24 OPINIE & ANALYSE DE STANDAARDVRIJDAG 23 OKTOBER 2009

Het is met pijn in het hart dat ik regel-matig in de pers berichten zie verschijnenwaarin allerlei uitleg wordt gegeven overde redenen waarom bepaalde ICT-projec-ten bij de overheid niet optimaal verlo-pen. Aan de succesvolle projecten wordtvaak minder aandacht besteed. Laten we

eens wat constructiever zijn en proberenom uit de ICT-projecten die wel goed ver-lopen de voorwaarden te distilleren om dekansen op slagen te verhogen.

Klantgericht

Bij het uitwerken van een ICT-projectmoeten we denken in functie van de ge-bruikers (burgers, ondernemingen, art-sen, advocaten, boekhouders, eigen me-dewerkers). Wat is de toegevoegde waardevoor hen? Wat is hun leefwereld? Zo kun-nen we een project perfect afstemmen opbestaande elektronische processen (per-soneelsadministratie, boekhouding endergelijke). Doen we dat niet, of onvol-doende, dan levert dat wrevel op bij de ge-bruikers. Wrevel die zeer negatief af-straalt op een ICT-project.

Alibi’s

En laten we vooral stoppen met tussenoverheidsdiensten en -niveaus perma-

denken buiten hun traditionele denkka-der. Ze moeten een goede voeling hebbenmet de behoeften van degenen die ze ver-tegenwoordigen, maar hun achterban ookkunnen motiveren om mee te werken ende geoptimaliseerde processen te gebrui-ken. De verantwoordelijken van de ICT-projecten moeten aanvaarden om op dezemanier aangestuurd te worden. En de be-leidsvoerders moeten die manier van wer-ken ondersteunen.

Stapsgewijs

Bij de implementatie van de ICT-projec-ten gaan we best stapsgewijs te werk, metpermanente evaluatie en verbetering. Wewerken uiteraard op lange termijn, maarmet regelmatige opleveringen, zodat degebruikers de voordelen zien en zelf vra-gen om meer. De spelregels om frustratieen daaruit voortvloeiende demotivatie tevoorkomen zijn een kwestie van gezondverstand: duidelijke afspraken en goedecommunicatie omtrent de projectstap-pen; permanente opvolging van de ople-vering van de projectstappen; degelijketests van functionaliteit, gebruiksvrien-delijkheid, performantie en beschikbaar-

R E C E P T VO O R S U C C ESVO L L E OV E R H E I DS I N F O R M AT I S E R I N GDe stroefheid waarmee de informatisering van Justitie verloopt, is nietkenmerkend voor elke overheidsinformatisering. Sommige projecten zijn eensucces en FRANK ROBBEN legt uit hoe dat komt.

FRANK ROBBENWie? Administrateur-generaal van de Kruis-puntbank van de Sociale Zekerheid, ontwik-kelde onder meer de SIS-kaart.Wat? Enkele aanbevelingen voor succesvolleoverheids-ICT-projecten.Waarom? Een goede aanpak kan fiasco’svermijden.

nent allerlei juridische of bevoegdheids-problemen op te werpen die een degelijkeverbetering van het systeem verhinderen.Veel te vaak zijn ze gewoon een alibi omtoch maar niet te veel te moeten verande-ren aan vastgeroeste, suboptimale werk-methodes. Wie vooruit wil gaan, moetflexibel kunnen zijn. Mijn ervaring in desociale en gezondheidssector leert meechter dat bestaande verdelingen van be-voegdheden meestal perfect kunnen wor-den gerespecteerd zonder de optimalisa-tie in de weg te staan, als er maar de wil isom samen te werken en goede afsprakente maken inzake onderlinge taakverde-ling en gedistribueerde gegevensopslag.

Overleg

Voor de meer strategische ICT-projectenis het ook zeer belangrijk nauw overleg teplegen met alle betrokkenen (gebruikers,betrokken overheidsdiensten, betrokkenexterne partners, beleidsvoerders). Ja, datkunnen er nogal wat zijn en hun vertegen-woordigers moeten goed worden gekozen.De ideale vertegenwoordigers zijn door-drongen van de wil om een systeem te op-timaliseren en bereid om daarvoor na te

Y V ES L E T E R M E K A N V E E L M E E R DA N H I J L A AT U I TS C H I J N E NMinister van Buitenlandse Zaken Yves Leterme (CD&V) kan de ellende in Oost-Congo niet in een handomdraai oplossen. Dat wordtvan hem ook niet verwacht. Maar WALTER ZINZEN verwacht wel dat hij meer doet dan nu het geval is. Bijvoorbeeld ingrijpenwanneer Belgische bedrijven vrolijk meedoen aan de grondstoffenzwendel ter plekke.

