Trendrapportage_2012

1

Vrijetijdssector

in cijfers / 2012

Trendrapportage Brabant

TRENDRAPPORTAGE BRABANT • Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012

Vrijetijdssector in cijfers bestaat uit drie onderdelen:1. Trendrapportage Brabant: trends, ontwikkelingen en cijfers over de gehele Brabantse vrijetijdssector.2. Factsheets: regio- en branchespecifieke informatie uit de Brabantse vrijetijdssector:

• Vier regio’s: West-, Midden-, Noordoost- en Zuidoost-Brabant;• Twee branches: verblijfstoerisme en dagrecreatie; • Drie deelsectoren: cultuur, natuur en sport (alleen digitaal).

3. Digitale ontsluiting van cijfers, verantwoording en bronnen op www.kennispleinvrijetijd.nl

U heeft nu het eerste onderdeel – de Trendrapportage – in handen. Factsheets zijn terug te vinden in de insteekflap achterin. Heeft u behoefte aan meer factsheets dan kunt u deze aanvragen via [email protected].

Scan deze code om naar Vrijetijdssector in cijfers 2012 op www.kennispleinvrijetijd.nl te gaan.

Voorwoord

Voor u ligt Vrijetijdssector in cijfers 2012, de rapportage die Vrijetijdshuis Brabant in opdracht van de provincie Noord-Brabant jaarlijks publiceert. De publicatie geeft u inzicht in de huidige trends en ontwik-kelingen in de Brabantse vrijetijdssector en helpt u bij het ontwikkelen van uw beleid.

De vrijetijdssector is een belangrijke drager voor het verbeteren van het woon-, leef-, werk- en vestigings-klimaat. In het bestuursakkoord Tien voor Brabant wordt het belang van de vrijetijdseconomie erkend als vliegwiel voor de ambities van de Agenda van Brabant. Op dit moment wordt provinciaal beleid voor-bereid door een integraal Team Vrijetijdseconomie. Ongeacht welk scenario voor het beleidsterrein wordt gekozen; Vrijetijdshuis Brabant gaat uit van het grote belang van de vrijetijdssector.

Hoe staat de Brabantse vrijetijdseconomie er nu voor?

Brabant heeft het imago een gastvrije en Bourgondische provincie te zijn, maar het Brabantse vrijetijds-aanbod wordt niet altijd als onderscheidend ervaren. De economische impact van de sector is groot, toch daalden de bestedingen in de Brabantse vrijetijdssector in de afgelopen jaren. Het aantal overnachtingen tijdens binnenlandse vakanties en de daaraan gerelateerde bestedingen per dag namen af in 2011 en ook het aantal dag-recreatieve activiteiten in Brabant blijft afnemen. Positieve uit-zondering zijn de bestedingen per dag tijdens dagrecreatie die in 2011 zijn toegenomen.

toekomstvisie

Door onze continue dialoog met het veld is Vrijetijdshuis Brabant ervan doordrongen dat er forse inspanningen nodig zijn om de Brabantse vrijetijdseconomie te versterken. Om in de toekomst voldoende bestedingen en werkgelegenheid te realiseren, is een gezamenlijke visie voor de vrijetijdseconomie noodzakelijk. De ambitie is dat de Brabantse vrijetijdssector de meest innovatieve en gastvrije wordt van Nederland. Om dit te bereiken stimuleren wij samenwerking, nemen we initiatief in nieuwe grootschalige projecten, jagen we vernieuwing aan en dragen we bij aan de gezamenlijke profilering van Brabant.

Voor de invulling van de koers van de vrijetijdssector is kennis onmisbaar. Doe er uw voordeel mee om zo in gezamenlijkheid de Brabantse vrijetijdssector nog sterker te maken.

Guus van der WoldeDirecteur Vrijetijdshuis Brabant


INH

OU

D

Hoofdstuk 1: trends, ontwikkelingen en de Brabantse context

1.1 Demografische ontwikkeling 71.2 Economische ontwikkeling 81.3 Klimatologische ontwikkeling 91.4 Imago van Brabant 111.5 Marketing 121.6 Consumententrends 141.7 Beleidsontwikkeling 15

Hoofdstuk 2: Vakanties en vrijetijdsgedrag in Brabant

2.1 Buitenlandse gasten in Brabant 172.2 Zakelijke gasten in Brabant 202.3 Binnenlandse gasten in Brabant 202.4 Uitstapjes door Nederlanders in Brabant 282.5 Uitstapjes door buitenlanders in Brabant 29

Hoofdstuk 3: omvang en belang van de Brabantse vrijetijdssector

3.1 Aanbod in de vrijetijdssector 313.2 Werkgelegenheid in de vrijetijdssector 323.3 Bestedingen in de vrijetijdssector 333.4 Economische impact van de vrijetijdssector 363.5 Bredere maatschappelijke impact van de vrijetijdssector 37

Hoofdstuk 4: toekomstverwachting en aanbevelingen

4.1 Toekomstverwachting 394.2 Aanbevelingen 40

noten 43

TRENDRAPPORTAGE BRABANT • Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012TRENDRAPPORTAGE BRABANT • Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012

HO

OfD

stU

k 1 trends,

ontwikkelingen

en de

Brabantse context

7

1.1 demografische ontwikkeling

Hoe ziet de demografische ontwikkeling van Brabant eruit?

► Regionale verschillen: nu en in de toekomst kent Brabant regionale verschillen van groei en krimp. Waar welke ontwikkeling zich af-speelt, wordt inzichtelijk gemaakt op grafische kaarten van het CBS1.

► Mensen leven steeds langer en met name het aandeel hoogbejaarden (80-plus) stijgt. In 2040 zijn bijna 700.000 Brabanders 65 jaar of ouder2.

► Het aantal huishoudens bestaat in 2040 voor de helft uit paren, in 2012 is dat nog 56%. Een stijging van 14% in het totaal aantal huishou-dens komt m.n. door de toename van 150.000 eenpersoonshuishoudens3. N.B. Ondanks het groeiende aantal alleenstaanden lijkt de traditionele individualisering op een einde te lopen. Het groepsgevoel komt weer terug4.

► Het aantal autochtone Brabanders neemt in de periode 2012- 2035 met 11.200 af. Het aantal allochtonen stijgt tot 550.700 op een totale Brabantse bevolking van 2,6 miljoen (22% t.o.v. 16% in 2012)5. In 2035 is er een klein migratieoverschot van 2.300.

Consequenties voor de vrijetijdssector► Brabant weet bovengemiddeld veel gezinnen

met kinderen te trekken. Samen met Dren-the zijn we al jaren dé gezinsprovincie van Nederland. Dit is een kracht die vastgehouden moet worden. Tegelijkertijd is duidelijk dat de doelgroepen van de toekomst alleenstaan-den en ouderen zijn. Idealiter worden in het vrijetijdsaanbod de wensen en behoeften van de verschillende groepen met elkaar verenigd. Denk aan:• Zelfstandig wonende mensen met een

zorgvraag (veelal de groeiende groep ou-deren) blijken het liefst hun vakantie door te brengen op plekken waar ook mensen komen die geen zorg nodig hebben. Ruim 70% prefereert een vakantie in het laag-seizoen, waarbij men wil verblijven in een bungalow/huisje, appartement of hotel6.

• Als horecagelegenheden worden aan-gepast, zou 73% van de mensen (va-ker) alleen uit eten gaan7. Om naast de reguliere doelgroepen ook alleeneters aan te spreken, moeten ondernemers iets doen aan de inrichting en voor alleeneters mogelijkheden creëren om in contact te komen met andere alleeneters. Bijvoor-beeld: tafels met het logo ‘Share a table’ nodigen uit om gezellig aan te schuiven8.

► Migranten die zich niet definitief willen vesti-gen maar tijdelijk in de provincie verblijven, vinden soms huisvesting op campings of bun-galowparken. Overheden kennen van ouds-her drie doelgroepen: bewoners, bedrijven en toeristen. Op de huisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten bestaat nog geen visie en kaders die bepalen wat wenselijk en onwenselijk is9.

Meer weten?Kaarten waarop lokale demografische ontwikkelin-gen inzichtelijk worden gemaakt, zijn te vinden via de QR-code hiernaast.


8

1.2 economische ontwikkeling

Hoe ziet de economische ontwikkeling van Brabant eruit?

► Er moet landelijk 9 miljard euro extra bezui-nigd worden om het begrotingstekort aan de Europese eis te laten voldoen10. Het resultaat van de onderhandelingen over directe bezui-nigingen en hervormingen zal een provinciale weerslag hebben.

► Van de Nederlandse starters in het 4e kwar-taal van 2011 begint 14% in Brabant een bedrijf terwijl 17% van de faillissementen zich in de provincie voltrekt11.

► De werkloosheid daalde in de eerste helft van 2011 maar stijgt inmiddels sterk. Eind februari 2012 is 5,5% van de Brabantse beroepsbevol-king werkloos. Dit komt neer op bijna 65.000 niet werkende werkzoekenden12.

► Het consumentenvertrouwen in Brabant be-reikte in het 4e kwartaal van 2011 een diepte-punt (-37). Het laagste niveau sinds 200313.

► In 2012 gaan alle Nederlandse huishoudens er in koopkracht op achteruit. Huishoudens hebben dit jaar enkele tientjes tot meer dan 100 euro per maand minder te besteden14.

► Om de lokale economie te versterken, wordt samenwerking gezocht met opkomende economieën zoals die van de BRIC-landen15. O.l.v. de commissaris van de koningin zijn er in 2012 handelsmissies naar China (april) en India (juni)16.

Consequenties voor de vrijetijdssector► Overheid: bij het toekennen van subsidies en

budgetten gaat veel aandacht uit naar wat een investering de overheid op kan leveren. Investeringsvoorstellen, zoals die voor BrabantStad Culturele Hoofdstad 2018, leiden in verschillende gemeenteraden tot discussie17.

► Overheid: het economisch motief wordt lei-dend voor de vrijetijdssector: het beleidsveld is bij overheden vaak ondergebracht bij een afdeling Economische Zaken en de focus ligt op bestedingen en werkgelegenheid.

► Ondernemers: het aantal online vacatures bereikte in januari 2012 het laagste punt sinds zeven jaar. Slechts in drie sectoren nam de vraag naar personeel licht toe, op nr. 1 staat

horeca & toerisme18. ► Ondernemers kunnen in mindere mate bou-

wen op trouwe herhaalbezoekers. ► Consument kan of wil niet veel besteden:

het profiteren van ‘goede deals’ wordt steeds meer een manier van leven of zelfs bron van status (dealer chic)19.

► De ontwikkeling van toeristisch reizen is nauw verbonden met de groei van de economie:• Op persoonsniveau zijn uitgaven aan

vakanties als percentage van het huis-houdbudget redelijk stabiel. Uitzondering vormen bijzonder goede en slechte jaren. Een derde van de Europeanen die van plan waren in 2012 op vakantie te gaan, heeft hun plannen gewijzigd n.a.v. de eco-nomische crisis. Hiervan gaat 12% korter, 4% naar een andere bestemming en 22% bezuinigt in algemene zin20.

• Macro-economisch: als de koopkracht stijgt, wordt een onevenredig deel hiervan uitgegeven aan het vakantiebudget. De doorvertaling van consumentenvertrou-wen in uitgaven aan vakanties laat een jaar of drie op zich wachten21.

• Nederlandse toeristen en dagrecrean-ten besteden minder: minder lang of ver op vakantie, vakanties vervangen door dagjes uit of hun vrije tijd meer in en om huis doorbrengen. In de landen met groeiende econo-mieën stijgt het aantal mensen dat zich buiten-landse reizen kan veroorloven. Bezoekcijfers van BRIC-landers aan Nederland laten groei zien22 (zie ook 2.2. buiten-landse gasten).

