Omslag progr begroting 2014 - Dordrecht

Programmabegroting

2014

1. Inleiding 4

1.1 Oor & Oog 4

1.2 Financiële hoofdlijnen 2014 en verder 13

1.3 Samenstelling van college en raad 14

1.4 Kerngegevens van de stad 15

2. Begrotingsprogramma’s 16

2.1 Veiligheid 18

2.2 Leefbaarheid en Stedelijk Beheer 27

2.3 Onderwijs 37

2.4 Werk en Inkomen 46

2.5 Economie en Cultuur 51

2.6 Milieu en Duurzaamheid 61

2.7 Maatschappelijke Voorzieningen 70

2.8 Jeugd 79

2.9 Sport en Recreatie 84

2.10 Verkeer en Vervoer 89

2.11 Ruimtelijke Ordening 96

2.12 Wonen 103

2.13 Dienstverlening 111

2.14 Bestuur en Samenwerking 119

2.15 Algemene Dekkingsmiddelen 125

3. Paragrafen 129

3.1 Lokale heffingen 129

3.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen 136

3.3 Onderhoud kapitaalgoederen 143

3.4 Financiering 147

3.5 Organisatieontwikkeling en Bedrijfsvoering 155

3.6 Verbonden partijen 159

3.7 Grondbeleid 166

4. Financiële begroting 172

4.1 Van Kadernota naar Begroting 172

4.2 Toelichting financiële Begroting 174

4.3 Projecten en Strategische Investeringen 184

5. Bijlagen 187

1. Overzicht Grote Projecten 187

2. Overzicht Strategische Investeringen 251

3. Autorisatieoverzicht programmabegroting en meerjarenbegroting 253

4. Autorisatieoverzicht routine investeringen 255

5. Overzicht EMU-saldo 256

6. Verbonden Partijen 257

7. Afkortingenlijst 306

Programmabegroting 2014 3

1. Inleiding

1.1 Oor & Oog

Ouverture

Dordrecht is een mooie stad met een mooie omgeving. De historie is voelbaar aanwezig in de stad en de cultuur en de rivieren die het Eiland van Dordrecht omringen geven de stad extra elan. Wij hebben het voorrecht deze mooie stad te besturen. Dordrecht is een echte Deltastad. De strategische ligging als zuidelijke poort van de Randstad en gelegen aan belangrijke waterwegen is essentieel voor de verdere economische ontwikkeling. Dit betreft met name het maritieme en logistieke cluster, twee belangrijke pijlers van het economische profiel van onze regio. We werken hierin samen met onze ‘buren’. De regionale samenwerking in de Drechtsteden is een toonbeeld van innovatie op bestuurlijk gebied. De ontwikkeling van de stad is alleen mogelijk door samenwerking met andere partijen (inwoners, bedrijven, maatschappelijke partners en medeoverheden). Met de bestaande én nieuwe allianties kan Dordrecht nog beter het aanwezige potentieel benutten. We doen dit door te vertrouwen op onze partners en zoveel mogelijk de verantwoordelijkheid te laten aan hen die dit aankunnen. Dat biedt nieuwe kansen om maatschappelijke resultaten te bereiken. De rol van de overheid krijgt een meer regisserend en faciliterend karakter. Wij hebben deze collegeperiode belangrijke ambities gerealiseerd: In de eerste plaats op onze vier transformatiedossiers. Twee taskforces hebben de overlast rond de Colijnstraat en in de binnenstad en overlast als gevolg van huisvesting arbeidsmigranten teruggedrongen. We hebben de Duurzaamheidsfabriek gerealiseerd en de werkzaamheden voor een restwarmtenet zijn gestart. Met het arbeidsmarktbeleid hebben we de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt verbeterd, onder andere door de duale trajecten en met de komst van de Maritime University. Ook hebben we ondanks de crisis veel mensen met beperkte kansen op de arbeidsmarkt geholpen dankzij vernieuwende en kleinschalige methoden, zoals Baanbrekend Drechtsteden, het Actieplan Jeugdwerkloosheid en het wijkleerbedrijf Helpende Handen. De binnenstad wordt vooral op cultureel gebied sterker met het vernieuwde Dordrechts Museum, het Energiehuis, Cinema the Movies en binnenkort het Onderwijsmuseum en een bioscoop op de Stadswerven. Al deze plekken zorgen voor meer levendigheid in de stad via aantrekkelijke programmering en evenementen. Daarnaast hebben we ook op alle reguliere beleidsvelden goede resultaten behaald, zoals op het gebied van wonen, welzijn, maatschappelijke zorg, breedte- en topsport, de kwaliteit van de openbare ruimte en de wijkaanpak. Voor al deze resultaten geldt, dat we die alleen konden bereiken in samenwerking met de vele maatschappelijke partners, die ieder vanuit hun eigen opdracht en agenda hun steentje bijdragen. Denk bijvoorbeeld aan het onderwijs, de woningcorporaties, het bedrijfsleven, vrijwilligersorganisaties, sportverenigingen et cetera.

We zullen een betere stad opleveren ondanks de economische crisis. Deze crisis heeft onze agenda echter flink beïnvloed en laat sporen achter die ons en het volgende college noodzaken tot extra alertheid en veerkracht zodat kansen die zich voordoen om onze regionale economie impulsen te geven, worden benut. Dordrecht en regio Drechtsteden moeten onverminderd voortzetten op de economische agenda om aansluiting te blijven houden bij alle ontwikkelingen in de Zuidelijke Randstad en de Zuidwestelijke Delta. Samenwerking op verschillende niveaus is essentieel om in aanmerking te blijven komen voor externe financieringsbronnen.


Daarmee bedoelen we met name de investeringen van hogere overheden, maar ook van publiek-private partijen als het Havenbedrijf Rotterdam. De Begroting 2014 en de Meerjarenbegroting 2015-2017 vormen de inhoudelijke en budgettaire uitwerking van de Kadernota 2014 en is een voortzetting van het beleid zoals wij dit bij ons aantreden in 2010 hebben vastgelegd in het Politiek Akkoord en het Meerjarenbeleidsprogramma 2010-2014. In maart a.s. worden gemeenteraadsverkiezingen gehouden. In deze begroting willen wij onverminderd inzetten op het uitvoeren van de ambities uit het Meerjarenprogramma 2010-2014. Daarnaast wordt, zoals ook in voorgaande verkiezingsjaren, (financiële) ruimte gecreëerd voor keuzes die een nieuw college wil maken. In de Kadernota voor 2014 hebben we de stand opgemaakt van de financiële situatie van onze gemeente en keuzes gemaakt over hoe we dit koppelen aan onze inhoudelijke ambities. We staan opnieuw voor een bezuinigingsopgave. Toch zien we nog steeds voldoende mogelijkheden om samenwerking te blijven zoeken en om goede creatieve ideeën te ondersteunen. Juist daardoor wint het debat met partners in de stad en regio aan betekenis. Vandaar de veelzeggende titel ‘Oor & Oog’: Oor voor de stad, oog voor de toekomst.

Trends voor steden algemeen

Steden zijn al jaren dé motor voor de economie. Dit zal in de toekomst alleen maar sterker worden. Sterke steden en slimme mensen bepalen de mate van de economische groei in steden en stedelijke regio’s. Door het vergroten van de woonaantrekkelijkheid zijn steden steeds aantrekkelijker als vestigingslocatie voor bedrijven. Op dit punt heeft Dordrecht de afgelopen jaren ten opzichte van andere grote gemeenten een inhaalslag gemaakt (Atlas voor Gemeenten). Stedelijke en economische ontwikkeling zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De huidige economische laagconjunctuur stelt steden echter voor complexe nieuwe vraagstukken. Zo krijgen steden nu te maken met grenzen van groei. Dat is een trendbreuk ten opzichte van de afgelopen decennia waar groei het denken domineerde. Het is de vraag wanneer en in welke mate de economie weer gaat groeien. Er zijn weliswaar tekenen van herstel van de economie in ons land vanaf 2014, doch die wijzen er ook op dat de mogelijke groei nog geruime tijd zeer beperkt zal zijn. De ontwikkeling van internet en daaraan gerelateerde technologische vernieuwingen maakt de wereld kleiner. In economisch opzicht betekent dit dat, mede hierdoor, productieketens wereldwijd verspreid kunnen zijn en regio’s ervoor kunnen kiezen zich te specialiseren in niches. Door de digitale mogelijkheden is werken minder gebonden aan één plek. Steeds meer mensen werken vanuit huis, maar ook op ontmoetingsplekken in de stad. De aanwezigheid van wifi is daarbij van belang.

4D-gevel Duurzaamheidsfabriek. Deze roterende gevel kan zowel zonne-energie opwekken, fijnstof afvangen als reclame

maken.

Voor steden is momenteel een aantal zaken essentieel: • De werkgelegenheid neemt af. Dit vertaalt zich in een grotere groep mensen die geen werk kunnen vinden.

Ondanks nieuwe concepten en regels rond toeleiding naar werk en uitkeringsverstrekking zien we de werkloosheidcijfers ook in de Drechtsteden stijgen. Op lange termijn zal echter door de krimpende beroepsbevolking, na een herstel van de economie, krapte op de arbeidsmarkt ontstaan.

• In heel Europa staat de waarde van grond en vastgoed enorm onder druk. Dit manifesteert zich het sterkst op de kantorenmarkt. We moeten nieuwe bestemmingen voor panden zoeken en dit biedt nieuwe kansen. Zo zijn er bijvoorbeeld flexplekken voor ZZP-ers gecreëerd in leegstaande kantoren aan de Spuiboulevard.

• Stadscentra krijgen te maken met ingrijpende ontwikkelingen in de detailhandel. Het kopen via internet neemt een enorme vlucht. Mede als gevolg van de crisis gaan sommige winkels ertoe over hun werkterrein te staken of te verleggen. Met name de aanloopstraten van het kernwinkelgebied krijgen te maken met leegstand. Een transitie is nodig waarbij nieuwe bedrijvigheid in de stedelijke centra wordt aangetrokken, bijvoorbeeld in de belevingseconomie (horeca, musea, creatieve bedrijven, activiteiten en evenementen). Dordrecht heeft hierbij een gunstige uitgangspositie vanwege het decor van de historische binnenstad.

• Ook de woningmarkt heeft het moeilijk. Het beleid van financiers en overheid is gewijzigd, wat grote gevolgen heeft voor de dynamiek op die markt. Dat frustreert de doorstroming en de vervolgstappen die mensen in hun woonloopbaan willen zetten.


• De prijzen van energie en grondstoffen nemen toe en zullen naar verwachting blijven stijgen. Dat heeft zijn weerslag op de economie maar ook op tal van andere terreinen, zoals bijvoorbeeld milieu en duurzaamheid. Een fundamentele wijziging van denken en doen is daarom op zijn plaats. Dit versterkt de noodzaak van het Dordtse transformatiedossier Duurzaamheid: we werken aan nieuwe concepten rond energie (besparing en ‘nieuwe bronnen’ als wind en zon), afval, waterstijging en veiligheid.

Al deze ontwikkelingen hebben hun uitwerking op steden en hun bewoners. Daarnaast wijzigt de bevolkingssamenstelling als gevolg van vergrijzing, ontgroening, veranderde migratiestromen en verdunning van huishoudensamenstelling. In sommige delen van het land leidt dit zelfs tot krimp van de bevolking. Hoewel dit niet verwacht wordt voor Dordrecht of Drechtsteden is bevolkingsgroei niet meer vanzelfsprekend. Grote institutionele partijen (zoals wooncorporaties, projectontwikkelaars en beleggers) met wie de overheid decennialang heeft samengewerkt in de stedelijke ontwikkeling, zijn nu financieel veel minder in staat in de stedelijke ontwikkeling te investeren. Tegelijkertijd zijn veel particulieren nog steeds vermogend en wordt er veel gespaard. Dit biedt nieuwe kansen en vraagt nieuwe werkwijzen, bijvoorbeeld op het gebied van (collectief) particulier opdrachtgeverschap. Een belangrijke meerwaarde voor Nederlandse steden ligt in de regionale ontwikkeling. De ruimtelijke, sociale en economische ontwikkeling wordt anno nu bepaald door de aantrekkingskracht van stedelijke gebieden (zoals de regio Drechtsteden en de Zuidvleugel). Een krachtig stedelijk gebied moet goed functioneren op alle schaalniveaus, van buurt tot centrum, van regionaal tot nationaal en mondiaal niveau.

Daarom zetten we in op de kracht van het stedelijk gebied met een optimaal aanbod van voorzieningen met een bovenlokaal of bovenregionaal karakter, vooral op het gebied van gezondheidszorg, cultuur en onderwijs. Dat werkt als magneet voor mensen en bedrijven. In dit verband wordt de Dordtse binnenstad gezien als de binnenstad van de Drechtsteden. Het programma Levendige Binnenstad is er om dit te versterken. De aanwezigheid van hoger onderwijs is een duidelijk onderscheidende kwaliteit voor de economische ontwikkeling van stedelijke gebieden (‘slimme mensen, sterke steden’). Niet alleen door de aanwezigheid van de jonge creatieve klasse, maar vooral ook vanuit de krapte op de arbeidsmarkt zoeken bedrijven plekken waar professionals samenkomen. Het programma Arbeidsmarktbeleid brengt in dit kader de diverse partijen - Ondernemers, Onderwijs en Overheid - bij elkaar.

De stad werkt ook als magneet voor maatschappelijke problematiek. Hier zijn verschillende oorzaken voor, zoals de aanwezigheid van voorzieningen, het goedkope aanbod van woningen en arbeid, de anonimiteit van de stad. Hierdoor hebben steden ook een grote maatschappelijke opgave, zoals op het terrein van veiligheid, leefbaarheid, gezondheid, welzijn et cetera. Door demografische ontwikkelingen neemt dit in de nabije toekomst ook nog grotere vormen aan. Wij stimuleren dat inwoners hun eigen verantwoordelijkheid nemen in hun eigen leefomgeving (samenredzaamheid) en zorgen er tevens voor dat kwetsbare groepen de zorg krijgen die ze nodig hebben. Maar we treden ook strenger op als er overlast ontstaat. De aanpak op het gebied van veiligheid en leefbaarheid draagt bij aan de totale aantrekkingskracht van stad en regio. Een gezonde economische regio en een deugdelijke financiële positie van de gemeente is nodig om de ambities op het maatschappelijk domein mogelijk te maken.

Stad en regio

Dordrecht en de Drechtsteden liggen in de Zuidvleugel van de Randstad op het scharnierpunt tussen Holland en Brabant. Deze strategische ligging en de historie van de stad vormen een unieke combinatie die we als kenmerkende kracht moeten versterken. Dat doen we in het besef dat we steeds meer afhankelijk zijn van het grotere geheel. Op eigen kracht is Dordrecht te klein om positie te hebben in de concurrentie tussen stedelijke gebieden. Dat vraagt om deelname in netwerken en structuren op hogere (zelfs globale) schaalniveaus. Als onderdeel van de Zuidelijke Randstad en daarbinnen van het stedelijke complex van de Mainport Rotterdam hebben we een gunstige positie vanwege de strategische centrale ligging in het


maritieme complex tussen Rijnmond, Breda en Antwerpen. Het Rijk beschouwt de Zuidelijke Randstad als een regio met economisch gezien nationale betekenis omdat het een cluster van (top)sectoren bevat, waarvan de sectoren logistiek en water ook de Drechtsteden betreffen. Het Rijk wil samen met de regio’s, de steden en de provincie werken aan een excellent vestigingsklimaat voor de Zuidelijke Randstad. De optimale lokale schaal voor gemeentelijke samenwerking is een schaal waarop problemen op de woningmarkt, economie, arbeidsmarkt en maatschappelijke voorzieningen efficiënt kunnen worden aangepakt en waarmee een optimaal aanbod aan publieke voorzieningen kan worden gerealiseerd en gefinancierd. Het gaat er om wat je als regio (publieke en private partijen) doet en wat je hebt. Het besef van een gezamenlijke inhoudelijke agenda heeft aan de wieg gestaan van de samenwerking in de Drechtsteden. Dit bestuurlijk concept is toonaangevend in Nederland. Het denken vanuit een netwerkstad, waarbij de inhoud bepalend is voor de mate en schaal van samenwerking, is succesvol. Met alle decentralisaties die vanuit het Rijk en provincie op de gemeenten afkomen hebben we door de samenwerking tevens een relatief gunstige startpositie. Wat betreft voorzieningen staat Dordrecht sterk door de aantrekkelijke binnenstad en veel grootstedelijke voorzieningen met een verreikend verzorgingsgebied. Dat versterkt de aantrekkelijkheid voor het hele gebied. Dordrecht is nauw vervlochten met de Drechtsteden, bestuurlijk, sociaaleconomisch en ruimtelijk. Samenwerken en samenhangend functioneren op een schaal van 267.000 inwoners is cruciaal om mee te doen in de ontwikkelslag de komende decennia.

Wij streven naar versterking en verbetering van de regionale samenwerking. We willen meer focus en slagkracht. Samen met de andere gemeenten in de Drechtsteden gaan we de samenwerking versterken en werken we met een strategische agenda voor de maatschappelijke opgaven in het Drechtstedengebied. Grensoverschrijdende en gezamenlijke opgaven nemen we op in een regionaal programma. Dit betreft in elk geval economie en arbeidsmarkt, bereikbaarheid, duurzaamheid en milieu, kwaliteit van de leefomgeving en diverse sociale opgaven, waaronder veiligheid en de drie decentralisatiedossiers (jeugdzorg, AWBZ begeleiding en Participatiewet). Tenslotte zullen we ook puur lokale opgaven gezamenlijk oppakken indien dit kwaliteits- of efficiencyvoordeel oplevert voor de gemeenten (bijvoorbeeld ruimtelijke ontwikkeling). De bestuurlijke samenwerking geven we invulling door verlengd lokaal bestuur. We werken verder aan verbetering van de kwaliteit van het functioneren van het bestuur op regionaal niveau waarbij de democratische legitimiteit voorop blijft staan. Uit de regionale proeftuinen die in 2012 zijn gestart ontstaan nu structurele samenwerkingsvormen. Door meer eenduidige

sturing, werkprocessen tussen gemeenten onderling te uniformeren en te standaardiseren, onderlinge poolvorming en hosting, zal dit voordelen opleveren op het gebied van kwaliteitsbevordering, risicovermindering en niet in de laatste plaats lagere kosten. Het gezamenlijk aanpakken van diverse beleidsopgaven, zoals de decentralisaties, biedt ons de kans om beleid effectiever en efficiënter te maken. Hierbij streven wij ernaar de samenwerking inhoudelijk te verzwaren. Daar waar mogelijk en gewenst nemen wij als grootste gemeente in de regio het voortouw. Dat moet echter vergezeld gaan van een gezamenlijk gedragen visie richting een verder liggend perspectief of horizon. De transformatiedossiers Veiligheid & Leefbaarheid, Arbeidsmarkt en Duurzaamheid alsmede het programma Levendige Binnenstad zijn strategisch gekozen om bij te dragen aan de aantrekkelijkheid en daarmee de bloei van onze Oudhollandse stad. Wij geloven dat de hele regio uiteindelijk profiteert van een sterke centrumstad. Uiteindelijk draait alles om het bereiken van gezamenlijke maatschappelijke resultaten. Daarom streven we naar een regionale aanpak met bindende afspraken over het verdelen van woningen, bedrijvigheid en maatschappelijke voorzieningen. Dat versterkt de hele regio op een manier die past bij het typische karakter van het gebied en de inwoners: nuchter, bescheiden, trots en met menselijke maat.


Wij kiezen voor een aanpak gericht op samenwerking. Naast bestaande, zoeken we ook nieuwe allianties, die in deze tijden kunnen en willen investeren in de stad. Daarnaast verstevigen we de samenwerking in de regio Drechtsteden vanuit een gezamenlijke inhoudelijke agenda: een aantrekkelijke, vitale, stedelijke omgeving. Daarbij fungeert de stad als motor voor een integrale ontwikkeling: economische bedrijvigheid, kennis en onderwijs, maatschappelijke voorzieningen, aantrekkelijk woonmilieu, ontmoetingsplek et cetera. Dit is goed voor de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van onze stad en regio voor bewoners, bedrijven en bezoekers.

Financiële positie van Dordrecht

Naast bezuinigingen blijven investeren

Dordrecht ondervindt al enkele jaren de financiële gevolgen van de economische crisis. De afgelopen jaren namen rijksinkomsten af en waren bezuinigingen noodzakelijk. De werkloosheid nam toe en korte tijd later eveneens het aantal bijstandsuitkeringen, wat een intensievere aanpak van de Sociale Dienst vergde. Ook bleven de legesinkomsten onverminderd laag door de stagnerende bouw en afzet van kantoren en woningen. De consequenties van deze ontwikkelingen worden over de volle breedte steeds meer merkbaar binnen onze gemeentelijke begroting. We blijven evenwel hechten aan een gezonde financiële huishouding en willen voor de volgende college- en raadsperiode een duurzame begroting en meerjarenperspectief achterlaten. Waar we de eerste jaren van de crisis nog konden reageren met bezuinigingstrajecten die inzetten op innovatie en efficiëntie in de eigen organisatie, is het vinden van oplossingen via deze weg steeds minder mogelijk. En hoewel wij de bezuinigingspijn voor burgers en bedrijven zoveel mogelijk blijven beperken, bijvoorbeeld door intensievere samenwerking te zoeken in onze regio, ontkomen ook wij er niet aan dat aanvullende bezuinigingen vaker voelbaar zijn voor deze groepen. Daarom blijven wij zoveel mogelijk inzetten op die maatregelen die maatschappelijk rendement hebben op meerdere terreinen. Speciale aandacht hebben we daarbij gegeven aan de sociaaleconomische motor van de stad: het samenstel van impulsen op het terrein van arbeidsmarkt, onderwijs, economie, duurzaamheid, water, binnenstad en bereikbaarheid. Om dit ook voor het volgende college mogelijk te maken is bij de Kadernota 2014 via een amendement besloten om structureel circa 1 miljoen vrij te maken voor nieuwe investeringen. Bij de Kadernota 2014 zijn structurele bezuinigingen ingezet om op dat moment te komen tot een sluitend meerjarenperspectief voor de Begroting 2014. In dit sluitende perspectief zijn zowel de effecten van het Lente-akkoord als het Akkoord Rutte II meegenomen. Doordat de tussentijdse financiële effecten van met name de meicirculaire 2013 dermate groot zijn, hebben wij aan de hand van drie denklijnen gezocht naar nieuwe financiële maatregelen. Door scherp te begroten, bezuinigingsmaatregelen uit de resterende bezuinigingspakketten B&C te betrekken en door een taakstelling op de ambtelijke organisatie, komen wij bij de Begroting 2014 opnieuw tot een sluitend perspectief. Effecten van de nieuwe bezuinigingsronde die (deels) zichtbaar zijn geworden in de septembercirculaire 2013 vangen wij voor 2014 op met de gecreëerde ruimte in het financieel perspectief en door het opnemen van een risicoreservering. Daarnaast dragen wij het restant van de bezuinigingspakketten over aan het volgende bestuur en zetten wij ons in om Gemeenschappelijke Regelingen nadrukkelijker bij onze bezuinigingsopgave te betrekken. Tot slot zijn wij er van overtuigd dat door de forse omvang van de rijksbezuinigingen die voortvloeien uit de septembercirculaire en waarvoor een volgend bestuur gesteld staat, discussie over fundamentele hervormingen onvermijdelijk is. Waar mogelijk zullen wij hiervoor ook reeds voorbereidingen treffen. Impact Richting Kiezen en het weerstandsvermogen

Naast de rijksbezuinigingen ontkomt Dordrecht niet aan de effecten van de voortdurende situatie van economische recessie. We noemen hierbij de dalende gronden huizenprijzen en de stagnatie van de woningen kantorenmarkt die wij rechtstreeks in onze projectenportefeuille voelen. De doorlichting van de projecten via Richting Kiezen heeft reeds geleid tot forse noodzakelijke afwaarderingen van onze grondposities. Deze afwaarderingen verslechteren onze vermogenspositie en hiermee ons weerstandsvermogen. Bij de Kadernota 2013 is door de raad besloten dat de weerstandsratio per 2014 minimaal het niveau van 1,0 moet hebben. Bij de Kadernota 2014 is hiervoor besloten de inkomensreserve als herstelmaatregel in te zetten.


De ratio van het weerstandsvermogen is slechts één van de indicatoren die iets zegt over de algehele financiële positie van Dordrecht. Overige indicatoren zoals de schuldpositie, de reservepositie, een sluitende meerjarenbegroting en de hoogte van lokale lasten geven ook nu voor Dordrecht een gemiddeld gunstig beeld. Wij houden dus vast aan een financieel beleid dat uitgaat van een weerstandsvermogen dat op korte termijn van voldoende omvang is om risico’s op te vangen en dat gebaseerd is op een meerjarenperspectief waar uitgaven en inkomsten duurzaam in evenwicht zijn. Daarmee stellen we een volgend college in staat om vanuit een gezond startpunt ambities mogelijk te maken en de crisis het hoofd te bieden. Echter zal ook het nieuwe college genoodzaakt zijn om lastige keuzes te maken die pijnlijke effecten zullen hebben voor de burgers.

De aanhoudende crisis en rijksbezuinigingen zetten de Dordtse begroting onder druk. Maar we blijven zorgen voor een gezonde financiële huishouding en willen voor de volgende college- en raadsperiode een duurzame begroting en meerjarenperspectief achterlaten. Bovenal blijft Dordrecht een stad met ambities en daarom blijven we ook in onzekere tijden ruimte creëren voor investeringen.

Een andere rol voor de overheid: vertrouwen in de stad

De opvatting dat de samenleving maakbaar is – en dat de overheid daarin de centrale architect is – ligt achter ons. We staan samen met burgers en organisaties aan de lat om de stad mooier, schoner, gezonder, veiliger, leefbaarder en duurzamer te maken. Dat vraagt van ons als gemeentebestuur dat we luisteren en de dialoog

aangaan. Dat we ruimte maken voor inwoners, maatschappelijke partners en ondernemers. We doen dit vanuit de overtuiging dat vertrouwen hebben en verantwoordelijkheid geven tot betere resultaten leidt. Werken vanuit vertrouwen in onze maatschappelijke partners, met minder controle, toezicht en handhaving. We hebben vertrouwen in bewoners, vanuit de overtuiging dat bewoners vaak onderling in staat zijn om vraagstukken in hun eigen omgeving aan te pakken. De overheid is er dan om sociaal vertrouwen te versterken: kaders creëren waarbinnen mensen zaken met elkaar kunnen realiseren. Dit vraagt persoonlijke verantwoordelijkheid en ‘samenredzaamheid’ in de stad.

We hebben de afgelopen jaren mooie voorbeelden gezien in Dordrecht van cocreatie, zelfbeheer en het overdragen van verantwoordelijkheid. Van gesponsorde groeninrichting en onderhoud van rotondes in de stad tot het door bewoners zelf getrokken project Parkeren Stadspolders. Om samenredzaamheid tot bloei te laten komen is het van belang, dat de overheid bepaalde grenzen bewaakt. Soms moet de overheid juist de verantwoordelijkheid naar zich toe trekken. Bijvoorbeeld wanneer burgers hun evidente verantwoordelijkheid ontlopen en daarmee anderen schade berokkenen. En wanneer de veiligheid of volksgezondheid in het gedrang komt of wanneer de meest kwetsbaren bekneld raken. De Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten is een voorbeeld van scherper optreden van de overheid en inmiddels een toonbeeld voor andere gemeenten, die met deze problematiek te maken hebben of krijgen.

Samen maken we de stad

Mensen nemen steeds vaker zelf het voortouw om iets te bereiken voor de samenleving. Het project ‘De buurt bestuurt’ (onder andere in Sterrenburg) en de parkeerprojecten in Stadspolders komen tot resultaten doordat bewoners zelf verantwoordelijkheid nemen voor de verbetering van de wijk. We zien initiatieven in diverse maatschappelijke sectoren. Bijvoorbeeld in de zorg (buurthulp), veiligheid (buurtpreventie) en met betrekking tot duurzaamheid (Drechtse Stromen). We zien ook volop initiatieven die tot stand komen zonder overheid of met een bescheiden rol voor de overheid. We spreken van de ‘participatiesamenleving’ of ‘doe-democratie’ waarin de burger aan zet is en de overheid voortaan participeert. Bedrijven of burgers nemen ook zaken over waar voorheen de gemeente een grote rol had, zoals de organisatie van Wantijpop. Dit is nu in handen van een particulier bedrijf, dat met een andere opzet en een aanzienlijke lagere gemeentelijke subsidie in deze financieel krappe tijden toch


een succesvol festival heeft gerealiseerd. Op het terrein van de arbeidsmarkt leidt particuliere samenwerking tot de vorming van wijkleerbedrijf Helpende Handen, waar allerlei stagiaires via samenwerkende instellingen worden ingezet om mensen die in sociaal isolement leven hulp te verlenen bij diverse activiteiten. Tot slot zien we op het terrein van wonen mogelijkheden om ruimte te geven aan particulier opdrachtgeverschap, onder andere op Stadswerven. Dit biedt nieuwe kansen voor bewoners om hun eigen (droom)huis te bouwen en voor de overheid om in deze moeilijke tijden toch aan gebiedsontwikkeling te kunnen doen. Op economisch gebied speelt de overheid een bescheiden, maar niet onbelangrijke rol. En zelfs in een tijd dat de middelen ontbreken om hierin extra te investeren, kan de overheid toch de doorslag geven voor succesvolle economische ontwikkeling. Initiatieven komen van de ondernemers, maar de overheid kan het keuzeproces van ondernemers beïnvloeden: door faciliteiten, door ontmoeting te organiseren en door de juiste verbindingen te leggen, bijvoorbeeld tussen ruimtelijke ontwikkeling, bereikbaarheid en werk en onderwijs. Mede onder invloed van teruglopende financiën doet de overheid steeds meer een beroep op eigen verantwoordelijkheid van inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen. Onder invloed van de vergrijzing neemt tegelijk de zorgbehoefte toe. De tijd dat de overheid voor een gespreid bed zorgde, is voorbij. We gaan van een verzorgingsstaat naar een participatiemaatschappij. Zelfredzaamheid, samenredzaamheid en zelforganiserend vermogen worden steeds belangrijker in onze samenleving. De kracht van de menigte

We waarderen het feit dat partijen in de stad waarde hechten aan de continuïteit van mooie evenementen in de stad, ook in een tijd van financiële tegenwind. We zien dit bijvoorbeeld bij crowdfunding, een methode waarbij fondsen worden geworven voor specifieke projecten, vaak via een internetcampagne. Het vormt soms een alternatief, soms een aanvulling op de meer traditionele manier van financiering van goede ideeën via banken, private partijen en de overheid. Onder andere de Dordtse ijsbaan rond de feestdagen en cinema The Movies hebben crowdfunding toegepast.

