THUIS ZITTERS PACT - Dienst Gezondheid & Jeugd · Hierbij ontvangt u een speciale editie van de...

www.dienstgezondheidjeugd.nl

THUISZITTERSPACT

Kinderen zonder onderwijs, dat kun je niet maken

Hierbij ontvangt u een speciale editie van de nieuwsbrief Thuiszitterspact ZHZ. In het Thuiszitterspact hebben de organisaties die betrokken zijn bij passend onderwijs en zorg het terugdringen van thuiszitten tot gezamenlijke prioriteit gemaakt. Ze hebben de ambitie uitgesproken dat in 2020 geen enkele leerling langer dan drie maanden thuis zit zonder passend aanbod voor onderwijs en/of zorg. Deze nieuwsbrief is bedoeld voor al die professionals die elke dag weer bezig zijn om het recht op onderwijs voor ieder kind in Zuid-Holland Zuid te beschermen en is geheel gewijd aan de regionale thuiszitterstop. Verschillende organisaties presenteren zich en laten zien hoe zij het thuiszitten terugdringen of voorkomen. Want we beginnen niet bij nul. Er gebeurt al heel veel goeds en er zijn mooie voorbeelden met goede resultaten. Bij organisaties en medewerkers die betrokken zijn bij de aanpak van thuiszitters is een groeiend bewustzijn te zien van het feit dat samenwerking cruciaal is. Ze zoeken elkaar dan ook vaker op, gaan samenwerkingsvormen aan en zien daarvan concrete resultaten. Ik wens u bij het lezen van deze speciale editie van de nieuwsbrief Thuiszitterspact ZHZ veel leesplezier en bovenal inspiratie toe. Ik hoop dat u (mede) hierdoor nog beter weet wat uw partners doen, hoe u elkaar kunt bereiken en hoe u samen de betrokken kinderen en jongeren kunt helpen. Bel elkaar gerust op of ga eens langs bij een van deze initiatieven.

Dorien ZandvlietPortefeuillehouder Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten

THUISZITTERSPACT | 3

DE HOOP

Van elkaar leren zorgt voor nog betere resultaten met leerlingen‘Tijdens het randstedelijk overleg van reformatorische scholen werd in 2014 geconstateerd dat het aantal thuiszitters behoorlijk hoog was. Wij schreven een plan waarin we scholing en behandeling van twaalf- tot achttienjarigen met vooral psychische problematiek nadrukkelijk combineren. In augustus 2015 mochten we starten.’ GZ-psycholoog Hans Quist en manager Jeroen Besuijen belichten hoe De Hoop sindsdien thuiszitters begeleidt.

‘Alle doordeweekse ochtenden verzorgen we een behandelprogramma met ons team van psychologen, orthopedagogen, psychiaters, een arts, gezinstherapeuten en de sociotherapeuten die de ochtenden ook coördineren. De sociotherapeuten zijn de hele dag aanwezig en beschikbaar voor vragen van teamleden, docenten en ouders. Deze deeltijd behandeling is voor iedereen toegankelijk. Wij zijn een christelijke organisatie en de school is reformatorisch, maar we zijn er voor iedereen, ongeacht je achtergrond.’


Docenten+‘We openen dagelijks met een rondje waarbij we de avond of het weekend van de kinderen doornemen. We bespreken hoe het thuis gaat en vragen ze hun emoties te benoemen in termen van de stoplichtkleuren rood, oranje en groen. Verder gaan we tijdens de psycho-educatiegroep in op hun ziektebeelden en hebben we onder meer ‘surfen op emoties’, creatieve behandelvormen, sociale vaardigheidstraining, groepsgesprekken en teambuildingactiviteiten. ‘s Middags gaan de kinderen naar school. Ze zitten als groep bij elkaar in de klas op onze school, zodat ze zich veilig voelen en een dagritme oppakken. Ook kunnen we kinderen enige tijd intern opnemen, zodat ze goed in het dag-nachtritme komen, beter slapen en daardoor ook betere resultaten halen. Ze krijgen individueel les, ieder op zijn of haar eigen niveau. De docenten van het reformatorische samenwerkingsverband die de lessen verzorgen, mag je gerust docenten+ noemen. Zij hebben allemaal veel ervaring en kennis van zaken. Hun lessen en onze behandeling zijn helemaal op elkaar afgestemd. Dat betekent ook dat docenten

en behandelaren – uiteraard binnen de regels van de privacywetgeving - veel informatie uitwisselen, doorlopend met elkaar meedenken en bespreken hoe het op school maar bijvoorbeeld ook op emotioneel en sociaal gebied gaat.’

Opbloeien‘Zo proberen we in veertien weken stapjes te zetten en rekening te houden met het tempo dat de kinderen aankunnen. We peppen ze als het ware op om tot een omslag te komen. In overleg met de school van herkomst bekijken we vervolgens of ze terug kunnen instromen. Eventueel via een satelliet- of trajectklas of een cluster 4-school met een omgeving die veel rustiger is, kleinere klassen en minder prikkels heeft. Na die veertien weken kunnen we via onze polikliniek ondersteuning blijven bieden of andere mogelijke vervolgstappen bekijken, zoals een plek in een specialistisch centrum of op een zorgboerderij. Gelukkig weten de meeste kinderen daadwerkelijk stapjes te maken. Het is mooi om te zien dat zij en hun ouders rust vinden, opbloeien en hun leven terug krijgen.

DE HOOP

Een succes was ook dat van acht leerlingen die vanwege psychiatrische problematiek het advies kregen geen examen te doen er toch vijf wisten te slagen.’

‘Onze behandelaars en docenten vormen echt een team. Naast onze onderlinge samenwerking zien we dat ook de samenwerking met onder meer gemeenten, samenwerkingsverbanden en huisartsen steeds beter gaat en leerlingen ten goede komt. Als we elkaar nóg sneller weten te vinden en van elkaar leren, kunnen we gezamenlijk alleen maar betere resultaten bereiken met de leerlingen.’

