Veeteelt januari 1/2 2013

IN DIT NUMMER

JAARGANG 30 NR.1 JANUARI 1/2 2013

KERSTQUIZ

Quizkalf Malina vindt onderdak in Zeewolde

SPECIAL MAIS

Meer kolfaanzet door mixen van maisrassen

CRV KOE-EXPO

Regerend nationaal kampioene Betty zegeviert in Gent

VX01-cover.indd 2 11-01-13 12:58

VX20_p02.indd 2 10-12-12 09:27

VX01_p03.indd 21 15-01-13 11:56

VX01_p04.indd 16 15-01-13 11:57

R u b R i e k e n 7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 17 even geen boer: drager 25 koepad 53 uit de dierenartspraktijk: maagdarm-

wormen 57 Diergezondheidsnieuws 65 boerengeluk: op rolletjes 67 koeienbloempjes 72 Voer voor boer 74 Agenda

R e p o R tA g e s 18 Zestien honderdtonners in vijf jaar tijd bij de broers De boer 54 Canadese Robert byvelds zet in op

automatisering

t h e m A b i j e e n k o m s t e n 23 studiedag para-tbc te merelbeke 29 symposium economisch weiden te

nijkerk 51 platform Roodbont te Laren 66 Zuid-hollandse FVZh te Waarder

g e Z o n D h e i D 24 mineralen meten in tankmelk

n R m 27 schilderijen nRm-winnaressen

k e R s t W e D s t R i j D 42 malina 6 verhuist naar Zeewolde

F o k k e R i j 46 Fleckviehkruislingen profiteren van heterosis

V L e e s V e e 48 Werken als cowboys in brazilië

maisspecialRassenkeuze

De wereldwijde handel in lactose is de af-gelopen jaren fors gegroeid. In Amerika betaalt de zuivelindustrie al voor lactose, in Europa ligt betaling in het verschiet.

hoofdartikelhet belang van lactose neemt toe

CRV koe-expoVlaanderens mooiste

Maismixen en mais onder fo-lie vragen om specifieke ras-eigenschappen.31 Betty de Blier bleek in Gent het

sterkst bij zwartbont. Annelies blonk uit in het roodbontveld.59

12

Alexander Vandermeulen: ‘het is goed dat de consu-ment ziet hoe efficiënt wij ons vee houden.’ 48

Robert byvelds: ‘Zestig melkkoeien per melkrobot is echt het maximum.’ 54

piet de boer:‘bij elke nieuwe honderd-tonner eten we nog een gebakje.’ 18

i n h o u D

5V E E T E E L T j A n u A R i 1 / 2 2 0 1 3

VX01-inhoud.indd 5 15-01-13 12:03

VX01_p06.indd 16 15-01-13 11:59

Het jaar 2013 belooft een spannend fok-kerĳ jaar te worden. Zo start het jaar al

vroeg met de strĳ d om de Europese titel in het Zwitserse Fribourg. Dit jaar nemen daar ook Nederlandse en zeer waarschĳ nlĳ k Bel-gische dieren aan deel. Wie weet, kunnen ze iets betekenen op internationaal niveau.Spannend zal ook het moment zĳ n waarop de Amerikaanse genoomtest dit voorjaar vrĳ ge-geven wordt. Vol verwachting volgen (top)fok-kers de ontwikkelingen. Krĳ gen fokkers meer kansen voor het vermarkten van hun stieren of zal stieren leveren aan de ki steeds meer een fokkerĳ spel worden voor een handjevol liefhebbers en handelaren? Mogelĳ k wordt 2013 wel het jaar van de door-braak van hoornloze stieren. Afgelopen tĳ d bezaten de internationale veilingtoppers vaak al stambomen met hoornloze verervers en dat lĳ kt een vervolg te krĳ gen. Het aanbod aan hoornloze stieren op de stierenkaarten neemt steeds verder toe. Roodbonte hoornlo-ze stieren kunnen nu al wedĳ veren met hun

gehoornde soortgenoten. Nu de interesse van het grote publiek nog. Wellicht verwelkomen we dit jaar nog een hoornloze stier die toegan-kelĳ k wordt voor alle veehouders en de inse-minatielĳ sten gaat beheersen.In het jaar 2013 worden ook de kalveren gebo-ren die in het quotumloze 2015 de melktank vullen. Een juiste stierkeuze speelt daarom juist nu een grote rol. Welk type koe past het beste in het quotumloze tĳ dperk? Koeien met gehalten? Of zĳ n het koeien met een hoge melkaanleg en daarmee een hoge lactosepro-ductie? Lactose draagt immers structureel fl ink bĳ aan de winst bĳ kaasfabrieken. Wan-neer lactose echt omgezet wordt in melkgeld, dan zou dat ook een andere fokkerĳ benade-ring kunnen betekenen. Maar ach, wie nuchter nadenkt weet ook dat fokkerĳ een kwestie is van lange adem. Vast-houden aan een fokdoel, doordachte paringen maken en koeien fokken die bĳ je bedrĳ fsdoel passen is veel belangrĳ ker dan de waan van de dag. Ook in het fokkerĳ jaar 2013.

Jaap van der Knaap 2013, een veelbelovend fokkerĳ jaar

Rouwadvertentie voor Sunny Boydochter Kok 52In memoriam: Kok 52. De zeventienjarige Sunny Boydochter Kok 52 van Gerrit en Greta Vlug kreeg een echte rouwadvertentie in Dagblad Waterland. Haar eigenaren uit Watergang vonden dat ze dat wel verdiend had vanwege de band die ze hadden opgebouwd met ‘Ouwe Kok’ en vanwege de torenhoge levensproductie van Kok . Gelezen op: www.noordhollandsdagblad.nl

Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳ nt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactiehoofdredacteur Jaap van der Knaapadjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳ men van Zessen fotografi e Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weidenvormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onidaaan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ , Wichert Koopman, Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adresNederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem,telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06e-mail [email protected]

abonnementsprĳ s/jaarNederland en België € 66,30 overige landen € 125,35 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.Prĳ zen excl. 6% btw. Abonnementen zĳ n gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳ ks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳ k per kwartaal.Bel voor opgave van een abonnement:Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440)België: VRV-klantendienst (078 15 44 44)e-mail [email protected]

advertentie-afdelingJannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visserpostbus 454, 6800 AL Arnhemtelefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824e-mail [email protected]

illustraties/foto’sDe foto’s zĳ n van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳ n de foto’s van Kobe Rull, Alexander Vandermeulen en Sputnic TV (48, 49), Lia van der Weg (51), Boehringer Ingelheim (57), Els Korsten (66) en Roto Grind (73).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳ kheid aanvaarden voor mogelĳ ke onjuistheden of onvolledigheden.

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

C O L O F O N

Betty de Blier van Patrick Van Hoof en Linda Boonen uit Mortsel zet haar zegereeks voort in GentFoto: Kristina Waterschoot

V A N D E R E D A C T I EV A N D E R E D A C T I E

V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3 7

Opmerkelĳ k

VX01-editorial.indd 7 15-01-13 14:34

Acht Nederlandse koeien doen mee aan EKAan het Europees kampioenschap in Fribourg in Zwitserland doen vier rood-bonte en vier zwartbonte koeien uit Ne-derland mee. Bij zwartbont dingt onder meer Twente Dairies JT Millenium 1 mee naar de EK-titel. De dertien jaar oude Convincerdochter van Jos en Harrie Tij-huis uit Hooghalen krijgt in Fribourg ge-zelschap van Veenhuizer Damion Win-nie (v. Damion) van Olf en Jannes Uineken uit Dalen. Twee zwartbontvaar-zen uit Nederland maken in Fribourg

hun opwachting in de ring: Southland Alex. Carola 11 (v. Alexander) van Johan en Evelien van Beek uit Teteringen en Damion Joy (v. Damion) van Jacob Wijn-ker en Ina van Ark uit Avenhorn. Wijnker gaat met twee dieren naar het EK. Hij neemt ook de roodbonte Zeedie-ker Roseanna (v. Advent) mee. Ook de recent voor de tweede keer gekalfde NRM-kampioene Barendonk Brasilera 12 (v. Classic) van Jan en Liesbeth Herma-nussen uit Beers mengt zich in Zwitser-

land in de strijd, net als JU Lonia 154 (v. Tequila) van Johan Uenk uit Nijbroek. De oudste Nederlandse deelneemster bij roodbont is de vijf jaar oude Paris. De Rustlerdochter van Gerrit Jan Klein Tese-link uit Harfsen gaat daarmee terug naar haar geboorteland; Klein Teselink kocht haar in Zwitserland. De koeien reizen in één vrachtwagen naar Zwitserland. De kosten van deelna-me – alleen transport kost al zo’n 7000 euro – komen voor rekening van de deel-nemers, die hopen een aantal sponsors te vinden. CRV sponsort de deelnemers met 500 euro per dier. Voorafgaand aan de keuring moeten de koeien op het eigen bedrijf vier weken in quarantaine. Op maandag 25 februari reizen de Nederlandse koeien af naar Zwitserland. Het EK vindt plaats op za-terdag 2 maart. Nederland vaardigt geen landengroep af. Wel doen Lars van Loenhout en Jeroen van Beek namens Nederland mee aan de competitie voor de Young Breeders.

Bons-Holsteins Ella 158, de algemeen kampioene van de HHH-show, is inge-schreven met 93 punten. De 1,56 meter grote Mailingdochter van Nico, Lianne en moeder Dikkie Bons uit Ottoland kreeg 94 punten voor frame, 91 voor ro-buustheid, 93 voor uier, 92 voor benen en 93 punten voor algemeen voorko-men. Ella 158 is de eerste 93 puntenkoe van de familie Bons. Eind 2011 was ze al ingeschreven met 91 punten.

Jacoba 8 is niet meerIn december is oud-NRM-kampioene Stouwdamshof Jacoba 8 op zeventien-jarige leeftijd afgevoerd. Stouwdams-hof Jacoba 8, in eigendom van de familie Van ’t Hof uit het Gelderse Oos-terwolde, werd tijdens de NRM van

2002 uitgeroepen tot algemeen kampi-oene roodbont. Voor de Liza’s Cave-mandochter was het de kroon op een omvangrijke keuringscarrière.De met 91 punten ingeschreven Jacoba 8 produceerde 118.123 kg melk met 4,13% vet en 3,39% eiwit. ‘Jacoba 8 was het afgelopen jaar al niet meer in productie en we hielden haar op de wei’, vertelt Gerrit van ’t Hof, die aangeeft dat ouderdom de koe steeds meer parten begon te spelen. ‘Voor ons was Jacoba een heel bijzondere koe waar we veel plezier van hebben ge-had. Op stal had ze een heel prettig ka-rakter, maar op keuringen was ze altijd extreem nerveus. Daar stond ze echt om bekend. Het voorbrengen leverde regelmatig spierpijn op.’Van ’t Hof melkt nog altijd een groot aantal dochters en kleindochters van Jacoba 8. ‘Dat doen we met veel voldoe-ning. Wij waren vroeger echte zwart-bontfokkers, maar dankzij Jacoba is de helft van onze melkveestapel roodbont geworden.’

In 2008 maakte Veeteelt videobeelden van Jacoba 8 en interviewde Gerrit van ’t Hof. Bekijk het filmpje op www.veeteelt.nl

In 2010 namen geen Nederlandse koeien deel aan het EK

Durham streeft in VS Elevation voorbijIn de Verenigde Staten is Regancrest Elton Durham zijn landgenoot Elevation voorbij als leverancier van de meeste excellente koeien. Van Durham zijn in-middels ruim 4400 dochters excellent ingeschreven. Nummer twee Round Oak Rag Apple Elevation kwam tot een totaal van 4158 excellente dochters. Nummer drie in de rangschikking is Walkway Chief Mark. De stieren waren alle drie in eigendom van de Amerikaanse ki-orga-nisatie Select Sires.

Dankzij Jacoba 8 is de veestapel van Van ’t Hof nu voor de helft roodbont

Tabel 1 – Top drie overige rassen (GES, december 2012, roodbontbasis en indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i))

HHH-winnares Ella 158 krijgt 93 punten

V E E T E E L T V E N S T E R

8 V E E T E E L T j A N u A R i 1 / 2 2 0 1 3

VX01-venster.indd 8 15-01-13 16:05

In Duitsland is de stier Leif gestorven. De Lukaszoon was met zijn dertien jaar de oudste stier van de Duitse ki-organisatie Rinderzucht Mecklenburg-Vorpommern. Leif is gefokt door de familie Seeger uit Grossenkne-ten. Hij kreeg zijn eerste fokwaarden in 2004. Leif stond bekend als een stier die krachtige, gezonde koeien leverde die lang meegaan. Vanwege zijn ma-tige fokwaarde voor benen – inmiddels opgekrikt naar 101 – lieten Nederlandse veehouders hem in eerste instantie links liggen. Op dit moment leveren ruim 120 Nederlandse en Vlaamse dochters een bij-drage aan de fokwaarden van Leif, die uitkomen op 180 nvi, 14 inet en 105 exterieur. In totaal verkocht RMV zo’n 400.000 doses van Leif.

Nastygirl prolongeert titelVoor de tweede maal op rij heeft Loh Nastygirl het WEU Konvent op haar naam geschreven. De Marbachdochter van Bernd Schul-te-Lohmöller uit Rhede legde in Oldenburg beslag op het alge-meen kampioenschap en de senio-rentitel. Nastygirl was niet de enige koe die een titel prolon-

geerde. Stalgenote SLH Ginger (v. Lightning), die vorig jaar nog de vaarzentitel won, zegevierde nu in de middenklasse. Bij de vaarzen ging het hoogste eremetaal naar WWW Leda (v. Bi-gest), in gezamenlijk eigendom van Strudthoff, Hatke en Schulte-Lohmöller uit Geveshausen.

Algemeen kampioene WEU Konvent: Loh Nastygirl (v. Marbach)

Leif leeft niet meer

Montbéliardestier Baxter neemt koppositie over van Natif JbBij de montbéliardestieren duikt met de Interbull-draai een nieuwe naam op in de vorm van Plumitifzoon Baxter. Een totaal van negentien dochters op Vlaams-Nederlandse bodem stuwde de

nvi-fokwaarde van Baxter met 37 punten omhoog tot 117 nvi op roodbontbasis.In volgorde blijft elke top drie van overi-ge rassen onveranderd. Opvallend is wel de gestegen index van de Scandinavisch-

roodbontstier R David. Toevoeging van nieuwe gegevens leidt tot een plus in ki-logrammen melk, waardoor ook de nvi-fokwaarde stijgt met 31 nvi tot een to-taal van 214 nvi.

naam stier vadereig./imp. betr. nvi

kg melk

% vet

% eiwit inet

dgn.lvd

uier-gez. vruchtb. frame robuusth. uier benen tot.

brown swissVigor (i) President CRV/GGI 78 +267 –226 –0,16 +0,07 –57 +864 108 104 106 — 106 118 113Simon Even Simon Samen 84 +263 –377 –0,07 +0,13 –57 +757 111 104 102 — 99 121 108Encore Even GGI 89 +241 –479 +0,57 +0,38 +106 +490 106 105 102 107 99 116 107fleckviehRau Rumba Xsires 90 +106 –236 –0,15 –0,05 –101 +321 104 108 104 99 95 111 102Romel Romen GGI 80 +101 –162 –0,25 +0,01 –77 +160 103 112 95 93 93 109 97Vanstein Randy CRV/GGI 90 +97 +119 –0,03 +0,02 +33 +38 101 108 99 94 94 109 99montbéliardeBaxter (i) Plumitif K&L 41 +117 +1182 –0,36 –0,10 +178 +186 107 — — — — — —Natif Jb Faucon K&L 95 +105 –238 –0,04 +0,07 –39 +113 107 104 100 99 94 111 100Redon Isangrin K&L 90 +104 +245 +0,00 +0,02 +67 +296 109 101 99 101 95 104 98Scandinavisch roodbontR David Fyn Aks K&L 84 +214 +1172 –0,47 –0,18 +121 +1024 104 104 97 95 98 106 99R Bangkok (i) T Fjembe K&L 64 +158 +392 –0,06 –0,06 +62 +635 111 103 — — — — —O Brolin Laurilan Ipollo CRV 91 +143 –114 +0,06 +0,08 +11 +740 107 107 94 92 95 103 95

Knoef: vijftig honderdtonnersJos en Ingrid Knoef uit Geesteren hebben de vijftig-ste honderdtonner op hun bedrijf verwelkomd: Big Clara 120 (v. Hunter). Eerder dit jaar doorbrak haar moeder Big Clara 115 (v. Boudewijn) ook die grens.In 1997 behaalde de eerste koe op het Overijsselse bedrijf de 100.000 kg melk. Sunny Boy had het grootste aandeel in de honderdtonners op het be-drijf van Jos en Ingrid Knoef. Hij leverde er acht, terwijl Lord Lily, F16 en Jabot elk vier honderdton-ners voor hun rekening namen.Behalve honderdtonners bracht het bedrijf ook al veel tientonners voort: in totaal negentien stuks. De familie Knoef is daarmee recordhouder.

Tabel 1 – Top drie overige rassen (GES, december 2012, roodbontbasis en indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i))

9V E E T E E L T J a N u a r i 1 / 2 2 0 1 3

VX01-venster.indd 9 15-01-13 16:05

VX20_p10,11.indd 10 10-12-12 11:02

VX20_p10,11.indd 11 10-12-12 11:02

Het is nog maar een paar decennia geleden dat wei werd gezien als een afvalproduct. De waterige substantie

die overblijft na de kaasproductie, werd aan de varkens gevoerd of uitgereden als meststof voor het land. Melkfa-brieken loosden het als afvalwater. In 1970 was niet meer dan vijf procent van de wei bestemd voor menselijke con-sumptie, becijferde het Productschap Zuivel in een rapport over de toepassing van zuivelproducten. Nu, anno 2013, is er een wereld aan producten die wei-ingrediënten bevatten.

Handel in lactose neemt toeMet name de lactose uit wei wordt ingezet als waardevol ingrediënt. Het is minder zoet dan gewone suiker en komt veel voor in frisdrank en chocola. Maar de belangrijkste toepassingen zijn die in babyvoeding en medicijnen. ‘Lac-tose is geschikt als dragerstof in tabletten en wordt toege-past in inhalatiesystemen om medicatie toe te dienen’, ver-telt Toon van Hooijdonk, hoogleraar zuivelkunde aan Wageningen UR. Zo bestaat een tablet voor het overgrote deel uit lactose uit wei. In babyvoeding is lactose belangrijk omdat het identiek is aan lactose in borstvoeding. Veelbete-kenend is volgens Van Hooijdonk ook de toepassing als pre-bioticum. ‘Door biochemische bewerkingen met enzymen ontstaat galacto-oligosacharide, een stof die in de dikke darm als prebioticum het bacterieleven stimuleert.’ De waarde van wei-eiwitten en lactose is sterk afhankelijk van deze toepassingen. Lactose voor veevoer heeft de laag-ste waarde, lactose voor babyvoeding is waardevoller en de waarde voor de farmaceutische industrie is verreweg de

Lactose wint aan belangZoektocht naar waardering van lactose via de melkprijs

De wereldwijde handel in lactose groeit fors. Zuivel-

producenten halen lactose uit de wei die overblijft

na het maken van kaas. Met name de toepassingen

in babyvoeding en de farmaceutische industrie zijn

lucratief. In Amerika betaalt de zuivelindustrie al voor

lactose, in Europa ligt dat in het verschiet.

tekst Tijmen van Zessen

H O O F D A R T I K E L

productie (x 1000 ton)

index 2006 = 100

export (x 1000 ton)

index 2006 = 100

EU 27 380 124 145 140Verenigde Staten 400 119 312 131Nieuw-Zeeland n.b. — 19 51overige landen n.b. — 29 152totaal n.b. — 505 127

Tabel 1 – Handel en productie van lactose in 2011 (bron: PZ)

12 V E E T E E L T j A n u A R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01-hoofdartikel.indd 12 15-01-13 14:09

hoogste. Vast staat dat de wereldwijde handel en omzet in lactose sterk is toegenomen (tabel 1). Lactose wint dus aan belang. Maar door de grote spreiding in toepassingen is het lastig om een marktnotering te publiceren voor lactose. In Europa bestaat die notering vooralsnog niet, in Amerika echter wel. Amerikaanse melkveehouders krijgen de lacto-se ook uitbetaald op hun melkgeldafrekening (zie kader en figuren 1 en 2 op pagina 14).

Betalen voor lactoseIn Europa is er nog geen zuivelverwerker die betaalt voor lactose. Die situatie zou op niet al te lange termijn wel eens kunnen veranderen. In februari belegt FrieslandCampina themabijeenkomsten voor haar leden en bespreekt daarin de mogelijkheid om in de toekomst te sturen op de samen-stelling van de melk. Dit jaar kijkt de onderneming sterk naar de betekenis van ‘dairy based products’, waar farma-ceutische lactose een voorbeeld van is. In de uitnodiging voor de bijeenkomsten verwijst de zuivel-afnemer naar de strategie om te groeien en meerwaarde te creëren in de categorieën baby- en kindervoeding, zui-veldranken en merkkaas. Om beter te kunnen inspelen op die markten, is de samenstelling van melk belangrijk. ‘Moge-lijk ontstaat er een andere situatie als het gaat om het sturen in de gehalten voor vet en eiwit. Dit is reden om tijdig te kij-ken naar de waardeverhoudingen van melkcomponenten als vet en eiwit binnen de garantieprijs en gewenste aanpassin-gen te doen’, stelt FrieslandCampina in de uitnodiging. FrieslandCampina noemt lactose niet expliciet, maar dat er over gesproken wordt, ligt wel voor de hand. In het jaarver-slag van 2011 meldt de zuivelcoöperatie al dat weiproduc-ten een sterke prijsstijging doormaakten en dat het resul-taat verbeterde door de sterk toenemende vraag naar farmaceutische lactose. En in het halfjaarbericht van 2012 berichtte het bedrijf over het goed presterende DFE Phar-ma, het bedrijfsonderdeel van FrieslandCampina dat we-reldwijd leider is op het gebied van de productie van dra-gerstoffen voor medicijnen.Al met al ligt het voor de hand dat FrieslandCampina voor-stellen neerlegt om lactose mee te nemen in de melkprijs. Ook omdat dit jaar de melkprijssystematiek wordt geëvalu-eerd, zoals dat elke drie jaar gebeurt. Jan-Willem ter Avest, perswoordvoerder van FrieslandCampina, spreekt het be-richt niet tegen, maar wil er vooruitlopend op de ledenbij-eenkomsten niet op ingaan.

Samenhang tussen grondstoffenBij de Europese koepel van zuivelverwerkers (EDA) wordt niet vreemd opgekeken van het idee om lactose in de melk-prijs te waarderen. ‘Op zichzelf zou het helemaal niet onlo-gisch zijn om op lactose uit te betalen. In het verleden was het niet relevant, maar wei-eiwitten en lactose vormen een steeds belangrijkere component. Het is een goede zaak om de melkprijs meer specifiek aan de feitelijke markt te kop-

Lactose wint aan belangZoektocht naar waardering van lactose via de melkprijs

Gezien de marktontwikkelingen is het niet ondenkbaar dat de zuivelindustrie lactose opneemt in uitbetaling van het melkgeld

13V E E T E E L T j a n u a r i 1 / 2 2 0 0 9 13V E E T E E L T j a n u a r i 1 / 2 2 0 1 3


Lactosegehalte moeilijk te sturen via voeding of fokkerij

Lactose telt mee in Amerikaanse melkprijs

Wie meer lactose wil produceren, zal zich vooral moeten richten op een ho-gere productie per koe. De inzet van melkstieren of melkdrijvende (zetmeel-rijke) voeders dragen bij aan een hogere lactoseproductie per koe. Lastiger is het om het percentage lactose te stimule-ren. Elke kilo melk bevat een min of meer stabiel lactosegehalte van 4,5 pro-cent. Dat komt doordat lactose het

sluitstuk is van de melkproductie: de hoeveelheid lactose die een koe kan produceren, bepaalt de hoogte van haar melkproductie. Lactose wordt in de uier gevormd uit glucose en is belangrijk voor de osmoti-sche waarde in het lichaam van de koe. De osmotische waarde geeft het aantal opgeloste deeltjes in een cel aan. Voor het goed functioneren van het lichaam

is deze waarde in alle lichaamscellen gelijk. In de uier passeren melk en bloed elkaar, waardoor de osmotische waarde van melk en bloed altijd gelijk is. Produceert een koe meer lactose, dan stijgt haar melkproductie om con-centratieverschillen tussen melk en bloed te vermijden. De gehalten aan vet en eiwit worden daarmee overigens ‘verdund’ omdat ze extra ‘water’ in de melk stopt.Als gevolg van dit osmotische proces is er tussen koeien weinig variatie in lac-tosegehalte, in tegenstelling tot vet en eiwit. Wel is het zo dat vaarzen en verse koeien doorgaans een hoger lactosege-halte hebben. De figuren 3 en 4 geven de verschillen in spreiding weer tussen vet en lactose. Hoewel het percentage lactose met 0,48 wel een vrij hoge erfe-lijkheidsgraad heeft, is er door de klei-ne spreiding foktechnisch maar lang-zaam in te sturen.

De melkprijs in de Verenigde Staten be-staat uit vier verschillende ‘klassen’. Melk in klasse 1 vertegenwoordigt de waarde van drinkmelk, die in klasse 2 yoghurt en ijs, die in klasse 3 kaas en de vierde klasse vertegenwoordigt de op-

brengsten uit boter en poeder. Via een gewogen gemiddelde van deze vier prij-zen ontstaat een zo eerlijk mogelijke melkprijs. ‘De prijs van klasse 3 is de voornaamste’, legt Goedhart Westers uit. De manager business development

van de Amerikaanse zuivelaar Grass-land Dairy Products weet dat de kaas-producenten hoge winstmarges halen met hun weiproducten. Vandaar dat de ‘kaasmelkprijs’ gebaseerd wordt op no-teringen voor zowel vet, eiwit als ‘other solids’ (figuur 1), waar wei-eiwitten en lactose een belangrijke basis voor vor-men. ‘Een kilo melk bevat ongeveer 3,5 procent vet, 3,1 procent eiwit en 5,9 procent other solids, vooral lactose. De waarde van een kilo eiwit is nog steeds 6 à 7 keer zo hoog als die van een kilo lactose, maar omdat het gehalte aan lactose hoger is, maakt dit alsnog een substantieel deel uit van de melkprijs. In 2012 waren er zelfs maanden dat lac-tose meer dan vijftien procent deel uit-maakte van de prijs.’ Figuur 2 toont de toenemende betekenis van lactose.

percentage vet2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7

frequ

entie

in d

e po

pula

tie

percentage lactose

frequ

entie

in d

e po

pula

tie

2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7

Figuur 3 – Spreiding vet (bron: WUR) Figuur 4 – Spreiding lactose (bron: WUR)

jaar

% la

ctos

e in

de

mel

kprĳ

s

0

5

10

15

20

25

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2009

2008

2010

2011

2012

jaar20

0020

0120

0220

0320

0420

0520

0620

0720

0920

0820

1020

1120

12

prĳz

en v

an la

ctos

e en

wei

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2lactose wei

Figuur 2 – Relatieve aandeel lactose in melkprijs VS (bron: Grassland Dairy)

Figuur 1 – Prijs lactose en wei-eiwitten in VS in dollar/lbs (bron: Grassland Dairy)

pelen’, zegt Joop Kleibeuker, secretaris-generaal bij de EDA. Naarmate meer pro-ducten bijdragen in de melkprijs kan dat volgens hem ongewenste prijsfluctuaties afvlakken.Maar Kleibeuker waarschuwt ook voor te hooggespannen verwachtingen, de opbrengsten van lactose zitten nu indi-rect al verrekend in de melkprijs. ‘Op de wereldmarkt voor zuivel bestaat boven-dien veel samenhang tussen de zuivel-grondstoffen. Als magere melkpoeder in

prijs daalt, gaat de prijs van weipoeder ook omlaag. Zuivelfirma’s schakelen tussen de diverse zuivelproducten.’ Naarmate producten exclusiever zijn en meer marge vertegenwoordigen (zoals dat geldt voor lactose) liggen er wel kan-sen om aan die uitwisseling te ontko-men. Kleibeuker: ’FrieslandCampina is wereldwijd een van de grootste produ-centen van lactose. De waarde is op zich lager dan die van eiwit, maar het is des-alniettemin een interessante grondstof.’

