Tarief Berekenen Zonder Omslag

Inhoudsopgave

pagina

1. Voorwoord 22. Inleiding 33. Tariefbepaling: andere zelfstandigen navolgen of zelf berekenen? 44. Tarief bepalen in zes stappen 55. Stap 1 - Welk soort tarief? Op basis van tijd of stuk? 76. Stap 2 - Het basisinkomen: wat wil ik minimaal verdienen? 97. Stap 3 - Kosten: hoe hoog zijn de bedrijfskosten? 118. Stap 4 - Persoonlijke verzekeringen: wat ben ik kwijt aan premies? 139. Stap 5 - De beschikbare tijd: hoeveel kan ik leveren? 15

10. Stap 6 - Stel het standaardtarief vast 1711. Tariefdifferentiatie: redenen om af te wijken van het standaarduurtarief 1912. En verder: 21

A. Vragen rond de btw 21B. Starters: hoe het tarief voor het eerste jaar te bepalen? 21C. Wie bepaalt het tarief? Niet de opdrachtgever! 21D. Concurreren op prijs? 22E. Aannemen of nacalculeren? 22F. Voorkom onduidelijkheid: zet afspraken helder op papier 23G. Algemene leveringsvoorwaarden 23H. Noodzaak van een goede administratie 23I. Spanning: hoeveel ben ik waard en wat wil ik minimaal verdienen? 24J. Inflatie 24

Auteur en copyright: drs. M.S.T. van VreeswijkFotografie: M. de MunkGrafische productie: Tailormade, BurenKostprijs van deze uitgave: t 12,50.Deze brochure is een uitgave van FNV Pers ten behoeve van FNV Zelfstandige Bondgenoten.

Hoewel bij deze uitgave is gestreefd naar de uiterste zorgvuldigheid, is het mogelijk dat de tekst en de berekeningen (rekenen druk)fouten en/of onvolledigheden bevatten. Auteur en FNV Zelfstandige Bondgenoten aanvaarden hiervoor geen aansprakelijkheid.

Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van FNV Zelfstandige Bondgenoten en de auteur niets uit deze uitgave worden verveelvoudigden/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, hetgeenook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking.

Bezoek de website van FNV Zelfstandige Bondgenoten en blijf goed geïnformeerd:www.fnv.nl/zelfstandigen.

Tarief berekenen, hoe doe je dat?

FNV Zelfstandige Bondgenoten 1

1. VoorwoordFNV Zelfstandige Bondgenoten behartigt de belangen van zelfstandigen zonder personeel.Onze vereniging zet zich in om het ondernemen zonder personeel zo prettig en winstgevendmogelijk te maken.

Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Zelfstandigen zonder personeel zijn mensen die zelf hun zaken willen regelen. Daarbij hebben ze behoefte aan goede en betrouwbare informatie.FNV Zelfstandige Bondgenoten wil aan die behoefte voldoen. Iedere zelfstandige zal bijvoor-beeld zelf aan de hand van zijn behoefte en zijn positie in de markt een tarief moeten vast-stellen. Uit onze dagelijkse praktijk weten wij dat velen worstelen met de vraag: ben ik niet te goedkoop of ben ik juist niet te duur? En: is mijn tarief zakelijk gezien wel verantwoord?

Deze brochure wil starters en zelfstandigen zonder personeel gereedschap aanbieden om verantwoord en zakelijk hun tarief te (her)berekenen. Deze brochure en het rekenblad biedenveel praktische hulp en tips.

Wij wensen de lezer veel succes met het bepalen van zijn tarief en het zaken doen.

Marjan van Noort Directeur FNV Zelfstandige Bondgenoten


FNV Zelfstandige Bondgenoten2

2. Inleiding Waarom deze brochure?Elk jaar kiest een groot aantal mensen ervoor om als zelfstandige zonder personeel door hetleven te gaan. Zij willen als eigen baas in hun inkomen voorzien. Een van de vragen waar eenbeginnende zelfstandige tegenaan loopt, is: welk tarief moet ik hanteren? Velen, zo blijkt uit degesprekken, vinden het lastig om hier een antwoord op te geven. Ze denken al snel dat ze methun tarief te hoog zitten of ze laten zich leiden door wat de opdrachtgever ervoor over heeft. Dat resulteert in negen van de tien gevallen in een te laag, zo niet veel te laag tarief. Veelopdrachtgevers willen nu eenmaal voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Anderen hebben,zonder kwade bedoelingen, geen flauw idee welk tarief iemand moet hanteren om een redelijkinkomen te verwerven. Om in de onderhandelingen goed beslagen ten ijs te komen, zal een zelf-standige moeten weten tegen welk tarief hij wil werken en op welke gronden hij dat doet. Uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat hij een boterham verdient waarmee hij tevreden is.

Geen pasklare formuleDeze brochure van FNV Zelfstandige Bondgenoten is bedoeld voor de zelfstandige die ‘op zoek’is naar zijn tarief en daarbij graag wat handreikingen krijgt. De uitgave geeft echter geen pas-klare formule om tot ‘het’ tarief voor elke zelfstandige in Nederland te komen. Daarvoor zijn de verschillen tussen de zelfstandigen en de producten en diensten die zij aanbieden, te groot.Maar met wat rekenwerk, inventiviteit, handelsgeest en inzicht in de eigen situatie moetiemand toch in staat zijn een voor hem redelijk tarief vast te stellen. Zeker met behulp van het bij deze brochure geleverde rekenblad.

Een zelfstandige zal merken dat - ondanks het stappenplan en het rekenblad - het uitrekenenvan het tarief een hele klus is. Bedenk daarbij dat het een eenmalige grote investering is. Daarna kunnen voor jaren de vruchten geplukt worden. Misschien dat er alleen af en toe wat onderhoud nodig is, bijvoorbeeld als de kosten stijgen of wettelijke regels veranderen.

DienstverlenersOverigens richt deze brochure zich met name op zelfstandigen die, bij wijze van dienstverle-ning, arbeid verrichten voor opdrachtgevers. Zelfstandigen zonder personeel in de groot- ofdetailhandel vallen daarom buiten de doelgroep van deze brochure.

