UvA-DARE (Digital Academic Repository) Onderwijs 2032 ... · Onderwijs 2032: Onderzoek naar...

UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl)

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

Onderwijs 2032: Onderzoek naar werkwijze en opbrengsten van de maatschappelijke dialoogHet proces van visie-ontwikkeling naar een toekomstgericht curriculumvan Schaik, M.; Voogt, J.; Nieveen, N.

Link to publication

Citation for published version (APA):van Schaik, M., Voogt, J., & Nieveen, N. (2017). Onderwijs 2032: Onderzoek naar werkwijze en opbrengstenvan de maatschappelijke dialoog: Het proces van visie-ontwikkeling naar een toekomstgericht curriculum.Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.

General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, statingyour reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Askthe Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam,The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

Download date: 27 Jul 2020

https://dare.uva.nl/personal/pure/en/publications/onderwijs-2032-onderzoek-naar-werkwijze-en-opbrengsten-van-de-maatschappelijke-dialoog(c5262f03-5485-4ccb-91c5-659759bfa7a0).html

Onderwijs2032:Onderzoeknaarwerkwijzeenopbrengstenvandemaatschappelijkedialoog

Hetprocesvanvisie-ontwikkelingnaareentoekomstgerichtcurriculum

MoniquevanSchaik,UniversiteitvanAmsterdamJokeVoogt,UniversiteitvanAmsterdamNienkeNieveen,SLONationaalExpertisecentrumLeerplanontwikkelingFebruari2017

1

InhoudSamenvatting..........................................................................................................................................2

1 Inleiding...........................................................................................................................................4

2 Conceptueelraamwerk...................................................................................................................5

2.1 Curriculumontwikkeling..........................................................................................................5

2.1.1 Systematischebenaderingvancurriculumontwikkeling.................................................5

2.1.2 Deliberatievebenaderingvancurriculumontwikkeling..................................................6

2.1.3 Analysekader...................................................................................................................7

2.2 FunctiesvanICT......................................................................................................................7

3 Onderzoeksopzet............................................................................................................................9

3.1 Hoofdvraagendeelvragen......................................................................................................9

3.2 Onderzoeksmethoden.............................................................................................................9

3.3 Gegevensanalyse...................................................................................................................11

4 Resultaten:Beoogdeenuitgevoerdewerkwijze...........................................................................14

4.1 Beoogdtijdensdedialoogfase..............................................................................................15

4.2 Uitgevoerdtijdensdedialoogfase........................................................................................18

4.3 Beoogdtijdensdeconsultatiefase........................................................................................24

4.4 Uitgevoerdtijdensdeconsultatiefase..................................................................................25

5 Resultaten:Ervaringenmetenopbrengstenvandemaatschappelijkedialoog...........................28

5.1 ErvaringenenopbrengstenvoorPlatformOnderwijs2032..................................................28

5.2 Ervaringenenopbrengstenvoorbelanghebbenden............................................................29

5.3 Ervaringenenopbrengstennaheteindadvies......................................................................34

6 Resultaten:FunctiesvanICT.........................................................................................................37

6.1 Delenvaninformatieoverdeinhoudenhetproces............................................................37

6.2 Bevorderenvandemocratischverloop.................................................................................38

6.3 Transparantieendaardoorlegitimering...............................................................................40

6.4 ICTalsinstrumentvooranalyse............................................................................................41

7 Conclusies,discussieenmogelijkeleerpunten.............................................................................43

7.1 Conclusies..............................................................................................................................43

7.2 Discussie................................................................................................................................46

7.3 Mogelijkeleerpunten............................................................................................................50

Bronnenvoordocumentanalyse...........................................................................................................52

Literatuur..............................................................................................................................................57

2

SamenvattingOnderdenaamOnderwijs2032werdinNederlandin2015eenmaatschappelijkecurriculumdialooggevoerd.Hetbetrofeenintegrale,breedgevoerdedialoogoverdetoekomstvanhetfunderendonderwijswaaraannietalleenhetonderwijsveldmaarookanderebelanghebbendendeelnamen.DestaatssecretarisvanOnderwijs,CultuurenWetenschapheeftPlatformOnderwijs2032bestaandeuitachtledenuithetonderwijsveld,wetenschapenbedrijfslevenondervoorzitterschapvanPaulSchnabelinhetlevengeroepen.HetPlatformkreegdeopdrachtomopgrondvandeonderandereeenmaatschappelijkedialoogtoteenvisietekomenopdekennisendevaardighedendieleerlingenmoetenopdoenmethetoogop(toekomstige)ontwikkelingenindesamenleving.

DezemaatschappelijkedialoogisvoorNederlandeenunicum.Nooiteerderisinonslandeenintegralecurriculumdialoog(overalleonderwijssectoren,vakken,thema'sheen)gevoerd.Hetisgoedomdegehanteerdewerkwijzegoedtedocumenteren,deervaringenteverzamelenenlessentetrekkenmethetoogopcurriculumontwikkelingsprocessenindetoekomst.Hetonderzoekdatinditrapportcentraalstaathoopthieraaneenbijdrageteleveren.

Inditonderzoekstonddevraagcentraal:"HoeheefthetPlatformOnderwijs2032hetprocesendeinhoudvandemaatschappelijkedialoogoverdeinhoudvanhetprimairenvoortgezetonderwijsbenaderdentotwelkeervaringenenopbrengstenheeftdewerkwijzevanhetPlatformgeleid?"OmdeonderzoeksvraagtebeantwoordenzijndocumentenvanhetPlatformOnderwijs2032bestudeerd,iseenaantaldeelnemersaandedialooggeïnterviewdenzijnhunbijdragenaandemaatschappelijkedialoogbestudeerd.Ookhebbenobservatiesplaatsgevondenvan(eenbeperktaantal)bijeenkomstendieinhettekenstondenvanOnderwijs2032.

Hetonderzoekisuitgevoerdvanuithetperspectiefvancurriculumontwikkeling.Inhetonderzoekissteedshetonderscheidgemaakttussendebeoogdewerkwijzeenresultatenendedaadwerkelijkgerealiseerdewerkwijzeenresultaten.Dekwalitatievegegevenszijnaandehandvaneenanalysekadernadergeanalyseerd.Ditanalysekaderisgebaseerdopdesystematischeendeliberatievebenaderingvancurriculumontwikkeling.Erwerdonderscheidgemaakttussendeverschillendefasenbinnendedialoogfaseendeverschillenderollendiepartijenspeeldenindedialoog.

TijdensdedialoogheefthetPlatformOnderwijs2032veelbijdragenontvangenvanuiteenlopendebelanghebbenden.AfgaandeopderapportenvandeanalysesvanbijdragenaandemaatschappelijkedialoogenopbasisvanonlinebeschikbaargesteldeinformatieopdewebsitevanhetPlatformkangezegdwordendathetPlatformindekortetijddiehethadomdeopdrachtvandestaatssecretarisuittevoerenveelmensenheeftbereikt.DatveelmensenmetelkaarhebbengesprokenoverdeinhoudvanhetonderwijswordtdoorzowelhetPlatformalsbelanghebbendengenoemdalsbelangrijkeopbrengstvandedialoog.

OpbasisvandeanalysevanallebijdragenaandemaatschappelijkedialoogheefthetPlatformgeconcludeerddaterinhoofdlijneneengedeeldbeeldbestaatoverkenmerkenvantoekomstgerichtonderwijs.Deformuleringvandeopdrachtvandestaatssecretaris,hetprocesdatvoorafgingaandelanceringvanhetPlatformendekeuzesdiehetPlatformheeftgemaaktgedurendehetproceshebbengevolgengehadvoordeopbrengstenvandedialoogendeervaringenvandebelanghebbenden.

3

Deoproepvandestaatssecretariswasduidelijk:Iedereenkanmeedenken.Nietallebelanghebbendenwarenoptimaaltoegerust(tijd,middelen,netwerk,infrastructuur,kennis)omdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoog.DegekozenwerkwijzevanhetPlatformtenaanzienvanbetrekkenvanbelanghebbendenenfaciliterenvanbelanghebbendenomdeeltenemenheeftinvloedgehadopdeintensiteitenhetmomentvandebetrokkenheidvandeelnemers.

HetPlatformlietveelruimteaanbelanghebbendenomeeneigenvormtekiezenvoorhetgesprekoverdevraagvanhetPlatform.HetPlatformbeoogdezoeigenaarschaptebehouden.Mededoordevormvrijheidkwamindemaatschappelijkedialoognietalleendeinhoudaandeorde.Belanghebbendenbrachtenhuneigenthema’sin,zoalsdeinrichtingvanhetonderwijsenderolvandeleraarbijcurriculumontwikkeling.Datnietallebelanghebbenden(meteen)gehoorgavenaandeoproepvanhetPlatformommeetedenkenkantemakenhebbenmethetfeitdatnietallebelanghebbendenbetrokkenwarenbijdeformuleringvandevraagaandesamenleving.Eenindesamenlevinggedeeldevisieopdeurgentievanhetvraagstukeneengedeeldeigenaarschapvandevraagenhetantwoordwerdtijdensdemaatschappelijkedialoogwellichtonvoldoendeontwikkeld.

DeopdrachtaanhetPlatformgingvooraloverhetbepalenvaneenvisieopdeinhoudvanhetcurriculum.Desamenlevingwerdgevraagdommeetedenkenoverdevraagwatkinderenmoetenkennenenkunnenalszein2032vanschoolkomen.Dedoorbelanghebbendenaangedragenconcreteinvullingmetbetrekkingtotdeinhoudvanhetonderwijs,zagendebelanghebbendennietaltijdteruginhet-abstractere-visiedocumentdathetPlatforminjanuari2016uitbracht.

Deliberatiewaseenbelangrijkonderdeelvanhetproces.UitderesultatenblijktdatveelgesprekkentussenbelanghebbendenenPlatformleden,onderdeachterbanvanbelanghebbendenentussenbelanghebbendenonderlinghebbenplaatsgevonden.Overhetalgemeenkangezegdwordendathetdoelvandegesprekken,vooralindedialoogfasemeerwasgerichtopdeuitwisselingvanideeënenmeningendanomindezegesprekkentoteengemeenschappelijkantwoordopdespecifiekevraagvandestaatssecretaristekomen.Devormvrijheidspeeldemogelijkeenrolbijhetgebrekaanafbakeningvaninhoudengewensteuitkomst.Detweedefase,deconsultatiefase,waswelmeergerichtopverdiepingenophetconcreettoetsenvanhetvoorstelbijbelanghebbenden.DedeliberatieoverdeinputvanuitdesamenlevingisvooraldoorhetPlatformgevoerd.Hetzelfdegeldtvoordedaadwerkelijkevisievorming.Hoeweldesamenlevingindirectbijdragenheeftgeleverdaandevisievorming(deinbrengindedialoog)enwelisgeconsulteerdoverdevisievanhetPlatform(reactiesopHoofdlijnadvies)isdevisietochvooralopbasisvandedeliberatievanhetPlatformtotstandgekomen.

ICTheeftinbelangrijkematedemaatschappelijkedialoogondersteund.DankzijdeinzetvanICTkoninformatieoverdeinhoudenhetproceswordengedeeldenkondenbelanghebbendenopeenlaagdrempeligemanierwordenbetrokkenbijdedialoog.OokheeftdeinzetvanICT-toepassingenbijgedragenaandeopenheidvanhetproces.TotslotheefthetPlatformmetbehulpvanICTalsanalyseinstrumenteengedeeldevisiewatbetreftdenkrichtingkunnenontwaren.AfgevraagdkanwordenofdeinzetvanICTeengrotererolhadkunnenspelenbijdeafbakeningvandeinhoudvandedialoogenbijhetvergrotenvantransparantieendaardoordelegitimeringvandeuitkomstenvandedialoog.

4

1 InleidingInNederlandvondin2015eenmaatschappelijkedialoogonderdenoemerOnderwijs2032plaatsoverdetoekomstvanhetfunderendonderwijs.NieteerderwerdinNederlandcurriculumontwikkelingoplandelijkniveauopdezemanierbenaderd.Voorheenwerdhetcurriculumpervakofperthemavernieuwd,werdapartgekekennaarprimaironderwijsennaarvoortgezetonderwijsenwerdbijcurriculumvernieuwingnietdehelesamenlevingbetrokken.Nietalleenhetonderwijsveld(leerlingen,leraren,schoolleidersenbestuurders)namdeel.Ookanderebelanghebbendenwaaronderouders,bedrijven,maatschappelijkeorganisaties,beleidsmakersenwetenschappersparticipeerdeninhetgesprekoverdevraagwatkinderenmoetenlerenopschoolzodatzijin2032klaarzijnvoorhuntoekomst.DedialooggoldalseenopmaatvoorhetontwikkelenvaneensystematiekvanperiodiekeherijkingzoalsditookgebeurtineenaantalandereEuropeselandenzoalsFinlandenNoorwegen.HetonderzoekwaaroververslagwordtgedaaninditrapportgaatoverdemaatschappelijkedialoogzoalsdezeisgeorganiseerddoorPlatformOnderwijs2032(hiernahetPlatform).DitPlatformbestaandeuitachtledenafkomstiguithetonderwijs,dewetenschapenhetbedrijfsleven,kreegbegin2015deopdrachtvanstaatssecretarisvanOnderwijs,CultuurenWetenschap,SanderDekker,omvanuiteeninhoudelijkperspectiefnaarhetcurriculumoplandelijkniveautekijkenendemaatschappelijkedialoogoverdeinhoudvanhetonderwijsingoedebanenteleiden.VoordathetPlatforminfebruari2015vanstartging,haddestaatssecretarisinnovember2014via(sociale)mediadeoproepgedaanaandesamenlevingommeetedenkenoverhetonderwijsvandetoekomst.Eindjanuari2015werddezelandelijkebrainstormafgerond.MetdelanceringvanhetPlatformwerdgestartmetdetweedefasevandediscussie.Inditrapportwordendebelangrijkstekenmerkenvanhetprocesvandemaatschappelijkedialoogvanuitdeinvalshoekvandetheorievancurriculumontwikkelingopeenrijgezet.DebeoogdeengerealiseerdewerkwijzevanhetPlatformmetbetrekkingtotdemaatschappelijkedialoogwordtbeschreven.OnderzochtishoehetprocesisverlopenentotwelkeopbrengstendewerkwijzevanhetPlatformheeftgeleid.Daarnaastisonderzochthoeverschillendebelanghebbendenhetprocesendeuitkomstdaarvanhebbenervaren.Omdatbijlandelijkedebatten/dialogeninNederlandendaarbuitendigitaletechnologieeensteedsbelangrijkererolspeeltisspecifiekaandachtbesteedaandefunctiesdieICTheeftvervuldtijdensdemaatschappelijkecurriculumdialoog.MetdebeschrijvingvandebeoogdeengerealiseerdewerkwijzeenvanervaringenvanbelanghebbendenwillendeonderzoekerseenbijdrageleverenaandekennisbasisoverhetopzettenenuitvoerenvaneenmaatschappelijkedialoogbinnendemogelijkperiodiekuittevoerenherijkingvanhetcurriculuminNederlandendaarbuiten.LeeswijzerDitrapportheeftdevolgendeindeling.Inhoofdstuk2wordthetconceptueelraamwerkbeschreven.Aandehandvantweetheoretischebenaderingenvancurriculumontwikkelingwordthetanalysekaderopgesteld.DaarnaastwordenmogelijkefunctiesbeschrevenvanICTbijcurriculumontwikkeling.Inhoofdstuk3wordtdeonderzoeksvraagenbijbehorendeopzetbeschreven.Omdeleesbaarheidtevergrotenzijnderesultatenvanhetonderzoekverdeeldoverdehoofdstukken4(beoogdeenuitgevoerdewerkwijze),5(ervaringenmetenopbrengstenvandemaatschappelijkedialoog)en6(functiesvanICT).Conclusies,discussieenmogelijkeleerpuntendieuithetonderzoekvolgenstaaninhoofdstuk7.Totslotisereenlijstmetdegeanalyseerdedocumenteneneenliteratuurlijstopgenomen.

5

2 ConceptueelraamwerkInditonderzoekisdemaatschappelijkedialoogopgevatalseencurriculumontwikkelingsproces.Inparagraaf2.1wordtingegaanopkenmerkenenbenaderingenvancurriculumontwikkelingopbasiswaarvanhetprocesendeopbrengstvandedialoogwordtgeduid.OmdatICTeenbelangrijkerolheeftgespeeldindedialooghebbenweinhetbijzondergekekennaardefunctievanenwijzewaaropICTkanwordeningezetbijcurriculumontwikkeling.Hieropwordtingegaaninparagraaf2.2.

2.1 CurriculumontwikkelingEencurriculumiseenplanvoorleren,hetNederlandsesynoniemisdanookleerplan.Hetcurriculumoplandelijkniveauvoorhetfunderendonderwijsbevatuitsprakenoverdedoeleneninhoudendietijdenshetprimairenvoortgezetonderwijsbehaald/geleerdmoetenworden.Curriculum-ontwikkelingisuiteindelijkgerichtophetverbeterenen/ofhetvernieuwenvanonderwijs.Indeliteratuurkomenmeerderemodellenvoorcurriculumontwikkelingvoor(Thijs&vandenAkker,2009,Visscher-Voerman&Gustafson,2004,Akker,Kuiper&Nieveen,2012).Bijiedermodelbestaathetprocesvancurriculumontwikkelingophoofdlijnenuitdevolgendekernactiviteiten:analyse,ontwerp,implementatieenevaluatie.Deinvullingenuitvoeringvandezekernactiviteitenhangtafvandegekozenbenadering.

HeteindadviesvanhetPlatformbetreftnieteencompleetcurriculumontwerp.VolgensdevoorzittervanhetPlatformbiedthetadvies“eenvisiediebeschouwdkanwordenalsdeeerstestapindeherzieningvanhetcurriculumvanhetprimairenhetvoortgezetonderwijsinNederland”(Eindadvies,2016,p.6).Echter,hetprocesvanvisieontwikkelingkanopzichzelfookwordengezienalseencurriculumontwikkelingsproces,waarvanhetproducthetadviesmetdaarindeontworpenvisieis.

OpbasisvandeverwachtingenvandestaatssecretaristenaanzienvanhetprocesvanOnderwijs2032envanhetbeoogderesultaat(zieverderhoofdstuk4)isgekozenomdemaatschappelijkedialoogoptevattenalseencurriculumontwikkelingsprocesenteanalyserenvanuittweebenaderingenvancurriculumontwikkeling:desystematischebenaderingendedeliberatievebenadering.

2.1.1 SystematischebenaderingvancurriculumontwikkelingBijdesystematischebenaderingwordthetcurriculum(hetbeoogdeadvies)opeenplanmatigewerkwijzeontwikkeld.Hetprocesisingedeeldineenaantalfasesdieelkaaropvolgen.Hetprocesstartmeteenvooronderzoek.Opbasisvanfeitelijke,empirischeinformatiewordthetprobleem(devraagvandestaatssecretaris)geanalyseerd.

Hetvooronderzoekresulteertinheldereenmeetbaredoelstellingenvoorhetontwerp(eengedragenvisieopeentoekomstgerichtcurriculum).Hetprocesbestaatuitontwerp-enevaluatieactiviteitendieeropgerichtzijnomdezedoelstellingentebereiken(dekernactiviteitenvanhetPlatform).Bijhetnemenvanbeslissingenishetdoelleidend.Alshetbijdraagtaanhetbehalenvandoelstellingenwordenbelanghebbendenbetrokkenbijhetproces.

Gedurendehetheleproceswordenkeuzesgemaaktdiezoveelmogelijkgebaseerdzijnopfeitelijke,empirischegegevens.Hiermeewordtdeinterneconsistentievanhetcurriculumproductvergroot.Dithoudtindaterlogischeverbandenzijntussendatwatwordtbeoogdenhetresultaatdateruitvolgt.Datistevenshetbelangrijkstekwaliteitscriteriumvanhetcurriculumproduct.Hetresultaatwordt

6

bepaalddoorhetsuccesvoldoorlopenvandestappeninhetproces.Ombijtedragenaanditsuccesmoetenontwerpersbeschikkenovergoedeanalytischevaardigenenmoetenzijopeensystematischemaniertewerkgaan.Hetresultaatvanditprocesiseengestructureerdenlogischgeordendontwerp(hetadviesvanhetPlatformaandestaatssecretaris).

Alsvalkuilbijdezebenaderingvancurriculumontwikkelingwordtgenoemddaterweliswaaraaneenconsistenteoplossingwordtgewerkt,maardatviadezewerkwijzenietgewerktwordtaanhetcreërenvandraagvlakvoordeoplossing.Ookiserbijdezebenaderingweinigruimtevoortussentijdseafstemmingopvoortschrijdendeinzichtenenwensen.Totslotspelenindepraktijkbijcurriculumvernieuwingsprocessennietalleenfeitelijke,empirischgegevenseenrol.Inhetonderwijs(enjuistindefasevanvisievorming)zijnookpersoonlijkeopvattingen,waardenensociaal-politiekeaspectenvanbelang.Desystematischebenaderingnegeertditaspectvancurriculumontwikkeling.

2.1.2 DeliberatievebenaderingvancurriculumontwikkelingBijdedeliberatievebenaderingwordtaanhetcurriculumproductgewerktvanuiteenrelationeleaanpak.Hetprocesisdynamischenopen.Ontwerpersenbelanghebbendenwerkenveelalsamenaandeoplossing(hetbeoogdeadvies).Hetontwerpprocesbestaatuitdriefasesdiedoorelkaarheenkunnenlopen:1. Ontwerpersenbelanghebbendenbrengenhunvisienaarvorenopdeprobleemsituatie

(kenmerkenvantoekomstgerichtonderwijs).Dezefaseleidttoteenplatformvanideeën(Walker,1971).

2. Ontwerpersenbelanghebbendenstrevennaarovereenstemmingoverdeprobleemdefinitie(discussieoverdevraagstellingvandestaatssecretaris).

3. Vanuithuneigenvisiedragenontwerpersenbelanghebbendenvervolgensoplossingenaanvoorhetvastgesteldeprobleem(hetadviesmeteenvisieopkenmerkenvantoekomstgerichtonderwijs).

Ookhetuiteindelijkeontwerp(hetbeoogdeadvies)komtdoordeliberatieenonderhandelingentotstand.Tijdensdedialoogdieplaatsvindt,makendebetrokkenenhunwaardenexplicietengevenzeargumentenwaaromdezewaardenbelangrijkzijn.Degesprekspartnersgaanopzoeknaargedeeldewaarden.Alsco-designersonderzoekendepartijenalternatieven/mogelijkeoplossingenvanhetprobleem.Zijformulerenbeslispuntenwaaropbasisvanargumenten(enemotiesenpersoonlijkevoorkeuren)keuzeswordengemaakt.Metelkaarwordtgestreefdnaarconsensus.Demeestrelevanteinformatieoverdevoorkeurenvandesamenlevingkomtnaarboventijdenshetdeliberatieproces.Depersoonlijkevisiesenopvattingenvandebelanghebbendenzijnopenbaar.Zijwordenverdedigd,anderenkunnendezestandpuntenweerleggen.Ookkomensociaal-politiekeaspectenvancurriculumontwikkelingaandeorde.Opbasisvandeuitkomstenvandedeliberatiefasewordthetontwerpgeschetst.

Externeconsistentieishetbelangrijkstekwaliteitscriteriumvoorheteindproduct.Debesteoplossingvoorhetprobleemishetontwerpwaaroverbetrokkenenconsensushebbenbereiktenwaarbijaanverwachtingenvanallebelanghebbendenisvoldaan(Kessels,1993).

Netalsbijdesystematischebenaderingisookbijdedeliberatievebenaderingdekwaliteitvanhetprocesenvandeontwerperbepalendvoorhetsuccesvancurriculumontwikkeling.Inhetgevalvandedeliberatievebenaderingishetvanbelangdatallebetrokkeneninstaatmoetenwordengesteldomhunstemtengehoretebrengen.Relevantealternatievenwordenbesprokenopgrondvanfeitenenimplicatiesvoordepraktijk.Deliberatieiseencomplexprocesdatveelvraagtvandedeelnemers.

7

Ontwerpersmoetenbeschikkenovergoedeinterpersoonlijkeencommunicatievevaardighedenomdejuistevoorwaardentecreërenvoorinteractietussenbelanghebbenden.

Alsnadeelvandedeliberatievebenaderinggeldtdatheteentijdrovendenmoeizaamproceskanzijnwaarbijheteindresultaatnietperdefinitiedemeestverstandigeoplossingis.

2.1.3 AnalysekaderOpbasisvandeliteratuuroverbeidebenaderingenvoorcurriculumontwikkelingkaneenaantalkenmerkenwordenonderscheidenwaaropdetweebenaderingenvanelkaarverschillen.DezekenmerkenwordenweergegeveninTabel1.

Tabel1:Overzichtvanverschillentussendesystematischeendeliberatievebenadering

Kenmerk Systematischebenadering DeliberatievebenaderingAnalysevandevraagstellingenvanoplossingendienodigzijn

Vastgesteldopbasisvanobjectieveanalyseopbasisvanfeitenenempirischonderzoek.

Vastgesteldopbasisvanpercepties,visiesenvoorkeurenvanontwerpersenbelanghebbenden.

Kernactiviteitenvanhetprocesenfocusvanwerkwijze

Systematischenplanmatigtoewerkenaanrealiserenvandoelstellingen.Werkwijzeisgerichtopversterkenvaninhoudvaneindresultaat.

Ontwerpeniseensociaalprocesmetdeliberatieenonderhandelenalscentraleactiviteiten.Dewerkwijzeisgerichtopcreërenvanbetrokkenheidbijhetproces.

Deelnemersaanhetproces Inbrengvanbelanghebbendenalshetpastinhetplanvandeontwerper

Ontwerpersenbelanghebbendenwerkensamenaanhetontwerp.

Optimaleeindresultaat Eenhelderenlogischopgebouwdontwerpgebaseerdopfeitelijkeargumenten(interneconsistentie).

Eenontwerpwaaroverbelanghebbendenconsensushebbenbereikt(externeconsistentie).

Kanttekeningen Verstandigeoplossing(metkansopweinigdraagvlak).