Hoogleraar Toon van Hooijdonk is het met Kleibeuker eens. ‘Het zou mij niet verbazen als veehouders in de toekomst beloond worden voor lactose.’ DOC, Bel Leerdammer en Milcobel laten desge-vraagd weten nog niet van plan te zijn om hun leveranciers op lactose te belo-nen. Met name de beperkte mogelijkheid om als veehouder te kunnen sturen op lactose (zie kader) is een belangrijk argu-ment om lactose vooralsnog niet mee te nemen in de melkprijsbepaling. l

H O O F D A R T I K E L

14 V E E T E E L T j A n u A R I 1 / 2 2 0 1 3


15V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01_p15.indd 15 15-01-13 11:35

VX01_p16.indd 16 15-01-13 11:37

Naam: Jan LindeWoonplaats: Zuidwolde

A lle begraafplaatsen in de buurt van Zuidwolde kent hĳ op zĳ n duimpje. Jan Linde (58) heeft geen alledaagse bĳ baan. Zo’n

dertig keer per jaar verwisselt hĳ zĳ n overall voor een donker pak. De Drentse veehouder, die in 2008 stopte met melken en als jong-veeopfokker verder ging, fungeert tĳ dens begrafenissen als drager en als chauffeur van de rouwauto. Bĳ na 25 jaar geleden klopte zĳ n klauwverzorger, die ook uitvaart-leider is, aan bĳ Linde. Of hĳ drager wilde worden. ‘In eerste instan-tie reageerde ik afwĳ zend. Het leek me veel te triest werk. Dat

kwam misschien ook omdat mĳ n vader jong is overleden. Daar had ik geen prettige herinneringen aan.’ Maar toen een neef

van Linde ook als drager aan de slag ging, bedacht hĳ zich. In kleine notitieboekjes houdt Linde precies bĳ aan welke begrafe-nissen hĳ heeft meegewerkt. Nauwgezet noteert hĳ de datum van de laatste gang, de naam en de leeftĳ d van de betreffende persoon. Op 30 oktober 1989 was zĳ n eerste begrafenis. Inmiddels heeft hĳ er al heel wat meegemaakt. ‘Ik heb er lang over gedaan om het gewoon te vinden en eigenlĳ k vind ik het nog steeds bĳ zonder. Het is dankbaar werk. Soms lopen de emoties hoog op, dan is het goed dat er mensen bĳ zĳ n die het hoofd erbĳ houden. Het geeft voldoe-ning als alles goed verlopen is en de mensen tevreden zĳ n.’Als chauffeur kan Linde elk moment van de dag gebeld worden. ‘Dan laat ik mĳ n werk liggen. Ik heb zelfs wel eens tĳ dens het melken de koeien eerst weer de stal ingestuurd.’ Voor hĳ de auto instapt, springt Linde altĳ d eerst onder de douche. ‘Mensen mogen best weten dat ik boer ben, maar ze hoeven het niet te ruiken.’ Allerlei begrafenissen woonde Linde bĳ . Van jonge kinderen tot oude mensen, van mensen die lang ziek zĳ n geweest tot mensen die plotseling overlĳ den. Maar napraatsessies – voor ambulance-medewerkers of politiemensen de gewoonste zaak van de wereld – zĳ n er voor Linde en zĳ n collega’s niet bĳ . ‘Je moet thuis wel een klankbord hebben’, geeft hĳ aan. ‘Het is ook heerlĳ k om na een begrafenis gewoon weer op de boerderĳ aan het werk te zĳ n.’Maar niet altĳ d zĳ n het treurige verhalen; soms maakt Linde in zĳ n werk ook gewoon grappige dingen mee. Zo was hĳ ooit in de rouwauto op weg naar een bejaardenhuis in Hoogeveen, toen er – op het moment dat hĳ langs de gevangenis reed – een man bĳ hem in de auto sprong. ‘Of ik hem snel naar het station wilde brengen. Het was een sjofel mannetje met een lange zwartje jas, witte sok-ken en een aparte muts. Eenmaal bĳ het station kreeg ik 25 gulden en zĳ n kaartje. Als ik nog eens een advocaat nodig had, mocht ik hem bellen.’ Linde las de volgende dag de krant extra aandachtig. ‘Ik had er geen goed gevoel over; ik was bang dat ik een ontsnapte crimineel in de auto had gehad.’ Maar het bleek mee te vallen. ‘Een tĳ d later zag ik dezelfde man opnieuw, nu bĳ een andere ge-vangenis. Bleek het toch echt een advocaat te zĳ n.’

Jan Linde: ‘Heerlĳ k om na een begrafenis weer op de boerderĳ te werken’

De laatste gangtekst Inge van Drie

E V E N G E E N B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳ n in de maatschappĳ . In deze editie: drager/chauffeur rouwauto

Leeftĳ d: 58Aantal stuks jongvee: 80


Naam: Woonplaats:

Adertig keer per jaar verwisselt hĳ zĳ n overall voor een donker pak. De Drentse veehouder, die in 2008 stopte met melken en als jong-veeopfokker verder ging, fungeert tĳ dens begrafenissen als drager en als chauffeur van de rouwauto. Bĳ na 25 jaar geleden klopte zĳ n klauwverzorger, die ook uitvaart-leider is, aan bĳ Linde. Of hĳ drager wilde worden. ‘In eerste instan-tie reageerde ik afwĳ zend. Het leek me veel te triest werk. Dat

van Linde ook als drager aan de slag ging, bedacht hĳ zich. In kleine notitieboekjes houdt Linde precies bĳ aan welke begrafe-nissen hĳ heeft meegewerkt. Nauwgezet noteert hĳ de datum van de laatste gang, de naam en de leeftĳ d van de betreffende persoon. Op 30 oktober 1989 was zĳ n eerste begrafenis. Inmiddels heeft hĳ er al heel wat meegemaakt. ‘Ik heb er lang over gedaan om het gewoon te vinden en eigenlĳ k vind ik het nog steeds bĳ zonder. Het is dankbaar werk. Soms lopen de emoties hoog op, dan is het goed dat er mensen bĳ zĳ n die het hoofd erbĳ houden. Het geeft voldoe-ning als alles goed verlopen is en de mensen tevreden zĳ n.’Als chauffeur kan Linde elk moment van de dag gebeld worden. ‘Dan laat ik mĳ n werk liggen. Ik heb zelfs wel eens tĳ dens het melken de koeien eerst weer de stal ingestuurd.’ Voor hĳ de auto instapt, springt Linde altĳ d eerst onder de douche. ‘Mensen mogen best weten dat ik boer ben, maar ze hoeven het niet te ruiken.’ Allerlei begrafenissen woonde Linde bĳ . Van jonge kinderen tot oude mensen, van mensen die lang ziek zĳ n geweest tot mensen die plotseling overlĳ den. Maar napraatsessies – voor ambulance-medewerkers of politiemensen de gewoonste zaak van de wereld – zĳ n er voor Linde en zĳ n collega’s niet bĳ . ‘Je moet thuis wel een klankbord hebben’, geeft hĳ aan. ‘Het is ook heerlĳ k om na een begrafenis gewoon weer op de boerderĳ aan het werk te zĳ n.’Maar niet altĳ d zĳ n het treurige verhalen; soms maakt Linde in zĳ n werk ook gewoon grappige dingen mee. Zo was hĳ ooit in de rouwauto op weg naar een bejaardenhuis in Hoogeveen, toen er – op het moment dat hĳ langs de gevangenis reed – een man bĳ hem in de auto sprong. ‘Of ik hem snel naar het station wilde brengen. Het was een sjofel mannetje met een lange zwartje jas, witte sok-ken en een aparte muts. Eenmaal bĳ het station kreeg ik 25 gulden en zĳ n kaartje. Als ik nog eens een advocaat nodig had, mocht ik hem bellen.’ Linde las de volgende dag de krant extra aandachtig. ‘Ik had er geen goed gevoel over; ik was bang dat ik een ontsnapte crimineel in de auto had gehad.’ Maar het bleek mee te vallen. ‘Een tĳ d later zag ik dezelfde man opnieuw, nu bĳ een andere ge-vangenis. Bleek het toch echt een advocaat te zĳ n.’

Jan Linde: ‘Heerlĳ k om na een begrafenis weer op de boerderĳ te werken’

De laatste gangtekst

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳ n in de maatschappĳ . In deze editie: drager/chauffeur rouwauto

VX01-even geen boer.indd 17 14-01-13 15:21

Tjalleberd

Friese melkveehouders Piet en Dieks de Boer schrĳ ven gestegen levensproductie toe aan serrestal

Groeispurt in honderdtonners

op het bedrĳ f de 100.000 kg melk. Nau-welĳ ks vĳ f jaar later staat de teller op twee tientonners en zestien honderdton-ners, waarvan er tien nog in productie zĳ n. De Friese melkveehouders blĳ ven er nuchter onder. ‘Het is geen doel op zich, maar het blĳ ven wel hele prestaties. Bĳ elke honderdtonner eten we nog een ge-bakje’, geeft Piet aan.

De dozen met de ingelĳ ste predicaten liggen nog onuitgepakt op het bu-

reau. Tĳ d om ze aan de wand te hangen hebben Piet (40) en Dieks (37) de Boer nog nauwelĳ ks gehad. Dat is niet verwonder-lĳ k, het zĳ n er ook heel wat. Alleen al in 2012 slechtten vĳ f koeien de grens van 100.000 kg melk en maakte één koe de 10.000 kg vet en eiwit vol. In snel tempo dĳ t het aantal tienen hon-derdtonners op het Friese bedrĳ f uit. In november 2007 passeerde de eerste koe

In 2006 bouwden de Friese melkveehouders Piet en Dieks de

Boer een serrestal. In die stal ging de levensproductie van hun

koeien met sprongen vooruit. In nauwelĳ ks vĳ f jaar tĳ d staat

de teller op twee tientonners en zestien honderdtonners,

waarvan er tien nog in productie zĳ n.

tekst Inge van Drie

Als de voortekenen niet bedriegen, komt de gebaksdoos de komende jaren nog va-ker op tafel. Het bedrĳ f telt momenteel vier koeien met een levensproductie van ruim 90.000 kg melk, vĳ f stuks met meer dan 80.000 kg melk en meerdere koeien passeerden al de grens van 9000 kilo vet en eiwit. De nadruk op levensproductie is ook zichtbaar in de gemiddelde leeftĳ d

Piet en Dieks de BoerDe koeien van de Friese melkveehouders Piet en Dieks de Boer en Berend Bos gaan een jaar langer mee dan de gemiddelde Neder-landse melkkoe.

Aantal koeien: 190Aantal hectare: 115Melkquotum: 1,8 miljoen kgAantal honderdtonners: 16Levensprod. bĳ afvoer: 44.362 kg melkRollend jaargem.: 5.07 9329 4,39 3,45

B E D R I J F S R E P O R T A G E

De Friese melkveehouders omschrĳ ven de serrestal als een lichte stal met een plezierig werkklimaat

18 V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01-Bedrrepo De Boer.indd 18 14-01-13 16:23

van de veestapel. Die ligt met vijf jaar en zeven maanden een jaar boven het Neder-lands gemiddelde. Ook de levensproduc-tie bij afvoer is met 44.362 kg melk hoog.

Low budget bouwenWat is het geheim achter de razendsnelle opmars van de Friese melkveehouders in de levensproductiestatistieken? Volgens Piet de Boer speelt huisvesting daarin een belangrijke rol. In 2006 bouwde hij sa-men met zijn broer een serrestal met een dichte vloer, diepstrooiselboxen en een groot, met zaagsel ingestrooid hok van tien bij achttien meter. ‘We hadden net de overname achter de rug; we moesten low budget bouwen. Het is een lichte stal geworden met een plezierig werkkli-maat’, vat Piet de Boer samen. In de oude ligboxenstal kampten de broers met een forse overbezetting. ‘Voor koeien die zorg nodig hadden, moesten we veel extra werk doen. Nu kunnen we ze simpel separeren na het melken. Met dat hok kun je koeien soms net even over een dood punt helpen’, stelt Piet. ‘Koeien gaan er sneller liggen. Ik denk dat na het kalven zucht daardoor eerder verdwijnt. We melken deze groep koeien bovendien als laatste. Ze hoeven hooguit een kwar-tier in de wachtruimte te staan.’

Permanent in zaagselhokHet zaagselhok wordt intensief benut. Momenteel liggen er acht koeien. Een aantal verblijft er zelfs permanent. ‘Bij koeien met een productie van meer dan 100.000 kg melk mag dat, vind ik. Het kost ons nauwelijks extra werk. Boven-dien geven deze koeien nog gemakkelijk

melk; daar kunnen we weer een vaars voor verkopen’, geeft Piet aan. Het afvoerbeleid van de melkveehouders levert ook een bijdrage aan het hoge aan-tal honderdtonners. ‘Bij oude koeien moet je soms wel eens wat door de vin-gers zien. Een van onze koeien heeft een heel diepe uier. ‘Wat doet die koe hier’, vragen veel mensen zich af. In de oude stal stond ze al op de nominatie voor af-voer, maar inmiddels heeft ze wel 146.000 kg melk gegeven en is ze bijna aan de tien ton vet en eiwit.Zuinig op hun koeien zijn de broers ze-ker. ‘Ze hebben allemaal wel een fase ge-had dat we dachten: gaan we met deze koe door of voeren we haar af? Zo kon-den we een van de honderdtonners als vaars niet drachtig krijgen. We hebben haar acht of negen keer geïnsemineerd. Daarna heeft ze nooit meer problemen gehad om drachtig te worden.’ Tussen de honderdtonners zitten twee moeder-dochterparen. Ook haalden twee dochters van Ronald en Mountain en drie dochters van Archibald de 100.000 kg melk. ‘Het zijn koeien met een “klikje” in hun hoofd: “wij blijven lopen”. Ik pro-beer bij de vaarzen wel eens te voorspel-len welke 100.000 kg melk gaat geven, maar dat is toch lastig.’Het valt De Boer op dat zijn honderdton-ners als vaars rustig starten. ‘In het begin danken ze hun goede lactatiewaarde vooral aan de positieve gehalten. Elke lac-tatie geven ze meer melk. Ik zie dat graag. Laat een vaars maar een vaars zijn; daar moet je geduld mee hebben. Vaarzen die meteen hard van start gaan, verkoop ik liever. Wij houden van laatrijpe koeien.’

Ook bij de stierkeus letten de melkvee-houders op levensduur. Zo pakte Aerostarbloed goed uit – in het hok met de jongste kalveren loopt zelfs nog een nakomeling van Aerostar – en verwach-ten de melkveehouders nu veel van O Manzonen. ‘Dat zijn robuuste koeien die oud willen worden. Wellicht zijn ze wat slordiger in uier, maar we vinden het vooral belangrijk dat de uier werkbaar is. We hebben koeien niet om mooi te zijn, maar om ervoor te zorgen dat er geld in het laatje komt.’

Uitwijken naar brown swissHet stiergebruik in Tjalleberd is divers. De broers gebruiken een roodbontstier als Kodak, maar ook Goli, Hoekland Maik, Goldfarm, Torrer, Stol Joc, Survivor en Leko staan op het inseminatielijstje. ‘We gebruiken het liefst oudere stieren. Geno-mic selection is een mooi hulpmiddel voor ki’s, maar als veehouder pak ik lie-ver een stier met betrouwbare fokwaar-den.’Zo nu en dan wijkt De Boer bij het insemi-neren uit naar een brownswiss-stier, zoals Vigor of Brookings. ‘Ik vind dat mooie koeien. Brown swiss schijnt naar verhou-ding het ras met de meeste honderdton-ners te zijn en bij een bepaalde aAa-code is het soms net wat makkelijker om een brownswiss-stier te gebruiken’, legt Piet uit. De oudste brownswisskruisling in de stal heeft inmiddels 60.000 kg melk ge-produceerd.Een aantal honderdtonners mag dan nu in het zaagselhok verblijven, in de zomer gaan ze gewoon mee naar buiten. On-danks de grootte van de veestapel blijven

Tientonners Afke 153 (v. Lord Lily) en Afke 151 (v. Mountain)

19V E E T E E L T j a n u a r i 1 / 2 2 0 1 3


de melkveehouders hun koeien weiden. ‘Tjalle-berd is een dorp met lintbebouwing. We merken dat de mensen het erg waarderen als we de koei-en weiden. Ik vind het zelf ook gewoon mooi’, geeft Piet aan. De broers weiden de koeien in blokken van vijf hectare. ‘Op dag één gaan ze in blok één, op dag twee in blok twee, op dag drie in blok drie en op dag vier gaan we weer terug naar blok één. Dat doen we ongeveer een maand lang. Daarna pakken we drie nieuwe blokken.’In de winter bevat het rantsoen normaal gespro-ken gras en 10 kg snijmais, aangevuld met raap, soja en bierbostel. In de melkstal – een 24 stands-carrousel – en de krachtvoerboxen krijgen de koeien maximaal 9 kg krachtvoer. Het rollend jaargemiddelde ligt op 9329 kg melk met 4,39% vet en 3,45% eiwit. Dit jaar is een deel van de zeventien hectare mais vanwege de vele regen noodgedwongen als ccm geoogst. Tijdelijk bevat het rantsoen daarom iets meer kuil en is de mais vervangen door ccm. ‘Wij houden van hard voeren’, vertelt Dieks. ‘Vooral bij de verse koeien bezuinigen we niet op kracht-voer.’

Selectief droogzettenAan gezonde koeien hechten de melkveehouders veel waarde. Vooral uiergezondheid scoort hoog. ‘We letten daar met de stierkeus ook op. Uieront-steking is bijna ergernis nummer één. Melken moet snel gaan en met uieronsteking is dat las-tig. Het kost tijd en geld én het levert besmet-tingsgevaar op’, geeft Dieks aan. De koeien doormelken is aan de broers niet besteed. ‘Een koe heeft absoluut rust nodig’, klinkt het stellig. Wel zetten ze de koeien al ja-ren selectief droog. Zo’n twintig procent van de veestapel krijgt bij droogzetten alleen een teat-sealer. ‘Dat loopt tot nu toe prima. We kijken bij het droogzetten of een koe tijdens de lactatie uiergezondheidsproblemen of een verhoogd celgtal heeft gehad. Bij twijfel zetten we de koe droog met antibiotica.’ De tussenkalftijd ligt op 410 dagen. ‘Voor ons is tussenkalftijd niet echt een issue. Alleen bij koeien die snel dik worden, is het een probleem als ze niet snel drachtig zijn. Voor koeien die melk willen geven, speelt dat veel minder een rol.’

Bedrijven bezoekenSinds de bouw van de stal in 2006 is het aantal koeien flink uitgebreid. Inmiddels telt de vee-stapel 190 koeien. De broers gingen in 2009 een samenwerking aan met melkveehouder Berend Bos, van wie ze voorheen al voer afnamen en melk leaseten. Hij bracht veertig hectare en zes ton quotum in. ‘Bij hem staat het jongvee, bij ons de melkkoeien. Eigenlijk zit de stal daar-door nu al te vol’, geeft Piet aan. ‘We zijn inmid-dels weer gericht andere bedrijven aan het be-zoeken om ons te oriënteren op uitbreiding.’ l

Het zaagselhok wordt intensief benut


20 V E E T E E L T J A n u A R I 1 / 2 2 0 1 3


VX01_p21.indd 21 14-01-13 13:26

CRV BV (CRV) is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering. Hieronder verstaat CRV de ontwikkeling, de productie en de verkoop van genetische producten en informatieproducten, maar ook dienstverlening, zoals fokkerijbegeleiding, melkproductieregistratie en kunstmatige inseminatie. De producten en diensten van CRV worden wereldwijd afgezet in meer dan 40 landen bij 50.000 rechtstreekse klanten, voornamelijk rundveehouders. CRV heeft vestigingen in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Tsjechië, Spanje, Brazilië, Australië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Er werken ruim 1300 mensen in Nederland en het hoofdkantoor is gevestigd in Arnhem.

De Animal Evaluation Unit is verantwoordelijk voor fokwaardeschatting, inclusief onderzoek en informatievoorziening. Daarnaast worden analyses gedaan van gegevens ten behoeve van managementinformatie.

CRV ZOEKT VOOR HAAR ANIMAL EVALUATION UNIT EEN

BETTER COWS | BETTER LIFE CRV4ALL.COM

RESEARCHER FOKWAARDEN

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

Functie-inhoud– Opstellen en uitvoeren van onderzoeksprojecten

n.a.v. opgedragen onderzoeksvragen, inclusief verslaglegging

– Opstellen van een systematisch ontwerp van software– Statistische analyses uitvoeren met behulp van bestaan-

de of zelf ontwikkelde programmatuur– Informatieuitwisseling met vaktechnische specialisten

van zowel binnen als buiten CRV in binnen- en buiten-land

– Beantwoorden van vragen van afnemers m.b.t. kengetal-len (binnen en buiten CRV)

– Bijhouden van ontwikkelingen in wetenschap en praktijk via (wetenschappelijke) vakliteratuur, congressen, ken-nisuitwisseling met collegae binnen CRV, buitenlandse rekencentra, etc.

Profi el– Universitair werken denkniveau– Uitdrukkingsvaardigheid in woord en geschrift in zowel

Nederlands als Engels– Adviesvaardigheden en analytisch vermogen– Kennis van rundveehouderij is een pre– Competenties: resultaatgerichtheid, samenwerken,

probleemanalyse, markten kwaliteitsgerichtheid– Ervaring in statistische analyses van grote datasets met

behulp van een softwarepakket– Ervaring met programmeren in FORTRAN en kennis van

UNIX

Aanvullende informatie – Standplaats: Arnhem– Fulltime dienstverband

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Gerben de Jong, hoofd Animal Evaluation Unit via telefoonnummer 06-53 67 86 52.

Heb je belangstelling? Stuur dan uiterlijk 28 januari a.s. je sollicitatiebrief en curriculum vitae (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV BV t.a.v. D. Prevaes (HR-adviseur), Postbus 454, 6800 AL Arnhem. E-mail: [email protected]

675-12 Research fokw.indd 1 14-01-13 09:54

Blĳ vende screening nodig om para-tbc op bedrĳ fsniveau uit te bannen

1,4 procent para-tbc-positief

Een studiedag rond para-tbc met de algemene insteek

om meer duidelĳ kheid rond de ziekte brengen. Verschil-lende partners, als DGZ Vlaan-deren en de Belgische Confe-deratie Zuivel, organiseerden samen een studiedag op de faculteit Diergeneeskunde in Merelbeke.Dat het met para-tbc om moeilĳ ke materie gaat, stelde Marc Govaerts, werkzaam aan het Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agro-chemie . ‘Het is moeilĳ k om de bacterie in de praktĳ k vast te stellen .’ Met genoominforma-tie hopen wetenschappers een beter beeld te krĳ gen van de genetische inhoud van de kiem. ‘Het doel is om aan de hand van enkele specifi eke

DNA-sleutels een doelgerichte diagnose mogelĳ k te maken.’ Marc Govaerts legde uit dat para-tbc niet op specifi eke leeftĳ den optreedt. Een dier dat als kalf is besmet, ontwik-kelt para-tbc pas op latere leeftĳ d of soms op zeer oude leeftĳ d. ‘Er zĳ n in Frankrĳ k gevallen bekend bĳ limousin-dieren waarbĳ de infectie zich pas op een leeftĳ d van 25 jaar heeft ontwikkeld. Het risico op para-tbc is dus mogelĳ k le-venslang.’

Massaal uitscheidenOf er daadwerkelĳ k een ver-band is tussen para-tbc en de ziekte van Crohn, kon Marc Govaerts bevestigen noch weerleggen. ‘In elk geval is het zo dat een dier dat para-

tbc ontwikkelt en klinisch ziek wordt, de ziektekiemen massaal gaat uitscheiden, waardoor de weiden en de omgeving besmet raken. Het elimineren van dragers is in de eerste plaats van econo-misch belang om verspreiding van de ziekte op bedrĳ fsni-veau tegen te gaan. Ook voor het imago van de sector is het belangrĳ k om para-tbc aan te pakken.’Sinds 2006 loopt in Vlaan-deren een vrĳ willig para-tbc-bestrĳ dingsprogramma. Die-renarts bĳ DGZ Lien Mer-chiers maakte de balans op van dat programma. ‘Na vĳ f jaar nam 24 procent van de melkveehouders deel, in 2012 was dat 37 procent. Acht procent van de onder-zochte dieren is vleesvee.’Het percentage positieve die-ren bleef in die tĳ dspanne op een gelĳ k niveau. ‘Van de ruim 41.000 geteste dieren in 2006-2007 was 1,5 procent po-sitief, vĳ f jaar later zĳ n ruim 85.000 dieren getest, waarvan 1,4 procent positief tekent voor para-tbc.’

Aanpak op meer frontenBĳ het aanhalen van de percentages para-tbc-positie-ve dieren waarschuwde Lien Merchiers: ‘Van de 1203 die-ren die positief getest zĳ n, le-ven nog zeker 406 dieren, waarvan 43 zelfs naar een an-der bedrĳ f gingen. Het is goed om daar meer aandacht aan te besteden.’De aanpak van para-tbc is vol-gens Lien Merchiers een werk

Al meer dan honderd jaar is de ziekte para-tbc bekend in de diergenees-

kunde. In de praktĳ k heerst echter nog veel onduidelĳ kheid rond de ziek-

te. De ziekte stond daarom centraal op een studiedag in Merelbeke .

tekst Annelies Debergh

van lange adem en het vergt een aanpak op meerdere fron-ten. ‘Voor het saneren van een bedrĳ f is het nodig om de vee-stapel regelmatig te screenen en dat ook te blĳ ven doen. Po-sitieve dieren moeten zo snel mogelĳ k worden geruimd.’ Ook het jongveemanagement, het afkalfmanagement en het toepassen van het aankoop-protocol bĳ aangekochte die-ren zĳ n van belang om de ziekte onder controle te hou-den, gaf Merchiers aan. Via melk is de ziekte goed op te sporen, vertelde dierenarts Luc De Meulemeester van het Melkcontrolecentrum (MCC) Vlaanderen. ‘Tankmelkonder-zoek is weinig zinvol, maar met individuele melkmon-sters kan de ziekte goed wor-den vastgesteld, net als met bloedmonsters.’

