Twitter en de Tweede Kamer

Wat is de invloed van social media op de dagelijkse werkzaamheden van Kamerleden?Waarom is Twitter zo belangrijk voor Kamerleden?Is er sprake van een Twitter-kloof tussen politiek en journalistiek enerzijds en burgers anderzijds?Welke politieke partij stuurt de meest nieuwswaardige tweets?

“Openheid naar de burger is niet mijn taak, ik leg nieuws vast. Tweets helpen hierbij om een vinger aan de pols te houden.”

Wouter de Winther (De Telegraaf)

“Persberichten horen steeds meer tot het verleden.”

“Via de tijdlijn is nieuws vaak uren eerder beschikbaar dan via traditionele media”

Fleur Agema (PVV)

Pieter Omtzigt (CDA)

“Twitter is eigenlijk een heel gek medium. Aan de ene kan is het sterk eenrichtingsverkeer en aan de andere kant is het ouwehoeren aan een ronde tafel.

“Twitter speelt bij mij een rol voor, tijdens en na het debat.”

Mohammed Mohandis (PvdA)

Rob Goossens (DasKapital.nl)

“Social media speelt steeds meer een rol in de reguliere werkzaamheden van Kamerleden.” Marith Rebel (PvdA)

5

6

Het onderzoekSocial media is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft Nederland in 2013 de meeste actieve social media gebruikers in heel Europa. Voor de social media revolutie waren traditionele media de scheidsrechter tussen politiek en maatschappij. Zij bepaalden wat de burger te horen, zien of lezen kreeg, maar ook hoe de voorkeuren van de burger zich vertaalden in kritische vragen aan de politiek. Social media, Twitter voorop, stimuleren juist actieve interactie; de burger die zijn eigen nieuws zoekt en bepaalt. Deze interactie heeft gezorgd voor een actief, continu debat tussen burgers, politiek en media. Zo worden wij steeds meer onze eigen scheidsrechter.1

Dit onderzoek geeft inzicht in dit dynamische, digitale, politieke landschap in Nederland vanuit het perspectief van twee belangrijke, en zichtbare spelers in de continue dialoog: de Kamerleden en de journalistiek. Het heeft zich daarbij tot doel gesteld te achterhalen hoe deze spelers Twitter ervaren. Waarom lezen ze berichten? Waarom retweeten ze? Met wie gaan ze in gesprek en waarom? Hoe belangrijk is Twitter in het dagelijkse werk? Is het een bron van inspiratie, reflectie, of gewoon een activiteit die er nou eenmaal bij hoort? Op deze vragen, en meer, biedt dit onderzoek antwoord. 2

Weber ShandwickVoor Weber Shandwick zijn digitale media inmiddels een vast onderdeel van onze public affairs programma’s. Met de komst van digital, social media is interactie tussen mensen veranderd van incidentele, op zichzelf staande gebeurtenissen naar een continu proces. Dit is vanzelfsprekend van grote invloed op de manier waarop bedrijven, politiek en media onderling communiceren, en hoe zij hun communicatie met ‘de burger’ of ‘de consument’ onderhouden. Digitalisering biedt zo niet alleen nieuwe communicatiemogelijkheden, maar brengt ver dragende, fundamentele veranderingen in het dagelijks leven. Om bedrijven en organisaties optimaal te kunnen adviseren bestudeert Weber Shandwick de wijze waarop politiek en maatschappij zijn verbonden. Dit onderzoek maakt daar deel van uit.

1 (D’heer & Verdegem, 2013). 2 63 van de 150 Tweede Kamerleden hebben deelgenomen. 84 journalisten van de 200 benaderden hebben

deelgenomen. Dit resulteert in een response percentage voor beide enquêtes van 42 %. Alhoewel er geen volledige

consensus is worden response percentages voor online enquêtes boven de 30 % gezien als erg hoog (Sheehan, 2006).

Social media belangrijker voor Kamerleden dan TV en radio

Belangrijkste mediaBelangrijkste media

7

Ruim 15% van de Kamerleden geeft aan dat zij social media als belangrijkste media beschouwen voor hun dagelijks werk. Televisie en radio scoorden met respectievelijk 6,8% en 1,7 % duidelijk lager. Het merendeel van de politici ziet de traditionele kranten (42,4%) - en de digitale versies daarvan (15,3%) - nog steeds als belangrijkste medium. Bij journalisten is er een nagenoeg gelijk beeld van

het belang van social media: 13% ziet social media als belangrijkste media voor het dagelijks werk, terwijl 3,9% en 1,3% respectievelijk televisie en radio als belangrijkste medium noemen. De traditionele kranten blijven voor bijna 43% van de journalisten het belangrijkste voor hun dagelijkse werkzaamheden.

