Televisie en internet: Spelen kinderen in een virtuele wereld van convergentie?
-
Upload
sofie-de-clercq -
Category
Documents
-
view
219 -
download
0
description
Transcript of Televisie en internet: Spelen kinderen in een virtuele wereld van convergentie?
0
Arteveldehogeschool
Opleiding Communicatiemanagement
Bijlokehof 4
9000 Gent
TTeelleevviissiiee eenn iinntteerrnneett::
SSppeelleenn kkiinnddeerreenn iinn eeeenn vviirrttuueellee wweerreelldd vvaann ccoonnvveerrggeennttiiee??
KKeettnneett,, KKeettnneett..bbee eenn KKeettnneettKKiicckk iinn bbeeeelldd
Begeleider:
Esther Van Tilburg
Eindproject voorgedragen door
Sofie De Clercq
Tot het behalen van het diploma
Bachelor in het Communicatiemanagement
Academiejaar 2008-2009
Afbeelding 1: Television (Talkinstuff.wordpress.com) Afbeelding 4: Ketnet logo’s (Vrtnieuws.be)
Afbeelding 5: Ketnet + en Ketnet HD
(Digitale TV Weblog)
Afbeelding 2: Purple girl on
computer (Tinyeinsteins.com)
Afbeelding 6: Ketnet.be
(Ketnet.be)
Afbeelding 3: Zwinky
(Blog.Shapingyouth.com)
Afbeelding 7: KetnetKick 1 en 2
(VRT.be en Larian.com)
2
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ...................................................................................................................................................................................
Woord vooraf ......................................................................................................................................................................................
1. Inleiding .................................................................................................................................................................................... 1
2. Televisie .................................................................................................................................................................................... 3
2.1. Het kijkgedrag van kinderen ....................................................................................................................................................... 4
2.2. Ketnet .................................................................................................................................................................................................... 6
2.2.1. Het Vlaamse televisielandschap voor kinderen ...................................................................................................................................... 6
2.2.2. Ketnet en Kaatje ..................................................................................................................................................................................................... 7
2.2.3. Ketnet + ...................................................................................................................................................................................................................... 8
2.2.4. Ketnet HD .................................................................................................................................................................................................................. 9
2.3. Visie ........................................................................................................................................................................................................ 9
2.3.1. Experts: Olivier Van Zeebroeck en Kenneth Roelandt ......................................................................................................................... 9
2.3.2. Eigen visie ............................................................................................................................................................................................................... 11
3. Internet ................................................................................................................................................................................... 12
3.1. Het surfgedrag van kinderen ................................................................................................................................................... 13
3.2. Websites met spellen ................................................................................................................................................................... 14
3.3. Opkomst sociale media ............................................................................................................................................................... 15
3.4. Ketnet online ................................................................................................................................................................................... 15
3.5. Visie ..................................................................................................................................................................................................... 17
3.5.1. Experts: Tom Grymonprez en Koen Cornil ............................................................................................................................................ 17
3.5.2. Eigen visie ............................................................................................................................................................................................................... 18
4. Virtuele wereld .................................................................................................................................................................... 19
4.1. Definitie ............................................................................................................................................................................................. 20
4.2. Virtuele werelden voor kinderen ........................................................................................................................................... 20
4.3. Belangrijke waarden en normen ............................................................................................................................................ 22
4.4. KetnetKick ........................................................................................................................................................................................ 23
4.4.1. Intro ........................................................................................................................................................................................................................... 23
4.4.2. KetnetKick 1: Red Ketnet en word een Ketnet Ster ........................................................................................................................... 24
4
4.4.3. KetnetKick2: Het mysterieuze eiland........................................................................................................................................................ 25
4.5. Visie ..................................................................................................................................................................................................... 30
4.5.1. Experts: Ward van Duffel en Tom Grymonprez ................................................................................................................................... 30
4.5.2. Eigen visie ............................................................................................................................................................................................................... 31
5. Besluit ...................................................................................................................................................................................... 33
Tot slot… .......................................................................................................................................................................................... 33
Bijlagen ............................................................................................................................................................................................ 35
1. Drijfveren tv-kijken met de ouders ................................................................................................................................................... 36
2. Favorite TV content .................................................................................................................................................................................. 36
3. iDTV penetration & succes .................................................................................................................................................................... 37
4. Hoeveel ouders vinden sociale netwerksites en internet onveilig voor hun kinderen? ........................................... 37
5. Motivations online play ......................................................................................................................................................................... 38
7. Belangrijke eigenschappen van een virtuele wereld voor kinderen .................................................................................. 39
8. Vragenlijst eigen onderzoek ................................................................................................................................................................. 39
9. Onderzoeksresultaten eigen onderzoek ......................................................................................................................................... 41
9.1 Grafieken............................................................................................................................................................................................................................. 41
9.2 Frequentietabellen ......................................................................................................................................................................................................... 43
Begrippenlijst ................................................................................................................................................................................ 46
Bronnenlijst ................................................................................................................................................................................... 47
1. Boeken, onderzoeken, jaarverslagen en encyclopedieën of losbladige werken ........................................................... 47
2. Tijdschrift- en krantenartikels, nieuwsbrieven ........................................................................................................................... 48
3. Multimedia (zonder internet) ............................................................................................................................................................ 48
4. Interviews ................................................................................................................................................................................................... 48
5. Elektronische communicatie .............................................................................................................................................................. 49
6. Symposiums en presentaties .............................................................................................................................................................. 49
7. Internetbronnen (incl. blogs en nieuwssites) ............................................................................................................................. 49
8. Illustraties ................................................................................................................................................................................................... 51
6
Woord vooraf
Beste lezer,
Vooraleer de deur te openen van de wereld waarin offline en online media naar elkaar toegroeien, wil ik eerst
een paar mensen bedanken die mijn reis door het televisie- en internetlandschap mogelijk maakten. Dat deden
ze door mij steeds bij te staan op het moment dat ik vragen had over dát vak waarin zij heel bekwaam zijn: de
media in al zijn vormen en aspecten. Ik wil in het bijzonder Kenneth Roelandt, Experience Consultant bij ONE
Agency, bedanken voor de tijd die hij voor mij en voor mijn vragen heeft vrijgemaakt.
Een aantal media-experts was bereid mij te ontvangen voor een interview. Koen Cornil (VRT), Tom Grymonprez
(Studio 100), Ward Van Duffel (LEGO), Olivier Van Zeebroeck (VTM), Martijn Bal (VTM) en
Jo Caudron (ONE Agency) gaven mij met veel enthousiasme en geduld een antwoord op mijn vragen. Naast hen
wil ik ook Joeri Van den Bergh (Insites Consulting) bedanken voor de resultaten van het uiterst interessante
onderzoek, dat hij achteraf per mail nog heeft toegelicht wanneer er iets niet duidelijk was voor mij.
Ik ben ook de Gemeentelijke Basisschool Klaverdries heel dankbaar voor de openlijke ontvangst door directie en
leerkrachten, onder wie mij een aantal nog leren lezen en schrijven hebben. Zij hielpen me één voor één bij het
afnemen van de 130 vragenlijsten in hun klas.
Tenslotte een dankuwel aan hen die ik, zonder het te willen, vergeten ben.
Sofie
1
1. Inleiding
“Internet en televisie zijn geen twee gescheiden platformen meer. We kunnen spreken van een toenemende
convergentie tussen het wereldwijde web en de beeldbuis in onze woonkamer.” Dat is een zelfgeformuleerde
stelling die ik in mijn eindwerk tracht te bewijzen, met de focus op het mediagedrag van kinderen.
Het medialandschap is zo grondig aan het veranderen dat ik voor mezelf eens in kaart wou brengen wat er
precies gaande is tussen de mediakanalen televisie en het wereldwijde web. In virtuele werelden die ontworpen
zijn door een televisiezender, kunnen we spreken van een convergentie tussen TV en internet, omdat je online
moet gaan om een dergelijk spel te spelen. Daarom is dit eindwerk opgebouwd uit drie grote hoofdstukken:
televisie, internet en virtuele wereld.
Mocht ik deze thema’s in het algemeen behandeld hebben, zou de inhoud voor mezelf en de lezer nogal abstract
overgekomen zijn. De drie thema’s worden telkens geïllustreerd aan de hand van de drie mediakanalen van het
kindermerk Ketnet: Ketnet (televisie), Ketnet.be (internet) en KetnetKick (virtuele wereld).
De tv-zender Ketnet biedt naast zijn programma’s op het internet nog heel wat anders aan voor kinderen: op
Ketnet.be kunnen ze naar hartenlust spelen, video’s bekijken,… En er is nog meer: Ketnet heeft sinds 2004 een
virtuele wereld (pc-game) dat de look & feel en de waarden van het tv-merk ondersteunt.
Eerst eens kort schetsen wat een virtuele wereld juist inhoudt. Een heleboel kinderen speelt niet alleen spellen
op spelconsoles, maar ook via het internet. Daarvan is een groot deel actief in een virtuele wereld, een online
ruimte waar je met je eigen spelpersonage kan spelen tegen andere kinderen die online zijn in die wereld.
Bij KetnetKick 1 (2004) en KetnetKick 2 (2008) kunnen kinderen in een virtuele 3D-wereld heel wat ontdekken,
creëren en spelen. In creatieve studio’s 6- tot 12-jarigen tekeningen, filmpjes, fotocollages, muziek,… maken.
Twee van de zes creatieve studio’s zijn ontwikkeld door ONE Agency, in samenwerking met VRT. Daarnaast
heeft ONE Agency ook meegewerkt aan het design van de website van KetnetKick. ONE Agency is het
interactieve communicatiebureau waar ik in de lente van 2009 drie maanden stage liep. De realisaties voor VRT
en KetnetKick is één van de redenen waarom ik ervoor gekozen heb om KetnetKick te bespreken, maar zeker
niet de belangrijkste.
Ik heb dit eindwerk vooral geschreven op basis van de zeven interviews die ik afgenomen heb bij mensen uit de
mediasector. Ik heb hun informatie verwerk doorheen dit schrijven. Experts van ONE Agency
(communicatiebureau), VRT en VTM (televisiezenders), Studio 100 (productiehuis) en Lego (speelgoed- en
game merk) gaven elk hun mening over één van mijn drie thema’s. Na elk hoofdstuk geef ik ook nog eens mijn
visie weer over televisie, internet en virtuele werelden, toegepast op het merk Ketnet. Op die manier wordt mijn
onderwerp vanuit vijf standpunten bekeken.
Mijn belangrijkste bron van mijn deskresearch zijn de vele symposiums over onderzoeken die betrekking
hebben tot het televisie-, internet-, en spelgebruik van kinderen. Ik ben zelf naar de Kids Insights Day van
Nickelodeon in Antwerpen geweest, waar o.a. een heel relevant onderzoek over “Kids & Screens” van Insites
Consulting gepresenteerd werd door Joeri Van den Bergh. Van andere symposiums heb ik de verslagen of
presentaties gevonden op het internet of toegestuurd gekregen via contacten in de media. Zo was verslag van het
Cinekid Festival “Virtual Worlds: Cultivating Opportunities” in Amsterdam (oktober 2008) heel interessant.
De jaarverslagen van VRT en een onderzoek van CAMRI in opdracht van BBC over Adventure Rock, waren ook
twee belangrijke informatiebronnen. Adventure Rock is een virtuele wereld gebaseerd op KetnetKick, waarvoor
BBC de licentie van VRT heeft gekocht.
2
De reden waarom ik mijn eindwerk heb toegespitst op de mediabeleving van kinderen, is omdat ik al tijdje
turnles geef en zomerkampen begeleid bij kinderen van zes tot zestien jaar.
Omdat 6- tot 12-jarigen de doelgroep zijn van Ketnet, vond ik het meer dan logisch om ook hun mening te vragen
over deze mediakanalen, en over hun kijk-, surf- en spelgedrag. Daarom nam ik enquêtes af bij 65 jongens en 65
meisjes van het eerste tot het zesde leerjaar in de Gemeentelijke Basisschool Klaverdries in Drongen. 130
respondenten volstaan net om van een kwantitatief onderzoek te kunnen spreken, maar dan met een lage
betrouwbaarheid. Het was echter niet mijn bedoeling om de onderzoeksresultaten te veralgemenen, maar
eerder om te kunnen rapporteren welke digitale zenders, spellenwebsites en virtuele werelden kinderen
mogelijks kennen. Nadat ik mondeling aan het vijfde leerjaar (zij konden de meeste titels van deze mediakanalen
opsommen) gevraagd had naar titels van digitale zenders, spellenwebsites en virtuele werelden voor kinderen,
stelde ik een lijst van mediumtitels in tabelvorm op. Deze tabel, die de kinderen nog zelf mochten aanvullen,
gaf ik uiteindelijk aan alle 130 kinderen, zodat ze een streepje konden zetten bij elke mediumtitel die ze vaak
bekijken of bezoeken. Daarnaast nam ik een gestructureerde vragenlijst af met tien vragen, zowel met vaste
antwoordcategorieën als met open vragen, die peilden naar de kinderen hun kijk-, surf- en spelgedrag en naar
hun mening over Ketnet en KetnetKick. Dit alles heb ik verwerk doorheen mijn onderzoek, op de plaatsen waar
de mening of het mediumgedrag van kinderen ontbrak.
De vragenlijst, grafieken en frequentietabellen kunt u vinden in bijlage 9: Onderzoeksresultaten eigen onderzoek.
U zult merken dat in mijn eindwerk de convergentie niet enkel aanwezig is omdat ik drie door elkaar lopende
mediumkanalen bespreek. Ook in de tekst zelf verwijs ik dikwijls naar gegevens die ergens anders in de tekst
ook voorkomen. Voor een beter begrip van wat ik vertel over websites, online games e.d., raad ik u aan om naar
de websites te surfen die ik vermeld doorheen mijn eindwerk. De links u kunt vinden op mijn STEP-website (CD-
rom in de bijlage) en op www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+tekst . Op deze laatst vernoemde
website (…/virtualworlds) kunt u al mijn internetbronnen vinden. Als u het trefwoord (tag) “updates” aanklikt,
ziet u de laatste trends over virtuele werelden en het kijk- en surfgedrag van kinderen, in de vorm van links die u
zullen leiden naar de blogs die ik volg betreffende deze materie. Het eindwerk kunt u downloaden in pdf op
www.issuu.com/sofiedeclercq.
Moge dit eindwerk een verrijking zijn voor uw eigen virtuele wereld van convergentie tussen televisie en
internet!
4
2. Televisie
2.1. Het kijkgedrag van kinderen
Er is de voorbije decennia heel wat veranderd in het medialandschap: er zijn meer televisiezenders, andere
en betere programma-inhouden, een betere beeld- �en klankkwaliteit, Maar er zijn ook veel mediadragers
bijgekomen die televisie, of laten we zeggen, video in het algemeen, aanbieden: de DVD-speler, digitale
televisie en de short format video’s op het internet, die nu razend populair zijn. Korte filmpjes worden ook
meer en meer bekeken op de iPhone en andere smartphones.
Deze trends hebben er o.a. voor gezorgd dat over de jaren heen het kijkpatroon bij kinderen naargelang
hun leeftijd heel wat gewijzigd is. Dit blijkt uit een studie van BARB (Broadcasters’ Audience Research
Board) in het Verenigd Koninkrijk. Ze onderzochten de evolutie in het televisiegebruik tijdens de
kinderjaren van zij die geboren zijn tussen 1960-1970, in 1985 en in 1989, en tussen 1995 en 2006. (BARB,
Digital Home Project Analysis 2007, p.7 in verslag van Lode Nachtergaele, Kortrijk, 23/05/2008)
Op deze grafiek ziet u dat bij kinderen die geboren zijn tussen 1960 en 1970 (de veertigers van vandaag),
het televisiegebruik tussen hun tiende en achttiende daalde. Vanaf de leeftijd van 19 jaar keek men opnieuw
meer tv. Zij die in 1985 geboren zijn (de 24-jarigen van vandaag), kende het dalend televisiegebruik een
wisselvallig verloop tot de leeftijd van 20 jaar, met een piek op hun 13 jaar. De televisieconsumptie steeg
opnieuw vanaf de leeftijd van 20 jaar. De twintigers van vandaag (geboren in 1989) zaten steeds minder
vaak voor de buis tot en met hun zeventien jaar, met een dal dat zich situeert rond hun twaalfde levensjaar,
gevolgd door een kleine heropleving en vervolgens een sterke daling tot de leeftijd van 17 jaar. (BARB, 2007,
p.7 in verslag van Lode Nachtergaele, Kortrijk, 23/05/2008)
Op de Kids Insights Day van Nickelodeon (Antwerpen, 6/5/2009) presenteerde Maria Rodriguez-
Caraballo, Senior Director van MTV Networks, “International Strategic Insights & Research for MTV
Networks International”. Het betreft een internationaal onderzoek over hoe kinderen omgaan met televisie,
in opdracht van MTV Networks. Het kwalitatieve luik werd gevoerd in Duitsland, UK, Nederland, India,
Mexico. Daarnaast werden er online vragenlijsten afgenomen (kwantitatief) in USA, Duitsland, UK,
Nederland, India en Mexico. De onderzoeksresultaten van dit onderzoek zal ik verwerken doorheen het
onderzoek dat Joeri Van den Bergh presenteerde op de Kids Insights Day. (Maria Rodriguez-Caraballo,
Antwerpen, 6/5/2009)
Afbeelding 9:
TV consumptie
volgens de leeftijd
van de kijker (BARB,
Digital Home Project
Analysis, 2007)
5
Joeri van den Bergh is Managing Partner bij Insites Consulting,
een toonaangevend Belgisch marktonderzoeksbureau op het
gebied van online marktonderzoek met een sterke
internationale positie. (Febelmar.be, 2009). Daarnaast is hij
vader van twee “schatten van dochters” van 20 maanden en 5
jaar oud (e-mail van Joeri Van den Bergh, 27/5/2009) . Hij
presenteerde op 6 mei 2009 op de Kids Insights Day in
Antwerpen de kersverse resultaten van de
“On Screen Study Kids 6-11”, een onderzoek naar
multimediagebruik bij Belgische kinderen tussen 6 en 11 jaar.
Na alle presentaties vroeg ik hem tijdens het netwerken of hij
mij zijn presentatie kon doormailen, zodat ik de resultaten foutloos
kon verwerken in mijn eindwerk. “Ik zal zien wat ik voor jou kon
doen”, zei hij. Een week later had ik alle onderzoeksresultaten,
waarvan ik in dit eindwerk de meest relevante zal weergeven.
