Trainershandleiding AD

Activerende DidactiekTrainershandleiding

T

Activerende DidactiekTrainershandleiding

COLOFON

4

Trainershandleiding Activerende Didactiek

Het trainingspakket ‘Activerende Didactiek’, bestaat uit een trainershandleiding, deelnemersmaterialen (waaronder een deelnemerswerkboek, een reader en werkvormenkaarten) en dvd’s.

Opdrachtgever: MINOV-BEIP

Lay out: Jessica Polanen (P-productions), Paramaribo

Editwerk: Helen Chang

Uitgifte: Paramaribo, oktober 2010

Drukwerk: N.V. drukkerij Leo Victor en Kern Office Supplies N.V.

Illustraties: Gerold Slijngard, Steve Ammersingh Afdeling Curriculumontwikkeling MINOV

Samengesteld door: Stichting Projekten Christelijk Onderwijs Suriname en Stichting De Bouwsteen

Ministerie van Onderwijs en vOlksOntwikkeling

Ministerie van Planning en

OntwikkelingssaMenwerking

Voorwoord

5


Beste trainer van de training ‘Activerende Didactiek’,

Er is een positieve beweging gaande in ons Surinaamse onderwijs. Haast iedereen wil vooruitgang in het onderwijs bereiken door te werken aan leerling-gericht en kind-vriendelijk onderwijs.

Deze trainershandleiding horende bij de training ‘Activerende Didactiek’ past helemaal in het kader van leerling-gerichter en kindvriendelijker werken. Deze activerende didactiek bevat een schat aan waardevolle tips en informatie die u kunt toepassen in uw lessen. U zult zien dat Lesgeven prettiger wordt wanneer we de leerlingen op zo’n manier benaderen. Ze zullen gemotiveerder zijn.

Het mooie is dat deze training niet alleen aan leerkrachten gegeven wordt, maar ook aan een aantal afdelingen van het MINOV en aan de pedagogische instituten.

Een krachtige, stimulerende leeromgeving is niet alleen in een klas belangrijk, maar in iedere situatie waarin gewerkt en geleerd wordt. Niet alleen leerlingen willen leren in een fijn geordende ruimte en niet alleen leerlingen groeien van complimenten, ook medewerkers van MINOV-afdelingen, ook leerkrachten en leidinggevenden… eigenlijk iedereen.

Met heel veel genoegen biedt ik u deze trainershandleiding ‘Activerende didactiek’ aan.

Ik wens u veel succes en vooral veel plezier toe bij het geven van deze training.

Ik geloof in u! U kunt het!

Paramaribo, 10 september 2010

Ruben SoetosenojoDirecteur Onderwijs.

6

Inhoudsopgave

DefiniTieS en Doelen 7Activerende didactiek 7Hoofdthema 1: leervoorkeuren en meervoudige intelligentie 7Hoofdthema 2: zelfstandig werken en samenwerkend leren 8

opzeT vAn De TRAining 9‘De rode draad’ 10 Programmaoverzicht dag 1 11 Programmaoverzicht dag 2 11 Uw voorbereiding 12

HeT DRAAiboek 14Draaiboek Dag 1 15Draaiboek Dag 2 25

bijlAgen 38Inhoud schoolpakket 38Literatuurlijst 40 Begrippenlijst 41

1

2

3

1

4


notities__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7

Definities en doelen


Hieronder staan de definities van de onderwerpen die tijdens de trainings-dagen aan de orde komen. Het trainingspakket ‘Activerende didactiek’ bestaat uit twee hoofdthema’s: leervoorkeuren en meervoudige intelligentie, zelfstan-dig werken en samenwerkend leren.

De training is opgezet met allerlei activerende werkvormen, zodat de deel-nemers zelf ook inspiratie kunnen opdoen.

Activerende didactiek

Definitie: met activerende didactiek bedoelen we dat de handelingen en activiteiten van de leerkracht optimaal gericht en afgestemd zijn op het stimuleren van het leerproces van de leerlingen.

Toelichting: didactiek is de wijze waarop kennis, vaardigheden en attitudes door een leerkracht kunnen worden geleerd aan leerlingen. Het woord acti-veren heeft te maken met het op gang brengen van een bepaald proces.

Hoofdthema 1: leervoorkeuren en meervoudige intelligentie

Definitie: leervoorkeuren zijn manieren waarop iedere persoon het liefst

leert.

Toelichting: Ruijters (2006) onderscheidt vijf verschillende leervoorkeuren: kunst afkijken, participeren, kennis verwerven, oefenen en ontdekken. Door rekening te houden met deze leervoorkeuren en uw lessen hierop aan te passen, zullen leerlingen zich actiever opstellen, meer resultaat boeken en dus meer leren!

Definitie: meervoudige intelligentie gaat ervan uit, dat verschillende leerlin-gen verschillende intelligenties bezitten en dat het om die reden belangrijk is die verschillen te benutten en te honoreren.

Toelichting: Gardner (1983) onderscheidt 8 verschillende intelligenties: woordslim, denkslim, beeldslim, natuurslim, muziekslim, lichaamsslim, mensenslim, zelfslim. In deze training benadrukken we, dat het belangrijk is deze verschillende intelligenties of talenten te herkennen en te waarderen. Bij de leervoorkeuren hebben we gezien hoe kinderen (en volwassenen) leren en hoe de verschillende intelligenties de specifieke talenten van de leerlingen aangeven.

11

8


De doelen voor trainingsdag 1 zijn:

de deelnemers hebben kennis van de leervoorkeuren en meervoudige intelligenties; de deelnemers weten welke leervoorkeur zij zelf hebben; de deelnemers houden bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van hun lessen rekening met de leervoorkeuren en meervoudige intelligenties; de deelnemers kunnen per leervoorkeur en intelligentie een concrete toepassing maken in de les met behulp van activerende werkvormen.

Hoofdthema 2: zelfstandig werken en samenwerkend leren

Definitie ‘zelfstandig werken’: de leerling kiest binnen de gegeven grenzen zelf de na te streven leerdoelen, de volgorde van de te ondernemen leeracti-viteiten, de mede-leerlingen waarmee wordt samengewerkt, de te gebruiken leermiddelen en toetsen en informatiebronnen.

Toelichting: leerlingen werken zelf aan een taak, beantwoorden zelf opkomende vragen en lossen zelf problemen op. Zij doen dit met behulp van beschikbaar naslagmateriaal en nemen waar nodig zelf initiatief om hulp te vragen aan medeleerlingen, leerkracht en/of opvoeders. Zelfstandig werken en zelfstandig leren bevorderen het zelfstandig- zijn van de leerling en de zelfdiscipline in hun leren en werken voor nu en later.

Definitie ‘Samenwerkend leren’: een leersituatie zodanig structureren dat leerlingen in een kleine groep met en van elkaar leren.

Toelichting: samenwerkend leren is meer dan leerlingen bij elkaar zetten. Effectief samenwerkend leren vraagt om een goede voorbereiding, organisatie en vaardigheden van de leerkracht. Samenwerkend leren levert als eind-product meer op dan een goede afronding van de taak, belangrijke sociale vaardigheden worden ook in het proces ontwikkeld.

