1

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument

Mini-Mental State Examination (MMSE)

15 april 2011

Review:

1) L van den Beuken, J Huijskens, L Nicolaes

2) E v Engelen

Invoer : E v Engelen

1 Algemene gegevens

Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën

Lichaamsregio

Algemeen, overig, ongespecificeerd

Aandoening

(ICD)

Psychische stoornissen en gedragsstoornissen, Mentale achteruitgang

Domein

‘Menselijk

functioneren’

(ICF)

Mentale functies

Korte beschrijving De Mini-Mental State Examinition is een instrument gebruikt voor het screenen

van cognitieve beperkingen bij ouderen.1 De test evalueert de cognitieve functies: oriëntatie, geheugen,

concentratie, taal en praxis. Een lage score op de MMSE komt overeen met een laag cognitief niveau.

Naast de originele versie van de MMSE is er ook een gestandaardiseerde versie beschikbaar. Het

verschil met de oorspronkelijke test is dat er meer specifieke instructies worden gegeven om de schaal

toe te passen en te scoren. 2

Doelgroep Ouderen

Auteur:

Oorspronkelijke versie Folstein (1975) 3

Nederlandse versie RM Kok, FRJ Verhey, 2002 (gestandaardiseerde versie) 4

2 Doel van het meetinstrument

Inventariserend

2

3 Soort/ Vorm van het meetinstrument

Vragenlijst

Opbouw totaal 24 items, subcategorie 1 (11 items); 2 (2 items); 3 (3 items); 4 (1 item); 5 (6 items); 6

(1 item); 7 (= totaalscore).

Invulinstructie Open vragen te beantwoorden door de patiënt en enkele problemen op te lossen door

de patiënt.

Meetniveau per item:wijze score (0-5) meetniveau ordinaal

Meetniveau totaalscore: (0-30) meetniveau interval

4 Verkrijgbaarheid

Opvraagbaar bij www.meetinstrumentenzorg.nl

Geschatte kosten Gratis te downloaden

Copyright ja

5 Methodologische kwaliteit

Interne consistentie

Tabel 1:Studies naar de interne consistentie van de MMSE 5

Studie Studie gebied N Alpha

Holzer, Tischler, Leaf,

and Myers (1984)

Gemeenschap 4,917 .77 (Overall)

..43 (Orientation)

.82 (Registration)

.54 (Recall)

.50 (Language)

—

(Attention/Calculation)

Kay et al. (1985) Gemeenschap 274 .68

Foreman (1987) Normale, delirium, en

dementie patiënten

66 .96

Jorm, Scott, Henderson,

and Kay (1988)

Gemeenschap 269 .54 a

.65 b

Albert and Cohen (1992) Dementie en onbekende 40

Unknown

.56

.90 c

Tombaugh, McDowell,

Kristjansson, and Hubley

(1996)

Gemeenschap 406

119

.62 (Normals)

.81 (Alzheimers)

Hopp, Dixon, Grut, and

Backman (1997)

Gemeenschap 44 .31-.52 (Range over five

occasions)

a. Gebaseerd op deelnemers met een opleidingsniveau van meer dan de achtste klas

b. Gebaseerd op deelnemers met een opleidingsniveau lager dan of gelijk aan de achtste klas.

c. Een onbekend aantal ongeïdentificeerde participants was toegevoegd aan de originele dementie steekproef (n = 40), dus

de totale grootte van de steekproef gebruikt. om deze reden is ook het alpha coëfficiënt onbekend.

3

Reproduceerbaarheid

Betrouwbaarheid (reliability)

Gehele lijst:

Test-hertest gegevens uit de review van Tombaugh en Mc Intyre over een

periode van 26 jaar: correlaties tussen 0.38 en 0.99 (hertest interval < 2

maanden) 6

Test-hertest (1-week test-hertest interval): P: patiënten uit de klinische setting,

correlatie significant en hoog (.90 tot .97, P < 0.001) 7

Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid:

P: wassenen ouder dan 48 jaar, correlatie ICC 0.69 8

P: patienten met neurologische beperkingen, Kappa 0.63 9

P: Personen met een grotere kans op dementie, correlatie ICC 0.87 10

Overeenkomst (agreement)

Validiteit

Content validity

Criterion validity

Volgens Wind et al is de sensitiviteit en specificiteit van de MMSE voor dementie zijn redelijk tot

hoog: vooral patiënten met een matige tot ernstige cognitieve stoornis onderscheidt de MMSE goed

van cognitief gezonde personen. Voor lichte cognitieve stoornissen is de MMSE minder sensitief 11