Oplossingwaarvoordraagvlakbestaat(metkansdathetnietdemeestverstandigeoplossingis).

Deactiviteitenvandemaatschappelijkecurriculumdialoogzullenaandehandvandezekenmerkennadergeduidworden.

2.2 FunctiesvanICTICTisnietmeerwegtedenkenuitpubliekedebatten.ICT-toepassingenwerdenookgebruikttijdensdemaatschappelijkecurriculumdialoog.VoorditonderzoekishetdaarominteressantomdefunctiesvanICTvanuiteencommunicatieperspectiefeneencurriculairperspectieftebekijken.OnderanderedeRaadvoorMaatschappelijkeOntwikkeling(2011)heeftonderzoekgedaannaarderoldieinternetensocialemediaspeeltbijpubliekedebattenenheefthiermeerderepublicatiesaangewijd.DeRMO(2011)beschrijftdemaatschappijalseennetwerksamenlevingwaarbijactorendooreffectiefgebruiktemakenvanICTzoalsinternetensocialemediaautomatischinvloedhebbenophetverloopvanhetpubliekedebatendaardoorookeensteedsgrotererolspeeltbijbeleidsontwikkeling.DeRMOgeeftaandathetinterneteenenormepotentieheeftvoordevrijepubliekeopinievorming.Daarnaastheeftnieuwemediaheteenvoudigergemaaktvoormensenomzichteorganiserenenmetandereningesprektegaan.Inhetrapportwordtgenoemddatdeveranderendepositievanburgersinhetpubliekedebatookinvloedheeftopdepositievananderenzoalsdeprofessionelejournalistiekendeoverheid.HoewelhetgebruikvaninternetvolgensdeRMOpluriformiteitinhetpubliekedebatentoegankelijkheidkanversterken,isditzekernietvanzelfsprekend.Nietiedereenneemtactiefdeelennietiedereenwordtgehoord.Bepaaldespelers-inhetadviesvandeRMO(2011,p.10)aangeduidals‘hardeschreeuwersengrotespelers,dietijdengeldkunneninvesterenincommunicatiestrategieën’-krijgendemeesteaandacht.OokwijstdeRMOophetbestaanvanzogenaamde‘echokamers’.

8

Internetgebruikersdenkendatzeopdehoogtezijnvanwaterspeeltterwijlzijondertussenvastzittenineenbeperktnetwerkvaninformatie.Anderenbepalenwelkeinformatiewaarenvoorwietoegankelijkis.

UithetonderzoekdatvoorhetadviesvanhetRMOwerduitgevoerdblijktdatdematevansuccesvanhetgebruikvaninternetenonlinemediavooreenbepaalddoelafhangtvandeaardvanmobilisatie(gerichtopconsensusofgerichtopactie),detriggeringevents(gebeurtenissendieervoorzorgendateenspecifiekthemaaandachtkrijgtenofhetluktomverzekerdtezijnvansteun)enframing(dewijzewaaropnaarhetthemawordtgekeken,detaaldiewordtgebruikt).

OmdathetinditonderzoekvooralgingomteonderzoekenopwelkemanierICTdedialoogheeftondersteundisgekekennaardeervaringendieinhetbuitenlandzijnopgedaanmethetgebruikvanICTbijcurriculumherziening(Nieveen,Fisser,Muller&Voogt,2014).IndezestudiezijnontwerpprincipesgeformuleerdvoorhetgebruikvanICT-toepassingenineendergelijkcurriculumontwikkelingsproces.Aanbevelingenzijn:

1. Kiesvooreen‘blended’aanpak(zowelonlinealsoffline)omzodoendedekanstevergrotendatverschillendegroependeelnemersbereiktworden.

2. ZetICT-middelenindiepassenbij(defasevan)hetprocesendiedaarhetbestedeinteractiemetverschillendebelanghebbendenkunnenondersteunen.

3. MaakgebruikvandemogelijkhedendieICTbiedt,nietalleenophetgebiedvancommunicatiemaarookalshulpmiddelbijhetanalyserenvangrotehoeveelhedendata.

4. MetbehulpvanICT-toepassingenkunnendevoorwaardenvooreenkwalitatiefgoededialoogpositiefwordenondersteund,bijvoorbeelddoorhetinzettenvanonlinemoderatorsdiehetverloopvanhetdebatingoedebanenkunnenleiden.

OpbasisvandezestudiebleekICTdriebelangrijkefunctiestehebbenbijdeinrichtingvandemaatschappelijkedialoog(Voogt,2014).

1. Hetdelenvaninformatieoverdeinhoudenhetproces.2. Hetbevorderenvanhetdemocratischverloop,omdatveelverschillendegroepenmensenopeen

laagdrempeligewijzekondenwordenbetrokken.3. Hetbevorderenvantransparantievanhetproces,watbijdroegaandelegitimeringvande

uitkomsten.

DezefunctieszullengehanteerdwordenbijdenadereanalysevandeICT-toepassingendiezijningezettijdensdemaatschappelijkedialoog.

9

3 Onderzoeksopzet

3.1 HoofdvraagendeelvragenDecentralevraagvanditonderzoekis:HoeheefthetPlatformOnderwijs2032hetprocesendeinhoudvandemaatschappelijkedialoogoverdeinhoudvanhetprimairenvoortgezetonderwijsbenaderdentotwelkeervaringenenopbrengstenheeftdewerkwijzevanhetPlatformgeleid?Metdezevraagspitsthetonderzoekzichtoeopeenonderdeelvanhetprocesvancurriculumherijking,namelijkdemaatschappelijkecurriculumdialoog.Hetonderzoekrichtzichdaarmeeopdrieperioden:

Periode1:Dedialoogfase.DeperiodevanafdelanceringvanPlatformOnderwijs2032op12februari2015tot1oktober2015,dedagwaarophetHoofdlijnadvies:eenvoorstelwerdgepresenteerd.

Periode2:Deconsultatiefase.Deperiodevanaf1oktober2015totcircabegindecember2015waaringereageerdkonwordenophettussenrapport.

Periode3:Deperiodevanaf23januari2016,dedagwaarophetPlatformhetOnsonderwijs2032Eindadviespresenteerde,totbeginjuni2016,hetmomentwaaropdevervolgfasevanstartging.

Demaatschappelijkedialoogisopdrielagenbestudeerd:watwerdbeoogd,hoewerddemaatschappelijkedialooguitgevoerdenwatwerdbereikt.

Omdecentralevraagtebeantwoordenzijnzesdeelvragengeformuleerd.Vraag1totenmet3gaanoverdemaatschappelijkedialoogzoalsbeoogd,uitgevoerdenbereikt.Vraag4totenmet6gaanspecifiekoverfunctiesvanICT-toepassingentijdensdemaatschappelijkedialoog.Deelvragen:1. WelkprocesenwelkinhoudelijkresultaathebbenPlatformOnderwijs2032enbelanghebbenden

beoogdmetdemaatschappelijkedialoog?2. HoeishetprocesvandemaatschappelijkedialoogzoalsuitgevoerddoorhetPlatformendoor

belanghebbendenverlopenenwelkeinhoudisaanbodgekomen?3. HoehebbenPlatformOnderwijs2032enbelanghebbendenhetprocesvanmaatschappelijke

dialoogervarenenwatvindenzijvandeinhoudvanhetadviesdatisuitgebrachtnaafloopvandemaatschappelijkedialoog?

4. WelkefunctieswerdenmetdeICT-toepassingenindemaatschappelijkedialoogbeoogd?5. WelkefunctiesvanICT-toepassingenzijngerealiseerdtijdensdeuitvoeringvande

maatschappelijkedialoog?6. HoehebbendeelnemersaandemaatschappelijkedialoogdeinzetvanICT-toepassingen

ervaren?

3.2 OnderzoeksmethodenInditonderzoekisgebruikgemaaktvanverschillendemethoden.Semigestructureerdinterviewszijnafgenomen,documentenzijngeanalyseerd,webcontentvanOnderwijs2032isgeanalyseerd,een

10

quickscanisuitgevoerdvanwebsites,FacebookenTwitteroverOnderwijs2032enobservatieszijngedaan.

Deselectievandocumentenenwebcontentomteanalyserenenbijeenkomstenomteobserverenvloeitvoortuitdekeuzedieisgemaaktombepaaldebelanghebbendenteinterviewenenanderenniet.DeselectievanrespondentenvoordesemigestructureerdinterviewszijngeïdentificeerdopbasisvaneenindelingvanhetNederlandseonderwijsbestelzoalsdiewordtgebruiktdoordeOnderwijsraad(2015).Ditoverzichtomvatdevolgendegroepen:overheid,onderwijsorganisaties(waaronderinditoverzichtookleraren,leerlingenenoudersvallen),kennisomgeving,belangenorganisatiesinhetonderwijsveld,maatschappelijkeomgevingenondersteunendeorganisaties.Inoverlegmethetonderzoeksteamisgekozenomuitelkegroepiniedergevaléénrepresentant(eenorganisatieofeenindividu)tekiezenomdeelnameaandedialoognaderteonderzoeken.Devoorwaardewasdatdeorganisatie/depersoonbijhetproces(ofgrootdeelvandaarvan)betrokkenisgeweest.Dekeuzevoordepersoonwasgebaseerdopbasisvantweeaanvullendecriteria:

- Hij/zijspreektoppersoonlijketitelmaardezemening/visiewordtwelgedeelddooreengroteregroep.Hij/zijkangezienwordenalsvertegenwoordigervandezegroep.

- Hij/zijkanverderkijkendanalleenderolvanzichzelf/eigengroepbinnenhetheleproces.

DedaadwerkelijkekeuzevoorspecifiekebelanghebbendenistotstandgekomeninoverlegmethetSecretariaatvanhetPlatform.Intabel2wordtvermeldwelkeorganisaties/individuenonderdeelwarenvanditonderzoek.

Tabel2:Belanghebbendendieonderwerpwarenvanhetonderzoek

Categorievanonderwijsbestel Specifiekepersonen/organisatieOnderwijs(organisaties) LeerkrachtPO,docentVO,leerlingVO,ouderKennisomgeving LerarenopleidingBelangenorganisatiesinonderwijsveld LAKS(scholieren),Onderwijscoöperatie(leraren),Ouders&

Onderwijs(ouders),PO-raad(schoolbesturenPrimairOnderwijs),VO-raad(schoolbesturenVoortgezetOnderwijs)

Maatschappelijkeomgeving PriceWaterhouseCoopers(PwC),Sociaal-EconomischeRaad(SER)Ondersteunendeorganisatiesinonderwijsveld

OverkoepelendonderwijsadviesbureauEDventure

Hierondervolgteenverantwoordingvandegekozeninvullingvandeonderzoeksmethoden.Eenoverzichtvandebronnendiezijngebruiktbijdeanalysezijnachterinditonderzoeksrapportopgenomen.

• Semigestructureerdeinterviews:Desemigestructureerdeinterviewszijngevoerdommeerinzichttekrijgeninmetnamehetproceszoalshetisbeoogd,uitgevoerdeniservarendoorhetPlatformendoorbelanghebbenden.VanhetPlatformzelfenvaniederecategorievanbelanghebbendenisminstenséénpersoongeïnterviewd.Deinterviewszijnafgenomentijdensdeconsultatiefase,indemaandennovemberendecembervan2015.Deinterviewszijnopgenomen.Deopnameszijnvervolgensgebruiktomeenverslagtemakenvanhetgesprekwaarbijdethema’suitheteerdergenoemdeanalysekaderleidendwaren.Hetverslagisgemaildnaardegeïnterviewdemethetverzoekomcommentaarteleverenophetverslag(membercheck).Deverslagenvandertieninterviewszijngebruiktomdeonderzoeksvragentebeantwoorden.HetgaatominterviewsmetrepresentantenvanleerkrachtPO,docentVO,leerling,lerarenopleiders(2),representantLAKS,Onderwijscoöperatie,Ouders&Onderwijs,PO-raad,VO-raad,PwC,SERenEDventure.Daarnaastzijninterviewsafgenomenmetledenvanhet

11

SecretariaatvanhetPlatform,lerarenenbeleidsmedewerkersvanhetMinisterievanOCWomcontexttebiedenvoorhetonderzoek.

• Documentanalyse:Voorhetbeantwoordenvandeelvragen2en3zijndevolgendedocumentengeanalyseerd:Deanalysesvandebijdragenaandeverschillendefasesvanhetproces,deadviezenvanhetPlatform,opdewebsitegepubliceerdeverslagenvaninternevergaderingenvanhetPlatform,dedigitalenieuwsbrievenendeverslagenvaneenaantalbezoekendiehetPlatformheeftafgelegd.Vandegeïnterviewdebelanghebbendenzijnhunbijdragenaandedialoogfaseendeconsultatiefaseenhunreactiesnaheteindadviesgeanalyseerd.OminzichttekrijgenindeopdrachtvoorhetPlatformzijndebrievenvandestaatssecretarisbestudeerdoverOnderwijs2032van17november2014,van12januari2015,2februari2015,1oktober2015,23januari2016en4april2016.

• Analysevanwebcontent:Antwoordenopdeelvragen1t/m6zijnaangevuldmetanalysesvaninformatieopdewebsitewww.onsonderwijs2032.nl.VandezesitezijnzesverslagenvandePlatformvergaderingenendeonlineverslagenvanbezoekenvanPlatformledenaanscholentijdensdeconsultatiefasegeanalyseerd.

• Quickscan:EenquickscanisuitgevoerdvanFacebookenTwittervanOnderwijs2032endewebsitevanOCWenSLOomcontexttebieden.BijdewebsitesvanhetLAKS,Ouders&Onderwijs,Onderwijscoöperatie,PO-Raad,VO-Raad,PwC,SERenEDventureisgezochtmetdezoektermOnderwijs2032naarinhoudelijkedocumenten(ommeetenemenindeanalysevoordeelvragen1,2en3)enaanwijzingenmetbetrekkingtotdefunctiesdieICTheeftvervuld(deelvragen4,5en6).

• Observaties:Omdeelvragen2en3tebeantwoordenisdepresentatie/vlogvandeadviesvangersendepresentatiesvanzowelhettussenrapportalsheteindadviesbekeken.Alscontextdiendendiversebijeenkomsten:InternevergaderingenvanSecretariaatvanhetPlatform,CongresKwaliteitvanhetOnderwijs,Onderwijsdebatavond,OnderwijsfeestopdeParade,DebatLeraar2032,Lerarencongres,diverseKamerdebattenoverOnderwijs2032,gesprekvanVasteKamerCommissiemetPlatformOnderwijs2032endebijeenkomstvoormaatschappelijkeorganisatiestijdensdeconsultatiefase.

3.3 Gegevensanalyse

Degegevenszijngeanalyseerdmetkwalitatievegegevens-analysetechnieken.Onderscheidisgemaakttussendeverschillendefasesvanhetproces(dialoogfaseenconsultatiefase)envoordeverschillenderollendiepartijenspeeldenindemaatschappelijkedialoog.HetPlatformishierindeontwerperenanderenzijnbelanghebbenden.Opbasisvanhetanalysekaderzijncodesgeformuleerd.Inhetonderzoeksteamisgediscussieerdenovereenstemmingverkregenoverdesubcodes.Intabel3wordendezecodesvermeld.Persubcodestaateenvoorbeelduitdedata.

Tabel3:Coderingopbasisvanhetanalysekader

Code:AnalysevandevraagstellingenoplossingsrichtingenSubcodes VoorbeeldEigeninbrengdoordeelnameaanPlatform/SecretariaatvanhetPlatformEigeninbrengnadeliberatiemethetPlatform

DePO-raadisbetrokkenbijdevoorbereidingvanOnderwijs2032eneenafgevaardigdevandePO-raadneemtzittinginhetSecretariaatvanhetPlatform.Kennisennetwerkvanorganisatiewordtbenutbijhetorganiserenvanactiviteitenenhetschrijvenvanhetadvies.PwCwileenbijdrageleverenaandedialoog.PwCstemtafmethetPlatform.PwCleverteenbijdrageaandeanalysevandevraagdoorrondetafelgesprekkenteorganiserenmetbedrijfsleven,onderwijsveldenwetenschapoverdeontwikkelingenindesamenlevingendearbeidsmarkt.InhetrapportaanhetPlatformdeeltPwCzijnbevindingenuitonderzoeknaarmegatrendsinarbeidsmarktensamenleving.

12

EigeninbrengnadeliberatiemeteigenachterbanAnalysevandevraagstellingzoalsgedaandooropdrachtgeverOpbasisvan(wetenschappelijk)onderzoekOpbasisvanuitwisselingvanmeningen

DegroeplerarenverenigdinLeraar2032definieerteerstmetelkaarhetprobleem,raadpleegtdeachterbanoverdevraagstellingenverkentmogelijkeoplossingsrichtingenvoordatzijovergaantothetleverenvaneenbijdrageaandemaatschappelijkedialoogindevormvaneenadviesoverdeinvullingvanderolvandedocentinhetcurriculum.EDventuregaataandeslagmethetorganiserenvandebatavondenwaarindevraagvanhetPlatformominbrengteleverenoverdeinhoudvanhetonderwijsaandehandvandedriedelingzoalsgeformuleerddoorhetPlatformcentraalstaat.Eigeninbrengtenaanzienvandeprobleemsituatieendeoplossingsrichtingenwordenaanderesultatengekoppeld.Ditgebeurdeachteraf.HetPlatformraadpleegtwetenschapperstijdenseenbijeenkomstvaneenwetenschapsnetwerkenvraagtdeOECDompapersteschrijven.Ouders&OnderwijsverzameltblogsmetdaarinmeningenvanoudersenstuurtdezenaarhetPlatform.

Code:KernactiviteitenvanhetprocesSubcodes VoorbeeldPlanmatigewerkwijzeopbasisvandoelstellingenDeliberatieenonderhandelenOnlineOfflineBestaandestructurenNieuwestructurenFocusopinhoudFocusopprocesUitwisselingvanmeningenOpzoeknaargedeeldevisie

EDventuresteltsamenmetonderwijsadviesbureauseenplanopomverschillendebelanghebbenden(ouders,onderwijsveldenbedrijfsleven)tefaciliterenindeelnameaandedialoogenvoertditplansystematischuit.DeOnderwijscoöperatiefaciliteerteenaantallerarenommetelkaaringesprektegaanoverdeinhoudvanhetonderwijsenderolvandeleraar.OpbasisvandezegesprekkenschrijvendelerareneenManifest.Ookorganiserenzijeendebatavond.BelanghebbendenreagerenopvragenvanhetPlatformdooreenreactieachtertelatenopdewebsitevanonsonderwijs2032.OuderskomenbijeenindeWerkgroepOuders&OnderwijsSamenomtepratenoverhettussenrapportvanhetPlatform.HetLAKSgebruiktbestaandeactiviteiten(scholierencongres)enmiddelen(pollondervmbo-panel)omdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoog.HetPlatformontwikkelteenwebsite,maakteentwitteraccounteneenFacebookaccountaan.EDventureheefteeninhoudelijkantwoordgegevenopdevraagvandestaatssecretarisopbasisvandeuitkomstenvandeonderwijsdebatavonden.DeVO-raadheeftopverschillendemanierendeledendemogelijkheidgebodenomdeeltenemenaanhetproces(ledenvergaderingen,conferenties).DeSERheeftexpertsuithetbedrijfsleven,dewetenschapenhetonderwijsuitgenodigdommetelkaarvangedachtentewisselenoverthema’sgerelateerdaanonderwijsenarbeidsmarkt.Adviesvangershebbenideeënopgehaaldbijmeerdan1000scholieren.InsamenwerkingmetSecretariaatvanhetPlatformisgezochtnaargedeeldevisieonderscholieren.Watisrodedraaduitaldezemeningen?

Code:deelnemersaanhetprocesSubcodes VoorbeeldActievedeelnameGerichtopinformeren/activerenvananderen

DeSERorganiseertverkenningssessiesoverhetthemaonderwijsenarbeidsmarktenleverteenschriftelijkebijdrageaandemaatschappelijkedialoog.Ouders&OnderwijsinformeertoudersviadewebsitevanOuders&OnderwijsoverOnderwijs2032enovermogelijkhedenomdeeltenemen(viawebsitevanhetPlatformeneigenformulieren).

13

GeenbijdrageaandemaatschappelijkedialoogGevraagdOngevraagd

Eenaantallerarenopleidersbespreektdeimplicatiesvanbepaaldeveranderingeninhetcurriculumvoordeeigenopleidingen.Hetrapportisbedoeldalseeninterndiscussiestuk.Jongeren(organisaties)wordengevraagdomeenbijdrageteleverenaandemaatschappelijkedialoog.WhitepaperMediawijsheid.Demeerwaardevanmediawijsheidvoorhetonderwijsvandetoekomstafkomstigvanmediawijsheid.net.

Code:optimaleeindresultaatSubcode VoorbeeldDraagvlakvoordeinhoudDraagvlakvoorhetprocesOverigeopbrengsten

DePO-raadkanzichopgrotelijnenvindenindeinhoudvanheteindadviesvanhetPlatform.DeleraarVOispositiefovereenaantalkenmerkenvanhetproces.Metnamehetuitbrengenvanhettussenrapportwaaropaanhetonderwijsveldfeedbackisgevraagdheefthetdraagvlakvergroot.Inhetonderwijsveldwordengesprekkengevoerdoverdeinhoudvanhetonderwijs.

Code:KantekeningenenaanbevelingenSubcodes VoorbeeldProceseninhoudVervolg

Belanghebbendennoemeneenaantalfactorendiehetprocesendeinhoudvanhetadvieshebbenbeïnvloed(positiefennegatief)Belanghebbendengevenverbeterpuntenaan(terugblikophetprocesenvooruitblikopvervolgproces)

OmdegegevenswatbetreftICTteanalyseren(deelvraag4,5,6)zijndedatagecodeerdaandehandvancodesvandedriefunctiesvanICTdiegenoemdzijninhetconceptuelekader.UitdeanalysesvandedatableekdatICTookwerdgebruiktomdegrotehoeveelheiddatateanalyseren.Dezefunctieistoegevoegdenisalsvolgtbeschreven:Hetopefficiënteeneffectievemanierordenenenanalyserenvangrotehoeveelhedeninformatie.Decodesenvoorbeeldenuitdedatazijnopgenomenintabel4.

Tabel4:FunctiesvanICT,subcodesenvoorbeeldenvanICT-toepassingen

Subcodes VoorbeeldDelenvaninformatieBevorderenvandemocratischverloopBevorderenvantransparantieOrdenenenanalyserenvangegevens

OpdewebsitevanhetLAKSstondeenadvertentievoordewervingvancoördinatorenvandeadviesvangertrajecten.OpdewebsitevanOuders&Onderwijskondenoudershunblogplaatsen.HetPlatformzettedeanalysevandebijdragenaandedialoogfaseonline.MetbehulpvanICTzijndebijdragenaandemaatschappelijkedialooggecodeerdwaardoorhetbeeldontstonddatoverdehoofdlijnenvanhetadviesovereenstemmingbestondindesamenleving.

14

4 Resultaten:BeoogdeenuitgevoerdewerkwijzeInhoofdstuk4staanderesultatenvandeeerstetweedeelvragen.Deresultatenwordenperfaseaandehandvandehoofdcodesuithetanalysekader(schuinindetekst)gepresenteerd.OmdatdeopdrachtvandestaatssecretarisaanhetPlatformalsleidraadvoorhetgeheleprocesheeftgediend,wordtgestartmeteenanalysevandezeopdracht.Daartoeisdeinhoudvandebrievenvan17november2014,12januari2015en2februari2015geanalyseerdopbasisvanhetanalysekader.Deresultatenhiervanstaanintabel5.

Tabel5:BeschrijvingvandeopdrachtaanPlatformOnderwijs2032opbasisvankamerbrieven

Kenmerk OpdrachtformuleringaanPlatformOnderwijs2032Analysevandevraagstelling

- Inzijnbrievenschetstdestaatssecretarisdenoodzaakomnatedenkenovereentoekomstgerichtcurriculum.Eenkoersbepalingisnodig.

- DevraagstellingkomtvoortuitanalysesvandeWRR,deOnderwijsraadenhunadviesomdetotaleonderwijsinhoudtebekijkenenteactualiseren(eneerderuitrapportvanCommissieDijsselbloem),deSLOenopbasisvanbevindingenvandeVO-raadenPO-raad.

- Hetdoelvandekoersbepalingis“omvanuiteenbreedgedragenensamenhangendevisieopdefunctieenopdrachtvanhetfunderendonderwijstekomen”tot(kortsamengevat)eenherijkingvandekerndoeleneneindtermen,meerrichtlijnenvoorlerarenenintroductievansystematiekvanperiodiekeherijkingvanhetcurriculum.

Analysevanoplossingendienodigzijn

- Destaatssecretarishechtaanhetrealiserenvaneenbreeddraagvlakvoortoekomstgerichtcurriculum.HetPlatformmoetdezediscussieingoedebanenleiden.

- AlsinputvooradviesmoethetPlatformgebruikmakenvanderesultatenvandemaatschappelijkedialoog(waarbijzijzelfeenactieverolhebbenomdezedialoogteverbreden,verdiepenenrichtingtegeven).

- HetPlatformmoetgebruikmakenvanwetenschappelijkeinzichtenoverrelevantekennisenvaardighedeneninzichtenophetgebiedvaneffectiefleren.

- HetPlatformmoetzichlateninspirerendoorkennisenervaringdieinanderelandenisopgedaanmethetprocesvanintegraleherijkingvanhetonderwijscurriculum.

Kernactiviteitenvanhetprocesenfocusvandewerkwijze

- Raadplegenvanwetenschappelijkeliteratuurenwetenschappers- Lerenvanervaringenvanhetbuitenland- Verdiepenvan,verbredenvan,richtinggevenaanbredemaatschappelijkedialoog- Betrokkenheidvanjongerenfaciliteren- Onlineenofflineactiviteiten

Deelnemersaanhetproces

- MinisterievanOCWheeftOndewijs2032geïnitieerdenheefteenonafhankelijkPlatformingesteld.