De doelen voor trainingsdag 2 zijn:

de deelnemers weten wat zelfstandig werken en samenwerkend leren is; de deelnemers zijn in staat de leerlingen aan te sturen en te begeleiden bij het zelfstandig werken; de deelnemers passen zelfstandig werken toe in de les passend bij het onderwerp en de gestelde leer- of lesdoelen; de deelnemers zijn in staat groepjes leerlingen te begeleiden of aan te sturen bij het samenwerkend leren; de deelnemers passen samenwerkend leren effectief toe om gestelde leer- of lesdoelen te behalen.

Voor meer achtergrond over de activerende didactiek en hieraan gerelateerde onderwerpen kunt u ook hoofdstuk 1 en 2 van het boek ‘Ik geloof in jou!’ lezen. Achter in uw trainershandleiding staat de literatuurverwijzing van het gebruikte materiaal.

9


Opzet van de training

Uw trainershandleiding staat niet los van het deelnemerswerkboek. Achtergrondinformatie en uitwerkingen van de opdrachten met werkbladen zijn in het deelnemerswerkboek verwerkt. Het is heel belangrijk dat u de trainershandleiding en het deelnemerswerkboek letterlijk door en door kent. De achtergrondinformatie geeft u verdieping en tekst om een onderwerp uit te leggen of te introdu-ceren. Daarnaast adviseren wij u ook om u extra te verdiepen in de onderwerpen door bijvoorbeeld boeken uit de literatuurlijst te lezen en websites te bezoeken. Verder is het van belang dat u de trainings-onderdelen helemaal eigen maakt. Hiervoor krijgt u de gelegenheid tijdens de train-the-trainer bijeenkomst en in uw eigen voorbereiding als u de trai-ning daadwerkelijk gaat geven.

De opzet van het trainingsprogramma is weliswaar kernachtig, vanwege de beperkte trainingsduur, maar zeer praktisch en toepasbaar. Een belangrijk principe is “learning by doing”. Dat houdt in, dat voor de deelnemer de leer-stof op verschillende wijzen wordt aangeboden. Belangrijker nog is, dat u zelf de beste leermeester bent, doordat u alles wat in de training wordt aange-boden ook zelf voordoet volgens de wijze waarop de training wordt verzorgd. In hoofdstuk 3, het draaiboek, wordt aan het laatstgenoemde extra aandacht besteed. Er wordt gebruik gemaakt van een symbool om uw aandacht extra erop te vestigen.

Dit symbool wordt in deze trainershandleiding gebruikt met de betekenis: voorbeeldgedrag, op dit moment in de training wordt een extra beroep gedaan op uw voorbeeldgedrag.

Het programma is opgedeeld in twee trainingsdagen. De dag start met het welkom heten van de deelnemers en de dag eindigt met een evaluatie. Er zijn twee pauze-momenten per trainingsdag en elke pauze duurt ± 15 minuten. De tweede pauze wordt tevens gebruikt om een ‘energizer’ te doen.

Voor elke trainingsdag is er een hoofdthema gekozen. Elk hoofdthema is aan de hand van kernbegrippen uiteengezet. Die kernbegrippen horen bij het hoofdthema, maar worden consequent gedurende de gehele training gebruikt. Zij vormen de ‘rode draad’ in de training.

De omschrijving van de kernbegrippen, materialen en andere veelgebruikte begrippen zijn opgenomen in de begrippenlijst, die u in de bijlage vindt.

De tip! Dit symbool wordt gebruikt om aan te geven wanneer er een tip of suggestie voor u wordt geplaatst. We hebben allemaal af en toe een handige tip of suggestie nodig. Sommige tips kunt u direct toepassen, weer andere vragen wat nadenktijd of enige voorbereiding.

12

10


‘De rode draad’Een belangrijk uitgangspunt in de training is, dat elk aspect door de gehele training heen wordt uitgedragen; de verschillende aspecten horen bij elkaar en zijn op elkaar afgestemd.

De training ‘Activerende didactiek’ gaat verder met de leervoorkeuren, waarmee de deelnemers op trainingsdag 1 bij ‘Krachtige leeromgeving’ kennis hebben gemaakt. Het is heel belangrijk dat u gedurende de twee trainingsda-gen voortdurend verwijst naar deze leervoorkeuren. Dus als er een trainings-onderdeel uitgevoerd wordt, kunt u bijvoorbeeld noemen bij welke leer-voorkeur dit past. Gebruik ook de kernbegrippen van de training ‘Krachtige leeromgeving’ zoals (zelf)reflectie, positieve communicatie, straffen en be-lonen, afspraken, klassenmanagement. Bijvoorbeeld bij zelfstandig werken en samenwerkend leren is het maken van afspraken heel belangrijk. Grijp terug op trainingsdag 2, waar de deelnemers geleerd hebben om goede (positief geformuleerde) afspraken te maken.

Dit trainingspakket is dus veel meer dan het afdraaien van een programma of het doorlopen van het draaiboek. Het vraagt van u extra voorbereiding en ook momenten van zelfreflectie.

Enkele punten die u hierbij op weg kunnen helpen:

Welke leervoorkeur en allergie heeft uzelf? Hoe gaat u daarmee om?

Hoe ziet voor u een ideale trainer eruit? (eigenschappen, talenten enz.)

Op welke wijze past u als trainer activerende werkvormen, samenwerkend leren en zelfstandig werken toe?

Welke afspraken wilt u met de deelnemers maken? Hoe gaat u die afspraken maken? Enz.

xx

x

11


Programmaoverzichten

Hieronder wordt het programma voor trainingsdag 1 weergegeven. Deze dag heeft als hoofdthema leervoorkeuren en meervoudige intelligentie. In het draai-boek zijn de verschillende onderdelen

van de training verder uitgewerkt.

Hieronder wordt het draaiboek voor trainingsdag 2 weergegeven. Deze dag

heeft als hoofdthema zelfstandig werken en samenwerkend leren. In het draai-boek zijn de verschillende onderdelen

van de training verder uitgewerkt.

