

expertise aanwezig te zijn in de wijken. We staan voor uitdagingen in de wijken en werken

samen aan oplossingen. Wij zijn goed bereikbaar voor bewoners en ondernemers en we

spelen adequaat in op veiligheidskwesties. Door bewoners en ondernemers te laten

zien dat je er als overheid voor hen bent, vergroot je het vertrouwen dat zij in de overheid

hebben. Dit verbetert weer het gevoel van veiligheid.

30

Per wijk wordt een wijkagenda opgesteld, samen met partijen uit de wijk. De gemeente

bewaakt de voortgang en de realisatie van de gestelde doelen. In de meest kwetsbare

wijken hanteren we intensieve en integrale aanpakken en zetten we onder andere

stadsmariniers in. We organiseren stuurgroepen ‘Veilig in de wijk’ en andere

wijkgesprekken waar we met bewoners en ondernemers afspraken maken.

Ambitie Bewoners voelen zich veiliger in hun wijk. Bewoners bewegen zich vrij in hun wijk en

kinderen hebben een veilige plek om op te groeien.

Koers De uitkomsten van het wijkprofiel, de veiligheidscijfers én de veiligheidsbeleving, zijn

mede bepalend voor onze inzet in de wijken. Kwetsbare wijken kunnen rekenen op een

gerichte aanpak voor meer veiligheid. Maatwerk blijft het uitgangspunt. We ondersteunen

bewoners en ondernemers die zelf actie ondernemen om hun buurt veiliger en leef-

baarder te maken. We sluiten aan bij de problemen die bewoners ervaren en we treden

op als mensen zich niet aan regels houden.

We hebben extra aandacht voor wijken waar we risico’s zien, die kunnen leiden tot

achteruitgang van de veiligheid. Ook zijn we alert op delen van wijken, die ten opzichte

van de omgeving achterblijven. De basis van de aanpak voor al deze wijken is dat we

weten wat er speelt en dat we de achterliggende factoren en ontwikkelingen scherp

hebben.

We leggen daarom informatie van Rotterdammers en professionals naast de gegevens uit

het wijkprofiel en andere gegevens. Samen duiden we wat er aan de hand is en bepalen

we welke aanpakken en interventies nodig zijn.

Speciale aandacht gaat uit naar wijken op Zuid. Rotterdam Zuid is een gebied met

bovenmaatse uitdagingen, maar ook met grote potentie. Het Nationaal Programma

Rotterdam

Zuid (NPRZ) biedt mensen op Zuid kansen te investeren in zichzelf en in hun gezin via de

pijlers werk, wonen en onderwijs. Er wordt gewerkt aan aantrekkelijke wijken om in te

wonen en te leven.

32

Ondernemers hebben ook een bijdrage geleverd aan de positieve ontwikkeling en aan-

trekkingskracht van Rotterdamse wijken. Zij zijn de motor van de stad. Om aantrekkelijk

en leefbaar te blijven is het belangrijk om de winkelgebieden veilig en vitaal te houden

of maken. De meeste winkelgebieden in de stad zijn dit ook. Dit zorgt voor levendige

ontmoetingsplekken. Winkelgebieden die kwetsbaar zijn voor criminaliteit, zoals inbraak,

overval, diefstal en zakkenrollen en die te maken hebben met leegstand en onrendabel

winkelaanbod worden via een integrale en gebiedsgerichte aanpak ondersteund.

Ons doel is het tegenhouden en gericht aanpakken van criminaliteit gericht tegen

ondernemers en tegelijkertijd willen we de ondernemers ook weerbaar maken tegen de

risico’s van criminaliteit. We steunen ondernemers bij het verkrijgen van het Keurmerk

Veilig Ondernemen.

Straatintimidatie leidt tot aanpassingsgedrag bij vrouwen en/of LHBTI(+)-ers in de

openbare ruimte. Seksuele straatintimidatie tolereren wij niet en pakken we aan. Met

name door de Stop-app komen hotspots in beeld, zodat de pakkans wordt vergroot en

beter tegen daders kan worden opgetreden. Tegelijkertijd verhogen we de bewustwording

en daarmee gedragsverandering bij zowel slachtoffers, plegers als omstanders.