De Hoop ggz helpt op betrokken en deskundige wijze kinderen, jongeren en volwassenen met psychische of verslavingsproblemen op weg naar herstel.

Jeroen [email protected]


Krachten bundelen en elkaar vinden om jongeren zo goed mogelijk verder te helpen

‘Voor de gemeenten in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden hebben we vele initiatieven met een breed aanbod voor kwetsbare jongeren. Belangrijk is dat we goede verbindingen hebben met betrokken partijen. Naast de leerlingen en ouders zelf zijn dat onder meer de zorgcoördinatoren van het reguliere, praktijk- en speciaal onderwijs, de Entreeopleiding MBO-1, de Matchmaker en DG&J. Het helpt dat we de kleinste arbeidsmarktregio van Nederland zijn, waardoor het overzichtelijk is.’

Radar‘Je kunt wachten tot voortijdige schoolverlaters die zonder startkwalificatie thuis op de bank zitten bij de sociale dienst aankloppen voor een uitkering. Maar je kunt ze beter vroeg op de radar hebben om problemen op het gebied van onderwijs maar ook op andere leefgebieden te voorkomen. Daarvoor treedt Avres in contact met de scholen om de mogelijkheden voor

scholing of werk te verkennen en in kaart te brengen wat leerlingen aan ondersteuning nodig hebben. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld praktijkonderwijs gaan volgen. Of met ondersteuning van onze jobcoaches stage lopen, een proefplaatsing bij een bedrijf invullen of werken binnen Avres. Zo leren ze omgaan met collega’s en leidinggevenden. We zijn daarbij duidelijk tegen de jongeren en maken waar wat we zeggen. Als doelen niet realistisch zijn, prikken we het ballonnetje gelijk door.’

Onderwijs‘Een preventieve aanpak wordt samen met het onderwijs ingezet. Leerlingen Pro-Vso-Entree worden in het laatste schooljaar gevolgd met casuïstiekoverleg tussen school en Avres. Samen met de leerling, ouders, school, Pasvorm en Avres wordt bepaald wat de volgende stap is na de schoolperiode.

‘We hebben in Nederland een prachtig onderwijssysteem. Als je daar in past. Maar er zijn ook leerlingen die veel beter leren door dingen in de praktijk te doen. Als je dan de hele dag stil naar theorie moet luisteren, kan dat leiden tot minder wenselijk gedrag en uitval. Dan komen wij in beeld.’ Senior werkcoach Erik van der Klooster vertelt hoe Avres thuiszitten in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden voorkomt en jongeren op weg helpt naar scholing of werk en een toekomst met perspectief.


Er is bijvoorbeeld sprake van een vervolgopleiding, stage wordt betaald werk, er volgt een Leer- Werktraject bij Avres of er wordt een andere vorm van passende dagbesteding of vrijwilligerswerk gevonden. Binnen het reguliere voortgezet onderwijs wordt casuïstiek besproken, samen met zorgcoördinatoren, leerplichtconsulenten van de DG&J, Pasvorm en Avres.’

Matchmaker De Matchmaker treedt met jongeren in contact die voortijdig het onderwijs achter zich hebben gelaten. Jongeren die zonder startkwalificatie zijn uitgestroomd, op dit moment geen opleiding volgen of geen werk hebben, wordt gevraagd of ze of ze hulp nodig hebben bij het vinden van een studie, werk of het aanvragen van een uitkering.. De Matchmaker en Avres werken zeer nauw samen, wekelijks is er casuïstiekoverleg en gezamenlijk met de jongere wordt de route uitgestippeld naar een passende opleiding of succesvolle baan. De Matchmaker is gestart in de vorm van een project, deze dienstverlening is een regio-overstijgende samenwerking waarbij de coördinatie ligt bij de DG&J.’

Aan de slag bij ondernemersSamen met ondernemers wordt vervolgens gekeken of een passende werkplek te vinden is. Volgens Erik een win/win voor alle partijen: ‘Wij kijken met de ondernemer mee waar we werkzaamheden kunnen wegknippen binnen bestaande functies. Dit komt ten goede van de effectiviteit van eigen werknemers die zich op eigen kerntaken kunnen richten. We noemen dit Jobcarving. Een Leerdams bedrijf waar stuurbekrachtiging wordt ontwikkeld en ingebouwd bij oldtimers is een mooi voorbeeld. Er werken zeer gekwalificeerde monteurs. Maar zij demonteerden ook systemen, maakten producten verzendklaar en voerden andere taken uit buiten het vakspecialistische werk. Al enkele jaren worden deze taken door jongeren uitgevoerd waardoor een groei van de output van 40 tot 50% is gerealiseerd zonder dat er extra monteurs zijn aangenomen. Onze doelgroep kan deze werkzaamheden met veel plezier uitvoeren en de werkzaamheden zijn passend. Daarnaast kunnen sommigen doorgroeien en ontwikkelen, dat is helemaal mooi.’

AVRES

Krachten bundelenEr is dus al veel mogelijk in werkbegeleiding. Maar er zijn ook nog steeds stevige uitdagingen. Erik: ‘Als de ondersteuning rondom de thuissituatie achterblijft, zie je dat dit van invloed is op de ontwikkeling in werk. We zoeken dan vanuit de samenwerking met ketenpartners naar mogelijkheden om de krachten te bundelen. De Matchmaker maakt samen met Avres de verbinding als dit nodig is. Als we elkaar vinden in elkaars expertise dan versterkt en verbindt dit enorm. Het is belangrijk dat we op één lijn zitten en dezelfde boodschap laten horen. Met tegengestelde adviezen dreig je ze kwijt te raken. Dat willen we voorkomen en hen juist het beste bieden voor hun toekomst.’

Avres is het Werk-leerbedrijf dat ondersteuning biedt op het gebied van werk en inkomen. Avres voert de Participatiewet uit voor de gemeenten binnen de Arbeidsmarktregio Gorinchem. Avres zet daarbij in op ontwikkeling en verbinding en stelt de mens centraal.