Journalisten

Kamerleden

43% 42%

13%15%

4%7%

23%

15%

1% 2%

13%

19%

93% van de Kamerleden op TwitterEen hoog percentage van de dagelijkse twitteraars zijn ‘politieke junkies’ en boven gemiddeld geïnteresseerd in nieuws en politiek. Naast ‘politieke junkies’ gebruiken ook volksvertegenwoordigers massaal Twitter.3 Amper vijf jaar nadat Twitter voet aan Nederlandse bodem kreeg, kunnen liefst 139 Tweede Kamerleden vanaf hun eigen Twitter-account de politieke boodschap over Twitter laten klinken.

3 (D’heer & Verdegem, 2013).

“Twitter speelt bij mij een rol voor, tijdens en na het debat.

Voor het debat gebruik ik Twitter voor aankondigingen. Tijdens en

na het debat tweet ik over mijn belangrijkste punten van inbreng.” Mohammed Mohandis (PvdA)

8

Belangrijkste sociale platforms

Twitter belangrijkste sociale platformVan alle Kamerleden vindt 86% Twitter het belangrijkste sociale platform voor hun dagelijkse werkzaamheden. Ook bij journalisten staat Twitter met 81,6% op nummer één. Opvallend is dat ‘nieuwe’ platformen zoals instagram nog nauwelijks gebruikt worden door politici. Terwijl het aantal Nederlandse instagram-gebruikers in 2013 verdubbelde van 0,7 naar 1.4 miljoen4. Van deze instagram-gebruikers is de overduidelijke meerderheid tussen de 18 en 29 jaar5.

Het social media gedrag van Kamerleden lijkt achter te lopen op de laatste ontwikkelingen. In de Verenigden Staten wordt wel door veel politici gebruik gemaakt van dit platform. Bijvoorbeeld door voormalig president George W. Bush, voormalig burgemeester van New York Michael Bloomberg, Senator John McCain en president Barack Obama en First Lady Michelle Obama.

4 De cijfers komen naar voren uit het Nationale Social Media Onderzoek 2014, uitgevoerd door onderzoeksbureau Newcom Research & Consultancy5 http://www.dutchcowboys.nl/socialmedia/31033

9

82%86%

12%9%

1% 2% 3% 0%

Social media is het belangrijkst voor dagelijks werk

10

Kamerleden die zichzelf links van- en in het midden van het politieke spectrum plaatsen, hechten veel meer waarde aan social media dan zij die zichzelf aan de rechterkant van het politieke spectrum plaatsen.

11

Twitter heeft de toekomst onder journalistenHet is wellicht niet verrassend dat jonge journalisten meer gebruik maken van Twitter als inspiratiebron dan hun oudere collega’s. Toch zijn de verschillen aanzienlijk. Ruim 86% van de journalisten tussen de 20 en 30 jaar geeft aan Twitter als inspiratiebron te gebruiken. Onder de groep tussen de 30 en 40 jaar ligt dit 20% lager en bij de groep tussen de 40 en 50 jaar is dit zelfs 30% lager. Opvallend is dat oudere journalisten meer invloed hebben in politiek Den Haag dan hun jongere collega’s.6

6 http://www.volkskrant.nl/vk/nl/11784/Top-200-van-de-macht/article/detail/3552978/2013/11/29/

Dit-zijn-de-100-invloedrijkste-twitteraars-van-Nederland.dhtml

Gebruik Twitter als inspiratiebron

“Jonge en nieuwe journalisten

werken net iets anders dan hun

oudere collega’s. De jonge

generatie eigent zich steeds

meer een rol als commentator

toe. Dat is gek, want eigenlijk

horen journalisten alleen op te

schrijven wat er gebeurd.” Rob Goossens (DasKapital.nl)

Overigens leidt het intensief gebruik van Twitter onder Kamerleden niet tot kwalitatief betere tweets. De meeste journalisten vinden zelfs dat geen enkele politicus nieuwswaardige tweets verstuurd. Desondanks hebben

volgens journalisten de tweets van Kamerleden uit fracties die gemiddeld weinig tweets versturen een hogere nieuwswaarde dan Kamerleden uit fracties die gemiddeld heel veel Twitteren.