Ĳ sbergeffectBĳ de detectie van para-tbc op een bedrĳ f sprak dierenarts Pieter Passchyn over het zoge-naamde ĳ sbergeffect. ‘Een be-drĳ f met een klinisch ziek dier heeft doorgaans zes tot acht subklinische gevallen en nog tien tot vĳ ftien stuks jongvee geïnfecteerd.’Aangezien para-tbc moeilĳ k is op te sporen, is het volgens Passchyn raadzaam zo min mogelĳ k vee aan te kopen. ‘Wie wel dieren aankoopt, kan zich beter richten tot be-drĳ ven die regelmatig testen op para-tbc en geen positieve dieren hebben.’ Para-tbc is volgens hem vooral een kwestie van hygiëne. ‘Pa-ra-tbc is een heel resistente bacterie. Het is daarom beter geen jongvee uit te weiden op recent bemeste percelen. De veroorzaker van para-tbc is erg resistent in de omgeving. Het meest praktisch is om jongvee gewoon binnen te houden.’ l

Luc

De Meulemeester:

‘Para-tbc is in melk

even goed op te

sporen als in bloed’

Lien

Merchiers:

‘Aandacht beste-

den aan afvoer

positieve dieren’

T H E M A B I J E E N K O M S T


VX01-thema para-t.indd 23 14-01-13 15:18

Z eventig procent van de melkveehou-ders heeft weinig zicht op de mine-

ralenstatus van het eigen melkvee. Dat blĳ kt uit een marktonderzoek van de Ge-zondheidsdienst voor Dieren (GD) onder 750 Nederlandse melkveehouders. Tege-lĳ kertĳ d vinden mineralensupplemen-ten voor melkvee al een aantal jaren gre-tig aftrek onder melkveehouders, ziet Jan Muskens, dierenarts herkauwerge-zondheidszorg bĳ de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). ‘Jaarlĳ ks geven melkveehouders gemid-deld 1000 tot 3000 euro uit aan minera-lensupplementen voor hun melkkoeien,

23 procent van de melkveehouders geeft er zelfs meer dan 3000 euro aan uit’, al-dus Muskens. Een fors bedrag, waarbĳ Muskens zich afvraagt of al de gevoerde mineralen altĳ d wel echt nodig zĳ n. ‘Er wordt soms te gemakkelĳ k gedacht dat het bedrĳ f kampt met een mineralen-probleem, terwĳ l daar geen grondige analyse van het rantsoen aan vooraf is gegaan.’

Tekort en overdaad schadenOm melkveehouders meer inzicht te ge-ven in de mineralenstatus van het melk-vee, kunnen bedrĳ ven vanaf 1 januari

Hoe nodig zĳ n aanvullende mineralensupplementen voor melkvee? De Gezondheids-

dienst voor Dieren ontwikkelde een test waarmee de melkveehouder via de tankmelk

eenvoudig meer inzicht krĳ gt in de mineralenstatus van zĳ n veestapel.

tekst Jorieke van Cappellen

tankmelk bĳ de GD laten onderzoeken op de aanwezigheid van de mineralen jodium en selenium. ‘Selenium en jodi-um worden opgenomen via het voer en spelen een zeer belangrĳ ke rol bĳ de ge-zondheid en de vruchtbaarheid van melkkoeien’, legt Muskens uit. Tussen selenium en jodium bestaat een belangrĳ ke interactie. ‘In de koe is sele-nium nodig om jodium te activeren in de schildklier’, aldus Muskens. ‘Een seleni-um- of jodiumgebrek heeft dus effect op de schildklierwerking en daarmee op de stofwisseling van de koe. Bovendien is selenium belangrĳ k voor het goed ont-

Tankmelk kan het jodium- en seleniumgehalte in het koppel voorspellen

GD-dierenarts Jan Muskens: ‘Er wordt soms te gemakkelĳ k gedacht dat een bedrĳ f kampt met een mineralenprobleem’

Mineralen meten in tankmelk

D I E R G E Z O N D H E I D


VX01-mineralen tankmelk.indd 24 14-01-13 13:50

Tĳ dens de jaarlĳ kse studieavond van het Platform Roodbont is Hans Puttenstein (42) uitgeroepen tot roodbontfokker van 2012.Hans Puttenstein, woonachtig in Kamperveen en getrouwd met Wil-lie, kende in 2012 een bĳ zonder succesvol keuringsjaar. Zo sleepte Classicdochter Brook Marie 61 op de NRM het algemeen kampioen-schap roodbont in de wacht. Ook won Brook Massia Anny 1 (v. Spen-cer) de vaarzentitel op de winter-show in Zwolle en op de fokveedag in Oldebroek. Puttenstein werd ook geroemd om het feit dat zĳ n stal al jaren constant in het oog springen-de fokproducten voortbrengt.Puttenstein, die ook regelmatig als jurylid optreedt, dankt zĳ n titel ook aan zĳ n grote inzet voor de rood-bontfokkerĳ . Zo was hĳ vele jaren bestuurlĳ k actief als voorzitter van de Wintershow Zwolle en het Plat-form Roodbont. Momenteel is Put-tenstein voorzitter van de HHH-show.

Op 89-jarige leeftĳ d is overleden Günther Rath. Na zĳ n afstuderen onderkende hĳ de mogelĳ kheden van de (toen nog prille) ki. Zo stond hĳ in 1950 aan de wieg van de ki-vereniging in Hannover, die diverse Noord-Hollandse fokstieren benut-te. In 1964 kocht Rath – samen met Gustav Wilke van KI Osnabrück – in de Verenigde Staten de driejarige Pabst Ideal, waarmee hĳ niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland de hf-revolutie veroorzaakte.Rath werkte ook aan rationalisering van de ki-organisatie: RPN werd on-der zĳ n leiding een grote en vooruit-strevende vereniging, die in 1984 een modern station in Verden open-de. Daar vonden jaarlĳ ks ook de demonstraties van dochtergroepen plaats. Vier jaar later ging Rath met pensioen, maar hĳ bleef nog lang de fokkerĳ in de hele wereld volgen.

Hans Puttenstein Günther Rath

Mineralen meten in tankmelk

wikkelen en functioneren van de afweer-cellen. Een tekort aan selenium uit zich onder andere in vruchtbaarheidsproble-men, zoals aan de nageboorte staan of slappe of doodgeboren kalveren.’ Maar ook overdaad schaadt en dat beseft men niet altĳ d goed, aldus Muskens. ‘Een overschot aan selenium kan leiden tot vermagering, kreupelheid of zelfs vergiftiging.’

Afspiegeling van rantsoenVoorheen konden veehouders het seleni-umgehalte alleen laten testen via een individueel bloedmonster. Voor jodium was er nog geen praktische bloedtest.Tussen de uitslag van bloedonderzoek en van tankmelkonderzoek zit een be-langrĳ k verschil. ‘Bĳ een bloedonder-zoek meet je de voorraad selenium die het dier opgeslagen heeft in het li-chaam’, aldus Muskens. ‘Bĳ een tank-melkmonster meet je echter op koppel-niveau wat in de melk is uitgescheiden. Uit onderzoeken weten we dat hoe hoger de opname van selenium en jodium in het rantsoen is, des te hoger de uitschei-ding ervan in de melk is. Daarmee vor-men het selenium- en het jodiumgehalte in tankmelk een goede afspiegeling van het rantsoen van de dagen ervoor.’ Sietske Zantinge, buitendienstmedewer-ker bĳ de GD en nauw betrokken bĳ de implementatie van de test, vult Muskens aan: ‘Veehouders krĳ gen beter zicht op de opname van selenium en jodium uit het rantsoen. Als blĳ kt dat het selenium- of het jodiumgehalte in de melk te laag is, dan kan de veehouder daar via het rantsoen op sturen. Maar ook als de mineralengehalten in de melk goed zĳ n, is het belangrĳ ke informatie voor de veehouder. Hĳ weet dat de oorzaak van eventuele vruchtbaarheidsproble-men dan niet in eerste instantie gezocht moet worden in het verstrekken van mi-neralen en kan op zoek naar andere oor-zaken.’

Mineralen op ordeDe eerste praktĳ kresultaten uit tank-melktesten verwacht de GD in februari. ‘Uit een eerste onderzoek dat we dit jaar hebben uitgevoerd, blĳ kt dat de meeste melkveebedrĳ ven hun mineralenver-strekking prima op orde hebben.’ In het onderzoek onderzocht de GD bĳ veertig bedrĳ ven de tankmelk voor drie opeenvolgende melkcontroles. ‘De streefwaarde van selenium in tankmelk ligt op 20 tot 35 microgram per liter’, vertelt Zantinge. ‘Tien microgram onder of boven deze streefwaarde wordt in de test als respectievelĳ k “laag normaal” en

“hoog normaal” aangemerkt. Onder de tien of boven de 45 microgram geldt als een tekort of mogelĳ ke overmaat. Ge-middeld bevatte de tankmelk bĳ de veer-tig geteste bedrĳ ven 21,4 microgram se-lenium. Dat valt binnen de streefwaarde en dan geldt het advies niets te verande-ren aan de seleniumgift.’Tussen melkveebedrĳ ven varieerden de selenium- en jodiumgehalten wel. Slechts een enkel bedrĳ f had een mogelĳ ke overmaat of een te laag seleniumgehalte in de melk’, aldus Zantinge. ‘Op basis van veertig bedrĳ ven mag je nog geen conclusies trekken, maar we weten dat het geen onrealistische cĳ fers zĳ n. In België is een soortgelĳ k onderzoek uitge-voerd op meer dan tweehonderd melk-veebedrĳ ven. Daar lag het gemiddelde seleniumgehalte in tankmelk op 21,6.’

Microgrammen tellenMuskens adviseert veehouders om tege-lĳ k met de tankmelkmeting op minera-len kritisch naar het rantsoen te kĳ ken. ‘Het is echt een kwestie van microgram-men tellen.’ Een koe heeft volgens Mus-kens 0,13 milligram (droogstand) tot 0,18 milligram (40 kg melkproductie) selenium en 0,5 milligram jodium per kilogram droge stof nodig. Bĳ elke grote rantsoenwisseling advi-seert Muskens de tankmelk opnieuw op mineralen te laten meten, omdat het se-lenium- en het jodiumgehalte per rant-soen varieert. ‘Bĳ voorbeeld bĳ het win-terrantsoen en in de zomer wanneer de koeien weiden.’ Is een goede selenium- en jodiumvoor-ziening niet al in de droogstand belang-rĳ k? Muskens beaamt dat. ‘Bĳ pinken zou je daarom bloed kunnen tappen op selenium. Maar als het melkvee al goede selenium- en jodiumwaarden in de tank-melk heeft, dan krĳ gen de droge koeien waarschĳ nlĳ k al een kleine voorraad mee. Als je meer zekerheid wilt, kun je bloedonderzoek doen op selenium.’ Volgens Sietske Zantinge hebben vee-houders al veel interesse getoond voor de tankmelktest, waarvan een basis-abonnement 69,95 euro per jaar kost. ‘Een tankmelktest is voor veehouders gemakkelĳ ker en laagdrempeliger dan het laten bloedtappen op selenium.’ Ook veevoerbedrĳ ven wachten met be-langstelling de resultaten af. Jan Mus-kens: ‘Door mineralengehalten in melk te testen kom je precies op het raakvlak van diergezondheid en voeding. Extra grip maakt het gemakkelĳ ker om te stu-ren, voor gezonder vee, het opsporen van mogelĳ ke tekorten en het besparen op onnodige mineralensupplementen.’ l

K O E P A D


VX01-mineralen tankmelk.indd 25 14-01-13 13:50

VX01_p26.indd 26 14-01-13 14:15

Marleen Felius reikt schilderijen NRM-kampioenes uit

‘Dat koppie hè…’

Na enkele maanden hard werken was het kort voor de kerst zover.

Alle twaalf kampioenen en reserve-kampioenen van de NRM waren door kunstenares Marleen Felius vereeuwigd op doek. Omlijst met fantasierijke en avontuurlijke verhalen en een gezonde dosis zelfspot reikte Felius de schilde-rijen uit aan de NRM-winnaars. Voor de eigenaren van de algemeen kampioenes Jimm. Holstein Hellen 589 en Brook Marie 61 wachtte tijdens de feestelijke bijeenkomst in het Veeteelthuis in Arn-hem een statig olieverfschilderij. Voor de andere kampioenen was een gevarieerde collectie aquarellen gemaakt.Bij ieder doek had Marleen Felius wel een persoonlijk verhaal. Zo was ze tij-dens de NRM verliefd geraakt op Glinzer Gerie 129, waardoor ze het niet kon la-ten haar drie keer te schilderen. Een an-

der schilderij moest een keer over om het jeugdige type van de kampioene goed tot uiting te laten komen. En de achtergronden van de schilderijen van de twee kampioenes van familie Herma-nussen liepen in elkaar over, zodat ze prachtig naast elkaar kunnen hangen. Maar liefst vijf eigenaren van kampioe-nes kwamen voor het eerst in het bezit van een echte Felius. Seniorenkampioe-ne OV Nueva was daarentegen voor de tweede keer op rij in verf vereeuwigd. Hoe dan ook, de winnaars namen vol trots de kunstwerken in ontvangst. ‘Ze is het echt’ en ‘Dat koppie hè, met die zwarte neus’ waren reacties bij de ont-vangst van de schilderijen en aquarellen. Veeteelt presenteert ze op deze pagina. l

Het is inmiddels een prachtige traditie. Wie een (reserve)kampi-

oenschap op de NRM wint, krijgt van de hand van kunstenares

Marleen Felius de winnares op doek vereeuwigd.

tekst Florus Pellikaan

N R M

Boven: Tellingen Esmeralda 27 (v. Allen)Onder: Barendonk Wilma 208 (v. Classic)

27V E E T E E L T j a n u a r i 1 / 2 2 0 0 9 27V E E T E E L T j a n u a r i 1 / 2 2 0 0 927 V E E T E E L T j a N u a R i 1 / 2 2 0 0 9 27V E E T E E L T j a N u a R i 1 / 2 2 0 1 3

VX01-NRM schilderijen.indd 27 11-01-13 11:52

VX01_p28.indd 28 11-01-13 10:25

Wageningen UR: lineair verband tussen versgrasopname en arbeidsinkomen

De winst van weidegang

Ongeveer twee derde van de melkveebedrĳ ven in

Nederland laat de koeien wei-den. Ze vinden dat over het algemeen goed voor het dier-welzĳ n, goed voor de porte-monnee, goed voor het imago en het biedt rust en arbeidsbe-sparing. Opvallend genoeg zeggen ook de melkveehouders die de koeien op stal houden, rust te creëren, arbeid te besparen en een beter fi nancieel resultaat neer te zetten. Met dezelfde argumenten kiezen ze voor een afwĳ kend systeem, zo blĳ kt uit kwalitatief onder-zoek van Maarten Vrolĳ k. De onderzoeker van Wageningen UR Livestock Research was

een van de onderzoekers die sprak op een bĳ eenkomst van het project ‘Economisch wei-den’. Dit project onderzoekt of weidegang in de toekomst aantrekkelĳ k blĳ ft, ook bĳ schaalvergroting en automa-tisch melken.

Verdringing weidegrasHet consequent volgen van een beweidingssysteem levert melkveehouders veel geld op, zo bleek uit een analyse van Ton Derks van DLV: ‘Een ge-middeld bedrĳ f realiseert al snel tienduizend euro aan ex-tra inkomen door de bewei-ding te optimaliseren. Bĳ voor-beeld door de opname van vers gras te verhogen. De kost-

prĳ s van weidegras is met acht cent per kilo droge stof ongeveer een dubbeltje lager dan die van graskuil. Vooral door lagere kosten voor loon-werk en opslag van ruwvoer.’ Derks adviseerde om bĳ voe-ren op stal te beperken tot het opvangen van de tekorten aan vers gras. Wie meer bĳ -voert dan nodig, bevordert het verdringen van weidegras door ingekuild ruwvoer. Het volledig benutten van de be-weidingsruimte leidt al snel tot een voordeel van achtdui-zend euro. De meest eenvoudige manier om meer rendement te halen uit weidegang is volgens Derks het minder kort afwei-

Vraag melkveehouders naar de economie van weidegang en je krĳ gt

een breed scala aan antwoorden. Zowel de ‘opstallers’ als de ‘weiders’

zeggen met hun systeem meer te verdienen met minder arbeid.

Wageningen UR Livestock Research analyseerde de feiten.

tekst Tĳ men van Zessen

den van de grasmat. Dit levert circa drieduizend euro op.

Huiskavel cruciaalModelberekeningen zĳ n mooi, maar in de praktĳ k pakken de cĳ fers anders uit. Onderzoe-ker Michel de Haan presen-teerde een data-analyse van diverse boekhoudbureaus. ‘Op kleinere bedrĳ ven leidde wei-degang tot een extra inkomen van circa 0,85 euro per hon-derd kilogram melk, op grote bedrĳ ven vanaf negentig koei-en of meer daalde het inko-men als gevolg van weidegang met ongeveer 1,40 euro per honderd kilogram melk.’ Helaas was het in de dataset niet mogelĳ k om de verschil-len in versgrasopname te be-palen. De Haan achtte het waarschĳ nlĳ k dat de grotere bedrĳ ven een relatief kleinere huiskavel tot hun beschik-king hebben. Dat zou een ne-gatief effect hebben op de op-name van vers gras. Bedrĳ ven met een kleine huiskavel heb-ben vaak ook meer kosten voor loonwerk.Desondanks adviseerde De Haan ook grote bedrĳ ven om de koeien meer te weiden. ‘Durf ze buiten te doen en minder bĳ te voeren. In poten-tie heeft weidegang zeker eco-nomische voordelen.’ Tot die conclusie kwam ook collega-onderzoeker Idse Ho-ving. Op basis van zĳ n model-berekening verdient een be-drĳ f met 140 koeien tussen de 0,20 en 2 euro per honderd kilo melk extra door te wei-den. ‘De kosten voor ruw-voeraankoop stĳ gen, maar dat wordt gecompenseerd door lagere kosten voor loonwerk, mestafzet en krachtvoer. Er is duidelĳ k een lineair verband tussen versgrasopname per koe en de arbeidsopbrengst, zowel per koe als per kilo-gram melk.’ l

Michel de Haan:

‘Op groot

bedrĳ f daalt

inkomen door

weiden’

Idse Hoving:

‘Minder loonwerk

compenseert

extra kosten

ruwvoeraankoop’

Ton Derks:

‘Tienduizend

euro extra

inkomen door

weidegang’



VX01-symposium gras.indd 29 11-01-13 12:02

Wyman niet te missen

Veecom • Hoofdweg 27 • 9627 PA Hellumtel.: 0598-421729/0598-432343 • fax: 0598-432806website: www.veecom.nl • e-mail: [email protected]

Veecom • Hoofdweg 27 • 9627 PA Hellum

Wyman Orvieta

Wyman Goldwyn x O-Man aAa 132546

• 0,21% eiwit • 113 totaal exterieur • 111 uier • 106 benen

• 465 LVD • NVI 260 • Super fi tnesskenmerken • Pinkenstier

• Hoofdweg 27 • 9627 PA Hellum

Actie

€ 28,50

15 + 2

Veecom adv jan 2013.indd 19 11-01-13 10:47

Het mixen van meerdere maisrassen op één per-ceel rekt de bloeiperiode op. Pag. 32

Niet elk maisras is even geschikt voor de teelt onder folie. Pag. 34

Brussels voorstel voor rotatieteelt heeft ingrĳ pen-de gevolgen voor maisteelt. Pag. 36

S P E C I A L M A I S

VX01-special intro.indd 31 14-01-13 15:05

Mixen van maisrassen op één perceel levert drie tot vĳ f procent meer kolfaanzet op

Eén, twee of drie rassen zaaien?

Enkele duizenden hectares in Nederland en België zullen het komende jaar worden ingezaaid met

een mix van verschillende maisrassen. Verder dan deze schatting durft maisveredelaar Innoseeds nog niet te gaan, maar het bedrĳ f heeft het volste ver-trouwen in het zaaien van meerdere maisvariëteiten op één perceel. ‘Bĳ mais is het mixen van zaaizaad nu nog vrĳ onbekend’, aldus productmanager bĳ Inno-seeds René Boons. ‘Bĳ graszaad is het al jaren ge-meengoed om verschillende rassen te mengen.’ Voor het komende seizoen voegde Innoseeds zĳ n ras-sen Ayrro, Nitro en Messago voor de Nederlandse markt samen in de maismix Perfect Mais. Het zaad wordt letterlĳ k gemixt in één zak, waardoor de ras-sen in het veld willekeurig verspreid komen te staan. Het mixen van maisrassen heeft volgens Boons als

belangrĳ k voordeel dat risico’s tĳ dens de teelt beter ondervangen kunnen worden. ‘Door rassen te combi-neren met elk een net andere bloeiperiode, kun je de bloei van het hele gewas oprekken van enkele dagen naar zeven tot tien dagen. Daardoor heeft het stuif-meel in de bloei langer de tĳ d om zich te verspreiden en wordt de bevruchting minder beïnvloed door mo-gelĳ k ongunstige groei- of weersomstandigheden.’ Het mixen van maisrassen klinkt eenvoudiger dan het is. ‘De rassen moeten elkaar aanvullen en dus el-kaar niet wegconcurreren’, zegt Boons. ‘Er is veel on-derzoek gedaan om te kĳ ken welke rassen elkaar verdragen. Mixen die op papier veelbelovend leken, bleken in de praktĳ k geen succes. Andere combina-ties pakten juist heel goed uit.’ Volgens Boons is het belangrĳ k dat de bloeiperiodes

Het zaaien van meer maisrassen op één perceel zorgt voor een langere periode

van stuifmeeluitwisseling en zo voor meer kolfaanzet. Bovendien is variatie moge-

lĳ k van het type zetmeel in de kolf. Maisbedrĳ ven Innoseeds en Caussade Zaden

zien brood in het concept en presenteren elk hun eigen ontwikkelde ‘maismix’.

tekst Jorieke van Cappellen

Wim Gommers: ‘Zetmeel wordt gelĳ kmatiger benut’In 2006 begon melkveehouder Wim Gommers (34) uit Neder-weert-Eind als een van de eerste melkveehouders in Nederland met het voeren van Caussade DUO CS aan zĳ n 55 melkkoeien. ‘Qua voederwaarde is er weinig

verschil tussen een gangbare kuil en een kuil met DUO CS’, aldus Gommers. ‘Het verschil zit hem in het percentage bestendig zetmeel. De streefwaar-de van bestendig zetmeel in de maiskuil ligt nor-maal gesproken tussen de 29 en 34 procent. Op mĳ n kuiluitslagen van DUO CS staat steevast 34 tot 35 procent. Het zetmeel wordt daardoor vol-lediger en gelĳ kmatiger benut.’ Gommers gaat verder: ‘Bĳ ons bestaat het rant-soen uit 75 procent mais en dan zĳ n een stabiele opname en benutting belangrĳ k. Ik merk dat de koeien gezonder zĳ n en een opmerkelĳ k voordeel

vind ik dat de koeien niet meer vervetten als ze later in lactatie komen. Dat risico loop je wel met rassen met alleen een hoog aandeel snel zetmeel.’ In vĳ f jaar tĳ d steeg de melkgift per koe op het bedrĳ f van Gommers met 500 tot 700 liter melk. Het eiwitgehalte steeg van 3,40 procent naar 3,70 procent. Naar eigen zeggen dankt Gommers dit grotendeels aan het gebruik van DUO CS. Aan de koeien ziet Gommers dat ze het graag eten. ‘We hadden één jaar een extra maiskuil erbĳ van een ander ras. Die deed qua voederwaarde ab-soluut niet onder voor DUO CS. Alleen vraten de koeien het met lange tanden.’Ook het komende jaar zal Gommers vĳ ftien tot zeventien hectare DUO CS zaaien. Gommers denkt dat hĳ vooral dankzĳ het hoge aandeel mais in het rantsoen de voordelen van DUO CS ten volle kan benutten. ‘Hoe minder mais je voert, hoe minder positieve effecten er zullen zĳ n.’



VX01-special twee rassen.indd 32 14-01-13 10:09

van de verschillende rassen goed op elkaar aansluiten. Bovendien mogen de tĳ dstippen van afrĳ ping niet te ver uit elkaar liggen. ‘We zien dat rassen elkaar ook positief kunnen beïnvloeden. De wat kortere maisrassen bĳ voor-beeld worden in lengte meegetrokken naar boven en worden gemiddeld dus iets langer.’ Wat is de winst? ‘Je moet bĳ een maismix per defi nitie niet op een hogere drogestofopbrengst rekenen. Wel zien we op proefvelden door de betere bestuiving en kolf-verhouding een plus in het zetmeelgehalte van gemid-deld drie tot vĳ f procent. Hierdoor zit er ook een lichte plus in de hoeveelheid vem per kilogram droge stof.’

Langzaam en snel zetmeel Dit seizoen biedt ook Caussade Zaden een eigen ‘meng-variant’ aan op onder andere de Nederlandse en Vlaamse markt. Het bedrĳ f focust zich met het zaaien van twee rassen vooral op het voedingstechnische aspect. ‘In het gepatenteerde maisconcept DUO CS combineren we een ras dat traag vrĳ komend zetmeel bevat met een ras dat snel opneembaar zetmeel produceert’, aldus Walter Joos-ten, directeur van Caussade Zaden Nederland. ‘In de koe komt het zetmeel op deze manier gelĳ kmatiger vrĳ op zowel pens- als darmniveau. Het zetmeel wordt zo veel beter benut in de koe.’ Doorgaans zit traag vrĳ komend zetmeel in de meer vroegrĳ pe rassen. Snel vrĳ komend zetmeel bevindt zich in wat laatrĳ pere rassen.Voor DUO CS geldt het zaai-advies om de twee maisras-sen per twee rĳ en naast elkaar te zaaien. Hoe bepaal je het juiste oogsttĳ dstip? ‘Om voor beide soorten een zo optimaal mogelĳ k tĳ dstip van oogsten te bereiken, advi-seren we om te oogsten als over beide rassen een gemid-deld drogestofpercentage van 37 procent is bereikt.’ Volgens onderzoeken ligt de winst dankzĳ een betere op-name, benutting en vertering van de energie uit DUO CS op 45 tot 85 euro per koe per jaar.