De huidige aanpak straatinitmidatie van vrouwen en LHBTI(+)-ers wordt geëvalueerd

en geoptimaliseerd.

Cameratoezicht kan worden ingezet als sluitstuk om de balans in wijken te waarborgen.

In de cameragebieden wordt steeds meer informatiegestuurd uitkijken en mobiel

cameratoezicht ingezet om flexibeler in te kunnen spelen op de actuele problematiek.

Naast de openbare orde is ook leefbaarheid een belangrijk thema. Hiervoor is een

intensieve samenwerking tussen de gemeentelijke meldkamer, handhavers en politie

van belang.

33

3.2 Levendige en gastvrije stad De huidige positieve ontwikkelingen juichen we als stad toe en tegelijkertijd brengen

ze ook nieuwe uitdagingen met zich mee. De toenemende aantrekkingskracht in

combinatie met de verdichting van de stad, tot 2022 worden 18.000 woningen gebouwd,

zorgt voor meer druk op het woon- en leefklimaat. We zetten in op een goed evenwicht

tussen horeca, evenementen en andere stedelijke functies. Dit vraagt om heldere

keuzes bij het beoordelen van aanvragen voor nieuwe horecagelegenheden en

evenementen en om innovatieve manieren van regulering en handhaving.

Ambitie Het versterken van de balans tussen veiligheid en een levendige en gastvrije stad.

Koers HorecaDe horecanota 2017-2021 biedt de komende jaren het kader om te zorgen voor balans

in de wijk, een veerkrachtige binnenstad, verantwoord ondernemen en de stad als

laboratorium. Horecabedrijven laten de stad bruisen, maar kennen ook een keerzijde,

zoals overlast en verstoring van de openbare orde.

We geven ondernemers ruimte om te experimenteren en staan open voor innovatie.

De combinatie van functies, zoals horeca met detailhandel, is een belangrijke ontwikke-

ling. Koppeling van het horecabeleid met detailhandelbeleid is dan ook van belang. We

zetten in op minder regels en lasten voor ondernemers en sturen op naleving van de

regels. Het uitgangspunt is dat ondernemers vertrouwen krijgen. Bij misbruik treden we op.

De positieve ontwikkelingen van Rotterdam weten sommige delen van de stad

onvoldoende te bereiken vanwege de aanwezigheid van malafide ondernemingen,

georganiseerde criminaliteit en overlast. Dit vraagt om extra aandacht en optreden.

Waar de balans ligt tussen de verschillende stedelijke functies is per gebied, wijk of

zelfs straat verschillend. Er zijn nieuwe horecagebiedsplannen vastgesteld om gebieds-

gericht te kunnen sturen op de horeca en maatwerk te kunnen leveren.

EvenementenEvenementen zorgen voor verlevendiging van de stad en bieden Rotterdammers de

gelegenheid elkaar te ontmoeten. Tegelijkertijd kunnen ze ook extra druk leggen op het

woon- en leefklimaat. Veiligheid is een randvoorwaarde voor een succesvol evenement.

35

De afgelopen jaren is een toename van het aantal aanvragen voor evenementen waar

te nemen. We zien daarnaast dat organisaties professioneler worden en de ambities van

de evenementen groeien. De evenementen zelf worden steeds groter en duren langer.

Van een echt ‘evenementenseizoen’ is geen sprake meer. Gedurende het gehele jaar

vinden er evenementen plaats. Naast de evenementen vinden er ook steeds meer

filmopnames plaats in Rotterdam.

De dreiging van extremisme en terrorisme wordt meegenomen in het evenementen-

vergunningentraject en in de uitvoering worden extra maatregelen ingezet. Deze

maatregelen zijn veelal niet zichtbaar, maar vergen een precieze afstemming tussen

de verschillende betrokken partijen.

