Trends in consumptiegedrag

| 1

Trends in consumptiegedrag Hoe verandert de levensmiddelenindustrie in de industrielanden?

Trends in consumptiegedrag

| 2

Sociale veranderingen hebben een aanzienlijke invloed op het consumptiegedrag bij

levensmiddelen. Dit veranderde na de Tweede Wereldoorlog, in die jaren van de economische

opleving, in het algemeen toen zich een brede middenklasse vormde. Terwijl men direct na de

Tweede Wereldoorlog met voedselbonnen moest inkopen, ontwikkelde de samenleving zich

steeds meer tot een consumptiemaatschappij.

Sociale veranderingen hebben ook effecten op de levensmiddelenindustrie die met steeds

korter wordende ontwikkelingstijden sterk onder druk is komen te staan. Bijvoorbeeld bij

de bepaling van de houdbaarheidsdata van de producten in het algemeen, maar ook bij de

stabiliteitsbepaling van individuele ingrediënten, zoals natuurlijke kleuren.

De houdbaarheidsbepaling is bijzonder belangrijk, omdat vele levensmiddelen al worden

weggegooid terwijl ze eigenlijk nog eetbaar zijn en dat alleen omdat de houdbaarheidsdatum

is verlopen. De hoge mate aan levensmiddelenverspilling heeft bovendien effecten op het

wereldwijde klimaat omdat hierbij groeikast gassen ontstaan. De levensmiddelenindustrie is dus

gedwongen om steeds preciezere houdbaarheidsdata aan te geven.

Samenvatting

Trends in consumptiegedrag

| 3

Maatschappelijke ontwikkelingen

Vooruitgang

Ecologische effecten

Gezondheidseffecten

Sociale effecten

2 Samenvatting

4 Sociale veranderingen

7 Effecten sociale veranderingen

10 Tests in de levensmiddelenindustrie

11 Colofon

Inhoudsopgave

Trends in consumptiegedrag

| 4

Sociale veranderingen hebben een aanzienlijke invloed op het consumptiegedrag bij

levensmiddelen. Dit veranderde na de Tweede Wereldoorlog, in die jaren van de economische

opleving, in het algemeen toen zich een brede middenklasse vormde. Terwijl men direct na de

Tweede Wereldoorlog met voedselbonnen moest inkopen, ontwikkelde de samenleving zich

steeds meer tot een consumptiemaatschappij.

De samenleving is de laatste decennia steeds meer veranderd. Vandaag de dag spreekt iedereen

over de demografische veranderingen. Dit is een begrip dat door vele kleine veranderingen

wordt bepaald.

Zo speelt de steeds ouder wordende samenleving een belangrijke rol. In de laatste eeuw

heeft de geneeskunde zich zodanig ontwikkeld dat vandaag de dag de gemiddelde

levensverwachting van een man bij 77 jaar en die van een vrouw bij 82 jaar ligt. 30 jaar geleden

was de levensverwachting met 70 ofwel 76 jaar aanmerkelijk lager. De pensioengerechtigde

leeftijd werd op grond hiervan in Duitsland reeds tot, 67 jaar verhoogd omdat ook het pensioen

van de steeds langer levende bevolking moet worden betaald. Daarbij komt dat het groeiende

aandeel oudere mensen verdere problemen met zich meebrengt bijvoorbeeld de zorg van

niet meer mobiele mensen die begeleiding nodig hebben. De financiering moet in Duitsland

via een generatiecontract worden geregeld, maar ook dit contract wordt bij deze wijzigingen

veranderingen problematisch. De reden hiervoor is het dalende aantal geboortes.

Zo sprak men rondom het jaar 1900 nog van een maatschappelijke piramide die het

generatiecontract kon dragen en de werkende bevolking ook nog de oudere mensen kon

verzorgen. In de afgelopen jaren heeft zich reeds afgetekend, en deze tendens wordt ook verder

geprogrammeerd zeer, dat de samenleving zich eerder in de richting van een omgekeerde

piramide ontwikkelt.

