Transgender personen in België die een wijziging van de officiële ... · Op 25 juni 2017 werd er...
17
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018 1 Transgender personen in België die een wijziging van de officiële geslachtsvermelding aanvragen – 2018 Gegevens uit het Rijksregister (1 januari 1993 t.e.m. 30 september 2018) Wanneer een persoon bij de burgerlijke stand een wijziging van de geslachtsvermelding op de identiteitskaart aanvraagt, wordt dit geregistreerd door het Rijksregister. Op die manier kan er jaarlijks een overzicht worden gemaakt van het aantal wijzigingen in de officiële geslachtsvermelding in België. In dit webdocument worden de data gepresenteerd naar geslacht zoals geregistreerd bij geboorte, leeftijd, burgerlijke staat en regio. Op 25 juni 2017 werd er een nieuwe wet aangenomen, de ‘Wet tot hervorming van regelingen inzake transgenders wat de vermelding van een aanpassing van de registratie van het geslacht in de akten van de burgerlijke stand en de gevolgen hiervan betreft’. De wet werd van kracht op 1 januari 2018. Het is nu niet langer nodig om medische ingrepen te ondergaan om de M of V in de geboorteakte te laten wijzigen. Onomkeerbare sterilisatie, chirurgie en het oordeel van een psychiater zijn niet langer vereist. Uitgangspunt van de nieuwe wet is zelfbeschikking. Uit de cijfers van het Rijksregister blijkt dat de impact van deze nieuwe wetgeving op het aantal wijzingen bijzonder groot is. Het profiel van deze transgender personen verschuift ook sterk. Om de impact van de wetgeving goed in beeld te brengen is in deze publicatie een extra paragraaf toegevoegd, waarin het profiel van de transgender personen die een wijziging in de registratie aanvroegen binnen de huidige regeling wordt vergeleken met dat van de personen die in het verleden gebruik maakten van de wet van 10 mei 2007 inzake transseksualiteit en met dat van de personen die vóór die wetgeving een wijziging aanvroegen via de rechtbank. In de tweede paragraaf worden de globale cijfers weergegeven voor de periode 1993 tot eind september 2018. Hoewel de nieuwe wetgeving het voor transgender personen veel gemakkelijker maakt om hun officieel geslacht in overeenstemming te brengen met hun sociaal geslacht, kan er niet van uitgegaan
Transcript of Transgender personen in België die een wijziging van de officiële ... · Op 25 juni 2017 werd er...
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
1
Transgender personen in België
die een wijziging van de officiële geslachtsvermelding aanvragen – 2018
Gegevens uit het Rijksregister
(1 januari 1993 t.e.m. 30 september 2018)
Wanneer een persoon bij de burgerlijke stand een wijziging van de geslachtsvermelding op de
identiteitskaart aanvraagt, wordt dit geregistreerd door het Rijksregister. Op die manier kan er
jaarlijks een overzicht worden gemaakt van het aantal wijzigingen in de officiële geslachtsvermelding
in België. In dit webdocument worden de data gepresenteerd naar geslacht zoals geregistreerd bij
geboorte, leeftijd, burgerlijke staat en regio.
Op 25 juni 2017 werd er een nieuwe wet aangenomen, de ‘Wet tot hervorming van
regelingen inzake transgenders wat de vermelding van een aanpassing van de registratie
van het geslacht in de akten van de burgerlijke stand en de gevolgen hiervan betreft’. De
wet werd van kracht op 1 januari 2018. Het is nu niet langer nodig om medische ingrepen te
ondergaan om de M of V in de geboorteakte te laten wijzigen. Onomkeerbare sterilisatie, chirurgie
en het oordeel van een psychiater zijn niet langer vereist. Uitgangspunt van de nieuwe wet is
zelfbeschikking. Uit de cijfers van het Rijksregister blijkt dat de impact van deze nieuwe wetgeving op
het aantal wijzingen bijzonder groot is. Het profiel van deze transgender personen verschuift ook
sterk.
Om de impact van de wetgeving goed in beeld te brengen is in deze publicatie een extra paragraaf
toegevoegd, waarin het profiel van de transgender personen die een wijziging in de registratie
aanvroegen binnen de huidige regeling wordt vergeleken met dat van de personen die in het
verleden gebruik maakten van de wet van 10 mei 2007 inzake transseksualiteit en met dat van de
personen die vóór die wetgeving een wijziging aanvroegen via de rechtbank. In de tweede paragraaf
worden de globale cijfers weergegeven voor de periode 1993 tot eind september 2018.
