Slak tussen

D e kunstroute. Carnaval.Het Vaalser dialect. Hetbeschermen van de hazel-muis. Heemkundekring

Sankt Tolbert. Het activiteitenpleinbij de brede school. Duurzame klin-kers op de Maastrichterlaan. Alle-maal Cittaslow.De voorbeelden schudt burgemees-ter Reg van Loo eenvoudig uit zijnmouw. De gemeente Vaals is alheel lang Cittaslow bezig. In allekeuzes die ze maakt wordt geke-ken: is het wel duurzaam, is hetmet respect voor mens en natuur?Overigens werden al veel van dezekeuzes gemaakt vóór Vaals hetCittaslow-keurmerk kreeg toebe-deeld, zegt Van Loo. „Het is er enwe hebben het altijd al gehad,maar we brengen het nu wat meeronder de aandacht.”Cittaslow is het internationale keur-merk voor gemeenten die op hetgebied van leefomgeving, land-schap, streekproducten, gastvrij-heid, milieu, infrastructuur, cul-tuurhistorie en behoud van identi-teit tot de top behoren, is de uitlegop de Nederlandse website. Sinds2011 heeft de gemeente Vaals ookhet Cittaslow-logo met een oranjeslakje op haar briefpapier laten zet-ten. Maar tot dusver worden geengrote Cittaslow-evenementen geor-ganiseerd. „Je kunt Cittaslow na-tuurlijk heel goed vermarkten, com-mercieel maken”, aldus de burge-

meester. „Dan heb je echter alleende schil te pakken. Een vrucht mager van buiten mooi uitzien, maarals het binnen niet goed is dan hebje niets.”Voor Van Loo is Cittaslow een per-manent bewustzijn dat de kwali-teit van leven direct te maken heeftmet de inrichting van de leefge-meenschap en het landschap. Doorals gemeente te laten zien hoe be-langrijk dit is, groeit het bewustzijnbij de mensen. En dat is een lang-zaam - de naam Cittaslow zegt hetal - proces.Veel Vaalsenaren weten ook nietprecies wat Cittaslow inhoudt,beseft Van Loo. „Het is voor velenwat ongrijpbaar. Het zit meer ingedrag, dat je op een respectvollemanier omgaat met je omgeving.”Stel dat iemand hem zou vragen:Cittaslow, wat moet ik daarmee?„Als wij hier in mijn kamer zou-den zitten, zou ik de stoel naar hetVon Clermontplein draaien enzeggen: ‘Kijk eens wat u daar zietop het plein. De mooie historischehuizen, die prachtige boom die erstaat. Vindt u dat mooi, neemt udit waar, draagt het bij aan uwlevensvreugd? Vindt u het belang-rijk dat de harmonie bij de proces-sie is, bent u blij met de verschei-denheid aan bloemen die hier inde lente bloeien, geniet u van eenwandeling door het Vijlenerbos?Kijk, als iemand op deze vragen‘nee’ zegt, staak ik mijn poging.Maar eigenlijk denken al heel veelmensen Cittaslow.”Sinds korte tijd bestaat er ook eengenootschap Cittaslow, van men-sen die in hun werk laten zien hoeje een redelijk vaag begrip als kwali-teit van leven in praktijk brengt.„We hebben een aantal goede, lich-tende voorbeelden. Op die manierhopen we het Cittaslow-gevoel on-der de mensen langzaam aan tewakkeren.”

‘Het gaat niet omde schil, maar omde hele vrucht’ Als er twee mensen zijn die ie-

dere dag Cittaslow leven, zijnhet Marika en Gerard van derWerf wel. Hun vakantiehoeveRott biedt niet alleen bed andbreakfast, maar ook diverse vi-taliteitscursussen. Gerardwijst op het uitzicht vanaf detuin. „Kijk eens hoe mooi hetlandschap is, hoe ver je kuntkijken. Voor ons is het heel be-langrijk dat mensen die hierkomen de natuur beleven. Datis voor ons Cittaslow. Dat on-ze gasten hier ’s avonds foto’sstaan te maken van de zonson-dergang. Dat ze een beetjewieden in de tuin, verse muntplukken voor de thee.”Maar ook zelf leven ze Citta-slow. Gerard geeft cursussenbierbrouwen en broodbakken.Ze serveren streekproductenen werken nauw samen metandere ondernemers uit debuurt. Met buurman StanBeurskens, van Wijngaard St.Martinus. Met de Ecohut (ooklid van het genootschap),waar gasten QI-therapie en