Waarom daalt het aantal geboortes?

Hiervoor zijn er verschillende redenen. Eén van de redenen is zeker het groeiende aantal

werkende vrouwen, die graag zelf carrière maken en geen deel willen uitmaken van de klassieke

taakverdeling.

Sociale veranderingenMaatschappelijke ontwikkelingen

Trends in consumptiegedrag

| 5

Een andere reden voor de veranderingen in consumptiegedrag is dat door het aandeel werkende

vrouwen en hun zelfstandigheid het aantal huishoudens met één of twee personen aanzienlijk

hoger is geworden. Zo hebben de grote steden reeds te kampen met een gebrek aan woningen.

Bovendien is ook het gezinsleven in de afgelopen jaren veranderd. Het aantal alleenstaande

ouders neemt toe, maar ook homoseksuele gezinnen komen steeds vaker voor. Het klassieke

gezin met twee tot drie kinderen komt vandaag de dag steeds minder voor, aangezien ook het

aantal scheidingen aanzienlijk is gestegen. Aan het huwelijk wordt minder waarde gehecht dan

in de jaren 50.

Al deze veranderingen leiden tot een demografische ontwikkeling in de samenleving, die niet

alleen het leven van de bevolking verandert, maar de staten bovendien dwingt om na te denken

over hun sociale stelsel en dit eventueel aan te passen.

Sociale veranderingenMaatschappelijke ontwikkelingen

Aantal geboortes in Duitsland in de loop van de tijd

Trends in consumptiegedrag

| 6

Na de Tweede Wereldoorlog is de wereldhandel duidelijk veranderd. Er heeft een globalisering

en een vertrek van bedrijven naar de ontwikkelingslanden plaatsgevonden. De reden hiervan

waren de goedkopere arbeidskrachten en de lagere veiligheidsvoorschriften. Daardoor is het

dagelijkse werk van veel mensen veranderd. Een bedrijf is niet meer alleen gevestigd in een

bepaalde regio, maar heeft internationale dochterondernemingen. Vaak komt het voor dat een

bepaalde flexibiliteit nodig is. Deze flexibiliteit heeft er niet alleen voor gezorgd dat mensen thans

meer reizen. Werknemers hebben ook in toenemende mate te maken met flexibele werktijden.

Dit heeft niet alleen positieve aspecten. Juist op het gebied van de winkeltijden wordt steeds

meer van werknemers gevraagd. Zo is in de laatste decennia in Duitsland het aantal mensen in

nachtdienst gestegen van 6,8 % naar 9,6 %.

Met de globalisering en de hoge mobiliteit is ook het privéleven veranderd. Zo gaat men niet

meer in het eigen of het buurland op vakantie, maar in de hele wereld.

Sociale veranderingenVooruitgang

Trends in consumptiegedrag

| 7

De sociale veranderingen hebben verschillende gevolgen voor het consumptiegedrag van de

mensen en veroorzaakt verschillende effecten die de levensmiddelenindustrie vandaag de dag

sterk beïnvloeden.

Bij de ecologische effecten speelt vooral de klimaatbescherming een belangrijke rol. Door de

globalisering en de snellere levensstijl van de mensen is ook het klimaat veranderd. Door de vele

broeikastgassen die worden veroorzaakt door het autorijden, vliegen etc. is de milieuvervuiling

sterk toegenomen.

Een ander effect is de bescherming van dieren die ook steeds meer op de voorgrond komt

te staan. Zo is ook de kritiek op de intensieve veehouderij toegenomen op grond van verschillende

schandalen en dierlijke ziekten die zich bij de massale veeteelt bijzonder snel verspreiden.

Deze beide effecten hebben ertoe geleid dat de consument steeds meer waarde hecht aan

regionale producten. Hierdoor wordt het klimaat ontzien, om dat de lange transport afstanden

komen te vervallen en in de regel weet de consument ook onder welke condities de dieren in de

regio worden gehouden. Bovendien worden de regionale boeren ondersteund.