Binnen onze opgave wordt de balans tussen veilig en aantrekkelijk steeds meer onder

druk gezet. Gezien het beperkt aantal beschikbare evenementenlocaties in de stad

met een concentratie van evenementen in het centrum en de toenemende druk op de

capaciteit van onze ketenpartners, is het van belang dat er meer evenementenlocaties

komen verspreid over de stad.

De komende collegeperiode wordt gewerkt aan een inhoudelijke aanpassing van het

beleid. Spreiding van evenementen in tijd en ruimte om de lusten en lasten evenwichtig

over de stad te verdelen is een belangrijk aandachtspunt. Uitgangspunt is het vertrouwen

in de ondernemer en organisator, mits alle noodzakelijke veiligheidsvoorzorgsmaatregelen

zijn geborgd.

Openbaar vervoerDe afgelopen jaren is de veiligheid in het openbaar vervoer, zowel objectief als subjectief,

flink gestegen. Een veilig openbaar vervoer draagt bij aan een aantrekkelijke en gastvrije

stad. Het is van groot belang de sociale veiligheid in het openbaar vervoer op minimaal het

huidige niveau te houden.

Er zal daarom door worden gegaan met de inzet van een aantal succesvolle maatregelen

en instrumenten, zoals de inzet van het OV-reis- en verblijfsverbod. Ook de risico-

gestuurde inzet van OV-surveillanten in de metro (in bijvoorbeeld het weekend en in

de avonduren) zal de komende collegeperiode worden gecontinueerd. In de opleiding

van de OV-surveillanten is er extra aandacht voor agressie-/zelfverdedigingstrainingen.

36

VoetbalBijzondere evenementen zijn de betaald voetbalwedstrijden in onze stad. Rotterdam

bruist en voetbal draagt daar sterk aan bij. We zijn met drie clubs vertegenwoordigd in

het betaalde voetbal. Met de jaarlijkse bekerfinale, interlands bij de vrouwen, mannen en

jeugd en de competitie-, bekerwedstrijden en Europese wedstrijden van onze clubs

bezoeken jaarlijks ruim 1,5 miljoen mensen, van buiten en binnen Rotterdam, onze

stad om een wedstrijd te zien.

We willen het bezoek van zoveel supporters in goede banen leiden. Er is ruimte voor een

ontvangst waarbij mensen zich welkom voelen, maar we grijpen indien nodig in om inci-

denten te voorkomen of te beperken. Zo maken we voetbal gastvrij, toegankelijk en veilig.

We gaan ons nog meer richten op een aanpak van degenen die de gastvrijheid in de

weg staan. Dat doen we sociaal-preventief, door mensen te wijzen op gevolgen van

ongewenst gedrag en door alternatieven te bieden. En daar gaan we ook voor zorgen met

een meer persoonsgerichte aanpak. Die aanpak is breder dan uitsluitend rond het voetbal en

richt zich op het beïnvloeden van het dag tot dag leven van deze personen, repressief

dan wel stimulerend.

Die aanpak kan het aan de andere kant mogelijk maken om minder generieke maatrege-

len voor alle bezoekers te treffen. Denk daarbij aan verplichte vervoersregelingen, beper-

kingen in de kaartverkoop en vroege aanvangstijdstippen. Een nog grotere gastvrijheid

voor alle bezoekers is belangrijk om ervoor te zorgen dat normaal gedrag de norm is en

dat afwijkend gedrag opvalt en onderling of repressief wordt aangepakt. We realiseren

ons dat dit misschien wel het belangrijkste instrument is om het voetbal in onze stad nog

gastvrijer en toegankelijker, en daarmee veiliger te maken.

De supporters zelf hebben daar een rol in. Zij zijn bepalend voor het gedrag dat wel en

het gedrag dat niet als normaal wordt ervaren in een stadion. Ook daarom zijn supporters

uitgenodigd om, samen met partners als politie en OM, mee te praten over het beleid.

Zo werken we aan een stad waarbij elke wedstrijd positieve kansen biedt en een feest

kan zijn.