Erik van der Klooster06 51 43 53 89 [email protected]


DIENST GEZONDHEID & JEUGD ZHZ

Vrijstelling van leerplicht nooit doel op zich, maar soms nodig omdat onderwijs niet haalbaar is

‘Wanneer leerplichtige kinderen door lichamelijke of psychische gronden niet in staat zijn om onderwijs te volgen, mogen ze op grond van artikel 5 onder a van de leerplichtwet - tijdelijk - worden vrijgesteld. Ouders moeten dan met een kennisgeving een beroep doen op vrijstelling en het daarvoor bestemde formulier gebruiken. Wij wegen dan altijd de reden en het onderwijsbelang van het kind af. Voor de aanvraag onderzoeken wij samen met de ouders en de partners de onderwijsmogelijkheden van het kind.’

Gronden voor vrijstelling‘Vrijstelling wordt alleen verleend als een arts heeft verklaard dat het kind niet geschikt is om naar school te gaan. Deze arts mag niet de behandelend arts van het kind zijn. Voor een onafhankelijk sociaal medisch advies consulteren wij de sma-arts. Dit werd eerder door de GGD Rotterdam uitgevoerd, sinds september 2018 hebben wij dit belegd bij Argonaut Advies.’

Besluit vrijstelling‘Op basis van het advies wordt getoetst of voldaan is aan de gronden voor vrijstelling. Blijkt dat er geen beperkingen zijn en kinderen gewoon naar school kunnen, spreken we van onterecht verzuim en kunnen sancties volgen. Blijken er medische, psychische of lichamelijke beperkingen te zijn, dan krijgen ouders een schriftelijke kennisgeving van vrijstelling op grond van artikel 5 onder a. Meestal voor de duur van een schooljaar, in bepaalde situaties voor de duur van de leerplicht.’

Vroegsignalering ziekteverzuim‘Wanneer leerplichtige kinderen tijdelijk niet naar school gaan, geldt het ziekteverzuimbeleid van de school, waarbij onder meer een jeugdarts en jeugdverpleegkundige kunnen worden ingeschakeld. Deze afspraken zijn in de regio vastgelegd in het Protocol voorkomen en bestrijden van schoolverzuim wegens ziekte. Soms is bij langdurige ziekte niet

‘Met het grootste deel van de kinderen in de regio gaat het gewoon goed. Bij leerlingen die een steuntje nodig hebben om naar school te kunnen, helpt het als we met onze partners in een vroeg stadium gebruik maken van elkaars kennis van de mogelijkheden in de wetgeving en werken aan passende oplossingen.’ Coördinator LVS van de DG&J Zeynep Kücükgülmez licht toe welke rol sociaal medische advisering daar in speelt.

duidelijk wat er precies aan de hand is en of er medische redenen zijn die schoolgang belemmeren. De arts van Argonaut Advies kan dan de rechtmatigheid van het schoolverzuim beoordelen.’

Mogelijkheden‘In andere gevallen is het minder zwart-wit en onderzoekt de arts met de kinderen, hun ouders en op basis van eventuele medische verklaringen wat de mogelijkheden voor de betreffende kinderen zijn om onderwijs te volgen. Meestal duurt dit onderzoek zo’n zes weken, waarna een advies volgt dat over het algemeen een jaar geldig is. Dan gaan wij met de kinderen, ouders, scholen, samenwerkingsverbanden en eventueel zorgorganisaties zoeken naar een vorm van onderwijs die past bij de uitkomst van het advies.’

Redzaam‘Zo’n passende plek in het onderwijs helpt leerlingen om sociaal redzaam te zijn, dat is goed voor henzelf en natuurlijk ook voor de maatschappij. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen de plek vinden die bij hen past, is het belangrijk dat de samenwerkingsverbanden er zo vroeg mogelijk bij betrokken worden. Dat betekent dat we elkaar in het belang van de kinderen en hun ouders snel moeten kunnen vinden, dat we weten welke mogelijkheden de verschillende organisaties hebben en welke medewerker we kunnen benaderen. Soms blijkt de oplossing dan te liggen in een nieuwe school, in een nieuwe omgeving waar het wel lukt. In andere gevallen is het beter dat kinderen eerst tot rust komen en eventueel zorg krijgen.’

De afdeling Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten van de Dienst Gezondheid & Jeugd controleert of leerplichtigen naar school gaan, werkt aan terugdringing van schoolverzuim en draagt er aan bij dat jongeren goed voorbereid kunnen deelnemen aan de samenleving.

Coördinator LVS van de DG&J Zeynep Kücükgülmez078 770 85 [email protected]


MELDPUNT THUISZITTERS

Meldpunt Thuiszitters helpt scholen met stappenplan

‘Tijdens de gesprekken bleek dat er verschillend werd gedacht over wat nu eigenlijk een thuiszitter is. Dat bracht ons op het idee om een procedure te schrijven voor (on)geoorloofd verzuim en thuiszitten. Wat doe je wanneer?’, vertelt Babs.

Meer gripIn die procedure komen allereerst de verschillende vormen van verzuim aan bod en hoe je die moet registreren en melden bij de betreffende instanties. Bij de procedure hoort ook een stappenplan dat de scholen aanwijzingen geeft voor de wijze waarop ze kunnen handelen en omgaan met verzuim op het niveau van de leerling. ‘Het helpt hen om als school meer grip te krijgen op deze problematiek. Elke school bepaalt vervolgens zelf hoe zij het stappenplan implementeert.’

‘Scholen zijn heel creatief in het bedenken van oplossingen’, constateert Gerda. ‘Ze bieden bijvoorbeeld

aan het rooster aan te passen, stellen gedeeltelijk thuisonderwijs voor of wijzen op de mogelijkheden voor hulpverlening. Aan de andere kant kan het voor scholen soms lastig zijn om goed zicht te hebben op waarom de jongeren thuis blijven. Dit kan met problemen in de thuissituatie te maken hebben of leerlingen kunnen belemmerd en overvraagd worden vanwege bijvoorbeeld een depressie of angst. Vastgelopen situaties proberen we vlot te trekken.’