- Onderwijs2032doetOCWsamenmetdesectorraden- HetPlatformheeftdeopdrachtomzoveelmogelijkmensentebetrekkenbijde

maatschappelijkedialoog:iedereenkanmeedoen.Onderwijsveld,bedrijfsleven,wetenschap,maatschappelijkeorganisaties,leerlingen,ouders,leraren.

Optimaleeindresultaat(vandeopdrachtvanhetPlatform)

- HetPlatformkrijgtdeopdrachtom“eenadviesteschrijvendatantwoordgeeftopdevraagwelkekennisenvaardighedenleerlingennodighebbenomvolwaardiginonze(toekomstige)samenlevingteparticiperen”(brief12januari2015)

- “aandehandvaneenbreedmaatschappelijkdebattoteengedragenvisieopeentoekomstgerichtcurriculum[}komen”(brief12januari2015)

- eenadviesdatophoofdlijnenantwoordgeeftopdrievragendietemakenhebbenmetinvullingvankennisvoorlerenenwerken,maatschappelijketoerustingenpersoonsvorming(samengevatvanbrief12januari,p.3)

- “Breeddraagvlakvooreentoekomstgerichtcurriculum”(brief2februari2015)

15

4.1 BeoogdtijdensdedialoogfasePlatform

Analysevanprobleemsituatieenoplossingsrichtingen

OmteonderzoekenwatwerdbeoogddoorhetPlatformisnietalleengekekennaardeuitingenvanhetPlatformOnderwijs2032zelfmaarooknaardeuitingenvandestaatssecretarisinzijnrolvaninitiatiefnemervanOnderwijs2032.Metzijnbrief‘Toekomstgerichtfunderendonderwijs’van17november2014gafdestaatssecretarishetstartschotvoordediscussieoverhetcurriculuminhetprimairenvoortgezetonderwijs.Indezebriefwordtdenoodzaakvooreenkoersbepalinguitgelegd,wordenoplossingsrichtingenaangedragenenwordenconcretesuggestiesgedaanvoordeinhoudvanhetonderwijs,demogelijkewijzewaaropdediscussieindesamenlevinggevoerdkanwordenetc.Inzijnbriefvan12januari2015geeftdestaatssecretarishetPlatformOnderwijs2032deopdrachtom“eenadviesschrijvendatantwoordgeeftopdevraagwelkekennisenvaardighedenleerlingennodighebbenomvolwaardiginonze(toekomstige)samenlevingteparticiperen”(p.2).HetPlatformkreegdeopdrachtom“dediscussieteverdiepen,teverbredenenrichtingtegeven.Hierbijwordenzoveelmogelijkmensenbetrokken:iedereenkanwederommeedenken”(p.2).DestaatssecretarisgeeftindezebriefaanopwelkedrievragendestaatssecretarisophoofdlijneneenantwoordverwachtvanhetPlatform.Samengevatgaandezevragenvooralinopwelkekennisenvaardighedenleerlingennodighebbeninhetkadervankennisvoorlerenenwerken,maatschappelijketoerustingenpersoonsvorming.InzijnbriefaandeVoorzittervandeTweedeKamervan2februari2015gafdestaatssecretarisaansterktehechtenaan“hetrealiserenvanbreeddraagvlakvooreentoekomstgerichtcurriculum”(p.1)endateroptevertrouwendathetPlatformerinzalslagen“opbasisvandezediscussietekomentoteenbreedgedragenadviesovereentoekomstgerichtcurriculum”(p.2).

Indeeerstenieuwsbriefvanmediofebruari2015beschrijfthetPlatformzijntaak:“demaatschappelijkedialoogteverdiepen”enervoortezorgendat“veelmensendaaroverkunnenmeedenken”.OokgeefthetPlatformaandathetdoelisom“voordezomereenbreedengedegenbeeldtehebbenvanhoehetonderwijsvandetoekomsteridealiteruitziet.Ditgebeurtopbasisvandedialoog,dewetenschappelijkeinzichteneninternationalevergelijkingen”.OokindetweedenieuwsbriefgaathetPlatforminopdeopdracht:“DeopdrachtaanhetPlatformOnderwijs2032isominhetnajaarvan2015eenkabinetsadviesopteleverenoverhetonderwijscurriculumvandetoekomst”.

OmaandeopdrachtvandestaatssecretaristevoldoenmoesthetPlatformtoteenadvieskomendatinhoudelijksterkisenbreedgedragenwordt.Ditwashetbeoogdeeindresultaat.Defocusvandewerkwijzewasgerichtopinputverzamelenvoordeinhoudvanhetadvieseneenbrededeelnamevangroepenaanvoorhetproces.Intabel6isditonderscheidweergegeven.

Tabel6:Focusvandewerkwijzeindedialoogfase(beoogd)

Wie Proces InhoudPlatformOnderwijs2032 Verbreden,verdiepenenrichtinggevenaande

dialoogomtekomentotinhoudelijksterkenbreedgedragenproduct

Deinhoudvanhetcurriculum(kennisvoorlerenenwerken,maatschappelijketoerustingenpersoonsvorming)

Kernactiviteiten

Dekernactiviteitenvanhetproceswareneropgerichtomeengrotediversiteitaandoelgroepenbijdedialoogtebetrekken.Uitdeanalysevanallebijdragenaandeonlinebrainstormfase(van

16

november2014totenmetjanuari2015)bleekdatnietallebeoogdebelanghebbendenhaddendeelgenomen.Vooralmensenmeteensterkerelatiemethetonderwijshaddendeelgenomen,maarwetenschappers(buitendeonderwijswetenschap)enhetbedrijfslevenhaddenzichinhetonlinedebatweiniglatenzien.Ookwarenleerlingenweinigaanhetwoordgeweestindeonlinebrainstorm.InhetrapportvandeanalysevandebrainstormfaseschrijftEmmacommunicatie1“Hierligteenuitdagingvoorfase2indedialoog.”

OpbasisvandegesprekkendiezijngevoerdmetledenvanhetSecretariaatvanhetPlatformenopbasisvandeonlinegepubliceerdeverslagenvandePlatformvergaderingenkanopgemaaktwordenwatwerdbeoogdmetdekernactiviteiten.UithetverslagvandeeerstebijeenkomstvanhetPlatformkomtnaarvorendathetPlatformstreefdenaareenbrededialoogoverdeinhoudvanhetonderwijsdiezowelonlinealsofflineplaatszouvinden.HetPlatformnamzichvooromdesamenlevingteinformerenoverhetprocesviabestaandestructuren(kanalenvanbelanghebbendendiealeenplaatshebbeninhetonderwijsveld)ennieuwestructuren(websiteonsonderwijs2032.nl,FacebookOnsOnderwijs2032,Twitter@Onderwijs_2032).

DeintentievanhetPlatformwasomhetlandintegaanomteluistereneningesprektegaan.InplaatsvanbijeenkomstenteorganiserenendaarvoormensenuittenodigenwildehetPlatformjuistfaciliterendatmenseninhuneigenomgevingmetelkaaringesprekzoudengaanoverdeinhoudvanhetcurriculum.Metdezestrategiewerdverwachtdatdebetrokkenheidbijenheteigenaarschapvandeinhoudvanhetonderwijszouwordenvergroot.Omiedereenindesamenlevingindegelegenheidtestellenomdeeltenemen,boodhetPlatformvormvrijheid,omzoeenopendialoogtestimulerenzondervooropgezettekaders.Deelnemerskondenhunbijdragenophuneigenmanierleveren(perpost,mail,ingesprekmethetPlatform).

HetPlatformbeoogdehetgesprekoverdeinhoudvanhetonderwijstefaciliterenentestimulerendoormateriaalterbeschikkingtestellenomdiscussieoverhetonderwijsvandetoekomsttestimulerenendegesprekkentesturenaandehandvandedriehoofddoelenvanonderwijs:kennisvoorlerenenwerken,maatschappelijketoerustingenpersoonsvorming.HetPlatformwildedezethema’sinfasesindedialoogbrengen(zonderdaarbijdesamenhanguithetoogteverliezen).VoorwatbetreftanalysevandevraagstellingendeoplossingsrichtingenwildehetPlatformzichbaserenopderesultatenvandedialoog,wetenschappelijkeinzichteneninternationalevergelijkingen.

HetPlatformwasvanplaneenconceptadviestebesprekenmetalledoelgroependiehunideeënoverOnderwijs2032zoudenlatenhoren.OpenstaanvoorallemeningenenterugkoppelinggevenoverwatermetuitkomstenzougebeurenvondhetPlatformvanbelang.InhetverslagvandeeerstePlatformvergaderingisdeambitieuitgesprokenomervoortezorgendatdedialoogtransparantentoegankelijkis.OokbenadrukkendePlatformledendatjuistooktussendeverschillendeonderwijssectorenverbindingenmoetenwordengelegd.Deaansluitingvanhetprimaironderwijsophetvoortgezetonderwijsmoetwordengewaarborgd.OokdaarmeehoudthetPlatformrekeninginzijndenkenoverhetcurriculumvandetoekomst.

Beoogdeindresultaat

UitdeverslagenvanhetPlatformblijktdathetPlatformeen“kabinetsadvies[wil]leverenoverhetonderwijscurriculumvandetoekomst”.GeconcludeerdkanwordendathetdoelvanhetPlatformwasomtekomenmeteenadviesaandestaatssecretarisdatinhoudelijkekwaliteithad(interneconsistentie)endatgebaseerdwasopbredeinbrengvanuitdesamenleving(vormvanexterneconsistentie).1HetPlatformwerdbijdeanalysevandeberichtenondersteunddoorEmmacommunicatie.

17

Belanghebbenden

Kernactiviteitenvandeelnemers

DeresultatenvanhetonderzoeklatenziendatbijdelanceringvanhetPlatformnietalledeelnemersaanhetprocesopdezelfdewijzewarenbetrokken.Deaanleiding,urgentieen/ofincentiveomgehoortegevenaandeopenoproepvanhetPlatformomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoogoverdeinhoudvanhetonderwijsverschildevoordediversebelanghebbenden.Intabel7isweergegevenwatbelanghebbendenaangevennatestrevenmethundeelname.

Tabel7:Gepercipieerdebetrokkenheidaandedialoogfasevanbelanghebbenden(beoogd)

Wie Betrokkenheid Proces InhoudVO-raad,PO-raad (In)directeinvloedop

PlatformBetrokkenbijvormgeving,sturingenuitvoeringvanhetproces

AntwoordgevenopdevraagvanhetPlatformenmeedenkenoverdeimplicatieservan

SER,PwC Viaeigennetwerk/contactenmetOCWbetrokkenbijOnderwijs2032.Inbrengvanuiteigenexpertiseopgebiedvangedegenanalysevanontwikkelingeninsamenleving

Betrokkenbijanalysevanprobleemenoplossingsrichtingen

Inbrengopbasisvaneigenexpertiseennetwerk

LAKS,Ouders&Onderwijs,EDventure,Onderwijscoöperatiealsrepresentantvanberoepsgroepleraren

DoorPlatformbetrokkenen/ofproactievebelanghebbenden

Voeren/faciliterenvandialoogonderachterbaneninhoudelijkebijdrageleverenaandemaatschappelijkedialoog

Focusvandebijdrageaandedialooghangtafvaneigenaarschapvanprobleem,betrokkenheidbijprobleemdefinitie,drijfveerommeetedoeneneigeninteressesvanachterban

Geïnterviewdeleraren,lerarenopleidersenscholier.

DoorPlatformuitgenodigdomdeeltenemenviaalgemeneoproepnetalsderestvandesamenleving

Actievedeelnameaandemaatschappelijkedialoogmetalsdoelomeigenbijdrageteleverennietmeteenaandeorde

Aanleiding/IncentiveomactiefdeeltenemenaandedialoogoverdevraagvanhetPlatformdooreigenbijeenkomstenteorganiserenontbreekt

Analysevandevraagstellingenoplossingsrichtingen

DePO-raadendeVO-raadwarenmeteenvanhetbeginafaanbetrokkenalsdeelnemeraanhetproces.Zijwarenmede-initiatiefnemervanOnderwijs2032.IndebestuursakkoordendiedePO-raadendeVO-raadin2014methetkabinetafslotenstonddeambitieomviaeenbrededialoogtekomentotherijkingvandekerndoelenvermeld.Desectorradenwarenbetrokkengeweestbijhetprocesvananalysevandevraagstellingenoplossingsrichtingen.DesectorradenhebbenmeegedachtoverdesamenstellingvanhetPlatformenheeftexpertisegeleverdaanhetSecretariaatvanhetPlatform.Opdezemanierkondendezeorganisatiesmedevormgevenaanhetprocesensturinggevenaandeinhoudvanhetadvies.Daarnaastbeoogdenbeideorganisatiesookeeninhoudelijkebijdrageteleverendiebreedgedragenwerddoordebestuurdersdiezijvertegenwoordigen.

Betrokkenheidvandeelnemers

Ookwarenerorganisatiesdiezonderbetrokkentezijnbijhetinitiatiefzelf,zichproactiefhaddenopgesteldalsdeelnemeraanhetproces.DitgoldbijvoorbeeldvoorhetLAKS.AlvoorlanceringvanhetPlatformgafhetLAKStekennendestemvandescholiereninhetdebattewillenlatenhoren.

18

HetLAKSbeoogdebetrokkenheidbijhettotstandkomenvanhetprocesenbijdeinvullingvandeinhoudvanhetadvies.Uitdeinterviewsbleekdatorganisatiesopeenbepaaldmomentvoorafgaandaandemaatschappelijkedialoog(inhetgevalvandeSER,PwC)alviahuncontactenmethetministerievanOCWopdehoogtewaren.Anderenraaktentijdensdedialoog(Ouders&Onderwijs,EDventure,deOnderwijscoöperatie)betrokken.Contactenwerdenmakkelijkgelegdomdatdezepartijenalindebestaandenetwerkenzitten.Deintentiesvanbovengenoemdebelanghebbendenwarenomopbasisvaneendialoogmethunachterban(Ouders&Onderwijs,PO-Raad,VO-raad)ofdoororganisatiesuitgenodigdeexpertsbijvoorbeeldopgebiedvanarbeidsmarktontwikkelingen(SER,PwC)toteeninhoudelijkebijdragetekomenaandemaatschappelijkedialoog.DeOnderwijscoöperatiewasookeerderdoorhetMinisterievanOCWbetrokkenbijdeinrichtingvanhetproces;deOnderwijscoöperatiewerdgevraagdommeetedenkenovergeschiktekandidatenvoorhetPlatformzelf.MaartijdensdedialoogfasevervuldedeOnderwijscoöperatieinhetbeginvooralderolvandoorgeefluikvaninformatieaanlerareninhunnetwerk.DeOnderwijscoöperatiefaciliteerdepaslaterindedialoogfasedelerarendiezichverenigdeninLeraar2032.Degeïnterviewdelerarenenlerarenopleidersgavenaanwelopdehoogtetezijnvanhetinitiatief,metnamevia(sociale)media.Tothetaanleverenvaneeneigenbijdrageaandedialoogkwamhetineersteinstantieechterniet.Eenvanderedenendiezijnoemdenwasdatzijzichnietaangesprokenvoeldenommeetedenkenoverdevraagvandestaatssecretaris.

4.2 UitgevoerdtijdensdedialoogfasePlatformAnalysevandevraagstellingenoplossingsrichtingen

HetPlatformheeftzijneigenwerkprocesgestructureerdopbasisvanthema’sgerelateerdaandedriehoofddoelenvanonderwijs:kennisvoorlerenenwerken,maatschappelijketoerustingenpersoonsvorming.OpbasisvandeverslagenvandebijeenkomstenkangeconcludeerdwordendatdePlatformledenmetelkaardeprobleemsituatieendeoplossingsrichtingenbespraken.PerbijeenkomstdeeldendePlatformledendeervaringendiezijhaddenopgedaaninhetlandenhuneigenkennisvanhetthema.Daarnaastwerddeinputuitdemaatschappelijkedialoogeninspirerendevoorbeeldenuitanderelandenbesprokenenwerdenwetenschappelijkinzichtenbetrokkenomdetemakenkeuzesterechtvaardigen.IneeninterviewverwoordteenPlatformlidalsvolgthoezijtewerkgingen:

Westeldenonsdevraagwatalleleerlingennodighebbenomopdearbeidsmarkt,indesamenleving,bijeenvervolgopleidinggoedtefunctioneren?Daarnagingenweterugredeneren:watisdannodiginhetPOeninhetVO?Dewerkwijzewasomnietvanuitonderwijsinhoudentedenkenmaarvanbuitennaarbinnentedenken.(CitaatuitinterviewmetPlatformlid,december2015)

DeOECDheeftinopdrachtvanhetPlatformpapersgeschrevenoverdedriehoofddoelenvanonderwijsendesamenhangdaartussen.AandeOECDisgevraagdomdaarbijinternationaalonderzoektebetrekken.Ookzijnwetenschappersgevraagdominbrengteleverenopspecifiekethema’sdieuitdedialoognaarvorenkwamen,bijvoorbeeldoverhoekinderenleren.MetdeinzichtendieuitonderanderededocumentenvandeOECDendegevoerdegesprekkennaarvorenzijngekomen,heefthetPlatformdegekozenoplossingsrichtingenempirischkunnenonderbouwen.OokhebbenPlatformledeninputvoordeinhoudvanhetadviesverkregendooreenaantalbezoekenaanhetbuitenland.DezebezoekendroegenookbijaanhetversterkenvandenetwerkentussenmeereizendebelanghebbendenvandeVO-raad,dePO-raadendeOnderwijscoöperatie.

19

PwCenSERkwamenbeidenmetaanvullingenopdedoordestaatssecretarisgeschetsteanalysevandevraagstellingenmogelijkeoplossingsrichtingendeproblemenmetbetrekkingtothethuidigecurriculumendehuidigesystematiekvancurriculumherijkinginkaarttebrengen.PwCmaaktedaarbijgebruikvanhunonderzoeknaarwereldwijdemegatrendsendeimpactdaarvanopdearbeidsmarktendekennisenvaardighedendienodigzijn.VoordeSERsloothetthemaaanbijhunexpertiseoverdeontwikkelingvandeeconomieenarbeidsmarktendegevolgenhiervanophetonderwijsendeeigen(toekomst)plannenvandeCommissieArbeidsmarkt&Onderwijsvraagstukkenomzichhierverderovertebuigen.

Deelnemersaanhetprocesenkernactiviteiten

Desamenlevingwasuitgenodigdomdeeltenemenaanhetproces.Deoproepwas:Denktumetonsmee?OmbredeinbrengtestimulerenheefthetPlatformactiefbepaaldedeelnemersbijhetprocesbetrokken.

Wij[hetPlatform]hebbengeprobeerdomzoveelmogelijkmensenbijdediscussieoveronsonderwijstebetrekken.Iedereenwaswelkomomtereagerenennieuwegezichtspuntenaantedragen.Ditkonopverschillendemanieren,doordocumentenaanteleveren,ideeëntedelen,oppersoonlijketitelofnamenseenorganisatie,etc.Gevraagdenongevraagd.Daarwasonzewerkwijzeopgebouwd.(CitaatuitInterviewmetPlatformlid,december2015)

HetPlatformismetpartijendiealactiefwareninhet(onderwijs)veld,zoalshetLAKS,deOnderwijscoöperatieenOuders&Onderwijs,ingesprekgegaanomtekijkenhoezijophuneigenmanier,inhuneigenomgevingaandachtkondenbestedenaandeinhoudvanhetcurriculum.OpdezemanierheefthetPlatformzichaangeslotenbijinitiatievendieeralwarenomervoortezorgendathetgesprekechtvandemensenzelfzouzijn/blijven.EenvoorbeeldzijndescholierencongressenvanhetLAKS.DaarnaastishetPlatformsamenmetondersteunendeorganisatiesuitdeonderwijsadviesbranche,zoalsEDventure,totdeconclusiegekomendathetgoedzouzijnombijeenkomstenteorganiserenen/oftefaciliterenvoorspecifiekedoelgroepen,zoalsouders.OmjongerenexplicietbijdedialoogtebetrekkenheefthetPlatformhetinitiatiefgenomenomjongereneenstemtegevenindedialoogdoorzogenaamdeadviesvangerstrajectenteontwikkelenwaarbijscholierenwerdeningeschakeldomdemeningvananderescholierenoptehalen.

BelanghebbendendiezittinghaddeninhetPlatform(uitonderwijsveld,wetenschapenbedrijfsleven)en/ofeenvertegenwoordigerinhetSecretariaatvanhetPlatformhadden(PO-raad,VO-raad)hebbenactiefdeelgenomenaanhetprocesdoorhunkennisennetwerkintezettenomeenbredeinbrengvoordeinhoudenhetprocesonderhuneigenachterbantevergaren.

Kernactiviteiten

DefocusvandewerkwijzevanhetPlatformtenaanzienvandemaatschappelijkedialoogwaseropgerichtomdedialoogteverbreden,teverdiepenenrichtingtegeven.Intabel8isaangegevenhoehetPlatformditheeftgedaan.

Tabel8:Focusvandewerkwijzeindedialoogfase(uitgevoerd)

Wie Proces InhoudPlatformOnderwijs2032

- Aansluitenbijbestaandeinitiatieven- Vormvrijheid(onlineenoffline)- Faciliterenvandeelnamevanscholieren

dooradviesvangerstrajecten

Analysevanprobleemsituatieenconcreteinvullingvandeinhoudvanhetcurriculum(overdedrievragenzoalsgenoemdinbrievenvanstaatssecretaris:kennisvoorlerenenwerken,maatschappelijketoerustingenpersoonsvorming)

DekernactiviteitenvanhetPlatformstondenindienstvanhetrealiserenvanheteindresultaat.HetPlatformheeftzelfactiefdesamenlevingvaninformatievoorzienoverOnderwijs2032doorviade

20

website,nieuwsbrievenensocialemediabelangstellendenteinformerenoverOnderwijs2032enoverdemanierenomdeeltenemenaandedialoog.HetPlatformheeftaanmetnamebelangenorganisaties(zoalsdesectorraden,Ouders&Onderwijs,hetLAKS,deOnderwijscoöperatie)gevraagdomhuneigenachterbanteinformerenoverOnderwijs2032endezeachterbanopteroepenomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoogen/ofomspecialeactiviteitenvoordeachterbanteorganiseren.

OmrichtingtegevenaandeinhoudvandedialoogheefthetPlatformvragensetsgemaaktwaarmeeverschillendedoelgroepeninhuneigenomgevinghetgesprekmetelkaarkunnenaangaanoverdeinhoudvanhetonderwijs.OokonlineheefthetPlatformdedialoogproberentesturendoorgerichteinhoudelijkevragenteplaatsenopdewebsiteensocialemedia.

Deelnameaandemaatschappelijkedialoogkonopallerleimanieren.Hetstondbelanghebbendenvrijomdemaniertekiezenwaaropzewildendeelnemenaandedialoogenopwelkemanierzijinhoudelijkeinbrengwildenleveren.BijdragenkondenwordengeleverdviaICT-toepassingen(viadewebsiteonsonderwijs2032.nl,peremail,Twitter,Facebook).Naastdemogelijkheidomdedialoogonlineteblijvenvoeren,heefthetPlatformmetnameofflinebijeenkomstenmogelijkgemaaktwaarinpartijenfacetofacemetelkaaringesprekkondengaan.Bijdrageninwelkevormdanookkondenperpostwordeningestuurd.Doorvormvrijheidwasdeelnametoegankelijkvoorbelanghebbenden.Aanheteindevandedialoogfase(september2015)heefthetPlatformmeteenaantalpartijenuithetonderwijsveldzoalsdeVO-raadendePO-raadzijnvoorgenomendenkrichtingbesproken.Ditwarenzogenaamdeverdiepingsgesprekken,diehetPlatformmetmeerderepartijenheeftgevoerd.

BelanghebbendenAnalysevanprobleemsituatieenoplossingsrichtingen

Omaandeopdrachtvandestaatssecretaristevoldoen,washetvoorhetPlatformvanbelangdatdediscussiezougaanoverdeinhoudvanhetonderwijs.Watbetreftdeanalysevandevraagstellingenoplossingsrichtingenkangezegdwordendatdezevooreengrootdeelaldoordestaatssecretariswasgeschetstinonderanderezijnbriefvan17november2014.DeopdrachtaanhetPlatformzoalsomschrevenindebriefvan12januari2015wasomeenadviesteschrijven“datantwoordgeeftopdevraagwelkekennisenvaardighedenleerlingennodighebbenomvolwaardiginonze(toekomstige)samenlevingteparticiperen”(p.2).Aandesamenlevingwerdgevraagdomhierovermeetedenkenentepraten.

UitdeanalyseuitgevoerddoorEmmacommunicatieinopdrachtvanhetPlatformblijktdatdereikwijdtevandedialoogaanzienlijkgroterisgeweestdaneendialoogoverdeinhoudvanhetonderwijs.Dedialooggingookoverderandvoorwaarden.InditrapportvanEmmacommunicatiewordtalsverklaringgegevendathetmedekomtdoordevrijestructuurindevormgevingvandedialoog.Deelnemerskondenzelfkiezeninwelkevormzehunbijdragenleverdenendaarmeeookwelkevragenenthema'szijcentraalstelden.HetPlatformbeoogdededrempelvoordeelnamedoordevormvrijheidzolaagmogelijktehouden.Uithetrapportbleekdatdezevormvrijheidzichheeftvertaaldineenzekereinhoudelijkevrijheid.UitdeanalysevanEmmacommunicatiebleekdatbijdragenookgingenoverdeinrichtingvanhetonderwijsenandererandvoorwaardenvoorgoedonderwijs,thema’sdienietdirecteeninhoudelijkekoppelinghebbenmeteenvandehoofddoelen.Debijdragenwerdengegroepeerdindevolgendethema’s:dynamiekindesamenleving,persoonsvorming,maatschappelijketoerusting,conditiesvoorgoedonderwijsenaanpakvanhetcurriculum.