Meer weten?Elk kwartaal worden op de website van de provincie (www.brabant.nl) de actuele gegevens uit de Econo-mie Monitor Brabant gepubliceerd.

9

1.3 Klimatologische ontwikkeling

Hoe ziet de klimatologische ontwikkeling van Brabant eruit?

► Brabant wordt warmer en natter: rond 2050 in de winter een temperatuurstijging van 0,9°C tot 2,3°C, in de zomer 0,9°C tot 2,8°C t.o.v. 1990. De gemiddelde neerslag in de winter neemt toe. In de zomer kan deze, afhankelijk van het klimaatscenario, licht toenemen of sterk afnemen. Het aantal dagen met lichtere neerslag (< 1 mm) neemt af. Het aantal dagen met hevige neerslag (>15 mm) neemt toe (van 5 tot 27%) maar wordt daarmee nog niet heel gewoon23.

► Effecten van klimaatverandering die worden onderscheiden, zijn:• Primair: meer neerslag en hogere

temperaturen;• Secundair: overstroming, hitte in de stad,

bodemdaling en grondwaterpeil;• Tertiair: natuur (veranderende ecosyste-

men), veiligheid (snellere spoorvorming op wegen, meer bermbranden) en recrea-tie (meer dagen geschikt voor buitenrecre-atie maar met toenemende gezondheids-risico’s door o.a. waterkwaliteit).

Consequenties voor de vrijetijdssector24

► De vrijetijdssector is een van de meest weer-gevoelige economische sectoren. De gevol-gen van klimaatverandering voor de sector zijn tweeledig: • Wanneer en waar men op vakantie gaat.

Dat is zowel afhankelijk van de omstan-digheden in de woonomgeving als die op de plaats van bestemming;

• Verandering van de (landschappelijke) kenmerken van bestemmingen.

► Natuurtoerisme is gevoeliger voor klimaatver-andering dan cultuurtoerisme.

► Buitenlandse zonvakanties worden op ter-mijn minder aantrekkelijk door extreme hitte, droogte en bosbranden. De sneeuwzeker-heid van populaire wintersportbestemmingen vermindert. Binnenlandse vakanties worden een aantrekkelijker alternatief: met iedere

graad temperatuurstijging zal de vraag naar binnenlands toerisme in Nederland met 5% toenemen. Wel m.n. richting de kust.

► Recreatieactiviteiten die zich buiten afspelen zijn uitermate weergevoelig. Maar ook acti-viteiten binnenshuis zoals televisiekijken en lezen worden beïnvloed door weersomstan-digheden25. Zie tabel 1 voor de kansen en bedreigingen die klimaatverandering voor de gebruiks- en belevingswaarde van een aantal specifieke activiteiten met zich meebrengt.

Meer weten?“Bosatlas van het klimaat”, voor het eerst versche-nen in augustus 2011.


10

Gebruikswaarde

Belevingswaarde

Directe en indirecte gevolgen Kans Bedreiging Kans Bedreiging Watersport

Waterpeil - Waterkwaliteit (algen) - - Meer watersporters + - Temperatuurstijging + + Natuurlijke oevers + - + Muggen -

Zwemmen en zonnen Warmer + + Temperatuur zwemwater + + Waterkwaliteit (algen) - - Beschikbaarheid zwemwater + - Toename gebruikers + - Waterpeil - Muggen -

Vissen Waterkwaliteit - - Visstand/ soortenrijkdom + - + - Temperatuur + + Waterpeil: -droogte -hoog water

- -

Toegankelijkheid oevers + - Toename overige recreanten -

Wandelen en fietsen Warmer + + Toename hoeveelheid neerslag - - Afname aantal regendagen + + Diversiteit Landschap + - + - Drukte + - Beleving water + - Muggen en teken -

Dagtochtjes Meer warme dagen + + Diversiteit Landschap + - + -

Tabel 1: Kansen en bedreigingen van klimaatverandering voor toerisme en recreatie (Stichting Recreatie 2008)

11

1.4 imago van Brabant

Wat is het imago van Brabant?26

► Brabant wordt omschreven als gastvrij, Bour-gondisch en rijk aan natuur. Bij Brabanders zijn de associaties gastvrijheid en rijk aan natuur sterker dan bij niet-Brabanders.

► Een ruime meerderheid van de Nederlanders is van mening dat de provincie voldoende mogelijkheden biedt voor een weekendje weg, een vakantie of een dagje uit. De meeste con-sumenten vinden het verblijfsaanbod echter vrij standaard.

► 79% van de Brabanders is trots dat zij Bra-bander zijn. Brabanders omschrijven zichzelf als gemoedelijke, gezellige levensgenieters. Voor 39% van de Brabanders is in een andere provincie wonen geen optie27.

► Brabant heeft binnensteden die tot de natio-nale top behoren. Sinds 2007 zijn Bergen op Zoom, Breda en Eindhoven op rij verkozen tot de ‘Beste binnenstad van Nederland’. ’s-Her-togenbosch sleepte zowel in 2010 als 2011 de titel ‘Meest gastvrije stad van Nederland’ in de wacht28.

► Hoe hoger een gemeente op de volgende aspecten scoort, hoe hoger de woonaantrek-kelijkheidsindex: bereikbaarheid van banen, cultureel aanbod, veiligheid, percentage koopwoningen, nabijheid natuurgebieden, culinair aanbod, aanwezigheid universiteit en per-centage vooroorlogse woningen. ’s-Hertogenbosch staat als beste Brabantse gemeente op de vierde plaats van alle Ne-derlandse steden. Bovendien is de woonaan-trekkelijkheid in deze gemeente het sterkste gestegen van alle Nederlandse gemeenten. Tilburg staat op plaats zestien en Eindhoven op de twintigste plaats29.

Consequenties voor de vrijetijdssector► Brabant is niet alleen gastvrij en Bourgon-

disch (high touch), maar Brabanders zijn ook succesvol in sport, innovatie en ondernemer-schap (high tech). Het Team Merk Brabant zet zich in om deze unieke combinatie van eigen-schappen van Brabant onder de aandacht te brengen. Bedrijven en organisaties kunnen partner van het merk worden en daarmee het gedachtegoed van Brabant uitstralen. Inmid-dels zijn ruim 100 partijen merkpartner.

► Het imago van Brabant als gastvrije, Bour-gondische en innovatieve provincie zorgt voor specifieke verwachtingen bij toeristen en dagrecreanten die Brabant bezoeken. De vrijetijdssector moet deze verwachtingen waar maken.

► Brabanders voelen zich thuis in hun provincie: 87% van de uitstapjes in Brabant wordt door Brabanders zelf ondernomen. Bij binnenland-se vakanties is dit een vijfde.

Meer weten?Zie het artikel Het woon- en vestigingsklimaat in Brabant op kennispleinvrijetijd.nl en het artikel Het imago van Brabant: Bourgondisch en gezellig in Trendkrant december 2011 van Vrijetijdshuis Brabant.


12

in 1 minuut wereldwijd:36

175.000 tweets

700.000 berichten

7.610 zoekopdrachten

2.000.000 views 2.000 check-insmade by Guido Ruswww.de-rus.nl

1.5 Marketing

Wat zijn trends en ontwikkelingen op het gebied van marketing?

Altijd en overal online30

► Ruim tweederde van de Nederlanders is dagelijks online. De gemiddelde Nederlan-der spendeert 31,5 uur aan internetten per maand.

► Zoekmachines zullen in 2020 in staat zijn resultaten weer te geven die specifiek zijn afgestemd op de individuele gebruiker (web 3.0: het semantische web).

► De snelheid waarmee de consument nieuwe technologieën omarmt is enorm toegeno-men31.

► In juni 2011 heeft 6% van de internettende Nederlanders een tablet in bezit, 38% een smartphone, 70% een pc (desktop en/of lap-top) en tweederde heeft twee of meer appara-ten tot zijn of haar beschikking32.

► 40% van de mobiele zoekopdrachten is gere-lateerd aan plaats/locatie33.

► 12% van de smartphonegebruikers gebruikt Location Based Services (LBS)34. Dit zijn in-formatie- of amusementsdiensten die toegan-kelijk zijn met een mobiel apparaat, die wer-ken via het mobiele netwerk en die gebruik maken van je locatie. Een bekend voorbeeld van een LBS is Foursquare35.

13

Sociale media: sociale netwerken en beoordelings-sites37

► Meer dan 10 miljoen Nederlanders hebben een profiel op een sociale netwerksite of be-zoeken deze regelmatig. Vooral consumenten met het leefstijlprofiel Uitbundig Geel ge-bruiken veel sociale media (m.n. Facebook), terwijl Rustig Groen veel minder social media-minded is.

► Ongeveer 15% van de Nederlanders volgt een verblijfsaccommodatie via social media, vooral vanwege mogelijke aanbiedingen en acties. Bij het maken van de uiteindelijke boeking is de invloed van acties op sociale netwerken echter zeer beperkt.

► Beoordelingen van anderen op sociale recen-siesites en boekingssites zijn volgens 78% van de Nederlanders (enigszins) belangrijk. Ruim een derde van de ondervraagden leest de beoordeling van gasten op boekingsweb-sites voor het boeken van een accommodatie en bijna een kwart heeft een beoordelings-website bezocht voor informatie over een accommodatie.

Van product- naar klantfocus► Niet het product (marketing 1.0) of de klant-

tevredenheid (2.0) staat centraal, maar consu-menten willen steeds meer deel uitmaken van een collectief en hun creativiteit delen (mar-keting 3.0)38. Cocreatie en crowdsourcing zijn methoden om consumenten bij een product of dienst te betrekken39.• Cocreatie is een samenwerking tussen

consumenten en een bedrijf -waarin deze als gelijke partners samenwerken en ken-nis en informatie delen- met als doel een aantrekkelijk nieuw product te ontwikke-len;

• Crowdsourcing is erop gericht veel consu-menteninput te verkrijgen voor marketing-doelstellingen of om geld en tijd te bespa-ren, omdat geen expert hoeft te worden ingezet. Van samenwerking en interactie is bij crowdsourcing veel minder sprake.

► Succesvoorbeelden van cocreatie en crowdsourcing zijn chipssmaken die consu-menten konden bedenken (Lay’s Maak de smaak) en het gezamenlijk maken van een film (Paul Verhoeven).

Consequenties voor de vrijetijdssector► Consumenten willen ‘on the go’ zoeken,

inchecken, betalen of toegang krijgen. Dat vergroot het belang van een goed werkende mobiele website, QR-codes, check-ins, apps en promoties via Location Based Services (LBS)40.

► Aanwezigheid van de vrijetijdssector op soci-ale netwerksites en beoordelingssites leidt tot verschillende resultaten: • Sociale netwerksites zijn vooral geschikt

voor het aangaan van interactie met en het vergroten van de betrokkenheid van de klant. Vertel verhalen ‘van achter de schermen’ en betrek de consument daar-bij41;

• Voor daadwerkelijke verkoop (boekingen) zijn beoordelingssites een geschikter kanaal om in te zetten.

► Het zoeken boekgedrag en het gebruik van sociale media daarbij verschilt voor leeftijds-groepen en leefstijlen. Segmentatie is daarom noodzakelijk. Zie voor meer informatie para-graaf 2.3.

► Positieve consequenties van het inzetten van cocreatie en crowdsourcing zijn:• Het betrekt klanten bij product-

ontwikkeling;• Het kan bijdragen aan een positief imago:

klanten worden serieus genomen;• Tijdsbesparing: veel nieuwe ideeën in

weinig tijd;• Kostenbesparing: bijvoorbeeld voor het

inzetten van experts en supportkosten. Computerfabrikant Dell begon een online community waar gebruikers elkaar advies geven.