Geen mix op rassenlĳ stWalter Joosten acht het zaaien van meerdere rassen op één perceel kansrĳ k. ‘Met het verlengen van de periode van stuifmeeluitwisseling of het zorgen voor een betere benutting van het zetmeel uit mais gaan we veel dieper in op het fenomeen mais telen voor melkvee.’ Hoewel het mengen van rassen volgens Caussade Zaden en ook Innoseeds de toekomst is, zal er op de PPO-rassen-lĳ st geen ‘maismix’ verschĳ nen. ‘Voor de rassenlĳ st tes-ten we alleen de prestaties van afzonderlĳ ke maisras-sen’, vertelt onderzoeker bĳ het Praktĳ konderzoek Plant & Omgeving (PPO) Jos Groten. ‘Een maismix is geen ras en komt daarom niet als zodanig op de lĳ st. Net als bĳ grasmengsels is het samenstellen van maismengsels iets wat maiszaadbedrĳ ven zelf doen.’ Groten sluit niet uit dat het mengen van maisrassen mo-gelĳ k een gering voordeel oplevert in het verbeteren van de zetmeelopname of in het verruimen van het traject van stuifmeeluitwisseling. ‘We moeten er wel voor wa-ken dat we daardoor inleveren aan kwaliteit en op-brengst per hectare. Onze maisrassen zĳ n veredeld tot zeer goede hybride rassen met fantastische eigenschap-pen, waarbĳ juist elke plant hetzelfde topniveau behaalt. Het kan niet de bedoeling zĳ n dat de maximale prestatie van een maisras afvlakt, juist vanwege het feit dat er één of meer andere rassen bĳ worden gezaaid.’ l

Het ‘mixen’ van maisrassen kan door meerdere rassen in één rĳ te zaaien of

door per twee rĳ en één ras te zaaien


VX01-special twee rassen.indd 33 14-01-13 10:10

Rangorde rassenlĳ st zegt niets over selectie van geschikte foliemais

Verfomfaaid naar meer zetmeel

Hĳ heeft ze regelmatig aan de telefoon ge-had, maistelers die met acute stress bel-

len om te vragen of ze net als hun buurman met een stanleymesje de folie moeten open-snĳ den om de maisplant te bevrĳ den. Zelf-standig adviseur Hein-Willem Leeraar moet er nog om glimlachen. ‘We telen natuurlĳ k pas vier jaar foliemais in Nederland. We we-ten meer niet dan wel.’ En om een antwoord te geven op de vraag of alle maisrassen geschikt zĳ n om onder folie te telen, antwoordt Leeraar dan ook: ‘Ja, uit-eindelĳ k komen alle rassen erdoorheen, de folie opensnĳ den is niet nodig.’ Er zĳ n echter wel grote verschillen tussen ras-sen, geeft ook Siebrand Veltman van Visscher-Holland aan: ‘Bĳ alle kwekers vind je rassen die minder geschikt zĳ n. Wat echter ont-breekt, is onafhankelĳ k onderzoek. We wer-ken dus vooral met die rassen waarmee goede ervaringen zĳ n opgedaan.’

Knikkende plantenZo’n zeven tot acht weken na het zaaien is de mais zo groot geworden dat ze door de folie heen komt. ‘Eigenlĳ k knikken de planten,

Alle maisrassen kunnen onder folie gezaaid worden, maar het ene ras

‘scheurt’ gemakkelĳ ker door de folie dan het andere. ‘De rangorde voor

de beste foliemais is anders dan die voor de gangbare rassenlĳ st’, weet

Hein-Willem Leeraar, de ‘geestelĳ k vader’ van de foliemais in Nederland.

‘In Ierland werken ze met twee verschillende rassenlĳ sten.’

tekst Alice Booĳ

net als een buigende vinger’, legt Leeraar uit. ‘Ze gaan niet met hun groeipunt door de fo-lie.’ De druk van de knikkende planten wordt uiteindelĳ k zo groot dat de folie barst en de plant erdoorkomt. ‘Heel vaak zie je dan hele-maal verfomfaaide planten, omdat ze een tĳ dje in de knel gezeten hebben. Dat komt al-lemaal weer goed’, verzekert Leeraar. Leeraar voegt toe dat de plant na de ‘door-braak’ ook wat geel wordt. ‘Ook daar kregen we heel veel vragen over. Op school hebben we geleerd dat gele planten een tekort aan stikstof betekent. We hebben veehouders er echt van moeten overtuigen dat ze niet op de trekker moesten springen om kunstmest te gaan strooien. En loonwerkers moesten we vertellen dat het geen gele bladpuntenziekte is.’ De gele mais ontstaat doordat de plant van het warme klimaat onder de folie in de koude bovenlucht terechtkomt. ‘Onder de folie is het wel veertig graden, de plant komt van de magnetron in de koelkast’, vergelĳ kt Leeraar.

Eerder zaaien, vroeger oogstenHet lĳ ken wat gekscherende opmerkingen van Leeraar, maar hĳ wil er maar mee aange-

Bĳ na 400 gram zetmeelAfgelopen jaar is er in Nederland ongeveer 1200 hectare mais onder folie gezaaid. Hein-Willem Leeraar heeft 65 voederwaardeanaly-ses verzameld. ‘Gemiddeld scoren ze 399 gram zetmeel, het gemiddelde in Noord-Ne-derland ligt rond 351 gram zetmeel.’ De opbrengst kwam het afgelopen jaar uit op

zo’n 14 ton droge stof. ‘Met een variatie tus-sen de 7 en 21 ton droge stof per hectare.’ En in die meeropbrengst van zetmeel per hecta-re ligt ook de succesfactor, denkt Leeraar. ‘Bĳ 500 tot 1000 kilo meer zetmeel van een hec-tare kan het uit om 250 euro extra uit te ge-ven om de mais onder folie te zaaien.’



VX01-special mais folie.indd 34 14-01-13 12:14

ven dat er nog veel onbekend is over het telen van foliemais. ‘Het is uit Ierland komen overwaaien. Met zo’n nat en dus ook koud klimaat hebben ze daar het zaaien onder foliemais ontwikkeld, an-ders konden ze helemaal geen mais telen.’ Nederland heeft nu zo’n vier jaar ervaring met foliemais, vooral in het noorden. Leeraar: ‘Fo-liemais biedt de kans om eerder te zaaien. Aan de ene kant willen we het groeiseizoen langer ma-ken, om zo de mais meer tĳ d te geven om hele-maal af te rĳ pen. Aan de andere kant kunnen we op kleigrond eerder oogs ten en zo structuurscha-de voorkomen.’Ook over de meest geschikte rassen voor fo-liemais zĳ n er nog veel vragen. ‘We hebben het eerste jaar veel Justina gezaaid, maar dat ras is in 2011 helemaal door de mand gevallen door de oogvlekkenziekte.’ Ook een veelgezaaid ras als Ronaldinho is gezaaid onder folie. ‘Maar die komt heel onregelmatig op en heeft bovendien een wat erectofi ele, verticale, stand. Om het onkruid zo min mogelĳ k kans te geven, hebben we juist be-lang bĳ maisrassen die vroeg sluiten, een meer planofi ele, horizontale, stand dus.’ Hét ras om te zaaien onder folie kan Leeraar dan ook niet noe-men. Al heeft P8000 in 2011 en 2012 veelbelo-vende resultaten laten zien, zo onderschrĳ ft ook Veltman. ‘Ook LG 30.211 deed het goed’, voegt Veltman toe. In Borelli ziet Leeraar een potentiële kandidaat.

Niet te vroegLeeraar heeft door schade en schande geleerd dat de heel vroege rassen niet het beste scoren. ‘Die rassen zĳ n juist sterk geselecteerd op koudetole-rantie. Op de een of andere manier hebben die meer moeite met de temperatuurswisseling on-der en boven de folie. We hebben er Eskimo’s van gemaakt en nemen ze dan mee naar de Sahara.’ In Ierland zĳ n zelfs twee rassenlĳ sten beschik-baar: één voor gangbare maisteelt en één voor teelt van mais onder folie. ‘Dat geeft wel aan dat de geschiktheid voor folieteelt de rassenvolgorde aardig op zĳ n kop gooit.’En 2012 leverde nog meer leermomenten op. ‘De moeilĳ ke, zware kleigronden gaven juist de beste resultaten’, geeft Leeraar aan. ‘De lichtere gron-den zĳ n meer gevoelig voor slemp, terwĳ l we in het natte voorjaar wel met zo’n 1500 kilo zwaar-dere machines de foliemais zaaien. De machine wordt hierop aangepast. ’ Ook bleek dat vroeg zaaien een optimum kent. ‘Je kunt ook té vroeg zaaien’, weet Leeraar. ‘Als het lang koud en nat blĳ ft, is dat nadelig voor de jon-ge maisplanten.’ Je weet dit echter pas achteraf. ‘Het optimale zaaitĳ dstip is zo’n twee weken voor de gangbare zaai. Het ontwikkelingsvoordeel van de plant is er sowieso dankzĳ het “magnetronef-fect” van de folie en daarmee kan de mais in de maanden juli en augustus voordeel halen uit bĳ -na twintig procent meer fotosynthese dan in au-gustus en september. Dat helpt de mais aan een hoger zetmeelgehalte.’ l

hectares ton ds/ha zetmeel (onder folie) zetmeel (zonder folie)

2009 27 12,2 377 3302010 85 14,5 388 3302011 478 14,0 403 3402012 1207 14,0 399 351

Cĳ fers uit 2012 van 65 analyses van mais onder folie, cĳ fers van mais zonder folie gebaseerd op ca. 2440 analyses uit Friesland, Groningen en Noord-Holland afkomstig van BLGG (bron: Hein-Willem Leeraar & partners)


VX01-special mais folie.indd 35 14-01-13 12:14


LTO pleit voor praktische invulling van vergroeningseisen

Nieuw Brussels beleid bepaalt toekomst maisteelt

36 V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 0 936 V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01-rotatieteelt.indd 36 14-01-13 14:42

Het wordt de komende maanden spannend in Brussel. In 2013

wordt besloten hoe het nieuwe Gemeenschappelĳ k Landbouw-

beleid vorm krĳ gt. Doorvoeren van de voorstellen van de Europese

Commissie zou ingrĳ pende gevolgen hebben voor de maisteelt in

Nederland en Vlaanderen. Maar plannen zĳ n nog geen wet.

tekst Wichert Koopman

In 2014 maakt de Europese Unie een start met de overgang naar een nieuw Ge-

meenschappelĳ k Landbouwbeleid (GLB). Zo gaat het stelsel van toeslagrechten op de kop. Boeren ontvangen straks geen premie op basis van historische rechten, maar een vast bedrag per hectare. Deze basisvergoeding wordt aangevuld met een extra premie als wordt voldaan aan een drietal zogenaamde vergroeningseisen, zoals het in stand houden van blĳ vend grasland en het inrichten van een deel van de grond als ecologische zone. De derde eis waarover gesproken wordt, is vruchtwisseling. In het huidige voorstel van de Europese Commissie staat dat op al het akkerland minstens drie gewassen geteeld zouden moeten worden. Dit zou ingrĳ pende ge-volgen hebben voor de teelt van mais in Nederland en Vlaanderen. Ook maisland is immers akkerland. Er zĳ n in Neder-land zo’n veertien- tot vĳ ftienduizend maistelers. Het grootste deel hiervan is melkveehouder. Volgens de huidige voorstellen zouden veehouders gedwon-gen worden een derde gewas te telen naast mais en (tĳ delĳ k) gras.

Ondergrens van 15 hectareNu is het voorstel van de Commissie nog geen wet. Het komende halfjaar zullen zowel het Europees Parlement als de Raad van Landbouwministers nog hun zegje doen. Uiteindelĳ k bepalen de drie bestuursorganen gezamenlĳ k de wetge-ving. Waarschĳ nlĳ k is dat er uitzonde-ringen en versoepelingen komen. Zo is een meerderheid in de Raad van Land-bouwministers voor het instellen van een ondergrens van vĳ ftien hectare ak-kerland en een vrĳ stelling voor bedrĳ -ven die meer dan 75 procent permanent en/of blĳ vend grasland hebben. Het Eu-ropees Parlement lĳ kt deze laatste ver-soepeling te ondersteunen en stelt daar-naast voor dat bedrĳ ven met minder dan

30 hectare akkerland, de vruchtwisseling mogen beperken tot twee gewassen. De overgang naar een nieuw GLB valt sa-men met de afschaffi ng van de melkquo-tering en een verwachte uitbreiding van de melkproductie. Om meer melk te kunnen produceren is meer voer nodig. Dit zal vooral moeten komen uit een hogere voerproductie op melkveebedrĳ -ven. Bĳ de huidige hoge graanprĳ zen – en de verwachting is dat die de komende jaren niet structureel zullen dalen – zal het voor akkerbouwers niet zo interes-sant zĳ n om voer voor melkveehouders te telen. Duur graan en andere grond-stoffen maken het bovendien duur om de extra liters met aangekocht kracht-voer te produceren.

Voerproductie moet stĳ genOp de achterkant van een sigarendoos is te berekenen dat de voerproductie op melkveebedrĳ ven met minstens twee ton droge stof per hectare moet stĳ gen om de verwachte productiestĳ ging te kunnen realiseren. Dat is op zich al een gigantische uitdaging. Gras (eventueel in combinatie met klaver) en mais zĳ n en blĳ ven voorlopig de meest aantrekkelĳ -ke gewassen om respectievelĳ k de eiwit- en zetmeelbehoefte in te vullen. Grond inruimen voor een derde gewas – graan zou op veel bedrĳ ven het meest voor de hand liggen – zou de voerpro-ductie in de meeste gevallen alleen maar minder effi ciënt maken. Melkveehou-ders zouden een afweging moeten ma-ken tussen het incasseren van de extra premie (naar verwachting zo’n honderd euro per hectare) en het optimaliseren van het bouwplan. In het oorspronkelĳ -ke plan zou zelfs de basispremie in ge-vaar kunnen komen als niet aan de ver-groeningseisen wordt voldaan.‘Als we de huidige voorstellen van de Europese Commissie projecteren op de situatie in Nederland, dan heeft 85 procent van de melkveehouders een pro-bleem’, zo schetst Kees Romĳ n, voorzit-ter van de vakgroep melkveehouderĳ van LTO Nederland, het belang van de

lopende discussie. ‘De inzet van LTO is dan ook om de vergroeningseisen voor de Nederlandse landbouw praktisch toe-pasbaar te maken. Dat kunnen we niet alleen. Daar hebben we onze Europese collega’s bĳ nodig en gelukkig hebben die er ook belang bĳ om de scherpe kant-jes van de plannen af te halen.’Zo lĳ kt er zowel in het Europees Parle-ment als in de Raad van Landbouwminis-ters een meerderheid voor het instellen van een ondergrens voor vruchtwisse-ling. Bedrĳ ven met minder dan vĳ ftien hectare akkerland zouden dan niet ver-plicht worden om drie gewassen te telen. Daarnaast zal er waarschĳ nlĳ k een vrĳ -stelling van de vruchtwisselingsverplich-ting komen voor bedrĳ ven met minstens 75 procent blĳ vend grasland. Veehouders die nu al zouden willen anti-ciperen op de vergroeningseisen in het nieuwe GLB, bĳ voorbeeld door te experi-menteren met een derde gewas, krĳ gen van Romĳ n het advies om nog even ge-duld te hebben. ‘Mĳ n inschatting is dat we met de voorgestelde versoepelingen een heel eind komen’, geeft hĳ aan. ‘Daarmee zou het overgrote deel van de melkveehouders geholpen zĳ n en hoeft het aspect vruchtwisseling in het nieu-we GLB de maisteelt in Nederland niet in de weg te staan.’ Meer impact krĳ gt waarschĳ nlĳ k de ver-plichting om blĳ vend grasland in stand te houden. Een scheurverbod zou de mogelĳ kheden voor grondruil tussen veehouders en akkerbouwers beperken. Vreemd genoeg zou dat juist belemme-rend werken voor het toepassen van vruchtwisseling.

Duurzaamheidscertifi caatOverigens heeft LTO naast het inzetten op versoepeling van de vergroeningsei-sen nog een tweede pĳ l op de boog in de vorm van een zogenaamd duurzaam-heidscertifi caat. Bedrĳ ven die met een certifi caat kunnen aantonen dat ze duurzaam werken, zouden automatisch in aanmerking moeten komen voor de vergroeningspremie. Daarbĳ zouden be-staande certifi ceringsprogramma’s, zo-als die voor biologische landbouw of Mi-lieukeur, van pas kunnen komen. Mocht versoepeling van de vergroenings-eisen voor Nederland onvoldoende soe-laas bieden, dan zal LTO dit idee inbren-gen in de onderhandelingen. Ook in dat geval zouden melkveehouders de ruim-te krĳ gen om hun eigen invulling te geven aan een duurzame bedrĳ fsvoering en hoeft de teelt van mais niet door Brusselse richtlĳ nen te worden belem-merd. l

Verplichte vruchtwisseling in nieuw Gemeenschappelĳ k Landbouwbeleid hoeft maisteelt waarschĳ nlĳ k niet in de weg te staan


VX01-rotatieteelt.indd 37 14-01-13 14:35

BETTER COWS | BETTER LIFE

MET CRV NAAR EEN HOGE LEVENSPRODUCTIE

De productieaanleg, gezondheidskenmerken en

exterieurkenmerken zijn sterk bepalend voor een

hoge levensproductie. CRV heeft stieren voor u

van uiteenlopende rassen die uitstekend scoren op

deze kenmerken. Ze zorgen voor verhoging van uw

bedrijfsrendement door koeien die probleemloos

produceren jaar in jaar uit.

‘ HONDERDTONNERSOM TROTS OP TE ZIJN’

Fam. Vos, Godlinze

675-12 Lvnsprod-JAN.indd 1 14-01-13 09:21

ATLANTIC KODAK VIGOR REMCORAS + BASIS HF zb RHF rb BS rb MRIJ lokaal

NVI 292 216 267 233

LVD 740 617 864 479

UIERGEZONDHEID 106 106 108 106

CELGETAL 107 105 108 106

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.COM

675-12 Lvnsprod-JAN.indd 2 14-01-13 09:22


MET ATLANTIC REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE!

ATLANTIC BLINKT UIT OP ALLE FRONTEN!Eens in de zoveel tijd dient zich een uitzonderlijke stier

aan die je even sprakeloos maakt. Is het echt mogelijk

dat één stier zoveel kwaliteiten in zich verenigt? Jazeker.

Atlantic vererft een oogstrelend exterieur en een

nagenoeg eindeloze levensduur, wat resulteert in een

levensproductie om bij weg te dromen.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa-code: 234165

NVI 292LEVENSDUUR 740EXTERIEUR 113UIERGEZONDHEID 106KLAUWGEZONDHEID 106VRUCHTBAARHEID 103

(zb-basis)

Roosje 178 (v. Atlantic) Eig.: Mts. L. & R. Hof-Dekker, Balkbrug(Foto: Alger Meekma)

675-12 product-jan1-NL.indd 1 14-01-13 09:24

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.COM

NVI 267LEVENSDUUR 864BENEN 118AFKALFGEMAK 115VRUCHTBAARHEID 104CELGETAL 108% EIWIT +0,07UIERGEZONDHEID 108

(rb-basis)VIGOR (President x Even) Ki-code: 76-4445 aAa-code: 165324

Foto: Margreta 124 (v. Vigor)Eig.: Reussink, Winterswijk-Meddo(Foto: Els Korsten)

EN MET VIGOR!Zijn levensduur blijft verbazen en zijn Nederlandse dochters stuwen zijn nvi naar ongekende hoogte. En met een benenscore van 118 wordt hij wel heel erg onweerstaanbaar. Vigor, aangenaam.

NVI 233LEVENSDUUR 479KG MELK +676% EIWIT +0,12BEENWERK 106UIERGEZONDHEID 106GEBOORTEGEMAK 106

(mrij-basis)REMCO (Matthijs x Manuel 183) Ki-code: 97-8483

Foto: Hanna 371 (v. Remco) Eig.: Van Dooren-Tops vof, Lage Mierde(Foto: Alex Arkink)

EN MET REMCO!Een uitblinker in levensduur en productieaanleg. U mag uitstekend beenwerk verwachten en prima gezondheids-kenmerken. Met Remco legt u een solide basis voor levensproductie.

675-12 product-jan1-NL.indd 2 14-01-13 09:26

IN DIT NUMMER

JAARGANG 29 NR.13 AUGUSTUS 2 2012

MAISTEELT

Plant én kolf bepalen optimaal

oogstmoment snĳ mais

BODEMVRUCHTBAARHEID

Structuurschade grotere

zorg dan organische stof

MELKWEG 2020

Imago sector start met

goede uitstraling bedrĳ f

VX13_Cover.indd 2

27-08-12 13:28

Familie Van ’t Klooster wint hoofdprĳ s Veeteeltkerstquiz 2012

Malina 6 naar Flevoland

‘Het is de mooiste kerstpuzzel die er is. De Veeteeltkerstquiz is echt

moeilĳ k, maar het is een sport om ieder jaar toch weer alle antwoorden te vin-den.’ Theo van ’t Klooster uit Zeewolde vertelt dat hĳ nog geen Veeteeltkerst-puzzel heeft overgeslagen en daarbĳ altĳ d hulp krĳ gt van zĳ n even zo fana-tieke vrouw Wilma en dochter Mirella. Dit jaar bleek het gezamenlĳ k opzoeken van de antwoorden bĳ zonder succesvol: het goed ingevulde antwoordkaartje werd als eerste getrokken uit de grote stapel antwoordkaarten. Daarmee ont-ving Van ’t Klooster nota bene op zĳ n verjaardag de hoofdprĳ s in de vorm van JK Eder Malina 6.De familie Van ’t Klooster melkt in Zee-wolde tachtig koeien en investeerde ja-ren geleden al eens in embryo’s en et-sessies. De komst van Malina 6 zou deze fokkerĳ activiteiten opnieuw leven kun-nen inblazen, omdat er voor Malina nu

Tĳ dens de kerstvakantie neemt de familie Van ’t Klooster steevast

een aantal dagen de tĳ d om de Veeteeltkerstquiz in te vullen.

Een prĳ s leverde dat tot nu toe niet op, tot de editie van 2012.

De melkveehouders uit Zeewolde wonnen de hoofdprĳ s.

tekst Jaap van der Knaap

K E R S T Q U I Z

al ki-interesse is. ‘Ik melk drie halfzusjes van Malina, die allemaal prima preste-ren en goede genoomfokwaarden heb-ben’, meldt de fokker Jan Kolff uit Woudrichem. Op zĳ n bedrĳ f vond begin januari de overhandiging plaats. ‘Malina is een vroege, cvm-vrĳ e Wonder-dochter. Ze stamt uit een sterke koefa-milie en heeft een nvi-fokwaarde van 233. Voor dit soort dieren is er beslist

V.l.n.r.: Veeteelthoofdredacteur Jaap van der Knaap, CRV-voorzitter Evert Alderkamp, Jan de Vries en Siglinda De Vries van AI Total reiken het beloftevolle kalf Malina 6 uit aan Mirella, Theo en Wilma van ‘t Klooster

internationale belangstelling’, zo vult Jan de Vries aan. De Vries bood namens AI Total samen met accountmanager Siglinda de Vries het kalf aan aan de blĳ verraste familie Van ’t Klooster.

Quiz is een traditieRuim duizend originele antwoordkaart-jes van de kerstquiz ontving de Vee-teeltredactie. Zeker drie kwart van de antwoordkaartjes was goed ingevuld, al bleek vraag 2 over de serie ‘Groeien in rendement’ voor sommigen een strui-kelblok. De goede antwoorden en de ove-rige prĳ swinnaars staan vermeld in de tabellen 1 en 2. Evert Alderkamp overhandigde als voor-zitter van CRV het kalf aan de familie Van ’t Klooster. ‘De Veeteeltkerstquiz is inmiddels voor velen een traditie gewor-den. Het is mooi om te horen dat er nu

Topazdochter Andr e siert mooiste coverDe voorplaat van Topazdochter Andre 135 van Joost Kroes uit Genemuiden is verkozen tot de mooiste cover van 2012. De gitzwarte Andre werd op de ant-woordkaartjes het vaakst genoemd. Veel inzenders meldden nog wel even het op-vallende detail op de cover bĳ Andre: ook een nieuwsgierige geit is op de ach-tergrond zichtbaar…Op de vraag welk artikel in 2012 op veel waardering kon rekenen, kwamen veel verschillende antwoorden binnen. Het waren vooral de series, specials en ru-brieken die lof oogstten. Groeien in ren-dement, Melkweg 2020, de NRM-voor- en nabeschouwingen, de kerstspecial en de rubriek Even geen boer kregen veel waardering.

42 V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 0 942 V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01-uitslag kerstquiz.indd 42 14-01-13 14:40

Tabel 2 – Prĳ swinnaars Veeteeltkerstquiz 2012

Tabel 1 – Juiste antwoorden Veeteeltkerstquiz 2012

Volop creativiteit bĳ de kinderwedstrĳ dPrachtige knutselwerken en pareltjes van gedichten werden er bezorgd bĳ de redactie. Het droomkalf Witje van Fem-ke Teelken uit Schagen stak er volgens Esther Onida wel bovenuit vanwege de originaliteit. Als vormgever bĳ Veeteelt beoordeelde ze met haar collega’s René Horsman en André Fris de knutselwer-ken. Lieke van den Broek en Ingrid Se-venster beoordeelden als eindredacteu-ren van Veeteelt de dichtkwaliteiten. Ze kozen voor het gedicht van Anna Koopman uit Randwĳ k, omdat daarin de levens van een kind en haar kalf heel mooi met elkaar worden verweven. De prĳ swinnaars krĳ gen binnenkort hun prĳ s thuisgestuurd.

iemand wint die al jarenlang de moeite doet om mee te doen. Het kalf komt vol-gens mĳ op een mooi adres terecht.’ Mirella knikt, als lid van de Young Bree-ders deed ze al regelmatig mee met voor-brengwedstrĳ den en behoort ze tot de vaste deelnemers tĳ dens de jongveekeu-ring in Zeewolde. Malina’s voorouders blinken weliswaar vooral uit in de melk-

put en op het gebied van hoge fokwaar-den, maar mogelĳ k toon t de familie Van ’t Klooster haar of haar nazaten nog eens

vraag antwoord editie pag.

