Verantwoordelijke uitgever: Mieke Ramaekers, voorzitster vzw Limburgs Gezondheidsoverlegp.a. Provinciehuis, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt

3

JA NEEN HEB IK NIET

A

B

C

D

E

F

Mijn pad, de toegang tot mijn huis ligt effen.

Ik gebruik de leuning die aan mijn voordeur is bevestigd.

Mijn deurmat heeft een antisliplaag en kan dus niet wegschuiven.

Ik doe het licht aan als er te weinig daglicht is.

Er zijn lichtschakelaars bij alle deuren dieuitkomen in de gang.

Er is een brievenkast aan mijn brievenbus bevestigd, zodat ik niet kan uitglijden overbrieven en kranten.

JA NEEN HEB IK NIET2 Woonkamer

A

B

C

D

Al mijn meubelen zijn stevig genoeg zodat ik erop kan leunen als ik zou struikelen.

Ik heb mijn meubels zo gezet dat er voldoende ruimte is zodat ik nergens tegenaan kan lopen.

Ik gebruik voldoende verlichting in dewoonkamer zodat ik alles duidelijk kan zien.

Ik leg onder mijn tapijten een antisliplaag.

1 Gang en inkom

4

JA NEEN HEB IK NIET3 Keuken

A

B

C

D

E

F

Ik werk in een goed verlichte keuken.

Ik gebruik een stabiel opstapje met een leuning.

Ik doe kasten en lades steeds dicht na gebruik zodat ik er niet achter kan blijven hangen.

Ik zet het keukengerei dat veel gebruikt wordt in kastjes die makkelijk bereikbaar zijn.

Ik kuis gemorste etensresten of vloeistoffen op zodat ik er niet over kan uitglijden.

Ik hou steeds de grond vrij en zet de dingen (frietpot, boodschappentassen…) dus niet opde grond.

JA NEEN HEB IK NIET

A

B

C

D

E

F

Ik ga naar boven/naar beneden op een goed verlichte trap.

Zowel beneden als boven aan de trap is er een lichtschakelaar.

Mijn traploper ligt goed vast.

Ik hou mij steeds vast aan mijn trapleuning alsik de trap gebruik.

Er liggen geen spullen op de trap die mijverhinderen om veilig de trap op en af te lopen.

Ik heb zowel aan de eerste als laatste trede een duidelijke fluostrook aangebracht zodat ik kan zien waar de trap begint en eindigt.

4 Trappen, overloop, zolder en kelder

5

JA NEEN HEB IK NIET5 Badkamer

A

B

C

Ik gebruik de handgreep die aangebracht is als steun voor de douche en het bad.

Ik gebruik een zitbankje in de douche en inhet bad.

Zowel in als voor de douche en het bad ligteen antislipmatje.

JA NEEN HEB IK NIET6 Toilet

A

B

C

Ik gebruik de handgreep die aangebracht is als steun bij het toilet.

Voor het toilet ligt een antislipmatje.

Ik doe steeds het licht aan bij het gebruik van het toilet.

JA NEEN HEB IK NIET7 Slaapkamer

A

B

C

D

E

Ik doe steeds het licht aan als ik ’s nachts naar het toilet ga.

De lichtschakelaar kan ik makkelijk vanuit het bed bereiken.

Ik heb onder mijn tapijten een antisliplaag gelegd.

Vanuit mijn slaapkamer kan ik het toiletmakkelijk bereiken.

Mijn bed staat op de juiste hoogte zodat ik, als ik op de rand van mijn bed ga zitten, net met beide voeten aan de grond kan.

6

JA NEEN HEB IK NIET

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

Mijn elektriciteitsdraden en verlengkabels zijn goed aan de muur bevestigd.

Ik doe aangepast schoeisel aan als ik in huis rondloop.

Ik kan de telefoons op elk verdiep makkelijk bereiken.

Ik verplaats mij rustig als de telefoon rinkelt.

Ik heb het telefoonnummer van mijn huisarts en van mijn familielid of buur, naast mijn telefoons gelegd (ook die van boven).

Ik heb afspraken gemaakt met buren, familie of vrienden bij noodgevallen.