DAG 1 DAG 2

TIJD ONDERDEEL #7.30 - 8.0030 MINUTEN Inloop

8.00 - 8.2020 MINUTEN

Introductie zelfstandig werken 1

8.20 - 8.4020 MINUTEN

Valkuilen bij zelfstandig werken 2

8.40 - 9.1535 MINUTEN

Lesvoorbereiding zelfstandig werken 3

9.15 - 9.3015 MINUTEN Pauze

9.30 - 9.4515 MINUTEN

Samenwerkend leren is… 4

9.45 – 10.0520 MINUTEN Steekwoordenspel 510.05 – 11.0055 MINUTEN

Lesvoorbereiding samenwerkend leren

6

11.00 – 11.1515 MINUTEN Energizer

11.15 – 12.0045 MINUTEN

Samenwerkend-leren-les geven 7

12.00 – 12.3030 MINUTEN Krutu 812.30 – 12.4515 MINUTEN U en uw collega’s 912.45 – 13.0015 MINUTEN

Afsluiting door zonnestralen & evaluatie

10

TIJD ONDERDEEL #7.30 - 8.0030 MINUTEN

Inloop met koffie en thee

8.00 - 8.2020 MINUTEN

Stand van zaken endoelen stellen 1

8.20 - 8.5030 MINUTEN

Opfrisser leervoorkeuren 2

8.50 - 9.3040 MINUTEN

Ervaringenuitwisselen 3

9.30 - 9.4515 MINUTEN Pauze

9.45 - 10.4560 MINUTEN

Activerendewerkvormen 4

10.45 – 11.3045 MINUTEN Leerhoeken 511.30 – 11.4515 MINUTEN Energizer

11.45 – 12.1530 MINUTEN

Meervoudige intelligenties 6

12.15 – 12.3015 MINUTEN Morgen in de klas 712.30 – 13.0030 MINUTEN Evaluatie 8

12


Uw voorbereidingEen goede voorbereiding is essentieel voor een vlot en prettig verloop. Er zijn verschillende punten waarop voorbereiding getroffen moet worden: persoon-lijk, materiaal, technisch enz. Hierbij kunt u hulp vragen, maar pas als u zelf goed bent nagegaan wat uw sterke punten zijn. U kunt het best zelf inschat-ten hoeveel inzet en tijd de voorbereiding per onderdeel u zal kosten.

In de bijlage 2 vindt u een lijst van alle materialen die u nodig heeft voor deze twee trainingsdagen. Check ruim van tevoren of u alles heeft.

Voorbeeld 1 bij de voorbereidingVoordat de training begint – test de laptop om er zeker van te zijn dat de PowerPoint werkt. Check ook dat de beamer en laptop goed samenwerken. Sta op verschillende plekken in de zaal om na te gaan of het scherm overal te zien is, en vooral of iedereen het geluid van de presentatie of van de film goed kan verstaan. Neem de presentatie grondig door. Bij een PowerPoint-presentatie is het belangrijk dat u de slides van tevoren kent, weet in welke volgorde ze komen en welke informatie meegegeven moet worden met elke slide. De slide zelf zal een minimum aan informatie bevatten, omdat het belangrijk is dat de deelnemers naar u luisteren en niet zitten lezen. Kernwoorden worden daarom doorgegeven op elke slide.

Als u van uzelf weet dat presenteren een zwak punt is, is extra voorbereiding nodig. De presentatie kan anders een valkuil voor u worden, vooral als u veel deelnemers heeft met de leervoorkeur kennis verwerven. Om iedereen geïn-teresseerd te houden, is het belangrijk om humor te gebruiken en ervoor te zorgen dat alles niet te droog en saai wordt.

Mocht u geen laptop of beamer tot uw beschikking hebben (bijvoorbeeld in het binnenland), zorg dan dat u de tekst van de slides bijvoorbeeld op flappen heeft geschreven.

Een checklist is een handige manier om af te vinken wat allemaal gedaan moet worden en of alle aanwezige materialen in orde zijn. U kunt dus een checklist samenstellen, zo specifiek als u het zelf prettig vindt.

De belangrijkste competenties van een trainer zijn: het vermo-gen om je in te leven en helder te communiceren met groepen en je eigen creativiteit. Deze persoonlijke eigenschappen vormen de basis van waaruit je werkt als trainer (uit: Het geheim van de trainer, 2006)

13


Voorbeeld 2 bij de voorbereidingHet vormen van groepen voor de groepsopdrachten. Hoewel groepswerk niet bij elke opdracht wordt gebruikt, is het wel belangrijk dat de wijze en het moment van groepsindeling van te voren bij u bekend zijn. Er zijn verschil-lende manieren om dat te bepalen, afhankelijk van de soort opdracht.

Over het algemeen is het praktischer om de indeling aan het begin van de trainingsdag vast te stellen, maar bepaalde spelvormen of energizers zijn ook uitstekende manieren om groepen te verdelen.

Groepen indelen kan op verschillende manieren: door gebruik te maken van nummers, letters, leervoorkeuren, maar ook vormen of figuren. Een creatieve wijze van groepsindeling werkt verrassend.

1

11

14


Het draaiboek 3

Het draaiboek in deze trainershandleiding kan niet los van het deelnemers-werkboek worden gebruikt. In het draaiboek staat per onderdeel vermeld hoeveel tijd elk onderdeel kost, welk onderwerp aan de orde is, welke leer-voorkeur met het onderdeel aangesproken wordt, welke benodigdheden er zijn en daarnaast wordt er een korte toelichting gegeven.

Het is heel belangrijk dat u in de training de vertaalslag maakt naar de situatie van de deelnemers door informatie te verwerken en toe te passen naar hun eigen persoon, gedrag en werk. U kunt zelf inschatten wanneer de deelnemers hieraan behoefte hebben. De onderstaande drie onderdelen zijn als het ware herkauwmomentjes voor de deelnemers. Zorg ervoor dat deze drie onderdelen echt onderdeel uitmaken van de training. Neem er echt even de tijd voor!

Morgen in de klas! Dit blauwe invulblokje komt regelmatig voor in het deel-nemerswerkboek. Het vak is leeg om aan de deelnemers de ruimte te bieden zelf op te schrijven wat ze met deze nieuwe informatie morgen in de klas zullen doen.

Persoonlijke flap! Bij opdrachten waarbij zelfreflectie en/of zelfwerkzaamheid wordt toegepast, kan deze werkvorm gebruikt worden in plaats van een plenaire bespreking. Op de flappen worden kanttekeningen gemaakt door de deelnemers zelf, zodat u en de overige deelnemers regelmatig inzage hebben.

Dagboek notities! Het verschil met de persoonlijke flap is, dat het dagboek niet voor een ieder zichtbaar is. Het is echt iets persoonlijks van en voor de deel-nemer. U kunt zelf ook een dagboek bijhouden, waarin uw eigen ervaringen met deze training staan.

Voor u zelf hebben we een vakje ‘Morgen in de training’ toegevoegd. In dit oranje invulblokje kunt u tijdens de train-the-trainer-bijeenkomst en in uw voorbereiding opschrijven wat u wilt onthouden voor uw eigen training, waarop u moet letten, tips etc. Zorg ervoor dat deze trainingshandleiding echt uw eigen handleiding wordt (net als het deelnemerswerkboek voor de deelnemers). Succes!

Daarnaast geven we bij elk onderdeel een voorbeeld om u op weg te helpen. Bijvoorbeeld hoe u een onderdeel kunt nabespreken, introduceren of welke vragen u kunt stellen. Dit is echt alleen een voorbeeld, maak er uw eigen tekst van.

15

Draaiboek Dag 1


Activerende didactiek Dag 1 Laat de deelnemers hun persoonlijke flip-over van de vorige trainingsdagen tijdens de inloop ophangen en laat ze hun badge met naam en leervoorkeur opspelden. Zorg ook dat aan het begin van de dag de leerhoeken ingericht zijn.

Blijf als trainer vooral uzelf; het is belangrijk dat u zelf lekker in uw vel zit!

Tips bij het introduceren, uitleggen en samenvatten van een (deel)onderwerp.