Demonstraties De situatie in de wereld en de polarisatie van de samenleving zorgen in de praktijk voor

meer demonstraties die in hevigheid lijken toe te nemen.

38

Tegelijkertijd zien we dat de maatschappij intoleranter wordt richting mensen met een

afwijkende mening. Dit zorgt voor een uitdagende en complexe opgave, waarbij ook de

schaarste in ruimte en balans in de stad en in het centrum een aandachtspunt is.

Demonstreren is een grondrecht en vraagt een faciliterende houding van de overheid.

Het uitgangspunt is dat demonstraties kunnen plaatsvinden op de plaats en manier als

door organisatoren gewenst. Per geval bekijken de veiligheidspartners of eventueel

voorschriften nodig zijn voor een veilig verloop van de demonstratie voor zowel de

demonstranten als de omgeving.

3.3 Kwetsbare doelgroepen Iedereen moet steeds meer zelf regelen, terwijl de wereld complexer wordt. Waar eerder

de overheid de toegang regelde tot zorg, onderwijs, werk en pensioenen wordt er in de

participatiesamenleving meer van een ieder zelf verwacht. Niet alle Rotterdammers

hebben echter de vaardigheden om deze ontwikkelingen uit zichzelf bij te kunnen benen.

De vereiste zelfredzaamheid is niet voor iedereen haalbaar of direct aanwezig.

In de afgelopen jaren hebben we ons ingezet om daar waar zorg en veiligheid elkaar raken

beide aspecten te adresseren en acties te ondernemen. We zien hierbij dat mensen

die kwetsbaar zijn of verward gedrag vertonen zorg en ondersteuning nodig hebben

en soms ook overlast veroorzaken of voor hun omgeving als overlastgevend worden

beschouwd. We zien tevens een stijging van het aantal meldingen bij de politie rondom

incidenten van personen met verward gedrag. We willen verder gaan en onze methodieken

doorontwikkelen, waardoor we eerder en beter situaties inschatten en hierop passende

acties ondernemen. We hebben hierbij zowel oog voor het individu als voor de omgeving.

Ambitie Verbetering van de persoonlijke situatie en het voorkomen en verminderen van

recidive van overlastgevers. Daarnaast het voorkomen van maatschappelijke onrust

en/of onveilige situaties voor de persoon of omgeving.

Koers Uitgangspunt is dat een ieder zoveel mogelijk zelfstandig moet kunnen wonen in de wijken.

De aanpak vanuit de verschillende ketens (gebied, zorg, veiligheidshuis) vraagt om door-

ontwikkeling van een gezamenlijke visie vanuit de zorg- en veiligheidsdomeinen. We zijn

daarbij ook alert op veiligheidsrisico’s en we richten ons in het bijzonder op personen met

verward gedrag, jeugd en mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB).

40

Personen met verward gedragEr is sprake van een toename van het aantal meldingen van incidenten met personen

met verward gedrag. Deze toename is niet eenduidig te verklaren. Sommige mensen

vallen tussen wal en schip. Het is onze verantwoordelijkheid om risico’s in te schatten

en hierop actie te ondernemen om te voorkomen dat er onveilige situaties ontstaan.

Vanuit het Veiligheidshuis wordt integraal samengewerkt op de terreinen huisvesting,

begeleiding en zorg. Naast het Veiligheidshuis zijn er groepen waarvoor lokaal of

gebiedsgericht een aanpak vereist is. Dit gaan we de komende periode gezamenlijk

met de politie, veiligheidshuis en zorgketen vormgeven.

Mensen met een licht verstandelijke beperking Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) zijn oververtegenwoordigd in de

strafketen. Percentages variëren tussen de 40% en 60% onder (ex-)gedetineerden in

Rotterdam. Bij het overgrote deel van deze groep is sprake van multi-problematiek, zoals

schulden, GGZ-problematiek, gebrek aan dagbesteding en problemen met huisvesting.