Voltijds ondernemer voor de fiscusBovendien gaat deze brochure ervan uit dat de zelfstandige voor de belastingdienst daad-werkelijk ondernemer is en dat hij dat voltijds is (dus meer dan 1225 uur per jaar). Voor deeltijdondernemers is het aanbevelenswaardig om desondanks uit te gaan van een situatie van voltijds-ondernemerschap.

Elk jaar wijzigen met name de fiscale tarieven. Daarom staan deze in een aparte bijlage vermeld, die elk jaar geactualiseerd wordt. In deze bijlage zijn ook andere belangrijke veranderingen opgenomen.



3. Tariefbepaling: andere zelfstandigen navolgenof zelf berekenen?

Feitelijk zijn er twee manieren om een tarief te bepalen. De ene is: kijk goed om u heen en stelvast wat collega-zelfstandigen vragen. Dat tarief neemt u gewoon over. De andere is: reken-machine pakken of spreadsheet starten en zelf aan het rekenen slaan. Beide methoden heb-ben hun voor- en nadelen.

Wat doen anderen? Veel zelfstandigen kijken voor het vaststellen van hun eigen tarief goed om zich heen. Wat vra-gen anderen die hetzelfde werk doen of dezelfde dienst leveren? Vervolgens nemen ze dat tariefover en zijn daarmee klaar en tevreden. Dit is zonder meer de makkelijkste en snelste methodeen in veel gevallen zal dat tot een - schijnbaar - bevredigend resultaat leiden. Deze marktvolgen-de tariefstelling heeft echter nadelen. Zo blijkt in verschillende branches niet de aanbieder vandienst of product de prijs te bepalen maar de vrager. Van marktwerking is dan natuurlijk geensprake! De vragende partij dicteert immers de prijs (zie paragraaf 12: Wie bepaalt het tarief?Niet de opdrachtgever!). Daarnaast houdt een marktvolgend tarief geen rekening met de indivi-duele omstandigheden van een zelfstandige. Vanwege unieke kennis of vaardigheden kan somseen hoger tarief gerechtvaardigd zijn. Anderzijds, is iemand net voor zichzelf begonnen en kanhij nog niet bogen of veel ervaring, dan kan een lager tarief redelijk zijn.

Zelf doen: tarief berekenenEen andere optie is het zelf berekenen van een tarief. Sommige zelfstandigen leveren zo’n uniekproduct of bijzondere dienst dat tariefvergelijking niet mogelijk is. Collega-concurrenten hebbenze immers niet? De enige mogelijkheid is dan zelf het tarief te berekenen. Niet alleen zij, maarelke zelfstandige kan hiermee zijn voordeel doen. Nadeel is dat dit heel wat rekenwerk vraagt.Dit wordt overigens voor een deel uit handen genomen door het bijgeleverde rekenblad. Voorwie er even voor wil gaan zitten, is dit echter wel de moeite waard. Het geeft namelijk veelfinancieel inzicht. Dat komt een ondernemer altijd goed van pas. Ook in prijsonderhandelingenzal hij sterker staan, omdat hij weet binnen welke marges hij zich kan bewegen. Deze laatstebenadering - het berekenen van een eigen tarief - staat centraal in deze brochure.

CombinatieOverigens is een combinatie van beide methoden ook mogelijk. Eerst uitrekenen wat het tariefzou moeten zijn om dat vervolgens te vergelijken met het gangbare tarief in de branche. Zit datboven het eigen berekende tarief dan kunt u zich conformeren aan de marktprijs. In het anderegeval weet u dat deze tarieven te laag zijn en dat kan een eye-opener zijn. Hanteer in dat gevalhet eigen tarief.



4. Tarief bepalen in zes stappenAls een zelfstandige een tarief voor zijn activiteiten wil berekenen, dan zal hij een aantal stap-pen moeten zetten. Die vormen in deze brochure de methode om een tarief vast te stellen. In de volgende paragrafen zullen de afzonderlijke stappen in detail besproken worden. De stappen 2 tot en met 6 komen terug in het bij deze brochure behorende werkblad.

Stap 1: Welk soort tarief?De eerste is: op welke manier en in welke eenheden wil ik mijn tarief berekenen? Dat kan bijvoorbeeld vastgesteld worden per uur, per vierkante meter, per reparatie, per opdracht ofandere eenheid. Globaal kan een tarief gebaseerd zijn op de bestede tijd (tijdstarief) of het aantal geleverde eenheden (stuktarief).

Stap 2: Wat wil ik minimaal verdienen?De tweede stap is het vaststellen van het gewenste basisinkomen. Met welk vrij ter consump-tie aan te wenden inkomen is de zelfstandige tevreden?

Stap 3: Hoe hoog zijn de bedrijfskosten?Stap drie is het bepalen van alle kosten die een zelfstandige voor zijn onderneming maakt.Daaronder vallen de kosten voor huisvesting, afschrijving van apparatuur, opleiding, auto, rente van leningen, administratie, bedrijfsverzekeringen en alle overige kosten.

Stap 4: Wat ben ik kwijt aan premies?Een zelfstandige zal ook nog premies moeten voldoen voor verzekeringen die zijn inkomensvoor-zieningen veilig stellen. Denk daarbij aan een aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekering enpensioenvoorzieningen. De overheid gaat ervan uit dat hij dat zelf regelt. Ook deze kosten moe-ten in het tarief verwerkt worden.

Stap 5: Hoeveel kan ik leveren?De volgende stap is het vaststellen van het aantal uren of eenheden dat een ondernemer opjaarbasis denkt te leveren. Het tarief is mede afhankelijk van dit aantal.

Stap 6: Bepaal het standaardtariefHet tarief kan dan ten slotte bepaald worden door - in principe - het gewenste basisinkomen,de kosten en de premies bij elkaar op te tellen. Dit bedrag deel je dan door het aantal op jaar-basis te leveren uren of andere eenheden. De uitkomst hiervan is het tarief dat als standaardvoor een zelfstandige kan gelden, het zogenaamde standaardtarief.



1 2 3 4 5 6

Rekenblad op cd-romMet behulp van een rekenblad (meegeleverd op de bij deze brochure behorende cd-rom) kaneen zelfstandige zonder veel rekenwerk zijn tarief vaststellen.

Mochten zich problemen voordoen bij het gebruik van het rekenblad, dan verneemt FNV Zelf-standige Bondgenoten dat graag. Stuur in dat geval een email naar [email protected] een duidelijke omschrijving van het probleem.