De 10 T’s:VerTel waT je gaaT verTellen

VerTel heTVerTel waT je verTeld hebT

bron: Het geheim van de trainer, 2006

16


ONderdeeL 1 Stand van zaken en doelen stellen

Tijd 8.00 - 8.20 uur 20 minuten

LeervOOrkeur Oefenen

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Persoonlijke flip-overIntroduceer het onderwerp van deze dag: leervoorkeuren (grijp terug op de training ‘Krachtige leeromgeving’), activerende werkvormen en meervou-dige intelligentie.

Geef de opdracht en stel de vragen, die in het deelnemerswerkboek staan over de stand van zaken en het doel van deze training.

Geef de deelnemers 10 minuten de tijd om het op te schrijven en laat ze ook in steekwoorden op de flap schrijven. Loop langs de flip-overs en vraag even-tueel om verduidelijking. Noem kort een paar opvallende dingen (positief).Vertel dat de deelnemers in de loop van de dag interessante bevindingen, vragen en opmerkingen op de persoon-lijke flip-over kunnen plaatsen.

BeNOdigdhedeN Flip-over van elke deelnemer (of A3), badges, waslijn en knijpers, stiften

vOOrBeeLd Als u langs de flip-overs loopt, lees dan wat er staat (bij een aantal) en vraag om verduidelijking. Ok, ik zie hier staan ‘Plantjes meegenomen naar de klas’. En hoe reageerden de leerlingen daarop? Hoe vond u het zelf?Of als u leest ‘Afspraken met de leer-lingen gemaakt’. Hoe ging dat? Heeft u het samen met ze gedaan? Kunt u een voorbeeld geven van een van de afspraken? Vraag aan de andere deelnemers of dit een positieve for-mulering is.

17


ONderdeeL 2 Leervoorkeuren


LeervOOrkeur

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg DvdIntroduceer de opdracht en vertel kort waarover het filmfragment gaat. Geef ook aan dat op de volgende pagina een overzicht staat van de leer-voorkeuren. Neem dit eventueel nog even door.

U kunt bijvoorbeeld vijf deelnemers met de verschillende leervoorkeuren kort laten vertellen wat hun leer-voorkeur is en wat dat inhoudt. Bespreek de opdracht plenair na en laat het invulblokje ‘Morgen in de klas’ invullen.

BeNOdigdhedeN dvd, dvd-speler en tv of laptop met boxen

vOOrBeeLd Welke leervoorkeuren zag u bij de leerlingen? Waarom denkt u dat? Wie had wat anders? Hoe speelde de leer-kracht erop in? Wat vond u daarvan? Zou het ook anders kunnen? Herkende u leerlingen uit uw eigen klas? Hoe wilt u daarop morgen inspelen?

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

18


ONderdeeL 3 Ervaringen uitwisselen


LeervOOrkeur Participeren

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Drie- stappen-interviewHang twee flip-overs op en schrijf op de ene: 1. Leerlingen hebben wel geleerd en 2. Leerlingen hebben nauwelijks geleerd.

Maak groepjes van vier. Geef elk groepslid een nummer: 1, 2, 3, of 4.

UitvoeringLeg de opdracht uit en licht het prin-cipe van het drie-stappen-interview uit. Met deze werkvorm geeft niemand zijn eigen antwoorden; dit wordt door de interviewer gedaan (zo traint men luistervaardigheid en samenvatten). Bekijk als trainer de twee flip-overs en geef kort een paar opmerkelijke uit-komsten weer.

BeNOdigdhedeN Flip-over, post-its

vOOrBeeLd Lees voor wat er op post-its (3 of 4) staat bij de 2 flappen. En vraag wie het even kan uitleggen. Vraag goed door: Waarom was die les een succes? Waar niet? Als er veel klassikale lessen genoemd worden als succesless-en, kunt u verwijzen naar de piramide in hun deelnemerswerkboek, waarbij aangegeven wordt dat maar 5% blijft hangen van stof die men hoort!! Dus was het wel echt een succes? Vandaag leert u ook werkvormen die de leer-lingen aanzetten tot actie. Het rende-ment zal dan veel hoger zijn.

PAuZe9.30 – 9.45 uur, 15 minuten

19


ONderdeeL 4 Activerende werkvormen

Tijd 9.45 – 10.45 uur 60 minuten

LeervOOrkeur Kennis verwerven

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Laat de deelnemers groepjes van 4 maken (verdeeld naar onder- en bovenbouw). Zet ondertussen 5 of 6 tafels klaar en leg op elke tafel 8 verschillende werkvormkaarten. Houd de tijd goed bij op uw horloge. Leg de opdracht uit.

Er zijn telkens 2 rondes van ongeveer 5 tot 10 minuten.De 1ste ronde. U stelt de deelnemers de volgende vragen:1. Welke van deze werkvormen zou u morgen kunnen of willen toepassen in uw les? 2. Bij welke les en welke lesdoelen past de werkvorm? 3. Kunt u een hele les maken met een inleiding, kern en slot, waarbij u meerdere leervoorkeuren van leerlingen aanspreekt (waarbij u meerdere werkvormen gebruikt)?

Zorg dat de deelnemers concreet zijn in hun uitleg en dat ze van elke leervoorkeur een werkvorm hebben.

De 2de ronde. U vraagt de deelnemers om op hun individueel actieplan op te schrijven welke werkvorm (van deze acht) ze eens willen gaan uitproberen (durven!) in de klas. Na de bel wisselen van tafel en dan volgen er weer twee rondes. In totaal 5 of 6 rondes.

Sluit af zodra de tijd op is of als u merkt dat iedereen voldoende input heeft. Deel de werkvormkaarten uit.

BeNOdigdhedeN Werkvormkaarten (op het kaartje staat ook welke leervoorkeur het is), uw eigen horloge (zelf meenemen!)

vOOrBeeLd Kies werkvormen die niet alleen bij uw eigen leervoorkeur passen. Probeer voor elke leervoorkeur een andere werkvorm te kiezen. Schrijf ook het nummer van de werkvorm op, want u krijgt deze kaarten ook mee. Probeer uw grenzen te verleggen en overleg ook met elkaar hoe u deze werkvormen bij u in de klas zou kunnen toepassen. Ga samen na voor welke leerdoelen en inhouden u de werkvormen concreet zou kunnen gebruiken.

20


ONderdeeL 5 Leerhoeken


LeervOOrkeur Kunst afkijken

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Leg op elke tafel een flap en gekleurde stiften. Verdeel de groep in groepjes van 3 of 4 deelnemers, onderverdeeld in onder- en bovenbouw (eventueel dezelfde groepjes als bij het vorige onderdeel).

Leg kort uit wat leerhoeken zijn en wat je ermee kunt (zie achtergrond-informatie in het deelnemerswerk-boek). De deelnemers nemen een kijkje in de opgestelde leerhoeken. Wat valt ze op? Vraag hier even naar.