De groep is extra kwetsbaar en beïnvloedbaar. Het besef van goed en slecht is vaak

onderontwikkeld. Daarnaast hebben deze mensen weinig inzicht in oorzaak-gevolg en

weinig leer- en probleemoplossend vermogen. Reguliere trajecten, interventies en

instrumenten blijken voor deze groep mensen weinig tot niet effectief. De opgave is om

voor deze groep, zowel in het zorg- en welzijnsdomein als in het veiligheidsdomein, in

de wijk en in het Veiligheidshuis, passende instrumenten en interventies in te zetten om

faalervaringen, uitval en recidive te voorkomen. Daarbij zijn ook kennis en vaardigheden

van medewerkers belangrijk om tijdig de LVB-problematiek te signaleren en

handelingsperspectief te hebben.

JeugdRotterdam is een stad met een relatief jonge bevolking. Daarmee is Rotterdam een stad

met veel potentie, een stad die groei in zich heeft. Tegelijkertijd zien we in een aantal

wijken hardnekkige jeugdproblematiek, die zich uit in jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit.

Bij veel jonge criminelen is er sprake van een licht verstandelijke beperking (LVB). Ruim

12% van de Rotterdammers ervaart overlast van groepen jongeren.

Jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit laat in de breedte een dalende trend zien. Toch zien

we ook een nieuwe lichting jonge veelplegers die opmerkelijk snel ‘’carrière’’ maakt in de

onderwereld.

41

Vaak met maar weinig antecedenten op hun naam als zij overgaan naar het

zwaardere werk. Ook worden daarbij zwaardere geweldsmiddelen niet geschuwd

wat maatschappelijke onrust veroorzaakt in de wijk.

Het aantal problematische jeugdgroepen is de afgelopen jaren stabiel, maar de aard en

omvang van jeugdgroepen is veranderd. Het profiel van jonge daders is ook veranderd.

Bovendien staan groepen steeds minder vast en wisselen ze snel van samenstelling,

zowel offline als online. Ook beïnvloedt social media meer en meer de straatcultuur en

conflicten tussen (groepen) jongeren beginnen steeds vaker online. We zien door social

media ook nieuwe onwenselijke fenomenen ontstaan die steeds vaker ook uitmonden in

confrontaties op straat. Met onze interventies willen we hier beter op aansluiten.

De Rotterdamse aanpak richt zich sterk op zichtbare overlast en criminaliteit. Minder

zichtbare problemen, bijvoorbeeld gezinnen met ernstige problemen die géén hulp zoeken,

bovenlokale criminele netwerken en negatieve voorbeelden, krijgen binnen de jeugdaanpak

niet de aandacht die ze verdienen. Deze factoren zijn wel van invloed op de zichtbare

overlast en criminaliteit. Daarom zoeken we naast een meer integrale samenwerking binnen

het jeugdbeleid ook meer aansluiting bij de aanpak ondermijnende criminaliteit.

We laten de komende jaren de aanpak van jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit nog meer

integraal onderdeel uitmaken van het Rotterdamse jeugdbeleid. Met ‘Beleidskader Jeugd

2015-2020 Rotterdam Groeit’ zet de gemeente in op het kansrijker, veiliger en gezonder

opgroeien van kinderen en jongeren in de stad. Daarbij spelen naast risicofactoren ook

beschermende factoren een grote rol.

Naast een gerichte inzet op de aanpak van overlast en criminaliteit is het van groot

belang om de vele risicosignalen van grensoverschrijdend gedrag goed in te schatten en

met betrokken instanties in te zetten op passende hulpverlening. Om dit te realiseren is

een goede samenwerking vereist tussen politie, wijkteams, jeugdbescherming en het

lokaal wijknetwerk. De meest criminele jongeren (kopstukken) krijgen via het Veiligheids-

huis Rotterdam-Rijnmond een gerichte aanpak. Binnen de aanpak van problematische

jeugdgroepen voeren we een groeps –en persoonsgerichte aanpak. Samen met de ouders

wordt een plan gemaakt om herhaling te voorkomen via de methodiek “ouders aan zet”.