5. Stap 1 Welk soort tarief? Op basis van tijd of stuk?

Op de een of andere manier zal een zelfstandige zijn verleende diensten of geleverde productenin rekening moeten brengen bij een opdrachtgever. De omzet kan hij uitdrukken in eenhedenvan tijd of stuks of een combinatie daarvan. Fotografen kunnen per geleverde foto betaald wor-den, stoffeerders per gelegde strekkende meter, interim-managers per dagdeel, opleiders peruur, reparateurs per reparatie, eigen rijders per kilometer en kappers per behandeling.

Gebruiken en voorkeurenDe keuze om het tarief uit te drukken in eenheden van tijd of stuks zal afhangen van de gebrui-ken in de branche en de voorkeuren van een zelfstandige. Een stuktarief is relatief eenvoudigomdat het - vaak bewerkelijke - bijhouden van een urenadministratie niet nodig is. Maar nietalle door zelfstandigen verrichte werkzaamheden lenen zich voor een stuktarief. Voor een interim-manager is nu eenmaal geen eenheid product te bepalen; alleen de tijd die hij aan zijn opdracht besteedt, biedt een handvat om een tarief vast te stellen.

Toch is de keus niet zo zwart-wit als het lijkt. Veelal gaat achter een stuktarief ook een tijds-berekening schuil. Een reparateur die gemiddeld vier reparaties per uur doet tegen een prijsvan t 11,50, komt ook op een uurtarief uit van t 46,-. Een stuktarief is goed bruikbaar als de bestede arbeid per eenheid stuk gemiddeld genomen gelijk is. Anders blijft het voor een zelfstandige altijd onzeker of dat wat hij verdient in redelijke relatie staat tot de tijd die hij kwijtis aan een opdracht. Het is daarom aan te bevelen om in eerste instantie het tarief te bereke-nen op basis van tijd en dit daarna om te rekenen tot een tarief uitgedrukt in stuks. Immers,het maximaal aantal te leveren stuks is afhankelijk van de tijd die beschikbaar is voor opdracht-gevers, zoals bij stap vijf duidelijk zal worden.



CombinatieOok kan een zelfstandige beide methoden hanteren. Voor complexe opdrachten, waar de hoe-veelheid te besteden tijd een onzekere factor is, een tijdstarief en bij voorspelbare standaard-opdrachten een stuktarief.

Stap 1 concreet:Bepaal hoe u het tarief wilt vaststellen: in eenheden van tijd of stuks. Ga bij de rest van de tariefberekening voorlopig uit van tijd als rekeneenheid om het tarief te bepalen.



6. Stap 2 Het basisinkomen: wat wil ik minimaal verdienen?

Belangrijke vraag bij deze tariefberekening is: met welk vrij te besteden inkomen ben ik tevre-den? Dit is namelijk het bedrag dat een zelfstandige op jaarbasis minimaal over zal moetenhouden uit zijn omzet, na aftrek van alle bedrijfskosten, belastingen en premie-uitgaven aanarbeidsongeschiktheidsverzekeringen en oudedagsvoorzieningen. Het inkomen dat minimaaloverblijft ter consumptie wordt in de berekening van deze brochure het basisinkomengenoemd. In de praktijk zal het bedrag dat voor consumptie overblijft overigens hoger zijn dande berekening doet vermoeden (zie aandachtspunten verderop in deze paragraaf: Inkomenvoor consumptie valt hoger uit). Vandaar dat het hier om het minimaal gewenste inkomen voor consumptie gaat.

LoonoriëntatieOriëntatie op de werknemerssalarissen biedt houvast om de reële hoogte van het gewensteinkomen te bepalen. Voordeel van deze benadering is dat over het niveau van de werknemers-lonen een zekere maatschappelijke consensus bestaat. Veel zelfstandigen hebben ooit in loon-dienst gewerkt. Vooral zij die dit nog recent deden, zullen weten wat zij ‘waard’ zijn in loondienst.Een ander voordeel is dat oriëntatie op de cao-lonen de kans verkleint dat een zelfstandige te‘duur’ of juist te ‘goedkoop’ wordt, omdat hij zich spiegelt aan de waarde die de maatschappijaan arbeid toekent.



Basisinkomen zelf bepalenNiet elke zelfstandige kan zich spiegelen aan de salarissen van werknemers, omdat hij nu een-maal geen gelijken heeft in loondienst. In dat geval zal hij voor zichzelf moeten bepalen wat zijngewenste basisinkomen is. Ook kunnen er persoonlijke overwegingen zijn om zich niet te oriën-teren op de lonen van werknemers. Vaak is dat juist de vrijheid waar een zelfstandige voorkiest. Bewust kan hij zich hoger inschalen omdat hij vindt dat zijn ‘product’ meer waard is danvolgens de cao het geval is. Anderen kiezen voor een bepaalde manier van werken, gebaseerdop individuele waarden en normen, en nemen daarbij een lager inkomen voor lief.

Stap 2 concreet:Bepaal het basisinkomen: Een cao-loon dient als referentie: neem het bedrag van de jaar-opgave van de laatste werkgever of ga na wat iemand met een gelijkwaardig beroep in loon-dienst bruto zou verdienen. Trek van dit bedrag de inkomsten- cq loonbelasting en premievolksverzekeringen af. Dit bedrag is het basisinkomen.

Zonder referentie aan cao-lonen: bepaal op jaarbasis welk bedrag beschikbaar moet zijn voorconsumptie. Dit is het basisinkomen.

Vul het basisinkomen op het werkblad bij stap 2 in.

Aandachtspunten

• Privé-administratieZeker voor zelfstandigen die het basisinkomen zelf moeten bepalen omdat ze zich niet kunnenspiegelen aan werknemerssalarissen, is inzicht in de financiële privé-situatie onontbeerlijk. Hetbasisinkomen zal immers genoeg moeten zijn om alle lopende uitgaven te bekostigen? Daaromis het aanbevelenswaardig om naast een zakelijke administratie er ook een privé-administratieop na te houden. Overigens kunnen alle zelfstandigen hier hun voordeel mee doen.