In bewegingScholen die vastlopen met hun thuiszittende of verzuimende leerling kunnen dit melden bij het samenwerkingsverband. Babs en Gerda bestuderen vanuit het Meldpunt het dossier van de leerling en kijken wat de school heeft gedaan om de thuiszitter te helpen. Vervolgens gaan ze in gesprek met de betrokken partijen. Soms is dat een gesprek met alleen leerling en ouders, in andere gevallen zitten daar meerdere hulpverleningsinstanties bij. ‘Vanuit onze

Thuiszitters toeleiden naar een passend (onderwijs) programma. Met dat doel voor ogen startten orthopedagoog Gerda Tissink en maatschappelijk werker Babs de Groot van het Samenwerkingsverband VO Noordelijke Drechtsteden het Meldpunt Thuiszitters. De eerste stap was het bezoeken van de acht scholen voor voortgezet onderwijs in Papendrecht, Zwijndrecht en Sliedrecht om nader kennis te maken en het gesprek aan te gaan over hun thuiszitters.

MELDPUNT THUISZITTERS

achtergrond kijken we met een bredere blik. Dat we beiden al jaren betrokken zijn bij het onderwijs is daarbij een voordeel. We kennen het aanbod. We zoeken de best passende oplossing en plek voor de leerling. Een stukje onderwijs betrekken in de hulpverlening kan soms het begin zijn van terugkeer naar school. In sommige gevallen is onderwijs niet (meer) mogelijk en gaan we op zoek naar andere mogelijkheden. Ouders en leerlingen geven aan blij te zijn met de inzet van het Meldpunt thuiszitters. We zijn ook volhouders. Belt een leerling ons niet terug, dan bellen wij gewoon wéér.’

Samen optrekken Babs en Gerda benadrukken het belang van een goede samenwerking met ouders en alle professionals rondom de jongeren. ‘Samen optrekken, daar gaat het om. En snel handelen. Doen wat je zegt en de beloften die je doet richting leerlingen en ouders waarmaken. Dat is zo belangrijk. Het wil overigens niet zeggen dat we dat altijd voor elkaar krijgen.’ Toch zijn de resultaten van de aanpak hoopgevend. Sinds de start in maart dit jaar hebben Babs en Gerda

19 leerlingen begeleid. ‘We hebben inmiddels een paar leerlingen van ons lijstje kunnen afstrepen. Die hebben een ander onderwijsaanbod gekregen, volgen dagactiviteiten of volgen een hulpverleningstraject. Als er iets in gang is gezet, stappen wij er tussenuit.’ Op dit moment inventariseren Babs en Gerda samen met de scholen hoeveel leerlingen thuiszitten als gevolg van geoorloofd en ongeoorloofd verzuim. Aandacht voor de problematiek van overbelaste jongeren in het voortgezet onderwijs is volgens hen essentieel zodat thuiszitten zoveel mogelijk voorkomen kan worden. Binnen het samenwerkingsverband zijn er, conform de afspraken van het thuiszitterspact, eerste stappen gezet in het zoeken naar verbinding met verschillende gemeentes.

Gerda Tissink06 13 96 29 80

Babs de Groot06 51 52 55 70

noordelijkedrechtsteden.nl/meldpunt-thuiszitters


JEUGDGEZONDHEIDSZORG RIVAS

Preventieve aanpak voordat leerlingen thuis komen te zitten

‘Het protocol start op het moment dat een leerling zich ziek meldt. De school registreert het verzuim en neemt bij de vierde ziekmelding binnen twaalf weken of wanneer een leerling langer dan vijftig uur is ziek gemeld contact op voor een afspraak op school. Vaak komen daar al oplossingen uit, zoals een paar uurtjes overslaan. In andere gevallen zijn meer handvatten nodig en komt de jeugdarts erbij.’

Meedoen‘Deze bespreekt tijdens een consult met de leerling en de ouders waarom ze thuis zijn. Gaat het niet om ziekte maar om verzuim dat gaat de zaak naar LVS. Gaat het wel om ziekte, dan kun je denken aan een gebroken been, maar ook aan zaken als psychische druk en fysieke belasting. Die kunnen weer leiden tot stress, buikpijn, chronische hoofdpijn of andere lichamelijke en geestelijke problematieken. Want kinderen moeten steeds meer en dat kunnen ze niet allemaal aan.

De jeugdarts bekijkt dan de medische geschiedenis en brengt eventueel in samenspraak met specialisten in beeld wat er mogelijk is om te komen tot een vorm van meedoen op school. Dat kan betekenen dat lestijden worden ingekort of dat leerlingen het meeste werk tijdelijk thuis kunnen doen. Alles is er op gericht de verbinding van de leerling met school te behouden, zodat ziekte geen voorbode wordt van thuiszitten. Belangrijk is de samenspraak met leerlingen ouders, om ervoor te zorgen dat het door hen gedragen en uitgevoerd wordt, waardoor het ziekteverzuim uiteindelijk afneemt.’

Goede weg‘Om het doel te bereiken en thuiszitten zoveel mogelijk te voorkomen, is het natuurlijk noodzakelijk dat we ervoor zorgen dat iedereen er bekend mee is en scholen en de ketenpartners het protocol strak volgen. Dat betekent er bovenop zitten, de gesprekken

‘In 2016 stelde Rivas samen met maatschappelijke onderneming Careyn, LVS en DG&J een protocol op voor ziekteverzuim op scholen in Zuid-Holland Zuid. Het doel is dat we door preventief te werken, voorkomen dat leerlingen thuis komen te zitten.’ Lonneke van de Vorstenbosch, teamleider jeugdgezondheidszorg van Rivas voor de locaties Alblasserdam, Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht, heeft schoolziekteverzuim als apart aandachtsgebied en licht de aanpak toe.

daadwerkelijk voeren, partners introduceren in het proces en knelpunten proberen op te lossen. Jeugdartsen geven er bijvoorbeeld al prioriteit aan maar hebben het vanwege overvolle agenda’s toch wel eens moeilijk kinderen binnen de gestelde termijn te zien. Toch is het belangrijk daaraan te voldoen. Landelijk onderzoek laat zien dat per schooljaar met ongeveer 10% van de schoolpopulatie een gesprek nodig is over zorgwekkend ziekteverzuim, terwijl maar 2% wordt aangemeld bij de jeugdarts. Wij willen samen met onze partners bijdragen aan verbeteringen. Gelukkig zien we allemaal het belang en de bereidheid en zijn we op de goede weg.’