Hoewel de nieuwe wetgeving het voor transgender personen veel gemakkelijker maakt om hun
officieel geslacht in overeenstemming te brengen met hun sociaal geslacht, kan er niet van uitgegaan
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
2
worden dat deze cijfers betrekking zouden hebben op het totale aantal transgender personen in
België. Daar bestaan geen officiële cijfers over. De cijfers in deze publicatie geven enkel weer hoeveel
personen de officiële geslachtsvermelding op hun identiteitskaart lieten wijzigen.
Meer informatie over de wetgeving vindt u op de website van het Instituut.
Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen werkt voor dit jaarlijks cijferoverzicht samen
met het Rijksregister. Mits een correcte bronvermelding mogen deze gegevens gebruikt worden.
Omwille van de privacy van de betrokken personen, geeft het Rijksregister nooit individuele
gegevens door.
1. De impact van de nieuwe wetgeving
1.1 Vergelijking registratieperiodes
Eind 2017 waren er in België 1054 personen die een geslachtswijziging hadden laten registreren. Eind
september van dit jaar waren dat er in het totaal 1625. Dat wil zeggen dat één derde van alle
wijzigingen in geslachtsregistratie dateren van dit jaar. Omdat in de nieuwe procedure een wachttijd
van minstens drie maanden is ingebouwd, is die toename bovendien zo goed als volledig te situeren
in de periode van april tot september. Dat wil zeggen dat op een half jaar tijd half zoveel wijzigingen
werden geregistreerd als in de voorbije 25 jaar samen.
In de onderstaande cijfers werden drie registratieperiodes onderscheiden: ten eerste van januari
1993 tot en met juni 2007, toen een wijziging moest worden bekrachtigd door een rechter; ten
tweede van juli 2007 tot en met maart 2018 toen een wijziging in principe een eenvoudige
administratieve procedure was, maar er strikte medische voorwaarden golden; en ten derde vanaf
april 2018, waar het uitgangspunt zelfbeschikking is en de medische voorwaarden werden geschrapt.
De wijzigingen in geslachtsregistraties van april tot september 2018 maken 34% uit van het totaal.
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
3
Grafiek 1.1: Aandeel wijzingen van de officiële geslachtsvermelding naar registratieperiode (1993 –
september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Tabel 1.1: Aandeel en aandeel wijzingen van de officiële geslachtsvermelding naar
registratieperiode (1993 – september 2018)
Aantallen Aandeel
Man naar
Vrouw
Vrouw
naar Man Totaal
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man
jan 1993-juni 2007 245 110 355 69% 31%
juli 2007-mrt 2018 465 257 722 64% 36%
april-sept 2018 310 238 548 57% 43%
Totaal 1020 605 1625 63% 37%
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Het aandeel transmannen wordt groter naarmate de procedure eenvoudiger wordt.
Transmannen zijn personen die een wijziging van de geslachtsregistratie aanvragen van
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
4
vrouw naar man. Van de recenste periode heeft 43% van de wijzigingen betrekking op
transmannen. In de eerste periode was dat 31%, tussen 2007 en 2018 was dat 36%.
Grafiek 1.2: Aandeel wijzingen van de officiële geslachtsvermelding naar registratieperiode en
geslacht zoals geregistreerd bij geboorte (1993 – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
De gemiddelde leeftijd van de aanvragers ligt in de recentste periode lager. Voor
transmannen is de evolutie erg sterk. Daar is de gemiddelde leeftijd slechts 26,7 jaar. De
leeftijdsverdeling was tot nu toe vrij stabiel.
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
5
Grafiek 1.3: Gemiddelde leeftijd op het moment van de wijziging van de officiële
geslachtsvermelding naar registratieperiode en geslacht zoals geregistreerd bij geboorte
(1993 – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
1.2 Het profiel van de aanvragers volgens de nieuwe wetgeving (april – september 2018)
In de leeftijdsverdeling van de personen die een wijziging in de registratie aanvroegen
tussen april en september 2018 is er een sterke oververtegenwoordiging van
transmannen jonger dan 25 jaar.
Terwijl er in de voorgaande jaren steeds een overwicht was van twee derde transvrouwen met een
gemiddelde leeftijd van 40 jaar op het ogenblik van de wijziging, is 42% van de nieuwe wijzigers
jonger dan 25 jaar. 27% van alle wijzigingen die werden opgetekend van april tot september had
betrekking op transmannen jonger dan 25 jaar. De laatste jaren was er reeds een toename merkbaar
van het aantal jonge transmannen. Deze categorie lijkt het meest gebaat met de nieuwe wetgeving.
