TBS de Sociologische Structuur

1

TBS De sociologische structuur van onze taal

Taalvarianten, 5 grote categorieën:

Sociaal: groepstalen of sociolecten Geografisch of regionaal: dialecten Individueel: idiolecten ( eigenaardigheid van woordgebruik,

uitspraak…) Contextueel: registers, afhankelijk van de situatie

- Formeel: heden ten dage- Neutraal: tegenwoordig- Informeel: bakkes- Archaïsch: driewerf- Hip: het kostenplaatje

Diachroon of historisch: Oudnederlands( kenmerken: naamvallen, heldere letterklinkers, verdoffing van de heldere eindklanken, uitspraak: weinig diftongering, dubbele ontkenning, woordschikking is vrij), Middel- en Oudnederlands

1. Sociolecten

Sociolinguïstiek: de taalwetenschap die zich met de studie van het

verband tussen taal, cultuur en maatschappij. Ze onderzoekt o.m:

- Hoe mensen talig met elkaar omgaan

- Welke sociale factoren voor taalverschillen of –veranderingen

zorgen

- Hoe diverse groepen tegenover elkaars taalgebruik staan

- Hoe taalnormen ontstaan en wijzigen

- Welke moeilijkheden het taalgebruik van verschillende landen

gevoerd wordt

- Welk taalbeleid in verschillende landen gevoerd wordt

Sociolect: is een variant van de algemene taal die samenhangt met de

sociale groep waartoe iemand behoort, zó dient ze ook om met de andere

leden van die groep te communiceren en dus de buitenstaanders uit te

sluiten. Het opvallendst taalkundig kenmerk is de afwijkende

woordenschat.

Het vakjargon ( jargon): groepstaal die voor oningewijden moeilijk

verstaanbaar is vb.

Angèle-Poumbia GLIGLI6WWa

2

- Informatica: downloaden, gigabyte, virus,…

- Wielrennen: bezemwagen, kopman, gele trui,…

- Geneeskunde:

Patholoog Pijn + beoefenaar Beoefenaar van de ziekteleer

Hypotensie Tekort + spanning Lage bloeddruk

Antibioticum Tegen+ leven Middel dat lichaamsvreemde

aantast

Neuralgie Zenuw + pijn Zenuwpijn

Avitaminose Zonder + leven + ziekte Tekort aan vitaminen

Radiografie Straal + afbeelding Wetenschap die

röntgenstralen gebruikt

Hermatoloog Bloed + specialist Bloedspecialist

Carcinogeen Kanker + verwekkend Kankerverwekkend

Bactericide Doder Bacteriedoder

Homeopaat Gelijk + beoefenaar Kruidendokter

Gastritis Maag + aandoening Maagaandoening

Hypertensie Te sterk + spanning Hoge bloeddruk

Cardiogram Hart + letter Hartvoorstelling

Epidemiologie Leer van Leer van de epidemieën

Allergeen Iets veroorzakend Stof die allergie veroorzaakt

Orthopedie Juist/recht + opvoeding Behandeling van problemen

aan gewrichten en

beenderen

Anesthesie Zonder + gevoel In slaap doen/ verdoven van

pijn

Psychiater Ziel + arts Arts voor/van de geest

Analgeticum Zonder + pijn + middel Pijnstiller

Radioscopie Straal + waarneming

van…

Het waarnemen van

lichaamsdelen dm straling


3

Acupunturist Persoon die een oude Chinese geneeswijze toepast

waarbij zilveren of gouden naalden op heel bepaalde

punten in het lichaam geprikt worden

Artritis Ontsteking in een gewricht, gewrichtsontsteking

Chiropractor (botten)kraker, persoon die een vorm van massage

beoefent ter behandeling van rugklachten en andere

dergelijke kwalen

Dermatoloog Huidarts, specialist in huidziekten

Diabetes Suikerziekte

Geriatrie Geneeskundig specialisme voor behandeling van

ouderdomziekten

Gynaecoloog Vrouwenarts, specialist in medische problemen bij

vrouwen

Hepatitis Leverontsteking, geelzucht

Internist Specialist voor inwendige ziekten

Intoxicatie Vergifting o.a alchol, drugs

Indigestie Slechte, gestoorde spijsvertering door te veel te eten

Leukemie Bloedkanker, ziekte van het bloed waarbij er te veel

witte bloedcellen zijn

Meningitis Hersenvliesontsteking

Metastase Uitzaaiing, overgang van een ziekte uit het ene

lichaamsdeel naar het andere

Dialyse Scheiding van afvalstoffen uit het bloed door middel

van een kunstnier

Oncoloog Specialist in gezwellen (tumoren) de ermee

samenhangende ziekten

Pneumonie Longontsteking

Pediatrie Kindergeneeskunde, leer en behandeling van

kinderziekten

Psychosomatisch Veroorzaakt door psychische factoren, maar

manifesterend als een lichamelijke stoornis of afwijking

Urologie Leer, studie van de urinewegen en de ziekten die

ermee verband houden

Lethargie Ziekelijke slaapzucht

Cariës Tandbederf

Tonsilitis Amandelontsteking


4

Dysartrie Spraakstoornis

Varicella Waterpokken

Faryngitis Keelontsteking

Laryngitis Ontsteking van het strottenhoofd

Fractuur Breuk

Anemie Bloedarmoede

Tendinitis Peesontsteking

Rinitis Ontsteking van de neusslijmviezen

Obesitas Vetzucht

Oedeem Waterzucht

Hemofilie Bloederziekte

Flebitis Aderontsteking

Influenza Griep

Osteoporose Botontkaling

Rubella Rodehond

Somnambulisme Slaapwandelen

Somnolentie Slaperigheid

Migraine Schele hoofdpijn

Myopie Bijziendheid

Hemeralopie Nachtblindheid

Nausea Misselijkheid

- De economie

Bel 20 Index die de kersontwikkeling weergeeft van de

twintig belangrijkste aandelen die op de Brusselse

beurs genoteerd zijn

Dow Jones Industrial Index die de koersevolutie weergeeft van de dertig

belangrijkste aandelen die op de New Yorkse

aandelenbeurs in Wall Street genoteerd zijn

Beleggingsfonds Fonds dat verschillende waardepapieren (aandelen,

obligaties) bezit; de belegger koopt dan een aandeel

in het fonds, waardoor hij met een relatief kleine

som geld zijn beleggingsrisico toch over meerdere

aandelen spreidt

Conjuctuur Toestand van de economie en richting waarin die


5

evolueert

Inflatie Stijging van de kosten van het levensonderhoud,

van de prijzen

Recessie Periode waarin de economische activiteit kleiner

wordt in vergelijking met een voorgaande periode,

waarin de economische groei bijgevolg negatief is

Joint venture Samenwerkingsverband van twee of meer bedrijven

Holding Participatiemaatschappij of

portefeuillemaatschappij, heeft als hoofdactiviteit

het beheer van participaties in andere

venootschappen

Consortium Groep, moeder- en dochterondernemingen wordt

ook gebruikt om de samenwerkingsverband tussen

onafhankelijke bedrijven aan te duiden

RR Ontvangsten en uitgaven over een boekjaar. Geeft

het resultaat weer van de activiteiten van een

ondernemig over dat jaar

Handelsbalans Bevat de waarde van de invoer en de uitvoer naar

het buitenland van goederen over een bepaalde

periode

Consolideren Boekhoudkundig begrip voor het opnemen van de

resultaten van dochterondernemingen in de

rekeningen van de moedermaatschappij

Coupon Strookje gehecht aan een obligatie of ander

waardepapier waarvoor de houder zijn jaarlijkse

vergoeding krijgt

Obligatie Schuldbewijs voor de ontlening van geld op langere

termijn. De bezitter krijgt een jaarlijkse vaste

vergoeding, de interest.

Dividend Deel van de winst dat wordt uitgekeerd aan de

aandeelhouders. Een ander deel kan bijvoorbeeld

gereserveerd worden door verwachte kosten.