Meer weten?Op www.frankwatching.com, www.dutchcowboys.nl en www.marketingfacts.nl staan artikelen en onderzoeken over trends en ont-wikkelingen in marketing.


14

1.6 consumententrends

Wat zijn belangrijke consumententrends voor de Brabantse vrijetijdssector?

► Gamification is het integreren van spelme-chanismen en methoden in niet-gamegerela-teerde omgevingen en alledaagse zaken. Het speelt in op psychologische triggers: status, beloning en sociale interactie en verrijkt daar-door de ervaring42. In 2015 zet naar verwach-ting de helft van de bedrijven gamification in bij het innovatieproces43. Voorbeelden:• Minder zwerfvuil in de Efteling door Holle

Bolle Gijs;• Project Noah: een interactief platform

waarmee mensen over de hele wereld flora en fauna in hun omgeving kunnen documenteren. De leden krijgen verschil-lende missies en worden beloond voor spottings44;

• App Endomondo registreert fiets- of hard-loopactiviteiten. Deze met vrienden delen en elkaar uitdagen, motiveert tot betere prestaties.

► Duurzaamheid is ook de komende jaren een maatschappelijk thema. Consumenten voeren, zeker in tijden van recessie, maar langzaam gedragsveranderingen door. Ze waarderen het wel als bedrijven hen hierbij helpen45.

► Er is een groeiende belangstelling voor kleinschalige, veelal unieke verblijfsaccommo-daties gebaseerd op contact met de lokale be-volking (72% in 2011 versus 65% in 2005)46.

► In 2012 kan bijna alles worden doorverkocht: van elektronica tot kleding en zelfs ervarin-gen. Op www.dealsgoround.com kunnen ge-bruikers aangeschafte uitstapjes van bijvoor-beeld Groupon kopen of doorverkopen. Deze trend wordt ook wel ‘recommerce’ genoemd.

Consequenties voor de vrijetijdssector► Gamification stimuleert activiteit, loyaliteit,

betrokkenheid en interactie. ► Reisbrancheorganisatie ANVR zet samen met

partners in op het verduurzamen van de sec-tor en het bevorderen van duurzaam toerisme bij consumenten, o.a. middels het Initiatief Duurzame Handel47.

► Milieuvriendelijk consumeren werkt daarnaast statusverhogend voor de consument en heeft daardoor een positief effect op de belevings-waarde die de consument aan milieuvriende-lijke vrijetijdservaringen toekent.

► Consumenten zijn in toenemende mate zelf ondernemers en bedrijven hebben niet altijd zelf het directe contact met hun klanten.

Meer weten?Op www.idhsustainabletrade.com staat meer infor-matie over het Initiatief Duurzame Handel.

15

1.7 Beleidsontwikkeling

Hoe ziet de beleidsontwikkeling van Brabant eruit?48

Inhoudelijk► Er is nog een forse inspanning nodig om de

vrijetijdssector volop te laten bijdragen aan de positie van Brabant als economische topregio in Nederland en West-Europa. De negatieve trend van dalende bestedingen moet worden omgebogen en een versterkte vrijetijdssector moet bijdragen aan:• Het behalen van de doelstellingen uit de-

Agenda van Brabant en de investerings-strategiën;

• Het versterken van de 4 hoofdlijnen uit het Economische programma;

• Branding als provincie waar de combinatie van traditie en technologie centraal staat;

• De nieuwe koers voor de relatie stad en platteland en vice versa;

• Maatschappelijke vraagstukken zoals betaalbaarheid van o.a. natuur, zorg en cultuur;

• Economische groei en werkgelegenheid, ook in het segment van lager opgeleiden en in het buitengebied.

► De gezamenlijke inhoudelijke ambitie voor de vrijetijdssector is: Brabant: de meest innova-tieve en gastvrije provincie van Nederland.

Rol van de provincie► Eind 2011 en begin 2012 is een integraal

Team Vrijetijdseconomie bezig geweest met het opstellen van een notitie Vrijetijdseco-nomie voor de provincie Noord-Brabant. 13 april 2012 is in de vergadering van de com-missie voor Economische Zaken en Bestuur de Startnotitie 2.0 Vrijetijdseconomie (VTE) in Noord-Brabant: een gezamenlijke uitdaging besproken. Daarin worden drie scenario’s onderscheiden: 1. Provincie als Voorwaardenschepper: wei-

nig sturing vanuit provincie, zelfsturende sector;

2. Provincie als Verbinder: provincie legt verbindingen en draagt daarmee bij aan daadkrachtig vrijetijdsnetwerk;

3. Provincie als Uitdager: provincie voelt zich samen met anderen verantwoordelijk om de vrijetijdseconomie uit te bouwen tot economische topsector en draagt hier actief aan bij.

► In juni worden de financiële consequenties in de statencommissie besproken en wordt een keuze voor een scenario gemaakt.

Meer weten?De notitie Vrijetijdseconomie is te downloaden via www.kennispleinvrijetijd.nl.


HO

OfD

stU

k 2 Vakanties en

vrijetijdsgedrag

in Brabantt

17

400.000450.000500.000550.000600.000650.000700.000750.000800.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

aant

al b

uite

nlan

dse

gast

en

1.000.000

1.200.000

1.400.000

1.600.000

1.800.000

2.000.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

aant

al o

vern

acht

inge

n do

or

buite

nlan

dse

gast

enOok in Brabant verbleven in 2011 meer internatio-nale gasten dan de afgelopen jaren.

Noord-Brabant neemt een 5e positie in, qua aantal overnachtingen door buitenlandse gasten. Qua aantal buitenlandse gasten nemen we een 3e positie in. We weten gasten dus minder lang vast te houden dan andere provincies.

2.1 Buitenlandse gasten in Brabant

Nederland► Het aantal buitenlandse toeristen in Neder-

land bereikte in 2011 een recordhoogte49.► Het grootste gedeelte van de groei vond

plaats in de eerste helft van 2011, toen het economisch nog relatief goed ging.

► Nederland heeft geprofiteerd van een stijging van het aantal vliegverbindingen, zowel op Schiphol als op de regionale luchthavens. Eindhoven Airport zag het passagiersaantal in 2011 met 23% toenemen t.o.v. een jaar eerder.

► Het aantal gasten uit de buurlanden nam toe door het mooie voor- en najaarsweer.

Figuur 2.1: Ontwikkeling in het aantal buitenlandse gasten in Brabant in de periode 2002-2011 (CBS 2011)

Op de internationale markt gaat een enorme aan-trekkingskracht van kunst en cultuur uit. 11% van de buitenlandse bezoekers geeft aan dat het bezoeken van een museum of (historische) bezienswaardig-heid de belangrijkste aanleiding vormt voor een reis naar Nederland. Tijdens hun verblijf bezoekt 41% van de buitenlanders een museum en 50% een (historische) bezienswaardigheid50.

Brabant

Figuur 2.2: Ontwikkeling in het aantal overnachtingen door buitenlandse gasten in Brabant in de periode 2002-2011 (CBS 2011)


18

Figuur 2.3 Aantal buitenlandse gasten en overnachtingen per provincie 2011 (CBS 2011)

Groningen117.100 gasten268.800 overnachtingenFriesland

298.400 gasten1.063.800 overnachtingen

Drenthe121.300 gasten427.500 overnachtingen

Overijssel214.200 gasten609.100 overnachtingen

Flevoland79.600 gasten321.300 overnachtingen

Gelderland344.100 gasten954.600 overnachtingen

Utrecht371.100 gasten662.000 overnachtingen

Noord-Holland6.065.000 gasten 12.449.200 overnachtingen

Zuid-Holland1.418.200 gasten3.616.400 overnachtingen

Zeeland769.800 gasten3.399.900 overnachtingen

Limburg727.000 gasten2.064.200 overnachtingen

Buitenlandse gasten in Noord-Brabant773.700 gasten (7% van NL)1.902.300 overnachtingen (7% van NL)

De meeste buitenlandse gasten komen, net als eerdere jaren, uit België en Duitsland. 88% van de buiten-landse gasten komt uit Europa. Vooral het aantal overnachtingen door Belgische gasten neemt al jaren toe.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011aant

al o

vern

acht

inge

n do

or b

uite

nlan

dse

gast

en in

B

raba

nt

Duitsland België Groot-Brittannië

Frankrijk Amerika Azië

Figuur 2.4: Herkomstlanden buitenlandse gasten in Brabant in de periode 2002-2011 (CBS 2011)

19

Verschillen tussen BRIC- en buurlanden53

Gasten uit buurlanden:• Regelen reizen vooral individueel/zelfstandig; • Ondernemen verschillende vakantietypen in Nederland; komen niet alleen voor de typisch Hollandse

bezienswaardigheden (zoals tulpen, Molens, Amsterdam en Van Gogh Museum).

Gasten uit BRIC-landen:• Komen vooral via georganiseerde reizen (touroperators) naar Nederland; • Bezoeken vooral de typische Hollandse bezienswaardigheden;• Reis is vaak kennismaking met Nederland, als onderdeel van een reis door de Benelux of verschil-

lende Europese landen. Diepgaandere kennis kan in een tweede of derde bezoek worden opgedaan; • Nederland wordt gezien als cultureel aantrekkelijke bestemming. Daar kan Brabant van profiteren,

bijvoorbeeld met Van Gogh Brabant en Liberation Route Brabant.

BRIC- of buurlanden?51 ► Het aantal gasten uit de BRIC-landen Brazilië,

Rusland, India, China groeit harder dan dat uit andere herkomstlanden. Hoewel hun aandeel op dit moment nog beperkt is t.o.v. dat van de buurlanden, is de verwachting dat het belang van deze landen toeneemt en de vrijetijds-sector zich hier, mede gezien de economische ontwikkelingen, op in moet stellen.

► Voor het internationale toerisme heeft Brabant

twee troeven in handen: Eindhoven Airport en HSL station Breda. Snelle low-cost verbin-dingen zijn cruciaal voor de Europese toerist, maar ook voor de hoppende intercontinentale toerist die de hotspots van Europa wil bezoeken52.

► Brazilië: In de eerste vijf maanden van 2010 steeg het aantal Braziliaanse toeristen in Nederland met 40% t.o.v. dezelfde periode in 200954.

► Rusland: In de recente Nederlandse han-delsmissie naar Rusland zijn de toeristische mogelijkheden onder de aandacht gebracht. Van de ruim 140 miljoen Russen heeft inmid-dels 20% de mogelijkheid buitenlandse reizen te ondernemen. In het eerste half jaar van 2011 lieten de bezoekcijfers uit Rusland met 32% relatief de sterkste groei zien van alle herkomstlanden.

► India: In de eerste vijf maanden van 2010 steeg het aantal Indiase toeristen in Neder-land met 20% t.o.v. dezelfde periode in 2009. Van 4 tot 10 juni 2012 vindt een handelsmis-sie plaats naar India onder leiding van de commissaris van de koningin. Thema’s zijn ICT, automotive, food, duurzame energie en medische technologie.

► China: In 2011 gaan naar verwachting 57 miljoen Chinezen op vakantie naar het bui-tenland terwijl het land in 2015 wereldwijd

de grootste bronmarkt voor toerisme zal zijn. Italië, tot voor kort de favoriete bestemming, legt het af tegen landen die beter rekening houden met de specifieke wensen en gebrui-ken van Chinese gasten, zoals Duitsland. Het gaat dan bijvoorbeeld om de taal spreken (of vertalingen van menukaarten) en de gebruiken respecteren.

Kijk voor uitgebreide informatie over profielen van buitenlandse gasten op www.nbtc.nl of scan deze QR-code.