Ik laat mij regelmatig onderzoeken door mijn huisarts.

Ik neem mijn geneesmiddelen volgensdoktersvoorschrift.

Ik draag mijn bril altijd als dat nodig is.

Ik ben matig met alcohol.

JA NEEN HEB IK NIET

A

B

C

D

Ik ruim gemorste olie, verf en dergelijkeonmiddellijk op, zodat ik er niet over kan uitglijden.

Mijn gereedschap is zo opgeborgen dat het niet kan omvallen.

Mijn ladders en opstapjes zijn in goede enstabiele staat.

Ik onderhoud mijn terras of koertje zodat het niet begroeid is met gras of mos.

8 Garage en tuin

9 Algemeen

7

je huis en je gedrag in huis

Nadat je met de checklist je woning bent rondgegaan, heb je misschien

een aantal onveilige situaties en gedragingen opgemerkt.

Staan er heel wat kruisjes in de kolom “ja”? Wel dan heb je

waarschijnlijk een veilige woning en gedraag je je ook echt wel veilig.

Kijk toch ook eens naar de kolom “neen”. Staan daar kruisjes in?

En welke kruisjes zijn dat juist? De kruisjes in deze kolom willen zeggen

dat je een aantal gedragingen stelt die valpartijen kunnen veroorzaken

of dat er een aantal onveilige situaties zijn in je huis.

Bij de kruisjes in de kolom “heb-ik-niet” moet je even stilstaan of het

veranderen van de situatie nodig is om je woning veilig te maken. Een

echt doordenkerskolommetje dus.

Tijd om er iets aan te doen? Hoe gaan we dat doen?Wel, door jezelf eerst een aantal vragen te stellen én dan een werkplan te maken.

• Wat zou er allemaal moeten veranderen?

• Waar ga ik eerst aan beginnen?

• Wat is eenvoudig op te lossen?

• Wat kan ik zelf veranderen?

• Waarvoor heb ik hulp nodig van anderen?

• Wanneer begin ik eraan?

Verder in deze brochure vind je nog extra tips voor een veilig thuis.

Maak gebruik van deze tips, verwen jezelf met hulpmiddelen en als

laatste maar minstens even belangrijk: zorg ook voor jezelf!

7Nadenken over...

8

Je kan dus de veiligheid in en om je huis vergroten: een veilige woning

is een woning die meegroeit. Je woning pas je meerdere malen aan:

logisch toch als er kinderen komen, logisch als kinderen groter worden

en het huis uit gaan, … eveneens logisch als je als senior het huis voor

jezelf krijgt. Kijk kritisch naar je huis: heb je nu een veilig huis of een

avonturenpark? Kan je uit je woning “valkuilen” weghalen en verbeterin-

gen aanbrengen?

Vallen gebeurt altijd door een samenspel van factoren. Niet alleen je

omgeving, ook persoonlijke factoren en gedragingen spelen een rol!

Vallen vermijden? Besteed aandacht aan je omgeving én aan jezelf.

Zorg voor een veilige omgeving

Na het invullen van de checklist weet je welke verbetering je kan

aanbrengen in je huis en je dagelijkse doen en laten. Om je op weg

te helpen geven we alvast aanpassingstips voor elke kamer.

Verwen je met hulpmiddelen

Bezuinig niet op hulpmiddelen, verwen je ermee. Denk eraan: hulp-

middelen geven meer comfort. Het zou jammer zijn als je je dit niet

gunt. Je krijgt hier een overzicht van hulpmiddelen, hun specifieke

functie en waar je ze kan verkrijgen.

Zorg voor veiligheid, zorg voor jezelf

Beweeg je voldoende? Ga je verantwoord om met geneesmidde-

len? Is er een gezond klimaat in je woning: voldoende verse lucht?

Hoe voorkom je CO-vergiftiging? Besteed je aandacht aan even-

wichtige voeding? In laatste instantie tips die de moeite zijn om

aandacht aan te geven!

7

7

7

7

in en om het huis maak je zelf!Veiligheid...