• Inkomen voor consumptie valt hoger uitHet basisinkomen fungeert alleen als rekenbasis. In de praktijk zal een zelfstandige na afdrachtvan de inkomstenbelasting meer over houden. Dit komt mede door verschillende persoonlijkeaftrekposten.

Ook het effect van de zelfstandigenaftrek en andere ondernemersfaciliteiten, zoals de investe-ringsaftrek, is niet meegenomen in de tariefberekening. Dit zijn stimuleringspremies van deoverheid voor ondernemers. Steek dit voordeel daarom zelf in je zak en bereken dit niet dooraan de opdrachtgever!

Voorts mag een zelfstandige de premies voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering aftrekken.Dat levert ook een besparing op.



7. Stap 3 Kosten: hoe hoog zijn de bedrijfskosten?

De bedrijfsvoering van een zelfstandige brengt kosten met zich mee. Die moeten eerst betaaldworden uit de omzet voordat er inkomen overblijft.

In feite gaat het dus om alle kosten die als zakelijk bestempeld kunnen worden en die op deverlies- en winstrekening van de onderneming terug te vinden zijn. Die kunnen daar zo vanafgelezen worden. Gebruik dit kostenoverzicht voor de tariefberekening.

Vast en variabelNiet alle kosten hoeven per se in het uurtarief terecht te komen. Een zelfstandige kan ervoorkiezen om de kosten uit te splitsen in vaste en variabele kosten. De eerste neemt hij mee inzijn tarief, de tweede brengt hij apart in rekening. Bij de vaste kosten gaat het om kosten die onafhankelijk zijn van het gebruik van het middel.Deze kosten zijn er altijd voor de ondernemer, ongeacht of hij het middel veel of weiniggebruikt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de afschrijving van de auto of het telefoonabonnement.De variabele kosten zijn wel afhankelijk van het gebruik van het middel. Naarmate het middelmeer gebruikt wordt, stijgen de kosten. Denk hierbij aan de benzinekosten of de gespreks-kosten voor de telefoon. Deze kunnen eventueel apart in rekening gebracht worden, omdat ze aanwijsbaar terug te voeren zijn op een uitgevoerde opdracht. Ze komen dan niet in hettarief terug, hetgeen wel met de vaste kosten het geval is. In het geval van de auto van dezaak kan de afschrijving in het standaarduurtarief meegenomen worden en de benzine en overige variabele kosten via een kilometertarief apart op de rekening gezet worden.



Stap 3 concreet:Tel alle kosten voor de onderneming bij elkaar op en splits ze eventueel uit in variabele en vastekosten. Neem in dat geval alleen de vaste kosten mee in de berekening. Vul dit bedrag bij stap3 van het rekenblad in.

Aandachtspunten

• Wat te doen met de bijtelling voor de auto-op-de-zaakAls de auto op de balans van de onderneming staat, krijgt de zelfstandige met een bijtelling temaken voor de gereden privé-kilometers. Alle kosten van de auto-op-de-zaak komen voor reke-ning van de onderneming en zonder bijtelling zou de ondernemer belastingvoordeel genieten op privé-uitgaven, aldus de fiscus. Om dit te compenseren hanteert die daarom de bijtelling.

Wat zijn hiervan de gevolgen voor deze tariefberekening? Volgens de fiscus zit in de post auto-kosten een deel dat niet zakelijk is. Het gaat daarbij om ritten met de auto-op-de-zaak met eenprivé-doel. De kosten van dit privé-gebruik komen echter op de grote hoop zakelijke autokostenterecht. Is het reëel dat deze verkapte privé-uitgaven in de tariefberekening meegenomen wor-den? Eigenlijk niet. Omdat de fiscus daar een bijtelling tegenover stelt, is het effect op de tarief-berekening per saldo nul. De tariefberekening laat deze materie daarom voor wat het is.

Voor meer informatie over de bijtelling, raadpleeg de belastingdienst.

• Deugdelijke administratieOmdat de bedrijfskosten een essentieel onderdeel uitmaken van de tariefsopbouw, is het belang-rijk daar een goed inzicht in te hebben. Een deugdelijke administratie speelt hierbij een crucialerol. Er moet een duidelijk overzicht zijn van de verschillende kostenposten.

• Risico’s zelf dragenOok als een zelfstandige besluit zich voor bepaalde risico’s niet te verzekeren, maar diezelf te dragen, is het nodig om deze mee te nemen in de kostenberekening. Immers, alser schade ontstaat dan zal hij zelf daarvoor op moeten draaien. Enkele offertes opvragenbij verzekeringsmaatschappijen geeft snel een beeld van de kosten, die deze verzekeringenmet zich mee zouden brengen.





8. Stap 4 Persoonlijke verzeke-ringen: wat ben ik kwijt aanpremies?

Een zelfstandige moet zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en zelf zijn pensioenvoor-ziening treffen. Van overheidswege is er de Wet arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (Waz).Daarvoor betaalt een ondernemer premie via de belastingdienst (zie aandachtspunten). De uitkering daarvoor gaat echter pas na een jaar in en vindt plaats op basis van maximaal 70 procent van het bruto-minimumloon. Voor meer - bijvoorbeeld tot 70 procent van het huidi-ge inkomen (fiscale winst uit onderneming) - moet een aanvullende arbeidsongeschiktheids-verzekering via een particuliere maatschappij uitkomst bieden.

Tijdens zijn werkzame leven zal een zelfstandige ook voorzieningen moeten treffen voor zijnoudedag. De overheid zorgt voor een aow-uitkering (althans, als die tegen de tijd van de pen-sionering nog bestaat). Wil hij meer, dan moet hij dat zelf regelen, bijvoorbeeld door lijfrente-verzekeringen af te sluiten of door daar zelf geld voor apart te zetten. Reserveer hiervoor 12 procent van de omzet minus de bedrijfskosten. Dit komt overeen met het percentage dat een zelfstandige voor de fiscale oudedagsreserve (zie aandachtspunten) mag reserveren.

Stap 4 concreet:1. Bepaal de premiekosten van een volledige aanvullende, particuliere arbeidsongeschiktheids-

verzekering (door bijvoorbeeld een offerte aan te vragen). Ga daarbij uit van een verzekerdinkomen van 70 procent van de (gemiddelde) fiscale winst van voorgaande jaren. Starterskunnen 70 procent van de door hen na te streven fiscale winst nemen.