21

Datnietalleenwerdgesprokenoverdeinhoudvanhetcurriculumendatbelanghebbendendevraagvandestaatssecretarisverschillendhebbenopgevatblijktookuitdegehoudeninterviewsenuitdebijdragenvandegeïnterviewdevertegenwoordigersvanbelanghebbenden.UitreactiesenbijdragenvandeVO-raadenPO-raadbleekdatdegesprekkendieonderschoolbestuurderswerdengevoerdalsnelgingenoverdevoorwaardenomdathet‘wat‘onlosmakelijkisverbondenaanhet‘hoe’.OokhetinitiatiefLeraar2032,eeninitiatiefvanlerarengefaciliteerddoordeOnderwijscoöperatie,gingookovermeerdandevraagvanhetPlatform.

Uitdeanalysevandebijdragenaandedialoogblijktdatonderandereouders,lerarenenhetbedrijfslevenandereonderwerpenerbijbetrokkenzoalsdeinrichtingvanhetonderwijsenderollenvanverschillendebelanghebbenden.Intabel9wordendeverschillendevragen/thema’sdiedegeïnterviewdebelanghebbendencentraalwildenstellenweergegeven.

Tabel9:Discussiepuntenenoplossingsrichtingenvolgensbelanghebbenden

Belanghebbenden Uitgangspunt/vertrekpunt/aandachtspuntLeraren(Leraar2032gefaciliteerddoordeOnderwijscoöperatie)

Hoemoeteencurriculumsystematiekeruitzien?Watisderolvandeleraarbijcurriculumvernieuwing?

Lerarenopleiders Hoegevenweinvullingaandekernopgavenvanhetopleidenvanleraren(kwalificatie,socialisatieenpersoonsvormingvanleerlingen,studentenenlerarenopleiders)?

LAKS(Scholieren) Wat/welkeonderwijsinhoudmotiveertleerlingen?Ouders&Onderwijs(ouders)

Watvindenwijdatonzekinderenmoetenlerenopschoolenwaartoe?Hoekunnenouderserbijbetrokkenworden?

PO-Raad Welketoerustinghebbenleerlingennodigomtekunnenfunctionerenindetoekomst?VO-Raad Watmoethetfunderendonderwijsleerlingenbijbrengen,zodatzijstraksoptimaalinde

samenlevingkunnenfunctioneren?IndeoptiekvandeVO-raadkunnenwijzigingenvandeinhoudvanhetprogramma(het‘wat’)daarbijnietloswordengezienvandewijzewaaropendecontextwaarbinnenhetonderwijsvormkrijgt(het‘hoe’).Deinhoudkannietlosvandevoorwaardenvoorgoedonderwijswordenbesproken.

Maatschappelijkeomgeving(SER,PwC)

Dearbeidsmarktendesamenlevingverandert:welkekennisenvaardighedenhebbenkinderennodigomoptimaaltekunnenfunctionerenindesamenlevingvandetoekomst?

Onderwijsadviesbureaus Watmoetenkinderenopschoollerenomzichoptimaalvoortebereidenopdetoekomst?Uitditonderzoekkomtnaarvorendatnietalleenvormvrijheidbijdroegaandediversiteitvandeinhoudvandebijdragen.Debelanghebbendengavenookaandatdeinhoudvandebijeenkomstenmedewasbepaalddoordeinteressesvandeachterban/deelnemersaandebijeenkomsten.VoorLeraar2032bijvoorbeeldginghetommeerdandevraagoverdeinhoudvanhetonderwijs.InhunManifestgavenzijaandatderolvandeleraarzoumoetenveranderen:vanuitvoerdernaarontwerpervanonderwijs.

Kernactiviteitenvandeelnemers

Voordatingegaanwordtopdeactiviteitenvandegeïnterviewdedeelnemersaandedialoogvolgthieronderintabel10eenoverzichtvandeopbrengstenvandedialoogfase.

Tabel10:Opbrengstenindialoogfase

Typebron AantalbijdragenAdviesdocumenten,whitepapers,surveys,berichten,verslagen,opiniestukkenen-peilingenenmanifesten

>260

Bijeenkomsten 150met9.069deelnemersOnlinebijdragen(publicatiesopwebsite,nieuwsberichten,tweets/blogs

13.010

BijdragenopFacebook 494Brainstormsessies 59,meerdan1000POenVOleerlingenBezoekersonsonderwijs2032.nl 20.861

22

Bron:Hoofdlijnadvies,oktober2015

Uitdeinterviewsmeteenaantalrepresentantenvanbelanghebbendenkomtnaarvorendatbelanghebbendenophuneigenmanierhebbendeelgenomenaandemaatschappelijkedialoog.Eenduidelijkverschiliszichtbaarinhetmomentdatzijopdehoogtewarenvandemogelijkheidvandeelnameaandemaatschappelijkedialoog.Desectorradenzatendichtbijhetvuur.ZijwarenalvoordelanceringvanhetPlatformnauwbetrokkenbijdevoorbereidingvanOnderwijs2032.ZijnamenmetafgevaardigdenzittinginhetSecretariaatvanhetPlatformenhebbenopdiemanierinvloedkunnenuitoefenenopderichtingvandeinhoudenhetprocesvandedialoog.Zijkondenveeleigeninbrengleverenmetbetrekkingtotdeprobleemdefinitieendeoplossingsrichting.GedurendehetproceshebbendePO-raadendeVO-raadookvoortdurendhunachterban-schoolbestuurdersuithetPOenVO-bijhetprocesbetrokken.Viabestaandestructuren(eigenwebsite,verenigingskanalen)werdinformatiegegevenoverOnderwijs2032.Daarnaastwaservoordeledengelegenheidomoverhetthemaingesprektegaanopledenvergaderingenencongressen.DeVO-raadheeftzelfookeenschriftelijkebijdrageaandemaatschappelijkedialooggeleverd.

OrganisatieszoalsdeSER,PwC,hetLAKS,deOnderwijscoöperatiewarenviahunnetwerkencontactenmethetministerievanOCWopdehoogtevandevoorgenomenmaatschappelijkedialoog.EDventureenOuders&Onderwijswerdenlaterinhettrajectgevraagdomeenbijdrageteleverenaandemaatschappelijkedialoog,metnameinhunrolominbrengvananderentefaciliteren.

Anderegeïnterviewden,deleraren,descholierendelerarenopleiders,warenvia(sociale)mediaopenigmomentinhettrajectgeïnformeerdoverdemaatschappelijkedialoog.Degeïnterviewdevertegenwoordigersvanbelanghebbendenhebbenallemaal(opdelerarenopleidersna)eenbijdrageineenbepaaldevormgeleverdaandedialoogfase.Dezebijdragenverschildennietalleenquavormmaarookquainhoudenquamanierwaaropdeinhoudervantotstandwasgekomen.

Belanghebbendenwisseldenvanrolinhetproces.VandegeïnterviewdebelanghebbendenkanvandesectorradengezegdwordendatzijinvloedhaddenophetontwerpvanhetprocesvandedialoogviahundeelnameaanhetSecretariaatvanhetPlatform.Daarnaastwarenzijookdeelnemeraandedialoogzowelalsbelangenbehartigervandesectoralsviahunachterban(hunleden).Daarnaasthebbenzijookeenbelangrijkerolgehadinhetverstrekkenvaninformatieaanbelanghebbenden.PwCendeSERhebbenvooraleenexpertrolgespeeldophetgebiedvandevraagstellingenanalysevanoplossingsrichtingen.DeOnderwijscoöperatiewasinhetbeginvanhetproceswatopdeachtergrond.DeOnderwijscoöperatiehadmeegedachtoverdesamenstellingvanhetPlatformenhadanderenviahuneigenwebsitegeïnformeerdoverhetproces.HalverwegenamenlerarengefaciliteerddoordeOnderwijscoöperatiesteedsmeerhetinitiatief.LerarenzetteneenbredepeilinguitonderlerarenenschrevenhetManifestLeraar2032.Verschillenindeelnameaanhetproceswordenweergegevenintabel11.Tabel11:Wijzevandeelnameindedialoogfasedoorbelanghebbenden(uitgevoerd)

Wie Proces InhoudBelanghebbendenmetbestaandekanalen/ICT-infrastructuur(sectorraden,LAKS,Ouders&Onderwijs,SER,PwC,EDventure)

Voeren/faciliterenvandialoogonderachterban.Activiteitengerichtopgesprekenophetleverenvaninhoudelijkebijdrageaandemaatschappelijkedialoogopeigenwijze

Dialoogineigenkring(LAKS)enmetanderen(bijvoorbeeldoudersenlerarenofbedrijfslevenenonderwijsveld)overprobleemanalyseenoplossingsrichtingen(brederdandevraagvanhetPlatform)

Overigebelanghebbenden(leraren,scholieren,lerarenopleiders,Onderwijscoöperatieals

Inbrengblijftbeperkttotaanwezigheidopbijeenkomstenvananderen/georganiseerddooranderen.DeelnameOnderwijscoöperatieblijftbeperkttot

Dialoogineigenkringoverprobleemanalyseenoplossingsrichtingen(brederdandevraagvanhetPlatform)

23

representantvanberoepsgroepleraren)

informerenvanleraren,inmei2015faciliteertOCLeraar2032

Bijnaallegeïnterviewdebelanghebbendenhebbenzelfbijeenkomstengeorganiseerd.Bijdezebijeenkomstenstondhetgesprekcentraal.BijdescholierencongressenvanhetLAKS,derondetafelgesprekkenvanPwC,deverkenningssessiesvandeSER,decongressenvandeVO-raadenPO-raadwerdenmeningenuitgewisseld.Derapportendiehieroververschenenhebbendevormvanverslagenvandebijeenkomstenwaarbijmeningenzijnuitgewisseld.Derapportengeveneenbeeldvandebrededialoogdieisgevoerd.

Hetverslag[vanderondetafelgesprekkenmetonderwijs,bedrijfslevenenwetenschap]gaatnietalleenoverdevragendiewij[PwC]aandedeelnemersstelden.Dedeelnemersmaaktenallerleiuitstapjes.Dieinbrenghebbenweookopgetekend.Demensenwildenheteroverhebben.Nietomdatwijgezegdhaddendatzeheterovermoestenhebben.(CitaatuitInterviewrepresentantPwCnovember2015)

Uitdeinterviewsmetdebelanghebbenden(SER,PwC,scholierentijdenscongressenenbijadviesvangerstrajecten,EDventure)blijktdatdegesprekkendiewerdengevoerdnietgerichtwarenophetbereikenvanconsensus.Desamenstellersvanderapporten(beleidsmedewerkerseninhetgevalvandeadviesvangers,deadviesvangerszelfsamenmethetSecretariaatvanhetPlatform)hebbendebijeenkomstensamengevatophoofdlijnenengavenderodedraadindediscussiesweer.Insommigegevallenwerdhetrapportookvoorzienvandemening/visievandeorganisatiezelf(EDventure,PwCendeSER).DeorganisatieOuders&Onderwijsdeedditnietenoverhandigdealleendeinputvandeouders.OokdebijdragevanhetLAKSwasafkomstigvanscholierenzelf.HetManifestLeraar2032iseengezamenlijkeinspanningvancircatwintigleraren.Zijhebbenzichhierbijmedegebaseerdopdepeilingonderruim800leraren.

NietaltijdwerdeenverslagvandegesprekkennaarhetPlatformgestuurd.Lerarenopleiderskwamenbijeenomtepratenoverwatdeinhoudvandedriedoelenvooronderwijsnuzoubetekenenvoordelerarenopleiding,zonderdirectderesultatenvanhetgesprektesturenaanhetPlatform.

Uithetonderzoekblijktdatfocusvandewerkwijzevandegeïnterviewdepartijeneropgerichtwasomdeinhoudvanhunbijdrageteverpakkenineenvormdiepastebijhunorganisatieen/ofhunachterban.DitresulteerdeinverschillendesoortenbijdragenaanhetPlatform.Voorbeeldenhiervanzijnopgenomenintabel12.

Tabel12:Vormvanbijdragenaandialoogfasedoorbelanghebbenden

Belanghebbenden VormLeraar2032gefaciliteerddoorOnderwijscoöperatie

Manifestovercurriculumdynamiekendemocratischeprofessionaliseringeninfographicmetresultatenvandigitaleenquête

Scholieren(adviesvangerstraject)

Prezimetresultatenvandeadviesvangertrajectenenvlogvanpresentatievanresultaten

Lerarenopleiders Interndocumentopgestelddooreengroepvan10lerarenopleidersLAKS RapportscholierencongressenOuders&Onderwijs Kernboodschapmetdaarino.a.verzamelingblogsPO-raad Verslagenvancongressen,schriftelijkebijdrageo.avanPO-RaadinsamenwerkingmetPlatform

BètaTechniekVO-raad SchriftelijkebijdrageuitnaamvandeVO-raadeninbrengvanledentijdensbijeenkomstenPwC RapportoverrondetafelgesprekkeneneigenvisieopmegatrendsSER VerslagoverSER-dialoogbijeenkomstenoverlerenindetoekomstenbriefadviesvandeSEROnderwijsadvies-bureaus

RapportvanEDventurenamensonderwijsadviesbrancheopbasisvandeonderwijsdebatavonden,infographicvanderesultatenenvideoverslagvandeavonden

24

4.3 BeoogdtijdensdeconsultatiefasePlatformAlsopbrengstvandedialoogfaseheefthetPlatformeenHoofdlijnadvies:eenvoorstel(hiernaHoofdlijnadvies)uitgebracht.OpditHoofdlijnadvies,gepresenteerdop1oktober2015,vroeghetPlatformreactiesindeconsultatiefase,dieofficieelplaatshadinoktoberennovembervan2015.

Deelnemers

HetdoelvandeconsultatiefasewasomtetoetsenofdeaanbevelingeninhetHoofdlijnadviesherkendengedeeldzoudenworden.InhetrapportisopgenomenwiehetPlatformgraagwillatendeelnemenaanditproces:“HetPlatformOnderwijs2032legtzijnschetsvooraanleraren,leerlingen,schoolleiders,ouders,bestuurders,werkgeversencultureleenmaatschappelijkeorganisatiesdiehetNederlandsonderwijseenwarmharttoedragen.”(p.3)

Kernactiviteiten

InvergelijkingmetdebredevraagtentijdevandedialoogfasewasdevraagvanhetPlatformindeconsultatiefaseeenmeerafgebakendevraag.HetPlatformwildeenerzijdstoetsenofdehoofdlijneninhetvoorlopigadviesherkendwerden.DaarnaastwildehetPlatformantwoordkrijgenopspecifiekevragenoverimplicatiesvanhetadviesvooronderwijspraktijk.DitbetekendedathetPlatformvooralingesprekwildegaanmetscholen,leraren,oudersenleerlingen.OokwildehetPlatformaansprekendevoorbeeldenophalenvanscholendiealwerkenopdemanierzoalswordtvoorgesteldinhetHoofdlijnadviesvan1oktober.Hetdoelwasdraagvlakcreëreninhetonderwijsveldenvoorhetvervolgtraject.Ookanderebetrokkenenzoalsmaatschappelijkeorganisatiesencultureleorganisatiesenwerkgevers,wildehetPlatformbetrekkenindeconsultatiefase.HetPlatformnamzichvooractiefingesprektegaanmetpartijendieeenrolspeleninhetscheppenvannoodzakelijkerandvoorwaarden,onderandereophetgebiedvantoetsenenexamineren,toezicht,opleidenenlesmateriaal.

IndeconsultatiefasewerddoorhetPlatformbeoogddatmensenzowelderuimtekregenomhunmeningtegevenmaarookdatdePlatformledenuitlegkondengevenwanneermensenhetideevanhetPlatformverkeerdbegrepenhadden.Dezegesprekkenwarenzeerbelangrijk.DePlatformledenhebbengeluisterdenhebbenookechtgeprobeerdomtehorenwatiemandwilzeggen.Opbasishiervanzijnpuntenduidelijkerinhetadviesgezet,bijvoorbeeldoverinterdisciplinaironderwijs,ookomdaarmeehetcommitmentvanvakleerkrachtentehouden.(CitaatuitinterviewmetPlatformlid,december2015)

Beoogdeindresultaat

NadeconsultatiefasezouhetHoofdlijnadvieswordenuitgewerkttothetbeoogdeeindresultaat:“Eendoordachteengedragenvisieopeentoekomstgerichteeninspirerendeinhoudvanhetprimairenhetvoortgezetonderwijs”(Hoofdlijnadvies,p.3).HetPlatformwildemetzijnuiteindelijkevisieeeninspirerendperspectiefbieden.Intabel13isdefocusvandebeoogdewerkwijzeweergeven.

Tabel13:Focusvandewerkwijzeindeconsultatiefase(beoogd)


Verhogenvaninterneenexterneconsistentiedoorinhoudaantescherpenendraagvlaktetoetsenbijmetnamehetonderwijsveld

(Reactiesop)Hoofdlijnvanhetadviesenvragenoverimplicatiesvanhetadvies

25

BelanghebbendenHetPlatformheeftdedeelnemersaandedialoogfaseopdehoogtegesteldvandepublicatievanhetHoofdlijnadvies.Ookiserveelmedia-aandachtgeweestvoordeoproepvanhetPlatformomtereagerenopdeinhoudervan.Overhetalgemeenkangesteldwordendatvooreenaantalgeïnterviewdebelanghebbendendeelnameaandeconsultatiefaseeenlogischgevolgwasvandeactiviteitendieplaatshaddengevondenindedialoogfase.BelangenorganisatieszoalsdeVO-raad,dePO-raad,LAKS,Ouders&OnderwijsbeoogdenteachterhalenofhunachterbanzichzouherkenneninhetHoofdlijnadvies.Ookwildenzijkunnenlatenzienaanhunachterbanwatmethuninbrengtijdensdedialoogfasewasgedaan.

4.4 UitgevoerdtijdensdeconsultatiefasePlatformUitditonderzoekkomengeengroteverschillennaarvorentussenwathetPlatformmetdeconsultatiefasebeoogdeenhoehetPlatformtewerkisgegaan.Intabel14wordtonderscheidgemaakttussenhetprocesendeinhoud.

Tabel14:Focusvandewerkwijzeinconsultatiefase(uitgevoerd)


Gesprekkeninhetonderwijsveldenophalenvanfeedbackvanuitsamenleving

Hoofdlijnenvanhetadvies

Deelnemers

UitdeanalysevandeconsultatiefaseuitgevoerdinopdrachtvanhetPlatformkomtnaarvorendater46bijeenkomstenengesprekkenhebbenplaatsgevonden.HetPlatformheefteentoergeorganiseerdlangsscholen.Zijsprakendaarmetleraren,schoolleiders,leerlingenenouders.DaarnaastheefthetPlatformeengrootaantalanderepartijengesprokenwaarondermaatschappelijkeencultureleorganisaties,vakbonden,uitgeversendeInspectievanhetOnderwijs.

Kernactiviteiten

DekernactiviteitenvanhetPlatformtijdensdeconsultatiefasewarenmeersturenddanindedialoogfase,nietalleenwatbetrefthetprocesmaarookwatbetreftdeinhoudvanhetgesprek.Voorbeeldenhiervanzijndegesprekskaartendiewerdenuitgedeeldopbijeenkomstenendevragenopdewebsitevanonsonderwijs2032.TijdensdeconsultatiefaseishetPlatformingesprekgegaanmetscholenoverwathunbeeldvanwatdehoofdlijnenvanhetvoorstelindepraktijkzoubetekenen.Deresultatenvandezegesprekkenwerdengeborgdindevormvan(opdewebsitegepubliceerde)verslagen.

Uitdeopenbareverslagenvandebezoekenaandescholenblijktdatdegesprekkenoverallerleithema’sgingen,zoalsderolvandeouders,derolvandeinspectie.Bijeenaantalbezoekenkwamenookvragenaandeordezoalswatmoeterin,watkanerweg.UitdeverslagenvaltopdathetPlatformvaakdedeelnemersaanhetgesprekheeftgerustgesteld,bijvoorbeeldomdaternogonduidelijkheidbestondoverdetoekomstvanhetadvies.UiteenverslagvaneenschoolbezoekblijktdatdeaanwezigenhetPlatformverzoekenomaandachttehoudenvoorhetprocesenhetvervolg.HetPlatformgeeftaandatzijvanhetbegintotheteindeindialoogzullenblijvenmetouders,leerlingenenleraren.EndatditookzalgeldenvoordeperiodenadathetadviesvanhetPlatformisuitgebracht.

26

IndeconsultatiefaseheefthetPlatformnietalleengeluisterdmaarheefthetookzijnkeuzesuitgelegdengeprobeerdzijndenkrichtingteverhelderen.Ditgebeurdenietalleentijdensdegesprekkenopscholenmaarbijvoorbeeldookbijdebijeenkomstdiespeciaalwasgeorganiseerdvoorcultureleenmaatschappelijkeorganisaties.VolgenshetPlatformhebbenbelanghebbendendiedeelnamenaandeconsultatiefaseeenbelangrijkeinhoudelijkebijdragegeleverdaanheteindadvies.EenlidvanhetSecretariaatgafaandatopbasisvandereactiesdehoofdlijnenhetzelfdekondenblijvenmaardatgesprekkenentekstsuggestiesvanbelanghebbendentoteenaantal(belangrijke)aanpassingenindeuitwerkingvanhetadvieshebbengeleid.BelanghebbendenNahetuitbrengenvanhetHoofdlijnadviesop1oktober2015ontvinghetPlatformopnieuwveelbijdragen.Dezeendeanderemanierenwaaropbelanghebbendenbetrokkenzijngeweestbijdedialoogtijdensdeconsultatiefasezijnopgenoemdintabel15.

Tabel15:Ontvangenbijdrageninconsultatiefase

Typebron AantalbijdragenIngezondenstukken 200Bijeenkomstenengesprekken 46Onlinebijdragen 212BijdragenopFacebook 155Tweets 5505Bezoekersonsonderwijs2032.nl 21353

Bron:Eindadvies,januari2016Kernactiviteiten

Terwijlhetindedialoogfaseoverallerleiaandevraagvandestaatssecretarisgelieerdethema’sging,kanopbasisvandeanalysevandebijdragenaandeconsultatiefasegeconcludeerdwordendatbelanghebbendennuvooralveelgereageerdhebbenopdeinhoudvanhetdocument.Descopevandeinhoudvandedialoogwasnauwerdantijdensdedialoogfase.

HoewelhetinitiatiefombijeenkomstenengesprekkenteorganiserenmeerdanindedialoogfasebijhetPlatformlagnameenaantalbelanghebbendenactiefdeelaanhetprocesindeconsultatiefasedoorzelfactiviteitenteorganiseren.Defocusvandewerkwijzewaseropgerichtomfeedbacktegevenopdeinhoudvanhetdocument.Intabel16wordtdeelnamevandeonderzochtebelanghebbendenweergegeven.

Tabel16:Deelnamevanonderzochtebelanghebbendenaandeconsultatiefase(uitgevoerd)

Wie Proces InhoudBelanghebbendenmetachterban(PO-raad,VO-raad,LAKS,Ouders&Onderwijs,EDventure)

Terugleggenbijdeachterban:(achterhalenofdehoofdlijnenvanhetadvieswordengedeeldenaaneigenachterbanrolvandeorganisatieinhetprocesverantwoorden)

(Aanvullingenopenvragenbij)Hoofdlijnadvies

Belanghebbenden(algemeen) Feedbackgeven HoofdlijnadviesScholieren,leraren,scholen OpuitnodigingvanPlatform (Aanvullingenopenvragenbij)

HoofdlijnadviesMaatschappelijkeomgeving(SER,PwC)

Volgenvanhetproces Geeninhoudelijkebijdrage(welinformeel)

Dekernactiviteitenvandeonderzochtebelanghebbendenzijneropgerichtomhetdocumenttebesprekenmetdeachterbanen/ofanderen.Eenvoorbeeldhiervanis‘DeOnderwijspoort’,eenbijeenkomstdiedePO-raad,samenmetdeVO-raadendeAVSorganiseerde.Experts,leraren,

27

schoolbestuurdersenpoliticigingenmetelkaarhetdebataanoverwatvooronderwijsdeleerlingenvannunodighebbenomklaartezijnvoordetoekomst.Ouders&Onderwijs,hetLAKSenEDventurezorgdenerookvoordathunachterbanindegelegenheidwerdgesteldomfeedbacktegeven.Intabel17staateenoverzichtvandeschriftelijkebijdragendiedegeïnterviewdebelanghebbendenhebbeningediend.

Tabel17:Schriftelijkebijdragenvangeïnterviewdebelanghebbenden

Belanghebbenden SchriftelijkebijdrageLeraar2032 BlogvaneenvandeinitiatiefnemersvanLeraar2032LAKS ResultatenvandigitaleenquêteonderledenOuders&Onderwijs SchriftelijkereactieopbasisvanblogsenenquêteonderoudersPO-raad SchriftelijkereactieopwebsiteVO-raad SchriftelijkereactieopwebsiteenblogsEDventure Resultatenenquêteuitgezetinnetwerkvanonderwijsadviesbureaus(Overwegingenvan)deelnemersomdeeltenemen

Degeïnterviewdebelanghebbendengavenaaneeneigenafwegingtehebbengemaaktomaldannietdeeltenemenaandeconsultatiefase.Eenvandeoverwegingenomaldannietactiefaandeconsultatiefasedeeltenemenwasofdeinputvandeorganisatievoldoendeterugkwaminhetadvies.VoororganisatieszoalsdeSERenPwCwasdathetgeval.ZijkozenervooromgeenschriftelijkereactietesturennaarhetPlatformmaarkozenervoorophuneigenwijze,bijvoorbeeldtijdensinformelegesprekken,hunmeningtegevenaanhetPlatformen/ofaandestaatssecretaris.Hieroverisgeeninformatiebekendbijdeonderzoekers.Tijdensdebijeenkomstvoorcultureleenmaatschappelijkeorganisatiesmaaktenverschillendeorganisatiesgebruikvandegelegenheidomopnieuwhuneigenstandpunt/belangvoorhetvoetlichttebrengen.

28

5 Resultaten:ErvaringenmetenopbrengstenvandemaatschappelijkedialoogIndithoofdstukpresenterenwederesultatendieeenantwoordgevenopdederdeonderzoeksvraag.DezevraaggaatinophoedewerkwijzevanhetPlatformiservarenengaatinophoebelanghebbendenterugkijkenophetprocesenwatzijvindenvandeopbrengstvandemaatschappelijkedialoog.