Geef de opdracht aan de deelnemers om zelf een derde leerhoek te maken. Vertel hen dat het ook mogelijk is om bijvoorbeeld een taal-, reken- of aardrijkskundehoek te maken.Hang de flappen op en laat plenair een paar ideeën toelichten (in ieder geval een onder- en een bovenbouw).

BeNOdigdhedeN Zie specifieke materialen voor de leerhoeken ‘Suriname’ en ‘Seriba en de schelp’, flappen en gekleurde stiften

vOOrBeeLd Bedenk een leerhoek die u ook echt in uw eigen klas kan maken (morgen!). Dus als u in het binnenland woont, denk dan bijvoorbeeld aan een natuurhoek. Is uw man dokter en kunt u daardoor makkelijk aan materialen voor een medische hoek komen, maak dan zo’n leerhoek. Dus echt realistisch.


21


Energizer

Stay focused!Vraag de deelnemers om losjes door de zaal te wandelen. Houd het lijstje met de bewegingen bij de hand en geef de instructies van de energizer door:

Oefen 1x de bovenstaande bewegingen met de groep.Nu weet iedereen wat ze wanneer moeten doen. Kondig aan dat u willekeurig 1, 2, 3 of 4 keer gaat klappen en dat de deelnemers dan moeten doen wat ze net geleerd hebben. Om het spannend te maken, kunnen de klappen eerst langzaam en daarna vlug achter elkaar volgen. Zorg dat alles nog een keer aan bod komt en sluit dan af met applaus.

Doe vooral zelf ook mee! En maak geluid bij het schudden met je wangen en het uitrekken. Laat iedereen daarna weer zijn plek zoeken.

Er zijn 4 bewegingen:o 1 keer klappen: kort door de knieën.o 2 keer klappen: hoogspringeno 3 keer klappen: schudden met je wangeno 4 keer klappen: uitgebreid uitrekken

22


ONderdeeL 6 Meervoudige intelligentie



WerkvOrm eN TOeLiChTiNg IdeeënbusVraag 8 deelnemers (uit hun hoofd) de 8 verschillende intelligenties van Gardner uit te leggen.

Licht toe dat ze in deze training gebruikt worden als talenten van kin-deren, dus wat kinderen goed kunnen (over het hoe verwijzen we naar de leervoorkeuren). Geef de opdracht.

BeNOdigdhedeN Strookjes papier, ideeënbus (bijvoor-beeld emmertje of enveloppe waarop ideeënbus staat)

vOOrBeeLd Bedenk per intelligentie een lesidee. Dus voor de muziekslimme kinderen bijvoorbeeld het maken van een rap bij taal. Of voor de beeldslimme kinderen het maken van een collage bij aard-rijkskunde. Voor de lichaamsslimme kinderen marcheren bij het oefenen van de tafels etc.

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

23


ONderdeeL 7 Morgen in de klas



WerkvOrm eN TOeLiChTiNg HerkauwmomentjeGeef deelnemers even de tijd om hun deelnemerswerkboek bij te werken. Laat ze de invulblokjes ‘morgen in de klas’ bijwerken. Help deelnemers die het lastig vinden.

BeNOdigdhedeN Deelnemerswerkboek

vOOrBeeLd Wat van vandaag wilt u echt morgen in de klas toepassen? Kies iets wat echt bij u past. Het hoeft niet gelijk heel groot te zijn. Misschien wilt u de energizer morgen na een intensieve rekenles eens uitproberen. Of gaat u een van de activerende werkvormen toepassen. En vergeet niet: een goed begin is het halve werk! U slaagt vast als u zich goed voorbereidt!

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

24


ONderdeeL 8 Evaluatie



WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Klaag- en jubelmuurLeg op de tafels de post-its en stiften. Hang twee flip-overs op (ver uit el-kaar). Op de ene staat Klaagmuur en op de andere Jubelmuur.

De deelnemers schrijven op post-its wat ze goed vonden en wat beter kon. Ze hangen de post-its op de klaag- en jubelmuur.

Kort plenair bespreken (trainer noemt een paar kreten per flip).

BeNOdigdhedeN Flip-overs (of enkele A3 papieren aan elkaar geplakt), kleine stiften, post-its of strookjes wit papier

vOOrBeeLdvrAgeN Lees een paar kreten voor: wie heeft ‘interactief’ opgeschreven? Kunt u het toelichten? Reageer echt op de inhoud, maar vermijd een lange discussie. Dus bijvoorbeeld als iemand opschrijft ‘te veel info’: ja, ik begrijp het, het is ook heel intensief, maar wat neemt u in ieder geval mee naar huis?

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

25


Draaiboek Dag 2

Activerende didactiek Dag 2

notities___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

26


ONderdeeL 1 Introductie zelfstandig werken


LeervOOrkeur Kunst afkijken, participeren

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg dvd kijken en werkopdrachtVan te voren hebt u het materiaal gecontroleerd en klaargelegd: de juiste dvd, het geluid is juist gesteld. Ook de opstelling van tafels en stoe-len heeft u aan het begin van de dag bepaald; ze zullen samenwerken, maar moeten het beeld goed kunnen zien. Voordat u gaat afspelen, bespreekt u de opdracht die hierbij hoort, zodat de deelnemers gericht kunnen kijken naar de dvd. Bij het uitvoeren van de opdracht loopt u rond om ondersteu-ning te bieden en eventueel bij te sturen.U introduceert de materialen die u bij zelfstandig werken gebruikt en u deelt ze uit. Op de dvd wordt het werken met de materialen verder toegelicht. U legt uit dat het de bedoeling is dat deelnemers zelf creatief zijn in het maken van materialen ter ondersteu-ning van het zelfstandig werken.

BeNOdigdhedeN dvd-speler/ laptop met beamer, trai-nings-dvd, deelnemerswerkblad, blokje voor de leerling en kleurenbordje voor de leerkracht

vOOrBeeLdvrAgeN De 3 kenmerken bij zelfstandig werken richten zich op de leerling, maar het is belangrijk dat de deel-nemers (leerkrachten) inzien dat zij daarbij een bepalende rol vervullen. Vraag hen, bij het bespreken van de kenmerken, of zij kunnen herkennen wat hun rol is. Controleer of de opdracht begrepen is door te vragen of het lukt, of: heeft u in de film ook gezien dat….?

27


ONderdeeL 2 Valkuilen bij zelfstandig werken



WerkvOrm eN TOeLiChTiNg WerkopdrachtEerst gaat u het begrip valkuilen goed uitleggen (een definitie staat in uw be-grippenlijst, bijlage 1). Gebruik hierbij voorbeelden of vraag deelnemers voor-beelden te noemen ook m.b.t. andere onderwerpen. Als u het idee krijgt dat het begrepen is, legt u de opdracht aan hen voor.

BeNOdigdhedeN Deelnemerswerkblad

vOOrBeeLdvrAgeN Wees interactief bij het uitleggen. Stel vragen zodat deelnemers inbreng hebben: Wat denkt u dat het bete-kent?, ‘Heeft u eerder van het woord gehoord? Enz.