Een ander belangrijk onderwerp is de levensmiddelenverspilling die in de westelijke landen

momenteel aanzienlijk is. De WRAP (Worldwide Responsible Accredited Production) gaat ervan

uit dat ongeveer een derde van de gekochte levensmiddelen worden weggegooid. Het probleem

betreft niet alleen de verspilling van levensmiddelen zelf, die ergens anders in de wereld worden

gemist, maar ook dat de weggegooide levensmiddelen als afval moeten worden verwerkt.

In de regel wordt dit afval op afvalbergen gestort waar uit deze levensmiddelen methaan

wordt gevormd. Dit methaan heeft een broeikasgas effect dat 20 keer zo hoog is als dat van

kooldioxide. De levensmiddelenverspilling heeft dus een direct effect op de milieubescherming

die steeds belangrijker wordt.

Dit effect heeft dus directe gevolgen voor de levensmiddelenindustrie en de houdbaarheidstests,

omdat vaak levensmiddelen worden weggegooid die nog eetbaar zijn.

Effecten sociale veranderingenEcologische effecten

Trends in consumptiegedrag

| 8

Een ander effect is dat mensen meer waarde hechten aan hun gezondheid en daarom opletten

wat ze eten. Hier is vooral de versheid van de producten belangrijk, maar ook de vervaardiging

met natuurlijke ingrediënten. Een voorbeeld hiervan is de kleuring van de producten. Tot nog toe

werden vooral kunstmatige luren gebruik de producten een aantrekkelijke kleur te geven, omdat

ook de kleuren de (koop-)beslissing van de consumenten beïnvloeden. De kleur en de presentatie

van de producten is het eerste wat de consument ziet en daarom bepaalde verwachtingen

van de consument wekken. Deze kleuring werkt tot nog toe uitgevoerd met kunstmatige

kleurmiddelen. Door het gebruik van natuurlijke kleuren zijn voor de levensmiddelenindustrie

bepaalde problemen opgetreden. Deze kleurmiddelen zijn niet alleen duurde, maar ook minder

stabiel, wat de houdbaarheid van de producten sterk beïnvloed.

De consumenten stellen met het oog op hun gezondheidsbewustzijn hogere eisen aan de

kwaliteit van de producten. Bovendien vinden ze het steeds belangrijker om te weten waar de

producten vandaan komen. Daarom wordt er bijvoorbeeld vaak op gelet dat de aardbeien pas

worden gekocht als deze uit Duitsland komen en niet uit zuidelijke landen van waaruit ze een

verre reis hebben moeten afleggen.

Effecten sociale veranderingenGezondheidseffecten

Trends in consumptiegedrag

| 9

In de levensmiddelenindustrie spelen echter niet alleen ecologische en gezondheidseffecten

een rol, maar ook sociale effecten. Zo wordt momenteel een slank figuur aantrekkelijk gevonden

dat zo eenvoudig mogelijk door de juiste consumptie van voedingsmiddelen moet worden

bereikt. Desondanks is de smaak van de producten belangrijk en ook fastfoodproducten en

kant-en-klare producten worden steeds populairder. Door het snelle leven wil men de avonden

niet ook nog in de keuken doorbrengen, maar het avondeten zo snel en eenvoudig mogelijk

toebereiden, bijvoorbeeld met kant-en-klare producten.

Een ander sociaal effect is de snelgroeiende ‘fair trade’-markt. Hierbij wordt bijvoorbeeld de

koffieboeren een eerlijk loon beloofd, zodat de tussenhandelaars minder verdienen. ‘Fair trade’

heeft zich inmiddels vanuit de levensmiddelenbranche waar dit vooral met betrekking tot

koffie en chocola een onderwerp is, zelfs uitgebreid naar andere branches, bijvoorbeeld de

textielindustrie.

Effecten sociale veranderingenSociale effecten

Trends in consumptiegedrag

| 10

De snellere ontwikkelingstijden hebben inmiddels ook de levensmiddelenindustrie bereikt

en gelden niet alleen meer voor branches waarin de techniek een belangrijke rol speelt.