79

Denk je “het is nog nooit misgegaan” of “dat overkomt alleen de buren”? Dan neem

je dagelijks risico’s die helemaal niet nodig zijn. Hieronder krijg je tips per kamer:

kleine aanpassingen kunnen wonderen doen.

7 Zorg voor een veilige omgeving

Tips voor toegangsweg, voordeur en inkom

• Verlicht de toegangsweg overal goed.

• Voorzie de toegangsweg van een stroef, antislip oppervlak.

• Zorg voor een vrije toegangsweg van 1.20 m breedte: verwijder plantenbakken en andere objecten.

• Voorzie een effen toegangsweg: werk eventuele ongelijkheden, zoals uitstekende tegels, weg.

• Verwijder ook bladeren en mos van je toegangsweg.

• Voorzie automatische verlichting aan de voordeur.

• Zorg ervoor dat je voordeur gemakkelijk open en dicht kan.

• Voorzie dat iedereen de voordeur kan bedienen.

• Zorg voor een vlotte doorgang door de voordeur.

• Een opstapje aan je voordeur is best niet hoger dan 2 cm. Je kan eventueel een hellend vlak voorzien.

• Een ruime voordeur zorgt voor vlotte evacuatie in geval van nood.

• Verlicht steeds de inkom als je erdoor loopt.

• Voorzie voldoende bewegingsruimte in de inkom: verwijder stoeltjes en kapstokken die een vrije doorgang belemmeren.

• Leg antislip onder losse vloerkleedjes.

• Let op met openstaande deuren: ze mogen geen hindernis vormen.

• Voorzie een rookmelder in de inkom en overloop.

• De brievenbus is goed bereikbaar. De gleuf bevindt zich ongeveer 90 cm boven

de grond.

10

Tips voor je woonkamer

• Voorzie een draadloze telefoon: die kan je meenemen.

• Overlaad je woonkamer niet: voorzie een doorgang van 90 cm breedte zodat

je overal gemakkelijk door kan.

• Zorg voor een stoel met een goede zithoogte en stevige armleuningen. Dit ver-

gemakkelijkt het gaan zitten en rechtstaan.

• Zorg voor stabiele meubels: je moet er veilig op kunnen steunen.

• Werk scherpe hoeken weg met hoekbeschermers.

• Verlicht je woonkamer voldoende: mijd schemerte.

• Vermijd losliggende tapijten of voorzie ze van antislip. Vermijd loslopende snoe-

ren over de grond.

• Laat je TV en andere elektrische apparatuur niet in “stand-by” staan, zet deze

apparatuur altijd volledig uit.

• Gebruik een kachel die aangepast is aan je woonruimte.

• Laat je kachel nooit op de laagste stand branden.

• Laat de schoorsteen minstens 1 maal per jaar vegen.

• Geef voorkeur aan centrale verwarming en voor bijverwarming verwarmings-

toestellen op elektriciteit, deze geven geen CO-gevaar.

• Gebruik geen verplaatsbare kacheltjes op petroleum, kerosine of gas. Gebruik

je ze toch: dan maximum 1 uur aan een stuk en altiijd met extra ventilatie door

je raam minstens 5 cm open te zetten.

• Zorg steeds voor voldoende toevoer van verse lucht in de woonkamer, zeker

wanneer kachels of open haarden branden.

• Laat brandende kaarsen en theelichtjes nooit onbeheerd staan.

711

Tips voor je keuken

• Voorzie goede verlichting in je keuken.

• Gebruik een stevige huishoudtrap met leuning: haal geen waaghalzerij uit op

krukjes of stoelen als je iets wilt nemen.

• Richt keukenkastjes zo in dat je onnodige klimpartijen, ver of hoog reiken en

veel bukken vermijdt. Zet veelgebruikte spullen onder handbereik.

• Zorg voor voldoende loopruimte.

• Hou de grond altijd zuiver en vrij van allerlei spullen.

• Voorzie zitmogelijkheid in je keuken: zet een stevige stoel of kruk binnen hand-

bereik.

• Voorzie altijd voldoende werkvlak in je keuken.

• Voorzie aan beide zijden van je kooktoestel een vrije, hittebestendige ruimte

van ongeveer 30 cm breed, met dezelfde diepte en op hetzelfde niveau als het

kooktoestel.