2. De Waz-premie wordt door het rekenblad automatisch berekend.3. Ook de reservering voor de kosten van de pensioenvoorziening worden door het rekenblad

berekend.

N.B. Waz wordt afgeschaftDe regering heeft het voornemen om de Waz per 1 januari 2005 af te schaffen. Bij het druk-ken van deze brochure was nog niet bekend of er een vervangende regeling komt en hoe dieeruit gaat zien. De jaarlijkse bijlage met actuele gegevens zal de laatste stand van zaken rondde Waz vermelden.

Aandachtspunten

• Waarom geen bedrijfskosten?De fiscus betitelt de premies voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en oudedagslijfrenteals premies voor inkomensvoorziening. Ze behoren dan ook niet tot de kosten die in de winstuit onderneming verdisconteerd worden. De premies zijn namelijk gericht op de inkomensvoor-ziening van de ondernemer en vloeien niet voort uit de bedrijfsvoering.



%• Risico arbeidsongeschiktheid zelf dragenDe premies voor de aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn hoog. Dat is de redendat veel zelfstandigen besluiten dit risico zelf te dragen of zich voor minder bij te verzekeren. Het is het verstandig om bij de tariefberekening toch van een maximale verzekerde situatie uit te gaan, dus 70 procent van het huidige inkomen. Dit als vergoeding voor het nemen van hetrisico. Vraag eventueel een offerte aan bij een verzekeringsmaatschappij om de kosten van een maximaal verzekerde situatie vast te stellen.

• Fiscale oudedagsreserve (for)Jaarlijks mag een ondernemer een bedrag van 12 procent van zijn winst uit de ondernemingreserveren voor zijn oudedagsvoorziening (de winst na aftrek van dit bedrag is de fiscale winstuit de onderneming). Deze regeling kent een maximum, dat jaarlijkse aangepast wordt. (Zievoor de hoogte van de maximale toevoeging de bijlage Actuele cijfers). Deze reservering, ookwel dotatie genoemd, wordt gevoegd bij de reserve van voorgaande jaren en kan dus in de loop van de tijd behoorlijk oplopen. Er zit echter een addertje onder het gras. De totale reservemag niet hoger worden dan het ondernemingsvermogen. Is dit wel het geval dan volgt er eenverplichte belaste afname van de reserve, die eventueel in het jaar daarop weer ingehaald kanworden. Veel zelfstandigen zonder personeel zullen een niet zo groot ondernemingsvermogenhebben en kunnen daarom maar beperkt van deze regeling gebruik maken. Ga desondankstoch uit van een reservering van 12 procent voor de oudedagsvoorziening.

Houd er bovendien rekening mee dat het bij de fiscale oudedagsreserve gaat om uitgesteldebelastingheffing. Op het moment dat een zelfstandige zijn onderneming staakt wordt de reser-ve bij zijn stakingswinst geteld na aftrek van de stakingsvrijstelling. Daarover moet hij daninkomstenbelasting betalen.

9. Stap 5 De beschikbare tijd:hoeveel kan ik per jaar leveren?

Het tarief wordt niet alleen bepaald door de bedrijfskosten, persoonlijke verzekeringen en hetgewenste basisinkomen, maar ook door de hoeveelheid (eenheden) tijd die een zelfstandige per jaar beschikbaar heeft. Immers, dit aantal eenheden maal het uurtarief (de omzet) moetvoldoende zijn om alle kosten te voldoen en het inkomen te verwerven. De bedrijfs- en premie-kosten en het basisinkomen zijn in de eerdere stappen bepaald, nu moet alleen nog het aantaleenheden dat een zelfstandige kan leveren, berekend worden.

Simpelweg uitgaan van 52 weken van 38 uur is te kort door de bocht. De eerste zelfstandigedie het zonder vakantie afkan en die zijn opdrachten zo weet te plannen dat hij 38 uur perweek non-stop kan werken moet nog gevonden worden. Bovendien, waar moet zo iemand tijd vandaan halen om zijn administratie te doen en zichzelf via cursussen bij te spijkeren?

Het is zaak om een reële inschatting te maken van het aantal declarabele uren. Reken bijvoor-beeld voor vakantie zes weken. Dan houdt u 46 werkweken over. Daarnaast zijn er de zogenaam-de overheaduren. Dit is de tijd die nodig is om de zaak te laten draaien. Reserveer bijvoorbeeldvoor de administratie twee uur in de week, voor acquisitie twee uur, voor opleiding en kennis-verwerving nog eens twee uur en voor overige werkzaamheden als postverwerking en inkopendoen ook nog eens twee uur. Van de achtendertig uur, die u als een soort van maatschappelijkenorm kunt hanteren, blijven er dan 30 over die voor opdrachtgevers beschikbaar zijn. Op jaar-basis levert dit dus 1380 uren op. Echter, in de praktijk blijken opdrachten veelal niet exact opelkaar aan te sluiten. Een zelfstandige zal altijd te kampen hebben met zogenaamde leegloop-uren. Ga ervan uit dat de maximaal beschikbare uren voor maar 80 procent om te zetten zijn in klinkende munt. Dan houdt u dus ongeveer 1100 echte declarabele uren over.

Overigens kan het aantal declarabele uren per branche verschillen. Kennisintensieve beroepenzullen allicht meer tijd aan opleiding en kennisverwerving besteden, terwijl iemand met eenambachtelijk beroep misschien met minder afkan. Door de bank genomen blijkt het aantaldeclarabele uren voor zelfstandigen ergens tussen de 1000 en 1400 uur per jaar te liggen. Met deze declarabele uren moet een zelfstandige dus zijn omzet genereren.

Stap 5 concreet:Bepaal het aantal uren dat per jaar voor opdrachtgevers beschikbaar is. Ga uit van weken van38 uur. Trek daar per week de tijd af voor overheadactiviteiten als scholing, administratie enacquisitie. Verminder dat vervolgens met een percentage leegstand of verloren uren (vuistregel20 procent). Dit aantal vermenigvuldigen met het aantal van 46 werkbare weken geeft hettotaal aantal declarabele uren per jaar. Vul dit bij stap 5 van het rekenblad in.