20

2.3 Binnenlandse gasten in Brabant

Figuur 2.5: Aantal binnenlandse vakanties in top 5 provin-cies in de periode 2002-2011 (CVO 2011)

Nederland► Nederlanders ondernamen in 2011 meer va-

kanties naar het buitenland dan in eigen land. ► Het aantal binnenlandse vakanties bleef on-

geveer gelijk. Het voorjaar liet nog een flinke plus zien, maar dit zette niet door vanwege het slechte zomerweer.

► Grootste stijgers: Limburg, Drenthe en Fle-voland. Grootste dalers: Utrecht, Zeeland en Noord-Holland.

Brabant► In totaal werden in 2011 ruim 10 miljoen over-

nachtingen in Brabant doorgebracht. Dit is 3% minder dan in 2010. Hiermee staat Brabant op de 3e plaats van de landelijke ranglijst.

► Brabant is in 2011 de populairste provincie voor vakanties op een vaste standplaats: 28% van alle vakanties in Brabant valt binnen deze categorie. Dit aantal vakanties en overnach-tingen nam wel behoorlijk af t.o.v. 2010.

► In 2011 werden minder overnachtingen in Brabant doorgebracht door vaste gasten en binnen de kampeersector. Het aantal over-nachtingen in bungalows nam toe. Het matige

2.2 Zakelijke gasten in Brabant55

Nederland► In 2011 maakten Nederlanders ruim 10

miljoen zakenreizen, waarvan 4,5 miljoen in eigen land.

► Utrecht is de aantrekkelijkste stad voor za-kelijke bijeenkomsten in Nederland, gevolgd door Amsterdam, Den Haag en ’s-Hertogen-bosch.

► Populairste provincies: Utrecht, gevolgd door Gelderland, Noord-Brabant en Zuid-Holland.

► Een derde behoort tot het georganiseerde zakelijke segment (MICE).

► De zakenreiziger overnacht meestal in een drie- of viersterrenhotel. Vooral de buiten-landse hotelgasten hebben vaak een zakelijk motief.

► Gemiddeld wordt € 320 per persoon per za-kenreis uitgegeven. De economische waarde van de totale meerdaagse binnenlandse zakenreismarkt bedraagt zo’n € 1,45 miljard.

Brabant► Het zakelijk motief is leidend voor 60% van

de binnenlandse hotelgasten en 79% van de buitenlandse hotelgasten in Brabant56.

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

3.500.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

aant

al b

inne

nlan

dse

vaka

ntie

s

GelderlandLimburg

Noord-BrabantNoord-Holland

Drenthe

Het aantal binnenlandse vakanties in Brabant nam met 2% af t.o.v. 2010. Brabant behoudt de 3e positie van Nederland, maar de afstand met de nummer 2 (Limburg) wordt groter en de nieuwe nummer 4 (Drenthe) komt dichterbij.

21

weer in 2011 is hiervoor een verklaring. ► Op langere termijn neemt het aantal over-

nachtingen binnen de categorieën toeristisch kamperen en overige toeristische vakanties af, terwijl overnachtingen door vaste gasten en hotel/pensionvakanties toenemen.

Figuur 2.6: Aantal overnachtingen in Brabant naar accom-modatietype in de periode 2003-2011 (CVO 2011)

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van toeristi-sche binnenlandse vakanties?

► 60% van de vakanties in Brabant is kort (2-4 dagen). Het landelijke gemiddelde is 52%.

► Gemiddelde verblijfsduur in Brabant is 5,3 da-gen. Deze neemt al jaren af. Na Flevoland en

Zuid-Holland heeft Brabant de kortste gemid-delde verblijfsduur. Landelijk gemiddelde: 5,9 dagen, lichte afname t.o.v. 2010.

► In Brabant worden relatief veel bungalowva-kanties ondernomen.

► Brabant is een populaire provincie voor een relaxvakantie en vakantie met vrienden, familie en collega’s. Ook worden relatief veel vakanties alleen voor bezoek aan een attrac-tiepark ondernomen. Het aandeel natuurva-kanties is laag.

Figuur 2.7: Aandeel verschillende typen toeristische va-kanties in Brabant in de periode 2002-2011 (CVO 2011)

Meer informatie over de verschillende accommoda-tietypen is te vinden op de Factsheet Verblijfstoe-risme, zie www.kennispleinvrijetijd.nl.

0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

3.500.000

4.000.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

aant

al o

vern

acht

inge

n

Hotel/pension

BungalowsToeristisch kamperen

Overig toeristisch

Vaste gasten

Toeristen versus vaste gastenEr wordt vaak onderscheid gemaakt tussen vaste en toeristische vakanties. Het aantal vakanties door vaste gasten en overnachtingen die deze gasten in hun accommodatie doorbrengen, is sterk onderhevig aan weersomstandigheden. Wanneer het een jaar lang goed weer is, gaat een vaste gast vaak naar zijn stacaravan. Elke keer dat een vaste gast minimaal één nacht in zijn stacaravan verblijft, wordt geteld als vakantie. Dat betekent dat deze gast in het onderzoek voor tientallen vakanties telt. Met slecht weer zal dat veel minder zijn. Om dit wisselvallige patroon van vaste vakanties uit de gegevens te filteren, wordt hierna alleen ingegaan op toeristen.

Op natuur gerichte vakanties en vakanties voor bezoek aan familie, vrienden en kennissen nemen de laatste jaren af in populariteit. Steden-vakanties, vakantie gericht op het bezoek aan een attractiepark en verwenvakanties in Brabant zijn in opkomst.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

% v

d to

eris

tisch

e va

kant

ies

in B

raba

nt

Op natuurgerichteactiviteiten

Alleen bezoek aanattractiepark

Sportieve of actieve vakantie

Stedenvakantie

Bezoek aan familie, vrienden,kennissen

Bezoek aan evenement

Verwenvakantie


22

Welke activiteiten ondernemen binnenlandse toeristen tijdens hun vakantie in Brabant?

type uitstapje Tijdens % vd vakanties in Brabant

Tijdens % vd vakanties in Nederland

Uit eten gaan 57% 63%

Wandeling maken 49% 54%

Zwemmen 43% 36%

Recreatief winkelen 36% 38%

Fietstocht maken 20% 27%

Natuurgebied bezoeken 20% 28%

Pretpark bezoeken 15% 10%

Bezienswaardige gebouwen bezoeken 13% 23%

Dierenpark bezoeken 12% 8%

Uitgaan 8% 10%

Museum bezoeken 5% 12%

Zonnebaden 3% 7%

Sportevenement bezoeken 2% 3%

Theater bezoeken 4% 4%

Tabel 2.8: Uitstapjes tijdens vakanties in Brabant en Nederland (CVO 2011). Tijdens …% van de toeristische binnenlandse vakanties wordt de betreffende activiteit ondernomen.

Brabant scoort relatief hoog op:

Brabant scoort relatief laag op:

PReTPaRkBezoek DIeRenPaRkBezoek zWemmen

FIeTsen WanDelen naTuuRgeBIeD Bezoeken

BezIensWaaRDIgHeID museumBezoek uIT eTen

23

► De hoge of lage score van uitstapjes wordt (deels) verklaard door het profiel van de binnenlandse gasten in Brabant: vooral veel gezinnen met kinderen, veel Gezellig Lime en weinig Ondernemend Paars. Daarnaast speelt het aanbod in de provincie hierin uiteraard een rol.

Figuur 2.9: Ontwikkeling top 5 uitstapjes tijdens vakanties in Brabant 2004-2011 (CVO 2011)

Wandelen, zwemmen en fietsen zijn activiteiten die tijdens de vakantie door de jaren heen steeds minder worden ondernomen. Uit eten gaan en recreatief winkelen maken het laatste jaar een positieve ontwikkeling door.

0

10

20

30

40

50

60

70

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Uit eten gaan

Wandelen

Zw emmen

Funshoppen

Fietsen

onde

rnom

en ti

jden

s ...

% v

an d

e va

kant

ies

Hoe waardeert de binnenlandse toerist zijn vakantie in Brabant?


24

Hoe zoekt en boekt de binnenlandse toerist?

Nederland57

► 50-plussers gaan bij het zoeken vaak af op advertenties in tijdschriften en kranten. Bij deze doelgroepen zijn sociale recensiesites veel minder van belang.

► Twintigers en dertigers gebruiken niet alleen nieuwe media, maar baseren hun boekings-gedrag ook op ervaringen van vrienden.

Brabant58 ► 38% van de binnenlandse vakantiegangers

in Brabant wint voorafgaand aan de vakantie informatie in via de accommodatieverschaffer. 88% doet dit via internet.

► Er is een grote spreiding in reserveringsmaan-den voor een binnenlandse vakantie. Dit komt door het grote aantal korte vakanties dat in eigen land wordt doorgebracht. Over het alge-meen worden deze laat geboekt en verspreid over het jaar ondernomen.

Het belang van beoordelingssites en social media in verblijfstoerisme59

► 55% van de toeristische bedrijven in Neder-land is actief op sociale netwerken en 17% blogt. Beoordelingssites worden veel minder ingezet door accommodaties.

► 13% van de Nederlanders is ooit via social media door vrienden op een idee gebracht voor een Nederlandse accommodatie. Nog geen 4% heeft tijdens het zoeken van een accommodatie een sociaal netwerk geraad-pleegd. Ruim 60% gebruikt Google en 56% zoekt informatie op een boekingswebsite.

Hoe ziet de leeftijd en gezinssituatie van de bin-nenlandse toerist eruit?

► Bijna de helft (47%) van de binnenlandse toeristen in Brabant valt binnen de categorie ‘gezinnen met kinderen t/m 12 jaar’. Gemid-delde voor Nederland: 37%.

► Brabant is samen met Drenthe dé gezinsprovincie.► In Brabant komen in vergelijking met de

gemiddelde binnenlandse vakantieganger relatief wat meer mensen uit de lagere sociale klassen.

• Traditionele media spelen een ondergeschikte rol als informatiebron voor de vrijetijdssector. • Het zijn niet de accommodaties die het zoeken boekgedrag van potentiële vakantiegasten beïnvloe-

den, maar gasten die de accommodatie eerder hebben bezocht.

Brabant trekt veel volwassenen en kinderen; 55 plussers worden minder bereikt.

DENIELS | 0031 (0) 651 744 014 | WWW.DENIELS.NL | [email protected]

23

8) Nieuwe media zijn hot, traditionele not Sinds de opkomst van het Internet is het medialandschap in de gastvrijheidsbranche volledig veranderd. Daar waar traditionele media vroeger een leidende rol speelden, zijn nieuwe media nu belangrijke informatiebronnen.

Waar zoeken mensen informatie over accommodaties? In de onderstaande grafiek komt duidelijk naar voren dat in bijna alle leeftijdscategorieën de meeste mensen gebruik maken van Google en boekingssites, zoals Booking.com en Bungalows.nl. Traditionele media, zoals reisbureaus en reisgidsen, spelen daarentegen een ondergeschikte rol. Er is ook goed te zien dat het gebruik van de meeste nieuwe media afneemt naarmate de leeftijd omhoog gaat. En andersom worden traditionele media vaker gebruikt door de oudere respondenten. Er zijn echter drie afwijkingen van dit patroon te zien en deze worden op de volgende pagina uiteen gezet.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

20-ers 30-ers 40-ers 50-ers 60-ers 70+

Gebruik nieuwe en traditionele informatiebronnen voor het vinden van een geschikte accommodatie

Google

Sociale recensiesite

Boekingssite

Reisgidsen

Reisbureau

Vrienden/collega's/kennissenTijdschrift/krant

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%20-ers 30-ers 40-ers 50-ers 60-ers 70+

Google

Sociale recensiesite

Boekingssite

Reisgidsen

Reisbureau

Vrienden/collega’s/kennissen

Tijdschrift/krant

leeftijd

Figuur 2.10: Informatiebronnen bij het zoeken naar een verblijfsaccommodatie (Deniels 2011)

25

Waar komt de binnenlandse toerist in Brabant vandaan?