Nieuwe technologische toepassingen (met name smartphones en tablets) zorgen ervoor dat mensen altijd en overal in contact met elkaar staan. Dit levert veel nieuwe en innovatieve toepassingen op, die het handelen van mensen beïnvloeden en veranderen. Dit biedt ook kansen voor het openbaar bestuur. Social media scheppen extra kanalen om samen te werken aan de stad. We kennen al de toepassingen op het terrein van veiligheid zoals AmberAlert en Burgernet en de Dordtse wijklijn-app. Burgers kunnen ter plekke een foto maken van een misstand in de openbare ruimte en dit doorsturen naar de wijklijn. Op het terrein van profilering bieden social media nieuwe kansen, bijvoorbeeld in het politieke

domein maar ook in de vorm van citymarketing. We zijn als gemeente actief op Twitter en inmiddels gestart met een gemeentepagina op Facebook. Dit biedt ook mogelijkheden om te experimenteren met burgerparticipatie via de social media en nog meer gebruik te maken van de oren en ogen van onze inwoners.

Onze ambities

De afgelopen jaren is de spanning tussen de inhoudelijke ambities en de beperkte(re) financiële middelen toegenomen. Desalniettemin hebben wij een bewuste keuze gemaakt vast te houden aan de vastgestelde speerpunten en te blijven investeren in de stad op die terreinen waar dat noodzakelijk is. Uiteraard onder de randvoorwaarde dat het huishoudboekje blijvend op orde is. Voor nu en voor de komende jaren.

De transformatiedossiers

Met onze inzet op de transformatiedossiers leefbaarheid en veiligheid, arbeidsmarktbeleid, duurzaamheid en levendige binnenstad hebben we gewerkt aan een stevige basis in onze stad, die een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van de Dordtenaren, maatschappelijke instellingen en overheid. Bij een aantal dossiers kozen we voor gemeentelijk initiatief en een voorbeeld stellen. Denk hierbij aan de impulsen op het terrein van de duurzaamheid en de aanpak binnen de Taskforce Overlast en de Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten.


Op andere gebieden stimuleerden we dat anderen zich verantwoordelijk voelen voor de stad. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van goede professionals in de wijk, maar ook de rol die burgers zelf daarbij kunnen spelen.

Met ons arbeidsmarktbeleid zorgen we voor verdere verbetering van de aansluiting tussen onderwijs-arbeidsmarkt en het verbeteren van de kennisinfrastructuur in de regio via het aantrekken van diverse vormen van hoger onderwijs. Eerdere impulsen lopen ook komend begrotingsjaar door. We noemen hierbij de kwaliteit van de openbare ruimte, de komst van de nieuwe bioscoop in de nabijheid van het Energiehuis en ook het beter in balans krijgen van de wijken. Zo is de aanpak voor Dordrecht West de afgelopen acht jaar succesvol geweest, echter in dezelfde periode is de wereld veranderd. Met onze maatschappelijke partners, zoals de woningbouwcorporaties maar ook wijkbewoners, zetten wij daarom in op het duidelijker formuleren van visie, doelen en programma’s in de wijken. Dit leidt ook tot meer betaalbare en beter controleerbare inzet. Centrumfunctie in de regio

We zorgen voor voorzieningen met een aantrekkingskracht op bovenlokaal en regionaal niveau. Deze kunnen in hun functie een goede aanvulling zijn op lokale voorzieningen; in kwaliteit kunnen ze zo hoogwaardig zijn, dat ze ook landelijke uitstraling krijgen. Dordrecht heeft op dit niveau de afgelopen jaren fors geïnvesteerd: Stationsomgeving, Sportboulevard, Leerpark, Gezondheidspark, Dordrechts Museum, Schouwburg Kunstmin, Energiehuis en Erfgoedcentrum Diep. Dit heeft ook tot landelijke erkenning geleid: Dordrecht was Erfgoedgemeente 2010, Evenementenstad 2012 en het Albert Schweitzer werd onlangs tot beste ziekenhuis van Nederland uitgeroepen. De Duurzaamheidsfabriek met haar unieke onderwijsconcept, is een recenter voorbeeld: we willen dat vervolgopleidingen steeds beter aansluiten op de regionale arbeidsmarkt. Het streven om op de kop van de Stadswerven meer levendigheid te krijgen, maar ook onze blijvende aandacht en steun voor grotere evenementen in de stad als Dordt in Stoom, de Kerstmarkt en het Big Rivers festival, zorgen voor aantrekkingskracht in de regio en ook daarbuiten. We werken in Drechtstedenverband en ook op het niveau van de Zuidelijke Randstad verder aan het op de kaart zetten van de regionale economische agenda. De laatste cijfers over de ontwikkelingen in onze regio geven alle aanleiding stevig in te blijven zetten op versterking van het vestigingsklimaat en het benutten van kansen om werkgelegenheid en onderwijs in onze regio te vergroten. Bijvoorbeeld kansen die zich zullen voordoen door de ontwikkeling van het Dordtse Zeehavengebied door impulsen van het Havenbedrijf Rotterdam. Hierdoor kunnen weer kansen ontstaan voor de binnenstad, bijvoorbeeld met ontwikkelmogelijkheden voor het gebied tussen Westelijke Dordtse Oever en de binnenstad. (Inter)nationale allure

We zorgen ook voor onderscheidende aanvullingen, die passen bij de kracht van het lokale. Als speerpunt is gekozen voor een vitale en levendige binnenstad met een regionale centrumfunctie. De aantrekkingskracht van de stad op eigen inwoners én mensen van buiten willen we blijvend vergroten. Met tal van kwalitatief hoogstaande voorzieningen en activiteiten ontstaat als gevolg van de synergie tussen economie en cultuur een stevige toeristische infrastructuur. Mensen moeten na een bezoek aan Dordrecht met regelmaat terug willen keren en we willen dat bezoekers ook kiezen voor een langer verblijf. De komst van het Nationaal Onderwijsmuseum levert op dit niveau eveneens een duidelijke toegevoegde waarde voor de stad. Het past in ons (erfgoed)profiel en het versterkt het toeristisch profiel en de levendigheid van de (binnen)stad. Het biedt bovendien extra mogelijkheden in de programmering en educatie en het brengt een nieuw netwerk mee. We noemen in dit verband ook het plan om in Dordrecht vanaf september 2014 een internationale masteropleiding Shipping en Transport in Dordrecht aan te bieden (Maritime University). Deze afspraak volgt uit intensieve gesprekken tussen de gemeente Dordrecht, de TU Delft, de STC-Group en het maritieme


bedrijfsleven in de regio. Ondanks dat de vorming van een University College nu niet haalbaar is, hebben we toch opnieuw hoger onderwijs binnengehaald en ook een opleiding die een uitstekende aanvulling is op de economische mogelijkheden van deze regio. De masteropleiding geeft een krachtige impuls aan de relatie onderwijs en arbeidsmarkt op het gebied van water, maritiem en deltatechnologie in het hogere segment en levert daarmee impliciet een bijdrage aan enerzijds een hoger opleidingsniveau in de regio en anderzijds een sterkere economische concurrentiekracht. Daarnaast is het belangrijk dat Dordrecht aangesloten is bij dit kennisnetwerk rond water, maritiem en deltatechnologie.

En tenslotte is hier de versterking van de positie van De Biesbosch van belang. Het Nationaal Park De Biesbosch vormt met 10.000 hectare zoetwatergetijdengebied een unieke achtertuin voor stad en regio. Met de realisering van het Parkschap De Biesbosch (de fusie tussen het Brabants en Hollandsdeel met bestuurlijke deelname van Staatsbosbeheer) is een krachtiger organisatie ontstaan voor verdere gebiedsontwikkeling. Het EU-project STEP over duurzaam toerisme, waarvan het Parkschap leidend partner is, levert nieuwe producten op voor het toeristisch-recreatief gebruik van de Biesbosch. De combinatie van unieke natuurwaarden met de beleefbaarheid ervan door inwoners en bezoekers vormt een parel voor stad en regio. De Nieuwe Dordtse Biesbosch, met 530 hectare natuur en recreatiegebied, versterkt niet alleen de groene verbinding tussen de Sliedrechtse en de Dordtse Biesbosch, inclusief de waterkwaliteitsopgave, maar ook duurzame recreatieve mogelijkheden, voorzieningen en verbindingen voor inwoners en bezoekers van stad en regio. Met de partners Waterschap Hollandse Delta, provincie Zuid-Holland, Staatsbosbeheer, natuurorganisaties, de landbouwsector en Parkschap zijn de plannen ontwikkeld om dit te realiseren. Ook voor de financiering van het plan is een akkoord tussen partijen bereikt.

Wij investeren in de centrumfunctie van Dordrecht om daarmee de levendigheid en aantrekkingskracht van de stad op inwoners, bedrijven en mensen van buiten blijvend te vergroten. Dat versterkt op termijn onze sociaaleconomische positie.


1.2 Financiële hoofdlijnen 2014 en verder Begroting staand beleid De Kadernota 2014 vormde de start van de bestuurlijke planning en controlcyclus 2014. Bij de kadernota zijn autonome ontwikkelingen verwerkt, opbrengsten geïndexeerd, intensiveringen doorgevoerd en bezuinigingsmaatregelen ingezet. Hiermee zijn in de Kadernota de uitgangspunten geformuleerd voor het opstellen van de Begroting 2014 en de meerjarenraming 2015-2017. Autonome ontwikkelingen Begroting staand beleid De programmakaarten en tabellen in dit boekwerk bevatten de beleidsinformatie en financiële informatie over het reeds vastgestelde beleid. Dit betekent dat de besluiten uit de Kadernota 2014 en college- en raadsbesluiten voor de jaren 2014 en verder, die zijn genomen in de eerste helft van 2013 hierin ook zijn verwerkt. Daarnaast is een aantal wijzigingen doorgevoerd als gevolg van autonome ontwikkelingen. Dit betekent dat wél zijn verwerkt: de besluiten uit de Kadernota 2014; college- en raadsbesluiten voor de jaren 2014 en verder, die zijn genomen in de eerste helft van 2013; stijging personeelslasten; overige autonome ontwikkelingen. Stijging personeelslasten De personeelslasten zijn met ongeveer 1% gestegen. Deze stijging wordt veroorzaakt door een stijging van de premie van de zorgverzekeringswet en een verhoging van het maximale basisbedrag voor de zorgverzekeringswet. De stijging van de personeelslasten veroorzaakt een nadelig resultaat van ongeveer € 379.000. Overige autonome ontwikkelingen Er hebben verschillende voornamelijk kleine verschuivingen, open aframingen plaatsgevonden, die per saldo een fluctuerende reeks veroorzaken. Hieronder valt ook een correctie op basis van de meest actuele begrotingsgegevens van de Sociale Dienst. Hieruit blijkt dat een aantal stelposten die in het verleden vanuit de Algemene Uitkering zijn ontvangen, niet in volledige omvang noodzakelijk zijn. Daarnaast is in 2015 incidenteel een te lage stelpost opgenomen. Via deze mutaties van enkele stelposten is er weer aansluiting tussen de begrote bijdragen van Dordrecht en de begroting van de Sociale Dienst. Bovenstaande mutaties leiden tot het volgende perspectief, zoals opgenomen in de tabellen van dit boekwerk:

2014 2015 2016 2017

Eindsaldo Kadernota 2014 629 809 1.672 2.469

Stijging werkgeverslasten -379 -368 -373 -381

Overige autonome ontwikkelingen 399 -201 -52 5

Saldo Begroting na wijzigingen autonoom 649 240 1.247 2.093

Bedragen x € 1.000

Boekwerk staand beleid en raadsvoorstel De onderstaande ontwikkelingen zijn nog niet in het boekwerk verwerkt: financieel effect van de meicirculaire 2013; de structurele effecten van de Bestuursrapportage 2013; hogere kosten basispakket SCD; second opinion ICT tranisitie. Deze posten zijn verwerkt in het raadsvoorstel bij de Begroting. Daarbij wordt ook een actueel overzicht van de meerjarige productbegroting per programma weergegeven (bijlage 3 in dit boekwerk). Voor een verdere toelichting op de financiële begroting wordt verwezen naar het raadsvoorstel behorende bij de begrotingsstukken, de Programmakaarten (hoofdstuk 2) en de Financiële begroting (hoofdstuk 4).


1.3 Samenstelling college en raad A.A.M. Brok, burgemeester Portefeuille: Algemene en kabinetszaken, brandweer, politie, integrale veiligheid,

dienstverlening, bestuurlijke betrekkingen en internationale samenwerking. Verbonden partijen: GR Drechtsteden (vz), GR Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (vz). P.H. Sleeking (BvD), wethouder Portefeuille: Ruimtelijke ordening & binnenstad, vergunningverlening

& handhaving (incl. welstand en bouwen woningtoezicht), milieu en water, personeel en organisatie, huisvesting en ICT, bestuurlijke vernieuwing en participatie, mediabeleid en communicatie.

Grote projecten: Stadswerven, Maasterras, Gezondheidspark, Belthurepark. Verbonden partijen: GR Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (lid), GR Drechtsteden (lid). J. Mos (VVD), wethouder Portefeuille: Economische Zaken en toerisme, havenbedrijf, stadsmarkten,

bovenregionale R&E ontwikkeling, verkeer en vervoer, externe veiligheid, grondbedrijf, vastgoedbedrijf, cultuur, monumentenzorg en archeologie.

Grote projecten: Westelijk Dordtse Oever, Hofkwartier, Energiehuis, Achterom/Bagijnhof. Verbonden partijen: ROM-D, Wegschaptunnel Dordtse Kil, Merwedelingelijn Beheer, Stichting

administratiekantoor Breedband. E. van de Burgt (CDA), wethouder Portefeuille: Financiën en deelnemingen, sociale zaken (incl. inburgering),

arbeidsmarktbeleid, onderwijs en educatie, kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en Essenhof.

Grote projecten: Leerpark. Verbonden partijen: GR Drechtsteden (lid), GR Dienst Gezondheid en Jeugd (lid), Sociale Dienst

Drechtsteden, Drechtwerk, Gevudo, Wegschap tunnel Dordtse Kil, HVC, Eneco, Evides, Coöp. Ontwikkeling Leerpark, BNG.

H.P.A. Wagemakers (BvD), wethouder Portefeuille: Zorg, welzijn en jeugd (incl. buurtwerk, maatschappelijke opvang en

individuele voorzieningen), gezondheidszorg (incl. oggz en verslavingszorg), recreatie en duurzaamheid, afval, NMC Weizigt.

Grote projecten: Nieuwe Dordtse Biesbosch. Verbonden partijen: GR Dienst Gezondheid en Jeugd (vz), GR Parkschap Nationaal Park De

Biesbosch, Stichting de Biesbosch, Energie Coöperatie Dordrecht. R.E.C. Reynvaan-Jansen (BvD), wethouder Portefeuille: Wonen, stedelijke vernieuwing, wijkgericht werken, stadsbeheer en sport. Grote projecten: Herstructurering Dordt West en Sportboulevard. Verbonden partijen: - M.M. van der Kraan, gemeentesecretaris

Zetelverdeling Raad

13

65

333222

BvD

PvdA

VV

D

CD

A

Gro

enlin

ks

Chri

stenU

nie

/SG

P

D66

VS

P

WEK

Algemeen directeur, 1e adviseur college.


1.4 Kerngegevens van de stad

1.4.1 Kengetallen In onderstaande tabel zijn enkele kengetallen voor de gemeente Dordrecht weergegeven op het gebied van inwoneraantallen, sociale zekerheidsuitkeringen en het aantal huur- en koopwoningen.

Demografie 1-1-2010 1-1-2011 1-1-2012 1-1-2013

Aantal inwoners 118.480 118.810 118.862 118.466

Inwoners < 20 jaar 27.831 27.655 27.514 27.213

Inwoners van 20-64 jaar 72.697 73.031 72.381 71.616

Inwoners > 64 jaar 17.952 18.124 18.967 19.637

Sociale zekerheid 1-1-2010 1-1-2011 1-1-2012 1-1-2013

Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen 5.571 5.671 5.699 5.764

Werkloosheidsuitkeringen 1.840 1.858 1.631 2.451

Bijstandsuitkeringen 2.870 3.250 2.900 3.120

Fysieke structuur 1-1-2010 1-1-2011 1-1-2012 1-1-2013

Aantal woningen 53.364 53.487 53.372 53.858

Koopwoningen 28.044 28.689 29.077 29.529

Huurwoningen 25.320 24.798 24.295 24.329Bronnen: CBS, UWV, WOZ (bewerking OCD)

1.4.2 Lokale lasten Op het terrein van de lokale lasten voert Dordrecht een terughoudend tarievenbeleid. De lokale lastendruk wordt grotendeels gevormd door de woonlasten. Tot de woonlasten worden gerekend de OZB-, riool- en afvalstoffenheffing, die zich ten opzichte van 2010 als volgt hebben ontwikkeld:

Bedragen x € 1

2010 2011 2012 2013 2014

OZB-eigenaar 185,39 188,94 194,10 194,29 200,60

Afvalstoffenheffing 234,96 234,96 240,96 247,68 255,72

Rioolheffing eigenaar 74,13 77,10 80,18 83,29 86,73

Rioolheffing gebruiker¹ 95,52 69,00 71,76 74,64 77,52Ontwikkeling lastendruk 590 570 587 600 621

Stijging 0,9% -3,4% 3,0% 2,2% 3,5¹ Met ingang van 2011 kent Dordrecht voor rioolheffing gebruiker één tarief voor zowel één- als meerpersoonshuishoudens. Hierdoor is de lastendruk voor meerpersoonshuishoudens in 2011 gedaald.

%

Uit bovenstaande tabel volgt dat de totale woonlasten in Dordrecht in 2014 met 3,5% stijgen ten opzichte van 2013. Kortheidshalve wordt voor meer informatie en relevante uitgangspunten over de diverse lokale heffingen verwezen naar paragraaf 3.1 Lokale heffingen.


2. Begrotingsprogramma’s Voor u ligt de Begroting voor 2014. In dit hoofdstuk vindt u de vijftien programmakaarten, die als volgt zijn opgebouwd. Informatie vooraf: alle programmakaarten zijn voorzien van een overzicht met relevante

(sturings)informatie. De programmakaart start met een actuele inleiding. Vervolgens is de informatie opgenomen in op iedere programmakaart terugkerende blokjes zoals een overzicht van programma activiteiten; wettelijke taken; kaderstellende nota’s en afspraken die met medeoverheden zijn gemaakt.

Wat willen we bereiken? Hier leest u de (MJP) doelstellingen van het gemeentebestuur. Ook is een overzicht van bijbehorende indicatoren opgenomen. De doelstellingen, kengetallen en daarbij behorende 0-waarden en streefwaarden blijven gedurende deze collegeperiode staan. Voor de meeste kengetallen zijn nieuwe actuele cijfers beschikbaar. Deze leest u op de programmakaarten. Bij de indicatoren is aangeven welke ontwikkeling af te leiden is van de actuele cijfers. Wanneer dit een positieve ontwikkeling weergeeft (richting de streefwaarde) ziet u een (+) staan. Wanneer de ontwikkeling ons op dit moment verder afbrengt van de streefwaarde staat hier een (-). Bij een enkele doelstellingen is geen nieuw cijfer beschikbaar. Bij alle doelstellingen is aangegeven wanneer (opnieuw) nieuwe cijfers te verwachten zijn.

Wat gaan we daarvoor doen? Per MJP-doelstelling is aangegeven welke activiteiten in 2014 gaan plaatsvinden.

Wat mag het kosten? De samenhang tussen de beleidsbegroting en de kosten van de programma-activiteiten komen onder dit onderdeel op de programmakaarten terug.

De financiële basisinformatie per programma is inzichtelijk gemaakt door, naast het reguliere meerjarige productoverzicht, de kosten per programma onder te verdelen in de volgende categorieën: 1. bijdragen aan Gemeenschappelijke Regelingen/Verbonden Partijen; 2. kapitaallasten (rente en afschrijving); 3. subsidies; 4. personele budgetten; 5. materiële budgetten; 6. stortingen in voorziening. Nadere toelichting programmakaarten De begroting richt zich in beginsel op het komende jaar. Om recht te doen aan het politiek moment bij de

begrotingsbehandeling, wordt op onderdelen ook meerjarig vooruitgekeken. Wanneer dit meerwaarde heeft wordt informatie ook in een historisch perspectief geplaatst.

De programmakaarten en tabellen in dit boekwerk bevatten de beleidsinformatie en financiële informatie over de huidige staand beleid Begroting. Dit betekent dat wél zijn verwerkt: o de besluiten uit de Kadernota 2014; o college- en raadsbesluiten voor de jaren 2014 e.v. die zijn genomen in de eerste helft van 2013; o stijging personeelslasten; o autonome ontwikkelingen. Dit betekent dat niet zijn verwerkt: o financieel effect van de meicirculaire 2013; o de structurele effecten van de Bestuursrapportage 2013; o hogere kosten basispakket SCD Deze posten zijn verwerkt in het raadsvoorstel bij de Begroting. Daarbij wordt ook een actueel overzicht van de meerjarige productbegroting per programma weergegeven (Bijlage 3 in dit boekwerk).

Vanuit de ‘sturing op transformaties’, behorende bij de prioriteiten van het MJP, worden enkele begrotingsprogramma’s meer uitvoerig geformuleerd dan de anderen. De transformaties zijn aangegeven met het icoon:

Beleidsintensiveringen Kadernota 2014. De in de kadernota vastgestelde intensiveringen zijn in de

programmakaarten verwerkt. Op diverse plaatsen in de programmakaart treft u het symbool .

Hiermee geven we aan dat in de desbetreffende programmakaart een beleidsintensivering voortkomend uit de kadernota 2014 is opgenomen. Bij het raadsvoorstel is ook een overzicht opgenomen van de wijze waarop de beleidsintensiveringen in de begroting zijn verwerkt.


De doorgevoerde bezuinigingen uit de Kadernota 2014 zijn ook opgenomen, voor zover deze van invloed zijn op de activiteiten op de programmakaarten. Voor de herkenbaarheid zijn deze beschrijvingen voorzien

van het symbool

Ten aanzien van de (betekenis van de) indicatoren is het volgende van belang:

o relatieve betekenis: veel factoren zijn van invloed op de indicatoren. De indicatoren geven niet de ‘absolute waarheid’ weer. Ook geldt dat de gemeente niet als enige aan zet is. We vinden het wél belangrijk de ambitie helder te maken. We stellen ons ten doel te leren van de ontwikkeling zoals die zichtbaar wordt uit de indicatoren én hierover het gesprek aan te gaan met de raad;

o Bij de vaststelling van de programmakaart jeugd is eerder aangegeven dat we indicatoren ontwikkelen die beter passen bij de nieuwe jeugdagenda. Samen met Onderzoekscentrum Drechtsteden is gewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe prestatie-indicatoren die passen bij het jeugdbeleid. De eerste meting heeft plaatsgevonden in 2012 en de volgende meting zal plaatsvinden in 2014. Hierdoor zijn de actuele waarde en de 0-waarde gelijk en kan geen ontwikkeling worden aangegeven.

Tot slot geeft onderstaand overzicht een beeld van de relatieve financiële omvang van de kosten van de 15 programma’s:

Totaal Programma's: € 357 miljoen

Programma's

Mil

joe

ne

n

Veiligheid

Leefbaarheid & Stedelijk Beheer

Onderwijs

Werk en Inkomen

Economie en Cultuur

Milieu en Duurzaamheid

Maatschappelijke Voorzieningen

Jeugd

Sport & Recreatie

Verkeer en Vervoer

Ruimtelijke Ordening

Wonen

Dienstverlening

Bestuur en Samenwerking

Algemene Dekkingsmiddelen


Programma 1: Veiligheid Inleiding In Dordrecht regelen we de veiligheid van burgers zo goed mogelijk. De overheid beschikt over instrumenten en maatregelen om de openbare orde zo goed mogelijk te waarborgen. Als gemeente voeren we de lokale regie over veiligheid en willen we dat deze instrumenten en maatregelen optimaal worden ingezet. Samen met onze partners geven wij vorm en inhoud aan het integraal veiligheidsbeleid en de diverse activiteiten die in dat kader plaatsvinden. Deze aanpak ligt op koers. Ook in 2014 wordt er stevig opgetreden tegen overlast. Overlastgevend gedrag tolereren we niet. Dordrecht pakt overlast aan met goede voorzieningen, heldere communicatie en handhaving van wetten en regels. Samen met politie en justitie voorkomen en bestrijden we criminaliteit. We hebben een krachtige lokale aanpak, gebaseerd op vertrouwen in en verantwoordelijkheid van Dordtenaren zelf. In het kader van Bewoners aan Zet geven we burgerparticipatie vorm. Professionals en burgers werken samen aan een veilige buurt onder andere aan de hand van Buurt Bestuurt, buurtpreventieteams, netwerk Dordtveilig, buurtbemiddelaars en burgernet. De kracht van onze lokale aanpak wordt ook versterkt door de verbinding met regionale en landelijke ontwikkelingen en initiatieven. Het gaat dan bijvoorbeeld over onderwerpen als high impact crimes, radicalisering, externe veiligheid (onder andere de lobby naar aanleiding van het treinongeval gevaarlijke stoffen in Wetteren, België). Maar ook het ambassadeurschap van burgemeester Brok voor de toepassing van de wet Bibob (bevordering integriteit openbaar bestuur) is een voorbeeld van de lokale, regionale en landelijke bestuurlijke aandacht voor veiligheid en samenwerking daarbij. We zien dat Dordtenaren meer tevreden zijn over het functioneren van de gemeente bij de aanpak van de leefbaarheid en veiligheid dan gemiddeld in de G32. En meer inwoners zijn Dordrecht als een veilige stad gaan waarderen. Toch blijft de gemiddelde Dordtenaar zich zorgen maken om allerlei vormen van onveiligheid, overlast en criminaliteit. Dit is afgelopen jaar versterkt door neveneffecten van beleid. Zo levert het preventief fouilleren direct resultaten op. Er worden wapens van straat gehaald en er wordt een duidelijke norm gesteld. Tegelijkertijd registreert de politie meer wapen- en drugshandel. Dat heeft als direct gevolg dat die zaken ook zichtbaarder worden in de cijfers en de beeldvorming. Bij Dordtenaren blijft er een duidelijk verschil tussen het daadwerkelijke slachtofferschap bij delicten en hun inschatting van de kans om slachtoffer te worden. Zij denken veel vaker slachtoffer te kunnen worden van criminaliteit dan de gemiddelde inwoner van een grote stad. We verwachten dat het in 2014 een nog grotere opgave wordt om inwoners een veiligheidsbeleving te laten ervaren die overeenkomt met de daadwerkelijke kans op slachtofferschap. De geregistreerde criminaliteit over de eerste 6 maanden van 2013 is namelijk met 13% sterk gedaald. In 2014 zoeken we naar een betere balans door minder het accent te leggen op overlast en criminaliteit en door helder te gaan communiceren over de successen in de aanpak én door meer accent te leggen op de veiligheid die dit oplevert. Programma activiteiten Integraal Veiligheidsprogramma: gemeenschappelijke koers en ambitie veiligheidsorganisaties onder beleidsmatige en operationele regie van de gemeente. Integraal Handhavingsprogramma: coördinerend en kaderstellend ten aanzien van de uitvoering van gemeentelijke handhavingstaken. Sociale veiligheid: advisering, coördinerende en uitvoerende taken. Openbare orde: advisering, uitvoering en opdrachtgeverschap op het gebied van burgemeestersbevoegdheden, APV en bijzondere wetten. Fysieke veiligheid: advisering en uitvoerende taken op gebied van externe veiligheid, risicobeheersing, rampenbestrijding en brandweerzorg. Context en achtergrond

Samen met de inwoners van onze stad, maatschappelijke organisaties en onze veiligheidspartners willen we het veiligheidsniveau van de stad vasthouden en waar mogelijk verder uitbouwen. We stimuleren de betrokkenheid van inwoners om ook zelf een bijdrage te leveren aan het creëren van een veilige eigen buurt en leefomgeving. Vanuit het Integraal Veiligheidsprogramma 3 (IVP3) sturen we op deze ambitie. Jaarlijks worden er met de ketenpartners afspraken gemaakt over acties, activiteiten en maatregelen.