Hoe en waar kijken kinderen naar televisie? Dat kijkgedrag verschilt heel wat met volwassenen, omdat
kinderen hierin nog begeleid worden door de ouders. Bij drie vierde van de Belgische kinderen is voor de
buis zitten een familieaangelegenheid, terwijl naar de radio luisteren en een boek lezen maar bij de helft
van kinderen samen met de ouders gebeurt. (Joeri Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009) Uit het
internationale onderzoek voor MTV Networks bleek dat televisiekijken de nummer één activiteit is om
samen met het hele gezin te doen (US, NL, IN, MX, UK) Een derde van de ouders kijkt minstens één keer per
dag met kun kind(eren) naar televisie. Vier op tien kinderen zeggen dat het de ideale manier is om tijd door
te brengen met hun ouders en om terwijl te kletsen. De helft van de kinderen vindt het leuk om met hun
ouders voor de buis te zitten. “Het is een manier om het gezin dichter bij elkaar te brengen”, zegt zeven op
tien ouders. (US, NL, IN, MX, UK) (Maria Rodriguez-Caraballo, Antwerpen, 6/5/2009)
Als men voor de buis zit, doet de helft van de kinderen dat meestal in de woonkamer (49%). 23% kijkt
gezellig tussen mama en papa in hun bed naar televisie, eerder dan in hun eigen slaapkamer (21%). (Joeri
Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009).
Media en technologie maken meer en meer deel uit van het gezin. (US, NL, IN, MX, UK) Ouders kijken samen
met hun kind(eren) naar televisie omdat ze dan controle hebben over naar wat ze kijken (44%) en omdat ze
het gewoon leuk vinden (42%). Het is ook een manier om hun interesses te leren kennen en om (via
reclame) te weten te komen welke producten ze graag zouden hebben (41%). De andere drijfveren kunt u
vinden in de bijlage (1. Drijfveren tv-kijken met ouders) (Maria Rodriguez-Caraballo, Antwerpen, 6/5/2009)
Wat doen kinderen nu het liefst in hun vrije tijd? Twee derden (66%) van de kinderen verkiest
televisiekijken boven andere activiteiten. Toen men in het Belgische onderzoek van Insites Consulting aan
de kinderen vroeg welke multimedia-activiteit ze verkiezen als ze er slechts één mogen houden, verkoos het
merendeel (27%) van de 6- tot 8-jarigen voor televisiekijken. “Gaming” en op de computer zitten volgden
met respectievelijk 26% en 19 %. Bij 9- tot 11-jarigen was de ranking het tegenovergestelde: de computer is
voor hen het medium bij uitstek (31%), gevolgd door “gaming”(26%) en televisiekijken (slechts 16%). Op
welke mediadragers kinderen het liefst gamen, kunt u lezen in hoofdstuk 3. Virtuele werelden, op pagina 22
(Afbeelding 28: “Tech lovers”). In één grafiek worden daar alle onderzoekresultaten geïllustreerd die in deze
alinea besproken worden. Je zou denken dat televisiekijken altijd op nummer één komt, maar toen gevraagd
werd welke vorm van multimedia door het kind gebruikt werd in het huishouden, kwam de televisie pas op
de vierde plaats. Gaming, een draagbare MP3-speler en een GSM gaan aan de buis vooraf.
(Joeri Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009).
Afbeelding 10:
Joeri Van den Bergh met zijn twee
dochters, Vita en Jina (Van den
Bergh, Antwerpen, 2009)
6
Naar wat kijken kinderen nu het liefst? Zoals ik wel had verwacht: de meeste kinderen (7 op 10)
verkiezen tekenfilms, en dan vooral de jongens. De helft van de kinderen kijkt ook graag naar films (vooral
meisjes en 9-12-jarigen). Daarna volgen humoristische programma’s (30%), spelprogramma’s (19%) en
muziekprogramma’s (17%). Een schema dat deze voorkeuren duidelijk in kaart brengt, vindt u in de bijlage.
(2. Favorite TV content)(Joeri Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009).
Wat me verbaasde waren de onderzoeksresultaten over digitale televisie. Zowel het onderzoek van Insites
Consulting bij kinderen van 6 tot 11 jaar als die van mijn eigen gevoerd onderzoek bij 6- tot 12-jarigen
leverde opvallende resultaten op. Maar laten we eerst eens kijken naar de penetratie van digitale televisie
bij de Vlaamse en Belgische gezinnen. In België waren er in maart 2009 1 271 000 abonnees (die van
Belgacom, Telenet en Voo1 tezamen geteld)(s.n., Internet, 11/03/2009). Dit betekent een penetratie van
28,1 %. (percentage van de gezinnen, met 2,37 personen per gezin (Kevers, 2009, p.2 ). In Vlaanderen heeft
38,1 % van de families digitale televisie (Bal, Drongen, 30/04/2009).
Bij de kinderen ligt dit percentage hoger: bijna de helft (46%) kijkt digitaal, en men gebruikt digitale
televisie vooral om te kijken naar kinderzenders die men niet kan ontvangen via analoge televisie. Tv-
gidsopties, waarbij de Elektronische Programma Gids (EPG, zie begrippenlijst p. 41 , 1.) hoort, staan op
nummer twee van meest gebruikte applicaties van digitale televisie bij kinderen. (e-mail van Joeri Van den
Bergh, 2/6/2009) HD-kanalen2 zoals Ketnet HD (Waumans, VRT persbericht, 15/1/2009) worden door een
vierde van de kinderen bekeken. Slechts 11% van de kinderen maakt gebruik van Video on Demand-
mogelijkheden (VOD) (zie begrippenlijst p. 41, 3.) Een grafiek die deze cijfers illustreert, vindt u in de bijlage.
(3. iDTV penetration and success) (Joeri Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009).
Dit lage percentage is waarschijnlijk te verklaren door het feit dat weinig kinderzenders een on demand-
aanbod hebben. Zo biedt Ketnet+ enkel programma’s aan die al uitgezonden zijn (zie p. 7. Ketnet+).
Weinig kinderen maken op een interactieve manier gebruik van de rode knop (bv. door te stemmen,
meedoen aan quizzen,… ), aangezien het interactieve aanbod –ook voor kinderen- nog beperkt is. U kunt
hierover meer lezen op pagina 13 in het interview met Experience Consultant Kenneth Roelandt van ONE
Agency (Roelandt, Vilvoorde, 12/5/2009)
2.2. Ketnet
2.2.1. Het Vlaamse televisielandschap voor kinderen
Mijn kwantitatief onderzoek bij 130 kinderen (65 jongens en 65 meisjes) heeft eigenlijk bevestigd wat u
en ik al lang wisten: De twee populairste televisiezenders voor kinderen in Vlaanderen zijn
Nickelodeon(53/130) en Ketnet (49/130). Er waren ook 5 kinderen die graag naar tekenfilms op
Cartoon Network kijken. Slechts 1 kind van de 130 kinderen aan wie ik vroeg wat hun favoriete zender
was, antwoordde CBBC. Dit wil echter niet zeggen dat er geen enkele respondent naar CBBC kijkt. CBBC
is het kinderblok van de BBC in het Verenigd Koninkrijk voor kinderen van boven de zes jaar. De naam is
een samentrekking van de vorige benaming "Children's BBC". (Wikipedia, Internet, 2009)
Ik spits mij verder in dit eindwerk toe op Ketnet en Kaatje, Ketnet + en Ketnet HD, de twee digitale
kanalen van Ketnet (televisie), Ketnet.be en Kaatje.be (internet) en het computerspel KetnetKick
(virtuele wereld).
1 De aanbieder van digitale televisie in Wallonië, zoals Belgacom en Telenet in Vlaanderen (Van Zeebroeck, Vilvoorde, 08/04/2009)
2 High Definition-kanalen: op deze digitale zenders kan je programma’s in een betere beeldkwaliteit bekijken dan op analoge televisie
(Roelandt, Drongen, 30/04/2009)
7
2.2.2. Ketnet en Kaatje
Op basis van de VRT-jaarverslagen van 2005 tot en met 2008 probeer ik te schetsen waarvoor Ketnet
staat, wat de waarden en de visie van de zender zijn, hoe Ketnet zich richt op de verschillende
leeftijdscategorieën, wat het kijkerprofiel is en wat hun marktpositie is.
VRT Ketnet/Canvas
Ketnet/Canvas is naast Eén de tweede publieke nationale zender in Vlaanderen, onderverdeeld in
Ketnet en Canvas, die elk eigen uitzendtijden hebben op de gedeelde zender. (Kabelraden.nl, Internet,
2008) Dit publieke tv-station werd gelanceerd op 1 december 1997 (Wikipedia.org, Internet,
25/5/2009) en wordt bij wet verplicht doorgegeven op elk kabelnet (zogeheten 'must carry').
Canvas wordt omschreven als “informatief, leerrijk en deskundig” en is er voor volwassen.
(Kabelraden.nl, Internet, 2008)
Ketnet richt zich naar peuters, kleuters en kinderen tot twaalf jaar. (VRT, 2007, p.37)
Visie en waarden
Ketnet is een “optimistisch, speels, sociaal, tolerant, gevarieerd en actief net dat een veilig, kwaliteitsvol
en verantwoord kinderaanbod brengt”. (VRT, 2008, p.26). Ketnet brengt een ruim aanbod van
kinderprogramma’s in verschillende genres, met nadruk op eigen Vlaamse producties.(VRT, 2008, p.34)
Het jongeste jaarverslag (2008) vermeldt volgende netwaarden van Ketnet:
- Rol voor de mediagebruiker: informeren, pedagogisch verantwoord, eigentijds, kwaliteit, ontspannen
- Karaktertrekken: verhalend, optimistisch, toekomstgericht, creatief
- Centrale waarden: veilig, speels, echt, onder vrienden, fantastisch, avontuurlijk (VRT, 2009, p.70)
Ketnet heeft bijzondere aandacht voor de gevoelens en emoties van kinderen. Commerciële, seksuele
en gewelddadige contacten zijn bij Ketnet uitgesloten. (VRT, 2009, p.73)
Het kindermerk van de openbare omroep wil er altijd en overal zijn voor kinderen tot 12 jaar. Vlaamse
kinderen prefereren Ketnet als tv-merk. Het is voor hen een hulpmiddel op hun weg naar
zelfstandigheid. (VRT, 2007, p.37)
Twee zones voor twee doelgroepen: Kaatje en Ketnet
Ketnet rondde zijn innovatietraject af op 1 april 2006: het net werd gerestyled op tv en
internet en kreeg verschillende nieuwe programma’s bij. Ketnet werd opgesplitst in
drie zones, waarvan er nu nog twee overblijven. Elke zone heeft zijn eigen
programmering en een aangepaste stijl:
• In september 2008 werd Kaatje van Ketnet gelanceerd. De personages Kaatje
& Kamiel dienen als herkenning voor de peuters en de kleuters en leiden hen
door alle programma’s van Kaatje van Ketnet. De focus lag daarbij op muziek,
taal, fantasie en het stimuleren van actie en reactie.(VRT, 2009, p.31). De
programma’s van Kaatje zijn elke weekdag (behalve woensdag) in de ochtend,
van 15.30 uur tot 16.00 uur en op Ketnet+ te bekijken (zie p. 7)
(Kaatje.be, Internet, 26/5/2009)
• De grote middengroep (de 6- tot 9-jarigen) wordt na 16.00 uur bediend onder de vlag van
Ketnet. In de kinderzone staan fantasie en avontuur centraal. De Ketnetwrappers (zie
begrippenlijst p. 41, 2.) praten de programma’s aan elkaar (VRT, 2007, p.37 en Wikipedia.org,
Internet, 3/6/2009).
Afbeelding 11:
Kaatje van Ketnet (Kaatje.be)
Afbeelding 4:
Ketnet logo’s (Vrtnieuws.be)
8
• Voor wie als preadolescent kan worden beschouwd (de 10- tot 12-jarigen), werd in
september 2006 NT van Ketnet gecreëerd. (VRT, TV-visie, 21/8/2006). Dit project
werd echter stopgezet na ongeveer een jaar, omdat volgens netmanager Catherine
Castille de kijkers het warme en veilige gevoel van hun moedermerk
Ketnet misten. (Bartholomees, TV-Visie, 29/8/2007)
Kijkpatroon en profiel van de Ketnet-kijker
De Vlaamse kijker kijkt gemiddeld 2 uur en 49
minuten per dag naar televisie (2008). De gemiddelde
kijkduur voor Eén en Canvas/Ketnet per dag was in
2008 samen 1 uur en 3 minuten. (VRT, 2009, p.50)
Het aandeel jongens/meisjes dat naar Ketnet kijkt is
ongeveer gelijk: 53 % zijn mannelijke kijkers en 47 %
zijn vrouwelijke kijkers. (VRT, 2009, p.64)
De helft van de Ketnetters is tussen vier en zestien
jaar. Vooral kinderen tussen vier en negen jaar kijken
naar Ketnet (38%). 13% heeft een leeftijd tussen tien
en zestien jaar. (VRT, 2009, p.65)
Marktpositie van Ketnet
Het marktaandeel van Ketnet is in de Ketnet-uitzendperiodes 35,9% in 2008. Dat is 1,1 % meer dan het
jaar voordien. (VRT, 2009, p.52)
2.2.3. Ketnet +
Sinds begin september 2008 biedt Ketnet met Ketnet+ een extra digitale stroom.
Ketnet+ zendt elke avond tussen 18 en 20 uur en op weekend- en vakantiedagen
tussen 8 en 10 uur de peuter- en kleuterprogramma’s opnieuw uit. Op die manier
kunnen kinderen tussen 0 en 6 jaar het aanbod van Kaatje van Ketnet herbekijken
op het moment dat Ketnet de 6 tot 12-jarigen bedient.(Roelandt, Vilvoorde,
12/5/2009)
Het aanbod van Ketnet+ is te vinden via de rode knop. Door de rode knop hebben de kijkers ook de
mogelijkheid om het Net Gemist/Ooit Gemist –aanbod op te vragen. (VRT, 2009, p.45)
Afbeelding 4:
Ketnet logo’s (Vrtnieuws.be)
Afbeelding 12:
Profiel van de VRT-netten volgens leeftijd in 2008
(VRT, Jaarverlsag 2008, 2009)
Afbeelding 13:
Marktaandelen over 24 uur
(in %) (2007-2008)
(VRT, Jaarverlsag 2008,
Afbeelding 5: Ketnet +
(Digitale TV Weblog)
9
De rode knop maakt het mogelijk om naar de beschikbare stromen over te schakelen, de interactieve
toepassingen te gebruiken of te kijken naar het Net Gemist en Ooit Gemist-aanbod. (VRT, 2009, p.55)
In het interview met Kenneth Roelandt op pagina 13 kunt u lezen dat die interactiviteit heel beperkt
blijft. (Roelandt, Drongen, 29/5/2009) Op Eén, Canvas en Ketnet verschijnt een rode bol in beeld
wanneer er extra aanbod beschikbaar is. Op die manier weet de digitale kijker de weg naar het extra
aanbod te vinden. (VRT, 2009, p.55)
Het digitale televisiesignaal levert een hogere beeldkwaliteit en biedt ruimte aan extra video-aanbod en
(interactieve) toepassingen zoals een elektronische programmagids. De kijkers kunnen hun eigen tv-
aanbod op maat samenstellen met het aanbod-op-aanvraag (Video on demand d.m.v. EPG), door te
timeshiften, (betekenis van deze drie begrippen zie begrippenlijst p. 41 ) en door opgenomen
programma’s (op de harde schijf) te herbekijken (VRT, 2009, p.57).
2.2.4. Ketnet HD
Sinds januari 2009 is ook Ketnet HD beschikbaar als digitale zender. Hierop kan je een
aantal programma’s in High Definition (beter beeldkwaliteit) bekijken. (Waumans,
VRT persbericht, 15/1/2009)
Het betreft Tv-programma’s die de kijker via zijn digitale ontvanger opvraagt en
bekijkt op het moment dat hij het zelf wenst. Ook het pauzeren van een lineaire
uitzending om later verder te kunnen kijken, is mogelijk. De VRT biedt via digitale
televisie ook programma’s rond bepaalde thema’s in de openbare omroepdomeinen aan.
(e-mail van Koen Cornil, 1/6/2009)
2.3. Visie
2.3.1. Experts: Olivier Van Zeebroeck en Kenneth Roelandt
Olivier Van Zeebroeck is Account Manager Digital Media bij de Vlaamse
Media Maatschappij. Ik interviewde hem begin april 2009 over het heden en de
toekomst van digitale televisie. Drie uur lang heeft hij me de vele
mogelijkheden die digitale TV biedt, uit de doeken gedaan, maar ik geef hier
enkel weer wat betrekking had tot kinderen en digitale televisie. Met de komst
van digitale televisie is er een nóg groter aanbod van televisie-inhoud voor
kinderen gekomen. Zo heb je Studio 100 TV, aangeboden door Telenet, waarop
kinderen naar musicals en videoclips kunnen kijken. Voor de kleinsten is er
o.a. Baby TV, dat eigenlijk meer een bewegend kleurboek is. Baby TV
illustreert dat digitale zenders meestal gericht zijn op een specifieke
doelgroep, en dat is in het voordeel van de kijker, zeker voor kinderen. Als je twee jaar bent, zijn de
programma’s die Ketnet aanbiedt, te moeilijk om naar te kijken, en dan is digitale televisie dé oplossing.
(Van Zeebroeck, Vilvoorde, 08/04/2009)
Afbeelding 5: Ketnet HD
(Digitale TV Weblog)
Afbeelding 14: Olivier Van
Zeebroeck (Netlog.com)
10
Kenneth Roelandt heeft een heel uitgesproken mening over digitale televisie, die
gegroeid is door zijn jarenlange ervaring. Als vader van twee kinderen (1 en 4 jaar)
weet hij heel wat over het tv-, internet- en spelaanbod voor kinderen.
Hij heeft eind jaren negentig in opdracht van de VRT het iDTV proefproject (IO-
project) begeleid als Interface Consultant en Usability Engineer. Hij was toen
Creative Director bij Streamcase, een bedrijf die zich in 2000 reeds bezig hield met
video over internet. Kenneth was dus als eerste betrokken bij het iDTV-verhaal
van de VRT. Hij is Experience Consultant bij ONE Agency, het interactieve
marketingbureau dat gespecialiseerd is in sociale media. Daar was contactpersoon van VRT toen ONE
Agency voor KetnetKick een aantal zaken heeft gerealiseerd (zie p…)
Kenneth: “Je kunt zeggen van Ketnet+ dat het digitale televisie is, maar daarom is het nog niet
interactief. De rode knop gebruikt men enkel om naar programma’s te kijken die al eerder zijn
uitgezonden. Kinderen kunnen bijvoorbeeld niet stemmen op hun favoriete personage, of meedoen aan
een quiz met de rode knop. Eigenlijk kan je stemmen met de rode knop ook niet echt revolutionair
noemen. Dat is al lang mogelijk via sms. Mensen gebruiken vooral digitale televisie om programma’s op
te nemen, om de EPG (elektronische programmagids) te raadplegen en om programma’s “on demand”
of “in delay” te bekijken. “De rode knop is dood”, aldus Kenneth Roelandt. (Roelandt, Drongen,
29/5/2009)
Dat wil niet zeggen dat kinderen niet op een andere manier interactief naar
televisie kunnen kijken, zonder de rode knop of digitale televisie te gebruiken.