• Een veilige kookplaat heeft voor elke kookzone verklikkerlichtjes, ergonomi-

sche bedieningsknoppen en geen niveauverschillen zodat je kookpotten kan

verschuiven en niet moet optillen. Denk daaraan als je een nieuwe kookplaat

aanschaft.

• Maak de filter van de afzuigkap regelmatig schoon.

• Een thermostatische kraan voorkomt verbrandingsgevaar.

• Kranen met grote kraankoppen zijn handig te bedienen.

• Zorg voor voldoende toevoer van verse lucht als je een gasgeiser gebruikt.

12

Tips voor de trappen, overloop, zolder en kelder

• Voorzie voldoende lichtpunten in het trappenhuis.

• Voorzie een lichtschakelaar boven én onder.

• Bevestig antislip over de hele trapbreedte van de traprand.

• Zorg ervoor dat de traploper goed vastzit.

• Verhoog met een kleurverschil tussen de op- en aantrede de veiligheid

van de trede.

• Voorzie een stevig bevestigde trapleuning die niet doorbuigt.

• Leuningen lopen best 40 cm verder dan op de trede om een goede houvast te

hebben onder- en bovenaan de trap.

• Voorzie een ononderbroken trapleuning aan beide zijden van de trap indien de

trapbreedte dit toelaat.

• Ga rustig de trap op en af: neem trede per trede én hou de leuning vast.

• Laat geen spullen voor of op je trap rondslingeren.

• Zorg dat je vlot van slaapkamer naar badkamer en toilet kan en dat deze weg

altijd goed verlicht is.

Tips voor je badkamer

• Je badkamerdeur kan ook van buitenaf open: moest je vallen dan kan men

je helpen.

• Zorg voor een stevig zitje in de badkamer dat ook als steun kan dienen.

• Hou de badkamervloer altijd droog: water, zeep en tegels geven spekgladde

vloeren!

• Een antislipmat in bad en douche voorkomt uitglijden. Plaats de mat als het

bad of de douche droog en schoon is en druk de mat goed aan.

• Voorzie een zitbankje in je douche en in je bad.

713

• Zorg voor handgrepen in je douche en aan je bad.

• Zorg dat je probleemloos in en uit je bad/douche kan stappen. Een badopstap-

je is een stabiel opstapje met antislip en bestaat in verschillende hoogtes.

• Een thermostatische kraan is geen overbodige luxe. Een kraan met een grote

greep is gemakkelijk te bedienen.

• Gebruik je een gasgeiser voor waterverwarming?

Kies het juiste type: een 5-liter geiser is niet geschikt voor bad of douche.

Voorzie een rookafvoerpijp naar buiten en zorg voor voldoende verse

luchttoevoer tijdens gebruik.

• Wees waakzaam met elektrische apparaten in de buurt van water.

Tips voor toilet

• Zorg ervoor dat je toiletdeur van buitenaf geopend kan worden: sluit de deur

niet of voorzie dat ontgrendelen ook van buitenaf kan.

• Voorzie steunpunten: plaats een handgreep.

• Is het toilet laag? Plaats een verhoogd toilet of toiletverhoger. Zo kan je gemak-

kelijker gaan zitten en rechtstaan.

Tips voor slaapkamer

• Een draagbaar telefoontoestel of GSM naast het bed is zinvol in geval van

nood.

• Zorg voor een goede verlichting die bedienbaar is vanuit het bed, bijvoorbeeld

een trekkoord of nachtlampje.

• Voorzie je tapijten van antislip.

• Verhoog je bed tot 0.50 m hoogte: je kan gemakkelijker in en uit bed en je bed

opmaken wordt eenvoudiger.

14

• Maak ruimte vrij rond je bed: het bed opmaken wordt gemakkelijker.

• Sta altijd voorzichtig op: rustig en in verschillende fasen. Blijf ook eerst even zit-

ten voor je opstaat.

• Vermijd CO-vergiftiging in je slaapkamer door ’s nachts geen toestellen te laten

branden tenzij de centrale verwarming of toestellen op elektriciteit.