Was de ambassadeur al ter plaatseof baseert hij zich uitsluitend op de triomfalistische leugens van de regering-Kabila?

WALTER ZINZENWat? Ex-vrt-journalist en Congokenner.Wat? Leterme is perfect in staat de Congole-se ertsenzwendel aan te pakken.Waarom? Hij weet welke Belgische bedrijvenverantwoordelijk zijn.

Voor elk soort erts uit Oost-Congo is een Belgisch bedrijf de grootste afnemer. (Foto: een kobaltmijn in de buurt van de stad Likasi.) © ap

ger de Operatie Kimia II (zoals het offen-sief officieel heet) duurt, hoe groter de el-lende wordt voor de bevolking. Dat de mi-litaire druk gepaard moet gaan met oog opde terugkeer of relocatie van de rebellenen hun families, zoals de minister schrijft,is wishful thinking. Het is alsof men in1918 aan Ieper zou voorgesteld hebben deDuitsers onderdak te bieden in de ruïnesvan de stad. Voorts heeft iemand de minister ingefluis-terd dat de ‘ontsporingen’ (bedoeld wor-den: moorden, verkrachtingen, plunde-ringen, brandstichtingen) van het rege-ringsleger het gevolg zijn van een ‘inder-haast opgezette integratie van voormaligerebellen’. Pardon? Het regeringsleger(FARDC) maakt zich al decennia langschuldig aan deze ‘ontsporingen’, langvoor er ook maar één enkele ex-rebel inwas geïntegreerd. President Kabila heeftniets ondernomen om daar wat dan ooktegen te doen. Niets, absoluut niets, alleverklaringen over nultolerantie tegenoveruitspattingen van regeringssoldaten tenspijt. Dat België bijdraagt tot de hervormingvan het Congolese leger is mooi. Dat doethet namelijk al bijna 50 jaar. Steeds ensteeds opnieuw worden opleidingen ge-pland, hier bij ons of in Congo zelf. Ensteeds opnieuw is het resultaat hetzelfde:aan het ongedisciplineerde gedrag van degeüniformeerde bandieten verandertniets. Wie denkt dat het nu anders zal zijn droomt, of beter nog, hallucineert. Het is dan ook vreemd dat de heer Leter-me pleit voor een voortzetting van het mi-litair geweld terwijl toch duidelijk is dathet een oplossing op generlei wijze dich-terbij brengt, integendeel. Het probleemvan de Rwandese Hutu-rebellen moet, hoeongaarne men dit ook hoort, op politiekewijze worden opgelost. Of de nieuwe dia-

Onze nieuwe minister van Buitenland-se Zaken Yves Leterme (CD&V) heeft ge-lijk: het geweld in Oost-Congo los je nietzomaar op (DS 21 oktober). Maar om diestelling te ondersteunen hanteert hij welheel betwistbare uitgangspunten enzwijgt hij over een paar essentiële moge-lijkheden die het geweld wel degelijk kun-nen verminderen. Zo beweert hij dat er vooruitgang is in destrijd van het Congolese regeringsleger te-gen de Rwandese Hutu-rebellen (FDLR),die verwijderd zouden worden uit be-woonde gebieden en zo verspreid en ver-zwakt worden. Zelf ben ik onlangs in Zuid-Kivu geweest en ik heb daar kunnen vast-stellen dat de minister volkomen verkeerdis ingelicht. Is de, ook al nieuwe, Belgischeambassadeur in Kinshasa al ooit ter plek-ke geweest? Of baseert hij zich uitsluitendop de triomfalistische leugens van de re-gering-Kabila? De Hutu-rebellen wordenverjaagd, ja zeker. Vooral uit de mijncon-cessies dan. Maar ze trekken zich terug opde hoogvlaktes en in het woud, waar zezich thuis voelen als een vis in het water.

Het uitgehongerde, slecht geleide enslecht uitgeruste regeringsleger, dat erzijn weg nauwelijks vindt, is geen partijvoor deze geoliede moordmachines. Van-uit hun schuilplaatsen blijven de Hutu’saanvallen uitvoeren in de woongebieden,

die dan ook ontvolkt raken. Worden devluchtelingenkampen in Goma inderdaadleeg gemaakt (en Ine Roox heeft in dezekrant haarfijn beschreven hoe dat gaat:onder dwang), in Zuid-Kivu komen er alledagen nieuwe ‘ontheemden’ bij. Hoe lan-

Wie profiteert van ellende in

heid; goede organisatie van de uitrol vande diensten; degelijke ondersteunendeinfrastructuur; opleidingen op het juistemoment; helpdesks.