Er bestaan analoge televisie-formats waarbij aan het kind dingen worden
gevraagd. Kinderen denken dan dat er aan de andere kant van het scherm
effectief iemand luistert naar hun antwoord. Een voorbeeld van een dergelijk
programma is Dora. Dora is een interactief en leerzaam programma voor
kinderen van twee tot zes jaar. Ze worden uitgedaagd om de heldin van het
verhaal, Dora, tijdens haar avonturen te helpen. (UPC Tv-gids, Internet, 2009). Zo
kan Dora vragen om haar mee te helpen zoeken naar haar bal, vervolgens wacht ze
even tot wanneer het kind de bal op het scherm ontdekt heeft en geroepen heeft
dat die achter de boom verstopt is. Dora kan dan bijvoorbeeld antwoorden: ‘Goed
zo! Wat kan jij goed zoeken, zeg!’ ” (Roelandt, Vilvoorde, 12/5/2009).
Kinderen zullen echter nooit kunnen meedoen aan een quiz via de rode knop, laat staan dat je Dora met
de rode knop kan antwoorden waar haar bal verstopt zit. Volgens Kenneth ligt de verantwoordelijkheid
niet bij de providers Telenet en Belgacom. Zij hebben de technische capaciteit in huis om televisie
interactief te maken door middel van de rode knop. “Het is aan de productiehuizen, die de tv-
programma’s maken, om interactiviteit mee te nemen in hun strategie.” De productiekosten zijn dikwijls
een te grote investering, hoewel het technisch wel mogelijk is. Daarnaast vormt zich een probleem
wanneer kijkers het programma op een later tijdstip bekijken (video on demand): kunnen zij dan nog
interactief meedoen (bv. met een quiz)?
Wat het digitale aanbod van VRT betreft, duikt er nog een ander probleem op. Ketnet + zou graag 24 op
24 uur extra digitale themakanalen aanbieden, waardoor het uitzendaanbod van VRT vergroot wordt.
Dit mag niet omwille van de beheersovereenkomst: meer dan 3 digitale kanalen zouden een vorm van
concurrentievervalsing zijn. Een+, Canvas+ en Ketnet+ zijn en zullen de enige digitale zenders van de
VRT blijven. Dit verhaal werd ook bevestigd bij het interview met Tom Grymonprez (Commercieel
Directeur van Studio 100, meer uitleg zie p. 15).
(Roelandt, Drongen, 29/5/2009) (Tom Grymonprez, Londerzeel, 25/5/2009)
Afbeelding 15: Kenneth
Roelandt (LinkedIn.com)
Afbeelding 16: Dora
(Sound Off
Column.com)
11
2.3.2. Eigen visie
Ikzelf heb aan de lijve kunnen ondervinden hoe het televisielandschap zo sterk is veranderd. Enerzijds
door soms nog eens stiekem naar televisiezenders voor kinderen te kijken. Het aanbod van nu
tegenover toen ik klein was, is enorm vergroot, en het type programma’s ook. Het is onvoorstelbaar
welke nieuwe en soms vergezochte formats elk jaar weer worden aangeboden. Anderzijds stond ik
tijdens het afnemen van mijn vragenlijsten versteld van de variëteit van zenders waar kinderen van 6
tot 12 jaar naar kijken: er werden maar liefst 16 digitale kanalen vernoemd, waarvan ik er veel niet
kende. Bij mij beperkte zich dat tot TV1 (nu Een) met TikTak en Samson en later Ketnet. Ook digitale
televisie wordt door een groot deel van de kinderen geconsumeerd, en dat verbaasde me het meest.
Misschien ook omdat ik zelf nog geen digitale televisie in huis heb.
Nu ik Ketnet +, Ketnet HD en Studio 100 TV besproken heb, is het interessant om te weten wat de
populairste digitale zender van de drie is. Het grootste deel (52) van de 130 kinderen aan wie ik vroeg
naar welke digitale zenders ze keken, antwoordde: “Studio 100 TV” (vooral meisjes), gevolgd door
Ketnet +. Ketnet HD kwam pas op de vijfde plaats, na Nickelodeon Digitaal en het hele digitale aanbod
van Prime (Prime Kids, Stars, Family, Sport, …). Men mocht meerdere digitale zenders aanduiden in een
opgestelde lijst van zenders. De overige tien vernoemde tv-kanalen kunt u zien op de grafiek in bijlage
9.1. De frequentietabel vindt u in bijlage 9.2.
13
3. Internet
3.1. Het surfgedrag van kinderen
Niet alleen het kijkgedrag van de kinderen is gewijzigd, dit is ook het geval bij het internetgebruik, dat de
laatste vijf jaar sterk gestegen is. Dit wordt geïllustreerd door onderstaande grafiek:
In 2004 gebruikten 45% van de Belgische kinderen minstens één keer per maand het internet. In 2007 was
dat cijfer opgelopen tot 62%: van de 716.000 Belgische kinderen (6-11 jaar) waren er 445.000 regelmatige
internetgebruikers. (Youth Online, VRT Studiedienst, in verslag van Lode Nachtergaele, Kortrijk,
23/05/2008, p. 8)
In het voorjaar van 2009 was het percentage van 2007 van de kinderen die online zijn met 5% gestegen:
twee op drie van de Belgische kinderen surft nu op het internet. In Vlaanderen is de internetpenetratie bij
kinderen veel hoger: 73% van de 6- tot 8-jarigen en 84% van de 9- tot 11-jarigen zit online. In Wallonië is
dat respectievelijk maar 50 % en 61%. (Joeri Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009)
Surfen op het net: hoe vaak, waar, en wat vinden de ouders hiervan?
Bijna één op vier surft meer dan vijf dagen per week op het internet. 37 % van de kinderen doet dat samen
met hun ouders en meestal zitten ze niet in hun eigen kamer op het net (slechts 11%). (Joeri Van den Bergh,
Antwerpen, 6/5/2009) 68% van de ouders vindt het goed dat hun kind op jonge leeftijd met de pc en
internet leert werken, 48% zegt dat ze liever hebben dat hun kinderen andere activiteiten doen dan voor de
pc zitten. Daarnaast leggen ouders regels op wat betreft het computer- en televisiegebruik. Dat gaat dan
vooral om hoe lang ze voor “een” scherm mogen zitten, en wanneer ze dat mogen. 4 op 10 ouders blokkeert
de toegang tot bepaalde websites d.m.v. een programma. (e-mail van Joeri Van den Bergh, 27/5/2009)
Media en technologie maken meer en meer deel uit van het gezin. 16% van de respondenten (ouders en
kinderen) gaat samen met het gezin op het internet surfen. Toch vindt gemiddeld 40 % van de ouders het
wereldwijde web niet zo veilig voor hun kroost (NL: 38%) Het percentage van de andere landen vindt u in
de bijlage (4. Hoeveel ouders vinden sociale netwerksites en internet onveilig voor hun kinderen?)
(Maria Rodriguez-Caraballo, Antwerpen, 6/5/2009)
In het onderzoek van Insites Consulting werd gevraagd om de media op te sommen met welke kinderen in
contact komen met hun favoriete tv-personages zoals de Ketnet-presentatoren, Kaatje van Ketnet, Samson,
maar ook Mega Mindy (Studio 100) of de acteurs van het Huis Anubis (Nickelodeon). Blijkt dat bijna acht op
tien kinderen graag weten waarmee die TV-figuren aan het doen zijn en wat er in de toekomst nog zal mee
gebeuren. Acht op tien zijn meer gewillig om TV te kijken wanneer ze online games spelen waarin hun
Bron: VRT Studiedienst Bron: Insites Consulting
Afbeelding 17:
Percentage van
kinderen online in
België (VRT
Studiedienst, Youth
Online, 2008 &
Van den Bergh, Kids
Insights Day,
6/5/2009)
14
favoriete televisiepersonages in voorkomen. Meer dan de helft komt in contact met personages door ze te
zien op de buis. Drie op tien kinderen ziet hun beeldbuiskarakter online op video-clips, zoals de Ketnetters
die kunnen bekijken op Youtube, maar eveneens op Ketnet.be. Een vierde bezoekt de website van de
televisiezender (bijvoorbeeld www.ketnet.be) of van het programma zelf (bijvoorbeeld
www.megamindy.be of de website van Het Huis Anubis3). Bijna hetzelfde aandeel (24%) loopt TV-figuren
tegen het lijf in spellen zoals KetnetKick, Het Huis Anubis4 of Mega Mindy Mind Game5.(Voorbeelden: Tom
Grymonprez, Londerzeel, 25/5/2009) (Resultaten: Joeri Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009)
Wat spoken kinderen dan vooral uit op dat
wereldwijde web? De meesten (bijna acht op
tien) speelt online games (single player, zie
begrippenlijst, 5.). De tweede en derde grootste
bezigheid van kinderen op het net is naar video’s
kijken en e-mailen (62% en 61%). Slechts vier op
tien kinderen antwoordden dat ze vaak chatten.
Multiplayer games (zie begrippenlijst, 6.) zoals
KetnetKick staan maar op nummer vijf van de
frequente online activiteiten van kinderen. (Joeri
Van den Bergh, Antwerpen, 6/5/2009)
Wat reclame op internet betreft, stoort slechts 14 % van de ouders zich aan e-commerce. Van zij die zich
niet ergeren aan online advertising, vindt 80% kindergerelateerde reclame ook niet hinderlijk. Bijna 7 op 10
ouders koopt online producten voor hun kinderen. (e-mail van Joeri Van den Bergh, 27/5/2009)
In de bijlage (5. Motivations online play) vindt u een heleboel redenen waarom kinderen online spelen,
onderverdeeld in de 3 aspecten: prestatie, het sociale aspect, en verdieping (‘Immersion’). (Yee, 2007, in
verslag van Lode Nachtergaele, Kortrijk, 23/05/2008, p. 33)
3.2. Websites met spellen
In mijn eigen onderzoek vroeg ik aan het tweede tot het
zesde leerjaar (106 kinderen) op welke websites zij
spelletjes spelen. Nadat ik het vijfde leerjaar mondeling
(open vraag) deze vraag had gesteld, maakte ik een lijst
waarin ik ieder kind een streepje liet zetten bij de websites
waarop hij/zij vaak (min 1x/2weken) speelt. In het eerste
leerjaar waren de kinderen nog te klein om de lijst in te
vullen. Het resultaat kunt u aflezen op de grafiek die
hiernaast wordt afgebeeld: Spele.nl kwam eruit als
populairste site. (frequentietabel zie bijlage 9.2 )
3 www.nickelodeon.nl/microsites/hethuisanubis
4 http://cas.nickelodeon.nl/anubis/tombesvanapep/index.php
5 www.studio100info.be/megamindy/megamindygame_04/
Afbeelding 18: What are kids doing online?
(Van den Bergh, Kids Insights Day, 6/5/2009)
15
3.3. Opkomst sociale media
“De behoefte van kinderen om online met elkaar in
contact te staan is (nog) niet zo groot. Toch zeker niet tot
de leeftijd van negen jaar. Dat doen ze liever op de
speelplaats, ‘in real life’ ”. (Tom Grymonprez,
Londerzeel, 25/5/2009). Deze uitspraak van Tom
Grymonprez (Studio 100) wordt bevestigd door de
resultaten van Insites Consulting: slechts iets meer dan
een vijfde van de 6- tot 11-jarigen heeft een profiel op
een sociale netwerksite zoals Facebook of Netlog, en
dat waren vooral 9-plussers. De meeste kinderen (vooral
in Wallonië) zitten op Facebook (14%), de Vlaamse
kinderen hebben meestal een profiel op Netlog
aangemaakt (11%). Andere sociale netwerksites waar
kinderen op aanwezig zijn, zijn: Kidscity, Myspace,
Barbiegirls en Habo.(e-mail van Joeri Van den Bergh,
27/5/2009)
In Europa (Nederland, Duitsland, Verenigd Koninkrijk)
vindt gemiddeld bijna één op vier ouders het onveilig als hun kind(eren) lid zijn van een sociaal netwerk
(berekening gemiddelde bijlage (4. Hoeveel ouders vinden sociale netwerksites en internet onveilig voor hun
kinderen?) (Maria Rodriguez-Caraballo, Antwerpen, 6/5/2009)
3.4. Ketnet online
“Kinderen doen steeds vaker een beroep op de nieuwe media (en steeds minder op tv) om te voldoen aan
hun mediabehoeften. Daarom heeft Ketnet zijn aanbod in 2007 verruimd met meer aanbod op internet
(Ketnet.be, Toyinima.be en de webradio). Televisie blijft belangrijk, onder andere om de kinderen te gidsen
naar deze nieuwe media. Ketnet is zo geëvolueerd van een televisiemerk naar een sterk crossmediaal merk.”
(VRT, 2008, p. 34)
Ketnet.be legt de nadruk op “beleving”.Kinderen kunnen op
Ketnet.be video’s bekijken, spelletjes spelen, meedoen met de
wrappers, luisteren naar Ketnetradio, enzovoort. (VRT, 2009,
p.30) Ketnet.be geeft kinderen informatie en brengt ze met
elkaar in contact. Op de website zijn achtergrondinformatie,
beeldfragmenten en bloopers van de Ketnet-programma’s te
vinden, kunnen spelletjes gespeeld worden, en worden
creatieve tips gegeven.
Voor KetnetKick.be verwijs ik naar p. 21.
Karrewiet.be brengt er dagelijks het nieuws van de dag. De site
bevat ook de journaals van de afgelopen week,
achtergrondinformatie en een actuaquiz. Daarnaast worden er
polls en enquêtes gehouden.
Door Ketnet werden in 2007 ruim 8.000 elektronische
nieuwsbrieven (Karrewiet vandaag en Wazzzup?!) verspreid.
(VRT, 2008, p.35) Eind december 2008 waren er ongeveer
165.000 mensen geabonneerd op een VRT-nieuwsbrief, drie keer
zoveel als het jaar voordien. (VRT, 2009, p. 53)
Afbeelding 19: Aantal kinderen op sociale netwerksites
(Van den Bergh, Kids Insights Day, 6/5/2009)
Afbeelding 20: Ketnet.be, prinstcreen
(Ketnet.be, 3/6/2009)
Afbeelding 21: Karrewiet.be, prinstcreen
(Karrewiet.be, 3/6/2009)
16
Afbeelding 22: Ketnet Radio
(Kindermuziek.tv)
Afbeelding 23: Kaatje.be
(Kaatje.be)
Afbeelding 24: Gemiddeld dagbereik voor de tv- en
nieuws(gerelateerde) sites (2007-2008)
(CIM-Metriweb/VRT Studiedienst, 2009, p. 53)
Vanaf het najaar van 2007 kunnen kinderen ook naar Ketnet luisteren via
webradio. Dat radioaanbod bestond in 2007 uit een programma met muziek, een
quiz, interviews en “nieuwtjes”. Het programma van drie uur wordt de hele week
herhaald. (VRT, 2008, p.35)
Door met dezelfde programma’s aanwezig te zijn op verschillende platformen, worden de beleving en de
band met het programma én Ketnet versterkt.(VRT, 2009, p. 30)
Sinds september 2008 is ook Kaatje van Ketnet online aanwezig. Op
Kaatje.be leren Kaatje & Kamiel kinderen basisvaardigheden aan. Dat
doen ze met scènes en spelletjes. Kaatje.be wil hen een positief
zelfbeeld geven en hun fantasie stimuleren. Ketnet moedigt ouders aan
om hun kinderen te begeleiden bij het ontdekken van de digitale
media. (VRT, 2009, p. 31) Kaatje.be is een hele mooie site met veel
beweging en kleuren, maar het duurt naar mijn mening te lang voordat
de website en de spelletjes geladen zijn. Kinderen hebben volgens het
geduld niet om een paar minuten te wachten wanneer ze een spel proberen
te spelen.
Voor Ketnet.be waren er in 2008 gemiddeld
ongeveer 11.000 unieke bezoekers per dag, 18%
meer dan in 2007. De site trok de meeste bezoekers
met de start van de nieuwe website (in de
herfstvakantie van 2008) en de vernieuwing van de
subsite Kaatje.be (begin september 2008). (VRT,
2009, p.52)
In 2008 werd Ketnet.be genomineerd voor Site van
het jaar van Clickx in de categorie Televisie (VRT,
2009, p. 68)
17
Afbeelding 25: Tom Grymonprez
(Facebook.com)
Afbeelding 26:
Samson & Gert Zomershow
(Facebook.com)
3.5. Visie
3.5.1. Experts: Tom Grymonprez en Koen Cornil
Tom Grymonprez is Commercieel Directeur bij Studio 100 en vader van twee
kinderen van 9 maanden en 4,5 jaar oud. Studio 100 is een Belgisch bedrijf dat
populaire kinderprogramma’s maakt die verkocht worden aan televisiezenders
zoals Ketnet, Nickelodeon, VTM, Club RTL (Wallonië), en in het buitenland aan
Z@ppelin (TROS, Nederland), Nick, Super RTL (beiden Duitsland), BBC (Verenigd
Koninkrijk). Daarnaast hebben ze een eigen digitale zender, Studio 100 TV, waarop
van 6 tot 22 uur muziekclips te zien zijn voor kinderen. Studio 100 heeft ook drie
pretparken en vier muziekgroepen.(Wikipedia, Internet, 28/5/2009) (Tom
Grymonprez, Londerzeel, 25/5/2009).
Studio100.be is de populairste website voor kinderen in Vlaanderen. Het haalt meer bezoekers dan
Ketnet.be, Nickelodeon.be, maar de site overtreft ook Kidscity.be en Spellen.be. (Tom Grymonprez,
telefonisch, 1/6/2009) Je kunt er heel veel spelletjes spelen, videoclips bekijken van K3, Plop… ,
studio100-producten kopen, ringtones downloaden voor op je gsm, tickets voor shows bestellen,…
Ook op het vlak van sociale netwerken loopt Studio 100 niet achter: op Facebook kan je fan worden van
Studio 100 TV, Samson, K3, Mega Mindy,… en je kunt ook laten weten of deelneemt aan evenementen
zoals “de Samson en Gert-Zomershow” in Plopsaland. De vraag is natuurlijk of dit sociaal initiatief
uitgaat van Studio 100 zelf: “Soms doen we dat wel eens”, zegt Tom Grymonprez, “maar het behoort niet
tot onze strategie. Meestal zijn het Studio 100-fans die dit aanmaken.” (Tom Grymonprez, telefonisch,
1/6/2009)
Als je sociale netwerken implementeert in je strategie, moet je je altijd afvragen wat het bijbrengt tot je
merk, en dat is hier te meten aan de hand van de kijkcijfers van de Studio 100-tv-programma’s. Op
Facebook en Netlog een evenement plaatsen kost niet veel voor de merkbekendheid die je ervoor in de
plaats krijgt, maar als je zelf een sociaal netwerk opstart, stelt de Commercieel Directeur van Studio 100
zich vragen bij de return on investment (ROI). (Grymonprez, Londerzeel, 25/5/2009)
18
Afbeelding 27:
Koen Cornil
(Plaxo.com)
Koen Cornil is Digitaal Producent bij VRT Jong. Hij is van bij het begin betrokken
bij het concept, de strategie en de productie van KetnetKick. Ik interviewde hem
begin mei in de VRT-gebouwen in Brussel over het spel KetnetKick, dat verder in
dit eindwerk besproken wordt. Een van mijn vragen was ook of KetnetKick, of
Ketnet in het algemeen, bewust gebruik maakt van sociale netwerksites, of van
plan is dit in de toekomst te doen. “Ketnet is een veilig merk: ouders en kinderen
die naar onze zender kijken, op onze site surfen of KetnetKick spelen, weten dat.