Tips voor garage & tuin

• Voorkom struikelen over rondslingerende voorwerpen: ruim regelmatig op en

voorzie voldoende berging.

• Voorzie vrije toegang: fietsen en planten mogen geen obstakels vormen.

• Onderhoud je terras, koer en toegangswegen: mosbegroeiing of algen maken

tegels en houten oppervlakten bij regenweer spiegelglad.

• Controleer de tegels: uitstekende of losse tegels leg je terug vlak en ook stevig

vast.

• Een overdekte route van garage naar inkomdeur is ideaal.

• Voorzie buitenverlichting zoals lampen met sensor of infrarood detector lampen.

• Kijk balustrades na op degelijkheid: zitten ze stevig vast?

• Plaats plantenbakken op niveau, dit vergemakkelijkt het onderhoud en spaart

de rug.

• Zorg voor goed én veilig tuin- en werkgerief.

• Voorzie je gereedschap van een extra lange steel zodat je je niet altijd moet

bukken.

• Ga voorzichtig om met gevaarlijke producten zoals bestrijdingsmiddelen,

oplosmiddelen en schoonmaakmiddelen. Bewaar ze in hun originele verpakking

en op een veilige plek. Volg altijd de gebruiksaanwijzingen.

• Laat je auto nooit warmdraaien in de garage.

7

Ontzeg het comfort van hulpmiddelen niet: verwen je ermee!

7 Hulpmiddelen:verwen je ermee!

• Antislip Antislip voorkomt uitglijden op gladde vloeren. Het is verkrijgbaar als ondermat,

strip, sticker of als kant-en-klare mat. Je kan antislipmateriaal zelf op maat knip-

pen zodat het onder ieder vloerkleed past. Breng je de antislip direct op de vloer

aan, ontvet de vloer dan eerst.

Antislip vind je in grootwarenhuizen, in doe-het-zelfzaken, bij woninginrichters en

in winkels met huishoudelijke artikels.

• Automatische verlichting Een schemerschakelaar geeft automatisch licht als het donker wordt.

Automatische verlichting met bewegingssensor geeft licht als het donker wordt

of als er beweging in de buurt is.

Je vindt automatische verlichting in een verlichtingsspeciaalzaak en in de doe-

het-zelfzaken.

• Badbeugel Een badbeugel naast het bad geeft steun bij het in en uitstappen.

Je vindt deze in doe-het-zelfzaken, in de thuiszorgwinkel van je mutualiteit en

bij sanitairzaken.

• Badzitje / douchezitje Een badzitje en douchezitje bieden de mogelijkheid om goed ondersteund te

baden of te douchen. Neem voor de aanschaf de maat van het bad/douche op,

zodat het zitje goed past. Je vindt badzitjes en douchezitjes in de thuiszorg-

winkel van je mutualiteit en bij sanitairzaken.

• Boodschappenwagentje Met een boodschappenwagentje voorkom je onnodige belasting van je schou-

ders en rug.

• Bedverhoger Een bedverhoger (bijvoorbeeld in de vorm van blokken onder de poten van het

bed) verhoogt de zithoogte en vergemakkelijkt het gaan zitten en rechtkomen.

Bedverhogers kunnen ook op maat gemaakt worden door een schrijnwerker.

15

16

• CO-melder Sommige rookmelders worden gecombineerd met CO-melders. Er zijn echter

een aantal nadelen verbonden aan CO-melders, waardoor ze een vals gevoel

van veiligheid kunnen geven. Plaats de CO-melder in de ruimte waar het

verbrandingstoestel staat.

• Draadloze telefoon Je draadloze telefoon kan je altijd meenemen en heb je binnen handbereik.

Struikelen over een telefoondraad doe je alvast niet meer.

Programmeer belangrijke telefoonnummers (arts, hulpdiensten, familie) in je

telefoon of hou deze nummers altijd in de buurt van de telefoon.

• Kabelclips / kabelgoot Met kabelclips kan je vrij gemakkelijk kabels wegwerken. Er bestaan

verschillende varianten: zelfklevende kabelclips, zadeltjes en ook volledige goten.

Je vindt ze in doe-het-zelfzaken.