Aandachtspunt

• UrenadministratieAls een zelfstandige elke dag registreert hoeveel tijd hij aan welke activiteiten heeft besteed,dan kan hij na verloop van tijd vrij nauwkeurig bepalen hoeveel tijd hij beschikbaar heeft voorzijn opdrachtgevers. Zo’n urenadministratie kan een handig hulpmiddel zijn voor een nauw-keurige tariefberekening. Ook kan achteraf gecontroleerd worden of het geschatte aantaldeclarabele uren reëel was.



10. Stap 6 Stel het standaard-tarief vast

Na het vaststellen van het basisinkomen, de bedrijfs- en premiekosten en de declarabeletijd, kan het tarief bepaald worden. Dat is een kwestie van bedrijfs- en premiekosten,inkomstenbelasting, premie volksverzekeringen en basisinkomen bij elkaar optellen en ditbedrag delen door het aantal declarabele uren. De uitkomst is het standaardtarief. Dit isop het eerste gezicht een vrij eenvoudige berekening, die rekentechnisch echter heel wathaken en ogen kent. Met behulp van het rekenblad is het vaststellen van het standaard-uurtarief een fluitje van een cent. Na het invoeren van de voorgaande stappen verschijnt ervanzelf een advies voor het standaarduurtarief.

Stap 6 concreet:Lees het geadviseerde uurtarief af.

Aandachtspunten

• StukprijsZelfstandigen die met een stukprijs werken, kunnen op dezelfde wijze (als bij stap 5 beschreven)de tijd bepalen die ze voor opdrachtgevers beschikbaar hebben. Zij zullen echter daarnaast ooknog moeten vaststellen hoeveel stuks product of dienst zij in een uur kunnen leveren. Hoeveelstrekkende meter legt bijvoorbeeld een stoffeerder in een uur? Of hoeveel klanten knipt eenkapper in die tijd? De uurprijs delen door het aantal te leveren eenheden in het uur, maakt de prijs per stuk.

• BtwDe meeste zelfstandigen - maar niet alle - zullen voor hun producten en diensten btw-plichtigzijn. Deze belasting is echter niet van invloed op de berekening van het tarief. (Zie paragraaf12: Vragen rond de btw.)



• Indicatie consumptief inkomenOmdat het basisinkomen nog niet zoveel zegt over het inkomen dat werkelijk voor consump-tie beschikbaar komt, is er een indicatieve berekening in het rekenblad opgenomen. In ditinkomen zijn de effecten verwerkt van de zelfstandigen- en startersaftrek en de aftrek van depremies voor de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. De investerings- en meewerkaftrekzijn buiten beschouwing gelaten.



11. Tariefdifferentiatie: redenenom af te wijken van het standaarduurtarief

Het berekende standaarduurtarief dient als leidraad. Dit wil niet zeggen dat een zelfstandige nietvan dit tarief af kan wijken. Hij is immers ondernemer en die heeft de vrijheid om in onderhande-lingen met zijn opdrachtgever zijn eigen prijs te bepalen.

Variëren per brancheHet kan bijvoorbeeld zijn dat een zelfstandige voor verschillende opdrachtgevers diverse tarievenhanteert. Commerciële bedrijven kunnen vaak hoger aangeslagen worden dan instellingen uitde non-profitsector. Bedrijven zijn gewend met grote bedragen te rekenen en een zelfstandigedoet zichzelf dan al snel te kort. Ook maakt het verschil of een zelfstandige met particulieren of met ondernemingen te maken heeft. De eersten zijn eerder geneigd om op een dubbeltje te kijken. Bovendien moeten zij ook daadwerkelijk de btw betalen.

Eigen voorkeurenOok kan het zijn dat de aard van een opdracht een zelfstandige bijzonder aanstaat, maar datde budgetten van een opdrachtgever beperkt zijn. Een prijsaanpassing kan om die reden voorhem te rechtvaardigen zijn. Pas alleen op dat het beroep op krappe budgetten niet misbruiktwordt! Vaak is het een kwestie van prioriteit. Waar wil een opdrachtgever zijn geld aan uitge-ven? Vaak blijkt dan dat menselijke arbeid sneller te duur gevonden wordt dan andere kosten.

Grote opdrachtEen opdracht waarmee een groot aantal uren gemoeid is, kan ervoor zorgen dat het aantaldeclarabele uren per jaar stijgt. Dit zou zich volgens de tariefberekeningsformule kunnen verta-len in een lagere prijs zonder dat het basisinkomen in gevaar komt. Handig om te weten als ermeer kapers op de kust zijn voor een grote opdracht. Laat in de offerte wel duidelijk uitkomendat het hier om een soort kwantumkorting gaat. De opdrachtgever weet dat hij voor eventuelekleinere vervolgopdrachten een andere prijs kan verwachten. Bovendien blijkt hieruit dat u uwbest doet de opdracht binnen te halen.

Bedenk wel dat een lagere prijs voor een grote opdracht via de tariefsberekeningformule teverantwoorden moet zijn. Anders ontstaat er een ordinaire prijsoorlog. Daar is een zelfstandi-ge niet bij gebaat. (Zie paragraaf 12: Concurreren op prijs?)

Aard van het werkVoor sommige werkzaamheden kan een zelfstandige een hogere prijs vragen omdat daar spe-cifieke vaardigheden voor nodig zijn. Intellectuele, creatieve of unieke diensten of productenrechtvaardigen eerder een hogere prijs dan activiteiten die algemeen en door veel mensen uitte voeren zijn. Een zelfstandige kan - als hij verschillende producten en diensten in de aanbie-ding heeft - daaraan verschillende prijskaartjes hangen, gebaseerd op het standaardtarief.



Commercieel inzicht en inventiviteit maken veel mogelijk.Ook haastklussen en werk buiten de gewone arbeidstijden kunnen een hoger tarief rechtvaar-digen. Anderzijds kan het aantrekkelijk zijn om met een lager tarief opdrachten te werven dievoor een opdrachtgever geen haast hebben. Een zelfstandige kan daarmee dan zijn leegloopreduceren. Die had hij anders helemaal niet declarabel kunnen maken. Alle beetjes helpen.Wees ook hier duidelijk over het waarom van de lagere prijs, zodat bij de opdrachtgever voorde toekomst geen verkeerde verwachtingen gewekt worden.