Bij Ketnet staat veiligheid voorop. Implementatie van toepassingen van Sociale
Netwerksites kan enkel als dit niet in strijd is met die veiligheid.” Een link vanuit
Netlog of Facebook naar KetnetKick vindt Koen Cornil dus geen goed idee, hoewel
er al veel op Facebook te vinden is over Ketnet. Ik vermoed dat dit, net zoals bij
Studio 100, opnieuw is aangemaakt door fans. (Koen Cornil, Brussel, 05/05/2009 en
e-mail op 2/6/2009)
3.5.2. Eigen visie
Ik herinner me nog mijn eerste keer dat ik op het internet ging: toen moest ik een wachtwoord ingeven
en wachten totdat de verbinding via de telefoon tot stand kwam. Veel was er nog niet te beleven. Ik
speelde ook al op een spelletjessite, Kidcity.be, maar toen was het aanbod van de spellen hel beperkt,
laat staan dat er een community (sociaal netwerk) aan verbonden was (www.kidcity.be, Internet,
3/6/2009). Toen ik klein was, zocht ik altijd de programmagids op via Teletekst. Ik denk dat kinderen
dat nu veel meer doen via de website van de Tv-zender, bijvoorbeeld die van Ketnet.
Naast de informatie en de spellen die Ketnet.be aanbiedt, vind ik het goed dat Ketnet veel videocontent
beschikbaar stelt op hun website. Enerzijds omdat de populariteit van online video de laatste jaren
enorm gestegen is: in november 2007 overtrof het aantal, dat video’s online bekeek, het aantal
gebruikers van e-mail (Nielsen Net View, Internet, 2009) Dit jaar (2009) telde Youtube al 75 milliards
videotransfers door bijna 375 miljoen bezoekers (Schroeder (S.), Internet, 2009). Meer informatie
hieromtrent vindt u in mijn toelatingsdossier om volgend jaar naar Frankrijk te gaan studeren, op
www.issuu.com/sofiedeclercq: “La télévision et l'Internet: convergence sur le média vidéo?”
Anderzijds is het verstandig van een televisiezender om zelf hun video-inhoud te publiceren op hun
website. Op die manier zullen er minder geïnteresseerden in Ketnet-filmpjes surfen naar Youtube,
waarop iedereen video’s kan uploaden die hij zelf gemaakt heeft. Dit leidt tot video’s van slechte
kwaliteit en dikwijls met inhoud die niet ondersteund wordt door de zender. Deze laatste reden waarom
video beter op de eigen website wordt aangeboden, is ook de mening van Tom Grymonprez
(Grymonprez, Londerzeel, 25/5/2009).
Door video en andere multimedia-applicaties te gebruiken op hun website, is Ketnet mee met haar tijd
en speelt de zender in op de nieuwe mediabehoeften van kinderen.
20
Afbeelding 28:
Tech lovers
(Van den Bergh,
Antwerpen, 6/5/2009)
4. Virtuele wereld
Als inleiding op het spel KetnetKick, dat een virtuele 3D-wereld voor kinderen is, zal ik eerst uitleggen wat
“een virtuele wereld” juist inhoudt. Het grote aanbod dat ik vervolgens schets, toont aan dat virtuele
werelden wereldwijd een enorm succes kennen. Tenslotte zijn er een aantal eigenschappen en voorwaarden
waaraan een virtuele wereld moet voldoen volgens kinderen en ouders. Op het einde van dit hoofdstuk zal
ik KetnetKick toetsen aan deze voorwaarden.
4.1. Definitie
Volgens het Communication and Media Research Institute (CAMRI, University of Westminster) is een
virtuele wereld een online ruimte waar je kan rondlopen en waar je een invloed kan hebben op wat er
rondom jou gebeurt. Dankzij het sociale netwerk-aspect kunnen andere gebruikers die op dat moment
online zijn, een meerwaarde bieden aan de spelervaring. Het spel kan niet gespeeld worden zonder
connectie met het internet te hebben. Een CD-rom alleen volstaat dus niet.
(David Gauntlett & Lizzie Jackson, Londen, 22/5/2008)
4.2. Virtuele werelden voor kinderen
Vandaag worden kinderen digitaal opgevoed: ze worden geboren in een wereld waarin mensen met elkaar
verbonden zijn op oneindig veel manieren. Hun digitale levensstijl gaat verder dan alleen maar coole
gadgets. Kinderen zijn “engaged”, betrokken, geëngageerd met digitale media, en leren er zelf hoe het
allemaal werkt. Ze nemen zelf het lot in eigen handen en gaan er heel creatief mee om. (The Digital
Generation Project, Edutopia, Internet, 25/5/2009)
Media en technologie maken meer en meer deel uit van het gezin. 32 % van de ondervraagden speelt samen
met andere gezinsleden videospellen (US, NL, IN, MX, UK) (Maria Rodiguez-Caraballo, Antwerpen,
6/5/2009).
Bij het onderzoek “On Screen Study Kids 6-
11” van Insites Consulting werd gevraagd
welke vorm van multimedia enkel door de
respondent zelf (kinderen van 6-8 jaar en
9-11 jaar)gebruikt wordt in het
huishouden. Opvallend was dat “Gaming”
op de eerste plaats staat met een
gemiddelde van 37 %. De 9- tot 12- jarigen
hebben meer speltoestellen in huis (43%)
dan de 6- tot 8-jarigen (31%) De MP3-
speler is de tweede meest voorkomende
multimediatoepassing (29%). Jongens
antwoorden vooral “Gaming”, terwijl
meisjes liever naar muziek luisteren op hun
MP3-speler.
(e-mail van Joeri Van den Bergh,
27/5/2009)
Toen men vroeg aan kinderen wat ze het vaakst online doen, antwoordde het
merendeel “single player games (online)” (zie begrippenlijst, 5.). Multiplayer
games of virtuele werelden (zie begrippenlijst, 6.) staan maar op nummer vijf
van de frequente online activiteiten van kinderen. ( Joeri Van den Bergh,
Antwerpen, 6/5/2009)
21
Het aantal virtuele werelden groeit razend snel: hoeveel kinderen spelen vandaag met of in een virtuele
wereld? Volgens een schatting speelden in 2004 een miljoen kinderen in virtuele werelden. Vandaag is dat
ongeveer 35 miljoen, alleen al in de westerse landen. “En de trend vertoont nog geen enkele verzadiging op
dit moment”, zegt Jessica Mulligan, een online game professional met meer dan 20 jaar ervaring in de game-
industrie. (Mulligan, Amsterdam, 24/10/2008)
Een onderzoek van Virtual Worlds Management in januari 2009 toonde aan dat er toen wereldwijd meer dan
200 virtuele werelden operationeel of in ontwikkeling waren. De lijst kunt u zien op
www.virtualworldsmanagement.com/2009/youth-01-26-2009.html.
Er is jammer genoeg nog een andere zijde van het verhaal. “Net zoals bij sociale netwerken, heeft de
adverteerdersmarkt de snelheid waarmee virtuele werelden verschenen en gebruikt werden, niet kunnen
volgen ,” zegt eMarketer Senior Analist Debra Aho Williamson op de nieuwssite Virtualworldsnews.com. “De
hype en het uitsterven van Second Life, gecombineerd met de slechte economie, hebben enkele marketeers
sceptisch gemaakt voor virtuele werelden in het algemeen.” (s.n., Virtualworldnews.com, Internet,
21/5/2009) Niettegenstaande de sceptische marketeers, schat Emarketer6 dat 37% van de kinderen tussen
3 en 11 die online bezig zijn, tenminste één keer per maand een virtuele wereld bezoeken. Emarketer schat
dat tegen 2013 dit aantal zal gegroeid zijn tot 54%. (s.n., Virtualworldnews.com, Internet, 21/5/2009)
In de bijlage (6. Wereldwijde evolutie virtuele werelden voor kinderen) vindt u een lijst met een greep uit de
meeste bekende virtuele werelden voor kinderen. De opsomming schetst de grote groei vanaf 1993 tot
vandaag. KetnetKick staat er ook bij in 2004. (CAMRI, 2008, p. 9)
Omdat deze lijsten enkel het wereldwijd gebruik weergeven, heb ik in mijn eigen onderzoek ook gevraagd in
welke virtuele werelden (Vlaamse) kinderen van het 2de tot het 6de leerjaar (106 kinderen) spelen. In het
eerste leerjaar waren de kinderen nog te klein om de vooraf opgestelde lijst in te vullen. Dit betreft niet
enkel computergames waarmee kinderen op het internet in konden spelen tegen hun vrienden, ook virtuele
werelden van Nintento DS en Playstation waren toegelaten. In het totaal (jongens en meisjes samen) spelen
de kinderen het meest met SIMS, gevolgd door de community website Panfu.nl. GTA (misdaadgame voor de
computer) Tribalwars.com en Armorgame.com zijn de populairste spellen/websites bij de jongens. De
community website Gosupermodel.nl is de populairste virtuele wereld bij de meisjes. De populairste
antwoorden zijn hieronder in een grafiek geplaatst. De andere veertien vernoemde virtuele werelden kunt u
vinden in bijlage 9.1. De frequentietabel vindt u in bijlage 9.2.
6 Emarketer is een Amerikaans marktonderzoeksbureau van digitale marketing en media (www.emarketer.com)
22
4.3. Belangrijke waarden en normen
In 2008 werd een onderzoek genaamd “Virtual worlds: an overview and study of BBC Children’s Adventure
Rock” gevoerd in opdracht van BBC voor Adventure Rock. Dat spel is een format dat gebaseerd is op
KetnetKick, waarvoor BBC de licentie heeft gekocht van VRT. Het onderzoek werd uitgevoerd dooor het
“Communication and Media Research Institute” (CAMRI), een departement van de universiteit van
Westminster.
Professor David Gauntlett en researcher Lizzie Jackson werkten hieraan mee en presenteerden de resultaten
op 22 mei 2008 op de “Children in Virtual Worlds Conference” in Londen. (CAMRI, 2008, pp. 1-2)
Uit het onderzoek bleek dat er dertien basisprincipes zijn voor een succesvolle virtuele wereld:
1. De virtuele wereld moet een sociaal aspect bevatten: kinderen willen er vriendjes ontmoeten en chatten
2. Creativiteit is heel belangrijk: men wil een nieuw leven maken, dingen maken
3. Kinderen willen controle hebben over de omgeving waarin ze spelen en ze willen die kunnen
veranderen
4. Die buitenwereld moet bovendien groot zijn om te ontdekken.
5. Via een zichtbare status moeten andere kinderen kunnen zien wat ze aan het doen zijn of hoe ze zich
voelen
6. Kinderen willen steeds weten waar ze zijn in die wereld en hoe ze zich kunnen verplaatsen. Een kaart
kan helpen om zich goed te kunnen oriënteren.
7. Er moet een missie aanwezig zijn zodanig dat men weet wat het doel is en zodanig dat men gemotiveerd
is.
8. Een beetje humor is altijd leuk.
9. Er moet hulp beschikbaar zijn wanneer je het nodig hebt.
10. Kinderen vinden het leuk om een professionele video te zien, óf hun eigen werk, óf dat van andere
kinderen.
11. Een plaats om te leven is onmisbaar in een virtuele wereld: een thuis, hotel of een stad.
12. Winkels waar ze kledij, eten,… kunnen kopen, vinden kinderen tof.
13. Een virtuele wereld is een plaats ver weg van de regels die opgelegd worden door de ouders.
(David Gauntlett & Lizzie Jackson, Londen, 9/5/2009)
In het onderzoek van Adventure Rock hebben kinderen opgesomd wat voor hen belangrijk is in het spel dat
veel gelijkenissen toont met KetnetKick. Dat kwam ongeveer overeen met de vorige lijst, maar ze voegden er
toch nog aan toe dat ze in een virtuele wereld graag een eigen identiteit hebben. Dit kan door bijvoorbeeld je
eigen spelpersonage (of “avatar”, zie begrippenlijst p. 41 , 7.) samen te stellen. (CAMRI, 2008, pp. 21-24)
De eigenschappen die kinderen opsomden waaraan een virtuele wereld in het algemeen moet voldoen, vindt
u in de bijlage (7. Belangrijke eigenschappen van een virtuele wereld voor kinderen) . In mijn eigen visie over
virtuele werelden en KetnetKick, toets ik KetnetKick aan deze eigenschappen. (David Gauntlett & Lizzie
Jackson, Londen, 9/5/2009)
Laten we de virtuele werelden nu eens vanuit een ander perspectief bekijken: vanuit het standpunt van de
ouders. Wat verwachten zij van een virtuele wereld die uitgaat van een televisiezender, zoals Adventure
Rock (de virtuele wereld van BBC) en KetnetKick (de virtuele wereld van Ketnet)?
1. Een virtuele wereld moet een plaats zijn die uiteenlopende “inhouden” doet samensmelten,
bijvoorbeeld verleden en toekomst, werkelijkheid en fantasie,…
2. Daarnaast moet men in een spel iets kunnen leren of zich kunnen onderscheiden van de rest.
3. Er moet een goede interactieve relatie zijn tussen het publiek en de televisiemakers.
4. Het moet aan kinderen de mogelijkheid en de tools geven om zelf dingen te creëren
5. Een virtuele wereld geeft aan een TV-merk een rijkere ervaring
6. Het moet een goede manier zijn om zich te ontspannen
7. ….
(David Gauntlett & Lizzie Jackson, Londen, 9/5/2009)
23
Afbeelding 29:
KetnetKick 2
(Movies-games.be)
4.4. KetnetKick
4.4.1. Intro
Concept
KetnetKick is een multimedia-game voor de computer, waarmee
kinderen van 6 tot 12 jaar in een virtuele 3D-wereld het KetnetKick-
eiland kunnen ontdekken.
“KetnetKick staat voor Ketnet Interactive Community voor Kinderen.
Precies dát wil Ketnet bieden: een virtueel platform om op termijn
een zo groot mogelijke interactieve kindercommunity op te bouwen
rond vier centrale elementen: spelen (video, audio en spel), creëren,
communiceren en informeren.” (VRT, Internet, 2009)
Op het eiland kunnen kinderen rondlopen met hun “avatar” Ket, een
spelpersonage dat je zelf kan vormgeven. (zie begrippenlijst p. 41 ,
7.) Hiervoor moeten ze eerst een eigen Ketprofiel aanmaken. In
KetnetKick kunnen kinderen spellen spelen en werkjes maken in de
creatieve studio’s (bv. Muziekstudio, Tekengaljoen, …). (Cornil,
Brussel, 5/5/2009)
In de lijn van de visie van Ketnet is KetnetKick de “toolbox naar
zelfstandigheid”, waar ontdekken, spelen en creëren centraal staan. In
KetnetKick kunnen kinderen spellen spelen en werkjes maken in de
creatieve studio’s (muziekstudio, tekengaljoen, …). Die kunnen ze opsturen
naar Ketnet zodat ze worden gepubliceerd op de website. de beste werkjes komen op televisie. (Cornil,
Brussel, 5/5/2009)
“KetnetKick is 100% Ketnet, met dezelfde kleuren, dezelfde identiteit (de vertrouwde identiteitsfilmpjes en
-muziekjes) en ook dezelfde wrappers (zie begrippenlijst p. 41, 2.) .”(Persdienst VRT-tv, 2004, p. 4)
Voor een beter beeld van het spel raad ik u aan om de video’s van KetnetKick 1 en 2 te bekijken, die u kunt
u vinden op mijn STEP-website (CD-rom in de bijlage) of op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+tekst .
Technologie en ontwikkeling: de samenwerking met ONE Agency
“KetnetKick is een gezamenlijk project van verschillende diensten binnen de VRT (o.a. het Ketnet-team en
de ICT-afdeling) in samenwerking met diverse externe partners, zoals Larian Studios. Larian Studios is de
grootste spelontwikkelaar van België en ontwierp ook al internationaal succesvolle games (zie
www.larian.com). (Persdienst VRT-tv, 2004, p. 6)
KetnetKick is een virtuele wereld gebaseerd op CGI. (Nachtergaele, Kortrijk, 23/05/2008, p.41). CGI staat
voor Computer Generated Images: een 3D-wereld die door de computer gegenereerd wordt. Het is
eveneens een voorbeeld van een Massive Online Multiplayer Roll Playing Game (MOMRPG)(zie
begrippenlijst p. 41 , 6.): kinderen kunnen het o.a. samen opnemen tegen de Wraptors, de krokodillen die
het Ketnet-eiland in gevaar brengen (andere voorbeelden: zie p. 24) .(Roelandt, Drongen, 26/05/2009)
De registratie van KetnetKick-gebruikers is enkel mogelijk na installatie van KetnetKick aan de hand van de
CD-ROM. Eén creatieve studio, nl. Toyinima (zie p. 20) kan ook op www.ketnetkick.be gedownload worden.
(Cornil, Brussel, 5/5/2009)
24
Afbeelding 31: KetnetKick 1
(Media.giantbomb.com)
Afbeelding 30:
Printscreen van KetnetKick.be (VRT)
De website KetnetKick.be was een
samenwerking van de VRT met ONE Agency,
het interactieve marketingbureau
gespecialiseerd in sociale media, waar ik drie
maanden stage liep. ONE Agency zorgde voor het
concept en een algemeen basisontwerp waarop
VRT verder heeft gewerkt.
(e-mail van Bert Van Wassenhove, 6/5/2009)
Dit was echter niet de enige realisatie van ONE: voor het spel hebben ze in samenwerking met VRT
twee creatieve studio’s conceptueel uitgewerkt, nadat VRT de richting had aangegeven. Ook zorgden ze
voor het design, op basis van een styleguide. Het betreft de Make Over Studio en de Plakboekmachine, die op
pagin 29 worden toegelicht. (e-mail van Bert Van Wassenhove, 6/5/2009).