De MMSE is vergeleken met de klinische diagnose: sensitiviteit 87% en een specificiteit van 89%. 12

De MMSE is vergleken met de cognitieve beperkingen na een CVA: Optimaal cutoff < 24:

sensitiviteit 88% en een specificiteit van 62%. 13

Een afkappunt van 25 op de MMSE heeft een sensitiviteit van 43.3% en een specificiteit van 90.4%

voor het opsporen van cognitieve beperkingen. Bij een afkappunt van 21 is de sensitiviteit 13.1% en

de specificiteit van 100% 14

Construct validity

Correlatie met Minimum Data Set (MDS): (Rs), N=140, P: patiënten met Alzheimer: - 0.45 15

Correlatie met “The Sweet 16”: (Rs), N=774, P: patiënten na acute opname: 0.94 12

Correlatie met CAMCOG: (Rs), N=169, P: CVA-patiënten: 0.66 and 0.69 16

Correlatie met O-Log en Cog-Log : (Rp), N=45, P: neurorevalidanten:0.65 en 0.75 17

SMMSE: Correlatie met meetinstrument Dysfunctional Behaviour Rating Instrument (DBRI): (ICC),

N=184, P: oudere personen met geheugenverlies : - 0.43 1

Responsiviteit / longitudinale validiteit

4

6 Hanteerbaarheid/ Feasibility

Taal Nederlands

Benodigdheden invulformulier

Randvoorwaarden persoon moet alleen, zonder hulp van anderen de vragen invullen.

Benodigde tijd ongeveer 10 minuten 1

Gebruikershandleiding nee

7 Normgegevens

Meerdere studies zijn verricht naar de normgegevens van de MMSE:

Volgens Folstein et al. (2001), is het meest geaccepteerde afkappunt voor de MMSE 23.18

De MMSE heeft een maximale score van 30 punten, een score onder 24 bevestigt een cognitieve

aantasting. 2

Bour et al hebben onderzoek gedaan naar normgegevens voor CVA-patiënten:

Het afkappunt voor de screening van 1 cognitief verstoord domein was 27/28 (sensitiviteit 0.72)

Het afkappunt voor de screening van min. 4 beperkte domeinen was 26/27 (sensitiviteit 0.82)

Het afkappunt voor de screening van dementie was 23/24 (sensitiviteit 0.96) 19

8 Overige gegevens

In de literatuur zijn enige kanttekeningen te vinden voor het gebruik van de MMSE:

Uit de studie Newman et al worden een aantal beperkingen van de MMSE genoemd: een aantal

cognitieve domeinen worden niet nagegaan: woordvlotheid of perceptie. Andere deelaspecten van de

cognitie zoals geheugen en constructieve praxis worden slechts zeer summier nagegaan. Daarnaast

blijkt de MMSE dan weer te eenvoudig om dementie in een vroeg stadium te kunnen detecteren. Tevens

bestaan er heel veel verschillende versies van de MMSE waardoor afname en scoring niet eenduidig

zijn. 20

Aanbevelingen voor andere instrumenten zijn de MoCa als screeningsinstrument voor cognitieve

beperkingen na een acute CVA, de NAZEM voor parkinsonpatiënten 21,22

9 Literatuurlijst

1. Vertesi A, Lever JA, Molloy DW, Sanderson B, Tuttle I, Pokoradi L, Principi E. Standardized

Mini-Mental State Examination. Use and interpretation. Can Fam Physician. 2001

Oct;47:2018-23.

2. Ceulemans S. et al. (2002). Cursus geriatrie : Algemene en klinische aspecten online. Beschikbaar via:

Internet: http://www.geriatrie.be (gedownload op 30-03-2011)

3. Folstein, M. F., Folstein, S. E., McHugh, P. R. (1975). "Mini-mental state". A practical

method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res,

12(3), 189-198

4. Kok R, Verhey F. Dutch translation of the Mini Mental State Examination (Folstein et

al.,1975). 2002.

5

5. Michael N. Lopez, Richard A. Charter, Beeta Mostafavi, Lorraine P. Nibut and Whitney E.

Smith. Psychometric Properties of the Folstein Mini-Mental State Examination. Assessment

2005; 12; 137.