Gebruik Twitter dagelijks werk Kamerleden

De invloed van Twitter op het politiek debatTweede Kamerleden gebruiken regelmatig Twitter voor hun dagelijkse werkzaamheden. Kamerleden die dagelijks Twitter gebruiken, gebruiken dit vaker ter ondersteuning van een debat dan Kamerleden die ‘slechts’ wekelijk gebruik maken van Twitter. 60% van de dagelijkse Twitter gebruikers binnen de Tweede Kamer geeft aan dat zij het platform gebruiken ter voorbereiding van een politiek debat. Bij de Kamerleden die Twitter op wekelijkse basis gebruiken is dit percentage aanzienlijk lager: 36%.

12

“Twitter is een veruit het snelste medium. Als er iets gebeurd staat het uitermate snel op Twitter. Zoals bijvoorbeeld toen van Hilhorst een klap kreeg in de tram in Amsterdam. Die informatie was voor mij als eerst beschikbaar via Twitter.” Harry van Bommel (SP)

“Twitter is het belangrijkst voor politici om verschillende redenen. Het is een uitermate snel medium. Daarnaast kan je op basis van een selectie volgers gerichte informatie vinden. Mensen kunnen ook hun problemen/zorgen/suggesties op deze snelle en laagdrempelige wijze bij ons als volksvertegenwoordiger neer kunnen leggen. Twitter heeft dus een signaleringsfunctie. “

Marith Rebel-Volp (PvdA)

“Twitter is real-time. Het duurt relatief lang voordat een nieuwsitem verwerkt is en gepresenteerd wordt via traditionelere media. Informatie posten via blogs kan natuurlijk ook, maar daar moeten mensen dan zelf naartoe. Bij Twitter zit iedereen al, real-time, naar de tijdlijn te kijken.”

Pieter Omtzigt (CDA)

“Twitter brengt politiek Den Haag dichterbij. Anders krijg je alleen iets mee over Den Haag als je TV kijkt of de krant lijst, maar hier kun je minder de persoonlijke drijfveren uit af te leiden. Door Twitter en de openbaarheid van de reacties komt het werk van een Kamerlid dichterbij. Mensen krijgen meer inzicht wat een Kamerlid doet, wat het werk inhoudt en welke standpunten er zijn.”

Eddy van Hijum (CDA)

“

13

“Via Twitter krijg je gauw reactie. Je kunt direct iets neerleggen en peilen wat mensen ervan vinden. Zo kun je het belang inschatten voor de lezer of kijker. Daarnaast is het een erg laagdrempelige manier van informatie krijgen. Het is mogelijk om snel met iemand die enigszins of heel veel verstand heeft van zaken aan de praat te raken en zo kun je meer diepgang geven aan je artikelen door een sterkere analyse.”

"Voor politici is Twitter belangrijk voor de openheid naar de burger omdat ze kunnen laten zien hoe goed ze de hele dag bezig zijn. In deze verantwoordingssfeer is Twitter een legitimatie middel. Journalisten maken een journalistiek product wat interessant moet zijn voor het publiek. Wij gaan niet elk wissewasje van alle 150 Kamerleden de wereld in helpen. Dan zou de burger ondergesneeuwd raken.” Wouter de Winther - De Telegraaf

“Als je op de dag zelf nieuws wil maken is Twitter het beste platform.”

Mohammed Mohandis (PvdA)

“Twitter is belangrijk voor dagelijkse werkzaamheden omdat nieuws daar het eerst beschikbaar is. Daarnaast is soms nieuws alleen via Twitter beschikbaar. Bijvoorbeeld, tijdens een debat kan het gesprek enorm snel gaan. Politiek journalisten tweeten tijdens een debat details over standpunten. Echter in de latere nieuwsberichten worden die details vaak niet meer genoemd.”

Fleur Agema (PVV) Rob Goossens (DasKapital)

„

D66 stuurt meest nieuwswaardige tweetsKamerleden van D66 en de Partij Voor de Vrijheid tweeten gemiddeld weinig, maar deze tweets worden door respectievelijk 19% en 14,3% van de journalisten als meest nieuwswaardig beoordeeld. Bij partijen die veel tweets per fractielid versturen, zoals GroenLinks en de PvdD, liggen deze percentages veel lager: 9,5% en 4,8%

Twitter gedrag per politieke partij

Twitter gedrag per politieke partij

15

7%

19%

10% 10%14%

5%

0% 0% 0%

5%

0%

5%

26%

16

Journalisten en Kamerleden volgen vooral elkaarRuim 27% van de journalisten vindt Twitter belangrijk om nationale politici te volgen. Een even groot percentage vindt Twitter belangrijk om op de hoogte te blijven van het werk van collega’s. Slechts 10% van de journalisten gebruikt Twitter voornamelijk om experts te volgen. Kamerleden

gebruiken Twitter voornamelijk om andere Kamerleden te volgen (34,5%). Daarnaast volgen zij vaak journalisten (20,7%), experts (17,2%) en nationale nieuwsoutlets (17,2%).