1 a januari 1/2 342 c september 1 443 a februari 1 484 a mei 1 105 c april 2 626 b augustus 2 387 a maart 2 128 a juli 1/2 619 b januari 1/2 2210 b juli 1/2 1811 a februari 2 4412 a mei 2 4613 c oktober 1 4214 c september 2 5015 a november 1 34

categorie 8 tot en met 12 jaar

hoofdprĳ sAnna Koopman, Randwĳ koverige prĳ zenArwin Verweĳ , Blĳ hamAnna Moree, Oud-Beĳ erlandTeun Oude Hengel, GeesterenFemke Hermans, De Klinge (Sint-Gillis-Waas)Tĳ men Looĳ en, HoornaarJanne Krus, Nieuw-Dĳ kSylke van Ittersum, MastenbroekStefan Legendal, TjerkgaastNathalie Looĳ en, Hoornaar

Hoe zal het zĳ n.Hoe zal het zĳ n om een koe te zĳ n.Hoe zal het zĳ n om een mens te zĳ n.Ik ben een mens en jĳ een koe.Jĳ praat en ik zeg boe.Ik ken jou sinds mĳ n zevende.En ik sinds ik een kalfje was.Het klinkt misschien raar.Maar zĳ zĳ n vrienden van elkaar.Het gaat niet om het uiterlĳ k,Maar om het geluk.

prĳ swinnaar prĳ s aanbieder

hoofdprĳ sT. G. M. van ‘t Klooster, Zeewolde (Fl.) Malina 6 AI Totaloverige prĳ zenmts. Spriensma, Leens (Gr.) vĳ f hectare mais Innoseedsfam. Van Diepen, Hensbroek (N.H.) Talentino KI Kampenmts. Holwerda-Van der Bĳ l, Schiermonnikoog (Gr.) Brawler Semexmts. Van Winkoop-Jansen, Putten (Gld.) Wille X-siresW. Terpstra, Hallum (Fr.) Cricket CRVRaf Coppens, Westerhoven (N.Br.) Doberman HeemskerkStĳ n Heuvick, Maarkedal (Oost-Vl.) Danillo Genes DiffusionC. Hoekman, Zeewolde (Fl.) Mascalese VeecomLuuk Schellens, Westerhoven (N.Br.) Embassey AltaKurt van Doorne, Beernem (West-Vl.) Bogart WWSmts. Otten, Wapse (Dr.) Mason Koole & LiebregtsA. Brouwers, Handel (N.Br.) Santana KI SamenLuc Turrekens, Ursel (Antw.) Waldhör Bayern GenetikA. W. Vedder, Muiden (N.H.) Mavid GGI Hollandfam. W.D. Eikelenboom, Rĳ nsaterwoude (Z.H.) Boek The future of food Adjiedj BakasS. Hofstee, Scharnegoutum (Fr.) Boek The future of food Adjiedj BakasDanny van den Bergh, Essen (Antw.) Boek The future of food Adjiedj Bakasfam. Fokke, Vriezenveen (Ov.) Boek The future of food Adjiedj BakasJ. de Haan, Beerta (Gr.) Boek The future of food Adjiedj Bakas

op een keuring. De hoofdprĳ s van de Veeteeltkerstquiz 2012 zorgt in elk geval voor een nieuwe fokkerĳ -impuls. l

categorie tot en met 7 jaar

hoofdprĳ s: Femke Teelken, Schagenoverige prĳ zenStef de With, Hei- en BoeicopMaurits Wisse, MeliskerkeGiel van der Kolk, DalfsenGĳ s Oude Hengel, GeesterenMartĳ n Legendal, TjerkgaastWilke Vink, Groot-AmmersJulia Dobbe, MakkingaAniek Hendriksen, DidamNynke v.d. Eems, Hemelum

Het droomkalf Witje in haar stal van Femke Teelken

Het winnende gedicht van Anna Koopman

43V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3 43


J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3

Nathalie Looĳ en, Hoornaar Nynke v.d. Eems, Hemelum

V E E T E E L T J A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3



VX01-uitslag kerstquiz.indd 43 14-01-13 14:40

DATUM AFDELING LOCATIE ADRES POSTCODE PLAATS

REGIO NOORD

Di 22 januari Mid-Friesland Café Overwijk Heawei 9 8406 AV Tijnje

Wo 23 januari Noord-Holland Noord De Vriendschap Rijdersstraat 92 1735 GG ‘t Veld

Do 24 januari Drie Provinciën De Kruisweg Kruiswg 1 9363 AA Marum

Ma 28 januari Lauwersland Zalencentrum Balk De Gast 39 9801 AB Zuidhorn

Di 29 januari Noordoost-Groningen Gasterij Smits Hoofdweg 170 9681 AL Midwolda

Wo 30 januari Noordwest-Friesland Ons Huis Beuckelaerstraat 2 9076 DA St Annaparochie

Do 31 januari Zuidoost-Drenthe Zaal Wielens Dorpsstr 19 7846 AS Noord Sleen

Di 5 februari Noord-Holland Midden Van der Valk Geesterweg 1a 1921 NV Akersloot

Wo 6 februari Zuid-Friesland De Koningshof Prinsenweg 1 8443 DN Heerenveen

Do 7 februari Kuinderland De Botter Dorpshuis Vijverpark 4 8374 KH Kuinre

Di 12 februari Zuid West Drenthe Hotel Waanders Rijksweg 12 7951 DH Staphorst

Di 12 februari Noord-Holland Noord De Bijenkorf Mulderstraat 37 1794 AA Oosterend (Texel)

Do 14 februari Zuidwest-Friesland De Stolp Smidsstraat 6 8601 WB Sneek

Di 26 februari Noordwest-Friesland ’t Wapen van Terschelling Oosterburen 25 8891 GA Midsland (Terschelling)

REGIO OOST

Ma 21 januari Ambt Delden Cafe De Hagmöll OLVrouwestraat 2 7497 MA Bentelo

Di 22 januari Hasselt De Vrolijkheid Oude Meppelerweg 3 8024 AB Zwolle

Wo 23 januari Den Ham De Hongerige Wolf Coevorderweg 27 b 7737 PE Stegeren

Ma 28 januari Flevoland De Meeuwenhoeve Meeuwenweg 28 8218 NE Lelystad

Di 29 januari Weerselo Zalencentrum Ensink Lemselosestraat 4 7595 MN Weerselo

Wo 30 januari Vallei Cafe Buitenlust Hoofdstraat 89 3781 AC Voorthuizen

Ma 4 februari Rivierengebied De Oude Duikenburg Voorstraat 30 4054 MX Echteld

Di 5 februari Groenlo Hotel ‘t Zwaantje Zieuwentseweg 1 7131 LA Lichtenvoorde

Di 12 februari Lochem De Witkamp Dorpsstraat 8 7345 AK Laren

Do 14 februari Doetinchem Cafe Teunissen Hoofdstraat 2 7035 AK Kilder

Ma 18 februari Raalte Zalen Zwakenberg Schoolstraat 11 8102 EL Raalte

Wo 20 februari Oost-Veluwe Restaurant Bosgoed Zwarte Kolkstraat 104 7384 DE Wilp-Achterhoek

REGIO ZUID-WEST

Ma 21 januari Zuid & Midden Limburg Cafe Keulen Schoolstraat 3 6343 CD Klimmen

Di 22 januari Midden Brabant Zidewinde Julianalaan 1 5161 BA Sprang-Capelle

Wo 23 januari Stadslanden Plein 68 Rijndijk 92 2394 AJ HW-Rijndijk

Ma 28 januari Land van Cuijk Wapen van Wanroij Kwikstraat 6 5446 AL Wanroij

Di 29 januari Meijerij Ambiance NCB-laan 95 5462 GC Veghel

Wo 30 januari Zuid & Midden Limburg Baexem Kerkstraat 1a 6095 BD Baexem

Di 5 februari Gooi en Veenland De Meijert Dr. J. vd. Haarlaan 6 3641 JW Mijdrecht

Wo 6 februari Rivierenland West De Til Breestraat 1 3381 BS Giessenburg

Do 7 februari Eilanden De Gentsche Poort Gentsestraat 94 4521 AN Biervliet

Ma 11 februari Eilanden De Bommelstee Schaapsweg 34 3258 AW Den Bommel

Di 12 februari Waard en Rijnland Dorpshuis Benschop Oranje Nassaustraat 31 3405 XL Benschop

Do 14 februari Eilanden Rusthoeve Noordlangeweg 42 4486 PR Colijnsplaat

Di 19 februari Peel en Maas Cafe Roelanzia Lovinckplein 2 5813 CC Ysselsteyn

Wo 20 februari West Brabant ‘t Turfschip Schipperstraat 2 4871 KK Etten-Leur

Do 21 februari Kempen Den Tref Alexanderhoef 7 5527 EH Hapert

NODIGT U UIT VOOR DE LEDENBIJEENKOMSTEN 2013

*

*

*

*

* aanvang 20.15 uur

675-12 Adv ledenverg-NL.indd 1 14-01-13 09:55

WIJ HOPEN U OP UW CRV-LEDENBIJEENKOMST TE MOGEN BEGROETEN!

TIEN JAAR HOLSTEINFOKKERIJHet holsteinfokprogramma is het vlaggenschip van CRV. Het resultaat telt daarbij. Op de CRV-ledenbijeen-komsten kijken we naar het resultaat van de afgelopen tien jaar. Hoeveel progressie maakte het stieren-aanbod? Wat zien de leden daarvan terug in hun veestapel? Leden moeten vooruit kunnen met stieren die beter zijn dan de vorige generatie. Is dat gelukt? Tijd voor refl ectie en een vooruitblik.

Hierbij nodigen wij u van harte uit voor de jaarlijkse CRV-ledenbijeenkomst. Het hoofdthema is ‘Tien jaar holsteinfokkerij’. Ook bespreken we de fi nanciële jaarcijfers en de strategie van CRV. Welke koers wil CRV gaan varen de komende jaren? Het is belangrijk dat de leden hun stem hierover laten horen.Leden van CRV ontvangen tevens een persoonlijke uitnodiging.

CRV-LEDENBIJEENKOMSTEN 2013

NODIGT U UIT VOOR DE LEDENBIJEENKOMSTEN 2013

PROGRAMMAAanvang 20.00 uur– Opening– Financiële jaarcijfers en strategie CRV– Actualiteiten uit uw afdeling– Inleiding ‘Tien jaar holsteinfokkerij’– Gezellig samenzijn


675-12 Adv ledenverg-NL.indd 2 14-01-13 09:56

E ind december kwam het voorlopige eindrapport beschikbaar van het ze-

venjarige praktijkonderzoek naar hoe fleckviehkruislingen onder Nederlandse omstandigheden presteren ten opzichte van zuivere holsteins. De proef werd uit-gevoerd door Wageningen UR Livestock Research in opdracht van Genetic Aus-tria in combinatie met de Nederlandse fokkerijorganisatie Xsires. ‘Bij de start van het onderzoek waren voor alle ras-sen resultaten van kruisen beschikbaar, behalve voor fleckvieh. En veehouders van deze tijd willen een verkoopverhaal logischerwijs onderbouwd zien’, ver-klaart Hans Kerkhof, mede-eigenaar van Xsires, de reden van het onderzoek.Op acht melkveebedrijven werden in de periode van augustus 2005 tot augustus 2007 holsteinkoeien om en om geïnse-mineerd met een zuivere fleckvieh- of holsteinstier. In totaal 196 kruislingen 145 holsteinvaarskalfjes zijn na de ge-boorte als ‘proefdieren’ gevolgd. Vee-houders werden binnen het onderzoek niet beperkt in het maken van hun eigen keuzes wat betreft selectie en manage-

ment. Zoals eerder in verschillende media al is beschreven, werden er gedu-rende de opfok geen grote verschillen gevonden tussen beide groepen.

Heterosis verlaagt celgetalDe oudste fleckviehkruislingen zijn in-middels in de vijfde lactatie. In de ruwe productiedata bleken de holsteins res-pectievelijk 16, 27 en 10 kilo vet en eiwit meer geproduceerd te hebben in de eer-ste drie lactaties, de kruislingen produ-ceerden 34 kilo vet en eiwit meer in de vierde lijst. Na statistische correcties lag de gemiddelde productie over alle lacta-ties van de holsteins op 8410 kg melk, 371 kilo vet en 297 kg eiwit. De fleckviehkruislingen produceerden 8292 kg melk, 370 kg vet en 294 kg eiwit. ‘Het verschil in fokwaarde melk tussen de gebruikte fleckvieh- en holsteinstie-ren is zodanig dat je eigenlijk een ver-schil in gerealiseerde productie ver-wacht van rond de 650 kg melk in het voordeel van holstein. De gemeten pro-ducties bevestigen dus dat heterosis het productieverschil bijna geheel compen-

seert’, stelt Wijbrand Ouweltjes. Als on-derzoeker van Wageningen UR Livestock Research begeleidde hij de proef.Heterosis speelde niet alleen een rol bij een beter dan verwachte melkproductie, maar ook bij celgetal en vruchtbaarheid. Het statistisch gecorrigeerde gemiddelde celgetal van de kruislingen lag op 79.000, dat van de holsteins op 106.000. Kijkend naar de fokwaarden, zou er volgens Ou-weltjes eigenlijk slechts een verschil van 10.000 cellen verwacht mogen worden. ‘Ook al scoort het fleckviehras al beter voor dit kenmerk, heterosis maakt het verschil ten opzichte van holstein nog groter.’ Overigens zijn er geen aanwijzin-gen dat het celgetal voor de holsteins va-ker een afvoerreden zou zijn geweest.Wat betreft vruchtbaarheid heeft Ou-weltjes significante verschillen gevon-den in het interval afkalven tot eerste inseminatie en de tussenkalftijd. Voor de kruislingen was dit respectievelijk 77 en 380 dagen en voor de holsteins 89 en 412 dagen. Het gemiddeld aantal insemina-ties was niet significant verschillend, maar verschilde met 1,55 en 2,05 wel fors in het voordeel van de kruislingen.

Vervolgonderzoek levensduurOmdat een deel van de dieren nog altijd op de bedrijven aanwezig is, zijn er vol-gens Ouweltjes nog geen significante verschillen in levensduur gevonden. ‘Dat is ook heel lastig, omdat de afvoer van een koe bepaald wordt door een be-slissing van de boer. Ook slachtwaarde kan een rol spelen, maar dat zegt niets over de duurzaamheid.’ Ouweltjes heeft wel verschillende gege-vens van kort voor de afvoer van de koei-en geanalyseerd. Daaruit bleek dat kruis-lingen in de lactatie van afvoer een gemiddelde lactatiewaarde van 85 scoor-den ten opzichte van 93 voor de hol-steins. Het lijkt er dus op dat productie vaker de reden van afvoer is geweest voor kruislingen. ‘Een aantal deelne-mers heeft ook achteraf aangegeven een aantal kruislingen om de productie te hebben afgevoerd, terwijl nu blijkt dat de kruislingen juist ieder jaar in produc-tie stijgen’, verklaart Kerkhof.Met hulp van studenten wil Kerkhof de levensduur van de overgebleven dieren nog verder gaan onderzoeken. l

Fleckviehkruislingen produceren nauwelijks minder dan zuivere holsteins

Heterosis compenseertVergelijkingsonderzoek tussen fleckviehkruislingen en holsteins

toont aan dat heterosis het verschil in productie vrijwel compen-

seert. Heterosis heeft ook een positieve invloed op celgetal en

vruchtbaarheid; op levensduur is de invloed nog onbekend.


F O K K E R I J

46 V E E T E E L T J a n u a R I 1 / 2 2 0 0 946 V E E T E E L T J a n u a R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01_Fleckvieh proef.indd 46 14-01-13 13:46


EMBRYO’S UIT MERKERGESELECTEERDE DONOREN

MEER INFORMATIE

Piet Ypeij +31 (0)6-51 29 87 07Servé van Wersch +31 (0)6-53 78 08 09Ben Aerts +31 (0)6-22 43 83 06 BETTER COWS | BETTER LIFE

MEER INFORMATIE

Piet Ypeij +31 (0)6-51 29 87 07Servé van Wersch +31 (0)6-53 78 08 09

(foto

: Alg

er M

ee

kma

)

DELTA JACOBA RED VG 85 (Carmano x VG 86 Paramount x VG 86 Stadel)

2.05 305 dgn. 9897 kg melk 3,85% vet 3,44% eiwit (vsp na 200 dgn.)

Delta Jacoba Red is nieuw als donor voor roodbont. Ze biedt een outcross bloedvoering en hoog niveau:• 204 nvi• 111 exterieur (109 uier, 111 benen)• 752 dagen levensduur

Delta Jacoba Red draait mee in het ivp-programma van CRV. Via het verse circuit kunt u embryo’s van haar bemachtigen. Vraag uw embryovertegenwoordiger naar het uitgebreide embryoaanbod.

675-12 Embryo-Jacoba.indd 1 10-01-13 16:35

VX01_p47.indd 47 11-01-13 09:40

Alexander Vandermeulen

Tv-programma Beroepen zonder grenzen toont Brazilianse vleesveesector

Als cowboys in Brazilië

P rachtige tv-beelden leverde het op. Vier Vlaamse rundveehouders die in

de binnenlanden van Brazilië te paard een grote kudde nelorekoeien bĳ eendrĳ -

ven. De elegante nelores, de indrukwek-kende natuur en het viertal veehouders waren gezamenlĳ k een week lang de hoofdrolspelers voor een klein uurtje

televisie voor het programma ‘Beroepen zonder grenzen’ van tv-zender één. ‘Je kunt altĳ d iets bĳ leren’, vertelt Alexander Vandermeulen uit Tienen over waarom hĳ zich opgaf voor het veelgepre-zen tv-programma. De dertigjarige vlees-veehouder had zich via de Groene Kring aangemeld en werd uiteindelĳ k samen met vleesveehouder Kobe Rull en de melkveehouders Stan Decks en Marleen Verheyen uitgekozen om deel te nemen. De vier veehouders wisten niet waarheen ze vertrokken, maar kregen de opdracht mee om hun eigen beroep in een ander land uit te voeren, legt Vandermeulen de

Zet vier Vlaamse veehouders op een vleesveebedrĳ f in Brazilië

aan het werk en je krĳ gt prachtige tv-beelden. Slachten in de

open lucht, onthoornen en brandmerken zonder verdoving to-

nen de harde werkelĳ kheid op de Braziliaanse vleesveebedrĳ ven .


Het bĳ eendrĳ ven van de kudde neloredieren door de Vlaamse veehouders

De neloredieren wachten voor behandelingen Een paard is onmisbaar op het bedrĳ f

C O N S U M E N T


VX01_Vermeulen.indd 48 11-01-13 10:18

Alexander Vandermeulen

Tv-programma Beroepen zonder grenzen toont Braziliaanse vleesveesector

Als cowboys in Brazilië

P rachtige tv-beelden leverde het op. Vier Vlaamse rundveehouders die in

de binnenlanden van Brazilië te paard een grote kudde nelorekoeien bĳ eendrĳ -

ven. De elegante nelores, de indrukwek-kende natuur en het viertal veehouders waren gezamenlĳ k een week lang de hoofdrolspelers voor een klein uurtje

televisie voor het programma ‘Beroepen zonder grenzen’ van tv-zender één. ‘Je kunt altĳ d iets bĳ leren’, vertelt Alexander Vandermeulen uit Tienen over waarom hĳ zich opgaf voor het veelgepre-zen tv-programma. De dertigjarige vlees-veehouder had zich via de Groene Kring aangemeld en werd uiteindelĳ k samen met vleesveehouder Kobe Rull en de melkveehouders Stan Decks en Marleen Verheyen uitgekozen om deel te nemen. De vier veehouders wisten niet waarheen ze vertrokken, maar kregen de opdracht mee om hun eigen beroep in een ander land uit te voeren, legt Vandermeulen de

Zet vier Vlaamse veehouders op een vleesveebedrĳ f in Brazilië

aan het werk en je krĳ gt prachtige tv-beelden. Slachten in de

open lucht, onthoornen en brandmerken zonder verdoving to-

nen de harde werkelĳ kheid op de Braziliaanse vleesveebedrĳ ven .


Het bĳ eendrĳ ven van de kudde neloredieren door de Vlaamse veehouders

De neloredieren wachten voor behandelingen Een paard is onmisbaar op het bedrĳ f

C O N S U M E N T



basis van het programma uit. ‘We werden een week lang gevolgd door twee camera-teams en we gaven commentaar op het werk dat we daar moesten doen in verge-lĳ king met thuis. Dat levert fraaie televi-sie op.’

Slachten in de brandende zonIn Tienen baat Alexander samen met zĳ n broer Frederik een 100 hectare groot ak-kerbouwbedrĳ f uit met 190 Belgisch-wit-blauwdieren. De laatste vĳ f jaar inves-teerden ze volop in de vleesveetak om werk te creëren voor twee man. ‘Ik ben sinds kort volledig thuis aan het werk, maar had daarvoor een baan buiten de deur. Ik ben blĳ dat ik nu volledig eigen baas ben, maar ik mis soms de sociale contacten. De wereld is immers groter dan het eigen erf’, stelt Vandermeulen.Dat die wereld groot is en vooral dat werkzaamheden op een vleesveebedrĳ f in het buitenland totaal anders kunnen

zĳ n , ervaarde hĳ in Brazilië. ‘De mannen met wie we optrokken, de zogenoemde cowboys, die leven voor hun werk. Ze zĳ n er letterlĳ k 24 uur per dag, 7 dagen in de week mee bezig. Daar is geen afl eiding; het dichtstbĳ zĳ nde dorp was zes uur rĳ -den.’ Vandermeulen en zĳ n kompanen werden voor het tv-programma te werk gezet in Centraal-Brazilië in het gebied Pantanal op een bedrĳ f met 2000 koeien op 4000 hectare. De eigenaar van het bedrĳ f laat de koeien verzorgen door vĳ ftien cowboys die in schamele hutjes op het erf wonen. ‘De cowboys hebben er niks, de meeste zĳ n niet getrouwd en nauwelĳ ks geschoold, maar al heel erg blĳ dat ze werk hebben.’ Daarmee wil Alexander niet beweren dat de cowboys dom zĳ n. ‘Het zĳ n professio-nals, ze zĳ n duizend procent met hun werk bezig en dat kunnen ze enorm goed. Maar breder gaat hun kennis niet.’ Alexander leerde er paardrĳ den om de kuddes te drĳ ven, lassowerpen en hĳ zag met eigen ogen hoe koeien werden ont-hoornd, gebrandmerkt en ook geslacht. ‘Vooraf hadden we goed bedacht wat we wel en niet zouden doen. Je weet dat er een camera draait, en je wilt niet dat je thuiskomt en voor dierenmishandeling wordt aangesproken.’ Want inderdaad, in de vleesveewereld in Brazilië zĳ n de normen anders dan in Eu-ropa. Het brandmerken of onthoornen gebeurde zonder verdoving en het slach-ten midden in het land in de volle zon. ‘Het slachten is netjes in beeld gebracht; de ergste beelden zĳ n niet getoond’, vindt Alexander, die weet dat de slacht op de tv toch nog voor de nodige commotie zorg-de in Vlaanderen. ‘Het is goed dat dit ge-toond is. Het maakt duidelĳ k hoe groot het verschil is tussen het slachten hier in Vlaanderen, met al onze voorwaarden, en Brazilië. De consument denkt dat vlees uit Brazilië beter is, beter behandeld is, diervriendelĳ ker is geproduceerd. Maar nu hebben ze gezien dat er geslacht werd in de brandende zon bĳ dertig graden en dat het vlees ongekoeld werd bewaard’. Het gras bĳ de buren is niet altĳ d groener.

Dat wilde Alexander laten zien en dat was een van de drĳ fveren om mee te doen aan het programma. ‘Ik wilde laten zien dat de Europese consument zich soms zo drukt maakt over voedselveiligheid en de sector hier allerlei regels oplegt, terwĳ l diezelfde consument vervolgens wel vlees koopt uit Zuid-Amerika, waar het eigenlĳ k veel minder goed geregeld is.’

Ineffi ciënte vleesproductieHet Brazilaanse bedrĳ f was een fokbedrĳ f waar de stiertjes na de zoogperiode ver-trokken naar mesterĳ en. De volwassen stieren waren op 4,5-jarige leeftĳ d slacht-rĳ p en bereikten dan een levend gewicht van 550 kg waarvoor de veehouder ge-middeld 1 euro per kg levend gewicht ontving.Fokkerĳ gebeurde via stieren die de cow-boys zelf uit de kuddes zochten op basis van de uiterlĳ ke vleeskenmerken. In twee maanden moesten de koeien van-wege het grasgroeiseizoen gedekt zĳ n en dat zorgde voor een jaarlĳ ks drachtper-centage van de kudde van zeventig pro-cent. ‘Ik denk bĳ zo’n laag percentage dan meteen: die man laat hier geld lig-gen. Een jaar bĳ na een derde van de koei-en niet drachtig, wat een gemiste kans!’, stelt Alexander, die van de eigen veesta-pel alle kengetallen nadrukkelĳ k in beeld heeft. ‘Ik word altĳ d heel ongeduldig wanneer een koe “leeg” blĳ kt te zĳ n.’ Vandermeulen benoemt ook de trage groei van de Braziliaanse dieren. ‘De Bel-gisch-witblauwkoe bereikt op 20 maan-den al een levend gewicht van 600 kilo. Het is goed dat de consument nu ziet hoe effi ciënt wĳ ons vee houden. Wanneer we allemaal moesten boeren als in Brazilië, dan hadden we niet genoeg te eten.’Alexander kreeg veel positieve reacties op zĳ n deelname aan het programma en heeft er zelf ook het nodige van opgesto-ken. ‘Er is daar geen stress, het leven is heel relaxed. Dat hoop ik nog iets van mee te nemen. Maar wanneer ze in Brazi-lië iets van onze kennis hadden, dan kon de productie daar echt nog een stuk om-hoog.’ l

Een paard is onmisbaar op het bedrĳ f Een lesje lassowerpen voor de deelnemers Slachten in de buitenlucht Twee cameraploegen volgen de deelnemers




KWALITEIT WINT ALTĲ D!Boxcompost© is een droog en fĳ n product (0-10 mm) en heeft een droge stof gehalte van ongeveer 75%, PH van ongeveer 7,2 en is geënt met ‘positieve bacteriën’. Het is fĳ n afgezeefd en opgeschoond van metalen

en andere vervuiling. Boxcompost© is ook vrĳ van onkruidzaden. Alle partĳ en worden onderzocht door de Gezondheidsdienst.

Boxcompost© is zeker geen gewone compost

• Optimaal koecomfort • Een betere uiergezondheid • Lagere strooiselkosten• Minder arbeid• Verrĳ king van de mest• Minder klauwproblemen

Waarom gebruiken veehouders Boxcompost©?

Fam. van der Kolk, Wierden (UCGN-genomineerd)‘Zeer tevreden met het lage celgetal’

Bjinse Laverman, Hiaure: ‘Het scheelt ons enorm aan strooiselkosten’

W. van Wĳ he, Oosterwold: ‘We hebben veel minder last van stinkpoot en mortellaro’

John Wester, Opmeer: ‘Onze mest is veel homogener’

Klaas Reitsma, Broeksterwoude: ‘We hebben duidelĳ k minder klauwproblemen’

Fam. Verbruggen, Afferden: ‘Onze koeien liggen veel comfortabeler’

Kĳ k op www.boxcompost.nl of bel voor meer informatie Guido Sinnige: 06-21584212

Boxcompost© in diepstrooiselboxen geeft:

VX01_p50.indd 50 11-01-13 09:48

Fokken op hoornloosheid is eenvoudig zo blĳ kt op avond Platform Roodbont

Hoornloosheid in opmars

‘In de Verenigde Staten worden enorme bedra-

gen neergeteld voor hoorn-loze dieren. Ook bĳ een be-zoek aan Frankrĳ k merkte ik onlangs dat alle fokkers en ki’s er bezig zĳ n met hoornloosheid.’ Marcel Fox, foktechnisch medewerker en coördinator van het hoornloosheidsfokprogram-ma van CRV, wond er tĳ dens de themabĳ eenkomst van Platform Roodbont in Laren geen doekjes om. ‘Als het gaat over hoornloosheid, is iedereen aan het opschalen.’Met hoornloosheid vatte de landelĳ ke roodbontstudie-club een actueel onderwerp bĳ de hoorns, dat volgens Fox

in andere landen al meer be-licht is dan in Nederland. Duitsland loopt voorop, meent Fox. ‘Van het sperma dat we van de roodbonte InSi-re-stieren verkopen in Duits-land, komt zeventig procent op het conto van hoornloze stieren.’