De meeste toeristische vakanties in Brabant worden ondernomen door mensen uit Zuid-Holland. De top zes provincies (Zuid-Holland, Noord-Brabant, Noord-Holland, Gelderland, Utrecht, Limburg) zijn samen al jaren goed voor ongeveer 85% van de toeristische vakanties.

Groningen: 1%

Friesland: 4%

Drenthe: 2%

Overijssel 4%Flevoland: 2%

Gelderland: 12%

Noord-Holland 16%

Zuid-Holland: 25%

Zeeland 3%

Limburg 4%

Noord-Brabant: 19%

Figuur 2.11: Herkomstpercentages van binnenlandse toeristen in Brabant (CVO 2011)

Utrecht 7%


26

Vaak geen eigen profiel bij een sociale netwerksite.

segmenteren met de recron innovatiecampagne De ReCRon InnovatieCampagne biedt inzicht in de nederlandse verblijfs- en dagrecreatie. In de cam-pagne wordt op een andere dan de traditionele manier naar doelgroepen gekeken. De verschillende belevingswerelden worden hier geschetst.

De meeste binnenlandse vakanties worden ondernomen door het Gezellig Lime segment. Het aandeel van dit segment is in Brabant nog iets hoger dan gemiddeld in Nederland. Ook vallen relatief veel binnenlandse vakantiegangers in Brabant binnen het segment Uitbundig Geel.

uitbundiggeel28%

Houden van sportieve en actieve vakanties. Gesteld op luxe en gemak.

Boeken de accommodatie relatief vaak direct via de internetsite van de reisorganisatie of touroperator.

Meer dan de helft heeft een eigen profiel bij Hyves en/of Facebook.

gezelliglime30%

Vakantie is lekker vrij zijn, rust en ontspanning. Gezin is belangrijk. Gewoon, eerlijk en gezellig.

Verblijven meer dan de andere segmenten in een toercaraven, vouw-caravan of vouwwagen. Hebben minder vaak een

profiel bij Facebook, Twitter of LinkedIn.

rustiggroen15%

Geen uitgesproken wensen; houden van privacy en rust. Het gewone en herkenbare is fijn en vertrouwd.

Hebben gemiddeld het kleinste reisgezelschap

ingetogen aqua13%

Inspirerende en rustige vakanties, relatief veel empty nesters. Waarderen sportieve en culturele mogelijkheden.

Vaak met een groot gezelschap op vakantie.

Minder vaak een profiel bij Hyves, Facebook of Twitter.

Ondernemen relatief vaak een fietsvakantie.

avontuurlijkpaars15%

Eigenwijze, avontuurlijke vakantiegangers. Op zoek naar bijzondere uitdagingen en prikkelingen.

Verblijven relatief vaak in een woning van een particulier en weinig in een toercaravan, vouwcaravan of vouwwagen.

Hebben vaker een profiel bij Facebook en/of LinkedIn en minder bij Hyves.

Weinig vakanties met vrienden, familie of collega’s

Verblijfstoerisme in Brabant

27

uitbundiggeel19%

Samen actief bezig zijn, uitgaan en genieten.

gezelliglime27%

Gezelligheid en ontspanning staan centraal, doen waar je zin in hebt, maar wel letten op kosten.

Weg zijn van dagelijkse beslommeringen

rustiggroen16%

Even rust nemen in de eigen omgeving.

ondernemendpaars8%

Cultuur, historie, verrassing en inspiratie.

creatief en inspirerend

rood6%

Creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen.

Creatieve mensen, die graag buiten gebaande paden gaan.

ingetogen aqua15%

Bedachtzaam en geïnteres-seerd in kunst en cultuur.

stijlvol enluxe blauw

9%

Luxe, stijlvol ontspannen, sport en social network.

Zakelijke, intelligente, zelfverzekerde mensen die houden van stijl, klasse en exclusiviteit.

Kalme, gewone, nuchtere en serieuze mensen, voor recreëren hoeft niet gereisd te worden.

aan de slag voor het grootste segmentIn Brabant wonen en komen relatief veel mensen uit het segment Ge-zellig Lime. De tone of voice voor deze groep is (I) aanspreken met ‘jij’, (II) alledaags vriendelijk en (III) familiair en informeel taalgebruik. Qua faciliteiten zoeken ze iets dat wel enigszins grootschalig mag zijn maar niet te hectisch. Gericht op gezinnen en niet te exclusief of duur. Het hoeft niet per se het nieuwste van het nieuwste te zijn.

Contact met anderen is belangrijk en iedereen moet het naar zijn zin hebben.

Brede interesse, ruimdenkend en engagement.

Willen graag nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven.

dagrecreatie in Brabant


28

2.4 Uitstapjes door nederlanders in Brabant

Tabel 2.12: Uitstapjes in Brabant en Nederland in de periode 2006-2010 (CVTO 2010)

Figuur 2.13: Aantal uitstapjes van Nederlanders in Brabant in de periode 2006-2010 (CVTO 2010)

De cijfers over uitstapjes door Nederlanders in Brabant zijn gebaseerd op het ContinuVrijetijdOnderzoek (CVTO) van NBTC-NIPO Research. Het CVTO wordt elke twee jaar uitgevoerd. De meest recente meting is die van mei 2010 t/m mei 2011. Een uitstapje is een dagrecreatieve activiteit buiten de eigen woning, waarbij men minimaal 2 uur van huis is (incl. reistijd) en maximaal € 1.000 p.p. besteedt. Deze uitstapjes zijn niet gecombineerd met een overnachting, niet ondernomen tijdens een vakantie en betreffen geen familiebezoek.

Het aantal uitstapjes in Brabant daalt naar 193 miljoen in 2010. De Brabantse afname is groter dan de Nederlandse teruggang en de positie die Brabant inneemt op de binnenlandse dagrecreatieve markt is qua aantal uitstapjes verslechterd. Daarentegen zijn bestedingen in Brabant per persoon per uitstapje relatief hoog (zie 3.3).

2006 2008 2010 2006 – 2010Uitstapjes in Brabant 236 mln. 216 mln. 193 mln. -18%

Uitstapjes in Nederland 1.630 mln. 1.452 mln. 1.394 mln. -14%

% Brabant in Nederland 14,4% 14,9% 13,9%

020406080

Buite

n-re

crea

tie

Uitg

aan

Recr

eatie

fwi

nkele

n

Attra

cties

Cultu

urEv

enem

ent

bezo

cht

Wat

erre

crea

tie-

en sp

ort

Well

ness

/bea

uty

Spor

twed

strijd

en

aant

al u

itsta

pjes

x m

iljoe

n

2006 2008 2010

29

► De daling in aantal uitstapjes tekent zich in alle activiteitenclusters af met uitzondering van het cluster waterrecreatie en –sport dat sterk daalde in de periode 2006 – 2008 maar zich in 2010 herstelde tot het niveau van 2006.

► De top 3 qua aantal uitstapjes wordt gevormd door:

► Uitstapjes die t.o.v. het Nederlands gemid-delde relatief vaak in Brabant ondernomen worden, zijn het bezoeken van sportwedstrij-den en attracties. Bij sportwedstrijden betreft het vooral betaald voetbalwedstrijden. Bij attracties gaat het om attractieparken zoals de Beekse Bergen en de Efteling en kermissen, m.n. de Tilburgse kermis.

► Bijna de helft van de uitstapjes wordt in het weekend (zaterdag 25% en zondag 23%) ondernomen.

► 87% van de uitstapjes wordt door Brabanders ondernomen. Een derde speelt zich af in de eigen gemeente.

► Bij 42% van de uitstapjes bestaat het gezel-schap uit 2 personen, veelal partners.

2.5 Uitstapjes door buitenlanders in Brabant

ZKA60 heeft in 2011 veldwerk uitgevoerd om een beeld te kunnen geven van buitenlandse gasten die – zonder overnachting – hun vrije tijd in de provincie doorbrengen:

► Het aandeel buitenlandse uitstapjes in Bra-bant is zeer beperkt t.o.v. het aantal uitstapjes door Nederlanders.

► Brabant heeft per jaar circa 2 miljoen uit-stapjes door buitenlanders, waarbij 40% valt onder de categorie recreatief winkelen (circa 800.000 uitstapjes). Ook attractieparkbezoek zorgt met ongeveer 430.000 uitstapjes voor een behoorlijk aantal buitenlandse dagrecreanten.

12 3

Buiten-recreatie57,7 mln.

Uitgaan46,6 mln.

Recreatief winkelen27,3 mln.


HO

OfD

stU

k 3 omvang en belang

van de Brabantse

vrijetijdssector

31

31

3.1 Aanbod in de vrijetijdssector

► In de periode 2007 - 2011 neemt het aantal vestigingen Cultuur, recreatie en amusement in Brabant met 67% toe, in Nederland met 87%. Voor Sport liggen de groei percentages op respectievelijk 46% en 43%.

► In de Horeca sector zijn de afgelopen jaren veel faillissementen gemeld. Vooral kleine restaurants en cafés met minder dan 10 werk-nemers hebben het moeilijk63.

► Behalve in het aantal vestigingen willen beleidsmakers inzicht hebben in complemen-taire of concurrerende toeristisch-recreatieve bedrijvigheid. Er wordt op dit moment voor de regio Zuidoost-Brabant gewerkt aan een car-tografisch systeem dat toeristisch-recreatieve locaties in beeld brengt64.

Voor het bepalen van het aantal vestigingen en banen in de vrijetijdssector is in de landelijke Recreatie & Toerisme standaard een afbakening en weging van SBI61 codes opgenomen. Kijk op www.ipo.nl en zoek op R&T standaard.

Net als in de rest van Nederland laten de sec-toren (Cultuur, dagrecreatie en amusement) en Sport in Brabant door de jaren heen een gestage groei in aantal vestigingen zien62.

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

aant

al v

estig

inge

n

2007 1.310 1.120 5.370 620 860 1.610 1.030

2008 1.460 1.120 5.270 640 910 1.720 1.060

2009 1.770 1.100 5.200 670 1.020 1.930 1.100

2010 2.000 1.050 5.090 690 1.000 2.110 1.170

2011 2.190 1.020 5.120 720 1.010 2.350 1.210

Cultuur,re-creatie en

amusement

Detailhandelgroothandel

HorecaLogies

verstrekking Overig Sport Vervoer

Figuur 3.1: Sectorale verdeling aantal vestigingen in de Brabantse vrijetijdssector (LISA 2011)


32

3.2 Werkgelegenheid in de vrijetijdssector

► De vrijetijdssector (alleen directe werkgele-genheid) is goed voor 6% van de totale werk-gelegenheid, dat geldt zowel voor Nederland als voor de provincie Noord-Brabant. Landelijk omvat de vrijetijdssector 493.750 banen. Het Brabantse aandeel hiervan is 15% ofwel 71.710 banen65.

► De toeristische sector biedt nu en in de toekomst goede kansen voor specifieke doelgroepen zoals jongeren, allochtonen en laagopgeleiden66.

► Beroepsbevolking met een baan in de horeca: • autochtoon 3%• westers allochtoon 4%• niet westers allochtoon 7%

► Gemiddeld aandeel werknemers met laag tot gemiddeld opleidingsniveau over alle sectoren 72%, voor sector logies-, maaltijd- en drank-verstrekkers 91%.