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
6
Grafiek 1.4: Aantallen naar leeftijd op het ogenblik van de wijzing van de officiële
geslachtsvermelding, naar geslacht zoals geregistreerd bij geboorte (april – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Tabel 1.2: Aantallen en verdeling naar leeftijd op het ogenblik van de wijzing van de officiële
geslachtsvermelding (april – september 2018)
Aantallen Verdeling
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man Totaal
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man Totaal
< 25 jaar 82 147 229 26% 62% 42%
25-34 jaar 75 54 129 24% 23% 24%
35-44 jaar 53 17 70 17% 7% 13%
45-54 jaar 50 10 60 16% 4% 11%
55-64 jaar 35 6 41 11% 3% 7%
65-74 jaar 12 3 15 4% 1% 3%
> 75 jaar 3 1 4 1% 0% 1%
Totaal 310 238 548 100% 100% 100%
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
7
71% van de recente wijzigingen werden geregistreerd in het Vlaams Gewest, 23% in het Waals
Gewest en 5% in Brussel. Ten opzichte van voorgaande jaren halveert het aandeel van Brussel en
neemt het overwicht van Vlaanderen verder toe.
Grafiek 1.5: Aantal wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding, naar regio en geslacht zoals
geregistreerd bij geboorte (april – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
8
Grafiek 1.6: Aandeel wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding naar regio
(april – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
2. Globale cijfers
2.1. Aantal en aandeel
In de periode van januari 1993 tot en met 30 september 2018 hebben er in België 1625 personen de
officiële geslachtsvermelding van laten aanpassen. In 63% van de gevallen betrof het wijzigingen van
man naar vrouw, in 37% van vrouw naar man. Deze verhouding was vrij stabiel in de voorgaande
jaren, maar verschuift nu ten voordele van de transmannen.
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
9
Tabel 2.1: Aantal wijzingen van de officiële geslachtsvermelding naar geboortegeslacht
(1993 – september 2018)
Aantal Aandeel
Man naar Vrouw 1020 63%
Vrouw naar Man 605 37%
Totaal 1625 100%
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
2.2. Evolutie
De inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving heeft het aantal aanvragen op korte tijd enorm doen
toenemen. Over de jaren heen bestond er al een stijgende tendens.
De piek van 2008 kan worden verklaard door de toenmalige wijziging in de wetgeving. In 2007 trad
immers de wet in werking waardoor een wijziging in de officiële geslachtsvermelding een
administratieve aangelegenheid werd. Daarvoor was het nodig om een omslachtige en onzekere
procedure op te starten via de rechter. Een aantal transgender personen heeft daar toen zeker op
gewacht.
Of dat nu ook het geval zal zijn, valt nog af te wachten. De sterke toename kan immers ook een
aankondiging zijn van een blijvende gevoelige stijging in het aantal aanvragen.
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
10
Grafiek 2.1: Evolutie in het aantal wijzingen van de officiële geslachtsvermelding (1993 -
september2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
11
Tabel 2.2: Evolutie in het aantal wijzingen van de officiële geslachtsvermelding
(1993 – september 2018)
Aantallen per jaar naar geslacht
Man naar Vrouw Vrouw naar Man Totaal
1993 5 1 6
1994 4 1 5
1995 27 5 32
1996 11 3 14
1997 10 10 20
1998 13 8 21
1999 15 8 23
2000 12 6 18
2001 18 4 22
2002 30 19 49
2003 26 18 44
2004 23 12 35
2005 22 6 28
2006 19 5 24
2007 17 10 27
2008 51 22 73
2009 32 18 50
2010 33 13 46
2011 48 21 69
2012 35 10 45
2013 24 20 44
2014 38 30 68
2015 54 27 81
2016 60 40 100
2017 69 41 110
2018 (tot en met sept.) 324 247 571
Totaal 1020 605 1625
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
12
2.3. Leeftijd
Transgender personen die de overgang maken van vrouw naar man (transmannen) zijn doorgaans
jonger dan omgekeerd; gemiddeld zijn ze 29 jaar op het moment dat de wijziging in hun
geslachtsvermelding officieel geregistreerd wordt. Bij transgender personen die de overgang maken
van man naar vrouw (transvrouwen) is de gemiddelde leeftijd 38 jaar. Door de sterke toename van
het aantal jongere aanvragers zijn de beide gemiddelden gedaald ten opzichte van de voorgaande
jaren.
In deze jongste categorie overstijgt het aantal transmannen het aantal transvrouwen. Dit is de enige
leeftijdscategorie waar dit het geval is.