Wettelijke taken Gemeentewet, Politiewet, Wet veiligheidsregio’s, Drank- en horecawet, Opiumwet, Wet openbare manifestaties, Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen, Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob), Wet tijdelijk huisverbod, Havenbeveiligingswet, Algemene plaatselijke verordening, Wet op de kansspelen, Wet OM-afdoening (bestuurlijke strafbeschikking), Wet Maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast. Kaderstellende nota’s Coffeeshopbeleid (2013), Convenant Veiligheidshuis Zuid-Holland Zuid (2013), Handhavingsbeleid horeca gemeente Dordrecht (2013), Regionaal dekkingsplan VRZHZ (2012), Beleidsregels ontheffing straatmuzikanten (2011), Integraal Veiligheidsprogramma 3 (2011), Integraal Handhavingsprogramma (2011), Regionaal Crisisplan Zuid-Holland Zuid (2011), Beleidsregels gebiedsontzeggingen (2011), Prostitutiebeleid in Dordrecht (2000). Relevante ontwikkelingen Verwachte wetswijzigingen in 2014: regulering prostitutie en het bestrijden misstanden seksbranche, kinderbescherming en de Opiumwet. Per 1 januari 2013 is de nieuwe Drank- en horecawet in werking getreden, waarmee het toezicht op de naleving van de wet bij de gemeente ligt. Andere ontwikkelingen zijn: regionalisering brandweerzorg en rampenbestrijding (Veiligheidsregio); invoering nationale politie ; gemeente neemt regie op Veiligheidshuizen over; intensivering bestuurlijke/gecoördineerde aanpak georganiseerde criminaliteit (op de speerpunten hennep, vastgoed, mensenhandel) waarbij het Regionaal Informatie en Expertisecentrum georganiseerde criminaliteit (RIEC) voortaan als structurele voorziening wordt beschouwd. Aanpak in Drechtstedenverband, Zuid-Holland Zuid en regionale eenheid Rotterdam De komst van de nationale politie en de herziening van de gerechtelijke kaart bij het Openbaar Ministerie hebben ertoe geleid dat de politieregio’s Zuid-Holland Zuid (ZHZ) en Rotterdam-Rijnmond (RR) zijn samengevoegd tot de eenheid Rotterdam. In 2014 zal er in de Regionale eenheid sprake van regionale samenwerking op het gebied van integrale veiligheid in de vorm van met elkaar verbonden regionale veiligheidsvoorzieningen. De Veiligheidsallliantie Rotterdam (VAR) zal deze regionale samenwerking ondersteunen. Op het niveau Zuid-Holland Zuid is er sprake van een gezagsdriehoek in de vorm van het structureel Districtelijk Veiligheidsoverleg. Ook komen veiligheidsgerelateerde onderwerpen structureel terug op de agenda van het bestuur van de Veiligheidsregio en in diverse stuurgroepen. De stuurgroep Veiligheidshuis ZHZ kent sinds 2012 een bestuurlijk karakter waarbij er invulling wordt gegeven aan de gemeentelijke regierol. Ketenpartners Politie; Brandweer; Omgevingsdienst ZHZ; Veiligheidsregio ZHZ (waaronder GHOR); Waterschap; Sociale Dienst Drechtsteden; Belastingdienst; Openbaar Ministerie; Raad voor de Kinderbescherming; Reclassering Nederland; KLPD; AIVD; Douane. Maatschappelijke instellingen zoals GGD; Bureau Jeugdzorg; bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten, scholen, Leger des Heils; MEE. Private partijen: woningcorporaties, NS, Arriva, Koninklijke Horeca Nederland, Stedin. Bestuurlijke afspraken met medeoverheden Samenwerkingovereenkomst Merwede-Lingelijn; Convenant RIEC; Convenant Veiligheidshuis (2013); Afspraken in Regionaal Veiligheidsoverleg inzake regionale veiligheidsprojecten. Lokaal Veiligheidsarrangement Dordtse stationsgebieden. Met de VRZHZ zijn nadere afspraken gemaakt over de regionalisering van de brandweer en de rampenbestrijding.


Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Alle begrotingsprogramma’s. In het bijzonder bestaat een verbinding met het programma Leefbaarheid en Stedelijk Beheer.

Wat hebben we bereikt? Centrale ambitie: Het realiseren van een veilige stad.

Doelstelling 1: Meer inwoners waarderen Dordrecht (en hun buurt) als een veilige stad.

Doelstelling 2: Inwoners ervaren minder sociale overlast.

Doelstelling 3: Inwoners voelen zich minder bedreigd.

Doelstelling 4: Inwoners ervaren minder overlast van vermogensdelicten.

Doelstelling 5: Inwoners voelen zich minder onveilig en vertonen minder vermijdingsgedrag.

Doelstelling 6: Het beperken van het risico op en het beheersen van calamiteiten, crises en grootschalige verstoringen van de openbare orde. Kengetal

Bron 0-waarde (nieuw)

Actuele waarde

Ontwikkeling tov 0-waarde

Streefwaarde 2014 (nieuw)

1) Rapportcijfer veiligheid Integrale Veiligheidsmonitor/Omnibus 6,7 6,9 (2013) (+) 6,9

2) Schaalscore sociale overlast Integrale Veiligheidsmonitor/Omnibus 2,3 2,4 (2013) (=) 2,0

3) Schaalscore bedreiging Integrale Veiligheidsmonitor/Omnibus 1,6 1,7 (2013) (=) 1,4

4) Schaalscore overlast vermogensdelicten Integrale Veiligheidsmonitor/Omnibus 3,2 3,3 (2013) (=) 2,9

5) Schaalscore beleving onveiligheid Integrale Veiligheidsmonitor/Omnibus 3,4 3,4 (2013) (=) 3,2 N.B. 1: De schaalscores 2 tot en met 5 zijn negatieve indicatoren. Dat betekent dat hoe lager, hoe beter (bijvoorbeeld: hoe lager de beleving van onveiligheid, hoe beter.) N.B. 2: Door wijzigingen in de vragenlijst van de Veiligheidsmonitor 2012 is het niet meer mogelijk deze indicatoren te actualiseren. Het betreft een landelijke monitor. Wij zijn niet gekend in de wijzigingen in de vragenlijst. Om voor deze indicatoren toch te kunnen beschikken over een eindmeting in Dordrecht worden de vragen volgens de oude definities in het regionale Omnibusonderzoek van 2013 opgenomen. De uitkomsten zijn in het najaar van 2013 beschikbaar. Definitie Volgende meting Opmerking

1) Rapportcijfer veiligheid

- Het rapportcijfer veiligheid komt als volgt tot stand: er is u een aantal vragen gesteld over de buurt waarin u woont. Kunt u voor de veiligheid door middel van een rapportcijfer een beoordeling geven? Welk cijfer zou u geven van 1 tot en met 10 voor de veiligheid in uw buurt?

2) Schaalscore sociale overlast (opgebouwd uit 4 indicatoren)

- Samengestelde score op basis van aantal vragen naar het vóórkomen van: dronken mensen op straat; mensen die op straat worden lastig gevallen; drugsoverlast; overlast door groepen jongeren. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe meer overlast men ervaart.


3) Schaalscore bedreiging (opgebouwd uit 8 indicatoren)

- Samengestelde score op basis van een aantal vragen naar het vóórkomen van: mensen die op straat worden lastig gevallen; straatroof; drugsoverlast; overlast door groepen jongeren; geweldsdelicten; bedreiging; vrouwen en meisjes die worden nagefloten; jeugdcriminaliteit. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe meer bedreiging men ervaart.

4) Schaalscore overlast vermogensdelicten (opgebouwd uit 4 indicatoren)

- Samengestelde score op basis van een aantal vragen naar het vóórkomen van: fietsendiefstal; diefstal uit auto’s, beschadiging aan/diefstal vanaf auto’s; inbraak in woningen. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe meer vermogensdelicten men ervaart.

5) Schaalscore beleving van onveiligheid (opgebouwd uit 6 indicatoren)

- Samengestelde score op basis van een aantal vragen. De indicator bestaat uit twee typen vragen, namelijk of men zich onveilig voelt en of men vormen van vermijdingsgedrag vertoont. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe groter het onveiligheidsgevoel.

Wat gaan we daarvoor doen? Toelichting 2014

Doelstelling 1: Meer inwoners waarderen Dordrecht (en hun buurt) als een veilige stad. Regievoering en ketensamenwerking

Met het integraal veiligheidsprogramma 2011-2014 (IVP3) en een gemeenschappelijk jaarplan integrale veiligheid wordt invulling gegeven aan de gemeentelijke regierol op het gebied van veiligheid. Omdat veiligheid als een rode draad door het totale gemeentelijk beleid loopt, is een integrale programmatische aanpak nodig om structureel en systematisch werk te maken van veiligheid. Het gaat om: inhoudelijke samenhang met andere beleidsterreinen die van invloed zijn op de veiligheid (bijvoorbeeld jeugdbeleid, verkeer), de samenhang tussen de verschillende fasen in de veiligheidsketen en de samenwerking tussen de interne en externe partners. In 2014 wordt een nieuw IVP voor de periode 2014-2018 voorbereid.

Regievoering Integraal veiligheidsbeleid

Met het Regionaal Meerjarenbeleidplan (RBP) 2013-2014 eenheid Rotterdam wordt voldaan aan de wettelijke verplichting van de Politiewet, dat per regionale eenheid van de politie een beleidsplan moet zijn vastgesteld. Dit RBP omvat in ieder geval de verdeling van de beschikbare politiesterkte, waaronder de beschikbare wijkagenten, over de onderdelen van de regionale eenheid. In verband met de vaststelling van een nieuw RBP voor de periode 2015-2018 zal de burgemeester de gemeenteraad horen over het ontwerp-RBP.

Handhavingsprogramma Het integraal handhavingsprogramma 2011-2015 vormt het beleidskader voor uitvoering van de gemeentelijke handhavingstaken. Binnen de kaders en uitgangspunten die hierin door de raad zijn vastgesteld worden de jaarplannen handhaving en de uitvoeringsplannen van de uitvoerende diensten opgesteld. Toezicht en handhaving wordt, ook in 2014, gericht ingezet op thema’s met prioriteit. Het bijdragen aan het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid is daarbij het speerpunt. Ook het stimuleren van verdere professionalisering en het verder verbeteren van de kwaliteit van de handhavingsorganisatie(s) is onderdeel van het handhavingsprogramma.


Regionale veiligheidsvoorzieningen

Het Regionaal Veiligheidsoverleg heeft in 2013 ingestemd met de bundeling van reeds bestaande en nieuwe gemeentelijke bijdragen aan regionale veiligheidsvoorzieningen tot één gemeentelijke bijdrage. Tevens is er sprake van een intensivering € 0,06 per inwoner. Het betreft het Regionaal Expertise Centrum voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit (RIEC), het Veiligheidshuis (VHH), de Veiligheidsalliantie regio Rotterdam (VAR) – voorheen de Veiligheidssocieteit – en Halt, voor wat betreft de bestaande voorzieningen. Nieuwe regionale voorziening vanaf 2014 wordt Burgernet.

Veiligheidshuis ZHZ De regie op de veiligheidshuizen is met ingang van 2013 overgegaan van het Openbaar Ministerie naar de gemeenten. De 17 gemeenten in Zuid-Holland Zuid zoeken in gezamenlijkheid naar de wijze waarop zij deze regierol willen invullen. De focus ligt op de ketenoverstijgende aanpak van complexe problematiek met elementen van de ketens Veiligheid, Zorg en Jeugd. Inzet wordt om de expertise vanuit verschillende aanpakken van multiproblematiek bijeen te brengen en de ketenaanpak van de Taskforce Overlast, aanpak ex-gedetineerden en de PGA’s VHH zo veel mogelijk te integreren en te ontschotten. Vanwege de focus op de complexe multiproblematiek wordt de doorontwikkeling VHH gecoördineerd vanuit het programma Maatschappelijke Voorzieningen (7).

Districtelijk Veiligheidsoverleg

De burgemeesters uit Zuid-Holland Zuid, de districtchef van de politie en de officier van justitie komen als gezagsdriehoek minimaal drie keer per jaar bijeen in het Districtelijk Veiligheidsoverleg ZHZ. Voor de voorzitter van de driehoek, de burgemeester van Dordrecht, is ambtelijk ondersteuning geregeld vanuit de afdeling Openbare orde en veiligheid.

Doelstelling 2: Inwoners ervaren minder sociale overlast. Doelstelling 3: Inwoners voelen zich minder bedreigd. Doelstelling 4: Inwoners ervaren minder overlast van vermogensdelicten. Doelstelling 5: Inwoners voelen zich minder onveilig en vertonen minder vermijdingsgedrag.

Veilige woon- en leefomgeving

We nemen deel aan de Regionale stuurgroep buurtbemiddeling (gemeenten, politie en woningcorporaties). De gemeente Dordrecht en de twee Dordtse woningcorporaties faciliteren en financieren Buurtbemiddeling. MEE is belast met de uitvoering en treedt ook op als front-office voor jongerenbemiddeling, zodat de aansluiting tussen beide vormen van buurtbemiddeling is geborgd.

Tegengaan van overlast tussen bewoners en verloedering

We faciliteren en financieren ‘Netwerk Dordt Veilig’, dat een bijdrage levert aan de veiligheid van de stad door beroepskrachten van verschillende organisaties, vrijwilligers van verschillende nationaliteiten en allochtone gemeenschappen regelmatig met elkaar in contact te brengen.

Overlastgevende panden

Wanneer de aanpak van een overlastgevend pand in het kader van programma Leefbaarheid en Stedelijk beheer (2) onvoldoende effect heeft, wordt het betreffende dossier overgedragen aan de afdeling Openbare orde en veiligheid. Afhankelijk van de omstandigheden wordt bekeken of bestuurlijk ingrijpen wenselijk en mogelijk is.

De raad heeft zich via het integraal handhavingprogramma in 2011 uitgesproken over welke feiten met voorrang moeten worden gehandhaafd (prio1-feiten). De vijf vastgestelde prioriteiten zijn; (1) overlastgevende personen en (jongeren)groepen, (2) overlast door honden, (3) rommel op straat, (4) bekrassen, bekladden en overig vandalisme, (5) overlast door verkeer. De handhaving van Toezicht is hier ook in 2014 op afgestemd. Vanaf 2013 is Toezicht ook aangewezen als toezichthouder op de Drank- en Horecawet.

In het bedrijfsplan Toezicht 2013-2016 is ervoor gekozen om de uitvoering van het toezicht in de wijk steeds vaker te laten plaatsvinden door eenmanssurveillance (EMS). Deze werkwijze betekent een breuk met het verleden waarin alleen met koppels werd gewerkt. De EMS vereist een zeker niveau van professionaliteit en zelfstandigheid van medewerkers, hierin wordt geïnvesteerd door opleiding en training. Het inzetten van EMS betekent dat met minder medewerkers evenveel aanwezigheid en zichtbaarheid in de wijk gerealiseerd kan worden.

Toezicht

Cameratoezicht wordt ingezet in de Colijnstraat, op en rondom het station Dordrecht Centraal (bijvoorbeeld bij het busstation en de fietsenstalling), op station Stadspolders en op het Leerpark.

Huiselijk geweld De functies van het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) worden samengevoegd tot één


meldpunt (wettelijk vereiste). De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is van kracht en deze dient door alle organisaties die werken met volwassenen en jeugd geïmplementeerd te zijn. Er vindt bij alle meldingen huiselijk geweld/kindermishandeling een triage plaats voor toeleiding naar een passend aanbod. Uitgangspunt: lokaal wat kan, regionaal wat moet. Maximaal 10% van alle meldingen worden doorgeleid naar de regionale ketenaanpak waar intensieve samenwerking is tussen het Openbaar Ministerie, politie en de zorgaanbieders. De gemeente sluit op deze ketenaanpak aan door in voorkomende gevallen tijdelijke huisverboden op te leggen.

Veelvoorkomende criminaliteit (overig)

Gemeente Dordrecht financiert de (deeltijd) inzet van een medewerker van de Sociale Dienst Drechtsteden als accountgemeente voor de nazorg van veelplegers. Daarnaast wordt vanuit de sector Maatschappelijke Ontwikkeling de nazorg ex-gedetineerden ontwikkeld. De nazorg voor veelplegers kan gezien worden als een verbijzondering van de nazorg voor ex-gedetineerden. Bezien wordt, mede in het kader van de aanpak Veiligheidshuis, hoe met inzet van verschillende budgetten meer efficiency kan worden bereikt. Daarnaast stelt de gemeente Dordrecht zich voor een beperkt bedrag garant voor een beperkt aantal activiteiten gericht op veelplegers waarvoor niet op een andere wijze (lees: justitiële) financiering voorhanden is. Dit budget wordt inmiddels ook ingezet om snel en adequaat op situaties in te kunnen spelen ter voorkoming van problemen op het gebied van openbare orde c.q. voorkoming van maatschappelijke onrust.

Vermogensdelicten Wij stimuleren de integrale aanpak van vermogensdelicten (woninginbraken, inbraak uit auto’s en diefstal van fietsen) door de samenwerking tussen de betrokken partijen te verbeteren. Onderdelen van deze aanpak zijn bewustwording, slachtoffer- en dadergerichte benadering en de aanpak van heling. Naast de politie en de gemeente zijn te betrekken partijen onder andere woningbouwcorporaties en het OM.

Voor gebieden waar sprake is van alcoholgerelateerde overlast zetten we een alcoholverbod in. Binnen de daarvoor aangewezen gebieden leggen we verblijfsontzeggingen op als sprake is van drugs- en/of alcoholgerelateerde overlast. In het kader van de Drank- en Horecawet (DHW) is per 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens voor alcohol verhoogd van 16 naar 18 jaar. Handhaving van de DHW vindt plaats door Toezicht en Politie.

Drugs- en Alcoholoverlast

De politie en het gemeentelijk bedrijf Toezicht oefenen intensief toezicht uit op de naleving van de gedoogcriteria van het in 2013 aangescherpte coffeeshopbeleid. In voorkomende gevallen treedt de burgemeester handhavend op conform de ‘maatregelenmatrix’ uit het coffeeshopbeleid.

Zwerfdieren In samenwerking met de andere Drechtsteden zorgen we voor continuering van de opvang van zwerfdieren. Het streekdierentehuis “Louterbloemen”, die de wettelijke taak van de gemeente op dit moment uitvoert, voldoet aan de wettelijke eisen van het HKB ’99, die totdat de wet voor gezelschapsdieren aangenomen is nog van kracht is, met uitzondering van de oppervlaktematen van de kennels voor de opvang van grote honden. Het Streekdierentehuis onderzoekt de mogelijkheden voor herhuisvesting dan wel uitbreiding op de huidige locatie.

Stationsgebieden Een convenant is opgesteld met onder andere de NS, Arriva en politie over het verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid op en rond de drie NS-stationsgebieden. In het convenant zijn afspraken neergelegd om een pakket aan maatregelen uit te voeren ter verbetering van de objectieve en subjectieve veiligheid in de stationsgebieden (waaronder het cameratoezicht op Dordrecht Centraal en Stadspolders). Tevens participeren we in 2013 in het veiligheidsarrangement Merwede-Lingelijn. Dordrecht geeft daarmee uitvoering aan het landelijke ‘Aanvalsplan Sociale Veiligheid Openbaar Vervoer’. Speciale aandacht krijgt de fietsendiefstal op Dordrecht Centraal.

Veiligheidsbeleving Aanpak veiligheidsbeleving is ondergebracht bij de Taskforce Overlast. Vooral de bewustwording van het belang van veiligheidsbeleving is en blijft een aandachtspunt.

Bedrijvigheid en veiligheid

Bedrijventerreinen De gemeente werkt binnen het Keurmerk Veilig Ondernemen-Bedrijventerreinen (KVO-B) samen met politie, brandweer en ondernemers. Het KVO-B omvat meer dan criminaliteitsbestrijding. Ook verkeersveiligheid, bereikbaarheid, graffiti, onveiligheidsgevoelens door slechte verlichting en openbaar groen zijn aandachtspunten. Alle terreinen in Dordrecht-West zijn gecertificeerd onder dit keurmerk. Hercertificering vindt tweejaarlijks plaats; Dordtse Kil III is in 2013 al aan de beurt geweest en de overige terreinen zijn in 2014 aan de beurt.

Uitgaan/ horeca De politie en het gemeentelijk bedrijf Toezicht voeren toezicht uit op de naleving van de Algemene Plaatselijke Verordening (exploitatievergunning) en Drank- en horecawet. Waar nodig passen we bij overtreding van de voorschriften


bestuurlijke sanctionering toe conform het in 2013 aangescherpte Handhavingsbeleid horeca.

We zetten ons in voor de openbare orde en veiligheid bij de oud-en-nieuwviering. Dit gebeurt in afstemming met de regionale aanpak oud-en-nieuw.

Grootschalige evenementen

In 2014 wordt het regionaal multidisciplinair beleid voor publieksveiligheid bij evenementen geïmplementeerd. De Veiligheidsregio heeft het voortouw in dit project.

Betaald Voetbal Met de zogenaamde voetbalvierhoek (gemeente, politie, OM en FC Dordrecht) zetten wij ons in voor de openbare orde en veiligheid rondom betaald voetbalwedstrijden in deze gemeente. Met de komst van nieuwe teams in de Jupiler League (in het bijzonder drie beloftenteams van grote clubs) neemt het aantal risicowedstrijden toe.

Jeugd en veiligheid

In 2014 krijgt de samenwerking tussen het Centrum voor Jeugd en Gezin en (de partners van) de veiligheidsketen verder vorm en inhoud. Waar mogelijk en indien van meerwaarde gebeurt dit op casusniveau in het Veiligheidshuis. Op casusniveau zijn er samenwerkingsafspraken tussen de diverse Centra voor Jeugd en Gezin uit de regio en Dordrecht. Het veiligheidshuis werkt aan een verbinding tussen zorg voor jeugd (ZvJ) en persoonsgerichte aanpak (PGA).

De gemeente hanteert in samenwerking met politie, hulpverlenings- en jongerenwerkorganisaties de zogenaamde Beke-methode om criminele, overlastgevende of hinderlijke jeugdgroepen te onderscheiden en vervolgens aan te pakken. Ook in 2014 benaderen we zo’n drie groepen volgens de Beke-methode (vanuit programma Leefbaarheid en Stedelijk Beheer). Hierbij maken we zo nodig gebruik van het Tijdelijk Casusoverleg Overlastgevende Jeugd (TCOJ) in het Veiligheidshuis. Op die manier is sprake een sluitende persoonsgerichte aanpak. Het inzetten van gebiedsverboden kan indien nodig en bestuurlijk wenselijk de groepsaanpak versterken. Daarnaast kan voor jongeren die niet open staan voor het sociaal hulpverleningsaanbod een handhavingsteam worden ingezet.

Het Jeugd Preventie Team (JPT) is een belangrijke voorziening op het snijvlak van justitie en jeugdhulpverlening waar jongeren met verhoogd risicogedrag voor een beperkte termijn kunnen worden begeleid. Door de politie gesignaleerde risicojongeren worden doorverwezen naar het JPT.

Overlastgevende jeugdgroepen

Binnen de jeugdketen is bureau Halt een belangrijke schakel om jongeren die door kleine vergrijpen met de politie in aanraking komen met een werken of leerstraf te corrigeren en te behoeden voor het afglijden naar de criminaliteit. De bijdrage aan de gemeenschappelijke regeling HALT is omgezet in een iets lagere bijdrage aan de landelijke stichting HALT.

Doelstelling 6: Het beperken van het risico op en het beheersen van calamiteiten, crises en grootschalige verstoringen van de openbare orde.

Fysieke veiligheid

Per 1 januari 2013 is de brandweer in de gehele regio Zuid-Holland Zuid geregionaliseerd. De DVO is omgezet in de overeenkomst taakuitvoering brandweerzorg. Dit heeft niet geleid tot inhoudelijke wijzigingen van de brandweerzorg. De Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid voert de brandweerzorg uit op basis van de overeenkomst taakuitvoering brandweerzorg. Hiermee wordt invulling gegeven aan de wettelijke taken van de brandweer. In 2012 is het regionaal dekkingsplan vastgesteld door de VRZHZ. De brandweer voldoet, mede door de aanleg van de tweede uitrukpost, aan de gestelde opkomsttijden.

Brandveiligheid

De VRZHZ werkt in 2013 de mogelijkheden voor een efficiëntere invulling van de brandweerzorg uit. Daarbij wordt als doelstelling gehanteerd een kostenverlaging op de totale gemeentelijke inbreng uit te werken in twee scenariovoorstellen (van -10% en -15%). De besluitvorming over de bezuinigingen vindt uiterlijk plaats in het voorjaar 2014. Afhankelijk van de besluitvorming zullen deze bezuinigingen in 2015 of uiterlijk 2016 door de VRZHZ worden geëffectueerd. De bezuinigingen zullen een teruggang in kwaliteit betekenen. Deels zal dat gebeuren binnen de (wettelijke) normen. Deels zullen de normen bijgesteld moeten worden, voor zover dat mogelijk/toegestaan is. Eén van de wettelijke kaders waarop eventueel afgeweken zou moeten worden is het regionaal dekkingsplan.


De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ) verleent en houdt toezicht op omgevingsvergunningen gebruik (waarbij onder andere de brandveiligheid van gebouwen wordt gecontroleerd). De brandweer houdt toezicht op brandveiligheid bij complexe objecten. Dit doet zij in afstemming met OZHZ.

In 2014 besteedt de brandweer wederom speciale aandacht aan de communitysafety: het geven van brandveiligheidadviezen en voorlichting op basisscholen en aan andere bijzondere doelgroepen.

De piketregeling regelt de bereikbaarheid en beschikbaarheid van de ambtenaar rampenbestrijding (ARB). In de voorbereiding zorgen we er voor dat de plannen en gegevens actueel zijn en dat de diverse gemeentelijke processen jaarlijks worden beoefend.

Rampenbestrijding

De gemeentelijke rampenbestrijding en crisisbeheersing wordt binnen de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid versterkt door taken te bundelen en processen en planvorming te uniformeren. Doelstelling is met de bestaande capaciteit de (wettelijke) taken van de gemeenten efficiënter en beter uit te voeren. Door het grote aantal betrokken ambtenaren, de geringe ervaring en het ontbreken van uniformiteit is de gemeentelijke kolom als geheel kwetsbaar. Een aantal grote incidenten in de laatste jaren heeft aangetoond dat de effecten snel de gemeentegrenzen overschrijden.

Integriteit en veiligheid

Bestuurlijke informatievoorziening justitiabelen (BIJ)

Ook in 2014 nemen we deel aan het landelijke project BIJ. De informatievoorziening aan de burgemeester wordt verbeterd ten aanzien van het (tijdelijk) vrijkomen van plegers van ernstige geweld en zedendelicten ter voorkoming van verstoring van de openbare orde en ernstige (dreigende) maatschappelijke onrust. Op basis van de ontvangen informatie en risicoanalyse is de burgemeester beter in staat eventuele maatregelen te nemen, hierbij gaat het om onder meer extra toezicht van politie en gesprek met betrokkenen. De verwachting is dat tussen 10 en 20 meldingen per jaar van de Justitiële Informatiedienst (JustID) worden ontvangen.

Radicalisering Bij signalen van polarisatie en radicalisering wordt actief gehandeld. Bezien zal worden of de werkafspraken met de meeste betrokken organisaties moeten worden geactualiseerd. Voor zover relevant dit is voor Dordrecht, wordt aangesloten bij landelijke initiatieven met betrekking tot dit onderwerp.

Terrorisme Alle bedrijven die in Dordrecht moeten voldoen aan de veiligheidseisen in het kader van Port Security, zijn gecertificeerd. Het toezicht op de naleving van de regelgeving en de (periodieke) certificering wordt uitgevoerd door het Havenbedrijf Rotterdam (HbR).

Georganiseerde criminaliteit

In de regio wordt met andere overheden samengewerkt aan de aanpak van georganiseerde criminaliteit binnen de thema’s Vastgoed, Mensenhandel en Hennep. De basis hiervoor ligt in het RIEC-convenant. Het RIEC heeft als doel de gemeenten te ondersteunen bij de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit, bijvoorbeeld bij de inzet van de Wet Bibob. Het fungeert als ‘informatiemakelaar’ om invulling te geven aan een geïntegreerde (multidisciplinaire) aanpak van criminaliteit. Naar aanleiding van de wijziging van de Wet Bibob wordt de toepassing ervan uitgebreid naar andere beleidsterreinen (zoals Wabo-vergunningen Bouw en Milieu, vastgoedtransacties, aanbestedingen, vergunningen Huisvestingswet (Kamerverhuur) en evenementenvergunningen.


Programma Veiligheid

Product Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

Progr. begeleiding en procesveiligheid 883 0 883 883 0 883 883 0 883 883 0 883

Sociale veiligheid 358 32 326 338 32 306 338 32 306 338 32 306

Toezicht 2.588 350 2.238 2.462 350 2.112 2.375 350 2.025 2.352 350 2.002

Openbare orde 146 0 146 146 0 146 146 0 146 146 0 146

Rampenbestrijding 59 0 59 49 0 49 39 0 39 29 0 29

Brandweer 12.038 0 12.038 11.416 0 11.416 11.088 0 11.088 11.069 0 11.069Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.072 382 15.690 15.294 382 14.912 14.869 382 14.487 14.817 382 14.435

Mutaties met de reserves 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Geraamd resultaat 16.072 382 15.690 15.294 382 14.912 14.869 382 14.487 14.817 382 14.435

Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017

De kapitaallasten betreffen de kosten van rente en afschrijving van de 2e uitrukpost van de Brandweer.

De bijdrage aan GR-en betreft hoofdzakelijk de bijdrage aan de regionaleBrandweer.

Het materiële budget betreft met name onderhoudsbudget voor de 2e uitrukpost van de Brandweer en budget voor sociale veiligheid.

Het personele budget betreft de inzet op het gebied van Toezicht en Openbare Orde en Veiligheid.

De inkomsten op dit programma betreffen voornamelijk betaald toezichtwerk voor andere programma’s en gemeenten.

Hieronder wordt de financiële meerjarenbegroting van het programma weergegeven, onderverdeeld naar de verschillende producten.

Hieronder wordt de opbouw van de kosten van het programma weergegeven voor het jaar 2014 (exclusief mutaties met reserves).

Tevens zijn, indien van toepassing, de omvang van de inkomsten en mutaties met reserves in deze tabel zichtbaar.

Programma Veiligheid: € 16 miljoen

Personele budgetten

Materiële budgetten

Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Tevens wordt een korte toelichting gegeven op de betreffende kostensoorten.

Wat mag het kosten?