42

3.4 WoonoverlastRotterdammers moeten veilig en onbekommerd in hun eigen woning kunnen wonen.

Woonoverlast wordt daarom niet getolereerd. Woonoverlast is een maatschappelijk

probleem omdat het de leefbaarheid in de wijk verstoort en een gevoel van onveiligheid

in de eigen woning geeft.

Ambitie De leefbaarheid in de wijk en het veiligheidsgevoel van de Rotterdammers wordt

verbeterd door woonoverlast aan te pakken. Het vertrouwen in de ketenaanpak, van

de melders van woonoverlast, neemt de komende vier jaar toe.

Koers Woonoverlast kan overal voorkomen, alle lagen van de bevolking hebben ermee te

maken. Deze overlast ontstaat door verschillende vormen van sociale en/ of maatschap-

pelijke problematiek. Denk bijvoorbeeld aan verschil in leefstijl, overbewoning, asociaal

gedrag, strafbaar gedrag, verstoorde (buren) relaties, schulden, uitzichtloosheid en

personen met verward gedrag. De aanpak van woonoverlast is een ketenaanpak, waarbij

veel partners betrokken zijn met verschillende achtergronden, denk bijvoorbeeld aan

veiligheid, huisvesting en zorg. Vanwege de impact van woonoverlast op de leefbaarheid

en de veiligheidsbeleving, heeft de gemeente de regie op deze ketensamenwerking. In

de samenwerking maken we gebruik van onze ervaringen, instrumenten en expertise en

die van onze partners, denk bijvoorbeeld aan buurtbemiddeling en de Wet aanpak

woonoverlast. Om de effectiviteit van de aanpak te vergroten en deze verder te

professionaliseren wordt er een nieuw ‘Actieplan aanpak woonoverlast’ ontwikkeld.

44

Quotes uit bijeenkomsten met bewoners, gebiedscommissies en partners

‘Veiligheid gaat

hand in hand met

vertrouwen’

‘Het gaat om vertrouwen en dat ontbreekt.

Veel meer inwerken op dat Gevoel’

‘Ieder individu doet

ertoe! Uniciteit vieren

als kracht’

‘Een buurt die er

verzorgd uitziet’

‘Meer ogen,

meer oren, meer

buurtpreventies’

‘Elkaar kennen en

binding met de wijk’

‘Kwetsbare bewoners die onvoldoende

zorg krijgen voelen zich in hun eigen huis

onveilig’

‘Bij mensen achter

de voordeur komen,

vertrouwen geven,

belangstelling tonen’

‘Veilig Rotterdam is een stad waar bewoners zich

verantwoordelijk voelen voor veiligheid van anderen’

‘Autoterreur is

verschrikkelijk,

maak het fysiek

onmogelijk om te

scheuren’‘Samen doen,

schept vertrouwen en

maakt verbinding’

‘Groene leefomgeving,

een prettige buitenruimte

haalt mensen uit hun

huizen en dat verbindt’

‘Een veilige stad is als ik me binnen

en buiten mijn woning veilig voel’

‘Veiligheid is 24 uur per dag

veilig kunnen bewegen op

straat, ook ouderen en vrouwen’

‘In het centrum zijn er

te weinig groene plekken’

‘Meer wijkagenten,

meer camera’s,

meer aandacht voor

verkeersveiligheid’

‘Een zichtbare en

actieve politie die

optreedt als het

nodig is’

Samen aan zet

als we op blijven letten, gaat alles oké

tijden veranderen, wij veranderen mee

voet bij stuk houdend, passend handhavend

bouwend aan later, aan gister schavend

veilig maakt vrij maar het zet ons te kijk

waar niet iedereen welkom is of niet gelijk

dus maken we hier werk van onze wet

voor ’n stad die we delen, zijn we samen aan zet

thuis voor een ieder die d’r aan bijdraagt

omdat levendigheid om jou én om mij vraagt

een beetje van beiden, om te zorgen

dat we in evenwicht bewegen naar morgen

Derek Otte

Stadsdichter