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

28


ONderdeeL 3 Lesvoorbereiding zelfstandig werken


LeervOOrkeur Oefenen, participeren

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Van te voren hebt u bedacht op welke wijze u de groepsverdeling wilt doen bijv. door nummers of kleuren. Terwijl de deelnemers bij elkaar gaan zitten, plaatst u de kaartjes op tafel. Wanneer een ieder een plekje heeft, worden de opdracht en het lesvoorbe-reidingsformulier doorgenomen. Leg de nadruk erop dat ze wel mogen overleg-gen, maar dat het gaat om een les-voorbereiding toegespitst op hun eigen klassensituatie.

BeNOdigdhedeN Deelnemerswerkblad en kaartjes met rekenonderwerpen

vOOrBeeLdvrAgeN Tijdens het rondlopen gaat u contro-leren of de begrippen op het formulier goed begrepen zijn door te vragen of het lukt, of alles duidelijk is. U hoeft niet inhoudelijk in te gaan op het rekenprobleem, maar door vragen te stellen en (bij) te sturen worden ze flink op weg geholpen. Bijv. wat denkt u zelf dat het probleem is, hoe heeft u het eerder aangepakt? Verwijst u regelmatig naar de kenmerken van zelfstandig werken.


29


ONderdeeL 4 (A) Samenwerkend leren is … (Als u de beschikking heeft over een dvd-speler)


LeervOOrkeur Kunst afkijken, kennis verwerven

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg dvd kijken en werkopdrachtVan te voren hebt u het materiaal gecontroleerd en klaargelegd; de juiste dvd en het geluid is goed af-gesteld. Ook de opstelling van tafels en stoelen zijn waar nodig aangepast. Voordat u gaat afspelen, bespreekt u de opdracht die hierbij hoort, zodat de deelnemers gericht kunnen kijken naar de dvd.

Na het eerste deel van de film stopt u de dvd heel even (1 minuut) en stelt de vraag wat hen is opgevallen. Het is de bedoeling dat ze erover gaan nadenk-en, maar als er direct spontane reac-ties komen, kunt u dat toestaan.

U draait nu het tweede deel van de dvd af.

BeNOdigdhedeN dvd-speler/ laptop met beamer, trai-nings-dvd, deelnemerswerkblad

vOOrBeeLdvrAgeN Wat is u opgevallen, wat deed de leer-kracht, hoe reageerden de leerlingen?

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

30


ONderdeeL 4 (B) Samenwerkend leren is … (als u geen beschikking heeft over een dvd speler)


LeervOOrkeur Kunst afkijken, kennis verwerven

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Situatieschetsen doornemen en kort besprekenU verdeelt de deelnemers in twee groepen. Groep 1 neemt situatieschets 1 door (zie deelnemerswerkboek), groep 2 neemt situatieschets 2 door. U laat de deelnemers het observatie-formulier van onderdeel 7 uit het deel-nemerswerkboek op bladzijde 64 erbij pakken en vraagt hen deze in te vullen aan de hand van de situatiebeschrij-ving van hun groep.

U laat de twee groepen hun bevindin-gen kort aan de hele groep toelichten.

BeNOdigdhedeN Situatieschetsen in het deelnemers-werkboek en het observatieformulier

vOOrBeeLdvrAgeN Wat is u opgevallen aan de situatie-schetsen, wat deed de leerkracht, hoe reageerden de leerlingen?

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

31


ONderdeeL 5 Steekwoordenspel


LeervOOrkeur

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg SpelU doet de groepsverdeling en legt bij elke groep de (box met) steekwoorden. Voor de variatie kunt u vragen dat iemand uit elke groep het materiaal bij u afhaalt. Bij het afhalen geeft u aan wat ze van de tafel mogen meenemen.

U geeft de instructies voor het spel: eerst in de groep overleggen over de steekwoorden, pas bij een signaal mo-gen de woorden op de flappen worden opgeplakt. U geeft het sein om te stoppen, geeft de juiste antwoorden door en telt het aantal punten per groep op. De winnaar is natuurlijk degene met het hoogste aantal punten.

BeNOdigdhedeN Steekwoorden, flappen, plakband

vOOrBeeLdvrAgeN Is het spel begrepen? Als woorden verkeerd geplaatst zijn, wordt dit door interactie met de groep bespro-ken: waarom denkt u dat het hier ge-plaatst is, wat betekent het?

32


ONderdeeL 6 Lesvoorbereiding samenwerkend leren


LeervOOrkeur Ontdekken

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg ZelfwerkzaamheidU legt de opdracht en werkwijze uit en verdeelt daarna het materiaal. Geef ook aan dat deelnemers mogen aan-geven, wanneer ze hulp nodig hebben. Als u merkt dat er meerdere personen zijn die hetzelfde probleem ervaren, dan is het tijd voor een kleine onder-breking, zodat u plenair dit kan verdui-delijken.

BeNOdigdhedeN Voorbeeld tekst of (kinder)boeken, deelnemerswerkblad

vOOrBeeLdvrAgeN U kunt tijdens het rondlopen deelne-mers herinneren aan de dvd over samenwerkend leren en aan de check-list. Bij het onderbreken geeft u aan dat u hebt gemerkt dat iets onduide-lijk is of dat u voor de zekerheid toch nog een keer iets wilt uitleggen.

eNergiZer11.00 – 11.15 uur, 15 minuten

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

33


Energizer

DierenU verdeelt willekeurig de kaartjes met de dieren onder de deelnemers. De spelregels worden duidelijk uitgelegd. Het is de bedoeling dat iedereen zodadelijk het geluid maakt dat bij het dier dat op zijn of haar kaartje staat, hoort. Het spel begint bij het startsein. Even eerst oefenen mag.

Terwijl iedereen zijn geluid maakt, zoeken zij hun ‘soortgenoten’ op. De groep die als eerste compleet is, heeft gewonnen. Een dergelijke oefening is ook goed te gebruiken om op een leuke manier groepjes samen te stellen.

34


ONderdeeL 7 Samenwerkend-leren-les geven


LeervOOrkeur Ontdekken en kunst afkijken

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Zorg dat de groep die de les gaat geven, de ruimte heeft. (Laat de op-stelling zodanig zijn dat er eventueel gefilmd kan worden zonder dat het erg stoort.) Licht de checklist toe.

De les wordt gegeven (ook het resul-taat, dus de deelnemers maken ook daadwerkelijk een rap, liedje etc. en voeren het uit). Tijdens de les mag er niet gestopt worden voor reflectie of iets dergelijks. Daarna wordt er ge-richte feedback gegeven aan de hand van de checklist. Ook dit kan eventueel worden gefilmd. De film kan later op een terugkomdag gebruikt worden.

Ga even na hoe men dit onderdeel ervaren heeft en vraag speciaal (als er gefilmd is) of het feit dat het gefilmd werd van invloed is geweest.

BeNOdigdhedeN Zo mogelijk: een filmcamera en iemand die filmt (niet de trainer zelf)

vOOrBeeLdvrAgeN Hoe vond de groep die de les ge-geven heeft het zelf gaan? Was er echt sprake van samenwerkend leren? Waarin wel, waarin niet? Welk punt van de checklist kwam het sterkst naar voren? Welk punt vraagt nog om verbetering?