Programma 2: Leefbaarheid en Stedelijk Beheer

Inleiding Leefbaarheid en Stedelijk Beheer: onlosmakelijk met elkaar verbonden. De leefbaarheid staat direct onder druk als de openbare ruimte niet Schoon, Heel en Veilig is. Tegelijk is een hoge kwaliteit van de openbare ruimte geen garantie voor een leefbare wijk, het zijn tenslotte de bewoners die een wijk maken. Voor zowel Leefbaarheid als Stedelijk Beheer investeren we daarom extra in samenwerking met partners en bewoners. Door een intensievere samenwerking kunnen we meer bereiken. Ook continueren we de Sociale Programma’s in Dordrecht-West en Vogelbuurt en pakken we overlast en verloedering aan. Het Sociaal Programma in Oud Krispijn is eind 2013 afgerond en is in de reguliere aanpak ondergebracht. Om de kwaliteit van de openbare ruimte op lange termijn vast te houden worden wijzigingen en uitbreidingen van de openbare ruimte vooraf integraal afgewogen. De areaaluitbreidingen zijn verwerkt in het programma voor regulier en groot onderhoud. Stuk voor stuk zijn dit maatregelen die bijdragen aan de leefbaarheid in Dordrecht. In 2013 is een start gemaakt met vitaliteitsprojecten voor buurten waar de leefbaarheid onder druk staat. Dat uit zich onder andere doordat bewoners constateren dat “het niet meer is zoals het geweest is”. Door middel van een quick

scan (de Straatkubus) worden buurten gescreend op leefbaarheid. Door slim gebruik te maken van andere onderzoeken, ontstaat een goed beeld van de knelpunten in een buurt. Als er signalen zijn dat een buurt extra aandacht nodig heeft, dan gaan we samen met bewoners en maatschappelijke organisaties, zoals woningcorporaties, zorginstellingen en politie aan de slag met een combinatie van economische, sociale en fysieke maatregelen. De Straatkubus moet ook zijn nut gaan bewijzen bij de transities. Deze zullen immers uiteindelijk in de wijken hun beslag krijgen. We verwachten van bewoners dat zij verantwoordelijkheid nemen waar dat kan en mag. Over de volle breedte van het programma is het streven dat bewoners meer en meer ervaren dat het hun buurt is, dat bewoners zich betrokken voelen bij elkaar en de openbare ruimte. Bewoners aan zet is het motto. Om samen de buurt veiliger te maken is in enkele wijken (Oud Krispijn, Wielwijk en Sterrenburg) de methodiek ‘De buurt bestuurt’ geïntroduceerd. Bewoners gaan gedeeltelijk bepalen waar de inzet van onder meer politie en Toezicht zich op moet richten. De uitwerking daarvan is onderdeel van het programma Veiligheid. Indien de pilots succesvol blijken, zal worden voorgesteld om ‘De buurt bestuurt’ stadsbreed in te voeren. De Taskforce Overlast is succesvol. In 2014 wordt de aanpak nog in volle breedte doorgezet. Succesvolle onderdelen uit de Taskforce Overlast worden zoveel mogelijk geborgd in de reguliere aanpak en/of het reguliere aanbod van instellingen. Indien de wens bestaat om het geheel te continueren zal er extra budget beschikbaar moeten worden gesteld. In 2014 zal een voorstel aan u worden voorgelegd over het vervolg van de Taskforce Overlast. Als gevolg van de bezuinigingen komen ook doelstellingen drie ‘mensen ervaren dat de gemeente goed naar hen luistert’ en vier ‘mensen zijn tevreden over de kwaliteit van de openbare ruimte’ onder druk te staan. In de Kadernota 2014 is besloten welke versoberingen worden doorgevoerd in wijkwensen en in het stedelijk beheer op het gebied van de inrichting, het beheer en burgerschap. In de beschrijving van deze doelstellingen leest u de gevolgen van deze bezuinigingen voor de activiteiten, die in 2014 zijn benoemd. Programma activiteiten Er worden vier belangrijke pijlers onderscheiden: de wijkaanpak (sociale programma’s). vitale wijken (voorzieningenniveau, regulier en projectmatig onderhoud, vitaliteitsprojecten). aanpak overlast en verloedering (Taskforce Overlast, jeugdoverlast, overlast gevende panden, en aanpak graffiti). Bewoners aan Zet (informatievoorziening via onder andere www.dordrecht.nl/web20, lessen uit Bewoners aan Zet en www.dordrecht.nl/ParticipatieWijzer),

Wijkwensen, Gewoon Doen, De Buurt bestuurt, Actieplan Schoon, Samen de buurt mooier maken, Wijklijn.


http://www.dordrecht.nl/web20

http://www.dordrecht.nl/ParticipatieWijzer

Context en achtergrond In de afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in samenwerking. Binnen de gemeentelijke organisatie wordt inmiddels standaard gewerkt volgens de aanpak van ‘Gewoon doen’. Dat wil zeggen: de omgeving en de voorzieningen moeten op orde zijn, er wordt gewerkt aan de bewustwording en gedragsverandering en tenslotte wordt gehandhaafd. Verder worden signalen vanuit de wijken meegewogen in de ontwikkeling van beleid en wordt in het beheer van de openbare ruimte actief de verbinding gezocht met de gemeentelijke ambities op het gebied van duurzaamheid. De gebiedsteams bepalen samen met bewoners en maatschappelijke partners welke prioriteiten gesteld moeten worden. Partijen worden met elkaar verbonden en aangemoedigd om in actie te komen.

Wettelijke taken Wet Gemeentelijke Watertaken; de APV; Flora- en faunawet; Wegenwet. Kaderstellende nota’s Leefbaarheid: Sociale programma's Dordrecht West (2011) en Vogelbuurt (2011); Actieplan Gewoon Doen (2008); Wijkvisie Crabbehof (2012); Wijkvisie Wielwijk

(2007); SOK en allonge SOK Wielwijk (2010-2012); Raamwerk Oud Krispijn 2013; Wijkvisie Nieuw Krispijn (2007); Wijkvisie Sterrenburg 2020 (2009); Bewoners aan Zet (2011); Web 2.0 (2010); Beke-aanpak (2006); aanvalsplannen Taskforce Overlast (2011); Wijkvisie Reeland (2011).

Stedelijk beheer: Dordrecht Kleurrijk Groen (Nota 1996 en Evaluatienota 2010); Boomstructuurplan + werkplan (2007); Beheervisie Ecologisch Groenbeheer (2009); Gedragscode bestendig beheer en onderhoud (2010); Speelnota (2012); Onkruid vergaat niet (2003); Integraal Wegenbeheerprogramma 2010-2019 (2009); Gemeentelijk Rioleringsplan V (2010); Hemel- en grondwaterbeleid (2008); Nota Openbare Verlichting (2012); Havenbeheerplan 2011-2015 (verwacht in 2013); Hondenbeleid (2011); Wildplakken (2009); Kwaliteit Openbare Ruimte (2005); Evaluatie Graffitibeleid (2005); Samen de buurt mooier maken! (2008).

Relevante ontwikkelingen Toename van de inzet van moderne communicatiemiddelen. Participatie van bewoners lijkt op een keerpunt te komen. Er zijn twee stromingen: aan de ene kant is er minder onderlinge betrokkenheid, aan de andere kant is er de

laatste jaren ook een groeiende groep bewoners die juist initiatief neemt in hun eigen omgeving. Bewoners zijn mobieler, contacten in de buurt oppervlakkiger en functioneler. Bewoners willen meer bij de fysieke inrichting van hun buurt betrokken worden. Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ: Bij het beheer van de openbare ruimte wordt op een aantal terreinen samengewerkt met andere gemeenten in de Drechtsteden. Het gaat om onder andere markten, nautisch beheer, bomen, verkeersregelinstallaties, parkeren, gemalen en openbare verlichting. Ook groenafval wordt gezamenlijk afgevoerd. In het kader van opdracht 13 uit het Ontwikkelprogramma voor het organisatie-netwerk Drechtsteden wordt onderzocht hoe we kunnen komen tot een toekomstig samenwerkingsmodel voor onderhoud van de openbare ruimte en welke kansen er zijn bij verdere intensivering van de samenwerking. Een onderdeel van de opdracht is het aankopen en implementeren van een gezamenlijk beheersysteem voor wegen, groen, riolen en spelen. Ketenpartners Woningcorporaties (Woonbron, Trivire); welzijnsinstellingen (de Twern en MEE; Verenigingen van Eigenaren; groepen bewoners; politie; Toezicht; scholen; ondernemers; winkeliersverenigingen; ondernemersverenigingen; Openbaar Ministerie; HALT; HVC; Drechtwerk; BST; provincie; Waterschap (Hollandse Delta); zorginstellingen (Aafje, Internos, Spectrum, GGD, Leger des Heils, Yulius, De Hoop, Bouman GGZ, verzorgings- en verpleeghuizen); Veiligheidshuis, particuliere bedrijven en aannemers. Afspraken met mede-overheden Met het ministerie van BZK/WWI zijn afspraken gemaakt over de inzet van tijdelijke middelen bewonersbudget en afspraken (in de vorm van een charter) over de sociale programma's in Wielwijk en Crabbehof (Krachtwijken). Daarnaast bestaan afspraken op de terreinen van natuur- en landschapsbeheer, waterbeheer en wegenbeheer en het beheer van de openbare verlichting. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft per juli 2011 het nautisch beheer van de havens in Dordrecht (Zwijndrecht en Papendrecht) overgenomen. In het kader van de samenwerking in de afvalwaterketen voert Dordrecht een onderzoek uit met Waterschap Hollandse Delta en gemeenten Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht om te verkennen hoe we tot een kostenbesparing kunnen komen door werkzaamheden gezamenlijk uit te voeren.


Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Met name de programma’s Veiligheid, Duurzaamheid en Arbeidsmarkt zijn het vermelden waard. Onkruidbestrijding door middel van heet water en proefprojecten met energiezuinige led-verlichting zijn slechts een paar voorbeelden van het duurzaam beheren van de openbare ruimte. Bij werkzaamheden in de openbare ruimte wordt gebruik gemaakt van Drechtwerk en/of aannemers die kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt inzetten. Vanwege de breedte van de activiteiten zijn er ook relaties met anderen programma’s: Bestuur en Samenwerking; Economie en Cultuur; Milieu en Duurzaamheid; Jeugd; Sport en Recreatie; Verkeer en Vervoer; Ruimtelijke Ordening; Wonen en Dienstverlening.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Mensen vinden het aantrekkelijk om in Dordrecht te wonen.

Doelstelling 2: Mensen ervaren minder overlast en verloedering.

Doelstelling 3: Mensen ervaren bij vragen over en knelpunten in hun eigen leefomgeving dat de gemeente goed naar hen luistert.

Doelstelling 4: Mensen zijn tevreden over de kwaliteit van de openbare ruimte.

Kengetal Bron 0-waarde

2009 Waarde 2011

Actuele waarde


Streefwaarde 2014 (herijkt)

Streefwaarde 2014 (oud)

1) Rapportcijfer leefbaarheid

Integrale Veiligheidsmonitor 7,0 7,2 7,1 (2013) (+) 7,2 7,0

2.1) Percentage mensen dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt

Integrale Veiligheidsmonitor/ Omnibus (OCD)

16% 15% 14% (2013)

(+) 14% 15%

2.2) Schaalscore overige overlast


1,9 1,9 1,9 (2013)

(=) 1,7 2,1

2.3) Schaalscore verloedering fysieke woonomgeving


4,9 4,4 4,7 (2013)

(+) 4,4 4,8

3) Schaalscore functioneren gemeente


5,3 5,6 5,3 (2013)

(0) 5,6 5,5

4) Schaalscore fysieke kwaliteit buurtvoorzieningen

Integrale Veiligheidsmonitor 5,6 5,8 6,1 (2013)

(+) 5,8 5,5

N.B. 1: De schaalscores 2.1, 2.2 en 2.3 zijn negatieve indicatoren. Dat betekent dat hoe lager, hoe beter (bijvoorbeeld: hoe lager de schaalscore verloedering fysieke woonomgeving, hoe beter.) N.B. 2: Door wijzigingen in de vragenlijst van de Veiligheidsmonitor 2012 is het niet mogelijk de indicatoren 2.2, 2.3 en 3 te actualiseren. Voor indicator 2.1 is een andere vraagstelling gebruikt. Wij zijn niet gekend in de wijzigingen in de vragenlijst. Het betreft een landelijke monitor. Om voor deze indicatoren toch te kunnen beschikken over een eindmeting in Dordrecht worden de vragen volgens de oude definities in het regionale Omnibusonderzoek van 2013 opgenomen. De uitkomsten zijn in het najaar van 2013 beschikbaar gekomen.


Definitie Volgende meting Opmerking

1) Rapportcijfer leefbaarheid 2015 Gestelde vraag: er is u een aantal vragen gesteld over de buurt waarin u woont. Kunt u voor de leefbaarheid in uw buurt, door middel van een rapportcijfer een beoordeling geven? Welk cijfer zou u geven van 1 tot en met 10 voor de leefbaarheid in uw buurt. In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekende een aanpassing van de 0-waarde.

2.1) Percentage mensen dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt

2015 In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekende een aanpassing van de 0-waarde.

2.2) Schaalscore overige overlast (opgebouwd uit 5 indicatoren)

2015 Dit is een samengestelde score op basis van aantal vragen naar het vóórkomen van: overlast door omwonenden; andere vormen van geluidsoverlast; overlast van zwervers/daklozen; overlast door horeca; dronken mensen op straat. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe meer overlast men ervaart. In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekende een aanpassing van de 0-waarde.

2.3) Schaalscore verloedering fysieke woonomgeving (opgebouwd uit 4 indicatoren)

2015 Dit is een samengestelde score op basis van vragen naar het vóórkomen van: bekladding van muren en/of gebouwen; rommel op straat; hondenpoep op straat; vernieling van straatmeubilair. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe ernstiger de ervaren verloedering. In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekende een aanpassing van de 0-waarde.

3) Schaalscore functioneren gemeente (opgebouwd uit 6 indicatoren)

2015 Dit is een samengestelde score op basis van vragen naar: de gemeente heeft aandacht voor het verbeteren van leefbaarheid en veiligheid in de buurt; de gemeente informeert de buurt over de aanpak van leefbaarheid en veiligheid in de buurt; de gemeente betrekt de buurt bij de aanpak van leefbaarheid en veiligheid in de buurt; de gemeente is bereikbaar voor meldingen en klachten over de leefbaarheid en de overlast in de

buurt; de gemeente reageert op meldingen van klachten over de leefbaarheid en overlast in de buurt; de gemeente doet wat ze zegt bij het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in uw buurt. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe beter men het functioneren van de gemeente beoordeelt. In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekende een aanpassing van de 0-waarde.

4) Fysieke kwaliteit openbare ruimte (opgebouwd uit 5 indicatoren)

- Dit is een samengestelde score op basis van een aantal vragen naar: in de buurt is/zijn: de wegen, paden en pleintjes goed onderhouden; perken, plantsoenen en parken goed onderhouden; het buiten goed verlicht; goede speelplekken voor kinderen; goede voorzieningen voor jongeren. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe beter de kwaliteit van de woonomgeving wordt


ervaren. In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekende een aanpassing van de 0-waarde.


Doelstelling 1: Mensen vinden het aantrekkelijk om in Dordrecht te wonen. Vitale wijken: doorpakken op leefbaarheidsprojecten: slim en snel inzetten

Wijkgericht Werken kocht het digitaal signaleringssysteem ‘Straatkubus’ in. De Straatkubus brengt verval tot op postcodeniveau vroegtijdig in beeld. In het najaar 2013 draait dat systeem proef in Staart, Sterrenburg en Stadspolders. Centrale vraag daarbij is ‘Welke vervolgaanpak is effectief?’. Signaleren we dat een postcodegebied extra aandacht nodig heeft dan gaan we samen met bewoners, corporaties, zorginstellingen en politie aan de slag met een combinatie van economische, fysieke en sociale maatregelen. Waar mogelijk verbinden we de uitkomsten van de Straatkubus met de komende decentralisaties. Dordrecht werkt in Platform 31-verband samen met BZK en verschillende gemeenten aan een preventieve en effectieve aanpak voor de jaren ’70 en ’80 wijken. In Dordrecht zijn dit vooral Stadspolders en Sterrenburg.

Sociale programma's Dordrecht West Vanuit de sociale programma’s wordt flink geïnvesteerd in de leefbaarheid van de wijken. In nauwe samenwerking met bewoners wordt niet alleen ingezet op schoon, heel en veilig maar ook op werk, gezondheid, wijkeconomie en de zelfredzaamheid van bewoners. Het accent verschuift meer en meer naar het activeren van bewoners en het ondersteunen en faciliteren van bewoners initiatieven. Het wijkbeheer, voorkomen en/of terugdringen van overlast blijven hierbij speerpunten.

Sociaal Programma herstructurering Vogelbuurt

De komende jaren vindt herstructurering plaats in de Vogelbuurt. Juist in de aanloop naar de herstructurering is het belangrijk dat we extra investeren (zowel vanuit gemeente als Woonbron) in het op peil houden van de leefbaarheid. De aanpak van de afgelopen jaren wordt gecontinueerd. We doen dit in nauwe afstemming met bewoners en andere partners, met extra aandacht voor beheermaatregelen en overlastbestrijding. Op die manier wordt de Vogelbuurt leefbaar en gezellig gehouden.

Doelstelling 2: Mensen ervaren minder overlast en verloedering. Aanpak overlast in de openbare ruimte (Taskforce Overlast)

De Taskforce Overlast werkt aan een integrale ketengerichte aanpak van overlast(gevers). Iedere ketenpartner levert hieraan vanuit zijn reguliere taken een bijdrage. De gemeente heeft een regisserende en initiërende rol. Om de leefbaarheid en veiligheid in het centrum te bevorderen zijn in 2013 extra maatregelen getroffen. Zo is er meer aandacht gekomen voor drugsgerelateerde overlast en jeugdoverlast. Specifiek voor de buurten Boogjes en Beverwijcksplein is ingezet op bewonersparticipatie. Deze maatregelen worden in 2014 voortgezet. Ook in de Colijnstraat en omgeving worden de maatregelen, zoals opgenomen in het aanvalsplan, gecontinueerd. Belangrijk instrument in de aanpak van individuele overlastplegers is het handhavingteam. Dit team kan ‘handhavende’ maatregelen inzetten, waaronder een huisbezoek aan de overlastgever. Het handhavingteam is zowel actief in de Colijnstraat e.o./Dordrecht West als in het Centrum. Succesvolle onderdelen uit de Taskforce Overlast worden dit jaar zoveel mogelijk geborgd in de reguliere aanpak en/of het reguliere aanbod van instellingen. Specifieke aandacht gaat uit naar de borging van de methodiek/werkwijze van de ‘ketenplaat overlastgevers’.

Aanpak jeugdoverlast Het stappenplan jeugdoverlast wordt gebruikt bij alle signalen over jeugdoverlast. Allereerst wordt bepaald of er daadwerkelijk sprake is van overlast, of dat de ervaren overlast als normaal onderdeel van het wonen in de stad gezien kan worden. Acties kunnen gericht zijn op groepen, individuen en/of de plaats van overlast. Ouders worden nadrukkelijk betrokken bij de aanpak en gewezen op hun rol en verantwoordelijkheid. Ketenpartners zetten zich onder regie van de gemeente samen in om overlast van geprioriteerde jeugdgroepen tegen te gaan. Sinds 2013 is het mogelijk om voor deze overlastgevende jeugdgroepen ook instrumenten vanuit de Taskforce Overlast in te zetten, zoals het handhavingteam. Deze inzet wordt voortgezet. Daarnaast wordt


de samenwerking met (de ketenpartners in) het Veiligheidshuis verder verstevigd, om zodoende een sluitende persoonsgerichte aanpak te realiseren. De Beke-aanpak wordt ingezet op maximaal drie groepen.

Project Overlastgevende panden In 2014 wordt de aanpak gecontinueerd. De projectmanager Woonoverlast neemt de regie wanneer sprake is van complexe woonoverlast. Doel is de overlast te beëindigen of binnen 3 maanden een traject te starten (bestuurlijk of zorg). Kamerverhuur blijft een risicofactor voor woonoverlast. Een goede samenwerking met OZHZ is daarom van belang. Daarnaast wordt waar mogelijk samengewerkt en afgestemd met relevante projecten zoals de Taskforce Overlast. De zogenaamde ‘overlastgesprekken’ met eigenaren van overlastpanden zijn succesvol en worden voortgezet. Veelal volstaat een snelle gecoördineerde actie met betrokken partners (politie, toezicht, woningcorporaties, GGD, buurtbemiddeling), waardoor de overlast afneemt dan wel verdwijnt. In enkele gevallen is opschaling naar de afdeling Openbare Orde en Veiligheid (OOV) noodzakelijk voor bestuurlijk ingrijpen.

Graffiti Het collegevoorstel ‘Intensivering graffitioverlast Binnenstad’ van 9 juli 2012 en de Raadsinformatiebrief van 17 juli 2012 kiezen voor een intensivering van de graffitiaanpak in de Binnenstad. Deze integrale aanpak heeft als hoofddoel ‘het verminderen van graffitioverlast’ en heeft de volgende concrete doelstellingen voor 2012 en 2013: verhoging van het aantal schoonmaakcontracten met 10%; verlaging van het aantal bekladdingen met 10% en op een aantal hotspots streven naar een substantiële vermindering van het aantal bekladdingen met minimaal 20%.

De eerste doelstelling is behaald. Er zijn nu meer dan 50 nieuwe contracten afgesloten met pandeigenaren in de binnenstad en met corporaties Woonbron en Trivire zijn contracten afgesloten voor meerdere panden (circa 100). Er zitten (mei 2013) 362 panden in de regeling. De tweede en derde doelstelling zijn ruimschoots gehaald. Tussen juni 2012 en juni 2013 is er een afname van 523 naar 233 vervuilingen (vermindering van 55%). Vooral op de hotspots is er minder vervuiling. In juni 2013 zijn sinds de intensivering 358 schoonmaakopdrachten voor graffiti gegeven. Eind 2013 volgt een nieuwe opname om de vervuiling te meten. Om vervuiling te voorkomen wordt in 2014 uitvoering gegeven aan de legalisering van een aantal graffitiplaatsen. In 2014 wordt het gebied waar bewoners en ondernemers schoonmaakcontracten kunnen afsluiten uitgebreid naar de Schil.


Doelstelling 3: Mensen ervaren bij vragen over en knelpunten in hun eigen leefomgeving dat de gemeente goed naar hen luistert.

Bewoners aan Zet

Bewoners aan Zet is dé Dordtse methodiek voor bewonersparticipatie. Bewoners aan Zet is gericht op cocreatie, samenspraak en meebeslissen. De ambtenaar beslist niet meer, maar adviseert de bewoner door goed te luisteren, door te vragen en verschillende wensen en belangen te verbinden. Bewoners aan Zet is maatwerk. Bewoners aan Zet wordt bij veel (reguliere) processen en projecten gebruikt om bewoners te betrekken bij beleid en uitvoering, om zo betere plannen te maken, de tevredenheid bij bewoners te vergroten en bij te dragen aan vertrouwen tussen gemeentebestuur en bewoners. Vaste onderdelen van Bewoners aan Zet zijn: Wijkwensen: de wijkbudgetten en de ondersteuning van bewonersregiegroepen is in 2014 gehalveerd. Zij maken zelf

verslagen, onderhouden contact met indieners van wijkwensen en zorgen mede voor bekendheid van wijkwensen en de regiegroepen.

Informatie over werkwijze intern en met partners delen via website, via ParticipatieWijzer, bijeenkomsten, digitale nieuwsbrief en interne media. Participatie-ambassadeurs adviseren gevraagd en ongevraagd collega’s over dit onderwerp.

Gewoon Doen, de drieslag ‘fysiek op orde, gedragsbeïnvloeding, handhaving’ maakt onderdeel uit van reguliere werkzaamheden. De nadruk ligt op gedragbeïnvloeding, want als bewoners hun gedrag aanpassen en actief mee willen doen kan er nog meer succes behaald worden op het tegen gaan van verloedering en overlast.

Met subsidie van Agentschap NL/Rijkswaterstaat is voor Dordrecht een maatwerkplan bewonersparticipatie gemaakt. Resultaten hiervan zijn ondermeer de Schapekoppen die in Lijnbaan/Bleijenhoek zijn geïntroduceerd en de ondersteuning van bewonersinitiatieven met ondermeer zwerfafvalkleppen.

Samen de buurt mooier maken, steeds meer inwoners in de stad doen mee. Ze maken zelf plannen voor de (her)inrichting van straat, speelplek en park. Bewoners gaan samen aan de slag met bezem en snoeischaar om ‘Samen de buurt mooier te maken’. Op diverse locaties in de stad organiseren we pilots waarbij groepen bewoners en ondernemers zelf verantwoordelijkheid dragen voor het beheer en onderhoud van hun gebied.

Buurt Bestuurt, afhankelijk van de evaluatie wordt Buurt Bestuurt in meerdere buurten opgezet. Gezien de koers die in de Kadernota 2014 is ingezet, willen we een extra inspanning realiseren op het gebied van

bewonersparticipatie in het openbaar gebied. Dit doen we door middel van een tweetal pilots.

Wijklijn Bij de Wijklijn komen jaarlijks gemiddeld zo’n 9.000 meldingen binnen. Er is een dalende trend van het aantal meldingen waarneembaar. Steeds meer bewoners gebruiken de Wijklijn-app. De top drie van deze meldingen gaat over verlichting, groen en wegen. Wijklijnmeldingen worden niet alleen overdag afgehandeld, maar bij spoedeisende gevallen ook ’s avonds en in het weekend. De Wijklijn wordt in 2014 voortgezet, waarbij de inzet blijft om een snelle opvolging te geven aan de binnengekomen meldingen. Hierbij wordt gestreefd om het afhandelingspercentage van 95% per maand in 2013 zo goed mogelijk vast te houden in 2014. Gevaarlijke situaties worden binnen 24 uur veilig gesteld.

Informatievoorziening De tevredenheid van bewoners over het functioneren van de overheid is sterk afhankelijk van de mate waarin bewoners en partners de informatie vinden die zij zoeken. De wijkwebsites van Dordrecht en social media zijn daarvoor een belangrijk nieuw kanaal. In 2014 blijven we voor een mix in de informatievoorziening zorgen die goed op de behoeften van bewoners en partners aansluit. In 2014 krijgen bewoners en ondernemers betere informatie over de markten.

Doelstelling 4: Mensen zijn tevreden over de kwaliteit van de openbare ruimte. Voorzieningen De openbare ruimte is, net als buurthuizen, scholen en zwembaden, te beschouwen als een voorziening of ook wel kapitaalgoed

genoemd. Het beheer van groen, wegen, riolen, gladheidbestrijding, gemalen en hoogwaterbestrijding, en openbare verlichting is van groot belang voor de publieke functie van de gemeente op gebieden als milieu, onderwijs, verkeer, recreatie en vervoer en draagt daarnaast in zeer belangrijke mate bij aan een veilige en leefbare woonomgeving. Bloembakken, sfeerverlichting en openbare parken geven extra uitstraling aan de openbare ruimte.


In 2014 gaan we aan de slag met de volgende activiteiten: opzetten van/of onderzoek naar een regionaal marktbedrijf; overdracht inning en handhaving Binnenhavengeld Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht naar Rotterdam; opstellen verleggingsregeling kabels en leidingen in regionaal verband; opstellen nota over de Dordtse Havens; vaststellen van een beleidsnota over commerciële medefinanciering van voorzieningen in de openbare ruimte; onderzoek naar de toegenomen ervaren overlast van hondenpoep; in 2013 werken we aan het handboek cultuur-technische details in de openbare ruimte. In 2014 wordt het kwaliteitshandboek

Openbare Ruimte (KOR) in zijn geheel herzien; de regionale beleidsnota Civiele Kunstwerken wordt eind 2013 aan het college en de raad aangeboden en in 2014 vertaald in

een meerjarig beheerplan door Dordrecht.

Regulier onderhoud

Het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is vastgelegd in verschillende deelnota’s en onderhoudsprogramma’s. De onderhoudsprogramma’s worden per kapitaalgoed opgesteld en onderling afgestemd. Het gaat om achtereenvolgens: groen (bijvoorbeeld boomonderhoud en onderhoud van de ecologische gebieden in lijn met de Stedelijke Ecologische Structuur speelvoorzieningen; wegen (onder meer bebording, herstel van vorstschade en onkruidbestrijding); (ondergrondse) kabels en leidingen; Verkeersregelinstallaties (VRI’s); openbare verlichting; parkeren (beheer van parkeerautomaten); bereikbaarheid; constructies (onder meer bruggen, maar ook baggerwerkzaamheden en nautische constructies zoals kades en

afmeervoorzieningen); riolen; gemalen. Regulier onderhoud wordt voor het merendeel uitgevoerd door marktpartijen. We zoeken actief naar innovatieve manieren om samen te werken. In de pilot Stadspolders wordt bijvoorbeeld gezocht naar mogelijkheden om aannemers te beoordelen op basis van bewonertevredenheid. Op deze manier stimuleren we ook partners goed te luisteren naar vragen en knelpunten van bewoners. In 2014 wordt een aantal werkzaamheden opnieuw aanbesteed: het gaat bijvoorbeeld om het onderhoud in Staart/Reeland/Noordflank, Dordt West (Wielwijk/Crabbehof/Zuidhoven) en Oudelandshoek/Vissershoek. Hierbij wordt aandacht besteed aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Op 17 juli 2013 is de Kadernota 2014 vastgesteld door de raad. Daarbij zijn er voor wat betreft het regulier onderhoud van Groen de volgende keuzes gemaakt. Deze zullen vanaf 1 januari 2014 van toepassing worden. 1. Alle wisselperken (perkgoed) in de stad zullen in 2014 worden opgevormd naar vaste plantenvakken of vakken met

bodembedekkende rozen. 2. Het aantal bomen in verharding zal afnemen. De zieke of dode bomen zullen, indien het straatbeeld niet aanzienlijk wijzigt,

niet vervangen worden. Het totale aantal bomen in de stad blijft echter wel gelijk. 3. De snoeifrequentie van de bomen in de stad zal worden verlaagd. De individuele bomen zullen, in plaats van minimaal eens in

de vier jaar, vanaf 2014, minimaal eens in de zes jaar gesnoeid gaan worden. Bij de behandeling van de Kadernota 2014 heeft de raad besloten om in 2014 € 52.000 extra ter beschikking te stellen voor intensivering van de graffitibestrijding voor de Binnenstad. Onder andere wordt het ‘contractgebied’ uitgebreid naar ‘de 19e


Eeuwse Schil’ Tevens heeft de raad bij de behandeling van deze kadernota besloten om voor 2014 € 157.000 ter beschikking te stellen voor areaaluitbreiding (als gevolg van stadsuitleg en functionele of technische herinrichtingen), zodat Stadsbeheer het gewijzigde areaal kan beheren. Voor het beheer van het grondwater wordt onder meer het primaire peilbuizennet gemeten. Dat gebeurt maandelijks. Ook het onderhoud van gemeentelijke drainage- en infiltratiesystemen is een voorbeeld in Nederland op het gebied van grondwaterbeheer.