Lonneke van de VorstenboschTeamleider Jeugdgezondheidszorg [email protected]


’S HEEREN LOO LOCATIE AURIGA

Individuele aan-dacht en structuur bij dagbehandeling en ondersteuning bij onderwijs‘Veel jongeren kunnen niet of niet volledig deelnemen aan het onderwijsprogramma op school. Onze dagbehandeling is erop gericht deze jongeren te behandelen, te begeleiden, te trainen en te coachen bij het volgen van onderwijs.’ Gedragswetenschapper Tessa Ponte en begeleiders Helen van Werd en Menno Damen lichten toe hoe de dagbehandeling en ondersteuning bij onderwijs door Auriga schooluitval helpt te voorkomen of leerlingen naar een andere vorm van onderwijs of dagbesteding begeleidt.

‘Auriga is gespecialiseerd in behandeling en begeleiding van jongeren met een licht verstandelijke beperking en bijkomende gedragsproblematiek. Dit betekent niet dat jongeren een licht verstandelijke beperking moeten hebben om in aanmerking te komen voor de dagbehandeling. De jongeren die hiervoor komen of begeleid worden op hun eigen school, moeten

v.l.n.r. Helen van Werd, Edith Rijks, Menno Damen, Mieke Jonker, Danielle Versteeg en Tessa Ponte THUISZITTERSPACT | 21

’S HEEREN LOO LOCATIE AURIGA

kunnen profiteren van de benadering die door de begeleiders van de dagbehandeling geboden wordt. In de aanmeldingsprocedure is hier aandacht voor. Het is belangrijk in te steken op het niveau van de jongeren om overvraging te voorkomen. Dit ligt al snel op de loer, zowel op cognitief als op sociaal-emotioneel gebied.’

Veilige omgeving‘Onze dagbehandeling is gericht op psychosociale- en gedragsproblematiek en het vergroten van het probleemoplossend vermogen, sociale en praktische vaardigheden. Op die manier proberen we te voorkomen dat jongeren uitvallen in het onderwijs of proberen we leerlingen terug te laten keren naar school. We vinden het belangrijk dat leerlingen zich in een veilige omgeving kunnen ontwikkelen. Structuur en duidelijkheid zijn hierbij van essentieel belang. Daarnaast werken we in kleine groepen van maximaal acht of negen jongeren, waardoor iedere leerling voldoende individuele aandacht krijgt.’

Gemotiveerd‘De kans van slagen wordt groter wanneer de leerling zelf gemotiveerd is voor de behandeling. Om deze reden gaan wij regelmatig met leerlingen in gesprek over de doelen die ze willen bereiken en wat er nodig is om die doelen te bereiken. Belangrijk is ook dat de leerling zelf doorheeft wat het oplevert als dit doel bereikt is. We delen de doelen op in kleinere stapjes, zodat ze meerdere succeservaringen op kunnen doen en het doel makkelijker te bereiken is. De doelen maken we voor de leerlingen inzichtelijk met behulp van de vaardighedenkaarten.

We werken met de methodiek competentie gericht werken, waarbij het gaat om de balans tussen dat wat je al kunt - vaardigheden - en wat je moet leren - ontwikkelingstaken. Je bent in balans, of zoals wij het noemen competent, als je genoeg vaardigheden hebt om de taken uit te voeren die je in het dagelijks leven hebt.’

Handvatten‘Niet alle jongeren zijn al volledig op school uitgevallen. Wanneer het nog mogelijk is om leerlingen op school te begeleiden, dan heeft dat natuurlijk de voorkeur. Hierbij leren we ze vaardigheden aan, maar geven we het team op school ook handvatten in de omgang met die leerling. Op dit moment begeleiden we individuele leerlingen op een aantal scholen in de regio. Sinds maart van dit jaar zijn we twee dagdelen in de week aanwezig op het Stedelijk Dalton Vakcollege. Een leerlingcoach van Auriga spreekt leerlingen individueel, doet observaties en denkt met docenten mee over een passende aanpak voor de leerlingen. Naast deze behandelen begeleidingsmogelijkheden bieden we binnen Auriga ook mogelijkheden die meer gericht zijn op arbeid met het LeerWerkPlein, waartoe opvang, dagbesteding, arbeidstraining, arbeidstoeleiding en job- en jongerencoaching behoren.’

Auriga is een orthopedagogisch behandelcentrum in Dordrecht, gespecialiseerd in behandeling en begeleiding van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een lichte verstandelijke beperking en gedragsproblemen. Doel is dat zij zo zelfstandig mogelijk kunnen leven. Auriga biedt ondersteuning in de thuissituatie, (naschoolse) dagbehandeling, residentiële behandeling, training, therapie, observatie, onderzoek & diagnostiek en arbeidstraining. Auriga is onderdeel van ‘s Heeren Loo dat al ruim 125 jaar in heel Nederland zorg op maat biedt voor mensen met een (verstandelijke) beperking.