Een groot succes
De lancering van de eerste versie (KetnetKick1) vond plaats in november 2004. (Cornil, Brussel, 5/5/2009)
Naar schatting plande men om 50.000 exemplaren van KetnetKick1 te verkopen. Er zijn er uiteindelijk
meer dan 70.000 van verkocht, enkel en alleen al in Vlaanderen (s.n., Internet, 2008). Het spel werd
102.000 keer geïnstalleerd en er werden 183.551 spelers mee bereikt (cumulatief). (Cornil, Brussel,
5/5/2009) In december 2007 telde de VRT meer dan 2000 actieve KetnetKick1-spelers per dag. (VRT,
2007, p. 35) In maart 2008 waren er nog 97.480 spelers actief. KetnetKick 1 kende een levensduur van
ongeveer 3 jaar. In november 2008 lag KetnetKick 2, Het mysterieuze eiland in de winkelrekken. (Cornil,
Brussel, 5/5/2009) In dit spel kunnen de spelertjes het eiland ontdekken dat ze in KetnetKick nog niet
konden bereiken (Wikipedia.org, Internet, 25/5/2009). Op 31 december 2008 waren er bijna 25.000
geregistreerde beheerders van KetnetKick 2, goed voor ongeveer 4.500 actieve spelers op topdagen. (VRT,
2008, p.30)
Dat Ketnet de licentie van KetnetKick heeft doorverkocht aan de BBC, toont nog maar eens hoe succesvol
het spel is. In maart 2008 werd in het Verenigd Koninkrijk Adventure Rock gelanceerd, dat volledig
gebaseerd is op KetnetKick. (Cornil, Brussel, 5/5/2009)
VRT heeft met KetnetKick tweemaal de Kids Award gewonnen in de categorie “Game van het jaar”. (e-mail
van Koen Cornil, 1/6/2009)
4.4.2. KetnetKick 1: Red Ketnet en word een Ketnet Ster
KetnetKick 1 was in 2004 een van de eerste virtuele werelden voor kinderen
over de hele wereld. Op een kon je met je avator (eigen personage) in een
kleurrijke 3D-wereld rondlopen en in de creatieve studio’s kon je terecht om
leuke werkjes te maken. Daarnaast was er ook plaats voor veel fun met de mini-
games. (Cornil, Brussel, 5/5/2009). Een filmpje van KetnetKick 1 kunt u
bekijken op mijn STEP-website (op CD-rom in de bijlage) of op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+tekst . U zult meteen merken
dat het er helemaal anders uitziet dan KetnetKick2.
PC2TV
KetnetKick 1 is een spel dat de convergentie van tv naar internet en omgekeerd
uitspeelt. De openbare omroep heeft die wisselwerking de nieuwe naam PC2TV
(computer naar televisie) gegeven (Internet, 2009). Dit betekent een
feedbackloop van creatieve werkjes die door KetnetKickers werden gemaakt,
25
naar TV. Daarnaast was er een dagelijkse redactionele publicatie van werkjes van elk type naar de
KetnetKick website en de 3D wereld.
Elk werkje dat door een speler werd bewaard (in zijn ‘rugzak’), kwam terecht in een database. Na bewaring
kan worden gekozen om de creatie naar Ketnet te verzenden. Deze werkjes werden als ‘verzonden’ bewaard
in de backend en worden automatisch naar de KetnetKick redactie gedownload op dagelijkse basis.
Voorafgaand aan publicatie, werden zij geselecteerd door de KetnetKick redactie. (Cornil, Brussel,
5/5/2009)
Toyinima
KetnetKickers konden (en kunnen nu nog) op Toyinima.be hun eigen fotofilmpjes publiceren, het werk van
anderen bekijken en beoordelen. Met Toyinima bevestigde de VRT zijn voortrekkersrol in de wereld van de
nieuwe media. Verschillende creaties werden getoond in het Ketnet-Plakboek op tv, op Ketnet.be of in de
bioscoop van KetnetKick. Honderden kinderen bezochten elke dag Toyinima.be. In totaal waren er eind
2007 ongeveer 6.500 geregistreerde gebruikers. In 2007 werden er 5.000 videofilmpjes op de site gepost.
(VRT, 2008, p.35). In 2008 werd Toyinima genomineerd voor Prix Italia (VRT, 2009, p. 68)
Uitbreidingen
KetnetKick is een spel dat niet stilstaat. Elk jaar komen er nieuwe applicaties bij, die gratis te downloaden
zijn van de Ketnet-site of in de vorm van een uitbreidingspakket worden toegestuurd via het internet. (VRT,
2007, p. 39) Een greep uit de uitbreidingen van 2005 tot 2007:
- 2005: het Wraptordoolhof, een Samoeraispel, een stripmaker (VRT, 2006, p. 36)
- 2006: de creatieve studio’s Operatie sneeuwbal en Zeepkistenrace. Er kon met de Zeepkistenrace
online geracet worden met meerdere spelers tegelijk. Nieuwe kleding werd toegevoegd in de Kiosk
(kledingwinkel). De muziekclips van Eurosong for Kids konden via KetnetKick bekeken worden. In
totaal werden in 2006 binnen KetnetKick ruim 2 miljoen on-demand-videoclips opgestart.
(VRT, 2007, p. 39)
- 2007: de stripverhaalstudio, waarmee kinderen strips konden maken met de figuren uit W817, En
daarmee Basta! en FC De Kampioenen. De zeepkistenrace kreeg een multiplayer-applicatie (zie
begrippenlijst p. 41, 6.) zodat kinderen veilig met vrienden online kunnen spelen. (VRT, 2008, p. 35)
4.4.3. KetnetKick2: Het mysterieuze eiland
a. Externe drijfveren KetnetKick 2
De laatste tien jaar is er heel wat veranderd wat betreft het multimediagebruik bij kinderen. Naast
offline computergames brengen kinderen ook veel tijd door met online games, spelconsoles zoals
Nintendo DS, Playstation, Wii,… Men kijkt niet meer enkel naar programma’s op televisie en op dvd,
nu surfen kinderen ook naar Youtube om korte filmpjes te bekijken. Er komen dus veel nieuwe
platformen bij die kinderen door elkaar weten te gebruiken. Dit werd ook al eerder vermeld bij het
hoofdstuk over virtuele werelden, waar ik aan de hand van mijn onderzoek de devices opnoemde
waarop kinderen aanwezig zijn. (zie p.17)
Ook het medialandschap in het algemeen is al een tijdje grondig aan het wijzigen. Enerzijds kunnen we
spreken van de convergentie van media. Verschillende media zoals televisie, internet, radio,
dagbladen,… zijn naar elkaar aan het toegroeien (Lombaerts, interview met Bart Becks,
MediaMarketing, 13/2007, p.7) Volgens een onderzoek van Microsft zal Internet televisie inhalen in
2010. (Microsoft , 2009, p. 3) Het internetgebruik blijft jaar na jaar stijgen (omdat het aantal
ontspanningsmogelijkheden van dit medium blijft toenemen. Vooral het online videogebruik kent een
enorm succes dankzij Youtube, Hulu, Joost, Dailymotion, Megavideo, Vimeo,… (Wolfgang, European
Audiovisual Observatory, 2007, p. 130) Vanaf de zomer van 2009 is het dankzij Philips Net tv ook
mogelijk om te surfen van op je televisie. Dit principe heet “Connected TV” (Roelandt, Drongen,
29/5/2009). Kranten worden ook meer en meer online gelezen, waardoor de markt van papieren
26
Afbeelding 32: Ketnet: 360° visie (Cornil, Brussel, 5/5/2009)
dagbladen enorm achteruit gaat (K.H., De Standaard Online, 14/3/2009). Ook radio wordt vaak online
geconsumeerd via de vele podcasts. (Maquoi, Milo, 11/2007, p.6-7)
Anderzijds is er ook een opgang van de divergentie van media. Dit begrip wordt uitvoerig uitgelegd
en becommentarieerd op Crossmedialog.nl, een Nederlandse blog over crossmedia-gebruik. Via het
forum hebben talrijke bloggers uit de mediawereld hun definitie van “divergentie van media” gegeven:
“het samensmelten van diverse media in één applicatie” (Van De Velde, Internet, 2006). “Een
mediakanaal (bv. een krant) verstuurt vanuit één bepaald concept of doel dezelfde doel-content naar
meerdere mediakanalen (bv. papieren krant, internet, ....)” (Luit, Internet, 2006). “Techniek zorgt
ervoor dat meerdere soorten content (o.a. nieuws, informatie, entertainment) in diverse types
(bijvoorbeeld tekst, video, foto, audio) en formaten (mp3, xml, etc.) verstuurd kunnen worden naar tal
van apparaten (= convergentie) en dat sommige apparaten op hun beurt verschillende types en
formaten kunnen ontvangen (= divergentie)”. (Meereboer, Internet, 2006).
Door de opkomst van nieuwe en sociale media (zie p. 13) hebben consumenten, en dus ook kinderen,
meer en meer nood aan sociale interactie via het internet. Dit kan zich enerzijds vertalen in het chatten
via MSN, Facebook of een andere chatbox, of door zich te registreren op een sociale netwerksite zoals
Netlog of Facebook. Anderzijds willen kinderen ook aan elkaar laten zien wat ze kunnen: tekenen,
foto’s maken en bewerken, korte filmpjes en muziek maken, … Dit kan o.a. via de reeds vernoemde
sociale netwerksites. Meer redenen waarom kinderen online zitten, vindt u in de bijlage (5. Motivations
online play)
Maar wat als er nu eens een applicatie of website bestond waarop kinderen aan iederéén kunnen laten
zien wat voor creatief talent ze in huis hebben? En dat anderen kunnen zeggen wat ze hiervan vinden
of die werkjes zelfs doormailen naar andere vriendjes? Misschien kunnen de beste werkjes zelfs op
televisie komen…
In het laatste geval kunnen we spreken over User Generated Content: “UGC is elke vorm van content
(tekst, audio, video, etc.) die de inbreng van mensen bevat.” (Blacquière, Internet, 2007) Deze zelf
geproduceerde inhoud wordt vervolgens gepubliceerd via een mediakanaal (internet, televisie,…).
U voelt me al aankomen: ja, er bestaat een applicatie of meerbepaald een spel dat inspeelt op de zojuist
vermelde evoluties: KetnetKick2. Deze trends inzake media zijn de externe redenen voor VRT waarom
dit spel ontwikkeld werd. (e-mail van Koen Cornil, 1/6/2009)
b. Interne drijfveren KetnetKick 2
We mogen echter niet vergeten dat er ook een
interne stimulans was om KetnetKick te
upgraden. Ketnet ziet er sinds het voorjaar van
2006 helemaal anders uit: een nieuwe styling,
een nieuw logo en nieuwe Ketnet-gezichten. De
zender heeft zich ook opgesplitst in
verschillende doelgroepen (zie p. 6: Ketnet en
Kaatje).
Vandaag is de visie van Ketnet een 360°-visie,
dat goed geïllustreerd wordt door de media
vortal hiernaast. Ketnet is meer dan TV alleen.
KetnetKick staat centraal te midden van diverse
mediatoepassingen.
(Cornil, Brussel, 5/5/2009)
27
Afbeelding 33:
Printscreen uit KetnetKick 2
(Spelenenzoveelmeer.websitemaker.nl)
c. Het verschil met KetnetKick1
Voor een beter beeld van KetnetKick2, kan je op mijn
STEP-website of via
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+tekst
een Youtube-filmpje bekijken. (Anthestudios, Internet,
23/5/2009)
In KetnetKick2, Het mysterieuze eiland werden de
krachtlijnen van KetnetKick 1 behouden. Dit houdt in: de
creatieve studio’s (tekenpaleis, muziekstudio, Toyinima
fotofilmpjes...) en korte games (woordkraker, dammen,
schuifpuzzels, …) die kinderen kunnen ontdekken in
een virtuele 3D-wereld. (s.n., Internet, 2009)
Nieuw aan KetnetKick2 is ten eerste de restyling volgens nieuwe Ketnet huisstijl en logo. Er is ook
meer interactie met de televisieredactie van Ketnet. Een derde nieuwigheid is de interactie met
avatars: naast de avatars die je zelf aanmaakt, zitten er nu ook personages waarmee je zelf mee moet
interageren. (zie begrippenlijst p. 41 , 7.)
KetnetKick 2 is een voorbeeld van een Massive Online Multiplayer Roll Playing Game (MORPG):
dankzij de multiplayer mode kan je online met max vier vriendjes spelen en de Wraptors
(zie p. 24: De eilandbewoners) verslaan. (Roelandt, 28/5/2009). Terwijl je aan het spelen bent, kan je
via KetnetKick chatten met andere KetnetKick-vriendjes die ook online zijn.
Wat ik leuk vind is dat je zelf je Ket (avatar) kan maken: huids- en haarkleur, kledij,… Naarmate je in
het spel vordert en muntjes verzamelt, heb je geld om kledij uit de nieuwste mode te kopen. Dat
kledingaanbod wordt ook vaak vernieuwd.
In KetnetKick2 is met meer creatieve studio’s de mogelijkheid tot user generated content,
vergelijkbaar met Toyinima uit KetnetKick1. Dit betekent dat ook de feedbackloop van Toyinima
gebruikt wordt. Er is rekening gehouden met grote files (bestanden) die massaal beschikbaar gesteld
kunnen worden. De ingezonden creaties bestaan uit mediafiles (foto, geluid,…) in combinatie met een
xml-bestand. (e-mail van Koen Cornil, 1/6/2009)
KetnetKick2 is een volwaardig community platform op het web (cf. Facebook), dat in het verlengde
van de nieuwe 3D-toepassing ligt. Gebruikers kunnen in het spel en op KetnetKick.be hun persoonlijke
profielpagina aanmaken, die verbonden is met die van hun vrienden (“favorieten”). Er is een sterke
link met de 3D wereld, zo kunnen de avatar (jij, je personage in het spel) en vooruitgang in de wereld
bekeken worden. Kinderen kunnen een account aanmaken van op dit portaal, dat tevens geldt als login
voor KetnetKick. (Roelandt, 12/5/2009).
De online ruimte is ook zinvol voor Ketnetters die KetnetKick niet geïnstalleerd hebben. Er zijn niet
alleen standalone studio’s beschikbaar, een aantal van de KetnetKick games is ook speelbaar op het
online platform. Het bewaren van highscores en dergelijke verloopt identiek in beide omgevingen.
d. De eilandbewoners
Als je in KetnetKick2 als Ket op het mysterieuze eiland rondloopt, loop je heel wat vreemde wezens
tegen het lijf. Ook ik heb er kennis mee gemaakt…
De werkers helpen de kinderen met creaties maken in de studio’s. Als ze hun werk niet naar behoren
kunnen uitvoeren, riskeert Ketnet ten onder te gaan. Kinderen kunnen het opnemen tegen de
wraptors (krokodilachtige monsters) die het op Ketnet en de werkers hebben gemunt. Wrobots laten
28
de KetnetKickers lachen met de leukste moppen en helpen in de winkel waar ze nieuwe kledij kunnen
kopen.(KetnetKick2 handleiding, p. 12) De wrappers zijn presentatoren van Ketnet die tips geven
over hoe je KetnetKick moet spelen. Het spreekt voor zich dat de wrappers de eerste dagen nog
heel veel extra tips geven over wat er allemaal te beleven valt in de wereld van KetnetKick.
(Persdienst VRT-tv, 2004, p. 6)
e. Creatieve studio’s : de samenwerking met ONE Agency
Naarmate je vordert in het spel, vind je leuke creatieve studio’s waar je zelf tekeningen, muziek,
filmpjes,… kan maken. ONE Agency heeft twee studio’s conceptueel uitgewerkt. Het betreft de eerste
twee studio’s die hieronder beschreven worden, aan de hand van mijn eigen spelervaring:
Makeover-studio (i.s.m. ONE Agency)
In deze studio kan je je gezicht een nieuwe look geven. Kinderen kunnen foto’s van op hun harde schijf
of van de webcam in het spel uploaden en bijwerken met allerhande objecten. Een kinderversie van
Photoshop, zeg maar. (e-mail van Bert Van Wassenhove, 6/5/2009)
Plakboekmachine (i.s.m. ONE Agency)
Hierbij kunnen kinderen een foto van zichzelf, een leuke gebeurtenis, hun huisdier,… uploaden van
hun computer of via de webcam, in een leuk kader plaatsen en opsturen naar Ketnet. De leukste
creaties komen op televisie. (e-mail van Bert Van Wassenhove, 6/5/2009)
Tekengaljoen
Met tools zoals het potlood, een spuitbus, vaste vormen en sjablonen maak je de mooiste tekeningen.
De leukste inzendingen komen op TV. Je zou deze studio een beetje kunnen vergelijken met Paint van
Microsoft Office.
Muziekstudio
Aan de hand van een aantal standaardritmes en –muziekjes, kan je de leukste liedjes zelf componeren.
Je kunt ook zelf het refrein zingen.
Stripmaker
Nadat je een toffe achtergrond en je favoriete personage (van bv. FC De Kampioenen) gekozen hebt,
plaats je er tekstballonnen bij en laat je jouw strip tot leven komen.
Toyinima
De meeste spectaculaire creatieve studio van KetnetKick is Toyinima. Toyinima is een studio waarbij
kinderen eigen foto’s kunnen uploaden en achter elkaar kunnen plaatsen. Daarnaast is er ook de
mogelijkheid om geluidjes toe te voegen. Als je veel foto’s neemt van een beweging en die vervolgens
achter elkaar plaatst, ontstaat een soort “stopmotion”-filmpje. (Roelandt, Drongen, 26/05/2009)
Videoclipmaker
Hierbij kies je een leuk muziekje, een achtergrond, figuurtjes of personages van Ketnet. Zoals bij
Toyinima ga je hier beeld per beeld tewerk. Na veel plakwerk heb je uiteindelijk een coole videoclip.
Niet zo eenvoudig!
(KetnetKick.be, 23/5/2009)
Voor een beter beeld van de studio’s, kunt u op www.ketnetkick.be per studio in een korte video zien
hoe alles in zijn werk gaat. De creatieve werkjes die ik gemaakt heb, kunt u bekijken op mijn
Ket-profiel: www.ketnet.be/users/sdeclercq.
29
f. KetnetKick.be: een sociaal UGC-portaal
Als werkjes in een creatieve studio van KetnetKick (of een standalone studio) gemaakt worden,
worden ze in eerste instantie lokaal bewaard. Eens de speler vindt dat ze goed genoeg zijn, kunnen ze
worden geüpload naar de Ketprofielpagina op ketnetkick.be. Op dat moment zijn de creaties
zichtbaar voor iedereen die surft naar de website. (Cornil, Brussel, 5/5/2009)
Het profiel dat bij registratie wordt aangemaakt, is het equivalent van de rugzak zoals die in
KetnetKick1 bestond. Nu kan je op www.ketnetkick.be alle persoonlijke informatie van het Ket-profiel,
die de buitenwereld over de speler mag kennen, opvragen.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de verschillende types inzendingen. De eindgebruiker
moet de mogelijkheid hebben zelf trefwoorden (tags) vast te hangen aan zijn ingestuurde werkjes. Als
je nog andere werkjes met hetzelfde trefwoord (bv “Feest”) wilt bekijken, klik je gewoon op het
trefwoord en krijg je alle werkjes in verband met “Feest” te zien.
De KetnetKick-website heeft veel weg van een sociale netwerksite zoals Facebook, Netlog. Als
KetnetKickers hun werkje van op de Ketprofiel pagina naar het portaal (per creatieve studio) hebben
gezonden, is het beschikbaar voor de hele wereld. Bij het versturen van een werkje kan ook worden
gekozen om de creatie met een tekstje naar het e-mailadres (los van het Ketprofiel) van een vriend te
sturen (bijvoorbeeld een verjaardagstekening). Die vriend krijgt dan dat tekstje te zien in zijn mailbox
en een link naar het werkje op het portaal van de creatieve studio (bv. Plakboek).
Op elke inzending kan feedback (“reageer”) en een rating (“stom” of “leuk”) worden gegeven door
andere gebruikers van het webplatform. De content is voor iedereen beschikbaar, maar om feedback
te kunnen geven, moet de gebruiker zijn ingelogd.