Projectmatig onderhoud

Grotere werkzaamheden worden projectmatig uitgevoerd en, zo veel als mogelijk is, gecombineerd. Op die manier proberen we hinder voor inwoners en bedrijven zoveel mogelijk te voorkomen. Groot onderhoud aan verkeersregelinstallaties volgt het programma voor onderhoud aan wegen, groot onderhoud aan wegen volgt op haar beurt zoveel mogelijk het programma voor rioolvervanging. Indien nodig worden ook werkzaamheden aan het openbaar groen uitgevoerd. De werkzaamheden worden afgestemd op maatschappelijke ingrepen (wijkaanpak), functionele aanpassingen (met het oog op bereikbaarheid, doorstroming en verkeersveiligheid) en andere beleidsmatige ambities, zoals het verminderen van geluidshinder. De projecten voor 2014 > € 200.000 staan hieronder vermeld. Herinrichting Wittenstein. Vervanging brug en landhoofden Rijksstraatweg. Vervangen kademuur Binnen Kalkhaven. Herinrichting Johanna Naber-erf. Heraanleg van de weg op de Oudendijk. Asfalteren van een gedeelte van de Nijverheidsstraat (noordzijde). Het vernieuwen van het fietspad langs de Donker Duyvisweg. Asfalteren van een gedeelte van de Zuidendijk (Krispijn). Groot onderhoud aan verschillende gemalen. Op 17 juli 2013 heeft de raad de Kadernota 2014 vastgesteld. Daarbij is besloten om in 2014 € 1,55 mln extra ter beschikking te stellen voor het wegonderhoud. Dit is € 1,4 mln extra op grond van de Wegennota 2014 – 2019 en € 0,15 mln als voorbereidingskrediet voor de Merwedestraat. Het doel van de Wegennota is: kwaliteitsbehoud, veiligheid en beleidsrijk maken. Bij de behandeling van de kadernota 2014 heeft de raad tevens besloten om in 2014 112 speelplekken versneld op te heffen, dit ten opzichte van de nota Speelruimtebeleid. Ook de groepsgewijze vervanging van lampen (openbare verlichting) wordt projectmatig aangepakt. In 2014 staat de vervanging van de aandrijving van de Damiatebrug, de rolbascule van de Engelenburgerbrug en het Scheffersplein in de planning. Het onderzoek aan de kademuren in de havens is uitgevoerd. Een voorlopige rapportage van dit onderzoek is in augustus 2013 opgeleverd. De uitkomst van het totale onderzoek is pas bekend in het 4e kwartaal. Dan pas kan er gericht aangegeven worden welke kademuur(en) prioriteit moeten krijgen. Voor 2014 staat in ieder geval alvast de vervanging van een kademuur aan de Binnenkalkhaven op de begroting, omdat de onderhoudstoestand van deze kademuur reeds voor het onderzoek al prioriteit had. Initiatief voor de projectmatige uitvoering van werkzaamheden ligt in een aantal gevallen bij derden. Zo gaat HVC in 2014 verder met de aanleg van het warmtenet en zullen Stedin en Evides een deel van hun netwerken voor gas en water vervangen.


Leefbaarheid en Stedelijk Beheer


Wegen 12.564 229 12.335 11.908 229 11.679 11.856 229 11.627 11.788 229 11.559

Groen 7.340 57 7.283 7.296 57 7.239 7.243 57 7.186 7.173 57 7.116

Openbare verlichting 1.943 29 1.914 1.941 29 1.912 1.920 29 1.891 1.901 29 1.872

Verkeersmeubilair en VRI's 1.530 450 1.080 1.512 450 1.062 1.524 450 1.074 1.488 450 1.038

Constructies 2.550 9 2.541 2.548 9 2.539 2.571 9 2.562 2.519 9 2.510

Speelvoorzieningen 1.087 0 1.087 1.066 0 1.066 1.061 0 1.061 1.060 0 1.060

Riolering 9.691 10.901 -1.210 9.691 10.901 -1.210 9.691 10.901 -1.210 9.691 10.901 -1.210Soc. Herstructureringswijken/ Dordt West

5.696 26 5.670 3.564 54 3.510 3.865 2.353 1.512 741 2.987 -2.246

Leefbare wijken 2.821 0 2.821 2.301 0 2.301 2.280 0 2.280 2.270 0 2.270Geraamd totaal saldo van baten en lasten 45.222 11.701 33.521 41.827 11.729 30.098 42.011 14.028 27.983 38.631 14.662 23.969

Mutaties met de reserves 413 3.921 -3.508 413 3.510 -3.097 493 1.591 -1.098 513 -2.147 2.660Geraamd resultaat 45.635 15.622 30.013 42.240 15.239 27.001 42.504 15.619 26.885 39.144 12.515 26.629


De materiële budgetten betreffen met name kosten voor het onderhoud van wegen, groen, openbare verlichting, verkeersmeubilair, constructies en speelvoorzieningen.

De personele budgetten op dit programma betreft de personele inzet op het gebied van leefbaarheid en stedelijk beheer.

De inkomsten op dit programma hebben met name betrekking op de rioolheffing. Daarnaast zijn er (beperkte) inkomsten uit lichtreclames en verschillende werkzaamheden voor derden.

De bijdrage aan GR'en betreft de bijdrage aan de Belastingdienst Drechtsteden inzake rioolrechteninning en bijdrage aan het wegschap Kiltunnel.

De kapitaallasten betreffen met name de rente en afschrijving van de riolering, havenwerken, constructies, VRI's en openbare verlichting.

De storting in de voorziening is de verwachte storting in deonderhoudsvoorziening voor de riolering.




Wat mag het kosten?


Programma Leefbaarheid en Stedelijk Beheer: € 45,2 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Bedrag storting in devoorzieningen


Programma 3: Onderwijs Inleiding In 2013 hebben we het Dordtse onderwijshuisvestingsbeleid herijkt. Daarbij is rekening gehouden met de terugloop van kinderaantallen in peuteropvang, kinderopvang en onderwijs. Ook hebben we de ontwikkeling van harmonisering van kinderopvang en peuterspeelzalen daarin meegewogen. Bovendien is al zoveel mogelijk rekening gehouden met de decentralisatie van het onderhoud van scholen – van gemeente naar schoolbesturen – per 1 januari 2015. In 2014 en verder voeren we het herijkte programma uit. In 2014 geven we de harmonisering van peuteropvang (tot 2013 “peuterspeelzaalwerk”) en kinderopvang verdergaand vorm aan de hand van een nieuwe subsidieregeling. De daadwerkelijke vormgeving is mede afhankelijk van de bij het Rijk voorziene wijziging van het financiële stelsel van voorschoolse voorzieningen voor kinderen van 0-4 jaar. Voor ons is een belangrijke vraag in welke mate we de peuteropvang kunnen blijven financieren en bovendien voor welke doelgroep: doelgroepkinderen Vroeg en Voorschoolse Educatie (VVE) of ook reguliere peuteropvang. Onze inzet op het terugdringen van de taal- en ontwikkelingsachterstanden bij jonge kinderen zetten we in 2014 voort. Met de SIS-middelen (school in de Samenleving) bieden we ondersteuning voor het programma “Doe ff gezond”. In 2014 krijgt de Lokale Educatieve Agenda (LEA), die in 2013 is opgestart, bovendien nader vorm en uitwerking. Het regionale programma Arbeidsmarktbeleid is opgezet en wordt gecoördineerd door de gemeente Dordrecht. Het is onderdeel van het Regionaal MJP 2010-2014. Het heeft een regionale werking met Dordtse accenten. Het accent van dit programma voor 2014 ligt op het verder doorzetten van een samenhangende en collectieve aanpak voor de regionale arbeidsmarkt. Samen met onderwijsinstellingen, overheid en werkgevers werken we aan het voorkomen van personeelstekorten in de toekomst. We zetten in op een samenwerking tussen onderwijsinstellingen ter ondersteuning van de kansen die zich nog altijd voordoen in de maritieme sector en de zorgsector. We stimuleren dat opleidingen beter aansluiten op de vraag vanuit de markt. Bovendien zetten we de succesvolle centra voor innovatief vakmanschap maritiem voort, brengen de samenwerking met de Christelijke Hogeschool Ede – Albert Schweitzer ziekenhuis (CHE-ASz) tot uitvoering en werken het masterplan beroepskolom verder uit (6 VMBO's en 1 MBO). We ondersteunen met een makelaar arbeidsmarkt-beroepsonderwijs de uitvoering van het Masterplan beroepskolom VMBO-MBO-HBO Drechtsteden. In dit plan wordt samengewerkt door scholen, bedrijfsleven en gemeenten. Doel hierbij is onderwijs en bedrijfsleven met elkaar te verbinden. Belangrijk is hierbij ook de LOC-vorming (Lokaal Onderwijs Centrum). Programma activiteiten De activiteiten vanuit het programma Onderwijs zijn verdeeld over Dordrecht en de Drechtsteden. Dordrecht: Brede schoolontwikkeling/doorgaande lijn 0-12 jaar, vroeg- en voorschoolse educatie, bestrijden van taalachterstanden, zorg dragen voor goede

indicatiestelling en doorverwijzing zorgleerlingen (regionaal), de uitvoering van het convenant “Effectief benutten van VVE en extra leertijd voor jonge kinderen”; huisvesting onderwijs en kinderopvang/peuterspeelzalen, de verantwoordelijkheid ten aanzien van het openbaar (verzelfstandigde) onderwijs, leerlingenvervoer, toezicht en handhavingsbeleid kinderopvang en peuterspeelzalen.

Dordrecht/Drechtsteden: programma Arbeidsmarktbeleid: verbetering aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt; aantrekken hoger onderwijs; stimuleren ondernemerschap binnen het onderwijs.

Schoolmaatschappelijk werk. Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid: tegengaan voortijdig schoolverlaten, bestrijding jeugdwerkloosheid en de werkschool. Context en achtergrond

In het politiek akkoord is arbeidsmarktbeleid één van de drie thema’s waarop deze collegeperiode een transformatie wordt verwacht en waar in de vorm van een stadsprogramma extra inzet op wordt gepleegd. Een deel van het huidige onderwijsprogramma maakt onderdeel uit van dit Stadsprogramma Arbeidsmarktbeleid. De focus van het Stadsprogramma Arbeidsmarktbeleid ligt op de sectoren zorg, maritiem en toerisme.


De hoofddoelstellingen van het programma arbeidsmarkt zijn: 1. het verbeteren van de matching tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. 2. het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs-arbeidsmarkt. 3. aantrekken van Hoger onderwijs. In deze programmakaart zijn de onderwijsgerelateerde activiteiten die deel uitmaken van het Stadsprogramma Arbeidsmarkt herkenbaar opgenomen. Daarnaast is een aantal onderwijsgerelateerde taken in Dordrecht (onder andere als centrumgemeente) gedelegeerd en gemandateerd aan de GR Drechtsteden en de Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid. Vanuit een samenhangende aanpak wordt ingezet op het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en het bestrijden van jeugdwerkloosheid. De kaderstellende nota’s die hieraan ten grondslag liggen zijn: het aanvalsplan laaggeletterdheid, het actieplan jeugdwerkloosheid, de nota ‘Als een spin in het WEB’ (uitvoering wet educatie 2008-2011) en het convenant VSV RMC regio 30. Een betere voorschoolse educatie kan ontwikkelingsachterstanden terugdringen. Hierbij is ook een goede samenwerking (harmonisatie) tussen peuterspeelzalen en kinderopvang conform de Wet Ontwikkelingskansen voor Kwaliteit en Educatie (OKE) noodzakelijk. In Dordrecht is een traject opgesteld waarin deze harmonisatie in overleg met de organisaties wordt vormgegeven en in 2015 voltooid zal zijn. Wettelijke taken Regie op voor- en vroegschoolse educatie. Zorgdragen voor adequate onderwijshuisvesting (IHP). Leerlingenvervoer. Toezicht en handhaving kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. Toezicht en handhaving openbaar onderwijs. Invoering Passend onderwijs. Kaderstellende nota’s 0-12 jaar Dordrecht: Startnotitie ‘Verkenning ontwikkeling brede scholen’. Verder met VVE 2011-2014. Integraal Huisvestingsplan Onderwijs en de daarbij behorende jaarlijkse

herijkingen. Beleidskader multidisciplinaire samenwerking. Toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang en peuterspeelzalen. Convenant Effectief benutten van VVE en extra leertijd voor jonge kinderen. Ten behoeve van het programma Arbeidsmarktbeleid: programmaplan Arbeidsmarktbeleid 2011-2014. internationale masteropleiding Shipping en Transport (Maritime University). Masterplan beroepsonderwijs. Relevante ontwikkelingen 0-12 jaar Dordrecht: meer inzet maatschappelijke functie onderwijs (relatie Centra voor Jeugd en Gezin

(CJG). rol overheid: naast wettelijke taken meer verbinden, faciliteren, initiëren en

stimuleren. harmonisering kinderopvang en peuterspeelzaalwerk, inclusief de gevolgen voor de

onderwijshuisvesting.


de dalende leerlingaantallen en de leegstand in de onderwijsgebouwen. de krimp in de kinderopvangmarkt, inclusief BSO. ontwikkeling integraal kindcentrum (IKC), hoogwaardige pedagogische basisvoorziening voor kinderen van 0-12 jaar (opvang, onderwijs,

welzijn/sport/cultuur/gezondheid) zet verder door. vorming locaal onderwijscentrum leerpark. financiële positie openbaar onderwijs. heroverweging spreidingsbeleid onderwijslocaties. invoering Passend onderwijs. Ten behoeve van programma Arbeidsmarktbeleid: toenemend belang verbinding onderwijs – arbeidsmarkt. inzet op samenhangende aanpak voortijdig schoolverlaten, werkschool en bestrijding jeugdwerkloosheid. toenemend tekort technisch opgeleid personeel. ontwikkeling vakcolleges. competentiegericht en zelfstandig leren in MBO, onderwijsvernieuwing noodzakelijk. brede aandacht voor ontwikkelen ondernemerschap. Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ: Programma Arbeidsmarktbeleid wordt in regionaal perspectief beschouwd, net als de keuze voor focus op de speerpuntsectoren maritiem, zorg en toerisme. Het realiseren van een optimale organisatie en transparantie in indicatiestelling en doorverwijzing van zorgleerlingen zal ook in samenwerking binnen de Drechtsteden ingevuld worden. Ketenpartners 0-12 jaar Dordrecht: kinderopvangorganisaties. peuterspeelzalen. scholen primair onderwijs. CJG. zorginstellingen. Ten behoeve van programma Arbeidsmarktbeleid: onderwijsinstellingen (primair, voortgezet, VMBO, MBO, HBO); werkgevers(organisaties). Afspraken met medeoverheden Diverse specifiek geoormerkte middelen vanuit het Rijk zoals onder andere bestrijden Voortijdig School Verlaten, onderwijsachterstandenbeleid. Hieraan gekoppeld zijn inspanningsverplichtingen.

Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Jeugd; Werk en Inkomen en Economie en Cultuur.


Wat willen we bereiken? Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling

tov 0-waarde Streefwaarde

1.1) Deelname kinderopvang (2-3 jarigen) en/of peuterspeelzaal

VVE monitor/ Onderwijsmonitor Dordrecht (OCD)

kinderopvang 32% (2008) peuterspeelzaal 56% (2008)

kinderopvang 36% (2010) en 32% (2011) peuterspeelzaal 54% (2010) en 65% (2011)

(-)

(+)

kinderopvang 45% peuterspeelzaal 45%

1.2) Deelname voorschoolse educatie gewichtenkinderen (2- en 3-jarigen) op peuterspeelzalen en kinderopvang


63% (2008) absoluut aantal: 366

absoluut aantal: 414* (2010) en 596 (2011)

(+) 550 (95%)

1.3) Deelname vroegschoolse educatie gewichtenleerlingen (4- en 5-jarigen) in het basisonderwijs


56% (2007) 80% (2011) (+) 95%

3.1) Aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters

VSV-verkenner OCW/Onderwijsmonitor Dordrecht (OCD)

491 (‘08/’09) 516 (‘09/’10) 447 (‘10/’11, def) 421 (‘11/’12, voorlopig)

(-) 390

3.2) Nieuw: Schoolverzuim (absoluut en relatief)

Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten/ Onderwijsmonitor Dordrecht (OCD)

absoluut verzuim 9 (‘09/’10) relatief verzuim 281 (‘09/’10)

absoluut verzuim 30 (‘10/’11) en 16 (‘11/’12) relatief verzuim 359 (‘10/’11) en 466 (‘11/’12)

(-)

(-)

3.3) Aantal techniek leerlingen VMBO-MBO in Dordrecht

Onderwijsmonitor Dordrecht (OCD)

VMBO 219 (’08-‘09) MBO 1.173 (’08-‘09)

VMBO 185 (’09-’10) VMBO 169 (’10-‘11) VMBO 171 (’11-’12, def) VMBO 157 (’12-’13, voorlopig) MBO 1.168 (’09-‘10) MBO 1.114 (’10-’11) MBO 1.053 (’11-’12, def) MBO 1.041 (’12-’13, voorlopig)

(-)

(-)

VMBO 500 MBO 1.500

3.4) Aantal leerlingen in zorgonderwijs VMBO-MBO in Dordrecht


VMBO 225 (‘08/’09)

VMBO 183 (’09-’10) VMBO 185 (’10-’11) VMBO 196 (’11-’12, def) VMBO 184 (’12-’13,

(-)

VMBO 350


MBO 1.241 (’08-‘09)

voorlopig) MBO 1.258 (’09-‘10) MBO 1.258 (’10-’11) MBO 1.269 (’11-’12, def) MBO 1.243 (’12-’13, voorlopig)

(=)

MBO 1.100

3.5) Aantal studenten HBO in Dordrecht


1.348 (‘08/’09) 1.396 (’09-’10) 1.459 (’10-’11) 1.358 (’11-’12)

(+) 2.000


1.1) Aantal 2- en 3 jarigen in kinderopvang/peuterspeelzaal ten opzichte van het totaal aantal 2- en 3 jarigen

- Gegevens worden niet meer verzameld.

1.2) Aandeel gewichtenkinderen met een VVE-programma in het peuterspeelwerk (2- en 3 jarigen) ten opzichte van het totaal aantal gewichtenkinderen (2- en 3-jarigen)


1.3) Aandeel gewichtenkinderen met een VVE-programma in het basisonderwijs (4- en 5 jarigen) ten opzichte van het totaal aantal gewichtenkinderen (4- en 5-jarigen)


3.1) Aantal leerlingen die zonder startkwalificatie de school verlaten

2014 Volgende meting levert definitief cijfer over schooljaar 2011/2012 en een voorlopig cijfer over 2012/2013; een startkwalificatie is een havo- of vwo-diploma of een diploma niveau 2 of hoger; voorlopig cijfers 0-waarde (2008/2009) en 2009/2010 en 2010/2011 zijn aangepast en nu definitief; cijfer actuele waarde (2011/2012) is voorlopig.

3.2) Aantal leerplichtige leerlingen die langdurig verzuimen of ten onrechte verzuimen

2014 Volgende meting levert gegevens over schooljaar 2012/2013; schoolverzuim is te onderscheiden in absoluut en relatief verzuim; onder absoluut verzuim verstaan we leerplichtige jongeren zonder startkwalificatie die niet staan ingeschreven bij een school; van relatief verzuim is sprake als een jongere spijbelt, zich (onterecht) ziek meldt of vaak niet op school verschijnt of zonder toestemming van school wegblijft vanwege een vakantie.

3.3) Aantal techniek leerlingen VMBO-MBO in Dordrecht

2014 Volgende meting levert gegevens over schooljaar 2013/2014 (per 1.10.2013); VMBO: Wartburg College, Insula College, Stedelijk Dalton. MBO: Da Vinci College (leslocaties Dordrecht).

3.4) Aantal leerlingen in zorgonderwijs VMBO-MBO in Dordrecht

2014 Volgende meting levert gegevens over schooljaar 2013/20143 (per 1.10.2013; VMBO: Wartburg College, Insula College, Stedelijk Dalton. MBO: Da Vinci College (leslocaties Dordrecht).

3.5) Totaal aantal studenten op HBO-scholen in Dordrecht

2013 Volgende meting levert gegevens over schooljaar 2012/2013 (per 1 sept. 2012); Hogeschool Rotterdam, InHolland, Da Vinci College, Christelijke Hogeschool Ede, ABC Hogeschool Dordrecht.



Doelstelling 1: Realiseren doorgaande lijn 0-12 jaar en het bestrijden van taalachterstand. Subsidieregeling Brede School De subsidieregeling SiS/brede school is per 31 juli 2013 afgelopen.

In 2014 en 2015 wordt het budget gehalveerd, en in 2016 in zijn geheel opgeheven. De komende twee jaar leggen we inhoudelijk meer het accent op versterking van ouderbetrokkenheid op scholen, kinderopvang en peuterspeelzalen. Bovendien ondersteunen we in ieder geval in het schooljaar 2013/2014 het programma Doe ff Gezond.

Stuurgroep en platform doorgaande lijn Afhankelijk van de Lokale Educatieve Agenda (LEA) die in ontwikkeling is, zullen we bezien hoe de stuurgroep en het platform zullen worden gepositioneerd in 2014 en verder.

Toezicht kinderopvang en peuterspeelzaalwerk Jaarlijks verleent de gemeente opdracht aan de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ (GGD Zuid-Holland Zuid) voor de uitvoering van het risicogestuurde toezicht op de kwaliteit. De gemeente is wettelijk verantwoordelijk voor het toezicht op de kwaliteit. Alle locaties voor buitenschoolse opvang, kinderdagverblijven, peuteropvang en gastouderbureaus in Dordrecht worden in 2014 geïnspecteerd. Daarnaast wordt met behulp van een steekproef een deel van de gastouders geïnspecteerd.

Jaarverslag Wet Kinderopvang voor 01-07-2014 Het college biedt de raad en de minister van SZW jaarlijks een jaarverslag aan.

Voortzetten overdrachtsformulier peuter-kleuters door alle peuterspeelzalen en kinderdagverblijven

In 2014 worden gegevens over de ontwikkeling van kinderen overgedragen door de peuteropvang en kinderdagverblijven wanneer de kinderen overstappen naar de basisschool. Deze zogenaamde ‘warme’ overdracht wordt hiermee gecontinueerd.

Uitwerking harmonisering en integratie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk

Het peuterspeelzaalwerk is in de loop van 2013 omgebouwd naar peuteropvang. Tot die tijd werd de exploitatie van de peuteropvang volledig gesubsidieerd door de gemeente, waarbij per peutergroep een bedrag werd uitgekeerd om de exploitatie te dekken. De vergoeding per groep is omgerekend naar een uurtarief per kind. Tot in ieder geval 2015 wordt ongeveer de helft van de kosten per uur per kind gedekt door de gemeente. De andere helft wordt betaald via de toeslag kinderopvang waar een deel van de ouders voor in aanmerking komt. Bij ouders die hiervoor niet in aanmerking komen, financiert de gemeente het restantbedrag. 2014 is een tussenjaar; in dit jaar is de gewijzigde regeling slechts van toepassing voor de huidige aanbieders in Dordrecht; nieuwe aanbieders kunnen er nog geen gebruik van maken. In 2015 wordt de subsidieregeling nog nader aangepast. Dat wordt in 2014 voorbereid. De vraag daarbij is: of de gemeentelijke subsidieregeling ook wordt opengesteld voor andere aanbieders hoe de ontwikkeling van het uurtarief eruit ziet; wordt dit lager c.q. marktconform, vergelijkbaar met de

(kinder)dagopvang? in welke mate de gemeente de peuteropvang kan blijven financieren en bovendien: voor welke

doelgroep (doelgroepkinderen VVE of ook reguliere peuteropvang). wat de uitkomsten zijn van de voorziene wijziging bij het Rijk voor het financiële stelsel van

voorschoolse voorzieningen voor kinderen van 0-4 jaar.

Uitvoering VVE beleid via kinderdagverblijven en peuterspeelzaalwerk

90% van de doelgroepkinderen wordt bereikt, via peuteropvang en kinderdagverblijven. In 2014 continueren we onze inzet.

Beheer en beleid onderwijshuisvesting In 2013 continueren we onze reguliere wettelijke taken op grond van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) en verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. Hiernaast worden in 2014 de volgende zaken opgepakt:


Uitwerken beleid en projecten naar aaanleiding van herijking onderwijshuisvesting 2013. Actualiseren leerlingenprognoses. Onderhoud en beheer van OPOD-locaties. Voorbereiden overdracht OPOD-schoolgebouwen per 01-01-2016.

Voorbereiden decentralisatie onderhoud Primair Onderwijs De implementatie is door het Rijk uitgesteld naar 01-01-2015. In 2014 zullen de volgende activiteiten worden verricht: Aanpassen gemeentelijke verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. In kaart brengen financiële effecten op gemeentelijke begroting onderwijshuisvesting. Verwerken afspraken in huurovereenkomsten en gebruiksovereenkomsten schoolgebouwen.

Doelstelling 2: Realiseren van optimale organisatie en transparantie in indicatiestelling en doorverwijzing van zorgleerlingen.

Inventariseren van de zorg die wordt geleverd in het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het MBO

Er worden afspraken over de transitie van de jeugdzorg en het passend onderwijs gemaakt. Het moet duidelijk worden welke ondersteuning het onderwijs levert, de gemeente levert en welke ondersteuning een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. De lokale afspraken worden afgestemd op de afspraken die Drechtstedelijk worden gemaakt over de verbinding passend onderwijs en jeugdzorg.


Doelstelling 3 (programma Arbeidsmarktbeleid 2011-2014): Verbeteren aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt via onderwijsvernieuwing en versterking van de onderwijsinfrastructuur (aantrekken hoger onderwijs)1.

Het aantrekken van HBO-onderwijs in Dordrecht Belangrijk is dat we blijven investeren in een doorlopende leerlijn van MAVO/HAVO-MBO-HBO. Ook in 2014 werken we daarom door aan het uitvoeringsplan Masterplan Beroepskolom. Belangrijk onderdeel is het realiseren van het Maritime University Dordrecht (masteropleiding Shipping en Transport) in 2014. In de programmakaarten Economie en Cultuur (5) en Werk en Inkomen (4) leest u daar ook informatie over.

Wegnemen van barrières voor het betreden van de arbeidsmarkt bij kwetsbare jongeren. Barrières zijn o.a. wonen, inkomen, maatschappelijke participatie, werk/dagbesteding, gezondheid, persoonlijkheid en sociaal netwerk.

Voor dit onderdeel verwijzen we u naar de programmakaart Jeugd (8), onderdeel multiproblem jeugd.

Structureel maken van voorzieningen overbelaste jongeren met koppeling naar arbeidsmarkt

In samenwerking met de landelijke stichting Werkschool is een Werkschool voor het creëren van een sluitend netwerk van onderwijs, zorg en werk voor jongeren uit het praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs en laagste niveau beroepsonderwijs operationeel. De ambitie voor 2014 is een structurele inbedding in het netwerk onderwijs, zorg en werk op Zuid-Holland Zuid niveau te realiseren.

Faciliteren van de opzet van onderwijsleerbedrijven in de speerpuntsectoren techniek, zorg en toerisme

In 2013 is een maritieme campus geïnitieerd voor de verbinding van onderwijs en arbeidsmarkt. Deze netwerkaanpak verbindt de behoefte van het bedrijfsleven aan geschoold personeel met het beschikbare onderwijsaanbod en bedrijfsscholen voor de sectoren Zorg en Maritieme techniek in de ZuidVleugel. In 2014 wordt deze aanpak voortgezet.

Verder ontwikkelen van vakonderwijs c.q. doorlopende leerlijnen in het technisch onderwijs (VMBO-MBO) en start met realisering vakonderwijs in de zorg

We ondersteunen met een makelaar arbeidsmarkt-beroepsonderwijs de uitvoering van het Masterplan beroepskolom VMBO-MBO-HBO Drechtsteden. In dit plan wordt samengewerkt door scholen, bedrijfsleven en gemeenten. Doel hierbij is onderwijs en bedrijfsleven met elkaar te verbinden.

Leerlingen verleiden te kiezen voor richtingen waar vraag op de arbeidsmarkt is (bijv. techniek) en daarmee met (loop)baanperspectief onderwijs te volgen

We realiseren in 2014 een programma Beroepenoriëntatie voor leerlingen in groep 7/8 en voortgezet onderwijs. In dit programma waarin wordt samengewerkt met de Leonardo Experience, het Havenbedrijf en de Duurzaamheidfabriek. In 2014 is een leerlijn voor wetenschap en technologie ontwikkeld door het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling (SLO) voor het primair onderwijs. Met als doel dat alle basisscholen in 2020 structureel wetenschap en technologie aanbieden in het onderwijs.

Opbouwen relatienetwerk en aanboren van derde geldstromen

Via sectorfondsen (Opleiding & Ontwikkelingsfondsen), Platform Betatechniek, provincie Zuid-Holland, ministeries (Top Sectorenbeleid), het Agentschap en Kennisalliantie Zuid-Holland werken we aan een netwerk dat help bij het aanboren van derde geldstromen.

1 De voortgang van het Programma Regionaal arbeidsbeleid wordt per kwartaal gerapporteerd aan de Drechtraad via het Drechtstedenbestuur. Eind 2013 wordt de inzet en focus voor 2014 bepaald.