Figuur 3.2: Werkgelegenheid in de Brabantse vrijetijds-sector, periode 2007 t/m 2011 (LISA 2011)

Figuur 3.3: Werkgelegenheid in de Nederlandse vrijetijds-sector, periode 2007 t/m 2011 (LISA 2011)

65000 66000 67000 68000 69000 70000 71000 72000 73000 74000 75000

2007

2008

2009

2010

2011

aantal banen in de Brabantse vrijetijdssector

2007

2008

2009

2010

2011

aantal banen in de Nederlandse vrijetijdssector

460000 465000 470000 475000 480000 485000 490000 495000 500000

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

aant

al b

anen

2007 6.810 2.600 40.590 7.930 4.530 3.910 4.210

2008 7.180 2.610 41.210 8.150 4.680 4.080 4.260

2009 7.460 2.640 40.670 7.920 4.680 4.250 4.140

2010 7.710 2.550 39.440 7.970 4.410 4.490 4.040

2011 8.120 2.540 39.830 8.040 4.310 4.760 4.110

Cultuur,re-creatie en amusement

Detailhandelgroothandel Horeca

Logiesverstrekking Overig Sport Vervoer

Landelijk stijgt het aantal banen in de vrijetijds-sector sinds 2007. In Brabant is het aantal banen redelijk stabiel (variatie +/- 1.500 banen).

Binnen Cultuur, dagrecreatie en amusement en Sport is het aantal banen in Brabant door de jaren heen toegenomen. Ruim de helft van de banen (56%) in de vrijetijdssector is te vinden in de horeca.

Figuur 3.4: Sectorale verdeling (directe) werkgelegenheid in de Brabantse vrijetijdssector, in de periode 2007-2011, weerge-geven in aantal banen (LISA 2011)

33

ZKA67 berekende dat toerisme en recreatie in Noord-Brabant in 2009 73.400 FTE aan werkgelegenheid opleverde: 52.800 FTE direct, 20.600 FTE indirect (toeleveranties zoals inkopen en dienstverleners om de afzet in de sector te kunnen realiseren). Dat zijn circa 100.000 banen, 9% van de totale werkgelegenheid in Noord-Brabant. In vergelijking met 2006 zijn er 5% minder banen. ZKA en LISA hanteren verschillende methodieken. LISA, 71.710 banen, bepaalt op peildatum het aantal geregistreerde bedrijven en werkzame personen. Seizoensarbeid wordt daarom niet volledig meegenomen. ZKA rekent bestedingen terug naar directe werkgelegenheid en bepaalt middels een multiplier indirecte FTE’s. Een voorbeeld van indirecte werkgelegenheid is een reclamebureau dat folders voor de ondernemer ontwikkelt.

3.3 Bestedingen in de vrijetijdssector

Bestedingen tijdens vakanties

Tabel 3.5: Bestedingen68 tijdens binnenlandse vakanties in Brabant (CVO 2011)

► Verklaringen voor de lage bestedingen zijn dat er in Noord-Brabant relatief veel vakanties door vaste gas-ten69 ondernomen worden en dat de vakanties kort zijn. In onderstaande figuur wordt dit type vakanties buiten beschouwing gelaten en alleen gekeken naar toeristische vakanties en bestedingen per persoon per dag:

In 2011 was de gemiddelde besteding per per-soon per dag aan binnenlandse vakanties in Bra-bant € 20,90. Dit bedrag ligt substantieel lager dan het Nederlands gemiddelde van € 25,20 en de provincie nam hiermee een 11e plaats in.

totaal Toeristisch seizoensrecreatiefBrabant NL Brabant NL Brabant NL

Per vakantie € 120,- € 155,- € 141,- € 175,- € 67,- € 79,-

Per persoon per dag € 20,90 € 25,20 € 26,70 € 29,40 € 9,60 € 11,30

Aantal vakantiedagen 5,8 6,2 5,3 5,9 6,0 6,0

22

24

26

28

30

32

34

36

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

gem

idde

lde

best

edin

g p.

p.pe

r dag

(to

eris

tisch

e va

kant

ies)

Totaal Binnenland Drenthe Gelderland

Noord-Holland Noord-Brabant Limburg

Hoewel Brabant over de jaren dezelfde lijn volgt als het Nederlandse gemid-delde, liggen de bestedin-gen die vakantiegangers in Noord-Brabant doen structureel een aantal euro onder de gemiddelde Nederlandse bestedingen.

Figuur 3.6: Bestedingen p.p.p.d. tijdens toeristische vakanties in de periode 2002-2011 (CVO 2011)


34

Bestedingen tijdens dagrecreatie

Tabel 3.8: Uitstapjes en bestedingen in Brabant en Nederland in de periode 2006-2010 (CVTO 2010)

► Eén verklaring voor de lage bestedingen is het type vakantiegangers in Brabant: gezin-nen met kinderen en personen uit lage sociale economische klasse.

► Het bepalen van aanvullende verklaringen voor de lage bestedingen is een afstudeer-opdracht die in 2012 loopt bij Vrijetijdshuis Brabant. Vakanties in Noord-Brabant worden hierin vergeleken met die in de provincies Limburg en Noord-Holland (hoge bestedin-gen) en Flevoland en Utrecht (lage bestedin-gen).

► Qua type vakanties blijkt dat aan cultuurva-kanties het meeste geld besteed wordt70:

Figuur 3.7: Bestedingen aan verschillende typen vakanties (OECD 2009)

0100200300400

500600700

Land

elijke

vaka

ntie

Zon

enstr

and

Sted

entri

pGez

ondh

eid/

spor

tEc

otoe

rism

e/na

tuur

Toer

vaka

ntie

Cultu

urva

kant

ie

uitg

aven

per

vak

antie

(eur

o)

Qua bestedingen per persoon aan uitstapjes staat Brabant in Nederland op de 3e plaats. De absolute totale bestedingen zijn in 2010 afgenomen t.o.v. 2008 maar het relatieve gewicht van de Brabantse recreatieve sector is licht gestegen. De besteding per persoon per uitstapje ligt 17% hoger dan het Nederlands gemid-delde.

2006 2008 2010Brabant NL Brabant NL Brabant NL

Aantal uitstapjes 236 mln. 1.632 mln. 216 mln. 1.452 mln. 193 mln. 1.392 mln.

Bestedingen pppu*71 € 17,00 € 15,52 € 15,79 € 15,58 € 18,86 € 16,07

Totaal bestedingen 4,01 mld. 25,33 mld. 3,42 mld. 22,63 mld. 3,64 mld. 22,36 mld.

Aandeel NB in NL 15,8% 15,1% 16,3%

* per persoon per uitstapje

35

Er wordt meer geld door Brabanders uitgegeven aan uitstapjes buiten Brabant dan door niet-Brabanders aan uitstapjes in onze provincie.

► De belangrijkste categorieën uitstapjes die in Brabant bovengemiddelde bestedingen weten te realiseren, zijn recreatief winkelen, attractiebezoek en wellness/beauty/ontspan-ning. Zie de factsheet Dagrecreatie voor meer informatie.

► Ongeveer 83% van de dagrecreatieve beste-dingen in Brabant wordt door eigen inwoners gedaan. Meer dan een kwart van de Braban-ders is van het type Gezellig Lime. Dat is een segment met beneden modaal inkomen. Deze consumenten zijn prijsgevoelig en willen iets niet te dure of exclusieve activiteiten onderne-men.

► Ondernemend Paars (8% van de Brabanders) en Stijlvol en luxe Blauw (9% van de Braban-ders) verdienen (zeer) ruim boven modaal. Zij willen wel wat meer betalen voor uitdagende en inspirerende ervaringen, stijl en klasse.

Niet-Brabanders in Brabant:25,8 miljoen uitstapjes€ 630,8 miljoen

Brabanders buiten Brabant:38,3 miljoen uitstapjes€ 790,2 miljoen

Brabanders in Brabant:167,2 miljoen uitstapjes€ 3,01 miljard

Figuur 3.9. In- en outputanalyse uitstapjes in Brabant in 2010 (CVTO 2010)

► De in- en outputanalyse laat een negatief saldo zien. Er zijn verschillende categorieën uitstapjes waaraan Brabanders buiten Bra-bant meer besteden dan niet-Brabanders in Brabant. Het betreft buitenrecreatie, wellness/beauty/ontspanning, evenementenbezoek, cultuur en uitgaan. In het algemeen geldt: • Niet-Brabanders besteedden in 2010 ge-

middeld € 24,40 per uitstapje in Brabant;• Brabanders besteedden in 2010 gemid-

deld € 18,00 per uitstapje in Brabant;• Brabanders besteedden in 2010 gemid-

deld € 20,60 per uitstapje buiten Brabant.


36

3.4 economische impact van de vrijetijdssector

Tabel 3.10: Opbouw economische impact vrijetijdssector Brabant in 2009 (ZKA 2011)

► De economische impact van toerisme en recreatie op gemeentelijk niveau is in Zuidoost-Brabant be-paald. In de meeste van de 21 gemeenten heeft het aandeel dagrecreatie een grotere impact dan ver-blijfstoerisme. In Bergeijk en Bladel, waar grote bungalowparken zijn, vormt juist het verblijfstoerisme het grootste aandeel in de bestedingen (circa 60%)73.

Bij de berekening van de economische impact worden aspecten als zakelijk toerisme, reisbemiddeling en de aanschaf van duurzame recreatiemiddelen die niet in CVO zitten uit veldwerk en andere bronnen meegenomen72.

De economische impact van de Brabantse vrijetijdssector in 2009 is circa € 5,3 miljard. Dit is een daling van 4,6% t.o.v. 2006 toen de bestedingen circa € 5,5 miljard bedroegen. De grootste impact kwam voor rekening van binnenlandse dagrecreanten. Zij besteedden €3,9 miljard.

Besteding in Brabant x € 1 miljoen in %

Toeristische vakanties van Nederlanders 198,6 3,8

Seizoensrecreatieve vakanties van Nederlanders 89,3 1,7

Toeristische vakanties van buitenlanders 31,2 0,6

Seizoensrecreatieve vakanties van buitenlanders 3,8 0,1

subtotaal verblijfstoerisme 322,9 6,1

Dagbesteding van Nederlanders 3.945,2 74,8

Dagbesteding van buitenlanders 99,7 1,9

subtotaal dagbesteding 4.044,9 76,7

Meerdaags zakelijk Nederlanders 149,0 2,8

Meerdaags zakelijk buitenlanders 101,8 1,9

Ééndaags zakelijk Nederlanders 133,9 2,5

Ééndaags zakelijk buitenlanders 8,6 0,2

subtotaal zakelijk 393,3 7,5

Reisbemiddeling uitgaand toerisme 104,4 2,0

Aanschaf duurzame recreatiegoederen 407,0 7,7

subtotaal overig 511,4 9,7

totaal 5.272,6 100

37

3.5 Bredere maatschappelijke impact van de vrijetijdssector

► De vrijetijdssector is onderdeel van het economisch beleid en sluit aan bij vele andere programma’s en projecten waarop de provincie de komende jaren inzet, zoals de herbestemming van cultuurhistorische complexen en Landschappen van Allure.

► De vrijetijdssector wordt gezien als belangrijke drager voor het verbeteren van het woon-, leef- en vesti-gingsklimaat in Brabant, de verdienmogelijkheid voor natuur en de transitie van stad en platteland74.


HO

OfD

stU

k 4

toekomst en

aanbevelingen

39

4.1 toekomst Brabantse vrijetijdssector

Wat kunnen we verwachten voor de Brabantse vrijetijdssector op de korte, middellange en lange termijn? Op basis van de gesignaleerde trends & ontwikkelingen in hoofdstuk 1 en feiten en cijfers over vrijetijdsgedrag en vakanties in Brabant in hoofdstuk 2 schetsen we een beeld.

korte termijn (0 – 5 jaar)Op de korte termijn is de economische crisis een zeer bepalende factor voor de vrijetijdssector. Het feit dat overheden en consumenten minder te beste-den hebben, brengt zowel kansen als bedreigingen met zich mee:

► Subsidieafhankelijke instellingen in o.a. de deelsectoren cultuur en natuur zien grote posten op hun begroting wegvallen. Zij zul-len zich op korte termijn meer commercieel denken en handelen eigen moeten maken. Crowdsourcing en cocreatie kunnen helpen bij het maken van de benodigde omslag van aanbod- naar vraaggerichtheid.