Sociaal netwerk

Laten we ook zo veel mogelijk samenwer-ken en systemen op elkaar afstemmen. Wehoeven het schaarse geld toch niet te blij-ven gebruiken om allemaal onze apartecomputercenters te beheren, gegevensmeervoudig op te vragen of bij te houden,of telkens opnieuw gelijkaardige basis-componenten uit te bouwen. Wat we daar-

mee uitsparen, kunnen we investeren inbeter werk.De samenwerking voor dit soort projec-ten, zowel binnen de overheid als met ex-terne partners moet ook in een sfeer vanvertrouwen en loyaliteit gebeuren. Eendegelijk sociaal netwerk is cruciaal. Wiedeze waarden, of de bekommernis om degebruiker, niet deelt, hoort absoluut nietthuis binnen dergelijke projecten of de or-ganen die ze aansturen.In Nederland is met het Expertisecen-trum een aan de overheid belendende, on-afhankelijke instelling opgericht die be-staat uit een kleine groep van personenmet een grote ervaring inzake ICT-pro-jectbeheer en een wijd uitgebouwd soci-aal kapitaal binnen de overheid. Zij kun-nen op vraag van de regering of de initia-tiefnemers van projecten methodologi-sche ondersteuning bieden en aanpermanente kwaliteitsbewaking doenvan grote ICT-projecten. Het is misschiennuttig de werking en de resultaten ervaneven te analyseren. En neen, dit is geenopen sollicitatie. Ik heb mijn handen volin de sociale en de gezondheidssector, endoe dat zeer graag.

Laten we vooral stoppen met allerleibevoegdheids-problemen op te werpen die een degelijke informatiseringverhinderen

25OPINIE & ANALYSEDE STANDAARDVRIJDAG 23 OKTOBER 2009

loog tussen Congo en Rwanda zal vol-staan mag worden betwijfeld. De Rwan-dese president Kagame is er altijd bijzon-der helder over geweest: met de FDLR wilhij niet onderhandelen over een vreedza-me terugkeer omdat hij ze als génoci-dairs beschouwt — wat slechts zeer tendele waar is. Toch is ook Kagame gevoeligvoor druk. Toen eind vorig jaar Neder-land en Zweden een deel van hun ontwik-kelingssteun aan Rwanda opschorttenliet Kagame zijn Congolese vazal Nkunda— ook een krijgsheer, maar dan behorendtot het Tutsi-volk — als een baksteen val-len. Op de achtergrond hadden de Ameri-kanen voor de nodige massage gezorgd,zodat ook de relaties met Congo in éénmoeite door werden hersteld. Waaromdreigt België, liefst met de hele EU, nietmet hetzelfde wapen om Rwanda ertoe tebewegen, samen met de Congolezen, on-derhandelingen te beginnen met deFDLR, zodat diplomatie in de plaats vangeweld kan komen?

Grondstoffen

Nog vreemder is dat het woord ‘grondstof-fen’ in het hele stuk van de minister nietéén keer voorkomt. Toch zijn het de grond-stoffen die de terreur in stand houden.Zelf áls de FDLR onschadelijk wordt ge-maakt, dan is de vrede nog niet verzekerd.Omdat puur Congolese milities én hetCongolese leger de smokkel in bodem-schatten én het daarmee gepaard gaandegeweld zullen blijven beoefenen. Legalemijnbouw, vreedzame exploitatie en eer-lijke handel zullen pas mogelijk wordenals er weer een min of meer functioneren-de Congolese staat komt, met een goedwerkende justitie en politie en een legerdat in niets meer lijkt op het huidige. Datis een proces van jaren, waarvan zelfs eenbegin nog niet merkbaar is.

Dat wil niet zeggen, geachte heer Leterme,dat we ondertussen niets kunnen doen.Global Witness heeft een half jaar geledenuitgezocht waar de uit Kivu afkomstigeertsen naartoe gaan. In de eerste plaats isdat naar de buurlanden Rwanda en Ugan-da. Daar melden zich afnemers uit zowatde hele wereld. Maar voor ieder erts apartstaat België als grootste klant genoteerd.De bedrijven, die daarvoor verantwoorde-lijk zijn, weten pertinent zeker dat hunwaar uit Kivu komt, en zijn met naam entoenaam op uw departement bekend. Inhet federale Parlement circuleren ideeën— ook in uw eigen senaatsfractie meneerde minister — om die hele handel en de roldaarin van Belgische bedrijven grondiguit te pluizen en oplossingen te zoeken,die én de milities droogleggen én tegelijkde belangen van de artisanale mijnwer-kers vrijwaren. Meerderheid en oppositiekunnen hier bewijzen dat het leed van deKivu-bevolking zwaarder weegt dan par-tijpolitieke belangen. En met de vruchtvan hun studiewerk kunt u dan, meneerde minister, in 2010 het Belgische voorzit-terschap van de Europese Unie opfleuren.‘De mensen’ van Kivu ten bate.