Onderwijs


Sluitende aanpak VSV 2.891 955 1.936 2.731 955 1.776 2.731 955 1.776 2.730 955 1.775

Voor- en vroegschoolse educatie 5.548 4.037 1.511 5.500 4.037 1.463 5.494 4.036 1.458 5.489 4.036 1.453

School in de samenleving (SIS) 261 0 261 261 0 261 38 0 38 38 0 38

Onderwijsaangelegenheden 1.640 8 1.632 1.586 19 1.567 1.582 19 1.563 1.580 19 1.561

Leerpark 29 0 29 29 0 29 29 0 29 29 0 29

Kinderopvang 1.049 476 573 947 451 496 949 428 521 945 404 541

Onderwijshuisvesting 20.107 1.296 18.811 19.014 1.268 17.746 16.999 296 16.703 16.812 296 16.516Geraamd totaal saldo van baten en lasten 31.525 6.772 24.753 30.068 6.730 23.338 27.822 5.734 22.088 27.623 5.710 21.913

Mutaties met de reserves 0 4.482 -4.482 0 3.288 -3.288 0 2.268 -2.268 0 2.097 -2.097Geraamd resultaat 31.525 11.254 20.271 30.068 10.018 20.050 27.822 8.002 19.820 27.623 7.807 19.816

Begroting 2016 Begroting 2017Begroting 2014 Begroting 2015

Wat mag het kosten? Hieronder wordt de opbouw van de kosten van het programma weergegeven voor het jaar 2014 (exclusief mutaties met reserves). Tevens wordt een korte toelichting gegeven op de betreffende kostensoorten.

De personele budgetten betreft formatie op het gebied van onderwijs. De materiële budgetten betreffen met name het onderhoud en de exploitatie

van de onderwijsgebouwen en de bijdragen in het kader van leerlingenvervoer.

De bijdrage aan GR'en betreft de bijdra ge aan BLVS (inzake Regionale Meld- en Coördinatiepunt VSV en Leerplicht).

De subsidies hebben betrekking op diverse bijdra gen op het gebied van VVE, VSV, SiS en overige onderwijsaangelegenheden.

De kapitaallasten betreffen met name de kosten van rent e en afschrijvingde onderwijsgebouwen (basis- en middelbaar onderwijs).

De inkomsten op dit programma bestaan uit een Rijksbijdrage inzake onderwijsachter

voor

C en Voortijdig

sten ontvangen vanuit huisvesting kinderdagverblijven en BSO.

ende producten. evens zijn, indien van toepassing, de omvang van de inkomsten en mutaties met reserves in deze tabel zichtbaar.

standenbeleid en de Rijksbijdrage voor RM

Schoolverlaten. Ook worden (beperkt) inkom

Hieronder wordt de financiële meerjarenbegroting van het programma weergegeven, onderverdeeld naar de verschill

Programma Onderwijs: € 31,5 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Bedrag Subsidies


T


Programma 4: Werk en Inkomen Inleiding De vraag van de arbeidsmarkt en het talent van mensen staan centraal. In 2013 heeft het programma Arbeidsmarktbeleid op de vier programmalijnen goede resultaten geboekt. Zo zijn in de programmalijn betere matching vraag/aanbod meer dan 250 succesvolle matches gerealiseerd in de eerste helft van het jaar en is er een nieuw regionaal plan voor jeugdwerkloosheid opgesteld om 1.000 jongeren te bereiken. Het resultaat van de impuls onderkant arbeidsmarkt om 200 banen te creëren is ruimschoots behaald. Via de talent verzilveringsbijeenkomsten en www.dordtwerkt.nl wordt een groeiend aantal ondernemers en maatschappelijke organisaties meegenomen in het urgentiebesef van tekorten op de arbeidsmarkt. Het programma AMB is opgezet en wordt gecoördineerd door de gemeente Dordrecht. Het is onderdeel van het Regionaal MJP 2010-2014. Het heeft een regionale werking met Dordtse accenten. Het accent van dit programma voor 2014 ligt in het versterken van de relatie in het doorzetten van een samenhangende en collectieve aanpak in werkwijze van uitvoering: samen met onderwijs, overheid en werkgevers in te spelen op het voorkomen van personeelstekorten in de toekomst. Inzetten op een samenwerking tussen onderwijsinstellingen ter ondersteuning van de kansen die zich nog altijd voordoen in de maritieme sector en de zorgsectoren zal een oplossing bieden; opleidingen beter laten aansluiten op de vraag; de centra voor innovatief vakmanschap maritiem met succes voortzetten, de samenwerking CHE-ASz tot uitvoering brengen en het masterplan beroepskolom uitwerken ( 6 VMBO's en 1 MBO). De doelstellingen van de programmakaart Werk en Inkomen zijn het vergroten van arbeidsparticipatie en verbetering in ‘matching’ van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en zijn opgenomen in het programma AMB. Het programma werkt samen met onderwijs, bedrijfsleven en maatschappelijke partners met als doel de werking van de regionale arbeidsmarkt te verbeteren. Dit bereiken we door de aansluiting van school naar werk, van werk naar werk en van uitkering naar werk makkelijker te maken. En via het creëren van een arbeidsaanbod dat aansluit op de (toekomstige) vraag van het bedrijfsleven. Ook wordt het talent van mensen centraal gesteld. Programma activiteiten In 2011 is Werk en Inkomen in nauwe relatie gebracht met het Stadsprogramma Arbeidsmarktbeleid (zie ook de programma’s Onderwijs en Economie en Cultuur). De Sociale Dienst Drechtsteden (SDD) is daarbij een belangrijke partner. Tevens is de regievoering over de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) ondergebracht bij de SDD met ingang van 2011. Vanwege de aan de GR Drechtsteden gedelegeerde bevoegdheden op het gebied van Werk en Inkomen worden twee categorieën activiteiten onderscheiden: Regionaal/de Sociale Dienst Drechtsteden (SDD): werk (werken aan zelfstandigheid, bijstandverlening, re-integratie en tegengaan jeugdwerkloosheid);

armoedebeleid/bijzondere bijstand; schuldhulpverlening; inburgering. Dordrecht: beschikbaar werk (in wijken en de stad) en mensen met een uitkering worden bij elkaar gebracht. Context en achtergrond

De activiteiten van de SDD vallen onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD). In het rapport van de commissie Scholten II is aangegeven dat deze taken en bevoegdheden integraal onderdeel worden van het Drechtstedenbestuur. Via de programmakaart Werk en Inkomen informeren we de raad over de meest relevante ontwikkelingen. Invloed en betrokkenheid over de gedelegeerde bevoegdheden wordt echter primair via de regionale platforms georganiseerd.

Vier programmalijnen. Het programma AMB is opgezet en wordt gecoördineerd vanuit de gemeente Dordrecht. Het is integraal onderdeel van het Regionaal Meerjaren Programma Drechtsteden. Arbeidsmarkt is een speerpunt, waarvoor extra middelen zijn vrijgemaakt. Deze middelen zijn terug te vinden bij de Programmakaart Economie en Cultuur. De focus van het programma AMB ligt op de sectoren zorg, maritiem en toerisme. Het programma heeft 4 programmalijnen: 1. vergroten uitstroom uit uitkering; een betere match tussen vraag/aanbod.


http://www.dordtwerkt.nl/

2. beperken van instroom in uitkering door betere aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt. 3. verstevigen van de kennisinfrastructuur in de regio; het organiseren van hoger onderwijs in de regio en het aantrekken van studenten (zie ook programmakaart

Onderwijs doelstelling 2 en 3). 4. het vergroten van het urgentiebesef bij werkgevers over toekomstige (sectorale) tekorten op de arbeidsmarkt door middel van regionale arbeidsmarktinformatie en

communicatie. Vier veranderopgaven Bovenop de vier programmalijnen zijn sinds 2011 vier veranderopgaven geïnitieerd: 1. een impuls aan de onderkant van de arbeidsmarkt met een sterk lokaal accent. 2. uitrol van een Werkschool. 3. Leer/Werk- en Werk naar Werk bedrijven. 4. Maritieme Campus Drechtsteden. Wettelijke taken Wet werk en bijstand (Wwb); Wet Investeren in Jongeren (WIJ), Wet Sociale Werkvoorziening (WSW), Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB), Wet inburgering (WI); de Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers (IOAW); De Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijke Arbeidsongeschikte Zelfstandigen (IOAZ); De Wet kinderopvang; Schuldhulpverlening; Re-integratie. Kaderstellende nota’s MJP Drechtsteden 2011–2014 Programmaplan Arbeidmarktbeleid 2011-2014. Relevante ontwikkelingen De invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015. Hierdoor komen Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong), Wet Sociale Werkvoorziening

(WSW), Wet Werk en Bijstand (WWB) in één regeling. Hierdoor worden gemeenten, naast de huidige groep WWB, verantwoordelijk voor personen die voorheen zouden instromen in de Wajong en WSW.

Drechtsteden vergrijst in snel tempo: o de groep van 0-15 jaar is sinds 2008 kleiner dan de groep 50-65 jaar; o het verschil in het aantal personen tussen deze twee leeftijdsgroepen groeit snel namelijk 3.200 in 2010 tot 9.300 in 2015. Dit verschil is het grootst in 2024; o hoewel de bevolking tot 2040 nog zal toenemen daalt de potentiële beroepsbevolking van 301.000 in 2010 tot 267.000 in 2040.

Op de middellange termijn dreigt een tekort aan arbeidskrachten in bepaalde sectoren als gevolg van de vervangingsvraag met name in de (maritieme)- techniek, zorg, onderwijs.

Non-participatie van 25.000 mensen in de Drechtsteden met grote maatschappelijke kosten als gevolg. Economisch blijft Nederland het slecht doen met een verslechterde arbeidsmarkt tot gevolg. De SDD blijft onverminderd de zelfstandigheid van mensen centraal stellen

door onder ander de regie over eigen bestaan te benadrukken. De inzet op duurzame allianties met bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties blijft van belang. Het nieuwe kabinet bezuinigt op de WSW. Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ De uitvoering van het programma met betrekking tot de doelstelling Vergroten arbeidsparticipatie is grotendeels belegd bij SDD. Dit is onderdeel van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD). Ketenpartners UWV; Da Vinci College; Drechtwerk; Gemeente Breda en Rotterdam; Bedrijven; brancheorganisaties en kenniscentra.


Afspraken met medeoverheden Afspraken Rijk over resultaten inburgering. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Onderwijs; Economie en Cultuur; Maatschappelijke Voorzieningen; Jeugd. Ook nauw verbonden met het programma AMB.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Vergroten arbeidsparticipatie.

Doelstelling 2: Verbeteren ‘matching’ vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.

Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling tov

0-waarde Streefwaarde

1.1) Ontwikkeling netto arbeidsparticipatie (ten opzichte van landelijk gemiddelde)

CBS (Enquête beroepsbevolking)

66,7% t.o.v. Ned. 67,5% (‘07/’09)

65,9% t.o.v. Nederland 67,2% (‘10/’12)

(-) We streven naar een % boven het landelijk gemiddelde)

2.1) Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden 15-64 jaar (ten opzichte van landelijk gemiddelde)

UWV en CBS (Bewerking OCD)

4,0% t.o.v. Ned. 4,6% (1.1.2010) absoluut voor Dordrecht = 3.174


(-) We streven naar een % onder het landelijk gemiddelde.

2.2) Ontwikkeling aantal personen met een bijstandsuitkering 15-64 jaar (ten opzichte van landelijk gemiddelde)

CBS (Bewerking OCD)



(-) We streven naar een % op of onder het landelijk gemiddelde.


1.1) % van de werkzame beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking

2014

Volgende meting levert gegevens over 2011/2013; % betreft driejaarsgemiddelde.

2.1) Aantal niet-werkende werkzoekenden 15-64 jaar als % van de bevolking 15-64 jaar

2014 Volgende meting levert gegevens met peildatum 1.1.2014.

2.2) Aantal personen met een bijstandsuitkering (WWB) als % van de bevolking 15-64 jaar

2014 Volgende meting levert gegevens met peildatum 1.1.2014; deze indicator wordt geconcretiseerd in het MJP van de SDD. Besluitvorming vindt plaats in de Drechtraad. Dit is onze inzet in de besluitvorming.



Doelstelling 1: Vergroten arbeidsparticipatie (Dordt Werkt) Regionaal: realisatie van het MJP Drechtsteden 2011-2014

De doelstelling van het verwachte uitkeringenniveau van 5.100 ultimo 2013 is indicatief gedaald naar 4.700 ultimo 2014. De jeugdwerkloosheid (het aantal jongeren dat werk zoekt inde regio) is gedaald van 19% (2060) ultimo 2013 naar het landelijk gemiddelde in 2014 (in januari 2013 15%). De voortgang van het Programma Regionaal arbeidsbeleid wordt per kwartaal gerapporteerd aan de Drechtraad via het Drechtstedenbestuur. Eind 2013 wordt de inzet en focus voor 2014 bepaald.

Voor Dordrecht: beschikbare werk in wijken en de stad en mensen met een uitkering worden bij elkaar gebracht

In Dordrecht creëren we minimaal 200 banen voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Voor jongeren tot 27 jaar creëren we minimaal 500 leerwerkbanen, 250 stages of vrijwilligersbanen en 250 banen.

Doelstelling 2: Verbeteren van de matching tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Programma Arbeidsmarktbeleid 2011-2014

Uitvoering van het Stadsprogramma Arbeidsmarktbeleid 2011-2014. De opgaven die zijn gestart in 2013 zoals de maritieme campus, het versterken van urgentiebesef bij werkgevers, werk-naar-werkbedrijven gaan in 2014 onverminderd door. In 2014 worden mede in lijn met de kadernota de volgende opgaven geïnitieerd:

De verdere ontwikkeling van leerwerkplekken in samenwerking met sociale Wijkteam, SDD/Drechtwerk, maatschappelijke organisaties en de ontwikkeling van de wijkeconomie.

De ontwikkeling van Revolving Fund waarmee initiatieven met terugverdiencapaciteit gefinancierd worden. En middelen naar de gemeente terugvloeien wanneer winst wordt gemaakt.

Stimuleren van werkgelegenheid en economische groei door: de ontwikkeling van Human Capital met de ontwikkeling van de Maritieme Campus aan de Zuidvleugel, samenwerking met het ondernemersloket en in regionaal verband promotie en acquisitie van bedrijven in samenwerking met ROM-D en Havenbedrijf en de inzet van Sociale Return on Investment (SROI).

Stimuleren van werkgelegenheid (leerwerkbanen, stages, banen) voor jongeren tot 27 jaar in het kader van het regionaal actieplan jeugdwerkloosheid Drechtsteden.

De versterking van de kennisinfrastructuur door het acquireren van HBO-opleidingen.


Werk en Inkomen


Werk 33.499 29.893 3.606 31.835 29.893 1.942 31.812 29.893 1.919 31.810 29.893 1.917

Bijstandsverlening SDD 65.360 48.330 17.030 65.360 48.330 17.030 65.360 48.330 17.030 65.360 48.330 17.030

Armoedebeleid / bijzondere bijstand 3.661 0 3.661 3.661 0 3.661 3.661 0 3.661 3.661 0 3.661

Schuldhulpverlening 25 0 25 25 0 25 25 0 25 25 0 25Geraamd totaal saldo van baten en lasten 102.545 78.223 24.322 100.881 78.223 22.658 100.858 78.223 22.635 100.856 78.223 22.633

Mutaties met de reserves 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Geraamd resultaat 102.545 78.223 24.322 100.881 78.223 22.658 100.858 78.223 22.635 100.856 78.223 22.633

Begroting 2016Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2017

De kapitaallasten ten slotte betreffen de rente- en afschrijvingskosten van het bedrijfsverzamelgebouw.

Dit programma bestaat grotendeels uit de bijdrage die Dordrecht overmaakt aan de Sociale Dienst Drechtsteden voor zowel het werken inkomensdeel als de bijdrage aan de apparaatskosten.

Een groot gedeelte van de uitgaven worden gedekt uit Rijksinkomsten die één op één worden doorgesluisd naar de SDD en Drechtwerk.

De personele budgetten betreffen uren van de sector Maatschappelijke Ontwikkeling op het gebied van educatie.

Ook de doorbetaling van de Rijksbijdrage WSW aan Drechtwerk en de gemeentelijke bijdrage vallen onder dit programma.




Programma Werk en Inkomen: € 102,5 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten


Wat mag het kosten?


Programma 5: Economie en Cultuur Inleiding Stad en regio werken verder aan de economische strategie, waarbij de keuze is gemaakt voor ‘delta & maritiem’ als beeldbepalende sector. De keuze voor deze sector sluit aan bij het kabinetsbeleid. De Uitvoeringsagenda Economie & Arbeidsmarktbeleid vertaalt de ambitie naar concrete projecten zoals de Maritieme Campus en de internationale masteropleiding Shipping en Transport. Wij werken ook verder aan de ontwikkeling van de binnenstad middels het Programma Levendige Binnenstad. Doel is een bijdrage leveren aan een vitale en levendige binnenstad, met een centrumfunctie voor de hele regio. In 2014 opent in elk kwartaal een culturele of stedelijke voorziening. De economische crisis blijft voelbaar. Hierin is Dordrecht niet uniek, wel is het reden om ook in de toekomst te blijven investeren in de stad. Programma activiteiten Economie en Cultuur is een omvangrijk programma. In samenhang draagt het – in belangrijke mate – bij aan de aantrekkelijkheid van de stad, zowel voor bewoners als voor ondernemers. Ondernemings- en vestigingsklimaat: ondernemerschap en bedrijvigheid, Westelijk Dordtse Oever; havensamenwerking; dienstverlening; acquisitie; relatiebeheer. Stedelijke voorzieningen: binnenstad, toerisme, citymarketing, leisure; evenementenbeleid en -subsidies; detailhandel; horeca. Cultuur: cultuurbeleid; cultuurprogrammering en -subsidies; culturele instellingen, Kunstmin; Dordrechts Museum; Energiehuis. Context en achtergrond

De gemeente is op lokaal niveau verantwoordelijk voor het scheppen van de juiste voorwaarden voor een duurzame economische groei. Bijvoorbeeld door het vereenvoudigen van regelgeving, door te bemiddelen tussen bedrijven en kennisinstellingen en door ruimte te creëren voor ondernemerschap. Het zijn vervolgens de ondernemers die de groei moeten maken. Vanuit een programmatische samenhang onderscheiden we twee economische ruimtelijke ontwikkelingsgebieden, te weten: de Westelijke Dordtse Oever (WDO) en de Binnenstad. Onze ambitie is het vasthouden van de bezoekersaantallen aan de (binnen)stad.

Cultuur heeft betekenis voor de stad, het draagt bij aan het karakter van de stad. Cultuur versterkt de kracht van de stad ook in economische zin. Het draagt bij aan de aantrekkingskracht van de stad als vestigingsplaats en als bestemming. Kaderstellende nota’s Bestuursakkoord, Drank- en Horecawet, BAO/Aanbestedingswet; Havenvisie 2030 Havenbedrijf Rotterdam; Pieken in de Drechtsteden; Regionaal schaalsprong programma Delta/Maritiem (2011); Samen stad in uitvoering – regionaal meerjarenprogramma Drechtsteden 2011-2014 (2011); Structuurvisie Dordrecht; Convenant Westelijke Dordtse Oever; (door)startnotitie Levendige Binnenstad; Cultuurnota 2011–2014. Relevante ontwikkelingen Economie: provincie is verantwoordelijk voor faciliteren van regionale kennisdriehoek, bedrijventerreinenbeleid, regionaal vestigingsklimaat en ruimtelijke inpassing van bedrijvigheid en kennisinstellingen. Het Rijk is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de topsectoren. Er is een toenemend belang van regio’s: Zuidvleugel, Deltapoort, Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de as Rotterdam – Antwerpen. Het economisch beleid en uitwerking is in toenemende mate regionaal gericht. Gevolgen economische crisis voor de korte, middellange en lange termijn op vraag en aanbod bedrijventerreinen, kantoren, retail (bestrijden leegstand). Cultuur: in toenemende mate concurreren steden onderling op basis van onderscheidend cultureel en historisch profiel. Het kennen en herkenbaar maken van “het karakter van de stad” is daarbij van groot belang. Op rijksniveau en op gemeentelijk niveau wordt er op een steeds zakelijkere wijze naar de cultuursector gekeken. Daarbij gaat het om de economische betekenis van de cultuursector, maar ook om verzakelijking in de aansturing van instellingen. Instellingen worden aangesproken op hun ondernemerschap, innovatiekracht en op het verwerven van eigen inkomsten. Dordrecht heeft fors geïnvesteerd in de ontwikkeling van de culturele infrastructuur van de stad. De komende jaren worden deze ontwikkelingen nog doorgezet en worden de nieuwe mogelijkheden benut door een aansprekende en kwalitatieve programmering.


Aanpak in Drechtsteden De beleidskaders (zie kaderstellende nota’s) worden lokaal vertaald in projecten, ontwikkelen herstructureringslocaties, et cetera. Het accent komt de komende periode te liggen op duidelijke keuzes, pioritering en regionale afstemming van planvoorraad in relatie tot de ontwikkeling van de marktvraag en -opname. Daarnaast wordt ook in regionaal verband ingezet op de pieken Binnenstad en Water (twee van de drie pieken in het Meerjarenperspectief van de Drechtsteden). De Piek Binnenstad richt zich op het vergroten van de aantrekkingskracht van de binnenstad op regiobewoners. De Piek Water richt zich voor wat betreft dit programma op de valorisatie van kennis in de driehoek kennisinstellingen, overheid en bedrijfsleven (= triple helix), de fysieke ruimte voor binnenvaart en de maritieme sector en op promotie en acquisitie. Ketenpartners Drechtsteden; ROM-D; Havenbedrijf Rotterdam; Provincie Zuid-Holland; Zuidvleugel; Rotterdam; West-Brabant; EZ, MIRT; Stichting Dordrecht Marketing; georganiseerd stedelijk overleg (o.a. platform binnenstad, adviesraad detailhandel, horeca overleg platform); ondernemers,- werkgevers- en brancheverenigingen; Kamer van Koophandel; KING, VNG, (gesubsidieerde) cultuurinstellingen en verenigingen; interne cultuurbedrijven; onderwijsinstellingen; Parkschap Nationaal Park De Biesbosch. Afspraken met medeoverheden Bestuursakkoord: kwaliteit van dienstverlening aan ondernemers waar mogelijk verbeteren en regeldruk verminderen door afname administratieve lasten. Gebruik van de e-overheid is hiervoor randvoorwaardelijk. Afspraken met ministerie en provincie over WDO. Regionale afspraken over economisch beleid: promotie & acquisitie, kantoren, bedrijventerreinen, detailhandelsontwikkeling.

Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Werk en Inkomen; Onderwijs; Verkeer en Vervoer; Ruimtelijke Ontwikkeling; Leefbaarheid en Stedelijk Beheer; Milieu en Duurzaamheid; Sport en Recreatie.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Verbeteren van het vestigings- en ondernemingsklimaat

Doelstelling 2: Versterken stedelijk voorzieningenaanbod en de toeristische infrastructuur

Doelstelling 3: Versterken aantrekkelijkheid van de stad door de ontwikkeling van een cultuuraanbod dat past bij het karakter van de stad. Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling

tov 0-waarde Streefwaarde

1) Score Dordrecht op ‘economische prestaties’

Bureau Louter (LISA, IBIS, KvK, CBS e.d.)

7,17 / 59e positie (2009)

6,91 90e positie (2012)

(-) Top 70 ranglijst economische prestaties

2.1) Bezoekersaantallen binnenstad

Tellingen Locatus/Easycount

248.800 (2010, Locatus) (Easycount niet beschikbaar)

218.600 (2013) aantal winkelende bezoekers op vrijdag/zaterdag op Sarisgang in 2e helft 2012 is ten opzichte van 2e helft 2011 met 5% afgenomen (Easycount)

(-)

(=)

Score boven landelijke trend

2.2) Aantal toeristische Continu 711.000 (2008) 818.000 (2011) (+) Score boven


bezoekers

Vakantieonderzoek (CVO)

752.000 (2012)* landelijke trend

3.1) Oordeel inwoners over culturele voorzieningen

Omnibusonderzoek (OCD)

49% (2009) 46% (2013) (-) 55%

3.2) Cultuurparticipatie Onderzoek cultuurbereik (OCD)

36% (2009) 38% (2013) (=) 29%

* Aantal toeristische bezoeken: 2007: 1.501.000, 2008: 1.515.000, 2011: 2.372.000, 2012: 2.298.000. NB In 2007 bedroeg het aantal bezoekers 666.000. Definitie

Volgende meting

Opmerking

1. Score op basis van 41 indicatoren, verdeeld over 4 clusters

2014 Score 2012 gepubliceerd in Elsevier in april 2013; in de vier clusters zit: structuur bedrijvigheid: aantal banen per 1.000 inwoners, onderscheiden naar tien economische

sectoren; structuur ‘overig’: voorraad bedrijventerreinen en kantoorruimte, opleidingsniveau

beroepsbevolking, deel ervan dat werkt, toegevoegde waarde en productiviteit; groei bedrijvigheid: ontwikkeling van de werkgelegenheid voor tien sectoren; groei ‘overig’: aantal starters in tien sectoren, nieuwbouw en leegstand kantoren, uitgifte van

bedrijventerreinen, groei bevolking en potentiële beroepsbevolking.

2. Bezoekers 2.1. Aantal passanten in het Dordtse

kernwinkelgebied op een doorsnee zaterdag in het voorjaar Gemiddeld druktebeeld telpunt Sarisgang op zaterdag/vrijdag van 10.00 – 17.00 uur

2015

Locatus

2013

Tellingen van Locatus maken vergelijkingen met andere binnensteden mogelijk. Druktebeeld wordt via Easycount gemeten met 6 camera’s in het kernwinkelgebied.

2.2. Aantal bezoekers van buiten Dordrecht voor ontspanning en/of plezier

2014 Volgende meting levert gegevens over 2013.

3. Cultuur 3.1. % van de bevolking dat (zeer) tevreden is

over de culturele voorzieningen

-

Tot en met 2009 werd dit gemeten via de Monitor Leefbaarheid en Veiligheid. Vanaf 2011 wordt het om de twee jaar gemeten via het Omnibusonderzoek

3.2. % van de bevolking dat in de afgelopen 12 maanden geen enkele geselecteerde voorstelling of evenement heeft bezocht (‘geen interesse’) + % van de bevolking dat in de afgelopen 12 maanden 1-3 keer naar een geselecteerde voorstelling of evenement geweest is (‘weinig interesse’)

- Onderzoek uitgevoerd i.k.v. Actieplan Cultuurbereik 2005-2008. Op basis van de mate van bezoek aan culturele voorstellingen en culturele evenementen is een maat voor cultuurbereik samengesteld. Deze maat houdt zowel rekening met het al dan niet bezocht hebben van de voorstellingen en evenementen als met het aantal keer dat ze bezocht zijn. Om een goede vergelijking mogelijk te maken is de 0-waarde aangepast.



Doelstelling 1: Verbeteren van het vestigings- en ondernemersklimaat Westelijke Dordtse Oever (WDO) In het ‘grote project’ Westelijke Dordtse Oever wordt gewerkt aan de uitvoering van de afgesproken maatregelen. In 2014 zullen we

onder andere de volgende activiteiten uitvoeren: Zuid Westhoek Dordtse Kil III saneren, bouwrijp maken. Deelnemen in projectorganisatie RWS om verbetering knooppunt A16/N3 te realiseren. Projectmatig realiseren ontsluiting Dordtse Kil IV. Uitvoeren in 2013 nog te bepalen herstructureringsacties Dordste Kil I, II, en Amstelwijck West. Deelnemen in projectorganisatie Waterschap Zuid Hollandse Delta ter realisatie van dijkverzwaring en westelijke ontsluitingsweg. Ontwikkeling Dordtse Kil IV ter hand nemen. Planologische procedures doorlopen, onderzoeken en bommendetectie en eventuele

ruiming uitvoeren, starten met marketing en acquisitie van Dordtse Kil IV. Zie voor verdere informatie hierover het Projectblad Westelijke Dordtse Oever. Zie ook Programma 10. Verkeer en Vervoer

Uitvoeringsagenda Economie en Arbeidsmarktbeleid

Uitwerking en realisering van de 7 investeringslijnen in cocreatie met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere overheden: Herstructurering bedrijventerreinen in Deltri-verband. Bevorderen transport schone schepen (LNG/ Schone motor) Maritieme Campus. University College. EcoShape. Showcase Kop van ’t Land. Promotie en acquisitie. De voortgang van het Programma Regionaal arbeidsbeleid wordt periodiek gerapporteerd aan de Dr echtraad via het Drechtstedenbestuur. Eind 2013 wordt de inzet en focus voor 2014 bepaald. Zie ook Programma 4. Werk en Inkomen. o initiëren van Werk-naar-Werkbedrijven in de sectoren maritiem, techniek, zorg en toerisme; o initiëren van een Maritieme Campus op het Leerpark voor de verbinding van onderwijs en arbeidsmarkt.

Maritime University (voorheen University College) EcoShape

De Maritime University (voorheen University College) geeft een krachtige impuls aan de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt op het gebied van water, maritiem en deltatechnologie in het hogere segment. Het gaat een bijdrage leveren aan zowel de vergroting van het “human capital”, als aan de versterking van de economische concurrentiekracht van de regio, als de levendigheid van de binnenstad. In 2014 starten de extra opleidingen in Dordrecht vanuit de locatie De Wereldwaag. In 2014 wordt mede in lijn met de kadernota de volgende opgaven geïnitieerd: De versterking van de kennisinfrastructuur door de vestiging van de Maritime University (masteropleiding Shipping en Transport)

in 2014 en het interesseren van omliggende opleidingen voor het aanbod van meer hoger onderwijs te vestiging in Dordrecht. wordt de entree en één verdieping van het pand De Wereldwaag als startlocatie voor het opleidingen bestemd. Het pand is zowel

op het gebied van uitstraling als qua faciliteiten gereed gemaakt tot een representatieve, eigentijdse en uitnodigende onderwijslocatie voor groepen studenten van de Maritime University.

blijft kennisinstituut EcoShape met het innovatieprogramma Building with Nature voor de periode 2013 – 2018 in Dordrecht


gehuisvest, waarbij zij zich als onderzoeksinstituut verbindt aan het Maritime University door de kennis uit het innovatieve programma van EcoShape te vertalen naar onderwijsmodulen.