[email protected]


INSULA COLLEGE EN YULIUS

Samenwerking en bewustwording dragen bij aan passend onderwijs

‘Die klas is bedoeld voor leerlingen die het even moeilijk hebben op school en tijdelijk behoefte hebben aan ondersteuning. Ze komen hier in een “prikkelarme” omgeving. Het voornaamste doel is ze een time out te geven, waardoor ze later in staat zijn terug te keren naar regulier onderwijs. Wij trekken hier als Insula College en Yulius gezamenlijk in op. Aan het einde van het vorige schooljaar zijn we de voorbereidingen gestart om de trajectklas in te richten, ook het samenwerkingsverband is hierbij betrokken. We hopen het nieuwe schooljaar te kunnen starten.’

Verwachtingspatroon‘We verwachten eigenlijk altijd maar dat kinderen zich aan de regels houden. Maar soms is het voor hen gewoon onmogelijk en is het verwachtingspatroon te hoog. Bijvoorbeeld omdat ze thuis niet geleerd is met regels om te gaan of omdat ze te maken hebben met stoornissen, zoals adhd of autisme. Maar kijk

bijvoorbeeld ook naar de omvang van klassen en de totale omgeving waarin leerlingen zich bevinden. Vaak grote schoolgebouwen met veel leerlingen. Dat levert veel prikkels op, daar kan niet iedereen mee omgaan. Je ziet kinderen rustiger worden als ze in passende omgeving zitten, met minder prikkels en meer aandacht.’

Bewustzijn‘Het is een goede ontwikkeling dat het bewustzijn hierover toeneemt en dat organisaties elkaar helpen. Kinderen uit het praktijkonderwijs die bijvoorbeeld gebaat zijn bij een plek in het reguliere onderwijs, kunnen nu al snel terecht in de schakel- of structuurklas van het Insula College. Andersom werkt het ook zo dat leerlingen van het Insula snel terecht kunnen op de vso locatie Drechtster van Yulius, waar met een aangepaste aanpak aan de onderwijsbehoefte van het kind wordt voldaan. In het verleden wilden zulke procedures

‘Het Samenwerkingsverband Dordrecht speelt een cruciale rol om het aantal thuiszitters in de gemeente zo laag mogelijk te houden’, stellen directeur Luciën Verhoef van het Insula College en regiomanager Jan Westerlaken van Yulius. ‘Het doet een beroep op de verantwoordelijkheden van de betrokken organisaties en stimuleert hen om gebruik te maken van elkaars expertise.’ In lijn met die gedachte bereiden het Insula College en Yulius een trajectklas voor.

nog wel eens lang duren, waardoor kinderen gedemotiveerd raakten en in de problemen kwamen. Zo werden thuiszitters geboren. Nauwere afspraken en samenwerking voorkomen dat en bevorderen dat er voor bijna elk kind een passende plek wordt gevonden, waar dan ook.’

Naast de gezamenlijke voorbereidingen van de trajectklas is Yulius nu ook al 3 dagen per week met een orthopedagoog aanwezig op het Insula College. ‘Omdat Yulius expertise in huis heeft die scholen niet hebben’, legt Luciën Verhoef de eenvoudige reden uit. ‘De orthopedagoog ondersteunt leerlingen en docenten met praktische zaken en draagt kennis over aan docenten en mentoren. Misschien is zo’n vorm van ondersteuning wel structureel noodzakelijk, want het is belangrijk. Het werkt preventief en levert resultaten op. Dat past helemaal in het beeld dat we het aan de voorkant beter regelen, waardoor we uitval steeds beter weten te voorkomen.’

INSULA COLLEGE EN YULIUS

Yulius088 40 50 [email protected]

Insula College078 [email protected]

PONTE & PLEVIER

Foto

: Mar

ieke

Bra

nd

Stroomlijning van werkprocessen verbetert snelheid en ondersteuning aan leerlingen

‘Wij werkten eerder als een tandem samen in de jeugdhulpverlening en zagen de voordelen en winst die je kunt behalen door processen samen met de uitvoerende teams te verbeteren. Bijvoorbeeld door onnodige procedures, dubbelingen en andere ‘waste’, oftewel verspilling eruit te halen. Dat is een van de pijlers waar we ons met ons bedrijf Ponte & Plevier op zijn gaan richten. Vorig jaar bezochten we de regionale Thuiszitterstop, in vervolg daarop kregen we de opdracht om samen met het Samenwerkingsverband Passend Dordrecht, DG&J, LVS, de Stichting Jeugdteams en de gemeente Dordrecht de processen rond thuiszitters te stroomlijnen en te optimaliseren. De organisaties willen op die manier langdurig thuiszitten aanpakken maar dit ook voorkomen door er sneller en dichter op te zitten en elkaar eerder te vinden.’

Vertrouwen‘Dat doen we nadrukkelijk samen met de uitvoerende teams, want zij weten zelf wat de beste oplossingen zijn. We maken onze werkzaamheden inzichtelijk, we laten ieder in zijn of haar waarde zodat ze zich vrij voelen en we werken op basis van vertrouwen. Het gaat de opdrachtgevers om verbeteringen in de processen en bijvoorbeeld niet om verborgen doelstellingen, zoals verkapte bezuinigingen.

‘Thuiszitten is in de gemeente Dordrecht een gezamenlijke verantwoordelijkheid geworden en we willen de handen in elkaar slaan om tot een integrale aanpak te komen. Hoe mooi is dat!’

Yvette van Hoofdirecteur/bestuurder SWV PO/VO Dordrecht

‘Door samen met teams op-de-werkvloer processen te verbeteren, kun je enorme voordelen en tijdwinst behalen. Met de betrokken organisaties en dertien scholen voor voortgezet onderwijs in Dordrecht werken we daarom aan optimalisering van de processen rond thuiszitters waarmee we ondersteuning versnellen en de organisaties leerlingen beter kunnen helpen.’ Sanne Ponte en Annelies Plevier vertellen hoe dit in zijn werk gaat.


Het is trouwens best dapper dat deze organisaties gezamenlijk een vuist maken om in het belang van de jongeren waarvoor ze het allemaal doen hun aanpak te verbeteren. Daarmee is het zaadje voor samenwerking en verbetering geplant. Wij komen niemand tegen die niet wil verbeteren. Integendeel, we merken dat er echt veranderingsgezindheid is, dat de betrokkenen bereid zijn over hun grenzen te kijken en in hun eigen keuken te laten kijken om processen op elkaar aan te sluiten.’