Van nature in populatieDie aandacht voor hoornloos-heid is niet verwonderlĳ k. Hoornloosheid verbetert niet alleen het dierwelzĳ n, het le-vert ook minder arbeid op en het zorgt voor een daling van de dierenartsrekening. Daar-bĳ komt, zo onderstreepte Fox, dat het gemakkelĳ k is om op hoornloosheid te fok-

ken. ‘Het kost veel tĳ d om van een zwartbonte naar een volledig roodbonte veestapel over te schakelen. De over-gang van gehoornd naar hoornloos gaat vele malen sneller, omdat hoornloosheid een dominant gen is. Het heeft bovendien niks met ge-netische manipulatie te ma-ken, het gen is van nature aanwezig in de populatie.’De toenemende populariteit van hoornloosheid is volgens Adolf Langhout, eigenaar van ALH-Genetics, vooral te dan-ken aan de Amerikaanse stier Aggravation Lawn Boy P (v. Bacculum). ‘Zonder die stier hadden we nu niet over hoornloosheid gesproken. Hĳ gaat in de roodbontpopulatie net zoveel invloed krĳ gen als O Man en Bell Elton samen. Lawn Boy was een betere keus geweest dan Classic. U had de helft van uw veestapel al hoornloos kunnen heb-ben’, zo prikkelde Langhout het publiek.

Meerwaarde roodbontDat hoornloze stieren qua ge-netisch niveau achterblĳ ven bĳ gehoornde stieren is verle-den tĳ d, schetste Fox aan de hand van cĳ fers van de inge-zette InSire-stieren van 2008 tot 2012. ‘De in 2008 geboren hoornloze stieren scoren 133 nvi, 94 inet en 106 exterieur. De hoornloze stieren die vier jaar later geboren zĳ n, halen een niveau van 235 nvi, 264 inet en 110 exterieur. Dat is

Bĳ dertig procent van de paringen binnen het roodbontprogramma van

CRV is een hoornloze ouder betrokken, meldde Marcel Fox tĳ dens de

drukbezochte themabĳ eenkomst van Platform Roodbont. Niet alleen bĳ

CRV neemt de aandacht voor hoornloosheid toe, zo bleek in Laren.

tekst Inge van Drie

een aanmerkelĳ ke verbete-ring. Deze stieren kunnen zich qua niveau moeiteloos meten met hun gehoornde collega’s.’Zo’n tien tot vĳ ftien procent van de roodbontstieren die CRV inzet, is momenteel hoornloos. Dat percentage neemt eerder toe dan af, geeft Fox aan. ‘Hoornloos-heid is een kans om met wei-nig inspanning extra meer-waarde te creëren voor roodbont . Bĳ dertig procent van de paringen binnen het roodbontprogramma van CRV is al minimaal één hoornloze ouder betrokken.’

Alleen fokzuiverOok Langhout voorziet dat hoornloosheid een hoge vlucht gaat nemen. ‘Binnen 25 jaar zĳ n veel holsteins hoornloos.’ Anders dan Fox verwacht de handelaar in on-der meer embryo’s en stieren – hĳ leverde in 2012 meer dan twintig hoornloze stie-ren aan ki-organisaties, voor-namelĳ k in Duitsland – dat de beste hoornloze stieren uit zwartbonte koefamilies gaan komen.Maar Langhout plaatste ook een aantal kanttekeningen. ‘We moeten het ook niet overdrĳ ven. Productie en ex-terieur blĳ ven ook in de toe-komst belangrĳ ker dan de vraag welke kleur een koe heeft en of ze hoornloos is of niet.’ Ook wees Langhout op de be-langen van grote bedrĳ ven. ‘Die willen alleen hoornloze stieren die fokzuiver zĳ n of-wel stieren waarvan alle na-komelingen hoornloos zĳ n. Als je een hok met honderd kalveren hebt, is het geen doen om eerst uit te zoeken welke kalveren wel en welke geen hoorns hebben. Dat kost veel te veel tĳ d.’ l

Adolf Langhout:

‘Zonder Lawn

Boy werd er nu

niet over hoorn-

loosheid gepraat’

Marcel Fox:

‘Hoornloosheid

kans om meer-

waarde te creëren

voor roodbont’



VX01-platform RB.indd 51 14-01-13 15:32

GERALD WERKT GERALD WERKT MET OVALERT®

‘IK VERTROUW OP HET SYSTEEM’De familie Scholten Linde uit Rossum werkt nu een half jaar met Ovalert. Gerald Scholten Linde: ‘Ik vertrouw

helemaal op Ovalert, dat elke dag, 24 uur lang, alle tochtigheden registreert. De cyclus van elke koe komt perfect

in beeld. Daardoor is het aantrekkelijker om gesekst sperma in combinatie met Belgisch-witblauwsperma te

gebruiken. Door Ovalert worden er meer koeien drachtig én met een kortere tussenkalftijd. Ovalert geeft rust en

een goed gevoel. Het systeem werkt super!’

OVALERT IS HET SUCCESVOLLE VRUCHTBAARHEIDSMANAGEMENTSYSTEEM WAARBIJ STAPPENTELLERS

WORDEN GEKOPPELD AAN KI-DIENSTVERLENING, STIERADVIES, INFORMATIEPRODUCTEN EN VRUCHT-

BAARHEIDSMANAGEMENT. OVALERT IS VERKRIJGBAAR IN VERSCHILLENDE PAKKETVORMEN VAN BASIS

TOT UITGEBREID.

Wilt u meer weten over Ovalert?

Bezoek de website of bel met de CRV Klantenservice voor een afspraak: (088) 00 24 440.

www.ovalert.nl

BETTER COWS | BETTER LIFE CRV4ALL.NL

28-ALG-JAN.indd 1 08-01-13 13:44

J E F L A U R E Y N S

Tĳ dens een bezoek in het kader van bedrĳ fsbegeleiding nam ik op een melkveebedrĳ f stalen om de wormbe-

smetting aan het einde van het weideseizoen in kaart te brengen. Om de besmetting bĳ het jongvee te testen nam ik bloedmonsters van vĳ f jonge dieren. Om ook de antistoffen op maagdarmwormen en leverbot te checken bĳ de melk-gevende groep nam ik een tankmelkmonster. Toen de uitslag bekend raakte, bleek er op het bedrĳ f geen probleem te zĳ n met leverbot. Wel werden voor maag-darmworden te veel antistoffen teruggevonden in het tank-melkstaal. De verhoging was niet dramatisch, maar wel voldoende voor economische schade bĳ de melkkoeien. Het jongveevenster gaf bovendien aan dat de jonge dieren in het weideseizoen te weinig contact hadden met maagdarm-wormen en dus ook te weinig weerstand hadden voor het volgende weideseizoen. Omdat een totale aanpak van de melkkoeien tegen maag-darmwormen meteen ook veel geld kost en omdat het jong-vee duidelĳ k te weinig weerstand bezat, besloot ik vooral de besmetting bĳ de eerstekalfsdieren onder de loep te ne-men. Daarom adviseerde ik de vaarzen te behandelen met een product tegen maagdarmwormen zonder wachttĳ d. Bĳ het jongvee adviseerde ik om niet langer twee maar slechts één keer de dieren te behandelen tegen maagdarm-wormen, omdat het tĳ dstip van uitweiden doorgaans na einde april ligt. Volgend jaar wordt de besmetting opnieuw bekeken aan de hand van bloedmonsters bĳ het jongvee en een tankmelk-monster. Zo wordt zichtbaar of de aanpak werkt en blĳ ft de blootstelling aan leverbot in beeld.

Wormbesmettingen opsporen kan het beste door vĳ f jonge dieren die voor het eerst en onder dezelfde omstan-digheden zĳ n beweid, te testen via een bloedmonster en dat binnen een week na het opstallen. In het bloed wordt pepsinogeen getest, een stof waarvan de bloedwaar-den stĳ gen bĳ een besmetting met maagdarmwormen.Bĳ een normale uitslag en een gelĳ kblĳ vend management is het niet nodig om actie te on-

De encyclopedie worminfectie detecteren

Jaarlĳ kse test geeft infectiegraad en behandelstrategie aan

Maagdarmwormen

dernemen. Bĳ een verhoogd gehalte aan antistoffen is het nodig om het jongvee een opstalbehandeling te geven en het management aan te passen, zodat het volgende jaar minder contact met maagdarmwormen optreedt. De die-ren kunnen in dat geval later worden uitgeweid of extra worden ontwormd. Bĳ een te lage hoeveelheid antistoffen moeten managementmaatregelen juist gericht zĳ n op een grotere blootstelling aan maagdarmwormen. Bĳ volwassen runderen kan de besmetting het beste met een tankmelkmonster in kaart gebracht worden. Het ge-halte aan antistoffen komt overeen met de eventuele scha-de door melkproductiedaling. Zo kan men beslissen of het al dan niet loont om ook de melkkoeien te behandelen.

U I T D E D I E R E N A R T S P R A K T I J K

Wormbesmettingen opsporen kan het beste door vĳ f jonge dieren die voor het eerst en onder dezelfde omstan-digheden zĳ n beweid, te testen via een bloedmonster en dat binnen een week na het opstallen. In het bloed wordt pepsinogeen getest, een stof waarvan de bloedwaar-den stĳ gen bĳ een besmetting


Aan de hand van praktĳ kvoorbeelden schrĳ ven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ . Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dĳ khuizen, werkzaam bĳ

de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bĳ een beschrĳ ving van ziektebeeld tot behandeling.

Aan de hand van praktĳ kvoorbeelden schrĳ ven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ . Dierenarts Toon Meesters uit

VX01-dap 53 14-01-13 15:34

Robert Byvelds: ‘Het moet mogelĳ k zĳ n om met een familiebedrĳ f 1,3 miljoen kilo melk te produceren’

Focus op arbeidseffi ciëntie

De Nederlandse taal spreken is aan melkveehouder Robert Byvelds (44)

uit Williamsburg niet meer besteed. Hĳ is inmiddels de derde generatie in Cana-

da nadat zĳ n grootvader in 1953 vanuit Holland emigreerde naar de andere kant van de Oceaan. Toch blĳ kt tĳ dens het ge-sprek duidelĳ k dat Byvelds Nederlandse

roots heeft. De gedreven ondernemer heeft de veestapel in korte tĳ d fl ink uit-gebreid, zet sterk in op automatisering en was in 2006 een van de eerste melk-

Zoveel mogelĳ k melk per koe en per robot produceren zonder

vreemd personeel. Dat is het doel van Robert Byvelds. Veel au-

tomatisering, een arbeidsvriendelĳ k ingericht bedrĳ f, een goed

koecomfort en synchronisatie helpen daarbĳ .


Robert ByveldsAls een van de eerste melkveehouders in Ontario koos Robert Byvelds in 2006 voor melkrobots. Het was de aanzet voor meer automatisering.

Aantal koeien: 125Aantal stuks jongvee: 105Grondoppervlakte: 320 haProductie: 9500 3,70 3,10

Williamsburg

Canada


Direct achter de voergang ligt rubber op de vloer,

zodat de koeien comfortabel staan tĳ dens het vreten


VX01-repo Canada.indd 54 14-01-13 16:51

taalproductie van 4000 liter per dag met twee robots. ‘Zestig koeien per robot is het maximum. Uitbreiding in productie is dan alleen mogelijk wanneer de koeien meer melk gaan geven. Met goede voe-ding en een goed management is een pro-ductie boven de 10.000 kilo melk prima mogelijk. Door een hogere productie per koe is ook een nog betere arbeidsefficiën-tie te halen. Bovendien worden de kosten over nog meer liters gespreid, waardoor ook de marge groter is.’Overigens vormt de huidige melkprijs in Canada geen reden tot klagen, maar he-lemaal blij met de Canadese systematiek is Byvelds niet. ‘Doordat bedrijven niet kunnen groeien in quotum, kunnen ze ook niet doorontwikkelen. Hierdoor valt de sector compleet stil en dat is niet ge-zond. Bedrijven moeten kunnen moder-niseren en efficiënter worden, want die melkprijs blijft niet altijd zo hoog. Nu ligt het gevaar op de loer dat onze bedrij-ven wereldwijd gezien achterop raken.’

Rubber achter het voerhekMet het oog op arbeidsefficiëntie volg- de na de investering in de melkrobots en een vaste mestschuif inmiddels ook een kalverdrinkautomaat en Byvelds overweegt een automatisch voerschuiver aan te schaffen. Pas als bij de huidige om-vang een maximale melkproductie per koe wordt gerealiseerd, overweegt hij een derde robot aan te schaffen in combi-natie met een medewerker.Om de productieverhoging te realiseren, investeerde Byvelds ook in koecomfort. Zo is de helft van het gangpad achter het voerhek, precies de vloer waar de koeien staan te vreten, voorzien van rubber. ‘Het idee hierachter is dat koeien dan meer tijd aan het voerhek staan om voer

veehouders in Ontario die investeerde in melkrobots.In 2005 telde het bedrijf nog 75 koeien op een grupstal, maar in een paar jaar tijd is dat aantal gegroeid naar 125 melken kalfkoeien. De keuze voor automatise-ring is duidelijk begonnen met de inves-tering in de melkrobots. ‘Goed personeel is in dit gebied erg lastig te krijgen en ons bedrijf is daarnaast te klein voor een fulltimemedewerker’, vertelt Robert By-velds. ‘Met behulp van automatisering richten we het bedrijf daarom nu zo ar-beidsvriendelijk mogelijk in. Hierdoor moet het mogelijk zijn om met een fami-liebedrijf jaarlijks 1,3 miljoen kilo melk te produceren met twee robots.’

4000 liter per dag met 2 robotsDe keuze voor melkrobots lag niet direct voor de hand. ‘In deze omgeving was er nogal wat negativiteit over robots. Maar het is gewoon een totaal andere manier van boeren en daar is nog niet iedereen klaar voor. Bij ons heeft het precies ge-bracht wat wij wilden. Het maakt het be-drijf arbeidsvriendelijk, je bent flexibel in je arbeidsinvulling, het is goed voor de koeien en het levert veel informatie over de koeien op.’Met name die kengetallen wil Byvelds de komende jaren gaan benutten om het be-drijf verder te ontwikkelen. ‘Onze strate-gie was eerst om zo snel mogelijk onze totale productie te verhogen door meer koeien te gaan melken. Met 125 melken kalfkoeien zitten stal en robot nu maxi-maal gevuld en daarom willen we de ko-mende jaren de totale melkproductie verhogen door meer melk per koe te gaan melken.’ Byvelds wil streven naar een dagproduc-tie van 36 liter melk per koe en een to-

op te nemen. Dat rubber meer comfort geeft, blijkt ook in de praktijk. Een kreu-pele koe loopt altijd over het rubber naar de robot en niet over de andere gangpa-den. Dat zegt genoeg.’De twee robots functioneren in twee ge-scheiden groepen koeien, maar Byvelds kiest er bewust voor om geen productie- of leeftijdsgroepen binnen de totale melkveestapel te creëren. ‘Een vaars start in een van de twee groepen en blijft daar zijn hele leven. We hebben in het verleden wel koeien uitgewisseld tussen de groepen, maar omdat wij een linkse en een rechtse robot hebben, moeten de koeien de loop door de robot dan op-nieuw leren. Dat zorgt voor stress en kost dus melk’, stelt Byvelds. ‘Daarnaast geeft meerdere productiegroepen ook meer werk, wat bij onze omvang nog niet op-weegt tegen de voordelen.’

Driekwart synchronisatieErg tevreden is de melkveehouder ook over het zand in de ligboxen. ‘Het is de allerbeste boxbedekking voor een goede uier- en klauwgezondheid. Daarnaast geeft het ook veel comfort. Zand kan al-leen wel wat meer onderhoudskosten aan de melkrobot met zich meebrengen, maar dat hebben we afgedicht met een goed onderhoudscontract.’Iedere twee weken komt de dierenarts op het bedrijf voor met name de vrucht-baarheidsbegeleiding. Ongeveer 75 pro-cent van de koeien wordt gesynchroni-seerd, de koeien op 60 dagen na afkalven en de vaarzen op 80 dagen. ‘Omdat ik ook nog veel landwerk zelf doe, heb ik de tijd niet om de tochtigheid van alle koeien individueel te observeren. Ook de keuze voor synchronisatie heeft dus met arbeidsefficiëntie te maken. Doordat de dierenarts altijd op dinsdag komt, kun-nen we het insemineren standaard voor vrijdag inplannen.’Byvelds let bij zijn stierkeuze sterk op melkproductie, gezondheidskenmerken, gemakkelijk afkalven, een hoge melk-snelheid en een goede persistentie. Hij noemt Talent en Spirte als voorbeelden van stieren waarvan de dochters goed functioneren bij de melkrobot.Het afgelopen jaar gebruikte Byvelds de fokstieren Stanleycup, Lavanguard, Fe-ver en Brawler. Maar ook steeds meer genoomstieren verwerven een plaatsje op de inseminatielijst zoals Meridian, Coloss, Numero Uno en Saloon. ‘De meeste genoomstieren hebben hogere fokwaarden en zijn lager geprijsd dan de hoogste fokstieren. Dat maakt het aan-trekkelijk om ook een deel genoomstie-ren in te zetten.’ l

Zand als comfortabele zandbedekking is goed voor de uier- en klauwgezondheid

55V E E T E E L T j a n u a r i 1 / 2 2 0 1 3

VX01-repo Canada.indd 55 14-01-13 16:51

Boe r z i j n : Boe r b l i j v e n

Nijkerk • Tel. 033 422 15 10 • www.arkervaart.nl (Teamleider Rundvee: Roel van Ee, 06 21 26 62 27)

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien meteen actieve weidegang. De voederwaarde van gras komt, incombinatie met ProWeide brok, optimaal tot zijn recht.Bovendien is ProWeide bijzonder scherp geprijsd. MetProWeide haalt u het beste uit uw weidegras én veestapel!

Koeien in de wei?ProWeide brok erbij!

• 940 VEM • 85 WDVE • 200 gram zetmeel • 50 gram bestendig zetmeelScherpe seizoenprijs: netto 21,98per 100 kg bij afname van 32 ton ineens

Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt 14-05-12 13:01 Pagina 1

Het beste voor uw koeien ??

Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Dual Waterbed !!

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

www.uierverzorging.nl



Dual Waterbed !!








Dual Waterbed !!






Koecomfort op maat

Recht liggen / Schone box / Weinig strooisel

Dual waterbed + Positiebox = Minder werk




Dual Waterbed !!








Dual Waterbed !!








Dual Waterbed !!






Koecomfort op maat






Dual Waterbed !!








Dual Waterbed !!








Dual Waterbed !!






Koecomfort op maat



www.uierverzorging.nlwww.buc-holland.com

VX09_p14.indd 25 21-05-2012 11:16:25VX01_p56.indd 56 14-01-13 15:59

Extra pĳ nstilling maakt onthoornen van jonge kalveren minder gevoeligNovem 20 is sinds eind december 2012 de eerste Europees geregistreerde pĳ n-stiller die is toegestaan voor het ver-lichten van pĳ n na het onthoornen. Voor het welzĳ n van het dier is het be-langrĳ k dat (de gevolgen van) ingrepen en handelingen zo veel mogelĳ k wor-den vermeden.

Zelf toedienenOm het welzĳ n te waarborgen, zĳ n er wettelĳ k kaders gesteld aan bĳ voor-beeld het onthoornen van kalfjes. Het onthoornen van kalfjes is uitsluitend toegestaan bĳ dieren jonger dan twee maanden en er moet gebruikgemaakt worden van een elektrische of hete-luchtmethode. Als de dieren ongeveer twee maanden oud zĳ n, groeit de hoornpit aan de schedel vast en wordt het onthoornen nog ingrĳ pender. Voorafgaand aan het onthoornen moet de dierenarts een plaatselĳ ke verdo-ving hebben gegeven. Deze verdoving werkt ongeveer twee tot drie uur en zorgt ervoor dat het dier geen pĳ n van de handeling zelf ervaart. Daarnaast geeft de dierenarts meestal ook nog een sedatiemiddel. Dit zorgt ervoor dat de kalfjes rustig liggen, maar geeft geen pĳ nstilling.Door de registratie van de pĳ nstiller en ontstekingsremmer kunnen dieren-artsen en veehouders deze nu ook toe-

HoofdpijnDe administratieve handelingen door regelgeving rondom antibio-ticagebruik bezorgen boer en vee-arts steeds meer hoofdbrekens.Iedere melkveehouder in Neder-land heeft een bedrĳ fsbehandel-plan (bbp) en een bedrĳ fsgezond-heidsplan (bgp). Het doel is verbetering van de diergezondheid en daarnaast een bewuster en ver-minderd gebruik van antibiotica. Ondanks dat uit cĳ fers blĳ kt dat de doelen van 2013 al dit jaar ge-haald zĳ n, scherpt de overheid de restricties in het antibioticumge-bruik in de veehouderĳ verder aan. Niet alleen de derdekeusmid-delen, zoals dit jaar al het geval was, maar ook de tweedekeusanti-biotica komen onder het strengere regime. Zĳ mogen niet meer in het bbp vermeld staan en daarmee ook niet meer op voorraad in uw stalapotheek aanwezig zĳ n. Een bĳ komend probleem is dat van niet alle middelen al helemaal duidelĳ k is of ze nu expliciet twee-dekeusantibioticum zĳ n of dat ze voor bepaalde aandoeningen toch nog gebruikt mogen worden, om-dat er geen eerstekeusmiddel voor die aandoening is geregistreerd. Al deze maatregelen zĳ n ongetwĳ -feld goed in het kader van bestrĳ -ding van resistente bacteriën in de humane gezondheidszorg, maar of dit alles de diergezondheid be-vordert, betwĳ fel ik ten zeerste. En daar krĳ g ik nu hoofdpĳ n van.

G A S T C O L U M N T O O N M E E S T E R S

D I E R E N A R T S T E B E R G E N O P Z O O M E N R O O S E N D A A L

Novem® 20. REG NL 10219 URA. Meloxicam 20 mg/ml. Indicaties: aanvullende therapie bĳ de behan-deling van acute mastitis, in combinatie met een antibioticumtherapie. Acute respiratoire infecties in combinatie met een geschikte antibioticumtherapie. Diarree in combinatie met orale rehydratie-therapie. Doeldieren: rundvee en varkens. Contra-indicaties: niet gebruiken bĳ dieren die lĳ den aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwĳ zingen zĳ n

voor ulcerogene gastro-intestinale lesies. Niet gebruiken bĳ overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of een van de hulpstoffen. Voor de behandeling van diarree bĳ rundvee, niet gebruiken bĳ dieren jonger dan één week. Dosering: rundvee: eenmalige subcutane injectie van 2,5 ml/100 kg lichaamsgewicht. Wachttĳ d rundvee: vlees: 15 dg., melk: 5 dg. Boehringer Ingelheim, tel. (072) 566 24 11, [email protected].

dienen nadat de dierenarts die ver-doving en het sedatiemiddel heeft toe-gediend. Het is belangrĳ k daarbĳ het volgende in acht te nemen: de dosering van Novem 20 is 1 milliliter per 40 ki-logram lichaamsgewicht, voor Novem 5 is de dosering 1 milliliter per 10 kilo-gram lichaamsgewicht. In beide gevallen kan Novem onder-huids worden toegediend. De zichtba-re resultaten van een langwerkende pĳ nstiller bĳ het onthoornen zĳ n: de dieren schudden minder met de kop, ze fl apperen minder met de oren en ze komen makkelĳ ker met de kop door het voerhek. Novem 20 is overigens ook geregis-teerd voor gebruik bĳ diarree, acute respiratoire infecties en acute mastitis in combinatie met een geschikte anti-bioticumtherapie of orale rehydratie-therapie.

Positief voor groei Dat het gebruik van langwerkende pĳ nstillers een positief effect heeft op het welzĳ n en de groei van kalveren toonde zeer recent een Amerikaanse studie nog eens aan. Kalfjes die in deze studie een langwerkende pĳ nstiller kregen bĳ het onthoornen op jonge leeftĳ d, groeien gemiddeld ruim 650 gram per dag meer, gedurende een pe-riode van tien dagen.

D I E R G E Z O N D H E I D S N I E U W S


VX01-Boehringer.indd 57 14-01-13 13:14

VX01_p58.indd 58 14-01-13 13:59

Savardzusjes Saskia en Sara brengen dubbelslag voor Leo en Jim Pluym. Pag. 60

Betty de Blier vervolgt zegetocht en wint het algemeen kampioenschap. Pag. 62

C R V K O E - E X P O

De scheidslĳ n tussen de voorring en de hoofdring in Gent in beeld

Vx01-Koe expo intro.indd 59 15-01-13 12:02

Savardzusjes Saskia en Sara brengen dubbelslag voor Leo en Jim Pluym

Adembenemende Annelies

Tĳ dens de prĳ skamp liepen bezoe-kers af en aan tussen de groots

opgezette landen tuinbouwbeurs

Agrifl anders en de ring waar de CRV Koe-Expo plaatsvond. Het aantal toeschou-wers bleef in de voormiddag beperkt.

Maar toen het tĳ d was voor de kampi-oenskeuring van de oudere koeien rood-bont en zwartbont, dikte het publiek rond de ring verder aan. Het was niet verwonderlĳ k dat de be-langstelling groot was: bĳ de senioren lag het gehalte aan keuringskleppers hoog met diverse provinciale kampioe-nes in de frontlinies van de laatste reeks. De inzenderslĳ st van roodbont was met 58 nummers beperkt, maar met onder meer Nora 65 (v. Sputnic) van Jos Buyens uit Gierle waren enkele bekende koeien in Gent afgevaardigd.