► Bij een slinkend budget kunnen Nederlandse consumenten buitenlandse vakanties vervan-gen door binnenlandse of kiezen voor dagjes uit in plaats van overnachtingen. Of dat per saldo leidt tot meer of minder bestedingen in de Brabantse vrijetijdssector is moeilijk te voorspellen. Wel staat vast dat er veel aan-dacht uit zal gaan naar de prijs en waarde van vrijetijdsproducten:• Prijsconcurrentie in het laagste segment

zal aanhouden of zelfs verder toenemen; • Een segment hoger kan de consument

worden aangezet wat meer geld te blijven besteden, als hem voldoende duidelijk wordt gemaakt dat hij hiervoor precies de ervaring krijgt waarnaar hij op zoek is.

Middellange termijn (5 – 10 jaar)Op middellange termijn trekt naar verwachting de economie weer aan en ontstaat ruimte voor groei in de vrijetijdssector. Waar consumenten tijdens de re-cessie massaal teruggrepen op wat oud, vertrouwd en dichtbij is, ontstaat nu ruimte voor spannendere, extravagantere en duurdere producten en diensten:

► Op de binnenlandse markt ontstaat ruimte om te betalen voor duurzame initiatieven (‘Put your money where your mouth is’).

► In navolging van de kleine groep voorlopers komen toeristen uit de BRIC-landen nu in wat grotere aantallen naar Europa/Benelux/Neder-land. Elementen waarmee Brabant zich kan positioneren in hun reisschema zijn:• Evenementen zoals Carnaval, GLOW-

festival en Roze maandag; • Structureel aanbod zoals Van Gogh

Brabant.

Voortschrijdende technologische ontwikkelingen zijn vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven. Bij binnenkomst in een attractiepark wordt bijvoor-beeld automatisch voor consumenten berekend en weergegeven wat de optimale route is om alle attracties van hun keus met minimale wachttijd te bezoeken.

lange termijn (> 10 jaar)Mede onder invloed van verdergaande technolo-gische ontwikkelingen zal de vrijetijdsbesteding minder tijden plaatsafhankelijk zijn. Dit biedt zowel kansen (24 uur per dag consumeren) als bedreigin-gen (mondiale concurrentie).

Door de klimaatontwikkeling wordt Brabant op termijn aantrekkelijker voor vakanties en uitstapjes. Terwijl het op concurrerende bestemmingen heet en droog wordt, met bijkomende risico’s als bosbran-den, wordt het in Brabant aangenaam warm:

► Aantrekkelijke verkoelingsmogelijkheden zo-als een zwembad en schaduwplaats worden belangrijker in het zoeken boekgedrag voor binnenlandse vakanties;

► Het aantal dagen waarop aan buitenrecreatie gedaan kan worden, neemt toe. Culturele uitstapjes zoals bioscoop- en museumbezoek, die in de huidige situatie (ook) als slechtweer-opties gelden, krijgen hier mogelijk onder te leiden.


40

4.2 Aanbevelingen

Brabant: de meest gastvrije en innovatieve provincie

► Gastvrijheid betekent voor de één iets anders dan voor de ander.

► Brabant is een echte gezinsprovincie. Nieuwe doelgroepen zoals singles en senioren zijn echter in toenemende mate van belang.

► Speel pro-actief in op mogelijk tegenstrijdige behoeften. Organiseer rondleidingen voor kinderen bijvoorbeeld buiten de reguliere ope-ningstijden, zodat bezoekers die rust zoeken hier geen overlast van ondervinden.

► Brabant heeft het imago van een gastvrije provincie. Brabanders zijn trots op hun afkomst en zien zichzelf als gemoedelijke, gezellige levensgenieter.

► Beoordelingen hebben veel meer invloed dan advertenties van aanbieders. Zij zorgen voor nieuwe klanten, omzetgroei en motiveren het personeel.

► Consumenten willen steeds meer deel uitma-ken van een collectief en hun creativiteit delen (cocreatie en crowdsourcing).

► Betrokkenheid draagt bij aan productontwik-keling, een positief imago, tijdsbesparing en kostenbesparing.

► Gamification vergroot de belevingswaarde voor de gebruiker en zijn binding met het pro-duct.

► Spelelementen vergroten de kans op herha-lingsbezoek en zetten de consument aan tot gewenst gedrag.

onderscheidend Brabant

► Het Brabantse vrijetijdsaanbod is te weinig onderscheidend. Juist onderscheidende ken-merken zijn van belang om de concurrentie-strijd met andere binnenlandse en Europese regio’s te kunnen winnen.

► De creatieve industrie is aangewezen als één van de negen topsectoren waarin Nederland wereldwijd sterk is en waarvoor extra aan-dacht en geld beschikbaar is. De creatieve industrie is in Brabant bijzonder goed verte-genwoordigd.

► Bedrijven presteren beter als ze gebruik maken van de onderscheidendheid die design kan toevoegen.

Stem aanbod en communicatie af op de wensen en behoeften van verschillende doelgroepen, zodat deze zich allemaal welkom voelen.

Zet de bevolking in als ambassadeur van de Brabantse gastvrijheid.

Betrek consumenten intensief bij producten of diensten.

Integreer spelelementen in producten of diensten (gamification).

Zoek de verbinding met de creatieve industrie.

41

Fietsen: stimuleer opstappen maar juist ook afstappen.

► Nederlanders komen frequent en graag in Brabant fietsen, maar de aanwezigheid van horecapunten en bezienswaardigheden zijn aspecten waarop Brabant lager scoort.

► De gemiddelde besteding tijdens fietstochten blijft achter bij het landelijke gemiddelde.

► Brabant heeft het imago van een gastvrije en Bourgondische provincie en consumenten verwachten af te kunnen stappen voor koffie met een worstenbroodje.

► Meer dan 40% van de bestedingen binnen dagrecreatie valt binnen de categorie recre-atief winkelen. De allure van de Brabantse binnensteden is groot en stedenvakanties zijn in opkomst.

► Al jarenlang zorgen de Efteling en Safaripark de Beekse Bergen voor miljoenen (dag)toeris-ten per jaar.

► Brabant heeft veel iconen, in de muziek (Guus Meeuwis), design (Piet Hein Eek, Viktor & Rolf) en sport (Ireen Wüst, Pieter van den Hoogenband, Marianne Vos).

► Brabant is niet alleen gastvrij en Bourgon-disch (high touch), maar Brabanders zijn ook succesvol in sport, innovatie en ondernemer-schap (high tech).

► Door de verbinding met innovatie te maken, wordt het vrijetijdsaanbod onderscheidend. Experts uit andere sectoren kunnen verras-sende inzichten bieden.

Hogere bestedingen in de Brabantse vrijetijds-sector

► Op de internationale markt gaat een enorme aantrekkingskracht van kunst en cultuur uit. Brabant heeft een interessant internationaal aanbod voor cultuurtoeristen: Jheronimus Bosch 500, Van Gogh Brabant en Liberation Route.

► Cultuurtoeristen besteden bijna vijf keer zo veel als wordt besteed aan een vakantie in een landelijke omgeving, het dubbele van een strandvakantie en bijna anderhalf keer zoveel als aan een citytrip.

► In 2012 vinden in Brabant meer dan 20 inter-nationale topsportevenementen plaats.

► Grootschalige topsportevenementen hebben een hoog economisch rendement; deelne-mers en hun begeleiding verblijven relatief lang in dure accommodaties, buitenlandse bezoekers overnachten liefst in 4- of 5-ster-renhotels.

► Nederlandse bezoekers besteden nog niet veel aan overnachtingen, eten en drinken. Door het bezoek aan het sportevenement te koppelen aan andere uitstapjes en/of over-nachtingen, kunnen de bestedingen worden verhoogd.

Profiteer van de grote Brabantse namen door deze in communicatie expliciet te vernoemen.

Betrek experts bij de (door)ontwikkeling van een product of dienst.

Richt vrijetijdsaanbod in voor (internationale) cultuurtoeristen.

Bouw het toeristisch-recreatief potentieel rondom sportevenementen uit.


42

► De consument is steeds meer online. ► Bijna alle smartphone-gebruikers zoeken naar

locatie informatie.► Consumenten worden overspoeld door digi-

tale informatie. Het is meer dan ooit van be-lang om de relevante informatie op het juiste moment aan de juiste persoon te versturen. In aansprekende taal, passend bij het recreatie-profiel van de ontvanger.

► Realiseer hogere bestedingen door bijvoor-beeld consumenten die in de buurt van het theater zijn, te laten weten dat er nog enkele kaarten voor de volgende voorstelling zijn.

► Door de economische crisis hebben consu-menten in hun vrije tijd minder te besteden.

► Tegelijkertijd zijn er wel doelgroepsegmenten met een vraag naar luxe en comfort.

► Personeelsbestand met parttimers en flexi-bele krachten maakt het mogelijk om econo-misch rendabel op de diverse wensen van consumenten in te spelen.

Zorg voor goede mobiele informatievoorziening en stimuleer aankopen en activiteiten door Loca-tion Based Services.

Ontsluit een modulair vrijetijdsaanbod: een goedkope basisvariant, waarbij direct inzichtelijk is hoe deze naar behoefte uitgebreid kan worden tot een luxer product.

43

Noten1 http://www.nrc.nl/nieuws/2012/02/14/statistiek-saai-cbs-cijfers-komen-tot-leven-op-een-kaart/2 CBS (2012). Regionale prognoses bevolkingsop-bouw 2012-2040, geraadpleegd op 1-3-20123 CBS (2012). Regionale prognoses huishoudens 2012-2040, geraadpleegd op 1-3-20124 http://www.monitorvrijetijdentoerisme.nl/recreant/trends-en-ontwikkelingen/ geraadpleegd op 21 maart 20125 http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81274NED&D1=4-5,23&D2=15&D3=1,l&VW=T6 Vrijetijdshuis Brabant (2011). Deskresearch zorg-toerisme. Tilburg: Vrijetijdshuis Brabant7 http://www.khn.nl/content-template/-/asset_publis-her/qJ4e/content/enorm-potentieel-aan-alleeneters-voor-de-horeca/?redirect=http%3A%2F%2Fwww.khn.nl%8 http://shareatable.org/9 Expertisecentrum Veiligheid (maart 2012). Ge-vangen in onmacht: Professionals in hun relatie tot MOE-landers: Congresnotitie. Den Bosch: Avans Hogeschool10 CPB (1 maart 2012). Kerngegevens 2011-2015 voor het concept-CEP 2012. Op www.cpb.nl, geraad-pleegd op 5 maart 201211 Economie Monitor Brabant (2012). 4e kwartaal 2011. Provincie Noord-Brabant12 Werkbedrijf, bewerking PSW (maart 2012). Arbeidsmarktbrabant Trends. ‘s-Hertogenbosch: Provincie Noord-Brabant13 Economie Monitor Brabant (2012). 4e kwartaal 2011. Provincie Noord-Brabant14 Nibud (20 januari 2012). Iedereen gaat er op ach-teruit in 2012. Persbericht op www.nibud.nl, geraad-pleegd op 5 maart 201215 Brazilië, Rusland, India en Rusland16 Zie www.brabant.nl17 Artikelen Brabants Dagblad, o.a. ‘Stop met Den Bosch Culturele Hoofdstad’ 3-3-2012, ‘Helmondse scepsis over project Brabant 2018’ 29-2-2012 ‘Kos-ten culturele hoofdstad schikken af (opinie)’ 4-2-201218 Monsterboard (2012) Monster Employment Index NL jan2012. Te downloaden via http://www.about-monster.com/sites/default/files/employment-index/EUMEI_Jan12_NL_FINAL.pdf19 www.marketingmonday.nl/12-online-trends-voor-201220 TNS Political & Social (maart 2012). Attitudes of Europeans towards tourism: Report. Flash Eurobaro-meter 33421 Mulder, S., Schalekamp, A., Sikkel, D., Zengerink, E., Horst, T. vd.d. & Velzen, J. v. (2007). Vakantieki-lometers en hun milieu-effecten zullen spectaculair