‘Alleen de aandacht voor dit thema heeft in de praktijk al tot positieve stappen geleid. Partijen weten elkaar beter te vinden. Nu aan de hand van het actieonderzoek doelbewust verder op de ingeslagen weg ten behoeve van de jongeren.’

Jan-Willem KoeneLVS

Finetunen‘Nadat we hebben gedefinieerd waar we op ons richtten met betrekking tot thuiszitten en wat de rol van de betrokken organisaties en medewerkers is, maakten we de afgelopen periode feiten inzichtelijk. Zoals de tijd tussen het eerste signaal en het moment dat een leerling thuis komt te zitten, de doorlooptijd tussen de aanvraag en het moment waarop de ondersteuning start en de hulp die vervolgens geboden wordt. Dan kun je analyseren waar de voornaamste verbeteringen door te voeren zijn en hoe we aan de knoppen gaan draaien om te finetunen en resultaten te behalen. In die fase begeven we ons nu.’

Positief‘Doordat de medewerkers bij de verbeteringen betrokken zijn en de veranderingen niet van bovenaf worden opgelegd maar door henzelf worden aangedragen, kunnen we de nieuwe werkwijze vrij snel implementeren en zorgen dat die geborgd is. In dat stadium zijn wij graag op de werkvloer aanwezig om de medewerkers bij te staan. Soms vinden onze

PONTE & PLEVIER

Ponte & Plevier ondersteunt organisaties met advies-, verbeteren verandertrajecten, coaching en interim diensten om werkplezier, teameffectiviteit en betere prestaties te bevorderen.

Annelies Plevier06 4632 [email protected]

Sanne Ponte06 2128 [email protected]

www.ponteplevier.com

opdrachtgevers dat we een beetje snel gaan, maar ze zien ook de meerwaarde van samen optrekken, om zo de betrokkenheid en het commitment aan de voorkant goed te regelen. De ervaringen en de samenwerking zijn hartstikke positief en de betrokken organisaties en medewerkers zien echt de mogelijkheden om de gezamenlijke aanpak en hulp aan jongeren te verbeteren.’

‘De belangrijkste partijen rondom de thuiszittersproblematiek zijn samen opdrachtgever van dit actieonderzoek in Dordrecht. Best bijzonder vind ik dat, dat we ons alle vier al op voorhand hieraan gecommitteerd hebben.’

Maaike van de Wielbeleidsadviseur contactgemeente Dordrecht


PASVORM

Tijdelijke één-op-één benadering voor vastgelopen leerlingen

‘We willen voorkomen dat deze leerlingen thuiszitters worden. Het gaat bijvoorbeeld om jongeren die zich niet veilig voelen of gepest worden en daarom niet meer naar school willen. Vaak is er sprake van multiproblematiek. Op een kleinschalige manier willen we leerlingen die vastlopen, helpen. Op dit moment hebben we 14 plekken bezet’, vertelt teamleider onderwijsvoorziening en orthopedagoog Jolijn Verburg.

Sociale vaardigheden De leerlingen nemen hun boeken of laptop mee en werken elk hun eigen lesprogramma af inclusief toetsen. ‘Het gebeurt allemaal in nauwe samenwerking met de eigen school. Ze krijgen daarnaast sociale vaardigheidstraining, sport- en technieklessen. Verder is er voor sommigen een individuele psychomotorische training. Daar leren ze ervaren wat emoties teweeg-brengen, hoe ze hun grenzen kunnen aangeven en hoe ze keuzes kunnen maken. We willen ze weerbaarder maken.

Die één-op-één benadering werpt vruchten af.’ Terwijl de jongeren hun lessen en training volgen observeren Jolijn en haar collega’s hoe zij zich gedragen. ‘Hoe gaan ze met elkaar om? Voor elke leerling afzonderlijk hebben we doelen bepaald. We kijken wat ze nodig hebben zodat ze weer terug kunnen naar school. Want dat is het streven. Soms blijkt de eigen school onvoldoende ondersteuning te kunnen bieden en kunnen ze niet naar hun eigen school terug. Dan zoeken we een nieuwe plek’, aldus Jolijn.

NazorgtrajectEén keer per zes weken vindt een evaluatie plaats: is de leerling al zover dat -ie door kan stromen? De leerlingen blijven doorgaans tussen de drie maanden en een heel schooljaar. Ook wanneer ze de plusvoorziening hebben verlaten, blijft PasVOrm de jongeren volgen. ‘Er is een nazorgtraject. De eerste maanden gaan we langs op school. We houden ze nog een tijdje in de gaten.’

Leerlingen die om wat voor reden dan ook zijn vastgelopen op hun school kunnen in Gorinchem gebruik maken van de plusvoorziening van PasVOrm. In twee klassen biedt PasVOrm aan maximaal 20 scholieren tijdelijk onderwijs.

PasVOrm zet zich in voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs van de gemeenten Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Leerdam, Lingewaal, Molenwaard, Werkendam en Zederik. Het ondersteunt 20 scholen in het voortgezet onderwijs(VO) waaronder 3 voortgezet speciaal onderwijs (VSO) scholen.

0183 66 06 [email protected]

Niet alle leerlingen staan te juichen om naar de tijdelijke onderwijsvoorziening te komen. ‘Ze willen hier niet zijn, zeggen ze. Sommigen komen niet opdagen. Als ze in die houding volharden, kom je helaas geen stap verder. De meesten voelen zich hier heel prettig en veilig. Ze voelen zich gehoord en gezien. Ze blijven maar langskomen, ook al zijn ze al een tijdje weg. Die willen graag contact houden met de docent die ze begeleid heeft. Dat betekent toch wel dat we iets goed hebben gedaan.’