5.1 ErvaringenenopbrengstenvoorPlatformOnderwijs2032

Op23januari2016presenteerdehetPlatformzijneindadvies,eeneindadvieswaarmeealleachtPlatformledenkondeninstemmen.VolgensdevoorzittervanhetPlatformbiedthetadvies“eenvisiediebeschouwdkanwordenalsdeeerstestapindeherzieningvanhetcurriculumvanhetprimairenvoortgezetonderwijsinNederland”.(Eindadvies,2016,p.6)

Eindresultaat

HetPlatformuittezichinheteindadviespositiefoverhetproces.TerwijlhetPlatformbijdestartrekendeop“denodigescepsisenweerstand”vielditzowelinalsbuitenhetonderwijsveldmee.DevoorzittervanhetPlatformgafhieroverhetvolgendeaan:“we[hetPlatform]zijnaangenaamverrastdoorhetenthousiasme,debevlogenheidendebetrokkenheidvanaldieduizendenleraren,schoolleiders,bestuurders,leerlingenenoudersdieaandediscussieshebbendeelgenomen”.(Eindadvies,2016,p.6)

Uitdecontinueanalysesvandebijdragenwerdsnelduidelijkdathetbeeldoverdatgenewatbelangrijkisvoortoekomstgerichtonderwijseenbreedgedragenbasishad.IndeanalysevandebijdragenaandedialoogwordthetdoorEmmacommunicatiealsvolgtomschreven:

Zeldenzagenwetweediametraleopvattingenoverbepaaldethema’s;eerderisergroteconsensuswaarneembaar.Binnendiealgemeneconsensuswordenthema’ssomswelverschillendingevuld.Eenvoorbeeldhiervanisdeopvattingdatermeerruimtemoetzijnvoormaatwerkinhetonderwijs(themaopmacroniveau),eenopiniediebreedgedeeldwordt.Indienerwelduidelijkeverschillenvanmeningzijn,isditmetnameopmeerpraktischgebied(meso-enmicroniveau):demanierwaaroperinvullingwordtgegevenaaneenbredereontwikkeling.Alswebijhetvoorbeeldvanmaatwerkblijven,zienwedatsommigedeelnemersaandedialoogvooralinzettenopICT-oplossingen,terwijlanderehetbelangrijkvindendathetschoolexamenmeerruimtekrijgttenopzichtevanhetcentraalexamen.Hoeweldezebijdragendenadrukleggenopeenandereinvullingvanmaatwerk,hoevenzeelkaarnietnoodzakelijkerwijsuittesluiten-integendeel.(Analysevanbijdragenaandialoogfase,2015,p.10)

HetPlatformschrijftinhetHoofdlijnadviesvan1oktober(p.3)hierover:“Dedialoogheeftveelwaardevolleinformatieopgeleverd,vanalgemeentotspecifiekoverbepaaldethema’s.Hetlaatziendaterinhoofdlijneneengedeeldbeeldbestaatoverdatgenewatbelangrijkisvoortoekomstgerichtonderwijs”.Ditiseenindicatiedaterdraagvlakisvoorheteindresultaat.DatdezekenmerkenooknaarvorenkwameninvernieuwingstrajectenvanhetonderwijsinbijvoorbeeldSchotland,Finland,NoorwegenenEngelandeninwetenschappelijkeliteratuuroverhetonderwijs(p.4)kangezienwordenalseenindicatievoordekwaliteitvandeinhoudvanheteindresultaat.

29

HetPlatformheeftdeheletijdtweesporengelopen.Eenervanwasdemaatschappelijkedialoog.Indezedialoogginghetomcollectiefnadenkenoverwatzouerinhetonderwijsvooronzekinderenmoetenzitten.HetPlatformheeftongehoordveelinputgekregenvanuitdesamenleving.Hettweedespoorwasdewetenschappelijkelijn.HetPlatformhadzichvoorgenomenomzichnietalleentebaserenopdeopbrengstenvandemaatschappelijkedialoogmaaromdaarnaastgoedgebruiktemakenvanwetenschappelijkebronnen.HetcurriculumvanOnderwijs2032isnietdegrootstegemenedelervanwatmensenvinden.HetPlatformheeftiedereengehoordenisiedereenerbijblijvenbetrekken.Maarhetadviesisniettotstandgekomenopbasisvandemeestestemmengelden.ZoheefthetPlatformnietgewerkt.Hetgingonsomdraagvlakorganiserenenwetenschappelijkeonderbouwing.Gelukkigstonddatniethaaksopelkaar.Goedonderwijsisonderwijsdatookdraagvlakheeftbijdebelanghebbenden.Mooieinhoudzonderdraagvlakgaathetnietworden,maarandersomookniet.(CitaatuitinterviewmetPlatformlid,december2015)

VoorhetPlatformwarendereactiesdiehetPlatformkreegtijdensdeconsultatiefaseophetadviesophoofdlijneneenbevestigingvansteunvoorhetadvies.

HetPlatformOnderwijs2032heefteengrotehoeveelheidreactiesontvangen,zowelonlinealsoffline.Dehoofdlijnenvanhetadvieskrijgenindiversereactiesveelsteun.Inveelvandebijdragenlezenwedatdevoorstelleninalgemenezinwordenherkendenpositiefwordenontvangen.Bijspecifiekeonderdelenplaatsenmensenkanttekeningen,aandachtspunten,aanbevelingenenerwordengoedevoorbeeldenaangedragenvanhoedevoorstellennualwordentoegepast.Diereactiesbiedenaanknopingspuntenomdehoofdlijnenvanhetadviesteconcretiserenenuittewerkentoteendefinitiefadvies.(Rapportanalyseconsultatiefase,2015,p.13)

HetPlatformwerdgesterktinzijnopvattingendoordathetindeconsultatiefasegeenzwarekritiekkreegopzijnHoofdlijnadvies.

HetPlatformheeftgeprobeerdsteedsteverantwoordenopbasiswaarvanhetietsheeftgezegd.Deconsultatiefaseishierinheelbelangrijkgeweest.Mensengavenaandatzijdeargumentatiediewerdgenoemdinhettussenrapportsomszwakvonden.BijvoorbeeldvoorhetbelangvanEngelsopvroegeleeftijd.Tijdensdeconsultatiefasezijnerverschillendemisconceptiesaanhetlichtgekomen,bijvoorbeeldhetideedatkennisnietbelangrijkis.Hetisheelgoedgeweestomdegesprekkenmetverschillendepartijen,zoalsbijvoorbeeldBON,tevoeren.HetPlatformheeftgoedgeluisterdnaarwatpartijenbedoelden.Inheteindrapportisermeerruimteomkeuzesteverantwoorden(zonderalteuitgebreidnotenapparaat),opsommigenpuntenuitsprakenaantescherpenoftenuanceren.Hetkanbijvoorbeeldnunietmeermisteverstaanzijndatkennisweldegelijkbelangrijkis.Wehebbengeprobeerdhetovertuigendengoedbeargumenteerdopteschrijven.Erzullenaltijdmensen/groeperingenzijndieweniethebbenbereikten/ofdiehetnieteenszijnmetdekeuzesdiewehebbengemaakt.Maarwezijnnietoveréénnachtijsgaan.(CitaatuitinterviewmetPlatformlid,december2015)

DaarnaastwasvoorhetPlatformeenvandebelangrijksteopbrengstenvanhetproces-losvandeopleveringvaneeneindadvies-,datbelanghebbendenbinnendeeigengroepmaarookonderlingmetelkaarhetgesprekhebbengevoerdoverdeinhoudvanhetonderwijs.VoorhetPlatformgeldtalsbewijshiervandevelebijeenkomstendiehebbenplaatsgevondenwaarbijoverdetoekomstvanhetonderwijsisgesprokenendeverslagendiehetresultaatzijnvandezegesprekken.

HetafgelopenjaariserinNederlandheelveeloverdeinhoudvanhetonderwijsgepraat,terwijlhetdaarvoorvaakvooraloverwerkdruk,onderwijsuren,arbeidsvoorwaardenging.Ontzettendveelmensenhebbenoponzeoproepgereageerd.Wehebbenheelveelinbrenggekregen.Hetgesprekheeftoveralplaatsgevondenennogsteedsvindthetgesprekoverhoewehetonderwijsbijdetijdkunnenhoudenplaats.Datvindikeenbelangrijksuccespunt.Erisnognooitzoveelgepraatennagedachtoverdeinhoudvanhetonderwijsalshetafgelopenjaar.DitisongekendinNederland.Datvindikabsolutewinst.(CitaatuitinterviewmetPlatformlid,december2015)

5.2 ErvaringenenopbrengstenvoorbelanghebbendenOpbasisvanverschillendedata(documentenvanbelanghebbendenendertieninterviewsmetrepresentantenvanbelanghebbenden)isachterhaaldwatisbereiktmetdemaatschappelijkedialoog.Hetgaathierbijomervaringenenopbrengsten.BelanghebbendenblikkenterugopdewerkwijzevanhetPlatformenophuneigenwerkwijze.Deelementenuithetanalysekaderstaanhierbijcentraal:deanalysevandevraagstellingendeoplossingsrichtingen,dekernactiviteiten,derol

30

vandeverschillendedeelnemersaandedialoogenheteindresultaat.Ookwordtindezeparagraafbeschrevenhoebelanghebbendendeopbrengstenvanhetproceshebbenervaren.

Analysevanprobleemsituatieenoplossingsrichtingen

Uitdedatakomtnaarvorendatvoordatdemaatschappelijkedialoogvanstartginghetprobleemendevraagstellingalminofmeergedefinieerdwas.Ookwerdeneroplossingsrichtingengenoemd.Inzijnbrievenvan17november2014en12januari2015gafdestaatssecretarismeerdereargumentenomhetcurriculumteherijkenenwerdenookalsuggestiesvoordeinvullingvaneentoekomstgerichtcurriculumgedaan.Vandebelanghebbendendieonderdeeluitmakenvanditonderzoekwarenertweebetrokkenbijdeanalysevanhetprobleemendeoplossingsrichtingendievoorafgingaandemaatschappelijkedialoog.DitwarendeVO-raadendePO-raad.VoordePO-Raadvloeidehetinitiatiefvandestaatssecretarisvoortuitafsprakendiewarengemaaktinhetbestuursakkoord2014endediscussiesoverdeSchoolvan2020.VoordeVO-raadslootOnderwijs2032aanbijonderanderedeVO2020toureninternediscussieovermaatwerkdiplomaentegengaanvanoverladenheidvanhetcurriculum.

Hetdoelisomincidentenpolitiektevoorkomen.Hetisprimaomhetcurriculumteherijken,endaargoededingenintezetten,maarhetgaatookomervoortezorgendaternietiedereweekietsandersinmoet.Jewiltkunnenzeggen:Dithebbenwemetelkaarafgesproken.Daaromishetmaatschappelijkedebatzobelangrijk.Opbasisvanwatisgehoord,watisverzameldkanjedanzeggen:Ditiswaarhetonderwijsvooralovergaatendaarnaastiserruimtevoorscholen,voorleerlingenomeigenaccententeleggen.(CitaatuitinterviewmetrepresentantVO-raad,november2015)

BelanghebbendenzoalsdeSERenPwCwarentijdenshetprocesbetrokkenbijdeprobleemanalysemetbetrekkingtothetonderwijsvandetoekomst.Hunbijdragengingenvooraloverdeveranderendesamenlevingendenoodzaakvanhetonderwijsomdaaropintespelenwaarmeezedenoodzaakomtoteentoekomstgerichtcurriculumtekomenbenadrukten.VoorhetLAKSlagditweeranders.HoewelzijnietwarenbetrokkenbijdetotstandkomingvanOnderwijs2032slootdevraagvanhetPlatformwelaanbijeenthemawaarzijzelfmeebezigwaren.DevraagdieallangerspeeldevoorhetLAKSwasofdehuidigeinhoudvanhetonderwijshetgebrekaanmotivatieonderscholierenkonverklaren.

Bijdestartvandemaatschappelijkedialoogwasnietbijallebelanghebbendeneengevoelvaneigenaarschapvandedoordestaatssecretarisgeschetstevraagstellingendeoplossingsrichtingenaanwezig.Uitdeinterviewsbleekdatnadenkenoverdeinhoudvanhetonderwijsopnationaalniveauvooreenaantalcategorieënstakeholderszoalsdelerarenendescholieren,bijdelanceringvanhetPlatformnieteenthemawaswaarzijzichopdatmomentalingrotematemeebezighielden.OokdeOnderwijscoöperatieenlerarenopleiderswarenopdatmomentnietbezigmetopdezemanierkijkennaardeinhoudvanhetcurriculum.

EengeïnterviewdeleerkrachtPOgafaandatvolgenshaardemeestelerarenzichvooralbezighoudenmetwaterindeklasenopschoolgebeurtendatdemeestelerarenzichineersteinstantiemindergeroepenvoelenomhunmeningtegevenoverdeinhoudvanhetonderwijszoalsdatopnationaalniveauwordtvastgesteld.Voordezeleerkrachtontbrakookhetperspectiefwaardoornietduidelijkwaswatdebedoelingwasvandezeheleexercitie.Zijgafaan:“Isditeenserieuzezaakwaardoorwijonsermeebeziggaanhoudenofisditweerdezoveelstetrenddielangskomtwaaien?”

Degeïnterviewdebelanghebbendennoemdenookdecomplexiteitvandevraagenerkendendeverschillendiebestondenindesamenlevingtenaanzienvandevraagvandestaatssecretarisendemogelijkeoplossingsrichtingen.Eénvandegeïnterviewdengafexplicietaandatafbakeningenduidelijkheidoverhetdoelbeterhadgekund.ZijgafaandathetPlatformnogsterkerhadmoeten

31

benadrukkendathetomeen“richtinggevendkerncurriculum”gingendat“docentenmeerruimtekrijgenomdaarinhoudaantegeven”.OokderepresentantvanhetLAKSgafaandatdevraagtijdensdedialoogmeerafgebakendhadmoetenzijn.Nuwaseronduidelijkheidoverdereikwijdtevandediscussieontstaan.Naarmatehetprocesvorderdebleekhetmeertegaanomwelkekantwillenweopmethetonderwijsennietzozeeromwelkevakkenmoetenkinderenlerenopschool.

Kernactiviteiten

OverdeaanpakvandestaatssecretarisenookoverdeinvullingdiehetPlatformgafaandezeopdracht,warendegeïnterviewdengelijkgestemdtenaanzienvaneenaantalpuntenmetbetrekkingtotdekernactiviteitenvanhetproces.Positiefwarenzijoverhetfeitdatdestaatssecretariseenonafhankelijkecommissiehadingesteld.Ookdefasering–eersteenbrainstormwaarinallewensennaarbovenkwamendrijven,daneendialoogenaanheteindeeenconsultatiefase-endemogelijkheidomvanhetbeginafaanbijhetprocesbetrokkentekunnenzijn,werdpositiefbeoordeeld.GeïnterviewdenwarenpositiefoverhetfeitdathetPlatformmeteentussenrapportkwamwaaropdesamenlevingfeedbackkongeven.WatookopinstemmingkonrekenenwasdathetPlatformhetlandwasingetrokkenomdemeningenenvisiesindesamenlevingtehoren.DegeïnterviewdenvondendePlatformledenopenentoegankelijk.Bovendienwareninrelatiefkortetijdveelmensenbereikt.Maarerwarenookpuntenvankritiek.Eénvandelerarenopleidersgafaandatnietgeheelduidelijkwaswatnupreciesnogderuimtevoorinbrengwastijdensdeconsultatiefase.Verwachtingenhieroverhaddenbetergecommuniceerdkunnenworden.Ookwashetvolgenshaarnietduidelijkwatnuprecieszougaangebeurenmetdefeedback.OokanderenzoalsdedocentenenderepresentantvanEDventuregavenaandathetvanbelangwasdatmenopdehoogtewerdgebrachtvanhetvervolg.

Meerderegeïnterviewdengavenaandatdoordegehanteerdeaanpaknietiedereenbereiktwerd.Ditbetrofnietalleendeeigenachterban,maarookgavenzijaandatwellichtanderegroepenonvoldoendewarenbereikt.Ditgingmetnameomscholieren,oudersenleraren.Alsredenenwerdengenoemd:tijdgebrek(kortvoordezomervakantie/inexamentijdishetmoeilijkomscholierentebereiken),dewijzewaaropmenkondeelnemen(scholieren,leraren,oudersreagerennietopsocialemediaopditsoortvraagstukken)enhetjargondatwerdgebruikt.

Inhetmaatschappelijkdebatkwamenveelonderwijskundigetermenvoor.Ookdeindelingindriedoelenvanonderwijszijnechteonderwijsonderwerpen.Determendiezijngebruiktinhetdebatkennenoudersniet[…]Sommigengroepenwerdendoordegekozenstrategieënuitgeslotenvandeelnameaandedialoog.Letopdeveronderstellingendiegemaaktworden.Bijvoorbeeldindevragensetswordtervanuitgegaandatouderswerkhebben.Degekozenaanpakisgerichtoptalige,hoogopgeleidemensen,mensendieassertiefzijnenmondig.Doordegekozenaanpakhebbenookvooralmensendieietsteverkopenhebben,belangengroependeelgenomenaanhetproces.(Citaatuitinterviewmetlerarenopleider,november2015)

ZowelhetLAKSalsdeOnderwijscoöperatieenOuders&Onderwijsgavenaandathetgoedwerktommetdeachterbaningesprektegaandooriemandvandeeigengroephierineenroltegeven.HetLAKSwasomdieredenpositiefoverdedoorhetPlatformgeorganiseerdeadviesvangerstrajecten.Uithetinterviewmeteenvandecoördinatorenvandeadviesvangerskomtnaarvorendathetprocesheelgeslaagdwas.Inkortetijdhebbendeadviesvangersmeerdan1000medescholierenbereikt.

Deelnemers

OverdewerkwijzewaarophetPlatformdesamenlevinghadbetrokkenverschildendegeïnterviewdedeelnemersaandedialoogvanmening.Degeïnterviewdebelanghebbendenuithetonderwijsveldbetwijfeldenofeenopenoproepoverdeinhoudvanhetonderwijswelaandehelesamenleving

32

moetwordengesteld.Eenlerarenopleidergafaandat“meteenopenoproepalsdeze,deinbrengbestaatuitstokpaardjesendingendiemensenmisseninhethuidigeonderwijs”.DeOnderwijscoöperatienoemdealsnadeeldat“hetideeontstaatdatiedereenverstandheeftvanonderwijs”.DeAOb,eenvandevijfbelangrijksteonderwijsorganisatiesenmede-initiatiefnemervandeOnderwijscoöperatie,lietzichkritischuitopzijnwebsiteoverhetinitiatiefvandestaatssecretariswaarbijiedereendieietsvindtoverdevraagwatkinderenmoetenleren,zichkonmengenindediscussie.VolgensdeAObishetdeberoepsgroepzelf,demensendiewerkzaamzijninhetonderwijs,diehierdiscussieovermoetenvoeren.

Anderebelanghebbendengavenaandatzijhetjammervondendatnietmeermensenwarenbereikt.HetLAKSzoulievernogmeerscholierenhebbenbereiktomhunmeningtevragenoverdeinhoudvanhetcurriculumenhetadviesvanhetPlatform.IndebijdragevanOuders&Onderwijsstaat:“ondanksdiverseinspanningenishetnietgeluktomhetgeluidvandelaagopgeleideen/ofallochtoneoudersteverzamelen.Hunvisieophetonderwijsindetoekomstisdaarmeenietindeverzamelingvanreactiesvanoudersverwerkt”.

Doorgebrekaantijd,isdat[hetbereikenvanouders]niethelemaalperfectgegaan.Erhadmeeringezetenvoorouders.Hetisnodigomouderserbijteblijvenbetrekken.Ookinvervolgfasewanneerkeuzeswordengemaakt.Wiljeechtoudersbereikenenmeningvanoudersophalen,danmoetjenaarminstens100scholengaan.Ouderszijnbestbereidomhierovertepraten.Nodigiswelomduidelijktemakenwathetbelangisomoverditonderwerptepratenenaangevendatjeoudersserieusneemt.Dankomenouderswel.Dezeopzetkostwelmeertijd.Deinteressemoetwelvanoudersenscholenzelfkomen,maarhetgesprekhaddenwewelkunnenfaciliteren.(CitaatuitinterviewrepresentantOuders&Onderwijs,november2015)

Desectorradengavenaandathunachterbanvoldoendegelegenheidheeftgehadomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoog.EenleraarendevertegenwoordigervandeOnderwijscoöperatiegavenaandathoewelveellerarenzijnbereikt,betrokkenheidvandeberoepsgroeplerarenbeterhadgekund.BetrokkenheidvandeberoepsgroeplerarenaandevoorkanthadvergrootkunnenwordendoorzittingvaneenvertegenwoordigervandeberoepsgroepinhetSecretariaatvanhetPlatform.

Omlerarentebereikenbenjeernietmet2lerareninhetPlatform.Diekunnennietnamensdeheleberoepsgroepspreken.HetiseengemistekansdatergeenleraaralsvertegenwoordigervanberoepsgroepinhetSecretariaatzat.Alshetoverhetcurriculumgaat,dangaathetperdefinitieoverhunberoepenhunvak.Jehadaandevoorkantaankrachtkunnenwinnen,dooreenleraarinhetSecretariaattezetten,danwasprofessioneledialoogdaarookdirectvanstartgegaan.(CitaatuitinterviewrepresentantOnderwijscoöperatie,november2015)

OpheteersteoogzithetwelgoedmetdedialoogtussenhetPlatformendeberoepsgroepleraren.HetPlatformheeftmetorganisatiesdielerarenvertegenwoordigengesprokenenheeftmanifestenenanderestukkenontvangen.DaarnaastzijnPlatformledenopscholengeweestenhebbenzijlerarengesproken.ErzittentweelerareninhetPlatform.Maarmedevanwegedefragmentatiebinnendeberoepsgroepleraren(dieverenigdzijninvakbonden,vakverenigingen)waservaneendiepgaand,breedgedragenenstructureelgeluidvandeberoepsgroepgeensprake.Diehandschoenhebbenwijmetleraar2032geprobeerdoptepakken.(Citaatuitinterviewmetmede-initiatiefnemerLeraar2032,november2015)

Eindresultaat

OmdatdeinterviewsplaatsvondenindeconsultatiefasewordenhieronderdereactiesophetHoofdlijnadviesmetbetrekkingtothetoordeeloverhetresultaat.DegeïnterviewdenwarenoverhetalgemeenpositiefoverdedenkrichtingvanhetPlatform.BijvoorbeeldhetLAKSlaatineenschriftelijkereactieophetHoofdlijnadviesweten:“UitdegesprekkendiehetLAKShetafgelopenjaarhield,kwamduidelijknaarvorendatscholierendewereldbeterwillenbegrijpen.GelukkigwordtdezemeninggedeelddoordemensenvanhetPlatform”.Ookanderenuittenzichpositief.

33

Netzoalswijdatinonseigenmanifestdedenpleitdecommissievooreencurriculumwaarinmeerevenwichtigaandachtisvoorsocialisatieenpersoonsvorming,naastdenudominanteoriëntatieopkwalificatie.Hetspreektvoorzichdatwijdezebredereopvattingvanwatdeschoolisenzoumoetendoen,toejuichen.Ookhetideevaneenmeergelaagdcurriculum,meteenstevigverankerdkerndeelvooralleleerlingenenmetveelruimtevoorvariëteit,voorverbredingenverdiepingvoorsommigen,hadzouitonseigenmanifestkunnenkomen.(ReactieLeraar2032ophetHoofdlijnadvies,oktober2015)

OverhetproductdaternuligtdurfikweltestellendaterbinnenonzesectorVOveeldraagvlakisvoordevisievanhetPlatform.Dehoofdlijnenvanhetadvieswordenechtomarmd.Derobuustekern,ruimtevoorverbredingenverdieping,eenbeterebalanstussensocialisatie,burgerschap,cognitie,meeraandachtvoortoepassenvankennis.Aldieaspectenzittenerin.DaaraanheeftVO-Raadookweleenbijdragegeleverd.(CitaatuitinterviewmetrepresentantVO-raad,november2015)

EenvandelerenopleidersgafaandatzijdepuntendiezijhadingebrachtnietterugzaginhetHoofdlijnAdvies.Zijgafaanhierwelbegripvoortehebbenomdathaarpuntenvaneenandereordewaren.HetadviesvanhetPlatformwasveelabstracterdanhaarinbreng.OokderepresentantvanhetLAKSgafditaan.Ookscholierenhaddenveelconcretereinputaangeleverd.HetHoofdlijnadvieswasabstracterdandeantwoordendiescholierengavenopdevraagwatzijwildenlerenopschool.

NaastbijvalvoorhetHoofdlijnadviesvroegenallegeïnterviewdenookaandachtvoordevoorwaardenomdevoorstellenvanhetPlatformindepraktijktekunnenbrengen.Denoodzaakomdeleraarbijhetvervolgprocestebetrekkenwerdgenoemddoordesectorraden,oudersenleraren.Ooknoemdeallegeïnterviewdedatzijzelfbetrokkenwildezijnbijhetvervolg,hetzijdirect(Ouders&Onderwijs,LAKS,Onderwijscoöperatie,VO-raad,PO-raad,Leraar2032)hetzijmeerindirect,binnenhuneigenorganisatie(PwC,deSERenlerarenopleiders).

OokopleidersenstudentenvandelerarenopleidingbenadrukteninéénvandeconsulterendegesprekkenmethetPlatformdatdeleraarbetrokkenmoetzijnbijhetdoorvoerenvanveranderingen.OokdeVO-raadgafaandathetsuccesvanhetuiteindelijkeadviesstaatofvaltmetdematewaarinscholenen(vooral)lerareneigenaarwordenvandeinhoudvanhetonderwijs.DitbetekendevolgensdeVO-raaddatergeïnvesteerdmoetwordenincurriculumbewustzijneneigenaarschapvanlerarenoverhetcurriculum.OokdedeelnemersaandeminiconferentievandePO-raadenVO-raadinhetnajaarpleittenvoorhetvergrotenvandeprofessioneleruimtevoorleraren.DePO-raadgafaandatdeledenvandePO-raadzichwelkunnenvindenindehoofdlijnenmaarookkritischepuntenhebben.IndeschriftelijkereactiegingdePO-raadinopdeessentiëleconditiesdienodigzijnvoorderealisatievaneenkwalitatiefgoed,toekomstgericht,samenhangendendoorlopendonderwijsaanbod.Concreetwerdgenoemddateraandachtmoetkomenvoordeomgevingvandeschool,voordevoorschoolseperiodeendathetonderwijsbestelendeinspectieookmoetveranderen.Watbelanghebbendenvooralbezighield,washetvervolg.HetLAKS,deleerkrachten,deOnderwijscoöperatie,desectorraden,delerarenopleiders,PwC,deSERenEDventurezijnallenbenieuwdnaarwatergebeurtnadatheteindadviesisuitgebracht.