Grafiek 2.2: Aantallen naar leeftijd op het ogenblik van de wijzing van de officiële
geslachtsvermelding (1993 – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
13
Tabel 2.3: Aantallen en verdeling naar leeftijd op het ogenblik van de wijzing van de officiële
geslachtsvermelding (1993 – september 2018)
Aantallen Verdeling
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man Totaal
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man
< 25 jaar 175 272 447 17,2% 45,0%
25-34 jaar 271 171 442 26,6% 28,3%
35-44 jaar 235 100 335 23,0% 16,5%
45-54 jaar 209 45 254 20,5% 7,4%
55-64 jaar 101 13 114 9,9% 2,1%
65-74 jaar 24 3 27 2,4% 0,5%
> 75 jaar 5 1 6 0,5% 0,2%
Totaal 1020 605 1625 100,0% 100,0%
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Tabel 2.4: Gemiddelde leeftijd op het ogenblik van de wijzing van de officiële geslachtsvermelding
(1993 – september 2018)
Man naar Vrouw Vrouw naar Man Totaal
38,3 29,1 34,9
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
2.4. Burgerlijke staat
De meerderheid van de transgender personen is ongehuwd op het ogenblik van de wijzing van de
geslachtsvermelding. Dat is zeker zo voor de transgender personen die de overgang maken van
vrouw naar man: 85% van hen is ongehuwd. Van de personen die de overgang maken van man naar
vrouw is 61% ongehuwd.
Door de goedkeuring van de wet op het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht in 2003
kunnen personen die hun geslachtsvermelding officieel laten wijzigen, gehuwd blijven met dezelfde
persoon als tevoren. Tot dan moesten gehuwde personen die dit wensten, eerst uit de echt scheiden,
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
14
een huwelijk werd immers nietig bij een wijziging in de officiële geslachtsvermelding van één van
beide partners.
De overgrote meerderheid van zowel de gehuwde als de gescheiden transgender personen zijn
mannen die de overgang maken naar vrouw (81% van de gehuwde transgender personen en 84% van
de gescheiden transgender personen).
Grafiek 2.3: Burgerlijke staat op het ogenblik van de wijzing van de officiële geslachtsvermelding
(1993 – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
15
Tabel 2.5: Burgerlijke staat op het ogenblik van de wijzing van de officiële geslachtsvermelding
(1993 – september 2018)
Aantallen Verdeling
Man naar Vrouw Vrouw naar Man Man naar Vrouw Vrouw naar Man
Ongehuwd 622 516 61,0% 85,3%
Gehuwd 129 31 12,6% 5,1%
Nietigverklaring van het
huwelijk 3 3 0,3% 0,5%
Weduwe/weduwnaar 14 3 1,4% 0,5%
Gescheiden 229 43 22,5% 7,1%
Onbekend 23 9 2,3% 1,5%
Totaal 1020 605 100,0% 100,0%
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
2.5. Regio
Tot 2017 was er weinig verschil in de verdeling over de regio’s tussen transgender personen die de
transitie maakten naar vrouw of naar man. Met de nieuwe aanvragen van 2018 verschuiven de
cijfers. In verhouding zijn er meer transmannen in Vlaanderen. In Brussel en Wallonië blijft de
verhouding twee derde transvrouwen tegenover één derde transmannen. In Vlaanderen ligt die
verhouding op drie vijfde tegenover twee vijfde.
Bovendien verschuift de verdeling over de regio’s. De oververtegenwoordiging van het Vlaams
Gewest wordt nog meer uitgesproken en het aandeel van Brussel halveert ten opzichte van de vorige
jaren
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
16
Grafiek 2.4: Verdeling wijzing van de officiële geslachtsvermelding naar regio
(1993 – september 2018)
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen – Wijzigingen van de officiële geslachtsvermelding in België 2018
17
Tabel 2.6: Aantallen en verdeling wijzing van de officiële geslachtsvermelding naar regio
(1993 - september 2018)
Aantallen Aandeel
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man
Man naar
Vrouw
Vrouw naar
Man Totaal
Brussels Hoofdstedelijk
Gewest 86 43 67% 33% 100%
Vlaams Gewest 673 436 61% 39% 100%
Waals Gewest 238 112 68% 32% 100%
Buitenland 23 14 62% 38% 100%
Totaal 1020 605 63% 37% 100%
Bron: Rijksregister (bewerking IGVM)
2018
Uitgever: Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen
Ernest Blerotstraat 1
1070 Brussel
T 02 233 41 75 – F 02 233 40 32
www.igvm.belgium.be
Auteur:
Hildegard Van Hove
Deze publicatie verschijnt enkel als webdocument.
Cette publication est également disponible en français.