De consument wil steeds nieuwe producten met langere en preciezere houdbaarheidsdata.

Hier moeten echter complexe tests worden uitgevoerd die uiteenlopende opslagcondities

simuleren. Dit is echter vrijwel onmogelijk in het licht van de kortere ontwikkelingstijden. Daarom

worden eerder conservatieve houdbaarheidstijden gehanteerd, die de levensmiddelenverspilling

bevorderen.

Een ander probleem bij de houdbaarheidstests is dat er hiervoor momenteel geen eenduidige

regelingen en richtlijnen gelden. Zo wordt een verwante standaard gebruikt, bijvoorbeeld uit de

farmaceutische industrie die geldt voor het testen van de fotostabiliteit van geneesmiddelen,

zoals de ICH-richtlijn. In de ICH-richtlijn wordt getest wanneer er nog minimaal 98 % van

de werkzame stof in het geneesmiddelen beschikbaar is, omdat daaruit het einde van de

houdbaarheid resulteert.

Voor dergelijke fotostabiliteitstests zijn er op de markt verschillende simulatiekasten met een

speciaal lichtspectrum verkrijgbaar die aan deze vereisten voldoen. Zo heeft ook BINDER

dergelijke kasten in zijn productportfolio die ook in de levensmiddelenindustrie worden ingezet.

Met gepatenteerde lichtsensoren kan zelfs de lichtintensiteit exact worden gemeten en eventueel

de verlichting na het bereiken van de maximale waarde automatisch worden uitgeschakeld.

Op grond van de ontbrekende regelingen zijn vele producenten in de levensmiddelenbranche

van de reële houdbaarheidstests overgestapt naar de versnelde tests die vooral in dergelijke

simulatiekasten worden uitgevoerd. In de kasten wordt dan een versnelde houdbaarheid door

hogere temperaturen en hoge vochtigheidswaarden gesimuleerd zodat hieruit de daadwerkelijke

houdbaarheid kan worden afgeleid. Deze tests kunnen echter slechts als aanvulling worden

gebruikt en zouden de reële test niet helemaal mogen vervangen.

Tests in de levensmiddelenindustrie

Trends in consumptiegedrag

| 11

Colofon

| Auteur

| Bedrijfsprofiel

| Contact

Ina Kanngiesser werkt als Product Manager Environmental Simulation bij BINDER GmbH en is

daar verantwoordelijk voor de omgevingssimulatiekasten die in de wetenschap en in de industrie

worden ingezet.

BINDER is de grootste specialist ter wereld voor simulatiekasten voor wetenschap en industrie.

Het productprogramma bestaat uit routinetoepassingen, uiterst specifieke werkzaamheden in

onderzoek en ontwikkeling, productie en kwaliteitsborging. Met 350 medewerkers in de hele

wereld plant BINDER GmbH voor 2012 een omzet van 58 miljoen euro.

BINDER GmbH

Im Mittleren Ösch 5

78532 Tuttlingen

Tel: +49(0)7462-2005-0

info@binder-world.com

www.binder-word.com

Trends in consumptiegedrag

| 12

| Bronnen

Statistisches Bundesamt

(https://www.destatis.de)

Spiegel

(http://www.spiegel.de/wirtschaft/soziales/deutsche-arbeiten-haeufiger-nachts-und-am-

samstag-a-850926.html)

Society of chemical industry

(http://www.soci.org/Chemistry-and-Industry/CnI-Data/2010/15/Off-the-shelf-onto-the-table)

WRAP

(http://www.wrapcompliance.org)

Agrifood Consulting GmbH

(http://www.vzbv.de/cps/rde/xbcr/vzbv/Lebensmittelvermarktung_Marktstudie_2012.pdf)

AgroFOOD industry hi-tech

(http://agro-food-industry.teknoscienze.com/testata.asp?id_testata=215&folder=backissue)

sm:k

(http://socialmediakiel.de)

Colofon