Eenuitdagingisomervoortezorgendatleraarbereiktwordtvoorhetvervolg.Wanthetgaateromhoehetadviesdadelijkneerslaatinhetprimaireproces.Hetisnietalleendeverantwoordelijkheidvandestaatssecretaris,maarvanalleactoreninhetspeelveld.Dusookvanlerarenzelf,omhierkennisvantenemen.Ookaandeschoolleiderenbestuurderomdingenmogelijktemaken.Erismeermassanodig,hiermoetenwemetelkaarvoorzorgen.(CitaatuitinterviewrepresentantOnderwijscoöperatie,november2015)

34

HetPlatformheeftzichaandeopdrachtgehouden.Maarerzijnnuvervolgstappennodig.Hetisnietzodaternueenadviesligtwaarmeescholenaandeslagkunnen.Erisnueenontwerpprocesnodig.Hierinmoetenvoornamelijkleraren,schoolleidersenbestuurderswordenbetrokkenomdatzijverantwoordelijkzijnvoordekwaliteitvanhetonderwijs.Zijmoetengaanbedenkenwathetadviesbetekentvoorhetonderwijsprogramma.Indeontwerpfasemoetwordengewerktaaneenvoorstelomtekomentotherijkingvandekerndoelen.(Citaat:InterviewmetrepresentantVO-raad,november2015)

NetalshetPlatformzagenookdegeïnterviewdebelanghebbendenhetalswinstdathetgesprekoverdeinhoudging.DeleerkrachtPOgafaandatwatheelpositiefisaanOnderwijs2032,dat“mensennupratenoverdeinhoudvanhetcurriculum”.

Debelanghebbendennoemdenookandereopbrengstenvandemaatschappelijkedialoog.VoordebelangenorganisatieszoalsVO-raad,PO-raad,LAKS,Ouders&ßOnderwijsmaarookvoorEDventure,deSERenPwCgeldtdatzijhunnetwerkhebbenkunnenuitbreidendoordeelnameaandedialoog.EDventurewaspositiefoverdebijeenkomstendiedeonderwijsadviesbureausmetelkaargeorganiseerdhadden.EDventurenoemdenietalleendeinhoudelijkeresultatenendeinspirerendegesprekkenalsopbrengst.Hetmetelkaarorganiserenvaneenlandelijkevenementhadookbijgedragenaandeeigenprofessioneleontwikkelingvandebetrokkenorganisatiesenmedewerkers.Hetwerdeensuccesgenoemdomdatdeelnemerskennisdeelden.OokdeSERnoemdehetbelangvankennisdelen,elkaarinspireren,netwerkenvergroten.PwCkeekeveneenspositiefterugopdeelnameaandemaatschappelijkedialoog.Volgensdezetweeorganisatieswarendebijeenkomstengeslaagdomdatdegoedemixvanmensenaantafelzatenervoldoenderuimtewasommetelkaarhetgezamenlijkedoel(beteronderwijs)tebespreken.

GedurendehetprocesraaktendelerarenendeberoepsgroeplerarenindevormvandeOnderwijscoöperatiesteedsmeerbijhetprocesbetrokken.DenoodzaakominhetvervolgtrajectmeerbetrokkenheidtecreërenbijdeberoepsgroeplerarenwerddoorzowelhetPlatformalsdeOnderwijscoöperatieerkend.DegeïnterviewdenuithetonderwijsveldgavenaandatbijlerarenmededankzijOnderwijs2032steedsmeercurriculumbewustzijnisgecreëerd.MededankzijICThebbenlerarenelkaarwetentevindenviaTwitter,blogs,digitalevragenlijstenendebatavonden.

5.3 ErvaringenenopbrengstennaheteindadviesDeopdrachtvanPlatformOnderwijs2032wasmethetuitbrengenvanheteindadviesop23januari2016afgerond.VolgenshetPlatformkonzowelhetHoofdlijnadviesalshetuiteindelijkeEindadviesrekenenopconstructieveinputenreactiesuithetonderwijsveldendaarbuiten.OokdeopdrachtgeversprakzichpositiefuitoverhetwerkvanhetPlatform.

HetPlatformiseringeslaagdominsamenwerkingmeteengrootaantalbetrokkeneneenvisieteformulerenentevervattenineenhelderadvies.Ditiseenknappeprestatiewaarvoorwaarderingopzijnplaatsis.Hetadviesdientalsbasisomtekomentoteenuitgebalanceerdtoekomstgerichtcurriculumdathelderheidbiedtoverwatleerlingenmoetenleren,waarinaandachtbestaatvoorvakoverstijgendevaardighedenenwaarbijlerarenenleerlingenmeerruimtehebbenvoorverdiepingenverbreding.(Citaatuitbriefvandestaatssecretarisalsreactieopheteindadvies,januari2016)

Hetadviesontvingpositievereacties.Belanghebbenden(zoalsdePO-raad,deVO-raad,hetLAKS,Ouders&Onderwijs)maaktenhunreactieopenbaarviaeigenkanalen,zoalshunwebsite,digitalenieuwsbrievenenverwezenernaarviaTwitterenFacebook.Op7maart2016kondigdedestaatssecretariszijnplannenvoorhetvervolgtrajectaan.

Indiezelfdeperiodebleekhetadvieswellichtminderbreedgedragendanwerdbeoogd.Dekritiekwas,metnamevanuithetonderwijsveld,datdocenteninonvoldoendematebetrokkenwarengeweestendateronvoldoendetijdwasgeweestomtediscussiërenoverdedenkrichtingvanhet

35

Platform.VoorwatbetreftinstemmingmethetadviesvanhetPlatformkanhetTweedekamerdebatvan9maart2016alseenmogelijkkantelpuntwordengezien.Interessantisteonderzoekenwathierinderolvansocialemediaisgeweest(zieookhoofdstuk6).VoorafgaandaanhetdebatindeTweedeKamervan9maart2016stuurdedeVO-raadsamenmetdePO-Raad,deAVSendeOnderwijs-coöperatieeenoproepaandeKameromvoortvarendeneensgezindaandeslagtegaanmethetontwerpenenontwikkelenvaneentoekomstgerichtcurriculumvoorhetfunderendonderwijs.

DevierpartijengevenaangezamenlijkdekoerstesteunendieinheteindadviesOnsOnderwijs2032isuitgezet.ZijconstaterendatdeopdrachtenaanpakvanhetPlatformOnderwijs2032heeftgeleidtoteenbredemaatschappelijkedialoogoverhet'waartoe'vanhetonderwijsendathetgesprekoverhetcurriculumvandetoekomstconstructiefisgevoerdmettalvanbelanghebbendenengeïnteresseerden.Dezeaanpakverdientnavolgingindevervolgfase.(CitaatuitbriefaandestaatssecretarisvanOnderwijscoöperatie,7maart2016)

NahetdebatinTweedekamertrokdeOnderwijscoöperatiehaarsteunin.

HetbestuurvandeOnderwijscoöperatiebepleitopbasisvanvoortschrijdendinzichtengezamenlijkoverlegeentussenfaseinhetprocesOnderwijs2032.DeOnderwijscoöperatiekomttotdezeafwegingomdatzehechtaanbreeddraagvlakondereneensterkerolvoorlerarenbijdeontwikkelingvanhetcurriculum.(CitaatuitbriefaandestaatssecretarisvanOnderwijscoöperatie,16maart2016)

Tweelid-organisatiesvandeOnderwijscoöperatie,BONendeAOb,kondennietinstemmendekoersvandestaatssecretarisvoorhetvervolgproces.OpdewebsitevanBONwerdvermelddatdebriefvandeOnderwijscoöperatiewaarindezeaangafmeetewillenwerkenaandeverdereontwikkelingvanOnderwijs2032volkomenonverwachtwas.

InzekerezinimpliceerdedebeweerdesteunvandeOCaanOnderwijs2032dusdatookBONhiermeeakkoordzouzijn.Wijkunnenugeruststellen.WijhebbenherhaaldelijkviaallerleimediaonsstandpuntoverOnderwijs2032vandedakengeschreeuwdendaarinishelemaalnietsgewijzigd.Sterkernog:mochthetmogelijkzijndanzijnwijdoordestoomwalsvandestaatssecretarisnogveelkritischeropditprojectgeworden.(CitaatvanwebsiteBON12maart2016)

OokopdewebsitevandeAObgeeftdevoorzitteraandathetgoedisom“zoafentoehetonderwijsprogrammategenhetlichttehouden”.MaardestemvandeleraarwerdvolgensdeAObslechtmeegenomen.Devoorzittergeeftaan:“wijwillenevenpasopdeplaatsmakeneneerstmetonzeledendiscussiërenoverdeprogrammavernieuwing”.

Hetlijktmisschienwelalsoferuitvoerigisgediscussieerd,maarwatergopvaltisdattussendeeersteschetsenheteindrapportwatpuntenenkomma’szijnverzet.Diediscussielijktdaaromnogalbeperkttezijngeweest.Jezietnualdeonrustopduikenopopiniepagina’svankrantenenbijonzeleden.Losdaarvanmoeterookeenduidelijksignaalwordenafgegeven.Ditproces,opwelkemanierdanook,vraagttijdvanlerarenenscholen.Dietijdomhetprogrammaaantepassenalsdatnodigis,moetenzijwelkrijgen.(CitaatvanwebsiteAOb,maart2016)

Op22april2016stuurdedeOnderwijscoöperatieopnieuweenbriefaandestaatssecretarismetdaarineenvoorsteloverhetvervolgvanOnderwijs2032.InhetvoorstelpleitdeOnderwijscoöperatievoorverdiepingenverbreding,waarinplaatsisvooreenprofessioneledialoogonderlerarenovercurriculumontwikkeling.OnderwerpvandezedialoogishetadviesvanhetplatformOnderwijs2032endewijzewaaropdebetrokkenheidvanlerarenbijdeherijkingvanhetcurriculumopbasisdaarvankanwordenvergroot.MetditvoorstelkomtdeOnderwijscoöperatietegemoetaanhetverzoekvandestaatssecretarisomtoteenaanpaktekomenvandevervolgfase.DestaatssecretarislietdeTweedeKamerkortdaaropperbriefwetenzichgoedtekunnenvindeninhetvoorstelvandeOnderwijscoöperatieendeafzonderlijkelid-organisaties.Op18mei2016volgdeopnieuweendebatindeTweedeKameroverOnderwijs2032.Deuitkomstvanhetdebatwasdatdestaatssecretarisdoorkangaanmetdeverdiepingsfase.Op7junigingdezefasedaadwerkelijkvanstart.Opde

36

websiteonsonderwijs2032.nlwerdvermelddatdeafspraakwerdgemaaktdatonderregievandeOnderwijscoöperatiemetlerarenoverhetadviesgesprokenzouwordenendateenbreedsamengestelderegiegroepzougaankijkennaardehaalbaarheidentoepasbaarheidvanhetadviesindepraktijkenwatdaarvoornodigis.Hieroverzouinnovember2016aandestaatssecretarisgerapporteerdworden.

37

6 Resultaten:FunctiesvanICTIndithoofdstukstaanderesultatenvanhetonderzoeknaardefunctiesdieICTindemaatschappelijkedialooghebbenvervuld(deelvragen4,5,6).DeresultatenzijngeordendnaarfunctievanICT-toepassingen(ziehoofdstuk3,Tabel4).

6.1 DelenvaninformatieoverdeinhoudenhetprocesPlatform

DewerkwijzevanhetPlatformwasomzoveelmogelijkaantesluitenbijinitiatievenenpartijeninhetonderwijsveld.OnderdeelvandezewerkwijzewasdeICT-infrastructuurvandezebelanghebbendenintezettenominformatieoverdeinhoudenhetprocestedelen.DaarnaastwildehetPlatformookzelfICT-toepassingeninzettenomdesamenlevingteinformerenoverdemaatschappelijkedialoog.

HetPlatformheefteenICT-infrastructuurspecifiekvoorOnderwijs2032ingericht.VoorOnderwijs2032werdeenwebsiteontwikkeld,eenTwitteraccounteneenFacebookpaginaaangemaaktenwerdendigitalenieuwsbrievenverstuurd.Dewebsiteonsonderwijs2032.nlendeFacebookpaginawarenbelangrijkebronnenvaninformatieoverdeinhoudenhetprocesrondomdemaatschappelijkedialoog.OpdewebsitestonduitlegoverdesamenstellingendewerkwijzevanhetPlatformenwerdenaankondigingenvanevenementenenactiviteitengeplaatst.Opdewebsitestondallebenodigdeinformatieomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoog.Belanghebbendengebruiktendewebsiteonsonderwijs2032.nlalsvindplaatsvoorinformatiediezijinhuneigenbijeenkomstengebruikten.

OpTwitterenFacebookwerdenaankondigingenvanevenementengeplaatst.Zowerdindedialoogfaseinformatiegedeeldoverhoegeïnteresseerdenmeekondenpraten(bijvoorbeelddoortereagerenopstellingenopdesite,ofdoorgebruiktemakenvandevragensetsoverdedriethema’sofdoornaarbijeenkomstentegaandiezijnvermeldindeonlineagenda).Viadigitalenieuwsbrievenwerdenbelangstellendenopdehoogtegehoudenvanhetprocesendeinhoudvandemaatschappelijkedialoog.Ookopdewebsitevanonsonderwijs2032werdviaeentijdlijnaangegevenwelkebijeenkomstenenactiviteitenerhaddenplaatsgevonden.

Belanghebbenden

Belanghebbendenhebbengebruikgemaaktvan#onderwijs2032ominformatietedelenoverdeinhoudenhetproces.DaarnaastheefteenaantalgeïnterviewdebelanghebbendenzoalsdeVO-Raad,PO-raad,LAKS,Ouders&Onderwijs,SER,EDventureenPwChunICT-infrastructuuringezetominformatieoverdeinhoudenhetprocestedelen.Deintensiteitenkwaliteitwaarmeeditgebeurdeverschildeperbelanghebbende.MetnamedewebsitesvandeVO-raadendePO-raadhebbendezefunctiegedurendehetprocesvervuld.OpdezewebsiteswasnietalleeninformatietevindenoverhuneigenactiviteiteneninbrengrondomOnderwijs2032maarstondookveelinformatieoverhetprocesinhetalgemeen.Dewebsitesvananderebelanghebbenden(Ouders&Onderwijs,EDventure,PwC,SER,LAKSenOnderwijscoöperatie)haddenvooraldefunctievanvindplaatsvaninformatieoverdeeigenbijdragenaandedialoogdiedeorganisatiesnamensdeachterbanofnamenshuneigenorganisatiehaddeningestuurd.BelanghebbendenzoalsdeSER,deVO-raad,dePO-raad,Ouders&Onderwijs,LAKShebbenookviaanderedigitalekanalenTwitter,digitalenieuwsbrieveninformatiegedeeld.Voordezeorganisatiesgeldtdatzijvooraldekanalenhebbengebruiktdiezijnormaalgesprokenookgebruikenomcontacttehebbenmethunachterban.Intabel18wordtdituitgesplitstnaarinformatieoverinhoudenproces.

38

Tabel18:InformatiefunctieperbelanghebbendeBelanghebbende Informerenoverdeinhoud InformerenoverhetprocesLAKS Gedeeltelijketransparantiemetbetrekkingtot

eigenbijdragenaandialoog(datwilzeggendatnietallebijdragenopdewebsitewerdengezet)

Informatievooralgerichtopeigenactiviteiten(scholierencongressen)

Onderwijscoöperatie/inderolvanfaciliterenvanLeraar2032

Onderwijscoöperatieheeftgeeneigenbijdragegeleverdaandedialoog.GedeeltelijketransparantiemetbetrekkingtotbijdragendiedoorOnderwijscoöperatiezijngefaciliteerd(reacties/blogsstaanopanderefora)Blogsvanleraren

Beperkteinformatieoverhetproces.BeperktzichvooralinhetbegintoteenoproeptotdeelnameaandeenquêtevanLeraar2032

Ouders&Onderwijs Blogsvanouders Beknopteinformatieoverhoeouderskunnendeelnemen

PO-Raad InformatieoverdevraagvanhetPlatformendeachtergrondvanOnderwijs2032InhoudelijkebijdragenvanPO-RaadaanPlatform2032

Uptodateinformatieoverhetverloopvandemaatschappelijkedialoog

VO-Raad InformatieoverdevraagvanhetPlatformendeachtergrondvanOnderwijs2032InhoudelijkebijdragenvanVO-raadaanPlatform2032

Uptodateinformatieoverhetverloopvanhetproces

PwC Vindplaatsvanresultatenvaneigenactiviteitenenrapport

Informatieovertotstandkomingvaneigenadvies

SER Vindplaatsvanresultatenvanbijeenkomsteneneigenbijdrageindevormvanadvies

InformatievooralgerichtopeigenprocesenminderopdatvanhetPlatform

EDventure Vindplaatsvanresultatenvaneigenbijeenkomsten

Vindplaatsvaninformatieovereigenactiviteiten

Overigegeïnterviewden(leraren,lerarenopleiders,scholier)

Nvt(nietonderzocht) Nvt(nietonderzocht)

6.2 BevorderenvandemocratischverloopPlatform

Beoogdwerdomzowelonlinealsofflinededialoogtevoeren.DiverseICT-toepassingenwerdeningerichtomhetmogelijktemakenomveelverschillendegroepenmensenopeenlaagdrempeligemaniertebetrekken.Viadewebsiteonsonderwijs2032.nlwerddesamenlevinguitgenodigdomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoog.Bezoekerskondenreagerenopdesitevanonsonderwijs2032.nlopvragenoverthema’sdiesamenhingenmetdevraagvanhetPlatform(verdeeldoverdedriehoofddoelenvanonderwijs).Daarnaastwaserdemogelijkheidomderesultatenvaneigenactiviteitenopeenonlineformulierintevullen.Hoewelheteendialoogsitewerdgenoemd,werddesitevanonsonderwijs2032.nlgebruiktomreactiesachtertelatenzonderdatdaareenechtedialooguitontstond.Inhoudelijkegesprekkenindesamenlevingvondenechterofflineplaats.Uitdequickscanvanberichtenmet#onderwijs2032komtnaarvorendaterweleengroeplerarenisdieinhoudelijkediscussiesmetelkaarvoerenopdiverseinternetforavooronderwijsthema’s.Ditbeeldwordtgedeelddooreenvandegeïnterviewdelerareneneenlerarenopleider.

Opdewebsiteonsonderwijs2032.nl,opTwitterenopFacebookheefthetPlatformregelmatiggepost.Opdewebsiteonsonderwijs2032werdtijdensdeconsultatiefaseeenlijstmettwitterupdatesmettweetsmet#onderwijs2032enreactiesdaaropgeplaatst.Hetdoelwasommeer

39

informatieteachterhalenenmensendiereageerdenopdesitewedervragentestellenomzodedialoogteverdiepen.Belanghebbenden

Deonlinedialoogvondplaatsopdewebsitevanonsonderwijs2032.nlmaarookoponlineplatformsvanbelanghebbenden.DewijzewaaropbelanghebbendenhunachterbanbetrokkenbijdedialoogverschildeenwasmedeafhankelijkvandeICT-infrastructuurendebeschikbaremiddelen(tijd/geld/mensen).Belanghebbendenhebbenpollsendigitalevragenlijstenuitgestuurdtijdensdedialoogfase.ZoheefthetLAKSheeftineendigitalepollVMBO-leerlingengevraagdommeetedenkenoverhetonderwijsvandetoekomst.OokLeraar2032heeftvoorafgaandaanhunbijdragedemeningvandocentengepeildmeteendigitaleenquête.OuderskondenreagerenmeteenblogopdesitevanOuders&Onderwijs.Ooklerarenhebbengeblogdopverschillendesites.EDventure,hetLAKSenOuders&OnderwijshebbentijdensdeconsultatiefaseviadigitaleenquêtesachterhaaldofhunachterbanzichherkendeinhetHoofdlijnadvies.Intabel19wordtdevormvandeelnametoegelicht.Daarnaastzijnmetnamedocentenbereiktviadiverseforawaaropdocentenactiefzijn.OrganisatieszoalsdeSERenPwCbodengeenmogelijkhedenomonlinebijtedragenaandedialoog.

Tabel19:DoorbelanghebbendengebodenmogelijkhedenomdeeltenemenviaICT

Belanghebbenden Oproepomdeeltenemenaandialoog DeelnameviaeigensiteOnderwijscoöperatie Ja(deelnameinitiatiefLeraar2032) Ja(onlineenquêteLeraar2032)LAKS Ja(oproepommeetewerkenaan

adviesvangerstraject)Nee(beslotenPoll)

Ouders&Onderwijs Ja(doortereagerenopsitevanO&Oofopsitevanonsonderwijs2032)

Ja(onlineformulieralsreactieoptussenrapport)enblogs

PO-raad Ja(eigenevenementenenverwijzennaaronsonderwijs2032)

Nee

VO-raad Ja(eigenevenementenenverwijzennaaronsonderwijs2032)

Nee

PwC Nee NeeSER Nee NeeEDventure Ja(uitnodigingvooronderwijsdebattenen

enquête)Ja(onlineenquêteovertussenrapport)

Individueleleerlingen,lerarenenlerarenopleiders

Nietonderzocht Nietonderzocht

ZowelhetLAKSenOuders&Onderwijsgavenaandathunindrukwasdatscholierenen(metnamelaagopgeleideenallochtone)ouderssocialemedia,zoalsTwitterenFacebook,nietvoorinhoudelijkedoelenzoalsOnderwijs2032gebruiken.Degeïnterviewdelerarengavenaandatzijnietdachtendatleraren–opeengroeponderwijsvernieuwersenopiniemakersna-actiefhaddendeelgenomenaanhetdebatviaTwitterenFacebook.DegeïnterviewdeleerkrachtPOgafaandatvolgenshaarereenzicheenkleinemaarwelinspirerendegroepactiefisopTwitterendatTwitterveelkennisontsluit.MaarhetisvolgenshaarnietzodatwateropTwitterverschijnt“demeningvandedoorsneeleraarvertegenwoordigt”.

MeerspecifieknoemteenaantalgeïnterviewdendefunctievanTwitter.AlhoewelTwitterdemogelijkheidbiedtommensentemobiliserenenomdeeigenmeningteventilerenenzichinhetdebattemengen,noemdeeenaantalbelanghebbendenookdegevaren.VolgenshetLAKSwerddedialoogdoorbepaaldegroepenmetnamedegenedieactiefwarenopTwitter“gekaapt”.Devraaggingoverhet‘wat’maarmededankzijsocialemediaginghetoverallerleianderethema’swaaronderderolvandeleraarendeinrichtingvanhetonderwijs.OokuithetinterviewmeteenvandeadviesvangerskwamnaarvorendatTwitterniethetjuistemediumisomscholierentebereiken.

40

DaarnaastkaninrelatietotdefunctievanICTomhetdemocratischverloopvanhetprocesteondersteunen,derolvandesocialemediabijdekantelingvandestemmingnaheteindadviesnietonbesprokenblijven.Voor23januari2016wasdestemmingnogpositiefoverheteindadvies.IndemaandendaarnakwamermetnameviasocialemediamaardaaruitvolgendookviatraditionelemediasteedsmeerkritiekopdeinhoudvanheteindadviesenhetproceszoalsuitgevoerddoorhetPlatform.Hierinspeeldedewijzewaaropnaarbepaaldethema’swordtgekeken(framing)zoalshetideedatkennisenvakkenverdwijnenendatergeendraagvlakzouzijnonderlerareneenbelangrijkerol.

6.3 TransparantieendaardoorlegitimeringPlatform

ToepassingenvanICTkunnenwordeningezetomdetransparantievanhetprocestebevorderenendeuitkomstenvandemaatschappelijkedialoogtelegitimeren.InheteersteverslagdathetPlatformopdewebsitezettestond:“DeuitkomstenvandedialoogkomenopdeagendavandeiederePlatformvergaderingterug.Ingesprekgaanbetekentnietalleeninformatieophalen,maarookzichtbaarmakenwatermetdeuitkomstengebeurt”.HetPlatformhadbijzijnaantredentransparantiebeloofdomnaafloopvaneenPlatformvergaderingeenterugkoppelingtegeven.DeambitievandevoorzittervanhetPlatformwas:“Dedialoogmoettransparantentoegankelijkzijnenalleopiniesmoetenwordenmeegenomen”.

GedurendededialoogfasezettehetPlatformdewebsiteinomterugtekoppelen.DitdeedhetPlatformdoordeverslagenvandePlatformvergaderingenteplaatsenopdewebsite.Devraagiswelofhiermeededialoogtransparantis.Denadrukvandewebsitelagmeerbijhetopgangbrengen/houdenvandeonlinediscussieoverdevragenvanhetPlatformaandesamenlevingmetbetrekkingtotdedriehoofddoelenvanonderwijs.

Pasna1oktober2015werdopeenmeerinzichtelijkewijzeopenheidgegevenoverdebijeenkomstenenactiviteitendieinhetverledenhaddenplaatsgevondenenmetnamedebijdragendieanderenhaddengeleverd.TegelijkmethetplaatsenvanhetHoofdlijnadvieskwamereentijdlijnonlinemetdaarineenhelderoverzichtvaneengrootaantalbijeenkomstenendaarbijhorendelinksnaarrapporten/artikelendiewarenmeegenomendoorhetPlatform.OokwerddeanalysevandebijdragenaandedialoogfasediewasuitgevoerdinopdrachtvanhetPlatformopenbaargemaakt.