35


ONderdeeL 8 Krutu


LeervOOrkeur Participeren en kennis verwerven

WerkvOrm eN TOeLiChTiNg KrutuLeg de opdracht uit. Zorg ervoor dat er een goede stelling geformuleerd wordt.

Geef de twee groepen 5-10 minuten de tijd om de discussie voor te bereiden. Zorg ervoor dat alle rollen goed uitge-voerd worden (vooral die van de tijd-waarnemer).

BeNOdigdhedeN Kookwekker, pen en papier

vOOrBeeLdvrAgeN Als u krap in de tijd zit, kunt u de vol-gende stelling gebruiken: ‘Surinaamse kinderen zijn geschikt voor zelfstan-dig werken en samenwerkend leren’. U zorgt dan voor een groep die het eens is en voor een groep die het oneens is met de stelling.

Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

36


ONderdeeL 9 U en uw collega’s



WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Start de introductie van de opdracht met de vraag of de deelnemers de vorige training al overgedragen heb-ben. Hoe ging dat? (sta hier niet al te lang bij stil, maar proef even de sfeer en leg de opdracht uit) Stel de vragen die in het deelnemerswerkboek staan.

Loop langs en inventariseer voor uzelf de stemming: zien de meeste deelne-mers het zitten of vinden ze het span-nend? Geef hieraan aandacht in de korte plenaire bespreking. Geef even-tueel individuele deelnemers nog aan-dacht na afloop van de training.

Voor leerkrachten in het binnenland is een aangepaste opdracht te vinden in het deelnemerswerkboek. In het bin-nenland worden gehele schoolteams getraind in plaats van alleen de ver-nieuwingsteams (zoals in Paramaribo en de districten het geval is).

BeNOdigdhedeN Deelnemerswerkboek

vOOrBeeLdvrAgeN Wie kan vertellen hoe hij de training wil gaan overdragen. Wat lijkt je prettig? Wat lijkt je lastig? Vinden anderen dat ook? Wie heeft er een idee hoe je daarmee kan omgaan? Leg uit dat het niet hun taak is om col-lega’s te overtuigen met woorden, maar dat ze door de praktijk in hun klas anderen overtuigen.

37


Morgen in de klas:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ONderdeeL 10 Afsluiting door ‘zonnestralen’ & evaluatie



WerkvOrm eN TOeLiChTiNg Complimenten zijn zonnestralenAlle persoonlijke flappen worden door iedereen bekeken. Iedereen plakt een positieve ‘zonnestraal’ (op een van de strookjes papier of de post-it note) op de persoonlijke flap van zoveel moge-lijk deelnemers. Let u op of iedereen in ieder geval 1 of 2 complimenten heeft.

Als het kan, maak dan van iedere flap een foto. Laat ondertussen de evalu-atieformulieren invullen en haal ze op. Iedereen mag zijn eigen flap meene-men, afscheid nemen en naar huis gaan.

BeNOdigdhedeN De persoonlijke flappen, gele en oranje post-it notes of strookjes papier, evaluatieformulieren

vOOrBeeLdvrAgeN Voorbeelden van complimenten zijn: Ik heb veel van je geleerd! Het was heel gezellig met jou op de training. Ik wilde dat je mijn collega was. Je hebt het zo goed gedaan deze afgelopen dagen, het komt helemaal goed met jouw klas!

38

Bijlagen


BijLAge 1Inhoud schoolpakket voor Paramaribo en districtenDe scholen krijgen het volgende aangeleverd:1. Deelnemerswerkboek (afgestemd op het juiste aantal leerkrachten per school)2. Plakband (papieren of doorzichtig): 2 rollen3. Strookjes A4 papier: 1 set (wit, als vervanging van post-its)4. Twee stukken waslijn ā 5 meter5. Twee pakken wasknijpers ā 24 stuks6. A3 vellen (2x het juiste aantal leerkrachten per school)7. Trainings DVD: 2 st.8. Instructie DVD: 2 st.9. 2x Leerhoek Suriname (katoenen tasje met lesinhoud “Suriname”) Lesinhoud “Suriname”:

Vlag van Suriname• Volkslied van Suriname• Wapen van Suriname• Kaart van Suriname• Kijkplaat ‘Zo mooi is Suriname’• Kijkplaat ‘Zo divers is Suriname’•

10. 2x Leerhoek Seriba (katoenen tasje met lesinhoud “Seriba”) Lesinhoud “Seriba in de schelp”:

Werkvormvoorbeeld• Informatie over Galibi• Informatie over schildpadden• Boekje “Seriba in de schelp”• Zakje schelpzand• Zakje schelpen•

11. 2x elastomap met inhoud: 1 set werkvormkaartjes, 1 set kaartjes met rekenopdrachten, 1 set steekwoordenkaarten en 1 set dierenkaarten12. Evaluatieformulieren (afgestemd op het juiste aantal leerkrachten)13. Zelfstandig werken tool voor de leerkracht: 2 st. 14. Zelfstandig werken tool voor de leerling (afgestemd op het juiste aantal leerkrachten per school)

n.b.: Van alles waar twee stuks van aangeleverd zijn, is het de bedoeling dat 1 stuk naar de onderbouw en 1 naar de bovenbouw gaat.

De school zorgt zelf voor:1. Pennen2. Naamkaarten3. Dikke gekleurde stiften4. A4 vellen (wit)

belangrijk!!!Evaluatieformulieren graag retourneren via verzending aan Progress of uw begeleider uit de begeleiderspool.

4

39


Trainerskist voor de trainer (die de trainingen aan de vernieuwingsteams verzorgt):1. Trainershandleiding: 30 st.2. Deelnemerswerkboek: 30 st.3. Reader: 30 st.4. Dikke gekleurde stiften: 4 st. van 4 verschillende kleuren (groen, rood, zwart en blauw) (totaal 16 stiften)5. Flipovervellen (1 set)6. Plakband (papieren of doorzichtig): 5 rollen7. Post-its of strookjes A4 papier (in verschillende kleuren, min. wit en 3 andere kleuren)8. Pennen: 12 st.9. A3 vellen: 30 st.10. A4 vellen (wit): ongeveer 50 vellen11. Twee stukken waslijn ā 5 meter12. Twee pakken wasknijpers ā 24 stuks13. Badges: 30 st. (na de training weer inleveren)14. 2x Trainings DVD15. 2x Instructie DVD16. 1x Leerhoek Suriname (katoenen tasje met lesinhoud ‘Suriname’) Lesinhoud “Suriname”:

Vlag van Suriname• Volkslied van Suriname• Wapen van Suriname• Kaart van Suriname• Kijkplaat ‘Zo mooi is Suriname’• Kijkplaat ‘Zo divers is Suriname’•

17. 1x Leerhoek Seriba (katoenen tasje met lesinhoud ‘Seriba’) Lesinhoud “Seriba in de schelp”:

Werkvormvoorbeeld• Informatie over Galibi• Informatie over schildpadden• Boekje ‘Seriba in de schelp’• Zakje schelpzand• Zakje schelpen•

18. 1x elastomap inhoud: 1 set werkvormkaartjes, 1 set kaartjes met rekenop drachten, 1 set steekwoordenkaarten en 1 set kaarten met dierenafbeeldingen19. Evaluatieformulieren: 30 st.20. zelfstandig werken tool voor leerkrachten21. zelfstandig werken tool voor leerlingen

n.b. instructie voor de trainer: Graag materiaal dat over is, retourneren. Badges innemen na de training. Trainershandleidingen, deelnemerswerkboeken en readers aan iedere deelnemer uitdelen. Alle evaluatieformulieren retourneren aan Progress.