Out-of-the-boxJolijn Verburg is ook lid van de commissie maatwerk binnen PasVOrm die net als het expertiseteam steun biedt aan scholen die (zorg)leerlingen geen passende plek kunnen bieden. ‘De commissie maatwerk is anderhalf jaar geleden gestart. De commissie kijkt wat breder, denkt out-of-the-box. Ieder doet dat vanuit zijn eigen kennisveld. We proberen binnen twee maanden een oplossing te vinden. Het feit dat we hier geen voortgezet speciaal onderwijs op basis- en kaderniveau hebben, is een gemis. Dat vraagt om creatief denken. Dit jaar willen we starten met monitoren om te kijken hoe lang het duurt voordat je een plek hebt gevonden. Dat moet ons meer inzicht geven.’


‘Afstemming is onontbeerlijk’

GOAL is de tijdelijke onderwijs opvang voorziening van het Samenwerkingsverband VO Noordelijke Drechtsteden. Bedoeld voor leerlingen in het voortgezet onderwijs waarvan de ondersteuningsvragen tijdelijk de mogelijkheden van de school overstijgen. Docenten en trajectbegeleiders Ron Hurkx, Ron Kwakernaak en Ronald Baaij lichten de werkwijze van GOAL toe.

‘Scholen voor voortgezet onderwijs, zoals vmbo, havo, vwo en praktijkonderwijs, en hun leerlingen hebben te maken met een scala aan problemen die ertoe kunnen leiden dat een leerling thuis komt te zitten. Scholen doen er alles aan om deze problemen op te lossen maar hun reikwijdte in mogelijkheden is vaak minder groot dan die van ons. Via de Advies- en Toewijzingscommissie Voortgezet Onderwijs kunnen ze dan bij ons uitkomen. De commissie beoordeelt samen met de leerling, ouders, GOAL en de school van herkomst welke vorm van hulp en ondersteuning het best past en het beste resultaat kan opleveren.’

v.l.n.r. stagiaires Sarith en Rilana, Ronald Baaij, Ron Kwakernaak en Ron Hurkx THUISZITTERSPACT | 35

Vertrouwen‘We zoeken altijd naar passende oplossingen en kunnen over het randje van onderwijs gaan om te zorgen dat leerlingen hun weg weer vinden, dat we ze een traject op maat kunnen bieden of dat ze een diploma kunnen behalen. Een traject op maat kan bestaan uit een vakkenpakket dat op hun toekomst is toegesneden en waardoor ze weer gemotiveerd raken. In andere gevallen kan het bestaan uit een stapsgewijze ingroei in een regelmatig schoolritme, bijvoorbeeld met training om angst te reduceren. We helpen de leerlingen om stappen te nemen waar ze zelf grip en controle op hebben en die uiteindelijk groei beogen. Die stap moet zo klein zijn dat terugval voorkomen wordt en zo groot zijn dat de leerling het gevoel heeft vooruit te gaan. De samenwerking met de ouders is vooral gericht op opbouwen en verstevigen van het vertrouwen. Daarnaast is structuur enorm belangrijk. Dat betekent vooral een duidelijk dag-nachtritme aanhouden en de vrije tijd doordacht invullen. Vaak werken we samen met therapeuten en psychologen om het behandelplan dat zij hebben opgesteld in de praktijk van iedere dag

uit te voeren. Kortom, het gaat vooral om rustherstel, vertrouwen winnen, stapsgewijs opbouwen en in gesprek gaan over de perspectieven van de leerlingen.’

Vliegwiel‘We hebben niet veel regels, maar we vragen leerlingen wel respect voor ons en voor elkaar op te brengen. Ze moeten hun best doen en bereid zijn om zich te laten aansturen. Wij bieden veiligheid en vertrouwen. Anders dan in het reguliere onderwijs kunnen wij daarnaast veel tijd, aandacht en hulp bieden. Zo bestaat ons aanbod naast puur onderwijs onder meer uit contactmomenten, stagebegeleiding, gedragstraining, ontwikkeling van het zelfbeeld ten aanzien van onderwijs, relatieherstel met school en docenten en advisering van docenten. Ouders merken de resultaten van leerlingen die we begeleiden vaak als eerste. Er is minder spanning thuis, het wordt rustiger, gezelliger. Dan krijg je een vliegwieleffect waarbij het steeds beter gaat.’

GOAL

Snel handelen‘Belangrijk in de aanpak van thuiszitters in het algemeen is dat hulpverlening het belang van snel handelen voor ogen houdt. Als de ene organisatie op de andere wacht, verlies je al snel kostbare tijd of zelfs een heel schooljaar. Elkaar gelijk weten te vinden en spijkers met koppen slaan, zijn noodzakelijk om te voorkomen dat het de verkeerde kant opgaat. Wij kunnen zelf geen gerichte behandeling en dagbesteding – anders dan onderwijs – bieden. Daarom zijn we op zoek naar partners die dat wel in kunnen vullen. Voor de groei en ontwikkeling is het daarbij van belang dat behandeling en re-integratie in het onderwijs samenvallen. Afstemming tussen de betrokken organisaties is dan ook onontbeerlijk.’

Goal078-6391700info@swvdrechtsteden.nlwww.noordelijkedrechtsteden.nl/goal


Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZKarel Lotsyweg 403318 AL Dordrecht

078 - 770 85 [email protected]

Vormgeving en productie: Impuls (www.impulsontwerpt.nl)

Tekst: Marcel Sluijter

ColofonDit magazine is een uitgave van de Dienst Gezondheid & Jeugd in het kader van het Thuiszitterspact Zuid-Holland-Zuid.

www.dienstgezondheidjeugd.nl

Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZKarel Lotsyweg 403318 AL Dordrecht

078 - 770 85 [email protected]

THUIS ZITTERS PACT - Dienst Gezondheid & Jeugd · Hierbij ontvangt u een speciale editie van de...

Documents

Transcript of THUIS ZITTERS PACT - Dienst Gezondheid & Jeugd · Hierbij ontvangt u een speciale editie van de...