12. En verder:A. Vragen rond de btwBij de tariefberekening in deze brochure is de btw buiten beschouwing gelaten. Op de tarief-berekening heeft deze belasting namelijk geen invloed. Dit geldt voor zowel ondernemers metbtw-plicht als degenen zonder btw-plicht (Voor wanneer wel en wanneer niet: raadpleeg debelastingdienst).

Btw-plichtige ondernemers zijn alleen maar een doorgeefluik voor de belastingdienst. De btwdie zij heffen over hun omzet, moeten zij ook weer afdragen aan de fiscus. De btw die zij moe-ten betalen over hun bedrijfskosten, de zogenaamde voorbelasting, krijgen ze terug. Voor detariefberekening heeft dat dus geen gevolgen.

Niet btw-plichtige ondernemers mogen geen btw in rekening brengen. Daar staat tegenoverdat ze de btw op de zakelijke kosten ook niet terugkrijgen. Ook dit heeft per saldo geen effectop de manier van tariefberekenen. Wel leidt dit tot een hoger tarief voor de opdrachtgever,omdat de btw-kosten van de zelfstandige daarin verwerkt zijn.

Let erop dat in rekening gebrachte kosten bij btw-plichtige zelfstandigen feitelijk omzet is. Daarover moet dus ook btw geheven worden.

Wees in de offerte duidelijk of de bedragen exclusief of inclusief btw zijn. Voor consumenten ofandere opdrachtgevers die geen btw terug kunnen krijgen, scheelt dit een slok op een borrel!

B. Starters: hoe het tarief voor het eerste jaar te bepalen?Juist startende ondernemers zijn op zoek naar tarieven, die zij voor hun werkzaamheden inrekening kunnen brengen. Zij staan echter voor het probleem dat ze niet kunnen terugvallen op historische gegevens van voorgaande jaren. Dit speelt met name bij de bedrijfskosten en de declarabele uren uit de tariefberekening. Zij zullen dus de ontbrekende gegevens moetenschatten. Als een zelfstandige met een ondernemingsplan aan de slag gaat, zal hij daarvoorook al het een en ander op een rijtje hebben gezet.

Na een jaar zijn de ontbrekende cijfers al bekend en kunnen de verschillende componenten inde tariefberekening bijgesteld worden op basis van echte cijfers uit het jaar daarvoor. Het stan-daardtarief zal dan waarschijnlijk wijzigen. Overigens is het bij startende zelfstandigen redelijkgebruikelijk dat zij met een wat lager tarief beginnen dan gevestigde zelfstandigen. Die hebbenzich al bewezen en hebben veel ervaring. Een te lage schatting van de ontbrekende gegevenshoeft daarom niet tot grote problemen te leiden.

C. Wie bepaalt het tarief? Niet de opdrachtgever!Laat een zelfstandige duidelijk zijn! Hij bepaalt het tarief waarvoor hij werkt! In verschillende bran-ches is het nog steeds gebruikelijk dat de opdrachtgever bepaalt wat een zelfstandige krijgt voorzijn werk. Dat dit opmerkelijk is, laat het volgende alledaagse voorbeeld zien. Een consument gaatnaar de bakker voor brood. Hij vraagt om een halfje wit. Vervolgens legt hij het geld op de toon-



bank, dat hij voor dat halfje over heeft. Dat dit vervolgens wat meewarige blikken oplevert van de bakker en de aanwezige klanten, zal niemand verbazen. Immers, de producent van het broodbepaalt de prijs en het is vervolgens aan de klant of die bereid is dit te betalen. Inderdaad bestaatin dit voorbeeld de kans dat de prijs die de consument op wil brengen hoger of gelijk is aan deprijs die de bakker wil hebben. Maar dan nog is het de bakker die de prijs bepaalt. Overigens blijkt in de praktijk dat in de branches waar de opdrachtgever de prijs bepaalt, een zelfstandigebijna altijd minder verdient dan redelijk zou zijn.

D. Concurreren op prijs?Het is bij wet verboden dat zelfstandigen onderling prijsafspraken maken. Zij zijn immers onder-nemers en daarvoor geldt de wet van vrije concurrentie. Toch is het maar de vraag of de con-currentie tussen zelfstandigen onderling erg groot is. Vooral omdat het product en de persoonvoor een unieke combinatie zorgen, die zich moeilijk laat vergelijken met andere zelfstandigen.Dit effect wordt sterker naarmate een zelfstandige specialistischer werk levert. Voor mensendie een vrij uniform product of veel voorkomende dienst leveren, geldt dit minder.

Voor een zelfstandige is zijn omzet veelal ook direct zijn inkomen. Daarom moet hij zich weltweemaal bedenken voordat hij zich aan prijsconcurrentie waagt. Concurreer vooral op de ster-ke punten, zoals vakbekwaamheid, communicatieve vaardigheden of beschikbaarheid. Moet hijmeedingen naar een opdracht via een offerte dan speelt de prijs meestal de belangrijkste rol.Hou scherp in de gaten tegen welke prijs u nog wilt werken en wanneer het ophoudt.

Er is nog een andere reden om terughoudend te zijn met prijsconcurrentie. Veel werk dat zelfstan-digen leveren, gebeurt ook in loondienst. De tariefberekening in deze brochure zorgt dat het vooreen opdrachtgever - wat kosten betreft - niet veel uitmaakt of hij iemand in loondienst neemt of eenzelfstandige inzet. De afspraken in de cao weerspiegelen een zekere consensus over de waardevan arbeid en daar baseert deze brochure zich gedeeltelijk op. Gaat een zelfstandige te laag zittenmet zijn prijs, dan ontstaat concurrentie met de werknemers in loondienst. Dat dit maatschappelijkniet wenselijk is, spreekt voor zich. Overigens blijken in de praktijk vanwege juridische en praktischeredenen een zelfstandige en werknemer lang niet altijd elkaars werk te kunnen doen.