De trainershandleiding maakt onderdeel uit van dit trainings-pakket. Deze wordt alleen aan de leden van het vernieuwingsteam uitgedeeld.

40


Literatuurlijst

Tips voor lesgevers: suggesties voor meer werkplezier. De Waard, H., & King, D. (2008) Antwerpen/Apeldoorn: Garant-Uitgevers N.V.

Het geheim van de trainer, De vijf hoofdingrediënten van succesvolle trainingen. Kaufman L., & Ploegmakers, J. (2006). Pearson Education Benelux bv.

De Excellente Leerkracht. Langelaan, T. (2004). Barneveld: Uitgeverij H. Nelissen,.

Wat werkt op school, Research in actie.Marzano, R. (2007)Middelburg, Drukkerij Meulenberg

Ik geloof in jou! leerlinggericht en kindvriendelijk onderwijsdromen en durven, denken, doen. Ori, H., Roolvink, L. & Schoenmakers, L. (2009). Paramaribo: Graphoset.

152 Ways to Keep Students in School, Effective, Easy-to-implement. Schragel, F. (2008). Tips for Teachers. Eye on Education.

Module: Kindvriendelijke Scholen. Stichting Projekten Christelijk Onderwijs Suriname, (2006). Suriname: SPCOS.

Het gaat steeds beter. Van der Helde, W. & Bijkerk, L. (2006). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

De geliefde leraar. Hoe u het blijft of hoe u het wordt. Weusten, V. (2009) Nijmegen: Weusten en Hoornstra.

41


Begrippenlijst Op alfabetische volgorde

A3 papier Formaat van een vel papier (tweemaal zo groot als een A4, een A4 is de grootte die het meeste gebruikt wordt).Activerende didactiek Een leerling zodanig lesgeven dat hij of zij aan het werk gaat en blijft.Badge Naambordje dat je op de kleding kunt dragen.Beamer Apparaat waarmee teksten en illustratie gepresenteerd worden, aan te sluiten op een computer.Beginsituatie Reeds aanwezige kennis en vaardigheden van waaruit de leerkracht verder gaat.Beoordelingscriterium Van te voren afgesproken maatstaf aan de hand waarvan een uitgevoerde opdracht gewaardeerd wordt.Bovenbouw Lagere school: klas 3, 4, 5 en 6 volgens de MINOV richtlijnen. Brainstormen Alle willekeurige gedachten en ideeën naar voren brengen aan de hand van een begrip of woord.Communicatie Het ontvangen en geven van een boodschap. De boodschap kan schriftelijk of mondeling gegeven worden en ook door het maken van een bepaalde gezichtsuitdrukking, gebaar of signaal.Compliment Een nadrukkelijk positieve uitspraak over een verrichting of uitgevoerde opdracht met als doel de leerling te stimuleren.Consequent Dezelfde lijn volgen (in de opvoeding).Creatief of creativiteit Vindingrijk, scheppend, voortbrengend.Dobbelsteen Zelfstandig werken tool voor de leerlingen. Met deze tool geeft de leerling aan of hij aan het werk is en niet gestoord wil worden door anderen, dat hij een vraag heeft, of dat hij alles snapt en open staat voor het bieden van hulp aan andere leerlingen.Dvd Schijf waarop computerbestanden staan met bewegende beelden en geluid.Dvd-speler Apparaat waarmee een dvd afgespeeld kan worden.Energizer Oppepper, activiteit om de groep de gelegenheid te geven, even de zinnen te verzetten zodat met nieuwe energie aan het volgende onderdeel begonnen kan worden.Feedback Feedback is terugkoppeling. Goede feedback is concreet (gericht op aanwijsbaar gedrag en niet op de persoon), toepasbaar (degene die feedback krijgt kan er wat mee) en is op een veilige manier gegeven. Feedback gaat zowel over complimenten als leerpunten.Flap Groot vel papier. Flip over Standaard waar grote vellen papier (flappen) aan opgehangen kunnen worden.Fundament Een basis(gedachte) waarop het overige steunt.Fysieke locatie Voor een bepaald doel uitgezocht of afgebakend (tastbare) omgeving.Instructietafel Dit begrip hoort bij zelfstandig werken. Dit is de tafel waar de leerkracht leerlingen helpt die dit nodig hebben en wanneer andere leerlingen zelfstandig aan het werken zijn.

42


Interactie Wisselwerking, omgang tussen mensen.Leeromgeving Ruimte met een bepaalde sfeer gericht op het bevorderen van leren.Leervoorkeur Bepaalde wijze waarop men het liefst kennis verwerft of vaardigheden aanleert.Leervorm Bepaalde vorm die bepaalt hoe een les is opgesteld.Leren Nieuwe kennis, vaardigheden of gedrag verwerven.Lesdoel Het doel van de les.Meervoudige intelligentie De verschillende invalshoeken van waaruit en de verschillende talenten waarmee iemand kennis verwerft.Onderbouw Lagere school: kleuter A en B en klas 1 en 2 volgens MINOV richtlijnenParticiperen Bewust een evenredige bijdrage leveren.Pedagogisch gedrag Opvoedkundig, gericht op het lichamelijk en geestelijk grootbrengen of vormen.Plenair In de voltallige groep.Post-it (note) Klein stukje papier waar je een aantekening op kunt maken en die je als een sticker kunt opplakken.PowerPointpresentatie Een presentatie welke gedaan wordt door gebruik te maken van het programma PowerPoint, waarmee tekst, beelden en/of geluid geprojecteerd wordt met behulp van, computer, beamer en projectiescherm.Rapporteren Verslag uitbrengen.Rollenspel Een of meer personen nemen deel aan een toneelstukje, waarbij een bepaalde (vaak lastige) situatie wordt nagebootst.Samenwerken Samen met een of meer anderen hetzelfde doel proberen te bereiken.Signaal Sein of teken.Steekwoord Kernwoord om een bepaald idee of een bepaalde gedachte weer te geven.Stoplicht Zelfstandig werken tool voor de leerkracht. Hij geeft dit aan door zijn zelfstandig werken tool op geel of rood te zetten.Uitgestelde aandacht Dit begrip hoort bij zelfstandig werken en geeft aan dat de leerkracht niet beschikbaar is voor vragen van leerlingen. Hij geeft dit aan door zijn stoplicht op rood of oranje te zettenValkuil Metafoor voor een situatie of een fout die je kan belem- meren je doel te bereiken.Zelfstandig Iets volbrengen zonder hulp van anderen.

Trainershandleiding AD

Documents

Transcript of Trainershandleiding AD