ViadewebsiteheefthetPlatformopenheidverschaftoverheteigenbesluitvormingsproces.VanzesbijeenkomstenvandePlatformledenzijnverslagenopdewebsitegeplaatst.Naanalysevandeinhoudvandezeverslagenkangeconcludeerdwordendatergeenvolledigedeopenheidwasoverdebesluitvorming.Denadrukligtmeeropdeinformatiefunctiedanopdeverantwoordingvankeuzes.Ditgeldtookvoordenieuwsbrieven.DaarnaastzijnverslagenopenbaargemaaktvanschoolbezoekendiehetPlatformheeftafgelegdtijdensdeconsultatiefase.Ookhierbijgeldtdathetvooralinformatieveverslagenzijn.Daarbijzijnervanveelbijeenkomstendiewelwarenaangekondigdopdewebsitegeenverslagengemaakt(ofwelgemaaktmaarnietopenbaargemaakt).

Hetgebrekaantransparantiekreegkritiekindesocialeentraditionelemedia.GezienwerddathetPlatformveelbijdragenhadontvangen,maarminderduidelijkwaswatdeoverwegingenwarenvanhetPlatformombepaaldekeuzestemaken.Verschillendegeïnterviewdebelanghebbendenmetwiegesprokenisvoordatheteindadviesuitisgebrachtnoemdenhetbelangvantransparantie.ZijgavenalsadviesaanhetPlatformominheteindadviesduidelijktemakenwelkeafwegingenwarengemaakt,bijvoorbeelddekeuzevoorEngelsingroep1.DegeïnterviewdeleerkrachtPOzeihierover:

41

“Bijiederekeuzezouaangegevenmoetenwordenwaardatvandaankomt:Isdatafkomstiguitdemaatschappelijkedialoog,uitdeonderwijspraktijk,uitdewetenschapofisdateenmening?Hetis[bijhettussenadvies]nietaltijdduidelijkopbasisvanwelkeargumentenbepaaldepunteninhetadvieszijngekomen”.

Belanghebbenden

BelanghebbendenhebbenhuneigenachterbanviaeigenICT-infrastructuur(zoalswebsite,digitalenieuwsbrieven,tweetsenfacebookberichten)opdehoogtegebrachtvanhetHoofdlijnadviesenvandereactiedezijzelfhaddengeschreven.MetnamedePO-raadendeVO-raadhebbenhunachterbanviadewebsiteensocialemediazoalsTwittercontinueopdehoogtegehoudenvandebijdragendiedeorganisatienamensdeachterbanhadgestuurdaanhetPlatform.BelanghebbendenzoalsOuders&OnderwijsenhetLAKSgebruiktenICTomaanhunachterban(respectievelijkoudersenleerlingen)telatenziendatdeorganisatiezichhadingezetomeeninhoudelijkebijdragenteleverennamensdeachterban.DeSERpubliceerdeopdewebsitezowelderesultatenvandeverkenningssessiesmetwetenschappers,bedrijfslevenenonderwijsveld(alsadviezenaandeSER)alshetbriefadviesvandeSERaanhetPlatform(medegebaseerdopdezeresultaten).

6.4 ICTalsinstrumentvooranalyseUitditonderzoekkomteenvierdefunctievanICTnaarvoren.ICTisbelangrijkgeblekenalsanalyse-instrument.Uitdeanalysevandebijdragenaandedialoogisveelwaardevolleinformatieopgehaaldoverhetaantalreactiespermedium,welkebelanghebbendenhebbendeelgenomen,welkethema’saanbodkwamenenhoehetdebatverliepindetijd.DeanalysesbodenveelaanknopingspuntenvoorhetPlatformvoordeeropvolgendefase.Zobleekuitdeanalysevandebrainstormfasedatbepaaldegroepenzichtijdensdebrainstormfasenognieterghaddengemengdinhetdebat.IndedialoogfasekonhetPlatformhieropinspelendoorextraintezettenophetachterhalenvandemeningvanscholierendoormiddelvanadviesvangerstrajecten.

DankzijICTishetmogelijkgeweestomdegrotehoeveelheiduiteenlopendevoorstellenteinventariseren.Inderapportenvandeanalysevandebijdragenaandemaatschappelijkedialoogwordtgerapporteerdoverdewerkwijze.DebijdragenviaTwittervormdehetstartpuntvoordestructureringvanalleberichtgeving.Indeanalysevandebijdragenaandedialoogfaseisopgenomen:“Doormiddelvantekstherkenningssoftwarezijntweetsmetsoortgelijkeinhoudgeclusterd.Hiermeeisdetotaledatasetaantweetsteruggebrachttotenkelehonderdenclustersmetvergelijkbareinhoud”.(Analysevandedialoogfase,2015,p.9)Uithetrapportblijktdatopbasishiervanthema’senonderwerpenzijngeïdentificeerd.Nadateendefinitievestructuurwasvastgestelddiebestonduitvijfinhoudelijkethema’szijndebijdrageningedeeld.

Uithetrapportmetdaarindeanalysevandebijdragenaandedialoogfaseblijktdatdezethema’snietallemaaleendirectverbandhaddenmetdevraagnaardeinhoudvanhetonderwijs.Eenvandethema’swasDynamiekindesamenlevingendeanderewasConditiesvoorgoedonderwijs.Inhetrapportisvermelddatallebijdragenzijngelezenenvanallebijdrageneenlogischverhaalisgemaakt.Inhetrapportisvermelddat:“doordeanalyseopdezemaniertestructureren,kondenbijdragenvanverschillendebronnenelkaargoedaanvullen.”(Analysevandialoogfase,2015,p.10)

Doordatallebijdragendankzijtechnieksnelopthema’sgecodeerdkondenworden,bleekhetmogelijkomhierinpatronentevindenenheldereoverzichtentemakenvanallewensenvanuitdesamenleving.OpbasishiervanconstateerdehetPlatforminhetHoofdlijnadviesdater“inhoofdlijneneengedeeldbeeldbestaatoverdatgenewatbelangrijkisvoortoekomstgericht

42

onderwijs”.(Hoofdlijnadvies,2015,p.3).UitdegesprekkenmethetSecretariaatvanhetPlatformkwamnaarvorendathetvoorhetSecretariaatookmogelijkwasomhetgedragvanbezoekersopdewebsiteteanalyseren.OpbasisvandezeanalyseskonhetPlatformbepaaldeactiviteitenontplooien,bijvoorbeeldeenbelanghebbendeuitnodigenvooreengesprekomdediscussieofflinevoorttezettenofkonhetPlatformderichtingvanhetdebatproberentebeïnvloeden(bijvoorbeelddooryoutubefilmpjesteplaatsenwaarinPlatformledenuitleggevenoverbepaaldekeuzesdiezijngemaakt).

43

7 Conclusies,discussieenmogelijkeleerpuntenHetdoelvanditonderzoekwasominzichttekrijgenindewerkwijzerondomenopbrengstenvandemaatschappelijkedialoog.Inditonderzoekstonddevolgendevraagcentraal:“HoeheefthetPlatformOnderwijs2032hetprocesendeinhoudvandemaatschappelijkedialoogoverdeinhoudvanhetprimairenvoortgezetonderwijsbenaderdentotwelkeervaringenenopbrengstenheeftditgeleid?”Opbasisvandebeschrijvingvandebeoogdeenuitgevoerdewerkwijzeendeervaringenenopbrengstenkunnenlessengetrokkenwordenvoordetoekomstwatbetreftinrichtingvandergelijkeprocessen.Indithoofdstukwordeneerstdevoornaamsteconclusiesbehandeld.Vervolgenswordenindediscussieeenaantalopmerkingenvanuithetperspectiefvancurriculumontwikkelingstheoriegeplaatst.Totslotwordenerzevenleerpuntengenoemd.

7.1 ConclusiesBenaderingvancurriculumontwikkeling

BeoogdewerkwijzevanhetPlatform

DetaakvanhetPlatformwasomopbasisvaneenbreedmaatschappelijkdebattoteengedragenvisieopeentoekomstgerichtcurriculumtekomen(Eindadvies,p.64).IndedialoogfasewildehetPlatformzoveelmogelijkmensenmeetelatendenkenendiversedoelgroepentebetrekken.HetPlatformbeoogdewatbetreftdeinhouddedialoogvooralterichtenopdedriehoofddoelenvanhetonderwijs.IndeconsultatiefasehadhetPlatformdeintentieingesprektegaanoverdehoofdlijnenvanhetadvies.HetPlatformbeoogdespecifiekefeedbacktevragenvandesamenlevingenmetnamevanlerarenenscholen.UitgevoerdewerkwijzevanhetPlatformVoorhetPlatformwashetvanbelangomantwoordtekrijgenopdevragenoverwatdeinhoudmoetzijnvaneentoekomstgerichtcurriculum.HetPlatformstuurdededialoogopinhouddoorbelanghebbendentevragenomhunmeningtegevenoverdedriekerndoelenvanonderwijs.DitdeedhetPlatformdoorvragensetstemakenvoordiversedoelgroepenensturendevragentestellenopdewebsite.DesturingopbetrokkenheidrichttezichophetgenererenvanbredeinputuitdesamenlevingopbasiswaarvanhetPlatformhetadviesheeftgeschreven.HetPlatformdeedditdooreenopenuitnodigingaandesamenleving,dooraantesluitenbijinitiatievenvanpartijendiealactiefzijninhetonderwijsveld(bijvoorbeelddesectorraden,SER,LAKS),endoorvoorbepaaldegroepen(bijvoorbeeldleerlingen)gerichteactiviteitenteorganiseren/faciliteren.IndeconsultatiefasevroeghetPlatformgerichtfeedbackvanmetnamehetonderwijsveld.HeteindresultaatvanhetproceswaseeneindadviesdathetPlatform“opbasisvanderesultatenvandedialoog,dehuidigestandvanzakeninhetNederlandseonderwijs,wetenschappelijkeinzichtenenopvoorbeeldenvananderelanden”heeftuitgebracht.(Eindrapport,23januari2016,p.12).UitdeanalysevandeinhoudelijkebijdragenaandemaatschappelijkedialoogconcludeerthetPlatformdatdeinbrengindemaatschappelijkedialoogrijkendiverswas,maarophoofdlijnengelijkgestemdalshetgaatomdeuitgangspuntenvantoekomstgerichtonderwijs.(Eindadvies,2016,p.21)

44

BeoogdeenuitgevoerdewerkwijzevanbelanghebbendenDeuitnodigingomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoogwasaaniedereengericht.Uithetuitgevoerdeonderzoekkomenverschillendefactorennaarvorendiemogelijkeenrolhebbengespeeldindewijzeenhetmomentvandeelnameaandedialoog.Tijd,prioriteitdiedevraagvanhetPlatformkreegtenopzichtevanaleigengeplandewerkzaamhedeneneigenagendapunten,middelen,contactenmaarookeigendrijfverenenincentiveshebbenmogelijkerwijsinvloedgehadopdebetrokkenheidvanbelanghebbendenbijhetproces.Sommigebelanghebbenden(desectorraden)warengedurende(envoorafgaandaan)hetheleprocesbetrokken.Zijkondenmederichtinggevenaandeformuleringvandevraagstellingenaanhetproces,mededankzijhunafvaardiginginhetSecretariaatvanhetPlatform.Anderebelanghebbendenwarenweliswaarineenvroegstadiumopdehoogtevandedialoog,maarhaddenminderinvloedophetproceszelf(zoalsOnderwijscoöperatie,SER,LAKS).Eenderdegroepvanbelanghebbendenwerdtijdensdedialoogfaseexplicietbetrokkenmetdevraagomeenbijdrageteleveren(zoalswetenschappers,EDventure,Ouders&Onderwijs).Vananderenwerdveronderstelddatzijzelfgehoorzoudengevenaandeoproepaandesamenleving(bijvoorbeeldleraren).Eenenkelegroepbelanghebbenden(bijvoorbeelddelerarenopleidingen)brachtennietietsgezamenlijksintijdensdedialoogfasemaarnamenpasdeeltijdensdeconsultatiefase,waarzijopinitiatiefvanhetPlatformwerdenbevraagd.VoorscholierenorganiseerdehetPlatformzelfactiviteiten(dezogenaamdeadviesvangertrajecten)waardoorookzijhunstemkondenlatenhoren.BelangenorganisatieszoalsOuders&Onderwijs,desectorraden,LAKShebbenophuneigenwijzehunachterbangedurendehetproceserbijbetrokkenvoorinputtijdensdedialoogfaseenvoorfeedbacktijdensdeconsultatiefase.Bijverschillendebelanghebbenden(ouders,leerlingenenleraren)luktehetbereikenvandeachterbanmindergoeddanbeoogd.TijdensdedialoogfasegingendegesprekkendiedegeïnterviewdebelanghebbendenvoerdenmethunachterbanvooraloverhuneigeninterpretatievandevraagvanhetPlatform.Hetgingoverthema’sdieaanslotenbijhuninteressesenwerkagenda's.Ditblijktookuitdebijdragenvandediversebelanghebbenden.Devormvrijheidlietdittoe.IndeconsultatiefasegingendegesprekkenvooraloverdedenkrichtingvanhetPlatformendegevolgendaarvan.Dezegesprekkenvondenvooralplaatsopscholen,opinitiatiefvanhetPlatform.DaarnaastontvinghetPlatformveelreactiesvanuitdesamenlevingophetHoofdlijnadvies.ErvaringenvanhetPlatformHetPlatformuittezichinhetEindadviespositiefoverhetproces.HetPlatformconcludeerdeopbasisvandecontinueanalysesvandebijdragenaandemaatschappelijkedialoogdathetbeeldoverdatgenewatbelangrijkisvoortoekomstgerichtonderwijseenbreedgedragenbasishad.VoorhetPlatformwarendereactiesdiehetPlatformtijdensdeconsultatiefasekreegeenbevestigingvoorvansteunvoorhetadvies.DaarnaastgafhetPlatformaandateenvandebelangrijksteopbrengstenvanhetprocesisdatbelanghebbendenbinnendeeigengroepmaarookonderlingmetelkaarhetgesprekzijnaangegaanoverdeinhoudvanhetonderwijs.ErvaringenvangeïnterviewdebelanghebbendenOverhetalgemeenzijndegeïnterviewdebelanghebbendenpositiefoverdewerkwijzevanhetPlatform.Positievepuntendieindeinterviewswerdengenoemdzijndeonafhankelijkheidvanhet

45

PlatformendewijzewaarophetPlatformheeftgeluisterdnaardemeningvanbelanghebbenden,degebodendiversiteitinmanierenomdeeltenemen(onlineenoffline)endegebodenmogelijkheidomfeedbacktegevenopdevoorlopigedenkrichtingvanhetPlatformzoalsverwoordinhetHoofdlijnadvies.NaastinputvoorhetadviesheeftdemaatschappelijkedialoognogeenbelangrijkeopbrengstgehadvolgenshetPlatformendegeïnterviewdebelanghebbenden:nognooiteerderisinNederlanddoorzoveelpartijenoverdeinhoudvanhetonderwijsgesproken.Kanttekeningenplaatstenbelanghebbendenbijdeverantwoordingvandegemaaktekeuzesinhetadvies,hetgebrekaanduidelijkheidoverhetvervolg.Kritiekvanuithetonderwijsveldbetrofmetnamehetfeitdatdeberoepsgroeplerarennietdirect/onvoldoendebetrokkenwasbijhetproces.MaarookwerddevisievanhetPlatformoptoekomstgerichtonderwijsendedaaruitinogenvanhetPlatformvoortvloeiendekeuzevoordeinhoudvanhetcurriculumnietdoorallepartijeninhetonderwijsveldgedeeld.FunctiesvanICTErwerdeninditonderzoekvierfunctiesvanICTonderscheiden:delenvaninformatieoverdedialoog,deelnameaandedialoogbevorderen,transparantieoverhetprocesbevorderenenhetprocesondersteunendooranalysesvanhetprocesendebijdragen.DiverseICT-toepassingen(websites,Twitter,Facebookendigitalenieuwsbrieven)hebbeneenbelangrijkerolvervuldinhetinformerenvandesamenlevingoverhetprocesendeinhoudvandemaatschappelijkedialoog.DoordeinzetvandezeICT-toepassingenwasdedrempelombijtedragenaandedialooglaag.Ditblijktuitdegrotehoeveelheidtweets,blogs,reactiesopsites,etc.Deinzetvandezemiddelenhadechterookongewensteneveneffecten.TeneerstezijnhetbepaaldebelanghebbendendiegebruikmakenvanICT-toepassingen.Anderegroepenzoalsouders,leerlingenenlerarendoendatniet/minder.Bovendienheefthetonlinedebat,vooralnadepublicatievanhetHoofdlijnadviesennogsterkernahetEindadviesinvloedgehadopderichtingvanhetdebatinhetalgemeen.OokheeftICTeenrolgespeeldinhetbevorderenvantransparantievanhetprocesendaardoorlegitimeringvandeuitkomsten.GedurendehetproceswerdenICT-toepassingensteedsmeerbenutomeenbijdrageteleverenaanopenheidoverhetproces.Indeconsultatiefasewerddewebsite,onderandereviadetijdlijn,devindplaatsvoorhetadviesenvoorinformatieoverdeafwegingendiehetPlatformheeftgemaakt.Informatieoverdebijdragenaandedialoogindevormvaneenanalysevandeonderzoeksresultatenwerdviadewebsiteontsloten.MetbehulpvanICT-toepassingenwerdhetmogelijkomdebijdragenvanallebelanghebbendenteanalyserenenteclusteren.DankzijICTkondenpatroneninhetdebatwordenblootgelegdenframeseninvloedrijkepersonenopgespoord.DeanalysesvandebijdragenaandemaatschappelijkedialoogzijneenbelangrijkebronvaninformatiegeweestvoorhetPlatformenondersteundehetPlatformbijhetstructurerenvandedialoogenhetschrijvenvanhetadvies.Uithetonderzoekkomtnaarvorendatdeonlinedialoog,nietzozeerviadewebsitevanhetPlatformheeftplaatsgevonden,maarvooralookopforavanbelanghebbendenzelf.OokbelanghebbendenhebbeninmeerofminderemateICT-toepassingeningezetomdezelfdefunctiestebereiken,zoalsbijvoorbeeldhetinformerenvanhuneigenachterban.OverhetalgemeenhebbendebelanghebbendengebruikgemaaktvanbestaandeICT-toepassingen,dienormaalgesprokenookwerdeningezetombelanghebbendentebereiken.WatprecieshetbereikisvandeICT-toepassingenperbelanghebbendeisnietonderzocht.

46

Totslot

Ditonderzoekheeftzijnbeperkingen.Doordebeperkteomvangvanhetonderzoekkondenwijslechtsvertegenwoordigersvanbelanghebbendenraadplegenennieteenrepresentatievesteekproef.Wijhebbenditbezwaarverkleinddoorinonzeselectievanrepresentantenuitdrukkelijktekiezenvoorvertegenwoordigersdieeengoedbeeldhebbenvandeopvattingenvanhunachterban.VooreenoverzichtvanalleactiviteitenenbijeenkomstendiehebbenplaatsgevondenenallebijdragendiezijningediendverwijzenwijnaardeoverzichtendiezijngemaaktinopdrachtvanhetPlatform(www.onsonderwijs2032.nl.)Eenanderebeperkingvanhetonderzoekisdathetalleengerichtisopbelanghebbendendiehebbendeelgenomenaandedialoog.Wijzijnnietnagegaanwaarombepaaldegroepenniethebbendeelgenomenaandemaatschappelijkedialoog.Hetzouinteressantkunnenzijnomdezegroepenineenvervolgstudiealsnogtebetrekken.Enerzijdsomtezienofzijnogeenanderlichtwerpenopdematerie.Anderzijdsomteachterhalenhoedezegroepenindetoekomstwelbereiktkunnenwordenenhoeervoorgezorgdkanwordendatzijactiefgaandeelnemenaandedialoog.Indezestudieismetnamegebruikgemaaktvancurriculumtheoriealsconceptueelkadervandestudie.MetnamealshetgaatoverdeinzetvanICTinhetpubliekedebatradenwijaanomnaasthetgebruikvancurriculumtheorie,invervolgonderzoekookliteratuuroverdeliberatievedemocratieendeinvloedvanICT-toepassingenoppubliekedebattentebetrekken.

7.2 DiscussieDetaakaanhetPlatformwasommeteengedragenvisietekomenopeentoekomstgerichtcurriculumopbasisvaneenbreedmaatschappelijkdebat.Deopdrachtwasominheteindadviesophoofdlijnenantwoordtegevenopvragenoverdeinhoudvaneentoekomstgerichtcurriculumendaarbijdrieperspectieven(dedriekerndoelenvanonderwijs)tebelichten.Opbasisvandetheorievoorcurriculumontwikkelingkanhieruitopgemaaktwordendatdegewensteuitkomstzowelinternconsistentalsexternconsistentzoumoetenzijn.UitdebeschrijvingenvandewerkwijzevanhetPlatformblijktookdaterzowelelementenvandesystematischealsdedeliberatievebenaderingteherkennenzijn.IndezeparagraafwordengekekennaardekeuzesvoorwatbetreftdewerkwijzediehetPlatformheeftgemaaktomtothetEindadviestekomen.Daarnaastwordtgekekennaardeuitvoeringvandewerkwijze.BetrokkenheidvandesamenlevingDeopdrachtaanhetPlatformwasomdemaatschappelijkedialoogteverdiepen,teverbredenenrichtingtegevenendaarbijzoveelmogelijkmensentebetrekken.DeuitnodigingvanhetPlatformomdeeltenemenaandemaatschappelijkedialoogwasaaniedereenindesamenlevinggericht.Gesteldkanwordendatiedereendekeuzehadomdeeltenemen.UitdeopbrengstenvandedialoogblijktdatveelbelanghebbendenzonderactievetussenkomstvanhetPlatformhunbijdragehebbengeleverd.HetPlatformfungeerdeindatgevalalsbrievenbus.UitdeanalysevandebijdragendiehetPlatformheeftontvangenenopbasisvandeinformatieopdewebsite(waareengrootaantalbijeenkomstenstaatvermeldopeentijdlijn)kanvastgesteldwordendathetPlatformnietpassiefheeftafgewacht.HetPlatformheeftzichindekortetijddiehethadzeeringespannenomtevoldoenaandeopdrachtomeenbreedmaatschappelijkdebattevoeren.

47

PassendbijdesystematischebenaderingheefthetPlatformeensturenderolgespeeldbijhetbetrekkenvanbelanghebbenden.HetPlatformheefterbijvoorbeeldvoorgekozenomzoveelmogelijkaantesluitenbijorganisatiesdiealactiefwareninhetonderwijsveld.DaarnaastheefthetPlatformovereenkomstigdeopdrachtvandestaatssecretariszichzeeringespannenomdeinbrengenbetrokkenheidvanjongerentefaciliteren.Indeinterviewswerdeenaantaldrempelverhogendefactorengenoemdvoordeelnameaandedialoog.Erwasgeensprakevaneenlevelplayingfield.VerklaringenhiervoorliggenvooreengrootdeelbuitendeinvloedvanhetPlatform.Belanghebbendenblekennietallemaaloverdetijd,hetjuistenetwerk,dejuisteinformatieendemeestgeschikteinfrastructuurtebeschikkenomoptimaaldeeltenemenaandemaatschappelijkedialoog.Daarnaastwildenverschillendebelanghebbendenniet(meteen)deelnemenaandedialoog.Sommigebelanghebbendenvoeldenzichvanhetbeginafaaneigenaarvandevraagstelling.DesectorradenwarenalvoordelanceringvanhetPlatformbetrokkenbijhetproces.Zijhaddenmeegedachtoverdeprobleemsituatie,deformuleringvandevraagendemogelijkeoplossingsrichtingen.Ookwaserverschilindematewaarindebelanghebbendendirecteinvloedhaddenophetprocesendeinhoudvandedialoog.LerarenendeOnderwijscoöperatiehaddenalsbelangrijkstekritiekdatdeberoepsgroeplerarenonvoldoendewasbetrokkenbijdeinrichtingenuitvoeringvanhetproces.ErzatenweliswaartweelerareninhetPlatformmaarzijzatendaarnietnamensdeberoepsgroep.InhetSecretariaatvanhetPlatformzatgeenrepresentantvandeberoepsgroepleraren,terwijlweldesectorradenindehetSecretariaatvertegenwoordigdwaren.Devraagofervoldoendebetrokkenheidisgegenereerdisnieteenduidigtebeantwoorden.Dewoorden‘breed’en‘gedragen’komenopheelveelverschillendemanierenterugindebrievenvandestaatssecretarisenvanhetPlatform.Gaathetnuombreeddedialoogaangaanofomeenbreeddraagvlakterealiseren?HetwoordbreedkanslaanopdeinputdiehetPlatformkreegvaneengrotediversiteitaangroepenindesamenlevingalsopdraagvlakvoorhetadvies.DiscrepantietussenopdrachtaanhetPlatformendevraagaandesamenlevingVoorhetPlatformwarendeopbrengstenvandedialoogslechtséénvandebronnenwaarophetPlatformheteindadvieszoubaseren.Uitdereactiesindesamenlevingnapublicatievanheteindadvieskomtnaarvorendatmenindesamenlevingblijkbaaronvoldoendewistdatookwetenschappelijkeinzichtenzoudenwordengebruikt.DaarbijiserdiscrepantietussendeopdrachtaanhetPlatformomtekomentoteenvisieopkenmerkenvantoekomstgerichtonderwijsendeconcretevraagdieaandesamenlevingisgesteld;namelijkwelkekennisenvaardighedenhebbenleerlingennodigomvolwaardiginonze(toekomstige)samenlevingteparticiperen.Devolgordelijktbepalendindebeeldvorming.HetPlatformpleitinzijnEindadviesvooreenbepaaldeinvullingvanhetcurriculumomhunvisieoptoekomstgerichtonderwijsmogelijktemaken(p.8).DevraagdiegesteldmoetwordenisofdevisiebreedgedragenisenofdedaaruitinhetoogvanhetPlatformvoortvloeiendekeuzesvoordeinhoudvanhetcurriculumbreedgedragenzijn.Belanghebbendenhebbenvaakconcreteinvullingengegevenaandeinhoudvanhetcurriculummaarziendezenietteruginheteindadvies.Vooreendeelisdatuitteleggen:hetadviesistenslotteeenvisieendaarmeeabstract.HetPlatformheefthetzichmoeilijkgemaaktdoornaastabstractietochookenkelezeerconcreteaanbevelingentedoen(zoalsvroegbeginnenmetEngels,inhettussenrapportstondzelfsEngelsvanafgroep1).