Het vriendennetwerk (Favorieten) is essentieel aan het profiel. Het is een vriendenlijst die je
opbouwt door namen van andere spelers in te voeren.. Op de Ketprofielpagina is te zien wie je
vrienden zijn en je kunt er ook nieuwe vrienden toevoegen en/of verwijderen.
Op de Ketprofielpagina’s van je vrienden, kan je op hun prikbord een reactie posten op hun werkjes.
Als je een creatie geupload hebt op de KetnetKick-website, komt hiervan een melding met link op het
prikbord van al jouw favorieten (vrienden). Daarop krijg je ook van de Ketnet-redactie een
welkomstbericht als je net een account hebt aangemaakt. (e-mail van Koen Cornil, 1/6/2009)
g. Game portal: “Speel”
Op het game gedeelte van het webplatform is het mogelijk een aantal flash games en puzzels die ook in
KetnetKick (en Ketnet.be) aanwezig zijn te spelen. Highscores uit de 3D omgeving en uit de game
portal komen in dezelfde database terecht en leveren dus éénzelfde lijst op.
In KetnetKick kunnen knikkers/voorwerpen worden verzameld met het spelen van games. Dit is net
zo op de game portal. Items kunnen dus op beide manieren worden bekomen. Er moet natuurlijk zijn
ingelogd om items te kunnen toevoegen aan je account.
30
4.5. Visie
4.5.1. Experts: Ward van Duffel en Tom Grymonprez
Ward Van Duffel, Country Manager van LEGO Belgium, liep ik
tegen het lijf op de Kids Insights Day (Antwerpen, 06/05/2009).
Omdat Koen Cornil (VRT, Brussel, 05/05/2009) me had verteld
dat LEGO ook een virtuele wereld heeft, namelijk LEGO Universe
(universe.lego.com), stapte ik op meneer Van Duffel af en stelde
hem enkele vragen.
Hij vindt het belangrijk dat LEGO zijn basiscompetentie behoudt:
LEGO zijn blokjes waarmee kinderen creaties vanuit hun
fantasie kunnen bouwen. Dat was niet het geval bij het
futuristische Starwars-spel (starwars.lego.com), een video
game van LEGO dat in 2003 gelanceerd werd (Wikipedia,
Internet, 2009). LEGO Universe, waarvan de release datum
uitgesteld is van midden 2008 tot 2010 (Wikipedia, Internet,
2009), is een multi player game. Als speler in deze revolutionaire
virtuele wereld kan je de fun, de creativiteit en de kwaliteit van
een LEGO product ervaren. (Universe.lego.com, Internet, 2009).
Van Duffel zegt ook dat een dergelijk spel er moet toe bijdragen
dat een kind zo veel mogelijk tijd spendeert aan LEGO en er zo
een fan van wordt. Daarom moeten de LEGO-blokjes en –
mannetjes herkenbaar blijven in het spel. (Van Duffel,
Antwerpen, 6/5/2009)
Afbeelding 34: Lego Star Wars Video Game
(Kmastin.wordpress.com)
Afbeelding 35 : Lego Universe: Pirates!
(Lego.com)
31
Ook Tom Grymonprez had heel wat te vertellen over online games en KetnetKick. “Studio100 heeft net
als Ketnet een website waarop kinderen vele spelletjes kunnen spelen van MegaMindy, Plop,… Deze
spelletjes kan je in zekere zin ‘interactief’ noemen.” Maar hij is er zich van bewust dat UGC (User
Generated Content) niet aan de orde is bij de kerndoelgroep van Studio 100, de 3- tot 8-jarigen. Zij
kunnen amper lezen en schrijven. Studio 100 heeft een programma voor kinderen tot 14 jaar: Het Huis
Anubis. Daar is interactiviteit d.m.v. een sociale netwerk site of UGC relevanter, om het community-
gevoel te vergroten. Studio 100 vertelt immers het verhaal, maar kinderen willen hiermee interageren.
Het internet is daar het ideale medium voor. Op www.nickelodeon.nl/microsites/hethuisanubis heeft
Studio 100 in samenwerking met Nickelodeon een online spel ontwikkeld. Kinderen kunnen er ook hun
eigen creaties maken, maar niet laten publiceren op televisie of internet.
Ik vroeg Tom Grymonprez ook zijn mening over KetnetKick. Hij stond er heel positief tegenover, omdat
Ketnet d.m.v. een breed platform het merk “Ketnet” weggetrokken heeft van televisie. Ze doen dit ook
met events. Hierdoor wordt de merkbeleving veel groter, en het is ook een pluspunt voor de
naambekendheid. Dit alles gebeurt toch nog in een gecontroleerde omgeving, o.a. door te communiceren
met de ouders. Immers, als je kinderen zelf de mogelijkheid geeft om creaties of berichten te laten
posten op een platform of forum, is het heel belangrijk dat alles veilig gebeurt. Dit geeft ook een gevoel
van vertrouwen aan de ouders. Tom Grymonprez is wel van mening dat de wereld die kinderen te zien
krijgen in het spel, altijd gedateerd is. Zo is het programma “Bol en Smik” in februari 2009 gelanceerd op
Ketnet, maar je komt die figuren nooit tegen op het eiland van KetnetKick2. “Het is technisch en
financieel niet mogelijk om ook de spelomgeving up-to-date te houden, en dat is jammer.”, vindt hij. Hij
vraagt zich af wat het businessmodel achter KetnetKick is: is het spel, wat een grote investering was
voor de VRT, wel rendabel genoeg? En daar komt de Commercieel Directeur in hem terug naar boven.
Studio 100 creëert altijd een virtuele wereld rond een programma of tv-figuur, al kan je het eerder een
mentale virtuele wereld noemen. Dit doen ze met hun merchandising, neem nu K3: er bestaat een K3-
tandenborstel, K3-sieraden, K3-poppen, handzeep, … Op die manier wordt elk merk een leefwereld voor
het kind. En dat is een doel dat je als programmamaker met verschillende middelen, bijvoorbeeld met
KetnetKick, kan bereiken. (Tom Grymonprez, Londerzeel, 25/5/2009)
4.5.2. Eigen visie
Toen ik 10-12 jaar was, speelde ik op het pc-game Roller Coaster Tycoon, waarbij ik mijn eigen pretpark
kon bouwen en de bezoekers op de attracties zag zitten. Van virtuele werelden was ik nog niet op de
hoogte, maar dat wil niet zeggen dat het mij niet zou aangesproken hebben. Ik vond het jammer dat je in
Roller Coaster Tycoon niet zelf kon rondlopen en praten tegen de mensen om te vragen wat ze vonden
van mijn nieuwste achtbaan die ik gebouwd hebt. Mocht er toen een spel bestaan hebben als KetnetKick,
dan zou ik er zeker fan van geweest zijn. Tien jaar later heb ik KetnetKick toch nog geïnstalleerd,
grotendeels als informatiebron voor mijn eindwerk, maar stiekem vond ik het toch ook nog wel leuk.
Omdat het spel niet op 21-jarigen gericht is en omdat mijn mening over KetnetKick verschillend zal zijn
met die van de werkelijke doelgroep, heb ik een beroep gedaan op mijn eigen onderzoek. Daarbij vroeg
ik de kinderen die KetnetKick spelen, wat ze “goed” en “stom” vinden aan KetnetKick (Vraag 8 en 9,
vragenlijst zie bijlage 9.1). Omdat slechts 1 op 5 kinderen van het eerste tot het derde leerjaar (26 van
de 130 respondenten) KetnetKick 1 en/of 2 thuis hebben en spelen, zijn hun antwoorden niet
representatief. Ze dienden wel als inspiratiebron ter evaluatie van KetnetKick. Ik turfde op een blad
papier de antwoorden op de open vragen 8 en 9 en toetste die aan mijn eigen spelaanvaring. Ook de
“Belangrijke eigenschappen van een virtuele wereld voor kinderen” (zie bijlage 7.), heb ik in volgende
korte analyse van KetnetKick verwerkt.
32
Er was een groot verschil tussen wat het eerste en tweede leerjaar antwoordde, tegenover de oudere
kinderen. Op de vraag “Wat vind je goed aan KetnetKick 1 en 2?” (Vraag 8), antwoordden de jongste
vooral dat ze het “cool” vinden om salto’s te maken en dat je je eigen mannetje (identiteit) kan creëren.
Zoals in bijlage 7 te zien is, biedt KetnetKick de mogelijkheid tot zelfexpressie (value 7: A tool for self-
expression). De salto’s slaan op de eerst vernoemde waarde (value 1): een wereld waarin men kan
spelen en interactief kan zijn. De oudere kinderen vonden het dan weer leuk dat er opdrachten zijn die
ze moeten volbrengen, wat overeenkomst met de vierde waarde: kinderen willen in een virtuele wereld
verantwoordelijkheden hebben en achter dingen zoeken. Dit laatste is ook aanwezig in KetnetKick,
kinderen moeten namelijk zo veel mogelijk muntjes en schatten verzamelen. De oudere kinderen
vonden het ook leuk om met die munten dingen te kopen en vordering in het spel te maken. Kinderen
vinden het leuk om in de kledingwinkel hun eigen outfit te kopen (cf. value 3: playing with identity,
dressing up). De spelletjes zijn bij alle leeftijden ook vrij populair (cf. value 1).
Wat me vooral interesseerde, is wat kinderen minder leuk (“stom”) vinden aan KetnetKick (Vraag 9).
Hier lagen de antwoorden meer uit elkaar. Het meest vernoemde bij alle leeftijden was dat men het stom
vindt dat je zo snel valt in een ravijn, in het water,… Dit komt doordat de bomen,… te ver van elkaar
staan. Een tweede negatief puntje is dat ze eigenlijk nóg meer willen ontdekken dan het eiland. Naar een
andere wereld gaan die op de kaart staat, lukt niet. Dit laatste komt overeen met de behoefte die
kinderen hebben om nieuwe dingen te ontdekken en zelf een landkaart van de virtuele wereld in hun
hoofd te maken (value 3).
Omdat ik zelf nog geen vriendjes heb die ook KetnetKick spelen en online zitten wanneer ik ermee speel,
heb ik de chatmogelijkheden in KetnetKick nog niet uitgeprobeerd. Daarom vroeg ik aan de kinderen
of ze chatten tijdens dat ze KetnetKick spelen. Bijna de helft van de kinderen doet dat (12 op 26), maar
slechts 5 via het spel zelf. De anderen (vooral 5de en 6de leerjaar) doen dat via MSN (5), Netlog(2) en
Facebook(1) (meerdere antwoorden waren toegestaan). Het is misschien toch niet een dergelijk slecht
idee voor VRT om sociale netwerksites te implementeren in hun strategie, om kinderen van die
websites te lokken naar het KetnetKickspel… Maar veiligheid gaat natuurlijk boven alles. (cf. interview
met Koen Cornil). 7 van de 26 kinderen chatten niet tijdens KetnetKick (dat is saai of mag niet van de
ouders) en twee willen wel chatten, maar er zitten nooit vriendjes online met wie ze dat kunnen doen.
U hebt doorheen de drie hoofdstukken de resultaten gezien van hoeveel kinderen op het internet surfen,
op hoeveel verschillende spellensites ze wel niet spelen en in welke virtuele werelden ze actief zijn. U
zou haast denken dat het merendeel het internet verkiest om spellen op te spelen. Dat bleek echter niet
uit mijn onderzoek: bij de vraag op welke drager/toestel ze het liefst een spelletje spelen
antwoordde drie op vijf (77 van de 129) kinderen dat ze het liefst op een spelconsole zoals Nintendo DS,
Playstation (Pocket), Wii,… spelen. Die voorkeur ligt het hoogst bij de jongens. Op de tweede plaats komt
het internet (online games op websites),
maar dit scoort bij de jongens meer dan
de helft minder dan spelconsoles. Op de
derde plaats komen computerspelletjes
waarvoor je geen internet, en dus enkel
een CD-rom, nodig hebt. Hiervoor zijn
meisjes (7) meer te vinden dan jongens
(4). Ik heb geen significant verband
gevonden tussen de leeftijd van de
kinderen (leerjaar) en hun spelvoorkeur.
Die grafiek vindt u in bijlage 9.1.
De frequentietabellen kunt u raadplegen
in bijlage 9.2.
33
5. Besluit
Nadat ik mijn visie afzonderlijk weergegeven heb over elk thema (televisie, internet en virtuele wereld), denk ik
dat een algemeen besluit mooi zou zijn als slot van mijn eindproject.
Als we kijken naar de huidige positie van de audiovisuele media tegenover het wereldwijde web, is er op
internationaal vlak sprake van convergentie. De twee media groeien meer en meer naar elkaar toe en hiervan
zijn verschillende bewijzen. In mijn eindwerk behandelde ik de convergentie die zich kan voordoen in een
virtuele wereld voor kinderen, als een televisiezender zoals Ketnet zijn inhoud met bijbehorende look & feel
zowel op de buis als online als in een spel (virtuele wereld) aanbiedt. Dat illustreert dat convergentie ook een
fenomeen is bij kinderen, al kunnen we bij volwassenen wel een grotere integratie van offline en online media
waarnemen. Kijk maar naar video’s die via alle mogelijke devices en mediumtypes kunnen geconsumeerd
worden: op televisie (live, on demand, on delay, DVD, …), op internet (downloads, Youtube, Hulu, …) op
smartphones zoals de iPhone, mp4, … Omdat kinderen nog niet zo’n groot media-aanbod benutten of er nog niet
toe in staat zijn, ervaren zij nog niet de convergentie in die mate dat volwassenen dat doen.
Toch worden kinderen meer en meer geconfronteerd met boodschappen die afkomstig zijn van verschillende
online en offline media. Televisie is geleidelijk aan bezig het net te omarmen. Tv-kanalen hebben praktisch
allemaal hun eigen website, en de één integreert zijn offline aanbod al beter dan de ander. Volgens mij kan die
integratie bij allen nog een stuk vergroten, en dan vooral op het vlak van sociale media. De interactiviteit die
momenteel nog niet in grote schaal aanwezig is met digitale televisie, kan gecompenseerd worden door de
consument online interactief te laten zijn met een televisiemerk, bv. via sociale netwerksites . Dat kan in grote
mate bijdragen tot meer betrokkenheid en merkbekendheid. Voor- en nadelen van deze integratie moeten
natuurlijk worden afgewogen en de return on investment moet groot genoeg zijn, maar naar mijn mening
kunnen consumenten maar niet genoeg praten over een (tv-)merk, of dat nu online of offline is.
Ketnet zet met zijn 360°-strategie een stap in de goede richting van de integratie tussen internet en televisie. In
de virtuele wereld KetnetKick worden kinderen online en offline geconfronteerd met het Ketnet-aanbod, en ze
worden er gestimuleerd om ook hun eigen bijdrage te leveren aan dat aanbod (UGC). Het merk Ketnet blijft bij
elke ontmoeting herkenbaar: op televisie, op internet, in KetnetKick, en daarnaast nog op hun evenementen.
Omdat kinderen op zo veel manieren in contact kunnen komen met Ketnet, worden ze echte fans van het merk,
wat het doel is van elke marketeer.
Ook mijn doel als laatstejaarsstudente Communicatiemanagement is bereikt; Ik heb getracht aan te tonen dat
een virtuele wereld een voorbeeld kan zijn van de convergentie tussen televisie en internet, toegespitst op
kinderen. Mijn onderzoek heeft nationale en internationale deskresearch aangevuld, maar natuurlijk kan de
representativiteit nog vergoot worden door bijkomend onderzoek te voeren.
Aan het thema zal nooit een eind komen, ook al noemt dit stapeltje papier “een eindproject”. Het was niet
eenvoudig om op dertig pagina’s grondig in te gaan op de integratie tussen televisie, internet en virtuele
werelden, de drie hoofdstukken die elkaar in evenwicht hielden en waarin heel veel naar elkaar verwezen werd.
Eigenlijk groeiden de drie thema’s in mijn eindwerk ook een beetje symbolisch naar elkaar toe: hoe meer je naar
het einde ging, hoe meer internet en televisie gecombineerd werden.
Hopelijk blijft door mijn eindproject de deur naar de virtuele wereld van convergentie voor u op een kier staan.
Die deur zal nooit helemaal gesloten worden, want het is een wereld die blijft veranderen en waarin steeds
nieuwe dingen te ontdekken vallen.
Een beetje zoals in KetnetKick…
34
Tot slot…
Mocht u geïnteresseerd zijn in wat de toekomst brengt wat betreft de convergentie op vlak van het medium
video, kunt u mijn toelatingsdossier voor Nancy altijd raadplegen op www.issuu.com/sofiedeclercq. Rond dit
thema volg ik ook enkele blogs, waarvan u de interessantste linken kunt vinden op
www.delicous.com/convergentie/video.
Op deze sociale netwerksite staat ook dit eindwerk, dat u daar in pdf-formaat kunt downloaden. Wilt u op de
hoogte blijven van de nieuwste trends op het vlak van het internet- en televisielandschap voor kinderen of het
laatste nieuws volgen over virtuele werelden? Hiervoor kunt u terecht op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds. Op deze website vindt u eveneens alle internetbronnen die ik
in mijn eindproject heb gebruikt.
36
Bijlagen
1. Drijfveren tv-kijken met de ouders
Bijlage bij 2.1. Kijkgedrag van kinderen
Bron: RODRIGUEZ-CARABALLO (M.), presentatie van het onderzoek “International Strategic Insights &
Research for MTV Networks International”, Nickelodeon Kids Insights Day, Antwerpen, Nickelodeon (MTV
Networks), 6/5/2009
2. Favorite TV content
Bijlage bij 2.1 Kijkgedrag van kinderen
Bron: VAN DEN BERGH (J.), Presentatie van het onderzoek van Insites Consulting “On Screens Kids 6-11”,
Nickelodeon Kids Insights Day, Antwerpen, Nickelodeon (MTV Networks), 6/5/2009
37
3. iDTV penetration & succes
Bijlage bij 2.1 Kijkgedrag van kinderen
Bron: VAN DEN BERGH (J.), Presentatie van het onderzoek van Insites Consulting “On Screens Kids 6-11”,
Nickelodeon Kids Insights Day, Antwerpen, Nickelodeon (MTV Networks), 6/5/2009
4. Hoeveel ouders vinden sociale netwerksites en internet onveilig voor hun kinderen?
Bijlage bij 3.1 Surfgedrag van kinderen en bij 4.3 Opkomst sociale media
% Sociale netwerksites onveilig: gemiddelde Europa (UK, DE en NL): (46% + 26% + 35%)/3 = 35,7 %
Bron: RODRIGUEZ-CARABALLO (M.), presentatie van het onderzoek “International Strategic Insights &
Research for MTV Networks International”, Nickelodeon Kids Insights Day, Antwerpen, Nickelodeon (MTV
Networks), 6/5/2009
38
5. Motivations online play
Bijlage bij 3.1: Het surfgedrag van kinderen
Bron: YEE (N.), Motivations of Play in Online Games. Journal of CyberPsychology and Behavior, 2007, 9, p.