Net als twee jaar terug stond ze er ook nu weer uitstekend

voor. Classicdochter Annelies van Marc en Jeroen Van Nevel

kwam, zag en overwon op de CRV Koe-Expo. Met de beken-

de Talenttelg 6167 van Lieven Ryckewaert in haar kielzog.

tekst Annelies Debergh


Jim Pluym: ‘Het was veel werk, maar wel een plezante dag’‘Ik ga ze eerst even melken en daar-na heb ik tĳ d.’ Jim Pluym leidt Sara 1807, kampioene bĳ de roodbonte middenklasse, eerst de ring uit. Zo lang Agrifl anders bestaat, schrĳ -ven Jim en zĳ n vader Leo Pluym uit het Antwerpse Lille dieren in voor de prĳ skamp. ‘We hebben hier al vĳ f keer deelgenomen’, vat Jim Pluym de deelnames uit het verleden samen. ‘Nu hadden we zes dieren opgege-ven, drie roodbonte en drie zwart-

bonte. Eentje hebben we uiteindelĳ k thuisgelaten.’Al één keer eerder was het fokbedrĳ f in Gent succesvol. Met Classicdochter Cin-dy behaalde het bedrĳ f in 2007 de zege bĳ de vaarzen. Cindy is de grootmoeder van de vaarzenkampioene. De dubbel-slag van de Savardzussen nu is een mooi vervolg. Jim Pluym: ‘Met keuringen heb je veel werk, maar het was een plezante dag. Met twee kampioenen naar huis gaan, daar kun je alleen van dromen.’

videoimpressie www.veeteelt.nl


VX01-koe-expo rood.indd 60 15-01-13 10:15

nem langszĳ . De Classicdochter won twee jaar terug de titel in de middenklas-se en stond er ook nu weer uitmuntend voor. De complete, lange en stĳ lvolle An-nelies haalde in haar reeks moeiteloos de koppositie vóór Classichalfzus Coda van Ignace Hubau uit Onkerzele. In de fi nale bleef Annelies imponeren. De fraaie lĳ n in het skelet en de glans op de sterke en hoog opgehangen uier zorg-den voor winst voor de Classicdochter, met Talentdochter 6167 in haar kielzog.

Savarddochters vooraanBĳ de jongste categorieën was het de na-fok van de Zwitserse stier Savard die het meeste van zich liet spreken. Van de Bradzoon eindigden tot drie keer toe dochters aan kop, waarvan twee bĳ de beide vaarzenreeksen. Fristy van het Vinkenhof (v. Savard) mocht in Gent het spits afbĳ ten. De pupil van Erik Vandewalle uit Eernegem was geen ech-te moderne roodbonte, maar toonde sterke benen en een gerekt en jeugdig lĳ f met veel breedte in het kruis. De ex-tra openheid in het frame gaf haar de voorkeur boven Spencerdochter 57 van Careelhof van Walter Morthier uit Bellem. Met Saskia van Leo en Jim Pluym uit Lille trad ook bĳ de tweede reeks vaarzen een Savarddochter aan in hal 8 van Flanders Expo in Gent. Dat ook Fabiola (v. Linux) van Koen Truyen uit Bevel indruk op hem had gemaakt, stak Arjan van Hest niet onder stoelen of banken . ‘Een close fi nish’, zo galmde door de luidsprekers. De fractie meer breedte in het skelet en de iets betere plaatsing van de spenen leverden Saskia de voorkeur van de jury op. In de fi nale bleek duidelĳ k dat het kop-duo van de tweede reeks favoriet was. Zo kreeg Savarddochter Saskia van Pluym nu de verlossende tik op haar rug, ter-wĳ l Fabiola van Koen Truyen de reser-vestek kreeg toegewezen.

Pluym weer met een SavardNa de winst van Saskia viel de daaropvol-gende reeks roodbonte jonge koeien op-nieuw uit in het voordeel van de familie Pluym. Dit keer was het Sara 1807 die de kleuren van de fokstal mocht verdedi-gen. De jonge koe toonde veel lengte en een complete bouw met een ietsje vlak kruis. Daaronder was een lange uier te zien die bovendien fĳ n beaderd was. De extra lengte in de uier gaf Sara de voor-keur boven de sterke en balansrĳ ke Eur-bie van Tom Van de Vĳ ver uit Melsele. De Debonairdochter beschikte over een fraai beaderde uier. Met 359 van Careelhof van Walter Morthier

Nora 65, de viervoudig Antwerpse pro-vinciaal kampioene en oudste roodbonte in Gent, verkeerde in een prima vorm, maar kreeg met Jordandochter Vicky van Johan Verlodt uit Drongen een harde noot om kraken. De extra melkopdruk in de achteruier kreeg van jurylid Arjan van Hest extra waardering, waardoor Vicky de negen jaar oude Nora 65 ver-sloeg. Talenttelg 6167 van Lieven Rycke-waert uit Harelbeke bleek wel te sterk voor Vicky. De fraai oplopende lĳ n, het sterke front en de fĳ nheid in het skelet gaven de Talentdochter de voorkeur in de rubriek. In de fi nale kwam ook Annelies (v. Classic) van Marc en Jeroen Van Nevel uit Beer-

uit Bellem gaf Arjan van Hest aan te kie-zen voor het dier met het beste skelet in de reeks. Dankzĳ de kwaliteitsvolle uier en het vlot en fĳ n gebouwde beenwerk in combinatie met een goed gevormd kruis bleef de Meteordochter in haar reeks Rosy (v. Redross) van Johan Verlodt uit Drongen voor. De Redrossdochter liet een fraaie lengte zien met een iets oplo-pend kruis. Geen van beide dieren uit de tweede reeks jonge koeien bracht het tot de fi -nale. De reservenominatie was voor De-bonairtelg Eurbie van Tom Van de Vĳ ver.Tot kampioenskoe werd Sara 1807, an-dermaal een Savarddochter uit de stal van Leo en Jim Pluym, gelauwerd. l

Saskia (v. Savard), kampioene vaarzenVoorsp. prod.: 2.04 305 8910 4,35 3,25

Fabiola (v. Linux), reservekampioene vaarzen Voorsp. prod.: 2.05 305 9450 3,80 3,31

Eurbie (v. Debonair), res.kamp. jonge koeienVoorsp. prod.: 3.02 305 8378 5,13 3,44

6167 (v. Talent), reservekampioene seniorenHuidige levensprod.: 1607 44.486 4,06 3,62

Sara 1807 (v. Savard), kampioene jonge koeienProd.: 1e lĳ st 310 8274 3,66 3,24

Annelies (v. Classic), kampioene seniorenHuidige levensprod.: 1022 39.712 3,64 3,11


VX01-koe-expo rood.indd 61 15-01-13 10:15

Drie onbetwiste zwartbontkampioenes tĳ dens de CRV Koe-Expo in Gent

Betty vervolgt zegetocht

Er gaat geen individuele keuring voorbĳ of er is na afl oop altĳ d wel

ruimte voor discussie. Dikwĳ ls gaat die ook over de kampioenen, maar niet na afl oop van de zwartbontkeu-ring op de CRV Koe-Expo in Gent. De drie zwarte winnaressen die het Vlaamse jurylid Tjebbe Huybrechts verkoos, waren de concurrentie in hun leeftĳ dsklasse overduidelĳ k de baas. De reservetitels waren minder vanzelfsprekend.Een groep jonge zwartbonte vaarzen beet verdienstelĳ k het spits af en de eerste reeksoverwinning was daarbĳ een prooi voor de jeugdig ogende en elegante Howie Fanny van Luc Peeters uit Nĳ len. De ruim ontwikkelde Ho-wiedochter had nog geen twee maan-den gekalfd, maar was voorzien van een compacte en vast aangehechte uier. Omdat ze een meer overtuigen-de stap had, was ze de baas over de

eveneens goed geuierde Filette (v. San-chez) van familie Op ’t Roodt uit Olen.Uit compleet ander hout gesneden wa-ren de 1a en 1b uit de derde en oudste vaarzenrubriek. Zowel Nancy 3 (v. San-chez) van familie De Causmaecker uit Waterland-Oudeman als Elina (v. Shottle) van Lode Vandecaveye uit Westvleteren waren inmiddels fl ink uitgegroeid en voorzien van veel kracht en diepte in het skelet. Nancy combineerde dat met wat meer fi nesse in de voorhand dan Elina, die op haar beurt juist voorzien was van een iets vaster aangehechte uier. Huy-brechts koos consequent voor fĳ nheid en gaf de voorkeur aan Nancy.

Roodbonte moederlĳ nVanuit de tussenliggende rubriek plaat-se Maya (v. Destry) van Koen Leus uit Oos-terzele en Bart Staels uit Wetteren zich aanvankelĳ k voor de kampioenskeuring. De ruim ontwikkelde en stĳ lvolle vaars

was echter zodanig onder de indruk van het keuringsoptreden dat ze niet in staat was terug te keren in de kampioenskeu-ring. In de rubriek had ze overigens ook al het hoofd moeten buigen voor de on-betwiste winnares: Ditte 1 van Marc en Jeroen Van Neve l uit Beernem. De Gold-wyndochter combineerde veel balans en fraaie overgangen met een lange uierbo-dem, veel hoogte in de achteruier en een scherpe ophangband. De iets ruime con-ditie verraadde de roodbonte moederlĳ n van Ditte, met Classic als moedersvader. Het vormde echter geen enkele belem-mering voor de welverdiende kampioens-titel, die Van Nevel zichtbaar verrast in ontvangst nam. De reservetitel was min-der vanzelfsprekend, maar werd uitein-delĳ k een prooi voor Howie Fanny. De jonge vaars miste weliswaar nog wat fl ankdiepte, maar Huybrechts beloonde haar potentie met het zilver.In tegenstelling tot de categorie vaarzen, bestonden de middenklasse en de senio-rengroep uit twee rubrieken, waardoor de kampioenskeuring van deze leeftĳ ds-groepen beide uit vier dieren bestond. In de fi nale was er daardoor geen ruimte voor Estmee Denter van François Decroix uit Mesen. De uitgebalanceerde Simms-dochter kon in hoogtemaat de concur-rentie niet volgen, maar verdiende de derde plek door haar brede en hoge melkklier. Ook Davina (v. Affi rmed) van Luc De Kerf uit Zwĳ ndrecht liep nipt deelname aan de fi nale mis. Het ontbrak

Op voorhand was ze de gedoodverfde favoriet, de regerend

nationaal kampioene Betty de Blier. Ook al stak ze niet in haar

beste vorm, de Goldwyndochter was de concurrentie ruim de

baas en voerde het aansprekende kampioensdefi lé met verve

aan. Het verloop in de rubrieken was wel groot.



videoimpressie www.veeteelt.nl

Jurylid Tjebbe Huybrechts overziet vanuit het midden een van de rubrieken voordat hĳ de koeien opstelt


VX01-koe-expo zwartbont.indd 62 15-01-13 12:07

de hoogbenige derdekalfskoe niet aan stĳ l en upstanding, maar wel aan breed-te in frame en achteruier om hoger te eindigen.Vanuit de oudste rubriek middenklasse plaatsten ten koste van Davina wel Rocky 9060 (v. Red Rock) van Leo en Jim Pluym uit Lille en Donatella (v. Olympic) van op-nieuw Luc De Kerf zich voor de kampi-oenskeuring. Het duo was ruim ontwik-keld en lang en krachtig gebouwd, waarbĳ Donatella vanwege meer rib-diepte en een hoger aangehechte uier de koppositie in de rubriek greep. Als Dona-tella ook nog iets overtuigender had ge-stapt, zou ze het de uiteindelĳ ke kampi-oenes nog moeilĳ ker hebben gemaakt.

Uniform middenklasseduoDe strĳ d om het eremetaal in de midden-klasse ging daardoor uiteindelĳ k tussen een uniform duo uit de jongste midden-rubriek. In ontwikkeling, showtype en stĳ l ontliepen Els B. Pop (v. Fortman) van Stephan Cuvelier uit Poperinge en Dar-ling de Blier (v. Alliance) van Patrick Van Hoof en Linda Boonen uit Mortsel elkaar niet veel. Beide koeien waren nog maar net begonnen aan hun tweede lactatie en dat was Els nog net iets meer aan te zien dan Darling. Door een betere voor-speenplaatsing en meer welving van rib won Alliance daarom het goud en gaf daarmee een succesvol vervolg aan de vaarzentitel die ze afgelopen jaar in Oostmalle won. Els pakte met haar hoge achteruier verdienstelĳ k het zilver.Wie alleen de kampioenskeuringen bĳ zwartbont zou hebben gezien, was zeker lovend geweest over de hoge kwaliteit. De rubrieken konden in de volle breedte echter niet helemaal verbloemen dat er vooraf weinig ruimte was geweest voor voorselectie. Het verloop in de rubrieken was namelĳ k redelĳ k groot en dat was ook bĳ de oudere koeien het geval. Des-

Ditte 1 (v. Goldwyn), kampioene vaarzenVoorsp. productie: 2.00 305 10.017 5,03 3,50

Howie Fanny (v. Howie), reservekamp. vaarzenVoorsp. productie: 2.01 305 8444 4,05 3,40

Els B. Pop (v. Fortman), reservekamp. middenProductie: 2.00 347 9181 4,05 3,44

Wildina (v. Talent), reservekampioene oudHuidige levensprod.: 1634 55.989 3,64 3,15

Darling de Blier (v. Alliance), kampioene middenProductie: 2.02 299 8227 3,33 3,65

Betty de Blier (v. Goldwyn), algemeen kampioeneHuidige levensproductie: 1061 37.234 3,63 3,26

Katleen Cromphout: ‘Na de cursus ga je anders naar koeien kĳ ken’Gestoken in blauwe jassen waren ze dui-delĳ k herkenbaar, de deelnemers van de wedstrĳ d ‘Kĳ k op keuren’. Een negental jonge mensen bepaalde tĳ dens de CRV Koe-Expo wie de beste deelnemer was van de gelĳ knamige veebeoordelingscur-sus 2012. De 21-jarige Katleen Cromp-hout uit Pepingen had na het keuren van drie rubrieken de minste fouten ten op-zichte van de offi ciële jury. ‘Voor mĳ n gevoel had ik toch nog wel wat gemist, dus dit had ik nooit verwacht’, vertelt een blĳ e Katleen. ‘We kregen tien minu-ten de tĳ d om vanaf de zĳ lĳ n een rubriek

op volgorde te zetten en dat is niet mak-kelĳ k. Je moet ze eigenlĳ k een keer op rĳ zien staan en er langs kunnen lopen.’Cromphout nam voor het eerst deel aan een veebeoordelingscursus. ‘Ik kom wel van een boerderĳ , maar had tot nu toe niet zo veel met veebeoordelen gedaan. Ik merk wel dat ik na de cursus anders naar de koeien thuis ben gaan kĳ ken’ Op de vraag of Katleen een rol als jurylid op prĳ skampen voor zich ziet, blĳ ft ze bescheiden. ‘Ik doe het veebeoordelen in de eerste plaats voor mezelf en vind dat ik nu ook nog niet goed genoeg ben voor

het echte jurywerk. Daarom wil ik eerst nog meer oefenen.’




Jo Van Hoof: ‘Betty kan nu de Europese top niet bĳ houden’Alhoewel familie Van Hoof-Boonen veelvuldig succesvol is op keuringen, verliep de CRV Koe-Expo met twee kampioenstitels ver boven verwach-ting. ‘We wisten dat Betty de Blier een van de favorieten was, dus op haar titel hadden we zeker gehoopt. Maar dat Darling de Blier hier twin-tig dagen na afkalven zou winnen, hadden we nooit verwacht’, vertelt Jo Van Hoof uiterst rustig. ‘Tĳ dens de voorselectie stond ze nog droog en leek dit niet mogelĳ k. Maar toen ze drie weken voor de keuring kalfde en snel herstelde, hebben we nog probe-ren te regelen dat ze mocht deelne-men en dat is gelukt.’ Van Hoof ver-

wĳ st daarmee naar de bĳ schrĳ ving van de koe die de middenklasse won.Als regerend nationaal kampioene was Betty op voorhand wel de te kloppen koe. ‘Omdat ze in mei heeft gekalfd, is ze alleen niet meer op haar top en voor mĳ is dit zelfs een van de keuringen dat ze er het slechtst voor staat. Daarom is het ook niet waarschĳ nlĳ k dat Betty naar het EK gaat. We hebben haar in eer-ste instantie wel opgegeven, maar we denken niet dat ze in deze vorm de Euro-pese top kan bĳ houden.’Bĳ na net zo blĳ als met de kampioensti-tels is Van Hoof met de volle zusjes van Betty die thuis in Mortsel in het hok lig-gen. ‘We hebben nog een Goldwynspoe-

ondanks spraken de koptrio’s van de beide seniorenrubrieken beslist aan. Net buiten de uiteindelĳ ke fi nale vie-len de 1c’s Channah (v. Fortune) van Michaël en Rafaël Lemeire uit West-rem en Zendi (v. Allen) van Filip Mael-fait uit Hulste en Thomas De Braban-der uit Eeklo. Channah viel op met haar ruime ontwikkeling en lengte en Zendi met haar imponerende rib-benpartĳ . Beide koeien konden in uieraanhechting echter de concur-rentie met de fi nalisten niet aan.Bĳ de deelneemsters aan de kampi-oenskeuring hoorde Linda (v. Mr Sam) van Johan Verlodt uit Drongen en de uit Nederland geïmporteerde Eurostar

Beauty (v. Goldwyn) van Frederik Geerar-dĳ n uit Kemmel. De beide koeien waren elkaars tegenpolen; Linda was uitge-groeid tot een zware en brede koe, ter-wĳ l Beauty vooral fĳ n en elegant was. Laatstgenoemde sloot daardoor meer aan bĳ de persoonlĳ ke voorkeur van Huybrechts, zeker in combinatie met haar betere speenplaatsing en meer hel-ling in het kruis.

Opnieuw reservetitelEen serieuze concurrente om de prĳ zen vormde Beauty echter niet voor het kop-duo van de oudste rubriek. Van meet af aan was duidelĳ k dat regerend nationaal kampioene Betty de Blier van familie Van

Hoof-Boonen voor de titel naar Gent was gekomen. Ze hoefde zich daarvoor niet maximaal in te spannen en dat was in haar voordeel, want door het oudmelkte lactatiestadium stak ze niet in haar al-lerbeste keuringsconditie. Toch was ze met haar stĳ l, hardheid, lange uierbo-dem en hoge achteruier niet te kloppen, ook niet door Wildina van opnieuw Filip Maelfait. De Talentdochter won door haar fraaie overgangen, kwaliteitsuier en bewezen levensduur net als twee jaar geleden de reservetitel. Betty vervolgde kort daarna haar zege-tocht door ook het algemeen kampioen-schap voor rood- en zwartbont op haar naam te schrĳ ven. l

ling gekocht uit de moeder van Betty en daaruit zĳ n vĳ f volle zusjes geboren. Een daarvan heeft exact dezelfde aftekening als Betty. Als zĳ dan ook nog net zo goed is, dan zĳ n wĳ al blĳ .’

De koninginnenrubriek met op kop Betty de Blier, gefl ankeerd door Wildina



Als alles vanzelf gaat

H E T G E L U K S M O M E N T V A N

G E E R T M A Z E R E E L

‘December en januari zĳ n donkere maanden, maar juist van die periode met korte dagen kan ik erg genieten. Het is een periode samen met familie, waarin het even niet hectisch is op het be-drĳ f. Je hoeft niet in te kuilen, geen mais te hakselen en het is nog te vroeg om mest uit te rĳ den. Soms moet je sturen en aan-passen, maar in deze weken is het even alleen de zorg voor mĳ n koeien en lĳ kt alles als vanzelf te gaan.’‘Van dit gevoel ben ik mĳ heel erg bewust als ik in deze donkere dagen in de namiddag mĳ n ronde maak door de stal. Ik zie de koeien rustig vreten aan het voerhek en tevreden liggen in scho-ne boxen. Ik hoor het vertrouwde geluid van de radio. Je voelt aan alles dat het lekker loopt. In dit beeld komt alles samen waarvoor ik me het afgelopen jaar heb ingespannen. Een goede kuil maken, zorgen voor gezonde koeien, het maken van de juiste stierkeuzes. Alles overzie je op zo’n moment in de stal.’

Geert Mazereel (44) melkt 60 koeien in Lo-Reninge (B.)


B O E R E N G E L U K

VX01-boerengeluk.indd 65 14-01-13 13:13

De nieuwjaarswensen van Jan de Vries waren vast en

zeker niet eerder zo energiek. De (mede)oprichter van Dia-mond Genetics oogde zicht-baar verheugd met de aan-vang van 2013, het jaar waarin de Verenigde Staten hun ge-noomtesten zullen vrĳ geven voor particulier gebruik. De Vries bracht zĳ n gelukwensen tĳ dens een themabĳ eenkomst van de Federatie Veeteelt-studieclubs Zuid-Holland in Waarder. Hĳ wond er geen doekjes om: 2013 is het jaar waar de fok-kerĳ ondernemer al lange tĳ d naar uitkĳ kt. Door het vrĳ ge-ven van de genoomtest ont-

staat er een nieuw klimaat waarin fokkers profi teren van meer bewegingsvrĳ heid. Iedereen kan op eigen initia-tief besluiten om een stiertje te laten onderzoeken op DNA-informatie en trachten daar een goede afnemer voor te vinden. ‘De wereld is nog nooit zo klein geweest: de we-reld is je klant, maar ook di-rect je concurrent. Iedereen ziet of je werkelĳ k het gene-tisch meest waardevolle ma-teriaal aanbiedt.’ De nieuwe realiteit was voor De Vries aanleiding om stie-renveilingen te organiseren en een eigen ki-organisatie te starten: AI Total. Via de web-

site onlinebullsale.com zĳ n de eerste vier stierenveilin-gen inmiddels achter de rug.

Transparante prĳ sDoor het vrĳ geven van de Amerikaanse genoomtest wordt de prĳ svorming trans-paranter dan ooit. ‘Voor een eerlĳ ke handel moeten zowel koper als verkoper beschik-ken over dezelfde informatie. Tot nu toe had u geen idee of er elders in de wereld nog een partĳ was die meer had wil-len betalen voor uw stiertje, dat zal straks veranderen’, sprak Jan de Vries beslist. De Amerikaanse TPI-index is vol-gens hem wereldwĳ d de lei-

Door het vrĳ geven van de Amerikaanse genoomtest ontstaat er

per 1 april een nieuw klimaat voor de internationale veeverbete-

ring. Hoe gaat dat de fokkerĳ wereld veranderen? De Federatie

Veeteeltstudieclubs Zuid-Holland sprak erover in Waarder.

tekst Tĳ men van Zessen

draad. ‘Iedereen kan sperma gebruiken van hoge TPI-stie-ren, niet alleen de Ameri-kaanse ki-organisaties.’Wie zĳ n stiertje zelf wil tes-ten op de nvi-index, moet geduld hebben. Het Euro-pese samenwerkingsverband Eurogenomics beslist later dit jaar of het de genoomtes-ten vrĳ geeft voor particulier gebruik. ‘Als we de testen vrĳ geven, dan doen we dat in elk geval gezamenlĳ k. Het besluit om de genoomtesten vrĳ te geven, is medeafhan-kelĳ k van de ervaringen in de Verenigde Staten’, zei Alfred de Vries, manager fokkerĳ van CRV. CRV is een van de participanten in Eurogeno-mics, waarin het samenwerkt met fokkerĳ partĳ en uit Duitsland, Frankrĳ k, Spanje, Polen en Scandinavië.

Eerste koop bedingenAlfred de Vries sprak zich niet uit als een nadrukkelĳ ke voor- of tegenstander van het vrĳ geven van de testen, maar zette de voor- en nadelen op een rĳ . Te beginnen met de Amerikaanse markt: ‘Voor het CRV-programma in Ame-rika betekent het dat we een-voudiger en goedkoper stier-tjes kunnen werven door ze zelf te testen op GTPI. Daar staat tegenover dat het risico bestaat dat er zeer hoge prĳ -zen betaald moeten worden voor de absolute toppers.’Dit risico zou zich ook voor kunnen doen bĳ het vrĳ ge-ven van de genoomtest voor nvi. De toenemende concur-rentie zou in een extreem ge-val kunnen betekenen dat het fokprogramma uiteen-valt omdat het fi nancieel niet meer aantrekkelĳ k is om top-stieren te betrekken van par-ticuliere fokkers. CRV ziet ook kansen bĳ het vrĳ geven van de genoomtest. Alfred de Vries: ‘Het ver-markten van de test is een nieuwe dienst voor CRV en er komen meer genoomgeteste kalveren beschikbaar voor de fokkerĳ .’ De Vries verwacht dat CRV een recht van eerste koop zal bedingen als Euro-

Eurogenomics beslist later dit jaar over vrĳ geven van genoomtesten voor particulier gebruik

De wereld als klant

Jan de Vries:

‘Zelfde informatie

voor koper en

verkoper’

Alfred de Vries:

‘Vrĳ geven testen

alleen in Europees

verband’

Jan Kolff:

‘De kosten van

genoomtesten zĳ n

nog niet bekend’



VX01_thema FVZH bloempjes.indd 66 15-01-13 10:40

Jaap Buijs, artiestenmanager te Volendam:‘Koeien horen buiten. Als koeien na het melken terug naar de wei mogen, zijn ze als kinderen zo blij... Koeien zijn sowieso prachtige dieren. Die-ren met gevoel, die respect verdienen.’ (Bb)

Sietze Henk Haytema, veehouder te Koudum:‘Het komt wel eens voor dat een ki met een idee voor een spoelstier komt dat ik niet zie zitten. Dan wordt de afspraak: verplicht alles terugkopen. Ik blijf baas in mijn eigen stal.’ (NO)

Jan Oostenbrug,ijsmeester Friesche Elfsteden:‘Mijn familie hield Friese rood-bonte koeien, een prachtig ras waar er wereldwijd nog maar zo’n driehonderd van zijn. Jammer, want het zijn sterke dieren, minder ziek en prach-tig om te zien.’ (Lh)

Peter Aalberts, melkveehouder te Giethoorn:‘Ik heb binding met m’n vee, vooral ook met de oudere koeien. Het moment dat ik m’n koeien niet meer individu-eel herken, stop ik acuut.’(NO)

John Arink, biologisch melkveehouder te Lievelde:‘Ik ben die eigenzinnige fh-fokkers echt eeuwig dankbaar dat ze het ras overeind heb-ben gehouden: een prachtig dubbeldoelras met een goede balans tussen productie en probleemloos produceren.’ (Kk)

Henk Jan Ormel, politiek adviseur FAO:‘Ik merk het nu bij mijn nieuwe werk in Rome: we zouden wel eens wat trotser mogen zijn op de prestaties van onze Neder-landse boeren.’ (Kb)

Mark van de Vegte, melkveehouder te Marknesse:‘Wat mij boeit in het vak van melkveehouder? De omgang met de dieren, de passie voor koeien.’ (NO)

John Arink:‘Fries-Hollandse koeien pieken wat minder fel en als ze in on-balans komen, dan remmen de fh’s zichzelf af. Die stemmen de productie af op het rantsoen en de omstandigheden. Een hol-stein heeft een enorme drive om te geven, die gaat maar door.’ (Kk)

Jan Spaans, melkveehouder te Broek in Waterland:‘Er zijn nog vele zaken in de hui-dige fokkerij die niet iedere moeder van een stier tot stier-moeder maken.’ (NO)

Herman van Lenthe, melkveehouder te Dalfsen:‘Het is al maanden geleden dat de lijst van bedrijfsgemiddelden verscheen, maar tijdens bijeen-komsten vragen mensen nog steeds aan mij: jij bent toch die topmelker?’ (mk)

Henny Swinkels, directeur VanDrie Group:‘Om de huidige omvang van de kalversector in ons land te be-houden, wordt bijvoorbeeld ge-keken naar het inzetten van gesekst sperma. Deze ontwik-keling is volgens mij nu vooral

voor nakomelingen van top-koeien. Volgens mij wordt het nog niet heel breed toegepast.’ (Bb)

Nico Bons, melkveehouder te Ottoland:‘Als boeren nu volop inkruisen, dan hebben ze tien jaar geleden de verkeerde holsteinstieren ge-bruikt. Ik vraag me af of boeren die nu inkruisen over vijf jaar nog wel genoeg melk onder de koeien hebben. Daar moet je toch je inkomen uithalen.’ (Mm)

Epke Zonderland, olympisch kampioen turnen:‘Er is ook een koe naar mij ver-noemd. Daar krijg je dan foto’s van opgestuurd.’ (Nw)

Herman van Lenthe:‘Ik vond het allemaal prachtig, maar het hoeft voor mij volgend jaar niet weer. Bovendien: net als op veel andere bedrijven gaat ook bij ons het melken minder gemakkelijk. Ik denk dat ik iets te bescheiden ben voor al die aandacht.’ (mk)

Folkert Veldman (82), voormalig melkveehouder te De Tike:‘Ik vind er niks meer aan. De persoonlijke aandacht voor elke koe is er niet meer. Een aai over de kop van een kalf, zoiets zie je toch eigenlijk steeds minder. En alle gereedschap heeft tegen-woordig een snoer. Geen stok.’ (LC)

Cor van Zadelhof, vastgoedmakelaar:‘Koeien zijn lief, wist je dat? Waarom? Koeien spreken je niet tegen. En ze luisteren altijd.’ (Nw)

Bronnen: Boerenbusiness (Bb), Nieuwe Oogst (NO), Levende have (Lh), de Nederlandse koekrant (Kk), Kamerbreed (Kb),

melk (mk), Melkvee Magazine (Mm), NRC Weekend (Nw), Leeuwarder Courant LC)

genomics besluit de genoom-testen vrij te geven. ‘Het is anders heel makkelijk meelif-ten voor partijen die niet heb-ben geïnvesteerd in het sys-teem.’Spreker nummer drie noem-de het een gemiste kans dat de Europese ki’s de testen nog niet hebben vrijgegeven. ‘Dan waren er Amerikaanse stie-ren getest op nvi of RZG en hadden die indexen aan bete-kenis kunnen winnen. Nu loop je achter de feiten aan en vraagt iedereen om TPI’, zei melkveehouder en fokker Jan Kolff uit Woudrichem. Alfred de Vries reageerde door te wijzen op het belang van een landspecifieke fokwaarde. ‘De nvi is voor Nederlandse veehouders het meest be-trouwbaar omdat stieren ge-test zijn onder Nederlandse milieuomstandigheden. Maar als we de trend naar TPI willen omkeren, moeten we naar een Europese index. Dat bepleiten wij en ook de Fransen staan erachter, maar de Duitsers zien nog geen noodzaak.’