6. Tombaugh, T. N., McIntyre, N. J. (1992). The mini-mental state examination: A

comprehensive review. J Am Geriatr Soc, 40(9), 922-935.

7. Verna C. Pangman, Jeff Sloan, and Lorna Guse. An Examination of Psychometric Properties of

the Mini-Mental State Examination and the Standardized Mini-Mental State Examination:

Implications for Clinical Practice. Applied Nursing Research, Vol. 13, No. 4 (November),

2000: 209-213

8. Molloy, D. W., Standish, T. I. M. (1997). A guide to the Standardized Mini-Mental State

Examination. International Psychogeriatrics, 9(1), 87-94

9. Dick, J. P., Guiloff, R. J., Stewart, A., Blackstock, J., Bielawska, C., Paul, E. A., Marsden, C.

D. (1984). Mini-mental state examination in neurological patients. Journal of Neurology,

Neurosurgery, and Psychiatry, 47, 496-499

10. Fabrigoule, C., Lechevallier, N., Crasborn, L., Dartigues, J. F., Orgogozo, J. M. (2003). Inter-

rater reliability of scales used to measure mild cognitive impairment by general practitioners

and psychologists. Current Medial Research and Opinion, 19(7), 603-608

11. Wind AW, Schellevis FG, Van Staveren G, Scholten RP, Jonker C, Van Eijk JT. Limitations of

the Mini-Mental State Examination in diagnosing dementia in general practice. Int J Geriatr

Psychiatry 1997;12:101-8.

12. Fong TG, Jones RN, Rudolph JL, Yang FM, Tommet D, Habtemariam D, Marcantonio ER,

Langa KM, Inouye SK. Development and validation of a brief cognitive assessment tool: the

sweet 16. Arch Intern Med. 2011 Mar 14;171(5):432-7. Epub 2010 Nov 8.

13. Blake, H., McKinney, M., Treece, K., Lee, E., Lincoln, N. B. (2002). An

evaluation of screening measures for cognitive impairment after stroke. Age and

Ageing, 31, 451-456.

14. Mackin RS, Ayalon L, Feliciano L, Areán PA. The sensitivity and specificity of

cognitive screening instruments to detect cognitive impairment in older adults

with severe psychiatric illness. J Geriatr Psychiatry Neurol. 2010 Jun;23(2):94-

9. Epub 2010 Jan 25.

15. Snowden, M., McCormick, W., Russo, J., Srebnik, D., Comtois, K., Bowen, J.,

Teri, L., Larson, E. B. (1999). Validity and responsiveness of the Minimum

Data Set. Journal of the American Geriatrics Society, 47(8), 1000-1004.

16. te Winkel-Witlox AC, Post MW, Visser-Meily JM, Lindeman E. Efficient

screening of cognitive dysfunction in stroke patients: comparison between the

CAMCOG and the R-CAMCOG, Mini Mental State Examination and

Functional Independence Measure-cognition score. Disabil Rehabil.

2008;30(18):1386-91.

17. Penna S, Novack TA. Further validation of the Orientation and Cognitive Logs:

their relationship to the Mini-Mental State Examination. Arch Phys Med

Rehabil. 2007 Oct;88(10):1360-1.

18. Folstein, M. F., Folstein, S. E., McHugh, P. R., Fanjiang, G. (2001). Mini-Mental State

Examination User's Guide. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.

19. Bour A, Rasquin S, Boreas A, Limburg M, Verhey F How predictive is the MMSE for

cognitive performance after stroke? J Neurol. 2010 Apr;257(4):630-7. Epub 2009 Nov 22.

20. Newman, J.P. (2005). Brief Assessment of Cognitive Mental Status in Hebrew: Addenbrooke’s

6

Cognitive Examination. The Israel Medical Association Journal, 7, 451-457.

21. D Sharma VK, Chan BP, Venketasubramanian N, Teoh HL, Seet RC, Tanicala S, Chan YH,

Chen C. The Montreal Cognitive Assessment (MoCA) is superior to the Mini-Mental State

Examination (MMSE) for the detection of vascular cognitive impairment after acute stroke. J

Neurol Sci. 2010 Dec 15;299(1-2):15-8.

22. Hoops S, Nazem S, Siderowf AD, Duda JE, Xie SX, Stern MB, Weintraub D. Validity of the

MoCA and MMSE in the detection of MCI and dementia in Parkinson disease. Neurology.

2009 Nov 24;73(21):1738-45.