E. Aannemen of nacalculeren?Een opdrachtgever zal niet alleen geïnteresseerd zijn in het uur- of stuktarief van een zelfstan-dige. Hij zal vooral willen weten wat een klus in zijn totaliteit gaat kosten. Vaak wordt daar eenprijsopgave of offerte voor gevraagd. Globaal komt die tot stand door het verwachte aantal tebesteden uren of stuks te berekenen en dat te vermenigvuldigen met het tarief. Soms wil deopdrachtgever voor de opdracht een vaste prijs afspreken, ook wel aanneming genoemd. Opzich geen probleem. Alleen herbergt dit voor een zelfstandige natuurlijk wel een zeker risico.Zit het tegen of heeft hij de opdracht verkeerd ingeschat, dan is dat voor zijn eigen rekening.Hierbij komt het aan op het inschattingsvermogen en de ervaring van een zelfstandige. Iemanddie al lang voor zichzelf werkt, zal daar minder moeite mee hebben dan een starter. Overigenskrijgt het tarief voor een opdracht op basis van aanneming het karakter van stuktarief. Ookachter zo’n opdracht moet een tijdsberekening schuil gaan op basis van een goede inschattingvan de hoeveelheid werk.



De andere mogelijkheid is dat de opdracht op basis van nacalculatie gebeurt. In de offerte geefteen zelfstandige - door een gespecificeerde opgave - zijn verwachting van de prijs aan. Na afron-ding van de klus bepaalt hij wat de definitieve omvang van de opdracht was en brengt die inrekening. Het eindbedrag kan dus zowel hoger als lager uitvallen dan in de prijsopgave was vermeld. Als hij de factuur specificeert, kan de opdrachtgever zien waar het verschil op terug te voeren is. Deze optie ligt in ieder geval voor de hand als er in de opdracht nog veel open einden zitten of als de hoeveelheid werk nog niet exact vaststaat.

Een combinatie van deze twee benaderingen is natuurlijk ook mogelijk.

F. Voorkom onduidelijkheid: zet afspraken helder op papier Om later niet in oeverloze discussies te verzanden met een opdrachtgever over de prijs is hetgoed om de afspraken hierover op papier te zetten. Is er al een offerte over tafel gegaan, danbiedt deze waarschijnlijk genoeg duidelijkheid. Zijn de afspraken mondeling gemaakt, dan is hetnoodzakelijk om deze nog eens op papier te bevestigen in een opdrachtbevestiging. Voor allezekerheid kan een zelfstandige nog om ondertekening en retournering vragen. Het probleem bijmondelinge afspraken is namelijk dat ze weliswaar net zo rechtsgeldig zijn als een schriftelijke,maar veel moeilijker te bewijzen. Bij conflicten ontstaat dan al snel een welles-nietesspelletjeover datgene wat afgesproken is. Schriftelijke bevestiging van de afspraken ondervangt dit probleem.

Overigens kan een overeenkomst ook stilzwijgend tot stand komen. Heeft een zelfstandige eenofferte uitgebracht en krijgt hij van de opdrachtgever een seintje dat hij aan de slag mag, dankomt daarmee de overeenkomst tot stand. Dus ook zonder handtekening of duidelijk uitgespro-ken akkoord!

Grotere en langlopende opdrachten kunnen eigenlijk niet zonder een schriftelijke overeenkomst.Naast de prijs kunnen daarin ook andere afspraken gemaakt worden.

G. Algemene leveringsvoorwaarden Het is aan te bevelen om algemene leveringsvoorwaarden te gebruiken bij het aangaan vanovereenkomsten. In die voorwaarden staan een aantal standaardafspraken die gelden tusseneen zelfstandige en zijn opdrachtgever. Doe deze voorwaarden bij de offerte of opdrachtbeves-tiging en vermeld daarop dat de meegestuurde voorwaarden van toepassing zijn.

Wilt u meer weten over de toepassing en rechtsgeldigheid van overeenkomsten, algemenevoorwaarden en het aangaan van contracten, inkoopvoorwaarden versus leveringsvoorwaar-den? FNV Zelfstandige Bondgenoten heeft informatie over deze onderwerpen. Vraag gerust de brochure ”Overeenkomsten sluiten en Algemene Voorwaarden” aan op telefoonnummer(030) 263 72 03.

H. Noodzaak van een goede administratieEen goede administratie is onontbeerlijk voor een tariefberekening. Kosten maken daar, zoals eerder in deze brochure uit de doeken werd gedaan, een belangrijk onderdeel van uit.



Een overzicht daarvan moet een goede administratie vanzelf genereren. Ook een urenadmini-stratie kan zijn diensten bewijzen. Is het geschatte aantal declarabele uren reëel gebleken? Of verdient dat bijstelling, hetgeen weer van invloed is op het standaardtarief?

I. Spanning: hoeveel ben ik waard en wat wil ik minimaal verdienen?Alle berekeningen zijn mooi, maar soms kan blijken dat opdrachtgevers tarieven accepteren die - al dan niet ver - boven het berekende tarief liggen. Dit kan een zelfstandige al onderhandelend proberen uit te zoeken. Vooral voor zelfstandigen die een echt uniek product hebben, geldt dit.Anderzijds, omdat er nog geen ‘tarieftraditie’ is, kunnen opdrachtgevers de tarieven ook snel als (te) hoog ervaren. Zeker voor hen is het aftasten wat ze ‘op de markt’ waard zijn. Houd in elk gevalvast aan het vooraf bepaalde minimuminkomen en het daarop gebaseerde tarief. Alles wat daar-boven in rekening gebracht kan worden, is mooi meegenomen.

J. InflatieVrijwel elk jaar stijgen de prijzen in Nederland. In sommige jaren minimaal, in andere enkeleprocenten. Deze inflatie zal een zelfstandige door moeten voeren in zijn tarief. Anders boert hij achteruit. De eerste jaren zal hij dat niet zozeer merken, maar op langere termijn wordt de inkomensachteruitgang toch merkbaar. Houd daarvoor de landelijke media bij. Het CBSpubliceert inflatiecijfers over de afgelopen periode en het CPB geeft prognoses voor de komen-de tijd.

Nog vragen?In deze brochure heeft FNV Zelfstandige Bondgenoten geprobeerd inzicht te verschaffen in de wijze waarop een zelfstandige verantwoord zijn tarief kan vaststellen. In de praktijk van alledag kan dit echter altijd nog veel vragen oproepen. Indien iemand vragen heeft of dieper op de materie in wil gaan, kan hij bellen met FNV Zelfstandige Bondgenoten,telefoon (030) 263 72 03 of mailen naar [email protected].



Tarief Berekenen Zonder Omslag

Documents

Transcript of Tarief Berekenen Zonder Omslag