blijven stijgen. Trendanalyse van het Nederlandse vakantiegedrag van 1969 tot 2040. Amsterdam: TNS NIPO22 NRIT Media kennisbank. Steeds meer toeristen uit de BRIC landen. Persbericht op www.nritonder-zoek.nl, Pretwerk, 27 oktober 2011, De Russen ko-men (op vakantie). www.pretwerk.nl, geraadpleegd op 5 maart 2012 en Pretwerk, 28 januari 2011, Chi-nese toeristen kritisch in hun keuze. www.pretwerk.nl, geraadpleegd op 5 maart 201223 Alterra, DHV BV, KNMI, VU. (2008). Klimaatef-fectschetsboek Noord-Brabant. Den Bosch: Provin-cie Noord-Brabant24 Jonge, C. de (2008). De gevolgen van klimaat-verandering voor recreatie en toerisme: Kansen voor de recreatiesector. Den Haag: Stichting Recreatie.25 Huysmans, F. (2001). De invloed van het weer op de tijdsbesteding. In: K. Breedveld en A. van den Broek (red.), Trends in de tijd. Een schets van recente ontwikkelingen in tijdsbesteding en tijdsor-dening (p. 149-153). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau26 Cornelisse, M. & Greven, A. (2011). Het imago van de provincie Noord-Brabant. Naast high-touch ook hight-tech. 1e effectmeting. Amsterdam: Quint Result27 Vrijetijdshuis Brabant (2011). Trendkrant decem-ber 2011. Het imago van Brabant: Bourgondisch en gezellig. Tilburg: Vrijetijdshuis Brabant28 www.debestebinnenstad.nl en www.meestgast-vrijestad.nl (geraadpleegd op 5 maart 2012). 29 Marlet, G. & Woerkens, C. van (2011). Atlas voor gemeenten 2011. Nijmegen: VOC Uitgevers.30 Broek, M. van den et al (2011). Marketing Facts Jaarboek 2011. Arnhem: Marketingfacts BV (p15-19)31 GfK (2011). De veranderende samenleving. ‘De smartphone revolutie’. Plaats Amstelveen: GfK Retail and Technology32 GfK (2011). GfK Jaargids 2012. Inzicht en mark-tontwikkelingen in de Benelux. Dongen: GfK Panel Services Benelux BV33 Wouters, M. (2011). Location Based Services: van hype naar hyper. Op: www.frankwatching.com.34 Belleghem, S. van et al (2011). Social media around the World. InSites Consulting35 Arts, M. (2011). Location Based Services zijn dood: leve LBS! Op: www.frankwatching.com36 Bux, A.(2012). 60 seconds in social media [info-graphic] op: www.dutchcowboys.nl37 Deniels (2011). De (on)zin van Sociale Media in de gastvrijheidsbranche. Groningen: Marketingbu-reau Deniels38 GfK (2011). GfK Jaargids 2012. Inzicht en mark-tontwikkelingen in de Benelux. Dongen: GfK Panel Services Benelux BV


44

39 Dijk, J. van (2012). Consument juicht cocreatie en crowdsourcing toe. Op: www.frankwatching.com.40 Marketing Monday (2012). 12 online trends voor 2012. Op: www.marketingmonday.nl41 Reijsen, M. van (2012). Social media & co-cultu-re: dé kans voor de cultuursector. Op www.frankwatching.com42 Teunissen, R. (2012). Gamification in de praktijk. Op: www.marketingfacts.nl43 Teunissen, R. (2011). Wat gamification NIET is. Op: www.marketingfacts.nl44 Torre, P. van der (2012). Gamification wordt seri-ous business in 2012. Op www.marketingfacts.nl45 Trendwatching.com (2012). 12 cruciale consu-mententrends voor 2012. Op www.trendwatching.com 46 Vrijetijdshuis Brabant (2012). Meer aandacht voor duurzaamheid. Op: www.kennispleinvrijetijd.nl. Dit onderzoek is uitgevoerd onder hoger opgeleide Nederlanders47 Ibid48 Haan, M. de (2012). Startnotitie 2.0 Vrijetijdseco-nomie (VTE) in Noord-Brabant; een gezamenlijke uit-daging. ‘s-Hertogenbosch: provincie Noord-Brabant.49 NBTC (2012). Recordaantal internationale toe-risten in Nederland in 2011. Leidschendam: NBTC-NIPO50 Nederlandse Museumvereniging (September 2010). Agenda 2026: Toekomstverkenning voor de Nederlandse museumsector. Amsterdam: Neder-landse Museumvereniging51 Brazilië, Rusland, India en China52 Haan, M. de (2012). Startnotitie 2.0 Vrijetijdseco-nomie (VTE) in Noord-Brabant; een gezamenlijke uit-daging. ‘s-Hertogenbosch: provincie Noord-Brabant53 Ars, B & Visser, E. (2010). Kijk, de toerist van morgen. Breda: NRIT Meda, NHTV Breda en NBTC. 54 NRIT Media kennisbank. Steeds meer toeristen uit de BRIC landen. Persbericht op www.nritonder-zoek.nl, Pretwerk, 27 oktober 2011, De Russen ko-men (op vakantie). www.pretwerk.nl, geraadpleegd op 5 maart 2012 en Pretwerk, 28 januari 2011, Chi-nese toeristen kritisch in hun keuze. www.pretwerk.nl, geraadpleegd op 5 maart 201255 Weikamp, S. (2012). 1,5 miljard euro aan Neder-landse zakenreizen / Utrecht meest populair. Op: www.eventbranche.nl (geraadpleegd op 22 maart 2012)56 Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije tijd in de provincie Noord-Brabant Breda: ZKA Consultants & Planners57 Deniels (2011). De (on)zin van Sociale Media in de gastvrijheidsbranche. Groningen: Marketingbu-reau Deniels

58 CVO 201159 Deniels (2011). De (on)zin van Sociale Media in de gastvrijheidsbranche. Groningen: Marketingbu-reau Deniels60 Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije tijd in de Provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants & Planners61 SBI = Standaard BedrijfsIndeling62 Zie voor meer gedetailleerde informatie de facts-heets Cultuur en Sport op www.kennispleinvrijetijd.nl63 http://www.kennispleinvrijetijd.nl/index.php/2011/08/veel-faillissementen-in-horeca/64 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frank van den Eijnden, Vrijetijdshuis Brabant.65 LISA 2011. www.lisa.nl, geraadpleegd op 12 maart 2012 66 Briene, M. & Wienhoven, M. (2010). Toerisme: de banenmotor. Rotterdam: ECORYS Nederland B.V.67 Haagen, R. (april 2011). Economische betekenis toerisme & vrije tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants en Planners68 Die bestedingen bestaan uit de kosten voor reis, verblijf, activiteiten en levensmiddelen tijdens de vakantie en uitgaven voorafgaand aan de vakantie bij een (eventuele) boeking69 Elke keer dat een seizoensrecreatieve gast mini-maal één nacht in zijn eigen accommodatie verblijft, wordt geteld als vakantie. In Noord-Brabant was in 2011 28% van de vakanties op seizoensplaatsen. Het Nederlands gemiddelde is 21%70 OECD. 2009. The Impact of Culture on Tourism. Paris: OECD Publishing. Data afkomstig uit veldwerk 200671 Het gaat hier om directe bestedingen zoals kosten voor toegang en horeca en dus exclusief vervoers- en zogenaamde vaste kosten als abonne-menten en contributies72 Haagen, R. (april 2011). Economische betekenis toerisme & vrije tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants & Planners73 ZKA (november 2011). Monitor economische betekenis van de vrijetijdssector Zuidoost-Brabant: Nulmeting 2010. Breda: ZKA Consultants & Planners74 Haan, M. de (2012). Startnotitie 2.0 Vrijetijdseco-nomie (VTE) in Noord-Brabant; een gezamenlijke uit-daging. ‘s-Hertogenbosch: provincie Noord-Brabant

www.kennispleinvrijetijd.nl

45

colofon Vrijetijdssector in cijfers is een jaarlijkse uitgave die is samengesteld door Vrijetijdshuis Brabant, in opdracht van de Provincie Noord-Brabant.

Bij het samenstellen van deze uitgave is de grootste zorgvuldigheid betracht. Vrijetijdshuis Brabant is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indi-recte schade als gevolg van de aangeboden infor-matie uit deze publicatie. Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan, mits met bronver-melding.

© Mei 2012 Vrijetijdshuis Brabant

RedactieAnkie Joos, Jolijn Krijger, Ewout Sanders

eindredactieAnk Lambers

VormgevingValt het Op? - Grafische Vormgeving

foto’sIrma de Potter (p.9), Laurens Smak (p.17), Merlin Daleman (cover, p.20 en p.34), Clim de Boer (p.35), Bram Saeys (p.37)

DrukDrukkerij Vos, Gemert

Uit het oogpunt van duurzaamheid zijn de factsheets Cultuur, Natuur en Sport niet gedrukt maar alleen digitaal beschikbaar. Kijk voor de bijbehorende factsheets en onderzoeks- verantwoording op www.kennispleinvrijetijd.nl of neem contact op:

Vrijetijdshuis Brabant Ankie JoosPostbus 1280 5004 BG Tilburg013 - 46 56 [email protected]

Vrijetijdshuis Brabant richt zich op de marketing en promotie van de Brabantse vrijetijdssector. Een veel-zijdige sector met domeinen als recreatie, toerisme, kunst, cultuur, sport en natuur.

Onze kracht is om organisaties, projecten en sec-toren vanuit een Brabantbrede ‘scope’ te verbinden en samen innovatieve product-marktcombinaties te ontwikkelen. Daarmee zetten we Brabant provin-ciaal, landelijk en internationaal op de kaart, met als doel het vergroten van het rendement van de Brabantse vrijetijdseconomie.

grootschalige projectenVrijetijdshuis Brabant is, als uitvoeringsorganisatie van de provincie Noord-Brabant, de stuwende kracht achter grootschalige projecten als Liberation Route Brabant, Brabantse Natuurpoorten en Van Gogh Brabant. Maar ook bij minder grootschalige projec-ten op het gebied van cultuur, toerisme, recreatie, natuur en sport zijn wij betrokken. Soms als coördinator of projectleider; soms meer vanuit een verbindende of promotionele rol. Wij zijn initiatiefnemer van UitinBrabant.nl en medeoprichter van VVVBrabant.nl en RoutesinBrabant.nl. Met deze promotiekanalen maken we het vrijetijdsaanbod ook direct voor de inwoner en toerist toegankelijk.

trends en cijfersVrijetijdshuis Brabant beschikt over een digitaal ken-nisplein met de meest actuele trends en cijfers uit de Brabantse vrijetijdssector. We zetten die kennis enerzijds in voor onze eigen projecten. Anderzijds zijn we er ook voor Brabantse culturele en toeristisch-recreatieve ondernemers en voor over-heden, die we met onze kennis verder kunnen helpen. Desgewenst verzorgen we voor deze groep ook rapportages op maat.

Kijk voor meer informatie op www.vrijetijdshuis.nl

CU-COC-805712-D05


46

Trendrapportage_2012

Documents

Transcript of Trendrapportage_2012