Doorontwikkeling Maritieme Delta In 2013 hebben bestuurders en directeuren van bedrijven, brancheverenigingen, regionale en lokale overheden, onderwijsinstellingen en vertegenwoordigers van de maritieme sector binnen de Topsector Water, mede op basis van de resultaten van de kwartiermaker, besloten om een regionale samenwerking op te starten ten behoeve van de maritieme sector onder de naam ‘Maritime Delta’. Doel is om de verdienkracht van de sector in deze regio verder te versterken. Hiervoor is een gemeenschappelijke agenda vastgesteld. Gezamenlijk zullen deze maritieme triple helix partijen zich, in ieder geval voor de komende twee jaar, committeren aan onderlinge samenwerking met een gemeenschappelijke ‘vlag’ en onderlinge afstemming op 4 thema’s: innovatie: versterking van de innovatiekracht van het MKB. onderwijs & arbeidsmarktbeleid. talent (werk-naar-werk en zij-instroom). branding. Per thema zijn een groot aantal activiteiten benoemd die de komende twee jaren samen met de partners in het programma zullen worden uitgevoerd De voortgang van het Programma Regionaal arbeidsbeleid wordt periodiek gerapporteerd aan de Drechtraad via het Drechtstedenbestuur. Eind 2013 wordt de inzet en focus voor 2014 bepaald. Zie ook Programma 3. Onderwijs.

Kantoren Leegstand

De uitwerking van de regionale kantorenstrategie en herprogrammering van de regionale planvoorraad kantoren valt onder de verantwoordelijkheid van de regio en het Netwerk MT Economie. Zie Programma 11. Ruimtelijke Ordening

Economische positionering, marketing en acquisitie

De regio is verantwoordelijk voor de langdurige profilering van de (inter)nationaal onderscheidende speerpuntclusters maritiem, zorg en leisure op basis van de nota ‘Uiteindelijk gaat het om de regio’. Capaciteit en middelen worden gebundeld ingezet met de nieuwe unit promotie & acquisitie (P&A unit) die op regionaal niveau wordt ingericht. Deze aanpak gebeurt in nauwe samenwerking met ROM-D en andere partners, zoals ROM Zuidvleugel, Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), Rotterdam Investment Agency (RIA) en HbR. Vanuit het regionaal uitvoeringsprogramma Economie en Arbeidsmarktbeleid is met maritiem/delta als één van de topsectoren en de economische agenda Zuidvleugel middelen beschikbaar gesteld voor gerichte promotie en acquisitie. Verantwoording vindt plaats via de begrotingscyclus van de regio. Zuidvleugel Dordrecht en de regio Drechtsteden zijn partner in de Economische Agenda Zuidvleugel 2012 – 2015 en dragen bij aan de realisatie van diverse projecten op Zuidvleugelniveau (zie de 7 investeringslijnen). Dit heeft in 2013 een groot aantal investeringen opgeleverd (i.c. Kennisvalorisatie EcoShape, LNG, Maritieme Delta, et cetera.). In het afgelopen jaar hebben het ministerie van Economische Zaken, de provincie Zuid-Holland, de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Delft, Leiden, Dordrecht, Westland en de Zuid-Hollandse universiteiten en medische centra de mogelijkheden verkend om de gemeenschappelijke opgaven op het gebied van


innovatiestimulering, internationale marketing en acquisitie en innovatiefinanciering aan te pakken via de oprichting van een ROM Zuidvleugel per 1 januari 2014. De gemeente Dordrecht zal namens de Drechtsteden deelnemen in de exploitatie ROM Zuidvleugel en via de P&A unit verbindingen leggen met regionaal bedrijfsleven, zodat zij maximaal profijt kunnen hebben van de netwerken en instrumentarium dat via deze ROM ZVL beschikbaar komt. Vanuit het acquisitiefonds zijn incidenteel middelen beschikbaar om strategisch belangrijke bedrijven te behouden en/of nieuwe bedrijven aan te trekken op basis van het kwantitatieve aantal arbeidsplaatsen, de mate van kwalitatief hoogwaardige werkgelegenheid en de meerwaarde voor het imago en aantrekkingskracht van Dordrecht. De continuering van het acquisitiefonds is mogelijk dankzij een bijdrage beschikbaar gesteld vanuit de Kadernota 2013.

ROM-D In opdracht van het Drechtstedenbestuur wordt gewerkt aan een visiedocument over de doorontwikkeling ROM-D. Verantwoording vindt plaats via de begrotingscyclus van de regio.

Doelstelling 2: Versterken stedelijk voorzieningenaanbod en de toeristische infrastructuur Convenant Binnenstad

‘Platform Binnenstad’ geeft structurele samenwerking van partijen die allen belang hebben bij een goed functionerende binnenstad. De partijen hebben de afspraken vastgelegd in het ‘Uitvoeringsconvenant Binnenstad’. De gemeente heeft de rol ingenomen van partner. Vanuit het Programma Levendige Binnenstad wordt het Platform ondersteund. Vereniging Commerciële Eigenaren Onroerend goed Dordrecht (VCOD) – speerpunten functiewijziging, branchering en thematisering, kwaliteit en uitstraling in relatie tot huurprijzen, wonen boven winkels. Bij de bezuinigingen bij de kadernota 2014 is de subsidie aan de Stichting Centrummanagement komen te vervallen. De consequenties van dit voorgenomen besluit op de inzet van de centrummanager zullen nader worden bezien.

Wolff Bioscoop Stadswerven

De opening staat gepland in het 4e kwartaal van 2014, maar is afhankelijk van de inzet van de marktpartij.

Recreatieve verbindingen Stimuleren en faciliteren van marktinitiatieven gericht op het verbeteren van de bereikbaarheid van de stad, van de verbinding tussen Stadswerven en de Binnenstad, tussen Binnenstad en Biesbosch en tussen Binnenstad en regio waaronder Kinderdijk. In het kader van de Waterdriehoek zal de fietsverbinding Dordrecht – Biesbosch en Dordrecht – Kinderdijk gerealiseerd worden.

Toeristische infrastructuur Stimuleren en faciliteren van marktinitiatieven gericht op het verbeteren van de toeristische infrastructuur in Dordrecht, zoals de Ark en het het Onderwijsmuseum. Soms in samenhang met de regio, in het kader van de Waterdriehoek.

Marketing van de Stad

Jaarlijks te maken afspraken met de Stichting Dordrecht Marketing (inclusief VVV) over doelstellingen en te leveren prestaties op het gebied van toerisme, citymarketing, promotie, evenementen, wonen en werken. Het Merkboek Dordrecht dient als inspiratie voor campagnes (ook door derden) vorm te geven via Merkateliers. Dordrecht Marketing heeft in de Kadernota 2014 een efficiencykorting gekregen van € 50.000. Dit zal effect hebben op de (co-)financiering van activiteiten en campagnes.

Evenementen/Programmering De doelstellingen voor het evenementenbeleid zijn vastgelegd in de nota ‘Het blijft feest’, in 2008 door de raad vastgesteld. De doelstellingen komen onder druk te staan door de bezuinigingen op evenementen in de Kadernota 2014, waaronder een korting op Big Rivers.


Doelstelling 2: Versterken stedelijk voorzieningenaanbod en de toeristische infrastructuur Doelstelling 3: Versterken aantrekkelijkheid van de stad door de ontwikkeling van een cultuuraanbod dat past bij het karakter van de stad

Levendige Binnenstad

We hebben de ambitie om de binnenstad te blijven ontwikkelen als een vitale en levendige binnenstad met een centrumfunctie voor de hele regio. Daartoe ondernemen we de volgende activiteiten: in het programma Levendige Binnenstad wordt stevig ingezet op een inhoudelijke

programmering waarbij de relatie tussen economie en cultuur, tussen festivals en evenementen en culturele instellingen verder verstevigd wordt. En waarbij er verbindingen komen met bereikbaarheid, verblijfsklimaat, kwaliteit openbare ruimte en leefbaarheid.

2020 is de stip aan de horizon die in een samenhangende aanpak als aanjager dient voor onder andere (culturele) infrastructuur en stedelijke, culturele- en evenementen ontwikkeling en programmering. De gemeente speelt een stimulerende rol om samenhang te realiseren en samenwerking met de partners in de stad. Een mijlpaalagenda maakt onderdeel uit van de aanpak. In 2014 is de eerste Mijlpaal geprogrammeerd: 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden, de voorbereidingen voor de volgende jaren waaronder de zoektocht naar een geschikt thema voor 2016 en het themajaar 2018 – 400 jaar Synode worden gestart.

Op de kalender voor 2014 staan vooralsnog de volgende opleveringen gepland: o Schouwburg Kunstmin – 3e kwartaal. o Nationaal Onderwijsmuseum – 3e kwartaal. o Het Hof van Dordrecht – 4e kartaal. o Wolff Bioscoop Stadswerven – 4e kwartaal.

Het programma maakt gebruik van de volgende pijlers: o Programmering – onder andere samenhangende programmering, aandacht voor

positionering mijlpalen, zie 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden, maar ook programmering rondom de (her)openingen van culturele instellingen.

o Gastvrijheid & marketing – onder andere besluitvorming over koopzondagen is afhankelijk van uitkomsten verkiezingen, de ‘gastvrije stad’, ontwikkeling binnenstad app, verbetering digitale bereikbaarheid; uitstallingen.

o Vastgoed & branchering – onder andere uitvoering speerpunten VCOD; specifieke aandacht voor Voorstraat-Midden en Visbrug en omgeving.

o Leesbaarheid & bereikbaarheid – onder andere uitvoering maatregelen Verkeersstructuurplan Binnenstad, routing in de stad en naar Stadswerven, routing kernwinkelgebied – havenkwartier; verbetering bereikbaarheid vanaf het water.

o Jeugd & jongeren – ontwikkeling langs 3 lijnen: voorzieningen, onderwijs en netwerk.

Het Nationaal Onderwijs Museum heeft zich in 2012 in Dordrecht gevestigd. Het museum vestigt zich definitief in Gebouw ‘De Holland’. Met middelen beschikbaar gesteld vanuit de Kadernota 2013 krijgt dit gemeentelijk monumenten, na een grondige verbouwing, weer een aantrekkelijke publieke bestemming. Opening staat gepland 3e kwartaal 2014.


Doelstelling 3: Versterken aantrekkelijkheid van de stad door de ontwikkeling van een cultuuraanbod dat past bij het karakter van de stad

Monumenten en archeologie Monumenten hebben ook een relatie met het culturele-, toeristische- en economische aanbod in de binnenstad. Bezoeken aan Dordrecht worden bevorderd door openstelling van cultureel erfgoed. Monumentenzorg en Archeologie zoekt zoveel mogelijk de publiciteit, al dan niet vanuit samenwerking met het Dordrechts Museum, en draagt bij aan de positionering van de stad.

Cultuurnota Eind 2011 is ‘De kracht van het lokale 2.0’ vastgesteld, de beleidsnota cultuur voor de periode 2011 – 2014. De pijlers zijn het cultuurhistorische erfgoed en de podiumkunsten. Trekkers zijn het Dordrechts Museum en het Energiehuis (‘Huis voor de Podiumkunsten’) met de aldaar gevestigde kerninstellingen Kunstmin, Bibelot en ToBe. Een deel van de uitvoeringsagenda maakt onderdeel uit van het programma Levendige Binnenstad.

Amateurkunst

Amateurkunst is primair van de Dordtenaren zelf, we gaan uit van eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid. De rol van de gemeente beperkt zich tot kleinschalige financiële ondersteuning. Voor ToBe cultuurcentrum zien we een ondersteunende en faciliterende rol richting amateurkunst weggelegd. Deze herdefiniëring van cultuureducatie en amateurkunst zal worden uitgewerkt in een beleidskader dat aan de raad wordt voorgelegd.

Energiehuis Sinds de opening in 2013 is Dordrecht met het Energiehuis een veelzijdige, levendige en laagdrempelige ontmoetingsplek rijker waar iedereen podiumkunsten kan beleven en creëren. In 2014 worden de vruchten van deze investering optimaal geplukt als het Energiehuis full swing draait en op stoom is gekomen. De beheersorganisatie beheert en verhuurt het Energiehuis dusdanig dat de aldaar gehuisveste instellingen zich optimaal kunnen profileren en ontwikkelen, door het stimuleren, initiëren en ondersteunen van samenwerkingsvormen, zowel programmatisch als facilitair. In de subsidierelatie met de gebruikers van het Energiehuis maken we specifieke afspraken, gericht op een gezonde exploitatie, samenwerking en een interessante (bovenregionale) programmering ook in het kader van de Levendige Binnenstad.

Hofkwartier Centraal staat de verbouwing van het Hof en de aanpak van de openbare ruimte in het Hofkwartier. In het Hof wordt ‘het verhaal van de geschiedenis van de stad’ op een aantrekkelijke en voor een breed publiek toegankelijke manier verteld. De opening staat gepland in het 4e kwartaal 2014. Het vernieuwde ‘Hofplein’ wordt tegelijk opgeleverd. Ook de Museumstraat wordt heringericht, afhankelijk van de keuzes voor parkeren in de buurt.

Schouwburg Kunstmin De gerestaureerde Schouwburg Kunstmin zal in het laatste kwartaal van 2014 weer in bedrijf komen. Gecombineerd met de mogelijkheden van de middenzaal in het Energiehuis is Kunstmin vanaf dat moment weer in staat om zijn inhoudelijke opdracht (programmeren van voorstellingen, concerten en theatrale evenementen) in de volle breedte uit te voeren. Vanaf januari 2014 is de huidige projectorganisatie Kunstmin verzelfstandigd. Met deze nieuwe stichting zullen subsidieafspraken gemaakt worden over de gewenste prestaties en rol in het culturele veld.

Organisatie en bedrijfsvoering Samenvoegen van kracht en kwaliteit en het zo efficiënt en effectief mogelijk uitvoeren van taken staat centraal bij de ontwikkeling van onze cultuurorganisaties. Aan de orde blijven de volgende ontwikkelingen: • de doorontwikkeling van Schouwburg Kunstmin als extern verzelfstandigde partij. • de doorontwikkeling van het Dordrechts Museum als overkoepelende cultuurorganisatie. • verzakelijking van de subsidierelatie met cultuurcentrum ToBe waarbij meer sturing plaatsvindt op resultaat.



Programma Economie en Cultuur: € 29,8 miljoen

Personele budgetten


Kapitaallasten

Bedrag Subsidies

De personele budgetten betreft de formatie van de NDC en Kunstmin, alsmede de gecombineerde ureninzet van een aantal sectoren op het gebied van cultuur en

economie. Enkele van de grotere materiële budgetten betreffen de bijdrage aan Stichting Dordrecht Marketing/VVV, het budget voor Stadsprogramma Arbeidsmarktbeleid en

kosten voor de reguliere exploitatie van de NDC. De subsidies betreft, naast een groot aantal kleinere subsidies op het gebied van cultuur en evenementen, de subsidie aan ToBe voor kunsteducatie. De kapitaallasten hebben met name betrekking op de kosten van rente en afschrijving voor gebouwen en installaties van de NDC en project Hofkwartier. De inkomsten betreffen met name de opbrengst van de havengelden en de entreegelden van de NDC. Tot slot kent dit programma een aantal projecten, waarvan de kosten (nog) niet (geheel) zichtbaar zijn in onderstaande cijfers. Sommige van deze middelen staan

begroot in 2012, maar een groot gedeelte van deze projecten kent externe financiering of financiering middels reserves. Voorbeelden van deze projecten zijn het project WDO, project Hofkwartier en de middelen voor de Levendige Binnenstad.


Economie en Cultuur


Culturele educatie 2.397 0 2.397 2.298 0 2.298 2.244 0 2.244 2.190 0 2.190

Culturele subsidies 1.610 23 1.587 1.593 23 1.570 1.591 23 1.568 1.590 23 1.567

Volksfestiviteiten 211 218 -7 211 218 -7 210 218 -8 210 218 -8

Havenexploitatie 2.019 540 1.479 1.976 540 1.436 1.960 540 1.420 1.947 540 1.407

Werkgelegenheid Toerisme en Zorg 690 0 690 285 0 285 285 0 285 285 0 285

Economische innovatie 120 0 120 120 0 120 20 0 20 20 0 20

Binnenstad 349 0 349 165 0 165 165 0 165 165 0 165

Toerisme en Marketing 2.888 10 2.878 2.859 10 2.849 2.859 10 2.849 2.859 10 2.849

Ondersteuning ondernemerschap 444 0 444 437 0 437 437 0 437 437 0 437

Detailhandel en ambulante handel 318 288 30 317 295 22 314 303 11 314 310 4

Droge- en natte bedrijven 4.581 0 4.581 80 0 80 80 0 80 80 0 80

Hofkwartier 346 0 346 1.078 0 1.078 1.454 0 1.454 1.445 0 1.445

Schouwburg Kunstmin 3.268 969 2.299 3.282 969 2.313 3.273 969 2.304 3.278 969 2.309

Kunst en geschiedenis 10.580 990 9.590 10.850 1.266 9.584 10.798 1.305 9.493 10.795 1.336 9.459Geraamd totaal saldo van baten en lasten 29.821 3.038 26.783 25.551 3.321 22.230 25.690 3.368 22.322 25.615 3.406 22.209

Mutaties met de reserves 325 4.811 -4.486 319 311 8 394 311 83 400 311 89Geraamd resultaat 30.146 7.849 22.297 25.870 3.632 22.238 26.084 3.679 22.405 26.015 3.717 22.298

Begroting 2017Begroting 2016Begroting 2014 Begroting 2015

Hieronder wordt de financiële meerjarenbegroting van het programma weergegeven, onderverdeeld naar de verschillende producten. Tevens zijn, indien van toepassing, de omvang van de inkomsten en mutaties met reserves in deze tabel zichtbaar.


Programma 6: Milieu en Duurzaamheid Inleiding We werken samen met onze partners aan de uitvoering van duurzaamheidsprojecten. Duurzaamheid staat inmiddels zowel intern als extern breed op de agenda. Het restwarmtenet wordt verder uitgerold en we gaan er vanuit dat eind 2014 de eerste gemeentelijke gebouwen en woningen aangesloten kunnen worden. Met de Energie Coöperatie Dordrecht (ECD) versnellen we de uitvoering van het energiebeleid. In 2014 wordt onder meer het project energiebesparing bestaande woningbouw verder uitgebouwd met een aanpak gericht op gestapelde woningbouw en arrangementen voor eigenaar/bewoners. Verder ondersteunt de ECD de regio in het project ‘Je huis verdient het’. Dit project richt zich op energiebesparende maatregelen bij bestaande woningbouw en is qua aanpak vergelijkbaar met de ECD aanpak in Dordrecht. In 2013 zijn met het raadsbesluit van 25 juni belangrijke stappen gezet met betrekking tot de kansen voor wind op het Eiland van Dordrecht. Dit krijgt zeker een positief vervolg in 2014. Om de afvalscheiding te verbeteren werken we aan nieuwe voorstellen. In mei loopt de inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw in de Binnenstad en in Crabbehof af. Op basis van een eindevaluatie komen we met voorstellen voor het vervolg. Programma activiteiten Duurzaamheid; waterkwantiteit; waterkwaliteit; waterveiligheid; watergebruik en beleving; energiebesparing; duurzame energieopwekking; afvalscheiding en inzameling; geluidoverlast en sanering; luchtkwaliteit; bodemsanering en nazorg; groen; natuur in en om de stad en ecologie; duurzaam en klimaatbestendig bouwen; natuur- en milieueducatie; omgevingsvergunning en toezicht; externe veiligheid (bedrijven). Context en achtergrond

Het treffen van maatregelen en bevordering van milieubewust handelen van inwoners en bedrijven, een bijdrage te leveren aan een leefbaar en duurzaam Dordrecht, gericht op een gezond en veilig wonen en werken, in een aantrekkelijke leefomgeving, te midden van een vitale natuur, zonder de mondiale biodiversiteit aan te tasten of de natuurlijke hulpbronnen uit te putten, hier en nu en elders en later (uit Milieubeleidsplan Dordrecht 2005-2010). Om snel duidelijke resultaten te boeken is wat betreft Duurzaamheid gekozen voor de uitvoering van een ‘Projectenportfolio-Plus’.

Wettelijke taken Wet milieubeheer; Natuurbeschermingswet; Flora en Faunawet; Wet bodembescherming; Wet geluidhinder; Waterwet; Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) Kaderstellende nota’s Geactualiseerd Milieubeleidsplan Dordrecht; Beleid hogere grenswaarden Wet geluidhinder; Actieplan Geluid 2008-2013; Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015 (geactualiseerd 2012); Beleidsplan Stedelijke Ecologische Structuur 2008-2013; Meerjarenuitvoeringsprogramma Bodemsanering 2010-2015; Waterplan Dordrecht 2009-2015; Gemeentelijk Rioleringsplan; Energiebeleid Dordrecht, tranche 2009-2013; Afvalbeleidsprogramma 2005-2010; Portfolioplan duurzaamheid. Relevante ontwikkelingen Vernieuwing geluidwetgeving. Introductie nieuwe fijn stofnorm. Omgevingswet: deze gaat onder meer 15 bestaande wetten, waaronder de Waterwet, de Crisis- en herstelwet en de Wet ruimtelijke ordening vervangen. Werken aan waterveiligheid (onder andere Deltaprogramma en kennisontwikkeling). Wettelijke aanscherping van energieprestatie-eis voor nieuwbouw.


Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ: Milieubeleidsplan Drechtsteden 2011-2015; Geactualiseerd Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015; Energieprogramma Drechtsteden 2010-2013; Visie en uitvoeringsprogramma Groenblauwnetwerk; Lobby-dossier Externe Veiligheid; Wateragenda Drechtsteden; Programma externe veiligheid Zuid-Holland Zuid.

Ketenpartners HVC; Omgevingsdienst Zuid-Holland-Zuid, Corporaties; Waterschap Hollandse Delta; provincie Zuid-Holland; Regio Drechtsteden; Samenwerkingsverband Zuidvleugel. Afspraken met medeoverheden Het plan van aanpak luchtkwaliteit Dordrecht 2006-2015

maakt onderdeel uit van Geactualiseerd Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015; het regionaal programma maakt onderdeel uit van het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Het Rijk heeft hiervoor circa € 4 miljoen aan de Drechtsteden uitgekeerd voor uitvoering.

Het Waterplan Dordrecht is een samenwerkingsafspraak met Waterschap Hollandse Delta.

In het akkoord Zuidvleugel Zichtbaar Groener (2005) hebben de provincie Zuid-Holland, het Rijk en de vijf regiobesturen de voorwaarden vastgelegd om 4.200 hectare nieuwe recreatieve groengebieden te realiseren.

Nieuwe Dordtse Biesbosch: samenwerking tussen Waterschap Hollandse Delta, gemeente Dordrecht, provincie Zuid-Holland, Staatsbosbeheer en Recreatieschap. De uitvoering is in handen van Dienst Landelijk Gebied.

Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Verkeer en Vervoer; Economie en Cultuur; Ruimtelijke Ordening; Wonen.

Wat willen we bereiken? Centrale ambitie: Verbeteren milieukwaliteit en een duurzamer Dordrecht.

Doelstelling 1: Afvalinzameling en nuttig gebruik van afval (hergebruik): in 2015 voldoen aan doelstelling Landelijk Afvalbeheerplan: verhogen van het nuttig (her)gebruik van huishoudelijk afval naar 60%.

Doelstelling 2: Bodemsanering: in 2014 zijn alle gevallen van bodemverontreiniging waar de gemeente verantwoordelijk voor is gesaneerd.

Doelstelling 3a: Energiebesparing: in 2015 is 11% energiebesparing gerealiseerd.

Doelstelling 3b: 3% van de energie wordt duurzaam geproduceerd.

Doelstelling 4: Water: het verbeteren van de waterkwaliteit (volgens de Kaderrichtlijn Water), waterkwantiteit (volgens het Nationaal Bestuursakkoord Water-Actueel) en


verhogen van de waterveiligheid (volgens de Waterwet en Nationaal Waterplan).

Doelstelling 5: Het verbeteren van de Stedelijke ecologische structuur.

Doelstelling 6: Luchtkwaliteit: in 2015 voldoen aan de normen voor luchtkwaliteit.

Doelstelling 7: Geluid: het aantal woningen met te grote geluidsbelasting verminderen.

Doelstelling 8: Milieubewust gedrag en handelen bevorderden (NMC Weizigt en eigen organisatie).

Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling tov 0-waarde Streefwaarde

1) Het aandeel van het totaal aan huishoudelijk afval dat nuttig (her)gebruikt wordt

Netwerk 48,4% (2008) 50,1% (2009) 51,2% (2010) 52% (2011)

52% (2012)

(+) 60% (2015)

2) Het aandeel gesaneerde locaties van de totale werkvoorraad van locaties die gesaneerd moeten worden

Omgevingsdienst/Gemeente Dordrecht

251 (2010) 6 (2013)/2,4% (+) 0 (100% vermindering; 2014)

3.1) Geschat energiegebruik corporatiewoningen voor ruimteverwarming

Trivire, Woonbron 100% (2009) 97% (+) 90% (2015)

3.2) Verwachte energiebesparing die bereikt wordt door afgesproken ambities en energiemaatregelen door burgers en ondernemingen

Gemeente Dordrecht/HVC/Da Vinci

4,4 p/j (100%; 2009)

96% (+) 90% (2015)

3.3) Het aantal woningen dat aangesloten is op een nog aan te leggen warmtenet, dat gebruik maakt van restwarmte bij bedrijven

HVC/Eneco 0 (2009) 4.000 (+) 3.000 (2015) 8.000-10.000 (2020)

3.4) Percentage duurzaam geproduceerde energie Gemeente Dordrecht 0% (2009) 1,5% (+) 3% (2015)

7) Aantal woningen met een geluidsbelasting (aan de gevel boven de plandrempel van 65 dB(A)

Gemeente Dordrecht 1.226 (2006) 16451

1280 (2011) Nog niet bekend 0 (2020)

8) Aantal leerlingen dat gebruik maakt van de educatieve programma’s van NMC Weizigt

NMC Weizigt 20.560 (2012) (+) 20.000 (2012)

1 Dit cijfer is toegevoegd om een vergelijking te kunnen maken met de actuele waarde. Het gaat hierbij om woningen die in 2006 de plandrempel van 65 dB overschreden. De 1226 zijn de woningen die zowel in 2006 als in 2020 de plandrempel overschreden. Voor de geluidbelastingskaarten 2011 zijn geen berekeningen 2020 beschikbaar. Definitie Volgende meting Opmerking

1) Percentage nuttige toepassing van het totaal aan huishoudelijk afval

2013 Uit Landelijk Afvalbeheerplan 2009-2021.

2) Percentage gesaneerd/beheerst van werkvoorraad bodemverontreinigingen

2013 De werkvoorraad is door het uitvoeren van aanvullende onderzoeken, screening van bodemrapporten en uitgevoerde saneringen teruggebracht tot 59 locaties.

3.1) Geschat energiegebruik corporatiewoningen voor 2013 In kader van PALT-afspraken (prestatie afspraken lange termijn); berekening op


ruimteverwarming basis van kengetallen van geplande en gerealiseerde energiemaatregelen.

3.2) Energiebesparing aan de hand van afgesproken ambities en energiemaatregelen door burgers en ondernemingen

2013 Nulmeting 'masterplan duurzame energie Dordrecht' energiegebruik Dordrecht minus in Dordrecht opgewekte duurzame energie, exclusief transportbrandstoffen en oliederivaten.

3.3) Aansluitingen restwarmtenet 2013 Aantal woningen/woonequivalenten waarover tussen HVC/Eneco, corporaties en ontwikkelaars contract voor aansluiting op restwarmte is gesloten.

3.4) Percentage energie duurzaam opgewekt 2013 Het gaat hierbij om zekere plannen (besluitvorming voorbij) en gerealiseerd vermogen.

7) Aantal woningen met een gevelbelasting > 65 db(A) 2013 Betreft berekeningen in kader van de actualisatie geluidbelastingskaarten in 2012.

8) Aantal leerlingen dat educatieve programma’s NMC Weizigt volgt

2013 Het NMC Weizigt wil met haar educatieve programma’s jaarlijks circa 20.000 leerlingen bereiken.


Centrale ambitie: Verbeteren milieukwaliteit en een duurzamer Dordrecht (doelstelling 1 tot en met 8)

Uitvoeren Afvalprogramma 2005-2010 en actualiseren afvalprogramma

In de periode september 2013 t/m mei 2014 wordt de inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw uitgevoerd in de proefgebieden in de Binnenstad en in Crabbehof. Een eindevaluatie met voorstellen voor vervolg is voorzien net voor het einde van de proef in mei 2014.

De twee resterende locaties worden gesaneerd: voormalige stortplaats polder Stededijk en WWC Wieldrechtse Zeedijk (fase 2) Uitvoering meerjarenuitvoeringsprogramma bodemsanering 2010-2014

Nazorg wordt uitgevoerd op acht locaties, waaronder Merwedepolder, Transberg, Nijverheidstraat.

Energieprogramma/routekaart Het energieprogramma zal verlengd worden en de routekaart zal verrijkt worden met nieuwe projecten voor energiebesparing en duurzame energie in samenwerking met partners in de stad. Het energieprogramma zal verbreed worden naar duurzaamheid. In 2013 voeren we gesprekken met vernieuwers in de stad (koplopersarena). We gaan ambities en projecten van burgers en ondernemers verbinden tot een gezamenlijke agenda.

Energiebesparing bedrijven In 2014 neemt OZHZ energiebesparing mee bij vergunningverlening en voert themacontroles uit bij zorginstellingen, voortgezet onderwijs, supermarkten, hotels, metaal-elektro bedrijven en grootverbruikers. Regionaal is 2013 de haalbaarheid onderzocht om het mbo (leertraject) in te zetten voor energiescans bij het MKB. Afhankelijk van het resultaat zal uitvoering in 2014 plaatsvinden.