massages kunnen krijgen. Ofkapster Angie uit het dorp,die de gasten aan de buiten-kant een metamorfose geeft.Mariska: „Tot de buurjongendie ons gras maait. We zoekende samenwerking altijd in de

buurt.” Nog niet veel mensenweten wat Cittaslow is. Ge-rard: „Wij krijgen er vaker vra-gen over. Ik denk dat het eenlang proces is voor het bekend-heid heeft, maar tot die tijdgeeft het richting en houvast.”

Eigenlijk zijn Jos Prevoo enDeborah Vanhouttem Citta-slow avant la lettre. Begin jarentachtig begonnen ze in huntoenmalige woonplaats Cottes-sen een zogenoemd educatiefwandelcentrum. Van daar uitorganiseerden ze excursies,arrangementen en wandel-weken. Nu ze in Vaals wonen,doen ze dat nog steeds, maardan op kleinere schaal. Zelf lo-pen ze toch zo’n tweeënhalfuur per dag. „Wandelen is on-ze eigen levensfilosofie. Wijblijven wandelen, ook al gaater niemand meer mee. Wan-neer je wandelt, wordt jegeest rustig en komt er ruim-te vrij om problemen op telossen.”„Wij zijn al Cittaslow: we heb-ben respect voor de natuur,zijn hier heel bewust mee be-zig. Dat proberen we aan ande-ren over te brengen.” Maarook in zijn dagelijks werk -Prevoo is architect - maakt hijduurzame keuzes. „Ik werkmet lokale bedrijven, gebruik

duurzame materialen enmaak zo veel mogelijk ge-bruik van warmte van buiten-af. Duurzaam ben je, niet al-leen als wandelgids.”Om deel uit te maken van hetCittaslow-genootschap heeft

Prevoo een zeer uitgebreidesollicitatiebrief geschreven.„Ik las erover en dacht: datzijn wij. Voor veel mensen isCittaslow wat zweverig, maarin werkelijkheid is het eenheel concrete levenswijze.”

Wie: Mariska en Gerardvan der WerfWat: Hoeve Rott

Cittaslow staat voor het goede, duurzame leven. Zo’n twee jaargeleden kreeg ook de gemeente Vaals dit keurmerk toebedeeld,dat haar oorsprong vindt in de slowfoodbeweging. Een hele eer,want in Nederland behoren maar vijf gemeenten tot dezecategorie. De vraag is: wat betekent Cittaslow nu echt voor deVaalsenaar in het dagelijks leven? Wat merk je eigenlijk vanCittaslow?Op deze pagina brengen we mensen in beeld die Cittaslow inpraktijk brengen.

Tekst Merel Visscher Foto’s Luc Lodder

Wie: Jos Prevoo en DeborahVanhouttemWat: organisatie wandeltochten

‘Foto’s maken van de zonsondergang’

Vaals heeft sinds enkele maanden een genootschap Citta-slow. Dit genootschap bestaat uit plaatselijke ondernemersdie op de een of andere manier heel Cittaslow te werk

‘Cittaslow is heel concrete levenswijze’

Themapagina Cittaslow

Voor veel Vaalsenaren isCittaslow misschien vaag ofongrijpbaar. Heel erg is datniet, vindt burgemeesterReg van Loo. Veel burgerszijn al Cittaslow zonder datze het zelf weten.