Betalen voor dataJan Kolff deelde enerzijds het optimisme van Jan de Vries over de vrijgave van de ge-noomtest. Anderzijds is er volgens Kolff nog veel ondui-delijk. ‘De kosten van een ge-noomtest zijn nog niet be-kend. Afhankelijk van die kosten moeten we straks een keuze maken om de stieren zelf te testen of niet.’ Onduidelijk is ook wie er gaat betalen voor de dataverzame-ling van nieuwe stieren. Want zonder productieregis-tratie of bedrijfsinspectie ook geen (genoom)fokwaarden. Alfred de Vries schetste het dilemma: ‘Wij betalen vee-houders jaarlijks een paar miljoen euro aan testpremie. In Amerika is de deelname aan bedrijfsinspectie al fors afgenomen omdat steeds minder partijen dat financi-eel ondersteunen.’ Jan de Vries stelde voor die rekening bij de spermaverkopers neer te leggen via een toeslag op de spermaprijs. l

K O E I E N B L O E M P J E S

67V E E T E E L T J A N u A R I 1 / 2 2 0 1 3

VX01_thema FVZH bloempjes.indd 67 15-01-13 10:40

K O E R I E R T J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 [email protected]

68

Te koop:ENKELE BESTE DEKSTIEREN Tel. 06-51608017

’s Morgens de vloer schoon…’s Avonds al op de nieuwe

kunststofvloer melken!

Gladde roostervloeren?Wij voorzien ze van een antislipprofiel met onze

Diamant-stripper. Geen afval, geen stof, diervriendelijk,

goed resultaat.

Coevorderstraatweg 237917 PP GeesbrugTel.: 0524-291637Fax: 0524-291687

www.gavdsleenkunst-stofvloeren.nl

multiservice v.o.f.

Vraag vrijblijvend voor informatie en prijsopgave

We hebben weer winterkorting!

kunststofvloerenplex-top-melkstalvloerenreiniging en onderhoudopruwen stalen bedrijfsvloeren

OOK VOOR VOERGOOT- RENOVATIE

Een begrip in antislip

MELKSTALVLOERPROBLEMEN?


Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. Om die specialisatie te onderstrepen biedt Xsires onder de naam Xmate© kruisings- en paringsad-vies op maat.

Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

www.xsires.com [email protected]

Xmate©, het enige adviesprogramma alleen

voor inkruisen!

Xsires crossbreeding b.v.Tel.: 0566-622765

Goffe de Boer van Passion4Cows

Het advies wordt verzorgd op zelfstandige basis door

Goffe de Boer van Passion4Cows:

M: 06-31673226E: [email protected]

•Veel kracht en inhoud•Super benen•Celgetal 107

•Dochtervruchtbaarheid 101

Torrer maakt inkruisen overbodig!

VEECOMHoofdweg 27, 9627 PA Hellum

Tel. 0598-432343/421729Fax. 0598-432806www.veecom.nl

E-mail: [email protected]

aAa 534126

EIWIT TOPPER

TORRER+ 0,29% EIWIT

www.simmeragri.nl Simmer Agri, tel. 0518-432873

Vaccar ClusterflushAutomatisch spoelen

na élke melking

STUDIEREIZEN 2013CALIFORNIË 5/2 14 dgn. € 2490FRANKRIJK (bus) 3/4 3 dgn. € 295 ALBERTA&USA 22/5 13 dgn. € 2190WALES (bus) 10/6 6 dgn. € 690PORTUGAL 19/6 4 dgn. € 680 IERLAND 24/6 4 dgn. € 670DUITSLAND (bus) 29/6 7 dgn. € 690www.henkvandamstudiereizen.nltel.: 0527-271072

Een greep uit ons assortiment:

• Shampoos en sprays • Showhalsters• Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis• Udder Comfort• Carhartt werkkleding• Kalveropfokartikelen• Cadeau-artikelen• Ariat-laarzen• Voorbrengkleding

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met

ons eenvoudige bestelsysteem!

Voor al uw showartikelen

en meer!

Voor al uw Voor al uw

Livestock Show Equipment

Erica Rĳ neveldTel.: +31 651527489

E-mail: [email protected]

livestock.indd 1 31-05-2012 13:53:24

(Bio)brandstofkorrels (pellets)

Nu ook leverbaarLAVA3, ligboxstal-

strooiselAlleen de goedkoopste durft zijn

prijs erbij te vermeldenAf pakhuis, excl. btw

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3

Gemengd zaagselBijna stofvrij € 3,00Wit zaagsel € 3,65

Franco huisOok los gestort

mogelijk per 43 m3

Telefoon (072) 503 92 02Fax (072) 503 98 35

www.delangebv.nl

ZAAGSEL

Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V.URSEM

01 jan_koeriertjes2013.indd 68 15-01-13 15:19

RENDEMENTUIT

TOPGENETICA

Tel.: 0511-424243Fax: 0511-423525

[email protected]

EMBRYO’SFOKVEE

KI-STIERENDEKSTIERENKiezen voor kwaliteit!

ALH_2011_08_Koeriertje_Algemeen_AL

69

• Hoge producties• Hoge gehaltes• Hoge gezondheids-

kenmerken• Internationale stiervaders• Internationale koefamilies• Top exterieur

• Scherp geprijsd•

• Dekgarantie• Lepto, Para, IBR, BVD - vrij• Uitstekend advies

www.dekstieren.nl

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN

FOKVEEVEILINGLingen

Dinsdag 22 januariAanvang: 10.00 uur

Bijzondere collectie van 255 afgekalfde vaarzen,

10 pinken, 34 mestkalveren

ibr-vrijbvd-vrij

lepto-vrij

Contact:Johann Bergsma, tel.: 0654253636

Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931

Catalogus: www.weu.deTel.: 00494403/93260


Melkwinning J.A. kan u helpen als

onafhankelijk adviseur bij:- Advies en begeleiding

aanschaf melkrobot/melkstal- Melkstallenbouwadvies- Onafhankelijk advies bij

problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie

- Optimalisatie melkstal/melkrobot

(meten tijdens melken)

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042

www.melkwinningja.nl

Laat zien wat u te koop heeft!

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma.

Tom Schonenberg 06-51979380

www.dairystars.com

dierenartstel.: 0344-682727

DE CROB embryotransferfax: 0344-682288

FREEK LOK EN BERT SCHUTTEdierenartsen

Drontentel.: 0321-317275

ERKENDEET-TEAMS

Genoeg van de hoge voerkosten?

(Breng hier vandaag nog verandering in!)

Kijk op lagevoerkosten.nl

Op 10 januari 2013 is ingeslapen onze veel producerende koe

Kok 52Geboren 11-1-1996

Afstamming: Sunny Boy x TopsProductie: 4836 dagen,

187.954 kg melk, 4,51% vet, 3,34% eiwit

Gerrit en Greta Vlug Broekermeerdijk 361454 AH Watergang

EU-erkend ET-team (nl-126)

HANS HURKMANSET-SPECIALIST

Info en opgave donoren06-38919783 • 0492-340920

www.HurkmansET.nl

Te koop: 45 vaarzen, 6 mnd. oud.Leptovrij, onthoornd en

kweenvrij.Tel.: 06-54642916

Bos rubber, de rubber specialist voor koe en jongveematrassen.

Al jaren een begrip! 5 jaar 100 % garantie.Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl







Te koop wegens ruime aanfok15 x jongvee van 0 tot 16 mnd.Vaders o.a. M-Oman Sanchez,

Lonar, Shogun, Windbrook, etc.ibr, bvd, leptovrij, parastatus A

Bieuw Holsteins 06-15216146Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

www.wennemars.nl

Nu met webshop!

u kunt uw Koeriertje ook via e-mail zenden naar: [email protected]

Prĳ zen: zw/w: € 5,25 per regel, één steunkleur: € 6,25 per regel, full colour: € 7,25 per regel

Voor maar € 5,25 per regel per uitgave van Veeteelt is een Koeriertje een erg goedkope manier van adverteren. Onderstaande bon uiterlĳ k 14 dagen vóór verschĳ ning van het nummer waarin u wilt plaatsen zenden aan:

Veeteelt, postbus 454, 6800 AL Arnhem. Telefonische opgave is ook mogelĳ k onder nummer (+31) (0)26 38 98 806 of per fax via (+31) (0)26 38 98 824.

Tekst: één letter of leesteken per hokje, na elk woord een hokje openlaten.

Opgavebon Koeriertjes

Naam: Straat: Postcode: Plaats: Land: Tel.:


BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD

Quotum ABCBert Linders

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853l: www.quotumabc.nl E: [email protected]

Ook buiten kantooruren bereikbaar

GEVRAAGD EN AANGEBODEN KOOPMELK 2013/2014 LEASEMELK 2012/2013 + 2013/2014

Agrarische BemiddelingAdvies, Taxaties en Vastgoed

MET SPOED GEVRAAGD:• KOOPMELK & LEASEMELK

• MELKVEEBEDRIJVEN

VOOR MEER INFO EN AANBOD: WWW.GANTVOORT.NL

AANGEBODEN:

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

• TOESLAGRECHTEN

• PSEUDO-VERLEASERS/MELKMAATSCHAPPEN

• PERCELEN LANDBOUWGROND: 4-12 HA

• MELKVEEBEDRIJVEN: NES 30 HA; N. NO. DRENTHE 80-100 HA• CULTUURGROND: BEERZERVELD 9 HA

• KOOPMELK: 4,092, 4,186, 4,91 LEASEMELK: DIV. PERCENTAGES• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: 370 KG, 556,2 KG, 662,8 KG

BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806EN 48 UUR LATER LEZEN

DE VEEHOUDERS UW AANBOD!

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE!

Aanbod leasemelk: div. partĳ en van 4,24% tot 4,44%

Overig aanbod: toeslagrechten

www.zuidersma.nl

ZUIDERSMA Info kantoor Leek Agro BV bĳ Pieter Visser Tel.: 0594-517315 of 06-22800290 Fax: 0594-516700

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980FAX.: 0543-476024

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

A G R A R I S C H O N R O E R E N D G O E D


In de advertentie van OrbeSeal in de Veeteelt van 16 december 2012 is helaas een fout geslopen. Bij veehouder Roel Oostra in Jellum stond vermeld dat hij voorheen dubbeltherapie gebruikte en nu (biologisch) enkel OrbeSeal als droogstandstrategie. Dit is niet correct. Hij gebruikte als droogstandstrategie voorheen de dubbeltherapie voor de lichtmelkte koeien en een antibioticumdroogstandinjector voor de overige koeien. Momenteel zet hij de koeien met een celgetal onder de 50.000 cellen/ml droog met enkel OrbeSeal. De overige koeien zet hij droog met een antibioticumdroogstandinjector, al dan niet in combinatie met OrbeSeal, a� ankelijk van de koe. Onze excuses voor deze miscommunicatie.

RECTIFICATIE

Pfi zer Animal Health

VX01_p71AOG.indd 71 15-01-13 15:45

Via zijn website www.jerseyvleesbestellen.nl verkoopt on-dernemer Jacob Beeker uit Amersfoort rundvlees afkom-stig van stierkalveren van het jerseymelkras.Jerseystierkalveren worden vaak als waardeloos beschouwd, weet initiatiefnemer Jacob Beeker. ‘De kalfjes zijn klein en groeien niet hard genoeg.’ De gangbare kalvermesterij wil deze onrendabele kalveren niet hebben, waardoor de dieren vaak direct naar de destructie gaan.’Beeker besloot twee jaar geleden in te springen op deze ni-chemarkt. De ondernemer fokt nu doorgaans circa 35 jer-seystiertjes op biologische wijze op. De dieren staan op ver-schillende natuurweiden en op een leeftijd van tien tot elf maanden worden ze geslacht. ‘Jerseyvlees is van supergoe-de kwaliteit, erg mals met veel smaak.’ Het streven is een slachtleeftijd van twee jaar. Beeker: ‘De stieren hebben dan een volwaardig leven gehad en het vlees heeft duurzaam kunnen groeien.’ Het vlees verkoopt Beeker via internet. Beeker laat weten het vlees al redelijk kwijt te kunnen. ‘Ik verkoop hoofdza-kelijk aan particulieren en deels aan restaurants. Het feit dat je van afval een verantwoord en diervriendelijk vlees-product maakt, spreekt veel mensen aan.’Om de stalling en opfok te bekostigen, doet Beeker aan crowdfunding. ‘Mensen kunnen voor 100 euro investeren in mijn project. Een jaar later krijgen ze daar een vlees- pakket ter waarde van 125 euro voor terug.’ Binnenkort hoopt Jacob Beeker een vaste locatie te hebben voor de opfok van de dieren en de kookworkshops met jerseyvlees.

Van ‘afval’ naar culinaire delicatesse

Gebroeders Mensink winnen MaisChallengeBert en Guus Mensink uit Dedemsvaart zijn de winnaars van de MaisChallenge. De gebroeders behaalden de meeste punten uit de beoordelingscriteria veldbeoordeling, teeltadministra-tie, bladindex en analyse van de geoogste mais. De uitslag werd donderdag 10 januari bekendgemaakt tijdens de slotmanifesta-tie op het landgoed Mariënwaerdt bij Beesd. Suzanne Ruesink uit Aalten eindigde als tweede, op de voet gevolgd door voor-malig NAJK-voorzitter Wilco de Jong uit Nijeholtwolde.De MaisChallenge is een initiatief van Limagrain, NAJK en MijnAkker, waarbij het afgelopen maisseizoen 41 jonge boeren intensief werden gevolgd. ‘Het wedstrijdelement maakt het spannend’, aldus Huub Beelen, directeur Benelux van Lima-grain. Maar hij benadrukt dat het toch vooral een kennispro-ject is geweest waar jonge boeren intensief kennis en ervarin-gen hebben uitgewisseld rondom het hele traject van zaaien tot en met oogsten.

Ultravroege maisrassen mogelijk dit jaar nog op nationale rassenlijstMogelijk komt er nog dit jaar een extra ultravroeg maisras op de nationale rassenlijst. Het gaat om mais die in Noord-Neder-land in minder dan vierenhalve maand oogstrijp is. Het Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) deed onder-zoek naar rassen die begin mei gezaaid en rond half septem-ber geoogst kunnen worden. Vroeg afgerijpte maisrassen zijn nodig om na de maisoogst zo vroeg mogelijk een groenbemes-ter te zaaien, licht PPO-onderzoeker Jos Groten toe: ‘Het be-lang van een groenbemester na de teelt van mais wordt te vaak onderschat. Een vanggewas dat minimaal half september wordt gezaaid, kan per hectare 60 kilogram stikstof binden. In het volgende jaar komt daar bij het onderwerken rond eind maart 30 kilogram weer van beschikbaar voor de volgen-de maisteelt.’Volgens Groten leveren groenbemesters een steeds belangrij-kere bijdrage aan de bemesting. ‘Volgens de stikstofgebruiks-norm mag je bij mais jaarlijks maar 140 kilogram stikstof aan-wenden, terwijl mais 200 kilogram nodig heeft.’

GD constateert meer leverbot, maar minder wormenHet tankmelkonderzoek op parasitaire infecties dat de GD eind 2012 heeft uitgevoerd, laat zien dat er in 2012 minder long-wormen maagdarmworminfecties waren dan in 2011. Wel heeft leverbot in 2012 flink toegeslagen. Dat is een bevestiging van de leverbotprognose 2012. De GD trekt deze conclusies op basis van tankmelkonderzoeken die ze uitvoerde voor melk-veehouders met een abonnement op deze onderzoeken. De GD meldt dat veel van de onderzochte parasitaire infecties geclusterd voorkomen. Met name in West-Nederland zitten veel bedrijven met ‘veel afweerstoffen’ voor de drie onderzoch-te parasieten. Bedrijven binnen dit hoog-risicogebied hebben duidelijk een grotere kans op een parasitaire infectie. De GD wil met een nadere analyse hiervoor een verklaring vinden.

Jerseykalveren krijgen opwaardering in nieuwe nichemarkt

V O E R V O O R B O E R

72 V E E T E E L T j a n U a R i 1 / 2 2 0 1 3

VX01-vvb.indd 72 15-01-13 17:15

Melkveehouder en deelnemer aan het project Melkweg 2020 Jos Bra nds haalt in zĳ n blog fel uit naar de manier waarop FrieslandCampina het afgelo-pen jaar besloot om de prĳ s voor bio-melk los te koppelen van de gangbare melkprĳ s. Hĳ vraagt zich af welke ge-volgen dit heeft voor het inkomen van bioboeren, zeker met de gestegen pro-ductiekosten van het afgelopen jaar. In zĳ n blog schrĳ ft Brands dat tĳ dens een bĳ eenkomst voor de bioleden een

Prĳ s van biologische melk

Kĳ k op melkweg2020.nl

bestuurslid van de coöperatie regelma-tig de opmerking maakte dat het ‘een eigen keuze is om te kiezen voor bio’. Brands vindt de keuze voor biologisch boeren echter een strategische keuze, waar je niet van het ene op het andere moment van af kunt wĳ ken. ‘De ma-nier waarop het almachtige Friesland-Campina dit gedaan heeft, is een coö-peratie onwaardig’, aldus de veehouder.

Elf melkveehouders uit de buurt van Lunteren gaan in de nieuw opgerichte coöperatie Voer Samenwerking Veluwe (VSV) centraal voer inkopen, opslaan en dagelĳ ks laten mengen en aanvoeren op de melkveebedrĳ ven. Tĳ dens de opstart krĳ gt het voercentrum ondersteuning van meng-voercoöperatie De Valk Wekerom.Het Veluwse initiatief is geboren omdat het volgens direc-teur Bart Eggerink van De Valk Wekerom voor de traditio-nele gemengde bedrĳ ven op de Veluwe en in de Gelderse Vallei steeds moeilĳ ker is om op te boksen tegen gespeciali-seerde melkveebedrĳ ven elders in het land. Coöperatie VSV gaat ervan uit dat deelnemers van het voercentrum een één tot vier cent lagere kostprĳ s per kilo melk kunnen realise-ren, zoals blĳ kt uit berekeningen van Wageningen UR.De coöperatie VSV wil de komende tĳ d doorgroeien naar minimaal twintig leden-melkveehouders en wil bĳ de start zeker duizend koeien gaan voeren. De leden van de coöpe-ratie moeten circa 300 euro per koe inleggeld betalen voor de opstart van het voercentrum.Waar het voercentrum precies komt, is nog niet bekend.

Wie in dezelfde werkgang stro wil hakselen en boxen wil instrooien, heeft er met de Roto Grind een keuzemogelĳ kheid bĳ . De machine is in staat om het stro vanaf de voergang in de boxen te blazen. Roto Grind Duitsland importeert deze hakse-laar voor de Nederlandse markt. Op basis van eigen ervaringen besloot bedrĳ fsleider Markus Hessl er de Amerikaanse machine te gaan vermarkten. ‘We waren op zoek naar een geschikte techniek voor het hakselen van stro en kwamen via internet op deze machine uit’, zegt Hessler op zĳ n website. De techniek lĳ kt interessant in stallen waarin het lastig is om over de roosters te rĳ den. De machine kan zowel ronde als vier-kante balen verwerken en ook paardenmest is volgens de fabri-kant geen bezwaar.

Veluwse melkveehouders starten voercentrum

Stro blazend de box in

De cĳ fers van de huidige Belgische melkproductie tonen aan dat het quotum niet meer volgemolken kan worden, meldt zui-zuivelspecialist bĳ Boerenbond Guy Vandepoel in Boer & Tuin-der. In november 2012 werd 5,4 procent minder geproduceerd dan de theoretische quotumruimte voor die maand. Sinds april is de onderschrĳ ding daarmee al bĳ na 70 miljoen liter melk.Vandepoel heeft becĳ ferd dat de achterstand niet meer in te halen is. Daarvoor zou de resterende maanden 6 procent meer geleverd moeten worden dan in dezelfde maanden vorig jaar. In de voorgaande maanden lag de productie echter steeds 3 procent onder de productie van een jaar eerder. De dreiging van een superheffi ng is daardoor uit de lucht, geeft Guy Vande-poel aan.

België melkt quotum niet vol

Stro hakselen en aanwenden in één werkgang Voercentrum in Leeuwarden (foto) krĳ gt een evenknie op de Veluwe


VX01-vvb.indd 73 15-01-13 17:15

Agrifirm Feed ....................76AI Total .............................16Bivit ..................................50BUC Holland .....................56CRV .........22, 38, 39, 40, 41, .......................44, 45, 47, 52Elanco ...............................21Gantvoort, ’t .....................71Heemskerk .................28, 47Innoseeds ...........................6K+S Benelux BV ................28Koole & Liebregts .......10, 11KWS ...................................4Limagrain ...........................2Merial ...............................26Nedap ..............................15OBS Belgium ....................56

Pfizer ....................58, 71, 75 Quotum ABC ....................71Remon ..............................50Ruma-VSM .......................56Sima .................................15Sinnige .............................50Swaans Beton ...................56Van der Slikke rentmeesters 71Veecom ............................30World Wide Sires ................3Zuidersma Agro ................71

V O O R U I T B L I K

Negat ieve energiebalans

Melktechniek

Februari 1 (7 februari) – Niet alleen koeien ondervinden last van een negatieve energiebalans. Ketose is ook schadelijk voor de eicelkwaliteit en daarmee voor het ongeboren kalf. Dat blijkt uit een achtergrondverhaal in het eerste februari-nummer. Aandacht is er ook voor voorjaarsbemesting, vrij-loopstallen en mest scheiden.

Februari 2 (21 februari) – Van de grupstal naar de melk-stal, de melktechniek maakte de laatste decennia een flin-ke ontwikkeling door. Toch bleef de basis van de melktech-niek hetzelfde. Of zijn ook daar ontwikkelingen zichtbaar? Veeteelt zocht het uit.

A D V E R T E E R D E R S I N D E X

Neder land

2 0 1 317-20 januari Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland)22 januari Fokveeveiling te Lingen (Duitsland)25 januari Wintershow West-Brabant te Etten-Leur (N.Br.)26 januari Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland)5 februari Fokveeveiling te Hamm (Duitsland)6 februari Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland)7 februari Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland)9 februari Wintershow FVZH te Noordeloos (Z.H.)9-10 februari Internationale Landbouw- en Veeteeltdagen te Doornik (Wallonië)12 februari Fokveeveiling te Leer (Duitsland)12 februari Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland)15-17 februari Internationale melkveekeuring te Montichiari (Italië)20 februari Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland)23 februari Groninger Rundvee Show te Bedum (Gr.)23 februari-3 maart SIA te Parijs (Frankrijk)24-28 februari Sima te Parijs (Frankrijk)27-28 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland)27 februari Open show te Bulle (Zwitserland)1-2 maart Europees kampioenschap te Fribourg

(Zwitserland)5 maart Wintershow Flevoland te Dronten (Fl.)6 maart Agro Nord Show te Aars (Denemarken)6 maart Wintershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) 8 maart Wintershow UFF te Houten (U.) 9 maart FDV-winterkeuring te Pesse (Dr.)9 maart Zuid-Nederlandse wintershow te Asten-Heusden (N.Br.)13 maart Excellentschau te Leer (Duitsland)27 maart Wintershow Zwolle te Zwolle (Ov.)5 april Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.)6 april Nacht van de Holstein te Libramont (Wallonië) 1 juni Fokveedag Twente te Saasveld (Ov.)12-13 juni Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland)15 juni ALH at Home Sale te Damwoude (Fr.)22 juni CRV Koe-Expo te Zwolle (Ov.)3-4 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië)4-6 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken)27 juli Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.)10-16 november Agritechnica te Hannover (Duitsland)3-8 december Agribex te Brussel (België)

A G E N D A

74 V E E T E E L T j A N U A R I 1 / 2 2 0 1 3

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN

ROND DE KOE:

w w w. V E E T E E LT. n L

VX01-agenda.indd 74 15-01-13 16:56

VX01_p75NED.indd 47 11-01-13 15:09

VX01_p76.indd 74 11-01-13 09:06

Veeteelt januari 1/2 2013

Documents

Transcript of Veeteelt januari 1/2 2013