772-775, gepresenteerd door NACHTERGAELE (L.), VRT and 3D, Multi-mania, Kortrijk, PIH school,
23/05/2008 (Presentatie online op: http://castfortwo.blogspot.com/2008_05_01_archive.html ,
24/5/2008)
6. Wereldwijde evolutie virtuele werelden voor kinderen
Bijlage bij 4.1: Virtuele werelden voor kinderen
The growth of virtual worlds for children (+production campany)
1993 CitySpace (Zane Vella)
1999 Neopets (Viacom)
2000 Habbo Hotel (Sulake)
2004 Ketnet Kick (Larian)
2005 Virtual Magic Kingdom (Disney)
2005 WebKinz (Ganz)
2007 Club Penguin (Disney)
2007 Nicktropolis (Nickelodeon)
2008 Moshi Monsters (Mindcandy)
2008 Adventure Rock (BBC)
2008 My Tiny Planets (Peppers Ghost)
2009 Lego Universe (Lego)
Bron: GAUNTLETT (D.) & JACKSON (L.), Virtual worlds – Users and producers Case study: Adventure Rock ,
Children in Virtual Worlds Conference, Londen, 22/5/2008 (Verslag online op:
http://www.childreninvirtualworlds.org.uk/pdfs/Gauntlett_and_Jackson_May_2008.pdf, 24/5/2009)
39
7. Belangrijke eigenschappen van een virtuele wereld voor kinderen
Bijlage bij 4.3 Belangrijke waarden en normen en bij 5. Besluit
The value of virtual worlds for children
1. A playful, engaging, interactive alternative to more passive media
2. Becoming a creator and having control over elements of a world
3. Creating mental maps, exploring, and understanding a new world and its systems
(e.g. transport, money)
4. Rehearsing having responsibilities, looking after things
5. Learning social skills
6. Playing with identity, e.g. dressing up
7. A tool for self-expression
8. Computer literacy
…and of course many of these values would translate to 3D or immersive virtual places for adults too.
Bron: GAUNTLETT (D.) & JACKSON (L.), Virtual worlds – Users and producers Case study: Adventure Rock ,
Children in Virtual Worlds Conference, Londen, 22/5/2008 (Verslag online op:
http://www.childreninvirtualworlds.org.uk/pdfs/Gauntlett_and_Jackson_May_2008.pdf, 24/5/2009)
8. Vragenlijst eigen onderzoek
Vragenlijst
Voor kinderen van het 1ste tot 6de leerjaar
Televisie en internet: spelen kinderen in een virtuele wereld van convergentie*?
Ketnet, Ketnet.be en KetnetKick in beeld
(*televisie en internet worden meer en meer door elkaar gebruikt en groeien naar elkaar toe)
Hallo,
Ik ben Sofie De Clercq en 20 jaar. Ik zit in mijn laatste jaar Communicatiemanagement aan de
Arteveldehogeschool in Gent. Ik maak een eindwerk over hoe kinderen spelletjes spelen op televisie en op
internet. Daarnaast leg ik ook uit hoe KetnetKick (een computerspel van Ketnet) werkt. Ik zou je graag een paar
vraagjes stellen over hoe jij speelt op internet en televisie, en ben ook benieuwd naar wat je mening is over
KetnetKick. Je hoeft je naam niet op die papier te schrijven.
Als je een vraag niet begrijpt, vraag dan maar aan mij of je juf of meester wat je moet doen. Als je een vraag niet
kan beantwoorden, sla je die vraag gewoon over. Als er een sterretje (*) bij de vraag staat, betekent dat dat je het
antwoord mag schrappen dat niet juist is. Op de stippellijn (…….) mag je heel mooi je antwoord schrijven of de
zin aanvullen. Heel wel bedankt om volgende vragen in te vullen!
1. Ik ben …… jaar en een o jongen
o meisje
40
2. Ik zit in het ……….. leerjaar
3. Als ik naar een tv-programma kijk, doe ik dat het liefst op Ketnet / Nickelodeon / CBBC/ Andere:
……………………………… * omdat ..………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. Kleur 1 van de volgende bolletjes in en vul aan
o Ik vind het goed dat er op Ketnet geen reclame is want ……………………………………………………….
o Ik vind het jammer dat er op Ketnet geen reclame is want ………………………………………………….
5. Als ik een spelletje speel, dan doe ik dat het liefst op (1 bolletje inkleuren)
o Een spelconsole (Playstation, xBox, Wii, Gameboy,…)
o Internet (op de volgende websites: ……………………………………………………………………………………....)
o Op de computer (PC game op CD-rom, bijvoorbeeld KetnetKick)
o Andere: …………………………………………………………………
6. Ik speel thuis o KetnetKick 1 (CD-rom)
o KetnetKick 2 (CD-rom)
o geen KetnetKick (dan mag je nu al de vragenlijst afgeven aan mij, je juf / meester)
7. Hoe vaak speel jij KetnetKick
- Per dag? Ongeveer ….. uur per dag
- Per week? Ongeveer …… dagen per week, vooral na school / in het weekend *
8. Wat vind je leuk aan
- KetnetKick 1? ………………………………………………………………………………………………………………….
- KetnetKick 2? ………………………………………………………………………………………………………………….
9. Wat vind je stom aan
- KetnetKick 1? ………………………………………………………………………………………………………………….
- KetnetKick 2?………………………………………………………………………………………………………….……….
10. Kleur 1 van de volgende bolletjes in en vul aan
o Als ik KetnetKick speel, chat (praat) ik met andere kinderen via het KetnetKickspel / via MSN/ via een
andere chatbox: …………………………………… *
o Ik chat niet terwijl ik speel op KetnetKick, omdat …………………………………………………………
o Ik zou wel willen chatten, maar er zijn nooit vriendjes op internet wanneer ik aan het spelen ben.
o Geen van vorige antwoorden
Bedankt om deze vragenlijst in te vullen. Je mag nu het blad terug afgeven aan mij, je juf of meester.
43
9.2 Frequentietabellen
Gerapporteerde resultaten
Vraag 5: Ik speel een spelletje het liefst op… Een spelconsoleInternet Computer Andere Non resp
1 ste leerjaar 12 9 2 0 1
2 de leerjaar 16 4 2 0
3de leerjaar 10 5 4 0
4de leerjaar 11 9 1 1
5de leerjaar 17 2 1 1
6de leerjaar 11 9 1 1
SOM 77 38 11 3
Vraag 5: Ik speel een spelletje het liefst op… Een spelconsoleInternet Computer Andere Non resp
jongens 46 17 4 0 1
meisjes 31 19 7 3
SOM 77 36 11 3
Totaal 0,596899
Jongens Meisjes
1 ste leerjaar 12 12
2 de leerjaar 9 13
3de leerjaar 9 10
4de leerjaar 7 15
5de leerjaar 17 4
6de leerjaar 11 11
N= Totaal = 130 65 65
Vraag 3: Favoriete TV-zender
Ketnet 49
Nickelodeon 53
Cartoon Network 5
Andere 23
44
Alle frequentietabellen
Digitale zenders TOTAAL J M
Geslacht j m j m j m j m j m j m
Boomerang 1 1 2 1 5 3 2
Canvas+ 1 2 1 2 2 3 11 7 4
Cmore 1 1 0 1
Discovery Channel 1 2 5 8 8 0
Discovery Science 1 1 2 2 0
Jetix 1 1 2 3 3 10 6 4
Ketnet+ 5 2 3 4 4 5 2 8 1 1 3 38 15 23
Ketnet HD 3 2 1 1 5 4 1 1 4 22 11 11
Prime (alles) 1 1 1 4 1 7 5 4 24 18 6
Prime Kids 1 1 1 1 1 2 4 1 1 13 8 5
Studio 100 7 8 2 8 4 5 1 8 1 1 2 5 52 17 35
Vitaya + 2 1 2 5 4 1
VT4 HD 1 3 2 1 6 4 17 10 7
Een + 1 2 1 1 1 2 5 3 16 10 6
Ooit gemist 2 1 4 1 3 5 16 5 11
Nickelodeon Digitaal 5 3 6 4 4 1 3 1 4 2 3 1 37 25 12
0 0 0
Aantal
antwoorden20 15 16 28 29 14 20 37 35 4 29 30 277 149 128
N 130
5de 6de1ste 2de 3de 4de
24 22 19 22 21 22
Spellen
websitesTOTAAL J M
Geslacht j m j m j m j m j m j m
Spele.nl 3 6 8 8 13 13 5 11 11 78 38 40
leukespelen.be 2 3 1 5 8 1 2 2 24 11 13
1001spelletje.be 4 4 4 1 7 8 9 6 5 48 30 18
speeleiland.nl 3 1 6 2 8 7 5 1 7 4 44 29 15
online soccermanagement 2 10 2 14 12 2
funnygames.be 4 2 3 10 2 21 17 4
miniclip.com 2 4 4 6 1 17 13 4
spelletjes.nl 5 7 4 2 7 11 5 5 4 8 58 25 33
0 0 0
Aantal
antwoorden0 0 12 17 31 16 39 51 42 13 51 32 304 175 129
N 106
5de 6de1ste 2de 3de 4de
22 19 22 21 22
Virtuele werelden TOTAAL J M
Geslacht j m j m j m j m j m j m
Age of methology 1 2 1 4 1 9 8 1
Assassins 1 1 1 2 5 4 1
GTA (alles) 1 2 1 7 7 2 20 17 3
H.A.W.X. 1 1 1 2 5 4 1
Last resort 1 1 1 1 4 3 1
Medal of honour
rising sun 1 5 6 5 1
Panfu.nl 1 2 1 3 4 2 1 3 6 23 10 13
Resistance fall of
man 1 1 1 3 3 0
Runscape 1 1 4 1 5 3 15 10 5
Travian.nl 1 5 4 1 11 11 0
Tribalwars.com 2 4 3 5 3 3 20 14 6
Armorgame.com 2 1 11 4 18 17 1
Gosupermodel.nl 3 4 3 9 19 3 16
SIMS (1-3) 1 2 9 5 5 5 27 15 12
World of War Craft 3 2 6 3 14 11 3
Habbo.nl 2 1 3 2 2 10 5 5
Aragon 2 2 2 0
DigiDier.nl 1 1 2 4 1 3
Save an Alien.com 3 1 4 3 1
Nespets (Nintendo DS) 5 3 5 1 2 6 22 11 11
Aantal antwoorden 0 0 2 3 26 7 29 22 54 10 46 42 241 157 84
N 130
5de 6de1ste 2de 3de 4de
24 22 19 22 21 22
45
1ste leerjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Antw = 1 Antw = 2 Antw = 3 Antw = 4 Antw = 5 non resp
1. Geslacht 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 12 12
2. Leerjaar 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 24
3.a Favoriete zender 2 2 4 2 2 1 2 1 2 4 4 4 1 1 4 2 2 1 1 1 1 1 1 1 11 8 0 5 0
3.b omdat… 1 1 3 1 2 4 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 3 3 4 3 1 3 4 3 14 2 1
4.a Geen reclame=goed/jammer1 2 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 17 4 3
4.b want… 4 1 3 3 3 4 1 1 3 4 1 2 1 1 1 1 1 2 2 2 2 4 9 5 4 4 2
5. Spelletje liefst op 1 1 2 2 2 1 2 1 1 1 2 2 1 1 2 3 2 1 1 1 3 1 2 12 9 2 1
6. Ik speel thuis… 1 1 2 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 8 12
7a. uren KK/dag Niet ingevuld
7b. dagen KK/week (te moeilijk) 0
7c. Vooral… 010. Chat tijdens KK? 4 1 3 4 1 1 1 4 0 17
2de leerjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Antw = 1 Antw = 2 Antw = 3 Antw = 4 Antw = 5 non resp
1. Geslacht 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 9 13
2. Leerjaar 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 0 22
3.a Favoriete zender 2 2 3 1 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 13 8 1
3.b omdat… 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 2 2 2 1 2 2 2 2 1 18 1 2
4.a Geen reclame=goed/jammer 1 1 1 2 1 1 2 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 19 3
4.b want… 1 1 4 5 3 3 5 1 3 3 2 1 3 1 1 1 1 3 3 3 1 3 9 1 9 1 2
5. Spelletje liefst op 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 3 2 2 1 1 3 1 1 1 16 4 2 0
6. Ik speel thuis… 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 3 3 2 0 20
7a. uren KK/dag 3:00 0 21
7b. dagen KK/week 2 0 1 21
7c. Vooral… 0 2210. Chat tijdens KK? 1 1 0 21
3de leerjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Antw = 1 Antw = 2 Antw = 3 Antw = 4 Antw = 5 non resp
1. Geslacht 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 9 10
2. Leerjaar 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 0 0
3.a Favoriete zender 2 1 4 2 4 1 4 1 2 1 2 1 2 2 2 2 5 2 2 5 10 0 5: VTM
3.b omdat… 2 1 2 2 2 2 2 1 2 1 2 2 2 1 3 1 1 2 1 7 11 1 0
4.a Geen reclame=goed/jammer 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 17 2
4.b want… 1 3 3 3 2 3 3 1 3 1 1 3 1 1 1 3 3 1 5 8 1 9 0 1
5. Spelletje liefst op 3 2 1 3 1 1 1 1 1 2 3 1 1 2 2 1 2 3 1 10 5 4 0
6. Ik speel thuis… 2 1 3 2 1 3 3 3 2 1 1 3 3 3 3 3 4 3 9 3
7a. uren KK/dag 1:00 1:00 1:00 0:30 3:00 14
7b. dagen KK/week 1 1 2 1 3 1 4 1 13
7c. Vooral… 1910. Chat tijdens KK? 1 2 4 3 1 2 4 4 2 2 11
4de leerjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Antw = 1 Antw = 2 Antw = 3 Antw = 4 Antw = 5 non resp
1. Geslacht 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 7 15
2. Leerjaar 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 0 0
3.a Favoriete zender 1 1 2 1 2 2 2 1 1 2 1 1 1 1 2 2 1 2 2 1 1 12 9 0
3.b omdat… 2 1 3 1 2 2 2 2 1 2 2 1 2 1 2 2 1 2 2 3 1 2 7 13 2 0
4.a Geen reclame=goed/jammer1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 4 1 1 1 19 2
4.b want… 3 4 3 3 3 2 3 2 1 1 1 1 1 3 3 1 1 1 1 9 2 7 1 0
5. Spelletje liefst op 1 2 1 2 2 1 2 3 1 1 1 1 2 2 1 1 4 1 1 2 2 2 11 9 1 1
6. Ik speel thuis… 3 3 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 3 3 1 3 3 1 4 0 17
7a. uren KK/dag 1:00 0 21
7b. dagen KK/week 2 0 1 21
7c. Vooral… 0 2210. Chat tijdens KK? 2 0 1 21
5de leerjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Antw = 1 Antw = 2 Antw = 3 Antw = 4 Antw = 5 non resp
1. Geslacht 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 17 4
2. Leerjaar 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 0 0
3.a Favoriete zender 5 2 2 1 2 2 2 5 1 5 5 1 4 5 5 2 5 1 2 2 2 4 9 0
5: Jetix,
Discovery
Channel,
2BE, TMF
3.b omdat… 1 1 1 2 2 2 1 2 2 2 1 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 6 15 0 0
4.a Geen reclame=goed/jammer1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 1 19 2
4.b want… 1 3 1 2 3 1 3 1 3 3 3 2 3 3 3 3 5 1 1 3 3 6 2 12 0 1
5. Spelletje liefst op 1 1 1 1 1 4 1 1 1 1 1 1 2 3 1 1 1 1 1 1 2 17 2 1 1
6. Ik speel thuis… 2 1 3 1 3 1 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 1 13 3
7a. uren KK/dag 1:00 0 21
7b. dagen KK/week 1 1 0 20
7c. Vooral… 0 2110. Chat tijdens KK? 2 4 2 3 2 0 3 16
6de leerjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Antw = 1 Antw = 2 Antw = 3 Antw = 4 Antw = 5 non resp
1. Geslacht 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 11 11
2. Leerjaar 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 0 0
3.a Favoriete zender 5 1 2 2 1 2 2 2 5 2 2 5 5 5 2 5 5 1 5 5 2 1 4 9 0
5: Vooral
VTM en
2 BE (2x3),
Prime
3.b omdat… 2 1 2 2 1 3 2 2 2 1 2 2 2 2 2 1 2 2 2 1 5 14 1 0
4.a Geen reclame=goed/jammer 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 22 0
4.b want… 3 3 1 3 1 3 3 3 1 3 1 3 1 2 3 3 3 3 2 3 2 5 3 13 0 0
5. Spelletje liefst op 1 2 1 1 2 1 2 2 1 2 1 1 3 1 1 1 4 2 2 2 2 1 11 9 1 1
6. Ik speel thuis… 2 3 2 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 3 3 3 3 3 3 1 3 17
7a. uren KK/dag 1:00 2:00 1:00 0 19
7b. dagen KK/week 2 1 1 1 3 1 18
7c. Vooral… 0 2210. Chat tijdens KK? 1 4 1 1 1 2 4 1 16
46
Begrippenlijst
1. EPG: Elektronische Programmagids. Met een EPG kan je kiezen wanneer je televisieprogramma’s
(her)bekijkt en kan je ook het tv-aanbod raadplegen. (Van Zeebroeck, Vilvoorde, 08/04/2009)
2. De Ketnetwrappers zorgen er voor de presentatie van de programma’s in de Ketnet-studio. Peter Pype,
Karolien Debecker, Melvin Klooster, Kobe Van Herwegen en Kristien Maes praten de programma's aan
elkaar. Zij worden de Ketnetwrappers genoemd. (Wikipedia.org, Internet, 3/6/2009)
3. Video on Demand (VOD) of aanbod-op-aanvraag: Tv-programma’s die de kijker via zijn digitale ontvanger
opvraagt en bekijkt op het moment dat hij het zelf wenst (VRT, 2009, p.57). Met digitale televisie kan je
tegen betaling “on demand” kijken naar programma’s die nog niet op de analoge televisie zijn uitgezonden
(bv. Cmore van VT4 en iWatch van VTM). Met de EPG (zie begrip 1.), kan je programma’s “in delay”
opvragen, die vroeger al uitgezonden werden. Hiervoor volstaat een digitale videorecorder en hoef je dus
geen settopbox (digitale televisie) van Belgacom of Telenet te hebben. Met digitale televisie kan je echter
ook programma’s “on delay” bekijken (bv. Ooit gemist op Eén) (Roelandt, Drongen, 30/04/2009)
4. Timeshiften laat de kijker toe om te kiezen wanneer hij een bepaald programma bekijkt: vóór de uitzendig
of achteraf. Met de Elektronische Programma Gids (EPG, zie begrip 1.) en de digitale videorecorder kan je
programma’s “on demand” of “in delay” opvragen (zie begrip 3.) (Caudron, Drongen, 02/04/2009)
5. Single player game: een spel waarbij je alleen speelt, niet met of tegen andere spelers die ook online zijn.
Meer uitleg: zie begrippenlijst p. 41 (Kenneth Roelandt, Drongen, 26/05/2009)
6. Multiplayer game: meestal MO(RP)MG: Massive Online (Roll Playing) Multiplayer Game: een spel waarbij
je het opneemt tegen of samen speelt met andere spelers die online zijn (=Massive Online Multiplayer
Game). Als je daarbij ook nog het uitzicht van je eigen avatar kan bepalen of een andere gedaante (bv. een
dier) kan aannemen, kan je spreken van een Roll Playing Game.(Kenneth Roelandt, Drongen, 26/05/2009)
7. Avatar: verwijst naar de digitale verpersoonlijking van een gebruiker in een virtuele wereld, computerspel
of een online community (Glossary, Internet, 30/5/2009). In KetnetKick kan je jouw eigen avatar (Ket)
creëren (kledij, haar, kleur van ogen, huidskleur,…), waarmee je rondloopt op het eiland.