Congo? Alsof men in 1918 Ieper zou voorgesteldhebben de Duitsers onderdak te bieden in de ruïnes van de stad

GriepvaccinDe Duitse huisartsenvereni-ging raadt huisartsen vaccina-tie tegen de Mexicaanse griepaf: ‘het nut weegt niet op tegenhet risico’. De Duitse kinder-artsenvereniging zegt: ‘Voorzwangere vrouwen en kinde-ren beneden de drie is het vac-cin helemaal niet getest en ishet risico (op vaccinatiescha-de) gewoon te groot’ (Der Spie-gel 17 oktober). Zoveel andereartsen zeggen hetzelfde: demogelijke schade van ditslecht ontwikkelde vaccin isgroter dan het mogelijke nut —zéker bij zogenaamde risico-

groepen. Onze minister wilprecies die risicogroepen bijvoorrang laten inenten.

Rob Daneels (Brussel)

WAARDE REDACTIE

Dat de Belgische federale poli-tie op grote schaal gebruikmaakt van de polygraaf doeteens in de zoveel tijd stof op-waaien. Zo ook deze week in dezaak-van Rie. Opmerkelijk wasvooral het rapport van gerechtspsychiater Roger Deberdt, waar-in hij tot de conclusie kwam dat de leugendetector ‘steunt op eenwetenschappelijke basis’. Tot die conclusie kun je alleen komenals je alle wetenschappelijke literatuur negeert. Hoe kan een ex-pert zich zo vergissen?Het antwoord op die vraag is eenvoudig: Deberdt is helemaalgeen polygrafie-expert. Voor zover wij hebben kunnen achterha-len heeft hij nooit onderzoek verricht naar polygrafie. Hij heefter in ieder geval nooit in de vakliteratuur over gepubliceerd. Bijgebrek aan expertise uit eerste hand, mag je van een expert ver-wachten dat hij de relevante literatuur doorploegt. Dat een voor-aanstaande commissie wetenschappers in 2003 concludeerdedat het polygrafie aan een wetenschappelijke basis ontbreekt isde expert echter blijkbaar ontgaan. Enkele journalisten merkten op dat de advocaten van de ver-dachten wel beter geïnformeerd leken dan de deskundige. Zotrok één van de advocaten het ‘waarachtige’ testresultaat vanverdachte Ardeel in twijfel. Ardeel stelde tijdens de test dat hijnog nooit gelogen had en dat hij nog nooit iemand gekwetst had.Dat kan toch niet? Ook de advocaat weet dus niet waar de klepelhangt. Tijdens een polygraaftest worden verschillende vragengesteld. Hieronder vallen ook controlevragen van het type ‘Hebje ooit gelogen?’ en ‘Heb je ooit iemand gekwetst in je leven?’ Vandeze vragen is bekend dat de verdachte liegt: Ze dienen als verge-lijkingsmateriaal voor de vragen over het misdrijf. Dat iemandliegt op de controlevragen zegt dus helemaal niets over zijn ge-loofwaardigheid, laat staan zijn betrokkenheid bij het misdrijf.Wel in tegendeel, het bewijst dat de verdachte goed geluisterdheeft naar de politie. De uitslag van een test met de polygraaf kan verstrekkende ge-volgen hebben. Om een juiste beslissing te kunnen nemen moe-ten rechter of jury over voldoende informatie beschikken. VanDeberdt kwam die in dit geval niet. Dat merkte de advocaten vande verdachten terecht op. Het resultaat was echter dat de dovenen blinden elkaar in de haren vlogen. En daar wordt de recht-spraak niet beter van.

Bruno Verschuere (UGent)

Ewout Meijer (Universiteit Maastricht)

P O LYG R A A F T ESTS I N D E R E C H T BA N K

Doven en blinden vliegenelkaar in de haren en daar wordt de rechtspraakniet beter van

BRIEF VAN DE DAG

Isabelle Bardy is medewerk-ster van EuroparlementslidCarl Lang (Front National),niet van Jack Lang (DS 21 okto-ber). Die laatste is een Fransesocialistische ex-minister vanCultuur.

CORRECTIES &AANVULLINGEN