48

OnderwerpvandeliberatieEenkenmerkvandedeliberatievebenaderingisdatontwerpersenbelanghebbendenhunvisienaarvorenbrengenopdeprobleemsituatie.Zeproberenhierovereenstemmingovertebereikenengaandanopzoeknaaroplossingen.Uitditonderzoekkomtnaarvorendathetgesprekmetsommigebelanghebbendenoverdeprobleemsituatieging.Metanderenginghetmeeroveroplossingen.Degesprekkengingenbovendiennietaltijdoverhetzelfdevraagstuk.Devraagisoferwelvoldoendetijdisbesteedaaneengedeeldeanalysevanhetprobleemvanhethuidigecurriculum.Devolgordelijktcruciaal.Naeengedeeldeanalysevanhetprobleemkunnendejuistevragenwordengesteldomaanbelanghebbendenvoorteleggen.Doordateenduidelijkeafbakeningontbrakendeelnemersnietdezelfdedefinitiesentaalgebruikten,wordtdeindrukgewektdathetmoeilijkwasommetelkaaringesprektegaanentotovereenstemmingtekomenoverdeprobleemsituatieendevragendiedaarvoorbeantwoordmoetenwordenomhetprobleemoptelossen.Beoogdwerdeendialoogoverdeinhoudvanhetcurriculum,gerichtopdedriekerndoelenvanonderwijs.Devraagdieaandesamenlevingwerdgesteldwasomantwoordtegevenopdevraag“Welkekennisenvaardighedenmoetenleerlingenlerenopschoolomklaartezijnvoordetoekomst.”Dezevraagwerdalinnovember2014gelanceerddoordestaatssecretaris.Indepraktijkgingdedialoogovermeerdandezevraagenwerddefocusvandedialoogbreder(envager).Inderapportenmetdaarindeanalysevandebijdragenaandedialoogwordtdegebodenvormvrijheidalseenbelangrijkeoorzaakgenoemdvoorhetverschiltussendevraagdiewerdgesteldendevraagwaaroverwerdgesproken(p.5).Erkangesteldwordendathiersprakeisvaneentradeoff.EnerzijdspastevormvrijheidbijdewerkwijzevanhetPlatformomaantesluitenbijbestaandepartijeneninitiatieveninhetonderwijsveldeninhetruimtebiedenaaneigenaarschapenbetrokkenheidbijhetvraagstuk.AnderzijdsheeftvormvrijheidookgezorgdvoorvrijheidwatbetreftopvattingvandeinhoudelijkevraagvanhetPlatform.Belanghebbenden,zoalsdelerarenmaarookdesectorraden,verlegdendefocusvanhetdebatnaarproblemendiezijzelfsignaleerden.Degesprekkengingendaardoornietalleenoverdeinhoudvanhetonderwijsmaarbijvoorbeeldookoverderolvandeleraarinhetcurriculumontwikkelingsprocesenoverdeinrichtingvanhetonderwijs.Doordecomplexiteitvanhetvraagstukvondmenhetmoeilijkomde‘wat’-vraaglostezienvande‘hoe’-vraag.Aandeinvullingvandevraagblijktaldat-hoewelingrotelijnenoverdezelfdethema’sisgesproken-dedeelnemendepartijenalleneenvariantopdevraagvanhetPlatformhebbenbesproken.BijdragendieingingenopanderevragendandievanhetPlatformzijntochmeegenomenindeanalysevandebijdragenendaardoortochbijhetPlatformterechtgekomen.Uitonsonderzoekblijktdatnietiedereendezelfdevraagheeftbeantwoord.Datnietiedereendezelfdevraagheeft(willen)beantwoorden,kanookverklaardwordendoorhetfeitdatnietallebelanghebbendenbetrokkenwarenbijdeformuleringvandevraagstellingennietallebelanghebbendenvoldoendetijdenruimtehaddenommeetedenkenmetdeoplossingsrichtingen.HetprobleemwaaraangewerktzouwordenviadedialoogwasalvoordelanceringvanPlatformOnderwijs2032vastgesteld(opbasisvanrapportenvanonderanderedeWRR,deOnderwijsraadenopbasisvanoverleggentussenhetMinisterievanOCWendesectorraden).Degedegenanalysevandeuitdagingenindesamenlevingenopdearbeidsmarktdiealsbasisvoordemaatschappelijkedialoogzoumoetendienen(briefvan17november2014,p.6)wasalgedaanvoordatdedialoogdaadwerkelijkbegon.Uithetonderzoekblijktdateenaantalbelanghebbenden(SER,PwC)alsnoggevraagdisomeenbijdrageteleverenaandeprobleemanalyse,maardatbelangengroepenalsdeOnderwijscoöperatie,LAKSenOuders&Onderwijs,EDventure

49

vooralwerdengevraagdomhunachterbanbijdedialoogtebetrekkenomantwoordtegevenopdevraagvanhetPlatform.Opdeachtergrondvandemaatschappelijkedialoogspeeldeeendiscussieoverheteigenaarschapvanhetcurriculummee:waaromwordtdezevraagaandehelesamenlevinggesteldennietexplicietaandeberoepsgroep?Inhetonderwijsveldleefdedeopvattingdatheteenprofessioneledialoogzoumoetenzijninplaatsvaneenmaatschappelijkedialoog.TransparantievanstandpuntenenlegitimeringvanuitkomstenBijeendeliberatievebenaderingpastdatdemeestrelevanteinformatieoverdevoorkeurenvandeverschillendebetrokkenennaarbovenkomentijdenshetdeliberatieproces.Devisiesenopvattingenvanbelanghebbendenzijnopenbaar.Omdatdegesprekspartnersopzoekgaannaargedeeldewaardenzullenbelanghebbendenhunpunteninbrengenenverdedigen.HetPlatformsprakindebeginfasedeambitieuitomtezorgenvooreendialoogdietransparantzouzijn.DevraagisofdeopenheiddiehetPlatformheeftverschaft,heeftgeleidtoteentransparantedialoogwaarbijallebelanghebbendenargumentenvooriedereenzichtbaarhebbenkunnenuitwisselen.WathetPlatformheeftgedaanisopenbarebijdragenzichtbaarmakenophunwebsite.Detijdlijnopdewebsitegafeenindrukvandediversiteitendeinhoudvaneengrootaantalbijdragen.Openheidoverwatermetdeuitkomstenvandedialoogisgebeurd,heefthetPlatformopverschillendemanierenverschaft.HetPlatformheeftverslagenvanPlatformvergaderingenopenbaargemaaktenheefttussentijdseenHoofdlijnadviesuitgebrachtwaaropiedereenfeedbackkongeven.OokheefthetPlatformdeanalysesvandebijdragendiehetPlatformontvingopenbaargemaakt.DezeinformatiegeeftinzichtindeafwegingendiehetPlatformheeftgemaakt.UitdeanalysevandeinhoudelijkebijdragenaandemaatschappelijkedialoogconcludeerthetPlatformdatdeinbrengindemaatschappelijkedialoogrijkendiverswas,maarophoofdlijnengelijkgestemdalshetgaatomdeuitgangspuntenvantoekomstgerichtonderwijs.(Eindadvies,2016,p.21)Devisieisgedragenentotstandgekomenopbasisvaneenbreedmaatschappelijkdebat,aldushetPlatform.Hoeweluitdeanalyserapportenblijktdaterinderdaadgesprekkenhebbenplaatsgevondentussenorganisatiesenhunachterbanentussengroepenbelanghebbendenkomteruitdedatavanditonderzoekgeenbeeldnaarvorenvanmensendiemetelkaardelibererenenonderhandelenomechttoteengemeenschappelijkevisietekomen.Uitdedatagebruiktvoorditonderzoekblijktdatopbijeenkomstendenadrukvoorallagopuitwisselenvanmeningenenvisies(“verkenningen”)endatdeinhoudvanhetgesprekopdebijeenkomstenrelatiefbreedwas.DitbetekentdatdedeelnemersaandebijeenkomstenvanbijvoorbeeldEDventureenderondetafelgesprekkenvanPwCendeSERniethebbenervareneengezamenlijkbeeldtehebbenontwikkeld.DedatauitonsonderzoeklatenziendatbelanghebbendenwelhebbenervarendatzehetPlatformvaninputhebbenkunnenvoorzien,maarhetontbrakaan(concrete)terugkoppelingvanhetPlatformopdieinput.DeindrukblijftbestaandathetPlatformheeftgeluisterdenbinnenskamersheeftgedelibereerd.DeoverwegingenombepaaldekeuzestemakeninhetEindadvieszijnmindertransparant.Veelbelanghebbendenhebbendeelgenomenaandemaatschappelijkedialoogmaarziennietgoedterugwatnupreciesmethuninbrengisgedaan.

50

BeïnvloedenvanrichtingvanhetdebatBijdesystematischebenaderingpastdathetPlatformeensterksturenderolheeftwatbetreftdeinhoudvandedialoog.Detaakwastenslotteomantwoordtekrijgenopeenaantalspecifiekevragenomtrentdeinhoudvaneentoekomstgerichtcurriculum.ICT-toepassingenhebbeneenbelangrijkerolgehadinderichtingdiehetdebatopging.Devraagisofhetmogelijkisomeendebatwaaraaniedereenkandeelnementeregisseren.DevraagisofhetPlatformhetdebatactievereenandererichtingophadkunnensturen,bijvoorbeelddoormeeropenheidtegevenoverdegesprekkendiezijngevoerdmet‘tegenstanders’endoorbijvoorbeeld‘communitymanagers’actieverhetverloopvandedialoogtelatenbijsturen.

7.3 Mogelijkeleerpunten

Deresultatenvanditonderzoekleidentoteenaantalmogelijklessenvoordeinrichtingvaneenmaatschappelijkedialooggerichtopeengedeeldevisieophetcurriculumvandetoekomst.

1. Omtevoorkomendatdediscussiegaatoverwieereigenaarisvanhetcurriculum,inplaatsvanoverhetcurriculumzelfishetaantebevelenomdedirectbelanghebbendenbijdeuitkomstvandedialoogeenexplicieteroltegevenindeorganisatievanhetprocesvandemaatschappelijkedialoog.Ditgeldtinelkegevalvoordevertegenwoordigersvandeberoepsgroepleraren.

2. Omdebetrokkenheidbijdemaatschappelijkedialoogtevergrotenishetontwikkelenvaneengezamenlijkeprobleemanalyseen-definitie(deformuleringvandevraagstellingopbasisvaneengedeeldeprobleemanalyse)vangrootbelang.Hetisdaaromaantebevelenditonderdeeloptenemenalseerstefaseindemaatschappelijkedialoog.

3. Omervoortezorgendatalleinputuitdemaatschappelijkedialoogvanwaardeisvoor

visievormingishetvanbelangdatdeinhoudelijkefocusvandedialoogvoorallebetrokkenenheldereneenduidigis.Dithoeftdevrijheidvandevormwaarindedialoogwordtgevoerddoordebetrokkenennietindewegtestaan.

4. Omtoteengedragenengedeeldevisietekomenishetbelangrijkdatdedeelnemersaandedialoognaasthetleverenvaninputvoordevisieookactiefbetrokkenwordenbijhetprocesvanvisievorming.DitzoukunnendoorDelphi-achtigetechniekentegebruikentijdensdeconsultatiefase.

5. Hetadviesbeoogteengedragenvisieophetcurriculumvandetoekomsttebiedendatrichting

geeftaantoekomstigebeslissingenoverdeherijkingvanhetcurriculum.Hetisdaaromaantebevelenomdevisieconsequentophoofdlijnenteformulerenenmogelijkeuitwerkingenervantebewarenvoordefasewaarindevisienadergeconcretiseerdwordt.

6. Omervoortezorgendathetprocestransparantverlooptishetvanbelangdatallebetrokkenenheldervoorogenhebbenwelkebronnengebruiktzullenwordenbijdeuiteindelijkevisievorming.Naast(tussen)opbrengstenvandedialoog,betrofhetindezedialoogookderesultatenvanwetenschappelijkeonderzoek,gesprekkenmetwetenschappersenervaringenuithetbuitenland.Nietalleinhoudvandezebijeenkomstenengesprekkenisgedeeld.

51

7. Hetisonmogelijkomongenuanceerdebijdragenaanhetdebatviasocialemediatevoorkomen.Dooractiefenexpliciettijdensennaafloopvandedialoogtesturenopdefocusvandedialoogendoornuanceaantebrengenindediscussiekunnencommunitymanagersongenuanceerdebijdragenneutraliseren.

52

Bronnen voor documentanalyse

PlatformOnderwijs2032

-HoofdlijnAdvies:eenvoorstel.PlatformOnderwijs2032,1oktober2015

-OnsOnderwijs2032:eindadvies.PlatformOnderwijs2032,23januari2016(onsonderwijs2032.nl/advies)

-VerslagbrainstormOnderwijs2032(emmaonderzoekt.nl,2015).

-AnalysedialoogOnderwijs2032,uitgevoerdinopdrachtvanPlatformOnderwijs2032,uitgebrachtop1oktober2015(onsonderwijs2032.nl/traject)

-AnalyseconsultatiefaseOnderwijs2032,uitgevoerdinopdrachtvanPlatformOnderwijs2032,uitgebrachtna23januari2016(onsonderwijs2032.nl/traject)

-PlatformOnderwijs2032,vragensetsvoordialoogfase

-PlatformOnderwijs2032,kaartensetHoofdlijnadvies,15oktober2015

-VerslagenvanzesPlatformvergaderingenvan12februari2015,19maart2015,23april2015,11juni2015,8juli2015,29oktober2015(onsonderwijs2032.nl/traject)

-Digitalenieuwsbrieven10april2015,23april2015,16juni2015,3oktober2015(onsonderwijs2032.nl/traject)

-VerslagenvanbezoekenvanPlatformOnderwijs2032aanscholentijdensconsultatiefase(onsonderwijs2032.nl/traject)

MinisterievanOnderwijsCultuur&Wetenschappen

-Dekker,S.(2014,17november).Toekomstgerichtfunderendonderwijs[Kamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2014/11/17/kamerbrief-over-toekomstgericht-funderend-onderwijs

-Dekker,S.(2015,12januari).Aanpak#Onderwijs2032:toekomstgerichtfunderendonderwijsKamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs-2032/documenten/kamerstukken/2015/10/01/kamerbrief-over-tussenstand-onderwijs2032-toekomstgericht-funderend-onderwijs

-Dekker,S.(2015,2februari).TweedeKamer,vergaderjaar2014–2015,31293,nr.232.PrimairOnderwijs.

-Dekker,S.(2015,1oktober).TussenstandOnderwijs2032:toekomstgerichtfunderendonderwijs[Kamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs-2032/documenten/kamerstukken/2015/10/01/kamerbrief-over-tussenstand-onderwijs2032-toekomstgericht-funderend-onderwijs

-Dekker,S.(2016,23januari).BeleidsreactieophetadviesvanhetPlatformOnderwijs2032[Kamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs-2032/documenten/kamerstukken/2016/01/23/kamerbrief-met-beleidsreactie-op-het-advies-van-het-platform-onderwijs2032

53

-Dekker,S.(2016,7maart).Samenstellingvanhetontwerpteam2032[Kamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs-2032/documenten/kamerstukken/2016/03/07/kamerbrief-over-de-samenstelling-van-het-ontwerpteam2032

-Dekker,S.(2016,4april).UitlijningvervolgaanpakOnderwijs2032[Kamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs2032/documenten/kamerstukken/2016/04/04/kamerbrief-uitlijning-vervolgaanpak-onderwijs2032

-Dekker,S.(2016,4april).VerzoekominrichtingvervolgfaseOnderwijs2032.Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs-2032/documenten/brieven/2016/04/04/afschrift-brief-over-verzoek-om-inrichting-vervolgfase-onderwijs2032

-Dekker,S.(2016,22april).VoorstelvervolgOnderwijs2032[Kamerbrief].Geraadpleegdvanhttps://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderwijs-2032/documenten/kamerstukken/2016/04/22/kamerbrief-voorstel-vervolg-onderwijs2032

Scholieren

-Presentatievanadviesvangers,25september2015(videoverslagviaonsonderwijs2032/traject)

Ouders

-AlgemeenDagblad(ad.nl,17oktober2015):Enquête:Ouderswillenmeervakkeninhetbasisonderwijs.

Kennisomgeving(lerarenopleiders)

-AmberWalraven(amberwalraven.edublogs.org,7oktober2015):#Onderwijs2032endelerarenopleiding….

-GerdaGeerdink,JeannetteGeldens,PaulHennissen,LidewijvanKatwijk,BobKoster,JeroenOnstenk,IetjePauw,AnjeRos,MarcoSnoekenMirandaTimmermans(10november2015):Dekernopgavenbijhetopleidenvanleraren:kwalificatie,socialisatieenpersoonsvormingvanleerlingen,studentenenlerarenopleiders.

Belangenorganisatiesinhetonderwijsveld

-AVS,Onderwijscoöperatie,VO-raad,PO-raadBriefaanVastecommissieOCWoverHoofdlijnendebatoverhetadviesvanPlatformOnderwijs2032,7maart2016

-AlgemeneOnderwijsbond(aob.nl,5november2015),inbrengAOBconsultatiefase

-AOb(aob.nl,10november2015):AObwildatlerarenmeepratenovernieuwcurriculum

-BeterOnderwijsNederland(beterondewijsnederland.nl,25oktober2015):Oudewijninnieuwezakken(beteronderwijsnederland.nl).

54

-BeterOnderwijsNederland(bon.nl,12maart2016):BONwas,isenblijfttegenOnderwijs2032.

-LandelijkActieKomiteeScholieren(laks.nl,juni2015):Scholierencongressen.Eindrapportage2014-2015.

-LAKS(oktober2015):ReactievanLAKSophettussenrapportOnderwijs2032

-LAKS(16november2015):Resultatendigitalevragenlijstachterbanonderwijs2032.

-LAKS(laks.nl,17februari2016):ReactievanLAKSopeindadviesOnderwijs2032

-NationaleJeugdRaad,VerslagNationaalJeugddebat2015van20april2015

-MariekeBoon(oudersonderwijs.nl,30juni2015):Oudersbiedenhuninbrengaandialoog#onderwijs2032aan.

-Ouders&Onderwijs(oudersonderwijs.nl,2015):Kernboodschapouders#onderwijs2032.

-Onderwijscoöperatie,BriefaanMinisterievanOCW,ProcesOnderwijs2032,16maart2016

-Onderwijscoöperatie,BriefaanMinisterievanOCW,Procesvoorstel,22april2016

-PlatformLeraar2032(onderwijscoöperatie.nl,juni2015):Inhetcurriculumtoontzichdemeester!Overcurriculumdynamiekendemocratischeprofessionalisering[manifestleraar#2032].

-PlatformLeraar2032(alderikvisser.blogspot.nl,13oktober2015):Curriculum:systematiekendynamiek.Reactie#Leraar2032ophetadviesvandeCommissieSchnabel.

-PO-Raad(30november2015):ReactiePO-RaadopHoofdlijnadviesplatformOnderwijs2032.

-SimoneWalvisch(poraad.nl,18november2015):SimoneWalvisch:Eenevenwichtigonderwijsstelsel.

-PO-raad(po-raad.nl,23januari2016):Eindadvies#Onderwijs2032:Scholenenschoolbesturenmoetennuderegiekrijgen.

-VO-raad(2015):Hetonderwijsvandetoekomststaatmiddenindesamenleving.BijdragevandeVO-raadaandediscussieoverhetcurriculum2032

-VO-raad(vo-raad.nl,1oktober2015):LerarenteamsindehoofdrolbijCurriculum2032

-VO-raad(vo-raad.nl,6december2015):Scholenenlerarenteamsindehoofdrolinhetonderwijsvandetoekomst.

-VO-raad(vo-raad,nl,16december2015):curriculumherzieningbreekijzervooronderwijsvernieuwing

-VO-raad(vo-raad.nl,23januari2016):persbericht:omarmpleidooiincurriculumadviesvoorruimteinexamineringenneemmaatwerkalsuitgangspuntbijherontwerp.

Maatschappelijkeomgeving

-PricewaterhouseCoopers(PwC)(februari2015):Vandaagwerkenaan(je)nieuwetalentenvanmorgen.Detoekomstvanhetonderwijsvanuiteenbreedperspectief-eeneersteaanzet.

55

-PricewaterhouseCoopers(juli2015):Onderwijsvoordetoekomstigearbeidsmarkt.Rondetafelgesprekkenoverdetoekomstvandearbeidsmarkt.Geraadpleegdvan:http://www.pwc.nl/nl/publicaties/onderwijs-voor-de-toekomstige-arbeidsmarkt.html

-Sociaal-EconomischeRaad(ser.nl,16februari2015):Discussiepaperskillsvandetoekomst.

-Sociaal-EconomischeRaadHoelerenwijindetoekomst?VerslagvandeSER-dialoogbijenkomstenoverlerenindetoekomst,2015

-Sociaal-EconomischeRaad(ser.nl,29juni2015):BriefadviesLereninhetfunderendonderwijsvandetoekomst.

Ondersteunendeorganisaties

-EDventure(edventure.nl,juni2015):Landelijkdebat‘OnsOnderwijs2032’28mei2015.

Bezochtebijeenkomsten

-PresentatieHoofdlijnadvies,1oktober2015(vialivestream)

-PresentatieEindadvies,23januari2016(vialivestream)

-LandelijkOnderwijsdebatEDventure,DeBalieAmsterdam,28mei2015

-CongresKwaliteitvanhetOnderwijs,25juni2015

-OnderwijsfestivalopDeParadeinAmsterdam,17augustus2015

-DebatLeraar2032,DeBalieAmsterdam,24augustus2015

-Lerarencongres,7oktober2015

-GesprekmetvasteKamercommissieOnderwijs,CultuurenWetenschap,15oktober2015(vialivestream).

-BijeenkomstmetmaatschappelijkeencultureleorganisatiesinUtrecht,13november2015.

-ConferentieSLOinUtrecht,10december2015.

-CongresvanBeterOnderwijsNederland,2016

Geïnterviewdepersoneninnovemberendecember2015

-VertegenwoordigervanEDventure,LAKS,Onderwijscoöperatie,Ouders&Onderwijs,PO-Raad,PriceWaterhouseCoopers,VO-Raad,Sociaal-EconomischeRaadenleerkrachtPO(verbondenaanbelangenorganisatiesvoorleerkrachten),leerkrachtVO(vertegenwoordigervanLeraar2032),lerarenopleiders,leerling(vertegenwoordigervanadviesvangers)enlidPlatformOnsOnderwijs2032.

NietindeanalyseopgenomenmaarwelrelevantomcontexttebiedenwarendegesprekkenmetdeledenvanhetSecretariaat,demedewerkersvanOCW,diverseouders,leerlingen,docentenenwetenschappers.

56

Socialemedia

Voorhetonderzoekiseenquickscanuitgevoerdvanalletweetsmetdaarindehashtag#Onderwijs2032.

Geraadpleegdewebsites

Geraadpleegdewebsites:www.aob.nl,www.bon.nl,www.edventure.nu,www.laks.nl,www.onderwijscooperatie.nl,www.oudersonderwijs.nl,www.po-raad.nl,www.pwc.nl,www.vo-raad.nl,www.ser.nl,www.slo.nl,www.onsonderwijs2032.nl

57

Literatuur

Akker,J.vanden,Kuiper,W.enNieveen,N.(2012).Bruggenslaantussenbeleid,praktijkenwetenschapincurriculumontwikkelingen-onderzoek.PedagogischeStudiën89,399-410.

CommissieDijsselbloem(2008).Tijdvooronderwijs.TweedeKamervergaderjaar2007-2008,31007,No.6.DenHaag.

Kessels,J.W.M.(1993).Towardsdesignstandardsforcurriculumconsistencyincorporateeducation.Proefschrift,Enschede:UniversiteitvanTwente

Kessels,J.&Plomp,T.(1999).Asystematicandrelationalappraochtotobtainingcurriculumconsistencyincorporateeducation.JournalofCurriculumstudies31(6),679-709.

Onderwijsraad(2014).Eeneigentijdscurriculum.DenHaag:Onderwijsraad

Onderwijsraad(2015).Meerjarenagenda2015-2020,Werkprogramma2016.DenHaag:Onderwijsraad.

Nieveen,N.,Fisser,P.,Muller.A.,Voogt,J.(2014).Createthedebate:Towardsasetofdesignprinciplesfornationalcurriculumdebatesanddialogueswithtechnologysupport.Enschede:SLO

Thijs,A.,&vandenAkker,J.(red)(2009)LeerplaninOntwikkeling.Enschede:SLO.

RaadvoorMaatschappelijkeOntwikkeling(2011).Denieuweregelsvanhetspel.Internetenpubliekdebat.DenHaag:RMO.

SLO(2014).Leerplanvoorhetfunderendonderwijsvandetoekomst.Enschede:SLO.

Visscher-Voerman,I.&Gustafson,K.L.(2004).Paradigmsinthetheoryandpracticeofeducationandtrainingdesign.EducationalTechnologyResearch&Development,52(2),69-89.

Voogt,J.(2014).CurriculumenICTIttakestwototango.Oratie519.Amsterdam:UniversiteitvanAmsterdam.

Walker,D.F.(1971).Anaturalisticmodelforcurriculumdevelopment.TheSchoolReview,80(1),51-65.

WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid(2013).Naareenlerendeeconomie.InvestereninhetverdienvermogeninNederland.Amsterdam:AmsterdamUniversityPress.

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Onderwijs 2032 ... · Onderwijs 2032: Onderzoek naar...

Documents

Transcript of UvA-DARE (Digital Academic Repository) Onderwijs 2032 ... · Onderwijs 2032: Onderzoek naar...