• Looprek Je voortbewegen met een looprek is een stuk makkelijker: je hebt altijd een steun

bij je en je kan allerlei zaken meenemen in het voorziene mandje.

• Nachtlampje Nachtlampjes met of zonder sensor geven ’s nachts voldoende licht, passen in

elk stopcontact en hebben een laag stroomverbruik.

Je vindt ze in een groot warenhuis of in een verlichtingsspeciaalzaak.

• Rollator Met een rollator kan je je gemakkelijker voortbewegen, vooral in huis.

Een rollator op 3 wielen is alleen geschikt voor binnen. Een rollator op 4 wielen

kan je ook buiten gebruiken. Vraag bij aanschaf advies aan een deskundige.

• Rookmelder Een rookmelder zorgt voor snelle waarschuwing bij brand. Vraag advies:

- welke rookmelder is de beste voor jou woning,

- hoeveel rookmelders heb je nodig,

- waar en hoe kan je ze (laten) plaatsen?

Rookmelders vind je in doe-het-zelfzaken.

717

• Stoelverhoger Stoelverhogers verhogen stoelen naar een meer comfortabele hoogte.

Je vindt stoelverhogers in de thuiszorgwinkels van je mutualiteit.

Let goed op de hoogte van de stoelen als je nieuwe stoelen aanschaft!

• Thermostatische douche/badkraan Een thermostatische kraan zorgt voor een constante temperatuur van het water.

Je vindt ze in doe-het-zelfzaken en bij sanitairspecialisten.

• Toiletverhoger Een toiletverhoger vergemakkelijkt het zitten en rechtstaan. Belangrijk

is dat de toiletverhoger stevig wordt bevestigd. In de handel vind je ook verhoog-

de sokkeltoiletten en hangtoiletten. Je vindt deze in de doe-het-zelfzaken, in de

thuiszorgwinkel van je mutualiteit en in sanitairzaken.

• Wandelstok Met een wandelstok heb je een extra steun tijdens je wandeling.

Sommige wandelstokken hebben een uitklapbaar stoeltje zodat je tussendoor

even kan uitrusten.

Met een wandelstokklem kan je een wandelstok ophangen aan bijvoorbeeld

een tafel en voorkom je onnodig bukken.

Een polslus zorgt ervoor dat je de wandelstok even los kan laten zonder dat hij

valt als je bijvoorbeeld de deur opent.

Interessante links

www.limburg.be/valpreventie

www.limburg.be/wonen

www.limburg.be/woonzorgteams

www.infocentrumwonen.be

www.dezilverensleutel.be

www.onszorgnetwerk.be

www.premiezoeker.be

www.toegankelijkheidsbureau.be

www.valpreventie.be

18

7 Zorg voor jezelf!

• Blijf in beweging: dagelijks een half uur (3 x 10 minuten is ook prima) matig

intensief bewegen doet wonderen!

• Vraag je huisarts informatie over de relatie tussen voeding en bepaalde

gezondheidsproblemen.

• Zorg voor een gezond klimaat in huis: voorzie continue verluchting.

• Draag stevige schoenen met een lage hak die je voet volledig omsluiten.

• Bespreek je dagelijks medicatiegebruik regelmatig met je huisarts.

• Voorzie een extra huissleutel en bezorg deze aan een buur of familie in de

nabije omgeving.

• Leg noodnummers van huisarts, brandweer, ambulance en familie goed

zichtbaar bij de telefoon.

Voor meer informatie over valpreventie kan je terecht bij je

• huisarts

• thuisverpleegkundige

• thuisverzorgende

• kinesitherapeut, bewegingsconsulent

• ergotherapeut

• apotheker

• dienst maatschappelijk werk van je ziekenfonds

• gemeentebestuur, OCMW, …

• of op www.limburg.be/valpreventie

7 Bij wie kan je terecht?

Je toekomstplannen kan je zelf voor een groot deel veilig stellen.

De combinatie “een gezonde geest in een gezond lichaam” geeft je meer garantie op eigen zelfstandigheid. Die kan je vergroten én verlengen door oog te hebben voor de veiligheid in je omgeving en voor jezelf.

Veel succes!

7 Blijf op eigen benen staan