Donderdag 19 september 2013 www.limburger.nl

regio

de oren

Ik heb begrepen dat u degemeente Vaals op hetCittaslow-spoor heeft gezet?„Als klein meisje ging ik altijd opvakantie naar Gulpen met mijnouders. We logeerden dan altijd ineen klein pensionnetje tegenoverde Gulperberg. Ik ben onderne-mersdochter en mijn vader was al-tijd heel erg druk. Het was een leu-ke vader, maar heel veel tijd had hijniet voor ons. Maar tijdens devakanties ontspande hij, bloeide hijhelemaal op. Vijftien jaar geledenzei ik tegen mijn man dat ik welweer eens terug wilde naar Zuid-Limburg. We vonden toen een heelleuke camping, De Rozenhof, waarwe nu al jaren komen voor korteen lange vakanties. In 2009, hetjaar dat Midden-Delfland Cittaslowwerd, liep ik met mijn man doorhet Geuldal. En ik zei tegen hem:‘als er één gebied Cittaslow is, danis het dit wel’. ‘Tineke, doe er wataan’, zei mijn man. Later kwam ikop een PvdA-bijeenkomstwethouder Juliëtte Verbeek uitVaals tegen, die me uitnodigdeeens mijn verhaal te komen doenin Vaals. Daar ben ik op ingegaanen toen ik daar klaar was metpraten, zei de burgemeester met-een: ‘Wanneer kunnen we inha-ken?’ Zo is het gekomen. Uiteraardna een certificering waar ook onzeburgemeester Arnoud Rodenburgbij betrokken was. Maar Vaals heeftvooral veel aan zichzelf te danken.Met haar toekomstvisie, die ze metde bevolking heeft opgesteld, vol-deed ze al aan veel criteria van Cit-taslow.”

Wat hebben Midden-Delfland enVaals gemeen?„Vaals is uniek met haar uitzicht enruimte. Jullie stad en dorpen zijnmooi, de monumenten heel krach-tig, de bevolking heel leuk. Vooralde ondernemersgeest in het dorpjeVijlen vind ik geweldig, wat ze daarallemaal doen. Vaals is een boeien-de stad qua bevolkingsopbouw ende samenwerking met Aken. Maarwat we delen is dat we beiden een

klein ‘dorp’ zijn in de dynamiekvan de grote steden om ons heen.Wij liggen tussen Rotterdam enDen Haag, jullie tussen Aken enMaastricht. Daarin moeten we zor-gen dat we onze identiteit behou-den, maar niet door alles op slot tegooien. Je moet openstaan voorontwikkelingen. Dus is het vrese-lijk belangrijk dat je de boeren inde regio behoudt, dat je fiets-, wan-del- en ruiterpaden aanlegt, dat jeruimte geeft aan bedrijven die nieu-we ontwikkelingen willen, attentblijft op de regionale economie.Daar kun je als gemeente in sturen.Wij hebben bijvoorbeeld ingezetop bed- and breakfast - voor jullieniet nieuw, voor ons wel - en daarzijn er nu veel meer van.”

Plukt u op toeristisch gebied alvruchten van de Cittaslow-status?„Ik vind van wel. We hebben veelmeer toeristische routes uitgezet,de horeca floreert en we profilerenons als erg gastvrij. Het bezoekneemt toe.”

Wat betekent Cittaslow voor u?„We hebben hier een kunstenares,Tineke van Gils, die het volgens mijhet mooist heeft verwoord: ‘slow isthe speed that brings serenity’. Wan-neer je de rust bij jezelf behoudt enkoestert kun je zoveel meer. Ik hebeen heel druk leven, maar probeerwel altijd te genieten van ons land-schap. Dan plan ik een afspraakwat ruimer en ga ik op mijn e-bike,in plaats van met de auto. Ookkoop ik producten zo veel mogelijkin mijn eigen gemeente en probeerik als bestuurder veel met de bevol-king in contact te komen. Mijnman houdt erg van slow-cooking.Dus nodigen we regelmatig men-sen uit aan tafel. Van Jos, de kokvan De Rozenhof, heeft mijn mannu zuurvlees leren maken. En alstoetje maken we vaak griesmeelmet volle melk van de boer uit hetdorp. Gasten zeggen dan vaak: ‘Ohlekker, dat at ik vroeger ook altijd’.Ik zou zeggen: kom eens langs alsje in de buurt bent.”