47
Bronnenlijst
Alle internetbronnen van de bronnenlijst kunt u raadplegen op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds
1. Boeken, onderzoeken, jaarverslagen en encyclopedieën of losbladige werken
COMMUNICATION AND MEDIA RESEARCH INSTITUTE, University of Westminster, Overview and Study for
BBC Children’s Adventure Rock, april 2008 , 37 p., online op:
http://www.bbc.co.uk/blogs/knowledgeexchange/westminstertwo.pdf, 22/5/2009
DE CLERCQ (S.), La télévision et l'Internet: convergence sur le média vidéo? Etude de cas: la situation en
Flandre, Belgique, online op : www.issuu.com/sofiedeclercq
MICROSOFT, Europe Logs on: European Internet trends of today and tomorrow, april 2009, 21 pp.
NIELSEN, Net View April 2009: Online Video Continues to Gain Momentum, online op: LARDINOIS (F.),
Persdienst VRT-tv, KetnetKick - persdossier oktober 2004, 2004, 10 p., online op:
www.readwriteweb.com/archives/nielsen.php, 23/04/2009
SCHROEDER (S.), The Web in Numbers: The Rise of Social Media, In: Mashable.com, The Social Media
Guide,17/04/2009, online op: http://mashable.com/2009/04/17/web-in-numbers-social-media/, 17/4/2009
SIGNORELLI (N.) & MORGAN (M.), Cultivation Analysys, London 1990 (geciteerd op het symposium:
“Towards convergence: is there a life after television?”, Alberto Sigismondi, Mediaset, Barcelona,
08/11/2007)
VRT, Jaarverslag 2005, 1ste druk Brussel, Hilde Debackere, 2006, 116 p., online op
www.vrt.be/extra/VRT_jaarverslag2005.pdf , 22/5/2009
VRT, Jaarverslag 2006, 1ste druk Brussel, Diane Waumans, 2007, 136 p. , online op
www.vrt.be/extra/jaarverslag_2006.pdf , 22/5/2009
VRT, Jaarverslag 2007, 1ste druk, Brussel, Diane Waumans, 2008, 120 p. , online op
www.vrt.be/extra/JV07.pdf, 22/5/2009
VRT, Jaarverslag 2008, 1ste druk, Brussel, Diane Waumans, 2009, 120 p., online op:
www.vrt.be/extra/JV8T.pdf, 22/5/2009
VRT, KetnetKick2 Handleiding, 1ste druk, 2008, www.vrt.be/extra/ketnetkick.pdf, 23/5/2009
WOLFGANG C., European Audiovisual Observatory : yearbook 2007 : Volume 1 : television in 36 European
states, 1ère édition, Strasbourg, Observatoire Européen de l'Audiovisuel, 2007, 288 pp.
48
2. Tijdschrift- en krantenartikels, nieuwsbrieven
De volgende internetbron kunt u raadplegen op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+krant
K.H., Heeft de krant nog toekomst? in: De Standaard Online, 14/3/2009, online op:
http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=6127MSP1
LOMBAERTS (B.), Hoe tv, internet en gsm naar elkaar toegroeien, in: Special
Interactive Communication: Video in al zijn vormen, bijlage bij MediaMarketing (13/2007) 123, pp. 7-9
MAQUOI (E.), Kijken & luisteren New Style, Check Point: Dossier Mutimedia, Milo, November 2007,
10 pp.
3. Multimedia (zonder internet)
ANTHESTUDIOS, KetnetKick2, video, 8/11/2008, online op: www.youtube.com/watch?v=MQ_5VYkbLpE ,
23/5/2009
LARIAN STUDIOS & VRT, KetnetKick 2: Het mysterieuze eiland, PC-game, 2008
MARREMANS, KetnetKick Spectaculair, video, 1/12/2007, online op: www.youtube.com/watch?v=-
rrTh39JezE&NR=1, 3/6/2009
4. Interviews
De LinkedIn-profielen kunt u raadplegen op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+linkedin
BAL (MARTIJN), Head of content digital media bij VMMA, geïnterviewd te Drongen, 30/04/2009
(www.linkedin.com/pub/2/200/413)
CAUDRON (JO), CEO van ONE Agency, geïnterviewd te Drongen, 02/04/2009,
(www.linkedin.com/in/jocaudron)
CORNIL (KOEN), Digitaal Producent bij VRT Jong, geïnterviewd te Brussel, 5/5/2009
(www.linkedin.com/in/koencornil)
GRYMONPREZ (TOM), Commercieel Directeur bij Studio 100, geïnterviewd te Londerzeel, 25/5/2009
(www.linkedin.com/pub/tom-grymonprez/1/628/59)
ROELANDT (KENNETH), Experience Consultant bij ONE Agency, geïnterviewd te Drongen, 30/04/2009, te
Vilvoorde, 12/5/2009 en opnieuw te Drongen op 26/5/2009, 28/5/2009 en 29/5/2009
(www.linkedin.com/in/macnax)
VAN DUFFEL (WARD), Country Manager van LEGO Belgium, geïnterviewd te Antwerpen op de Kids Insights
Day 06/05/2009 (www.naymz.com/search/ward/van/duffel/1738801)
VAN ZEEBROECK (OLIVIER), Account Manager Digital Media bij VMMA, geïnterviewd te Vilvoorde,
08/04/2009 (www.linkedin.com/in/oliviervanzeebroeck)
49
5. Elektronische communicatie
Bert Van Wassenhove, [email protected], 6/5/2009, e-mail naar Sofie De Clercq,
Joeri Van den Bergh, [email protected], 27/5/2009 en 2/6/2009, e-mail naar Sofie De Clercq,
Koen Cornil, [email protected], 1/6/2009 en 2/6/2009, e-mail naar Sofie De Clercq,
Tom Grymonprez, GSM, telefoongesprek met laatste vragen, 1/6/2009, 16.45 uur, Sofie De Clercq belde na
afspraak naar Tom Grymonprez
6. Symposiums en presentaties
De volgende internetbronnen kunt u raadplegen op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+symposiumofpresentatie
GAUNTLETT (D.) & JACKSON (L.), Virtual worlds – Users and producers Case study: Adventure Rock , Children
in Virtual Worlds Conference, Londen, 22/5/2008 (Verslag online op:
http://www.childreninvirtualworlds.org.uk/pdfs/Gauntlett_and_Jackson_May_2008.pdf, 24/5/2009)
MULLIGAN (J.), Virtual Worlds: Cultivating Opportunities, Amsterdam, Cinekid Festival, 24/10/2008 (Verslag
online op: http://www3.cinekid.nl/images/upload2/professionalssite/
Report%20Virtual%20Worlds%20-%20Cultivating%20Opportunities.pdf, 22/5/2009)
NACHTERGAELE (L.), VRT and 3D, Multi-mania, Kortrijk, PIH school, 23/05/2008 (Presentatie online op:
http://castfortwo.blogspot.com/2008_05_01_archive.html , 24/5/2008)
RODRIGUEZ-CARABALLO (M.), presentatie van het onderzoek “International Strategic Insights & Research for
MTV Networks International”, Nickelodeon Kids Insights Day, Antwerpen, Nickelodeon (MTV Networks),
6/5/2009
SIGISMONDI (A.), Mediaset, « Towards convergence: is there a life after television? », Barcelona, 08/11/2008,
(Presentatie per mail ontvangen van Sven Lardon, Research Adviseur VRT-studiedienst, 26/03/2009)
VAN DEN BERGH (J.), Presentatie van het onderzoek van Insites Consulting “On Screens Kids 6-11”,
Nickelodeon Kids Insights Day, Antwerpen, Nickelodeon (MTV Networks), 6/5/2009
7. Internetbronnen (incl. blogs en nieuwssites)
Links in de tekst (ook te zien op www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+tekst)
VIRTUAL WORLDS MANAGEMENT, Virtual worlds managements Youth worlds analysis - april 2008,
11/4/2008, online op: http://www.virtualworldsmanagement.com/2008/youthworlds.html, 30/5/2009
DE CLERCQ SOFIE, Sdeclercq, Mijn Ket-profiel van KetnetKick, online op: www.ketnet.be/users/sdeclercq,
21/5/2009
MARREMANS, KetnetKick Spectaculair, video, 1/12/2007, online op: www.youtube.com/watch?v=-
rrTh39JezE&NR=1, 3/6/2009
50
ANTHESTUDIOS, KetnetKick2, video, 8/11/2008, online op: www.youtube.com/watch?v=MQ_5VYkbLpE ,
23/5/2009
LARIAN, www.larian.com, 26/4/2009
VRT, Ketnet.be, www.ketnet.be, april-mei-juni 2009
VRT, Kaatje.be, www.kaatje.be, april-mei-juni 2009
VRT, KetnetKick.be, www.ketnetkick.be, april-mei-juni 2009
KIDCITY.BE, online op www.kidcity.be, 3/6/2009
LEGO UNIVERSE, online op: http://us.universe.lego.com, 24/5/2009
STUDIO 100, www.studio100.be, 30/6/2009
Internetbronnen (ook te zien op www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+internetbronnen)
BARTHOLOMEES (B.), VRT gooit Ketnet-NT overboord, TV-Visie, 29/8/2007, online op: http://www.tv-
visie.be/inhoud/nederland/vrt-gooit-ketnet-nt-overboord_17603/, 25/5/2009
BLACQUIERE (E.), Wat is een business model voor User Generated Content?, In: EdWords.nl
Zoekmachinemarketing Blog, 2/4/2007, online op: http://www.edwords.nl/2007/04/02/business-model-
user-generated-content/ (22/5/2009)
COSMOX, PC-games: Avontuur: KetnetKick2, online op: http://www.cosmox.nl/bestel/ketnetkick-2-
5400646054187, (22/5/2009)
INSITES CONSULTING, http://www.febelmar.be/nl/insites-consulting/memberdetail-28.aspx, 24/5/2009
KABELRADEN.NL, Zenders: VRT Ketnet/Canvas, 24/11/2008, online op:
www.kabelraden.nl/zenders/zi/112/vrt-ketnet_canvas, 23/5/2009
LEGO UNIVERSE MASTER, LEGO Universe launch update, 19/2/2009, online op:
http://us.universe.lego.com/en-us/newsnetwork/Story.aspx?id=101699, 24/5/2009
LEGO UNIVERSE: Game info, http://universe.lego.com/en-us/gameinfo/Default.aspx , 24/5/2009
Programmering van Kaatje, http://kaatjeouders.ketnet.be/tv-gids/programmering/ , 25/5/2009
s.n., Teen, Pre-teen Migration to Virtual Worlds On the Rise, 21/4/2009, online op:
http://www.virtualworldsnews.com/2009/05/teen-preeteen-migration-to-virtual-worlds-on-the-
rise.html#more, 30/5/2009
s.n., About the Digital Generation Project, Edutopia, The George Lucas Educational Foundation, online op:
http://www.edutopia.org/digital-generation, 25/5/2009
s.n., Eén gezin op drie kijkt digitaal, Het Laatste Nieuws, 11/03/2009, online op:
www.smartbusiness.be/news.cfm?id=99582, 25/5/2009
UPC, TV-gids, Dora, online op:
http://tvgids.upc.nl/TV/?country=nl&genre=All×cope=NextSevenDays&channels=All&search=dora,
23/5/2009
VAN DE VELDE (M.), LUIT (P.) en MEEREBOER (T.), Reacties op “Convergentie en divergentie”, In:
Crossmedialog.nl, Het Kruispunt van Media, 17/1/2006, Reacties op resp. 20/1/2006, 17/1/2006 en
18/1/2006, online op:
http://crossmediaforum.web-log.nl/crossmediaforum/2006/01/welkom_in_de_kl.html, (22/5/2009)
51
VRT (persbericht), Najaar Ketnet: NT van Ketnet, TV-Visie , 21/8/2006, online op: http://www.tv-
visie.be/nieuws/belgie/najaar-ketnet-nt-van-ketnet_10402/ , 25/5/2009
VRT KetnetKick , online op:
http://www.vrt.be/vrt_master/over/vrt_overvrt_innovatie_ontwikkeling_knk/index.shtml, 23/5/2009
WAUMANS (D.), Finale stap voor HD-aanbod VRT, 15/1/2009, In: persbericht VRT, online op
http://www.vrt.be/extra/HDa.pdf, 25/5/2009
WIKIPEDIA, CBBC, online op http://nl.wikipedia.org/wiki/CBBC, 23/5/2009
WIKIPEDIA, Ketnet, online op http://nl.wikipedia.org/wiki/Ketnet, 25/5/2009
WIKIPEDIA, Lego Star Wars: The video game,
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lego_Star_Wars:_The_Video_Game, 24/5/2009
WIKIPEDIA, Lego Universe, http://en.wikipedia.org/wiki/Lego_Universe, 24/5/2009
WIKIPEDIA, Studio 100 TV, online op http://nl.wikipedia.org/wiki/Studio_100_TV , 28/05/2009
WIKIPEDIA, Studio 100, online op http://nl.wikipedia.org/wiki/Studio_100, 28/05/2009
8. Illustraties
De volgende internetbronnen kunt u raadplegen op
www.delicious.com/convergentie/virtualworlds+illustraties
1: s.n., Television, online op: http://talkinstuff.wordpress.com/2009/05/16/, 4/6/2009
2: logo purple girl on computer, Tiny Einsteins, online op:
http://www.tinyeinsteins.com/childrens_educational_software.html, 17/6/2009
3: Zwinky, Blog.Shapingyouth.com , online op: http://blog.shapingyouth.org/wp-
content/uploads/2007/05/zwinky.png, 17/6/2009
4: VRT, Ketnet logo’s, online op:
www.vrtnieuws.be/nieuwsnet_master/versie2/nieuws/details/060331KetnetdrieK/index.shtml,
31/3/2006
5: Ketnet + en Ketnet HD, In: Digitale TV Weblog, “Bij welke provider zitten de tv-zenders?”, online op:
http://digitaletv.wordpress.com/category/bij-welke-provider-zitten-de-tv-zenders/, 25/7/2008
6. Ketnet.be, prinstcreen, online op: http://www.ketnet.be, 3/6/2009
7: VRT, KetnetKick 1 en 2, online op:
http://www.vrt.be/vrt_master/over/A_innovatie_ontwikkeling/index.shtml (KetnetKick 1) en op
http://www.larian.com/games.php (KetnetKick 2), 3/6/2009
8: BARB, TV consumption as viewers age, In: Digital Home Project Analysis, 2007, origineel, in verslag van
NACHTERGAELE (L.), VRT and 3D, Multi-mania, Kortrijk, PIH school, 23/05/2008, p.7 (Presentatie online op:
http://castfortwo.blogspot.com/2008_05_01_archive.html , 24/5/2008)
9: VAN DEN BERGH, Joeri Van den Bergh met zijn twee dochters, Vita en Jina, presentatie Kids Insights Day,
Antwerpen, 6/5/2009, origineel
52
10: Kaatje van Ketnet, online op: http://kaatje.ketnet.be/images/download_flashplayer.jpg, 3/6/2009,
origineel
12: VRT, Profiel van de VRT-netten volgens leeftijd in 2008, In: VRT Jaarverlsag 2008, 2009, p. 65
13: VRT, Marktaandelen over 24 uur (in %) (2007-2008), In: VRT Jaarverlsag 2008, 2009, p. 52
14: Olivier Van Zeebroeck, online op: http://nl.netlog.com/oliviervanzeebroeck
15: Kenneth Roelandt, online op: www.linkedin.com/in/macnax
16: SOUND OFF COLUMN, Dora, online op: http://www.soundoffcolumn.com/images/dora.jpg, 3/6/2009
17: VRT STUDIEDIENST, Percentage van kinderen online in België, Youth Online, 2008 (zie Syposiums:
NACHERGAELE) & VAN DEN BERGH, Kids Insights Day, Antwerpen, 6/5/2009
18: VAN DEN BERGH, What are kids doing online?, In: presentatie Kids Insights Day, Antwerpen, 6/5/2009
19: VAN DEN BERGH, Aantal kinderen op sociale netwerksites, In: presentatie Kids Insights Day, Antwerpen,
6/5/2009
20: Ketnet.be, printscreen, online op: http://www.ketnet.be, 3/6/2009
21: Karrewiet.be, printscreen, online op: http://karrewiet.ketnet.be/ketnet/subsites/karrewiet/index.html
22: Ketnet Radio, online op: www.kindermuziek.tv, 3/6/2009
23: Kaatje.be, online op: http://kaatje.ketnet.be/#/startscene, 3/6/2009
24: CIM-METRIWEB/VRT STUDIEDIENST, Gemiddeld dagbereik voor de tv- en nieuws(gerelateerde) sites
(2007-2008), In: VRT Jaarverslag 2008, p. 53, 1ste druk, Brussel, Diane Waumans, 2009, 120 pp., online op:
www.vrt.be/extra/JV8T.pdf, 22/5/2009
25: Tom Grymonprez, online op: www.facebook.com/people/Tom-Grymonprez/1032148625, 3/6/2009
26: Samson & Gert Zomershow, online op:
www.facebook.com/profile.php?id=1436903917&ref=name#/s.php?ref=search&init=q&q=zomershow&sid
=ba634c984e626be70c3911d0ea93caab, 3/6/2009
27: Koen Cornil, online op: www.plaxo.com/directory/profile/8590027203/ebc6f009/Koen/Cornil, 3/6/09
28: VAN DEN BERGH, Tech lovers, In: presentatie Kids Insights Day, Antwerpen, 6/5/2009
29: KetnetKick 2, http://www.movies-games.be/uploads/images/1934.jpg, 28/5/2009
30: VRT, Printscreen van KetnetKick.be, www.ketnetkick.be, 3/6/2009
31: KetnetKick 1, http://media.giantbomb.com/uploads/1/14368/357281-ketnetkick_large.jpg , 28/5/2009
32: CORNIL (KOEN), Ketnet 360° visie, In: Presentatie over KetnetKick, interview te Brussel, 5/5/2009
33: VRT, Printscreen uit KetnetKick 2, online op: http://spelenenzoveelmeer.websitemaker.nl/ketnetkick2,
3/6/2009
34: Lego Star Wars the Video Game, 04/01/2005, online op:
http://kmastin.files.wordpress.com/2008/10/lego-star-wars-the-video-game-20050401035243963.jpg,
24/5/2009
35: Lego Universe: Pirates!, LEGO Universe Master, LEGO Universe launch update, 19/2/2009, online op:
http://us.universe.lego.com/en-us/newsnetwork/Story.aspx?id=101699, 24/5/2009