Gezondheidsindex Prijsindex waarin geen rekening gehouden is met de

prijsevolutie van tabak, alcohol en benzine; o.b.v

deze index worden de lonen en de huurprijzen

aangepast

Primair saldo Begrotingssaldo zonder interestlasten op de

overheidsschuld


6

Kapitaalverhoging Kapitaalverhoging van een onderneming door

bijkomende aandelen uit te geven

- Het recht

Beroep aantekenen Reageren tegen

Arrest, vonnis Beslissing van het hof

Dura lex, sed lex Streng, maar rechtvaardig

Kort geding Beslissing die snel behandeld is

Betekenen Bekendmaken

Beroepsakte Verzoeksschrift waarmee hoger beroep werd

aangetekend

De appellant Eiser in beroep

Overmacht Geval buiten zijn controle

Verweermiddelen Aangevoerde redenen

Pleiten Uiteenzetten

Concluderen Schriftelijk argumenteren

Confrater Collega

Geïntimeerde Verweerde partij in een geschil in hoger beroep

- Het voetbal

Voetbaljargon Alledaagse taal

Iemand buiten spel

zetten

Zorgen dat de 1ste

aanvaller van de

tegenploeg staat tussen de

keeper en de laatste

verdediger

Iemand uitschakelen

Een gele kaart

krijgen/geven

Een bestraffing voor als je

een fout begaat

Een ernstige waarschuwing

krijgen

Aan de zijlijn staan Aan de kant worden gezet Niet meedoen

De krijtlijnen trekken De markering van de

voetbalterrein

De grenzen van een

discussie bepalen

Natrappen Een tegenstander

opzettelijk nog een trap

geven na een duel

Als iemand in de put zit er

nog een schepje bovenop

doen


7

Het slang: groepstaal met gemeenzame woorden of

uitdrukkingen

Jongerentaal: veel weg van een trendolect omdat ze voortdurend

vernieuwt. Het is vooral een Nederlands verschijnsel met

belangrijke regionale en sociale verschillen. In Vlaanderen heeft

de streektaal nog een grote invloed op het taalgebruik.

Studententaal: is ook een jongerentaal maar

universiteitslevensgebonden

Geslacht of sekse sociolect

- Vervrouwelijking van beroepsnamen door minister Luc Van

den Bossche

- Beroepsnamen

Aalmoezenierster legerpriester

Attachee Diplomatiek ambtenaar

Admirale Leider van een oorlogsvloot

Beiaardiere carillonspeler

Cipiere gevangenbewaarder

Consule vertegenwoordigend

gevolmachtigde v/e land in het

buitenland

Croupière spelleider v/e casino

Emerita gepensioneerd

Hooglerare professor

Impresaria organisator van toneeluitvoeringen,

concerten en

Intendante zakelijk en administratief beheerder

Quaestore of quaestrix penningmeester

Slageres iemand die vlees en vleeswaren in

het klein verkoop

Xenografe Kenner van geschreven vreemde

talen

Zaagster Metaalbewerker

- taalgebruikverschil

Mannen Vrouwen

Woordkeuze - Vloeken

- Hevig

“Schattig”, “snoezig”, “leuk”

Correctheid - Praten netter


8

- richten zich meer

naar de norm

van de

standaardtaal

Manier van converseren - Praten vaker en

langer

- nemen het woord

- onderbreken meer -

bepalen het

gespreksonderwerp

- Bevredigend gesprek

- Vrouwelijk equivalentAdviseur AdviseuseArrestant ArrestanteBelg BelgischeCabaretier CabaretièreChauffeur ChauffeuseColporteur ColporticeControleur ControleuseCurator CuratriceDief DivègeDoctorandus DoctorandaEnquêteur EnquêtriceEvacué Evacuee

Fietster FietssterGids GidseGijzelaar GijzelaarsterHisoticus HistoricaInstructeur InstructriceInvité InviteeJapanner JapanseJubilaris JubilaresseJuwelier JuweliersterKassier CaissièreKiezer KiezresKlerk KlerkeKok KokinKoster KolsterinMasseur MasseusePadvinder PadvindsterPassagier PassagiersterPortuguees PortugueseProgrammeur Programmeuse


9

Protégé ProtegeeSchilder SchilderesSchuldeiser SchuldeisteresSkiër SkiesterStudent StudenteTypist TypisteVoogd VoogdesWerkman WerkvrouwZiekenoppasser ziekenoppasster


TBS de Sociologische Structuur

Documents

Transcript of TBS de Sociologische Structuur