‘Liever op e-bikedan met de autonaar een afspraak’

Als Clemens en Cecilia Kolle-rics zouden willen, konden zeveel meer verdienen met hunUnicaten-winkel in Lemiers.In plaats daarvan leven zeheel bewust van een mini-muminkomen. Ze voorzienvaandels en kleding van spe-ciaal ontworpen borduursels.Deze worden vooral door loka-le verenigingen en bedrijvenafgenomen en daarom probe-ren ze zo min mogelijk in re-kening te brengen. „Wij ko-men van de christelijke kant.Voor ons staat de mens cen-traal. Door korting te gevenaan een plaatselijke vereni-ging leveren we op onze ma-nier onze bijdrage aan een so-ciale behoefte. Daarnaastdoen we veel vrijwilligers-werk in de kerk.”Voor het echtpaar is respectvoor de schepping een levens-wijze. „Je let erop dat je die-ren, planten en mensen goedbehandelt. We proberen zoveel mogelijk ecologisch teeten, al zijn we niet al te

streng in de leer. De kledingdie we inkopen moet zijn ge-maakt zonder dat daar men-sen voor zijn uitgebuit. Dat isniet het goedkoopste, we pro-beren dat ook aan klanten uitte leggen. Wat Cittaslow kan

opleveren? Hopelijk zien men-sen dat het leven ook anderskan dan individualistisch enzakelijk. Wij proberen een te-genwicht te bieden. Als chris-ten ben je je hele leven bezigom daarvoor te zorgen.”

Als een week acht dagen zouhebben, zouden Ingo Bullesen Viktor Terpstra ook die he-lemaal vol plannen. Niet hele-maal Cittaslow, maar dat is nueenmaal het leven van eenhoreca-ondernemer. Bulles iseigenaar van hotel-restaurantVijlerhof, Terpstra van ho-tel-restaurant Cuba Libre. Zezijn elkaars overburen in Vij-len. In plaats van te concurre-ren, werken ze nauw samen,ook met de andere onderne-mers in het ‘Bergdorpje Vij-len’. Kort nadat Vaals het keur-merk Cittaslow had gekregen,sprongen ze er als onderne-mers op in met een Cittaslow-dag en de stichting Traag Heu-velland. Terpstra: „Dat is eensoort groene denktank waar-in een paar van ons dingen be-denken om de duurzaamheidte verbeteren. Hieruit is bij-voorbeeld de biologisch af-breekbare zak gerold. Deze de-len we uit aan wandelaars diehet Vijlenerbos in gaan: eenvolle zak is goed voor een con-

sumptie.” De ondernemers inVijlen kopen zo veel mogelijkplaatselijk in. Bulles begonvorig jaar een ijscafé in Oud-Vijlen, zodat de verenigingenniet dakloos werden. Bulles:„Als het niet rendabel was

zou ik het niet doen, maar hetwas niet de eerste opzet.”Het succes van ondernemersdraagt ook bij tot de leefbaar-heid in het dorp, vinden ze.„En dus tot een bloeiende Cit-taslow- gemeenschap.”

Wie: Ingo Bulles enViktor TerpstraWat: horeca-ondernemers

Wie: Cecilia en ClemensKollericsWat: De Unicaten Lemiers

‘Tegenwicht tegen zakelijke maatschappij’

‘Succes ondernemers maakt dorp leefbaar’

gaan. Tot nu toe maken acht stichtingen of bedrijven deeluit van dit gezelschap. Hieronder doen enkelen van hen uitde doeken wat Cittaslow voor hen betekent.

Tineke van Nimwegen-Van Wieringen. foto Gemeente Midden-Delfland

De allereerste gemeente van Nederland die zichCittaslow mocht noemen, is Midden-Delfland.Tineke van Nimwegen-Van Wieringen is daar debevlogen wethouder en ‘Cittaslow-fan’.

B3 HL-B02R