Groep Twitteraars die wordt gevolgd

27%23%

28%

13%11%

27%

6% 5% 5%

0,5%

6% 7%

1%

5% 6%4%

0%3%

14%

9%

0% 0%

17

Zowel journalisten als Kamerleden volgen nauwelijks ‘gewone’ burgers. Desondanks geeft een groot aantal van de Kamerleden wel aan Twitter belangrijk te vinden om met burgers in gesprek te treden (44%).

Twitteraars met wie Kamerleden in gesprek treden

9%

18% 16%

4%

44%

7%

0% 2% 0% 0% 0%

“Dé ‘burger’ bestaat alleen bij

McDonalds. Mensen die mij

volgen zijn geïnteresseerd in

politiek. De gemiddelde burger

op Twitter is niet politiek

geïnteresseerd en voor hen is

Twitter minder belangrijk.” Harry van Bommel

Minder dan 1% van de Kamerleden volgt burgers

18

Kamerleden vinden Twitter belangrijk voor:

Tegelijkertijd vindt iets minder dan de helft van de Kamerleden Twitter daadwerkelijk belangrijk voor de burger. Twitter wordt door Kamerleden vooral belangrijk geacht voor openheid naar de burger, maar dus niet voor de burger zelf. Het “gesprek” met de burger lijkt geen dialoog te zijn.

78%61%

43%

19

Twitter voor links belangrijker dan voor rechts?Kamerleden die zichzelf links van- en in het midden van het politieke spectrum plaatsen, vinden Twitter belangrijker voor de burger dan Kamerleden die zichzelf aan de rechterkant van het politieke spectrum plaatsen. Dit komt overeen met het belang dat rechtse Kamerleden zelf aan Twitter hechten voor hun dagelijkse werkzaamheden.

Belang van Twitter voor de burger

20

Trending topics, maar niet in Den Haag Trending topics zijn woorden of onderwerpen die op een bepaald moment veel worden besproken op Twitter. Wat opvalt: vrijwel geen van de Kamerleden geeft aan trending topics te volgen. Ook gebruiken slechts 2 op de 10 journalisten Twitter om trending topics te volgen. Er lijkt dus een discrepantie tussen de interesse van burgers op Twitter en politici en politiek journalisten.

Volgt trending topics

7%

18%

21

DeelnemersTweede KamerledenBijna de helft van de Tweede Kamerleden heeft deelgenomen aan dit onderzoek. De Kamerleden die hebben deelgenomen zijn representatief, omdat zowel de verdeling qua politieke kleur en geslacht sterk overeen komt met de algehele verdeling in de Tweede Kamer.

Tweede Kamerleden

Tweede Kamerleden actief op Twitter

Tweede Kamerleden deelgenomen aan onderzoek

100%

93% 42%

22

# #

Verdeling geslacht in Tweede Kamer (per 6 februari 2014)

Politieke kleur Tweede Kamerleden in onderzoek

Zetelverdeling Tweede kamer

Verdeling geslacht Tweede Kamerleden in onderzoek

# #

71%man

29%vrouw

38%vrouw

62%man

VVD 41PvdA 38

SP 15

PVV 14

CDA 13D66 12 CU 5

GL 4SGP 3

PvdD 250PLUS 2Bontes 1

38%

20%

40%

2%

23

Journalisten en bloggersDaarnaast hebben 84 (freelance) journalisten en bloggers van verschillende media deelgenomen. Het grootste deel van deze journalisten is werkzaam voor kranten.

Beroep deelnemers Media

51%

30%

19%

41%

20%15%

11% 8%3% 3%

Onderzoekers

Noortje de BoerResearch Masterstudent Bestuurskunde en Organisatiewetenschappen Universiteit UtrechtZe behaalde, met honours, een internationale bachelor in Media en Communicatie, Erasmus Universiteit Rotterdam

Jan PutsAccount director Public & Regulatory Affairs Weber Shandwick Nederland

Benjamin LivestroSenior Account Executive Public Affairs & Communications

Thijs van BrusselSenior Account Executive Public Affairs & Communications

Met speciale dank aan Janelle Ward voor haar bijdrage. Janelle is Universitair docent Media & Communicatie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, gespecialiseerd in digitale politieke communicatie.

Weber Shandwick NL,Casuariestraat 9,2511 VB, Den Haag

www.webershandwick.nlwww.webershandwick-eu.comwww.digitalpa.nl

Emaildenhaag@webershandwick.comDigitalPA.NL@webershandwick.com

Telefoon070 - 31 21 070 © Weber Shandwick, 2014