Zonne-energie Bij goede ervaringen in 2013 zal een nieuwe groepsveiling zonnepanelen voor particuliere woningeigenaren worden gehouden. Zonneweide Transberg: als de ondernemer initiatief neemt is de gemeente bereid om medewerking te verlenen.

Uitvoering Energieprogramma 2009-2013 (deels in samenwerking met de Drechtsteden)

Dordtse Kil IV Ambitie is Dordtse Kil IV energieneutraal te ontwikkelen. In 2014 wordt duidelijk hoe daar, naast de realisatie van de vier windmolens invulling aangegeven kan worden. De aanvraag voor de omgevingsvergunning voor de plaatsing van de vier windmolens is in behandeling genomen. Afhankelijk van het


verloop in 2013 zouden in 2014 de windmolens mogelijk gerealiseerd kunnen worden.

People Planet Profit-scan Bij projecten en ontwikkelingen ervaring opdoen met integrale afweging van duurzaamheid als balans tussen people, planet en profit (PPP scan).

Corporaties: de corporaties realiseren 2% energiebesparing per jaar. (PALT afspraken). We maken afspraken hoe de corporaties dat realiseren.

Oplaadpunten voor elektrische auto’s In 2014 heeft de gemeente de beschikking over een toetsingskader voor aanvragen van particulieren en een uitnodiging aan de markt om deze voor de gemeente kostenneutraal te realiseren.

Uitvoering Waterplan Dordrecht 2009-2015

Voor 2014 werken Dordrecht en Waterschap Hollandse Delta aan de maatregelen uit het maatregelenplan (behorend bij Waterplan 2009-2015). Dordrecht draagt bij aan de onderzoeksmaatregel volgend uit de Kaderrichtlijn Water/ Nationaal Bestuursakkoord Water en het Waterschap is verantwoordelijk voor de nog niet uitgevoerde maatregelen uit eerdere jaarschijven, waaronder vergroten duikers in Nassauvijvers, Weizigtpark en Reeland; onderzoek verbetering waterkwaliteit Park Merwesteijn. Daarnaast is het Interreg project CAMINO gestart, waarmee de ontwikkelde waterveiligheidsstrategie voor Dordrecht als ‘zelfredzaam eiland’ verbonden wordt aan innovatiemogelijkheden voor het bedrijfsleven in de regio. CAMINO loopt van 01-09-2013 tot en met 21-03-2015. Verder worden de MARE resultaten uit het onderzoeksspoor met betrekking tot waterkwantiteit via het ‘Delta Experiment’ (zie uitleg in onderstaande blok) toegepast in het traject ‘samenwerking in de afvalwaterketen’.

Participatie Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden

De ontwikkelde waterveiligheidsstrategie voor Dordrecht wordt middels het traject ‘Delta Experiment’ met gemeente en waterschap bestuurlijk en maatschappelijk beoordeeld en aangescherpt ter voorbereiding op de Deltabeslissing 2014. De resultaten hiervan worden via Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden bekrachtigd. Medio mei 2014 (tevens einde Delta Experiment) wordt de input geleverd richting het Nationale Deltaprogramma welke met Prinsjesdag 2014 wordt verkondigd.

Aanpak braakliggende terreinen In 2013 zijn besluiten genomen over Tijdelijke Natuur en Stadslandbouw. Het college wil op vijf plekken braakliggende gronden aanwijzen voor tijdelijke invulling. In een 2e tranche wordt een voorstel gemaakt over de overige locaties. Resultaten in 2014: kaders/randvoorwaarden; realisatie van de vijf locaties, met een mogelijke uitloop naar 2015; voorstel voor de tweede tranche.

Het Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015 maakt deel uit van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Het Rijk heeft in 2013 besloten het NSL met twee jaar te verlengen tot 1 januari 2017. Het Drechtstedenbestuur heeft hiermee op 4 juli 2013 ingestemd. Het besluit moet bekrachtigd worden door het college. Dat heeft naar verwachting in 2013 plaatsgevonden. Het regionaal programma luchtkwaliteit hangt sterk samen met de activiteiten uit het programma Verkeer en Vervoer en is gericht op doorstroommaatregelen: Glazenplein-Laan der VN-Dokweg en Sumatraplein-Merwedestraat. De doorstroommaatregelen Laan der VN zijn inmiddels afgerond. Ondanks dat het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit verlengt wordt, komen de ter beschikking gestelde rijksmiddelen ter verbetering van de luchtkwaliteit eind 2014 te vervallen. In 2014 zal daarom een sterke sturing plaatsvinden op het realiseren van verkeersmaatregelen uit het programma luchtkwaliteit. Verder zal vanuit het Drechtsteden programma aandacht worden geschonken aan duurzame mobiliteit en vervoersmanagement.

Uitvoering Plan van aanpak luchtkwaliteit 2006-2015 (onderdeel van Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015)/

Binnenstadservice Dordrecht: Binnenstadservice Dordrecht (BSD) wordt ondersteund vanuit het regionaal programma luchtkwaliteit. Daar waar mogelijk ondersteunt de gemeente dit initiatief. In het Verkeersstructuurplan Centrum wordt het belang onderkent van BSD


voor de leefbaarheid. In kader van interne duurzaamheid vindt onderzoek plaats naar de haalbaarheid om de gemeentelijke organisatie diensten af te laten nemen van Binnenstadservice Dordrecht (zie portfolioplan).

In 2012 zijn de geluidbelastingskaarten 2011 vastgesteld. Deze kaarten vormen de basis voor het Actieplan Geluid 2013-2018 dat naar verwachting eind 2013 door het college is vastgesteld. Voor de aanpak van de geluidknelpunten (woningen boven de plandrempel van 65 dB) wordt aangesloten bij bestaande (onderhouds)programma’s en projecten. Zo zullen, indien relevant, akoestische maatregelen worden geadviseerd bij het project energiebesparing bestaande woningbouw. De aanpak van de geluidproblematiek in de Binnenstad en 19e eeuwse Schil is integraal meegenomen in het Verkeersstructuurplan Centrum 2013-2020 (zie programmakaart Verkeer en Vervoer).

Uitvoering Actieplan Geluid 2013-2018/ autonome geluidsanering

Voor de aanpak van oude weigeraars niet zijnde A-lijstwoningen is eind 2013 subsidie aangevraagd bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Als subsidie wordt toegekend wordt in 2014 een start gemaakt met het aanschrijven en afhandelen van deze oude weigeraars.

Uitvoering agenda Duurzame Mobiliteit Drechtsteden 2013-2018 (Lean en Green) en Beter Benutten (regionaal)

Beide programma’s richten zich op het bedrijfsleven en hebben tot doel: minder kilometers; schone kilometers; verbetering leefbaarheid; verbetering bereikbaar en doorstroming. De agenda Duurzame Mobiliteit is vooral gericht op het goederenvervoer en Beter Benutten op woon-werkverkeer. Ze vullen elkaar prima aan. Zie verder het programma Verkeer en Vervoer.

Warmtenet Dordrecht: Periode 2014 t/m winter 2015: aanleg door HVC van de hoofddistributieleidingen van het warmtenet tot het Leerpark; Periode 2014 t/m 2015: aansluiting van gemeentelijke gebouwen op het warmtenet: Kunstmin, Energiehuis (die 2013 is

aangesloten op een tijdelijke warmtecentrale), SCD kantoor en scholen in warmteleverings-gebied. Periode 2014 en later: aansluiting van corporatiewoningen en nieuwbouwprojecten: Leerpark, Stadswerven alle deellocaties,

Sportboulevard en Gezondheidspark.

Uitvoeren Projectenportfolio-Plus Duurzaamheid

Energie Coöperatie Dordrecht Op 6 juli 2012 is de Energie Coöperatie Dordrecht (ECD) opgericht. De ECD richt zich op advisering over en stimulering van de toepassing van duurzame energiebronnen voor Dordrecht. De ECD slaat een brug tussen de betrokkenheid van inwoners en bedrijfsleven enerzijds en duurzame energie en energiebesparingprojecten anderzijds. In 2014 wordt het project energiebesparing bestaande woningbouw verder uitgebouwd met een aanpak gericht op gestapelde woningbouw en arrangementen voor eigenaar/bewoners. Hiervoor zal op punten samenwerking worden gezocht met partijen buiten de ECD zoals banken, bouwkundig adviseurs et cetera. Afhankelijk van de uitkomsten van de raadsdiscussie over grootschalige windenergie zal de ECD een businesscase voorbereiden voor de ontwikkeling van windenergie op het eiland van Dordrecht. De wijze waarop inwoners van Dordrecht deel kunnen nemen in/aan deze windmolen zal een belangrijk onderdeel van deze businesscase vormen. Op het gebied van duurzame energie zal de ECD het project zonne-energie op gemeentedaken trachten verder uit te breiden met andere doelgroepen en hiermee samenhangend andersoortige business cases. In 2014 zal de ECD haar website verder uitbouwen tot een digitaal loket. De ECD ondersteunt de regio in het project ‘Je huis verdient het’. Dit project, dat in juni 2013 is gestart, richt zich op energiebesparende maatregelen bij bestaande woningbouw en is qua aanpak vergelijkbaar met de ECD aanpak in Dordrecht.


Duurzaamheidsfabriek: In 2014 is de Duurzaamheidsfabriek een jaar in gebruik. Samen met de bedrijven in de fabriek, het onderwijs en de partners van buiten wordt gewerkt aan de uitvoering van de in 2013 vastgestelde programmering voor innovatie en onderwijs. De speerpunten (duurzame) zijn Maritieme Technologie en Energietransitie. Er wordt nauw samengewerkt met MBO, HBO en Universitair onderwijs. Het Technologie-onderwijs van het ROC vindt volledig plaats in de fabriek. Het programma Techdock, kennismaking met techniek voor basisscholen en eerste jaar VO, wordt in 2014 voortgezet. Acquisitie van bedrijven en verhuur van de bovenverdieping, vergaderruimten en flexplekken, zal aandacht blijven vragen.

Nieuwe Dordtse Biesbosch De planvorming en met name de uitvoering voor de Nieuwe Dordtse Biesbosch is enigszins ‘on hold’ als gevolg van het schorsingsbesluit van het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan Nieuwe Dordtse Biesbosch is vastgesteld op 13 november 2012. Tegen het bestemmingsplan zijn 12 beroepschriften en 2 schorsingsverzoeken ingediend. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft op enkele onderdelen na (landbouwweg, fietspad en pluktuin) het bestemmingpslan geschorst. Dat houdt in de overige onderdelen van het bestemmingsplan nog niet in werking treden en er een aanhoudingsplicht voor de beslissing op aanvragen om omgevingsvergunning geldt tot het moment waarop de Afdeling bestuursrechtspraak een uitspraak op de beroepschriften heeft gedaan. Afhankelijk van definitieve uitspraken zal de VO/DO invulling plaatsvinden in 2014. Daarbij zullen duurzaamheidsaspecten worden ingevuld (en gerealiseerd) met betrekking tot de routes en verbindingen (met bestaande Hollandse en Brabantse Biesbosch), onder andere met een door zonne-energie aangedreven voet-fietspont. Tevens zal met ‘een verkeersplan’ een duurzaam vervoer optimaal worden gefaciliteerd, inclusief oplaadpunten. Naast duurzame inrichting en beheer door Parkschap en Staatsbosbeheer zullen ondernemers worden uitgedaagd om hun duurzaamheid te valideren met het behalen van de Green Key.

Windenergie Na een eerste verkenning naar kansen voor windenergie op het Eiland van Dordrecht heeft de raad in juni 2013 besloten tot het opstellen van een uitvoeringagenda met als mogelijke locaties de Merwedezone, Crabbepolder/Duivelseiland, Dordtse Kil III en IV. In 2014 en daaropvolgende jaren wordt deze agenda uitgevoerd. De ECD en particuliere initiatieven zijn hierbij uitdrukkelijk in beeld.

Duurzaamheidscommunicatie Doel is inwoners, ondernemers en organisaties inspireren zelf met duurzaamheid aan de slag te gaan door aanpak en resultaten van projecten en voorbeelden uit de stad zichtbaar te maken. Met name de activiteiten van de ECD bieden handelingsperspectief en worden uitvoerig belicht. De duurzaamheidscommunicatie onder de noemer Dordt Duurzaam wordt voortgezet. De website blijft daarin het centrale punt, met daaraan gekoppeld de maandelijkse nieuwsbrief, inzet van twitter en gemeentelijke kanalen als Gemeentenieuws. Daarbij blijft oog voor samenwerking met de stad, zoals burgerinitiatief platform duurzaamheid en Fairtrade gemeente Dordrecht.

Educatie en gedragsverandering (door Weizigt) Inwoners: faciliteren van vier Duurzaamheidscafe’s, minimaal 100.000 bezoekers Weizigt, Nacht van de Nacht als onderdeel brede

duurzaamheidsagenda en vraaggerichte activiteiten bijvoorbeeld Week van Dordrecht Schoon. Bedrijfsleven: start betaald lidmaatschap aan Bedrijvennetwerk MVO Drechtsteden. Minimaal 3 bijeenkomsten en start van 3

Communities of Practices. Onderwijs: uitvoeren educatief aanbod (lessen, projecten en excursies) voor primair en voortgezet onderwijs binnen de

Drechtsteden (minimaal 20.000 educatief betrokkenen). Versterken combinatie recreatie en educatie. Vraaggericht doorontwikkelen van het educatief aanbod op actuele thema’s als Bio Based, water, groen, grondstoffen en energie,

en ook bijvoorbeeld arbeidsmarktoriëntatie. Doorontwikkeling van de positie van Weizigt als Duurzaamheidscentrum waarbij het binnen de regio een rol speelt in het

agenderen, verbinden en uitvoeren van de regionale duurzaamheidsagenda.


Interne duurzaamheid Duurzaam inkopen: kennis verspreiden in de organisatie over concrete toepassing. Verduurzaming vastgoed: vanuit de regionale samenwerking Drechtsteden worden in 2013 scans op vier gemeentelijke panden

verricht (Stadskantoor, kantoorgebouw de Hellingen, het Regiokantoor, panden van Duurzaamheidscentrum Weizigt en Servicecentrum aan de Noordendijk). Het Vastgoedbedrijf beoordeelt de geadviseerde maatregelen en vertaalt door in een plan van aanpak met benodigd investeringsbudget voor realisatie van maatregelen op korte termijn en maatregelen op middellange termijn (te verwerken in de meerjaren onderhoudsplannen). Na de pilot met de vier panden opdracht te geven om (gefaseerd) een vergelijkbaar traject te doorlopen voor alle panden waar gemeente Dordrecht eigenaar en gebruiker van is, voor maatregelen die zich binnen 15 jaar terugverdienen.

Verduurzaming gemeentelijk wagenpark: bij vervanging van eigen wagenbezit duurzaamheid in afweging meenemen, dan wel in keuze voor vervoermiddelen, dan wel in brandstof.

Binnenstadservice Dordrecht: haalbaarheid wordt onderzocht om als gemeentelijke organisatie diensten af te nemen van Binnenstadservice Dordrecht,




Afvalinzameling en verwerking 13.588 13.666 -78 13.586 13.666 -80 13.578 13.666 -88 13.553 13.666 -113

Milieubeheer 1.719 141 1.578 1.707 141 1.566 1.707 141 1.566 1.707 141 1.566

Ecologie 24 0 24 23 0 23 23 0 23 23 0 23

Natuur- en Milieucentrum 1.994 281 1.713 2.003 281 1.722 1.985 281 1.704 1.975 281 1.694

Duurzaamheid 239 0 239 60 0 60 60 0 60 60 0 60Geraamd totaal saldo van baten en lasten 17.564 14.088 3.476 17.379 14.088 3.291 17.353 14.088 3.265 17.318 14.088 3.230

Mutaties met de reserves 0 225 -225 0 223 -223 0 215 -215 0 190 -190Geraamd resultaat 17.564 14.313 3.251 17.379 14.311 3.068 17.353 14.303 3.050 17.318 14.278 3.040


Personele budgetten betreft de formatie van NMC Weizigt , uren voor afval- en milieucontroles en ureninzet op het gebied van milieu- en afvalbeleid.

De materiële budgetten betreffen met name kosten voor afvalinzameling, exploitatiemiddelen Stadsboerderij, kosten Stedelijke Ecologische Structuur (SES) en voor programma Duurzaamheid.

De kapitaallasten betreffen met name de kosten van rente en afschrijving voor ondergrondse afvalcontainers en de stadsboerderij;

De inkomsten op dit programma betreffen de opbrengst van de afvalstoffenheffing ad, milieucontroles voor derden en inkomsten die NMC Weizigt genereert.

De bijdrage aan GR'en hebben betrekking op de bijdrage aan de Omgevingsdienst.




Programma Milieu en Duurzaamheid: € 17,6 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten


Wat mag het kosten?


Programma 7: Maatschappelijke Voorzieningen Inleiding In mei 2013 hebben de colleges van B&W van de Drechtsteden en het Drechtstedenbestuur, het Sociaal maatschappelijk bestuursakkoord vastgesteld. Dit akkoord gaat over het gezamenlijk voorbereiden op de opgaven in het kader van jeugdzorg, Wmo/AWBZ en werk en inkomen in de Drechtsteden. Vastgesteld is dat om de inhoudelijke opgaven voor elkaar te krijgen en omwille van effectiviteit en efficiëntie, er meervoudig lokale en/of regionale samenwerking nodig is. Het Drechtstedenverband wordt daarvoor benut. Ook is vastgesteld dat de taken preventie; welzijn; vroegsignalering en nazorg lokale verantwoordelijkheden zijn en blijven en dat de regionale samenwerking deze lokale infrastructuur zal ondersteunen. De activiteiten in dit programma Maatschappelijke Voorzieningen zorgen voor een stevige lokale infrastructuur. De basis daarvoor wordt gevormd door de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Het Wmo-beleidsplan 2012 – 2014 geeft het kader voor de uitvoering van het beleid in 2014. Speerpunten zijn de inzet vanuit de samenleving (vrijwillige inzet, mantelzorg), welzijn nieuwe stijl en de strategische visie op maatschappelijke zorg. In het bieden van zorg en ondersteuning is wijkgericht en ‘burgernabij’ werken een uitgangspunt. De verbinding organiseren op wijkniveau van eerstelijnsvoorzieningen als huisartsenzorg, fysiotherapie, wijkteams, wijkvoorzieningen op het gebied van sport en gezondheid zal een bijdrage leveren aan participatie, zelfredzaamheid en het voorkomen van duurdere zorg en ondersteuning. Ook in de maatschappelijke zorg is de focus gericht op het versterken van de eigen kracht en in samenhang daarmee het zo kort mogelijk bieden van crisisopvang en het versterken van ambulante zorg. Het doel van deze zorg is om mensen (vanuit de crisisopvang) zo snel mogelijk naar een veilige “normale” situatie te begeleiding. In het programma Maatschappelijke Voorzieningen is bij het vaststellen van bezuinigingsvoorstellen voor 2014 en verder, sterk rekening gehouden met de voorgenomen kortingen op de budgetten die in het kader van de decentralisaties over komen naar de gemeente. Bij de afweging heeft meegespeeld wat de bijdrage van de huidige maatschappelijke infrastructuur is voor het goed vorm geven van de decentralisaties. Dit heeft ertoe geleid dat alleen binnen het product “Participatie Dordtse migranten” een forse bezuiniging plaatsvindt. Programma activiteiten Individuele maatschappelijke voorzieningen; Maatschappelijke ondersteuning; Wijkaccommodaties; Integratie; Bibliotheek; Maatschappelijke opvang; Vrouwenopvang; Zorgregie; Opdrachtverlening aan de GGD (GR Publieke Gezondheid en Jeugd); Bestuurlijke afspraken met coöperatie VGZ over samenwerking in preventie en zorg. Context en achtergrond De opgaven worden gerealiseerd tegen de achtergrond van de grote transities in het sociaal maatschappelijk domein die gepaard gaan met forse bezuinigingen. Wettelijke taken Wmo; Wet publieke gezondheid. Relevante ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen: vergrijzing, individualisering, extramuralisering, toenemend beroep op eigen/persoonlijke verantwoordelijkheid; Regelgeving: decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo (waaronder de extramurale begeleiding, inkomensregelingen voor chronisch zieken en gehandicapten, MEE-

gelden en persoonlijke verzorging). Financieel: bezuinigingen die gepaard gaan met de decentralisaties en op de hulp in de huishouding. Kaderstellende nota’s Sociaal Maatschappelijk Bestuursakkoord Drechtsteden 2013; Wmo beleidsplan 2012-2014; Beleidskader Wmo Drechtsteden 2006; Hulp voor de Helpers: nota mantelzorgondersteuning Dordrecht 2009-2010; Zorg voor elkaar, Plan Maatschappelijke Zorg Zuid-Holland Zuid 2011-2014 als onderdeel van het Wmo beleidsplan


(vaststelling eind 2011); Besluitvorming hostelvoorziening; Besluitvorming capaciteit vrouwenopvang; Taskforce Overlast; Nota gezondheidsbeleid (plan 2011-2014 in voorbereiding); Bibliotheekvisie Trefpunt Kennis en Informatie 2005; Allemaal Dordtenaren, Beleidskader Participatie Dordtse Migranten 2011-2014. Aanpak in Drechtstedenverband Beleid/uitvoering van de individuele voorzieningen van de Wmo is grotendeels belegd bij de SDD. De decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo wordt ook in Drechtstedenverband voorbereid. Beleid voor de Maatschappelijke Zorg richt zich op de Drechtsteden en Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. De uitvoeringsregie hiervoor is grotendeels belegd bij de Dienst Gezondheid en Jeugd. Ketenpartners MEE-drechtsteden; Zorgaanbieders (V&V, GGZ, GZ, gezondheidszorg); Vrijwilligersorganisaties; Zorgkantoor/zorgverzekeraar; Bibliotheek A tot Z; Opvangorganisaties (Leger des Heils, Rivas, Blijf van m’n Lijf, Yulius, Bouman GGZ), Veiligheid/Justitiële organisaties: Openbaar Ministerie, politie, Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Reclassering. Woningcorporaties Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Jeugd (Wmo); Veiligheid (MZ); Werk en Inkomen (Wmo/vrijwillige inzet); Dienstverlening (Wmo-loket).

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Bevorderen maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid van mensen die dit nodig hebben.

Doelstelling 2: Bevorderen van samenwerking tussen ketenpartners in verslavingszorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang ten behoeve van mensen met complexe meervoudige hulpvraag.

Doelstelling 3: Gezondheidsbevordering door preventie, wijkgerichte aanpak en integrale benadering.

Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling tov 0-waarde Streefwaarde

1.1) Deelname vrijwilligerswerk Participatiemonitor (OCD) 32% (2009) 30% (2013) (=) 32% (2013)

1.2) Lidmaatschap organisatie of vereniging

Participatiemonitor (OCD) 76% (2009) 73% (2013) (=) 76% (2013)

1.3) Geven van mantelzorg Participatiemonitor (OCD) 18% (2009) 24% (2013) (+) 20% (2013)

2.1) Aantal feitelijke daklozen (inclusief zwerfjongeren)

Monitor Maatschappelijke Zorg (GGD)

432 (2009) 250 (2010)* 188 (2012)**

(+) afname met 10% Streefwaarde is bereikt

2.2) Aantal residentieel daklozen (inclusief zwerfjongeren)

Monitor Maatschappelijke Zorg (GGD)

240 (2009) 187 (2010)* 250 (2012)**

(-) afname met 10% Streefwaarde is niet bereikt. Door een uitbreiding van het aantal residentiële bedden en extra aandacht voor opname van overlastgevers is het aantal residentiële daklozen toegenomen.

2.3) Aantal zwerfjongeren Monitor Maatschappelijke Zorg (GGD)

138 (2009) 93 (2010)* 35 (2012)**

(+) afname met 10% Streefwaarde is bereikt


2.4) Aantal overlastgevers Monitor Maatschappelijke Zorg (GGD)

127 (2009) 227 (2010)* 256 (2012)**

(-) afname met 10% Streefwaarde is niet bereikt. Het aantal mensen is niet afgenomen. Een verklaring hiervoor is dat met het instellen van de Taskforce Overlast, de verschillende instellingen een grotere nadruk leggen op de registratie van overlastgevers, waardoor het aantal groeit. De ervaren overlast en de daadwerkelijke overlast van deze mensen is echter aanzienlijk gedaald zo blijkt uit het jaarverslag van de Taskforce Overlast over 2012. Kortom, het aantal geregistreerde overlastgevers is toegenomen maar de mate waarin zij overlast veroorzaken is afgenomen.***

2.5) Aantal verslaafden Monitor Maatschappelijke Zorg (GGD)

1.400 (2009)

De algemene verslavings-meting uit 2009 kan niet herhaald worden. Cijfers ZHZ zijn er wel: harddrugsgebruikers die hulp ontvangen: 2010 388 en 2011 359

Niet van toepassing

afname met 10% afname harddrugsgebruikers is 7,5%

3) Ervaren gezondheid Gezondheidsenquête (GGD)

15% (2009) Volgende meting in 2013 Nog niet bekend

15% (2013)

* De cijfers 2010, afkomstig uit de monitor Maatschappelijke Zorg, geven geen volledig beeld omdat de partnerinstelling Yulius de gegevens niet volledig heeft aangeleverd. ** De cijfers 2012 zijn afkomstig uit de Fact Sheet maatschappelijke zorg. Peildatum 1 oktober 2012. N.B.: kengetallen voor 2.1 tot en met 2.4 betreffen de regio Zuid-Holland Zuid waarbinnen Dordrecht centrumgemeente is. Een uitsplitsing van de cijfers op lokaal niveau is bij deze doelgroepen niet mogelijk. Het overgrote deel van deze groepen verblijft in Dordrecht, waardoor de nagestreefde daling met name in Dordrecht merkbaar is. *** Van de doelgroep van de TaskForce Overlast, “lijst van 100” is het aantal overlastmeldingen bij de politie tussen 2009 en 2012 gedaald van 2109 naar 355. Dit is een daling van ruim 60%. Definitie Volgende meting Opmerking

1.1) % van de bevolking dat wel eens vrijwilligerswerk doet 2017 De landelijke trend is een afname.

1.2) % van de bevolking dat lid is van een organisatie of vereniging 2017

1.3) % van de bevolking dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven 2017 Stijging in verband met ontwikkelingen in de zorg.

2.1 t/m 2.4) aantallen op basis van informatie van instellingen voor maatschappelijke zorg. Feitelijk daklozen: Van feitelijk dakloos wordt gesproken wanneer men buiten, op straat of in de (laagdrempelige) nachtopvang verblijft. Residentieel daklozen: Van residentieel dakloos wordt gesproken wanneer men vaste bewoner is van een sociaal pension, daklozeninternaat of anderszins over een

2014 In 2014 zullen nieuwe kengetallen voor de maatschappelijke zorg worden ontwikkeld en gemeten.


woonruimte in de maatschappelijke opvang beschikt. Zwerfjongeren: Zwerfjongeren behoren tot een specifieke groep (feitelijk of residentieel) daklozen. Dit zijn jongeren tot 23 jaar met meervoudige problemen, die dakloos zijn of in de opvang verblijven. Jongeren die, als gevolg van problemen, langdurig logeren bij familie of vrienden of in de crisis- of noodopvang verblijven, vallen ook onder de definitie. Tot 2010 werd de leeftijdsgrens tot 25 jaar gehanteerd. Overlastgevers: Een overlastgever is een persoon, die deel uitmaakt van de doelgroep Maatschappelijke Zorg, waarbij door inwoners of instanties van de regio (waaronder buurtbewoners, politie, winkeliers) kenbaar is gemaakt, dat deze persoon op meerdere momenten over een langere periode last heeft veroorzaakt.

3) % van de bevolking dat de eigen gezondheid als matig of slecht beoordeelt. 2013


Doelstelling 1: Bevorderen maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid van mensen die dit nodig hebben. Individuele maatschappelijke voorzieningen Beleid en uitvoering van de individuele voorzieningen van de Wmo zijn belegd bij de SDD.

De maatregel uit het regeerakkoord voor 2014, waarbij er geen huishoudelijke hulp aan nieuwe cliënten zou worden verstrekt is teruggedraaid door de brief van de staatssecretaris over Hervorming Langdurige Zorg. De (landelijke) budgetkorting van € 89 mln staat nog wel overeind en wordt bij gemeenten gelegd. Met ingang van 2015 wordt het budget met 40% gekort. Het jaar 2014 staat in het teken van de voorbereiding op deze rijksmaatregel.

Decentralisatie AWBZ 2014 wordt het voorbereidingsjaar op de decentralisatie van extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging en de invoering van de maatwerkvoorzieningen voor huishoudelijke hulp en inkomenssteun. Visie- en beleidsontwikkeling, en de voorbereiding op de uitvoeringsorganisatie gebeuren in Drechtstedenverband door het regionale programmateam. Lokaal wordt (verder) gewerkt aan een goede lokale ondersteuningsstructuur (algemene voorzieningen, vrijwilligersinitiatieven) die voorliggend is aan de individuele ondersteuning.

Maatschappelijke Ondersteuning Collectieve en individuele ondersteuning kwetsbare groepen MEE-drechtsteden richt zich ook in 2014 op het bevorderen van participatie en zelfredzaamheid van mensen met een beperking. De diensten sluiten aan op het WMO beleidsplan en de uitgangspunten van Welzijn Nieuwe Stijl en de Kanteling. Zowel het collectieve als het individuele ondersteuningsaanbod richt zich op de kwetsbare groepen in Dordrecht. In de werkwijze staan eigen kracht, het benutten van het sociaal netwerk en het organiseren van ondersteuning dicht bij de burger centraal. Er wordt meegewerkt in de sociaal wijkteams waar deze nu actief zijn. Ook op andere plaatsen wordt samengewerkt op wijkniveau met professionals uit andere disciplines. Vrijwilligerswerk Het vrijwilligersbeleid richt zich op het vergroten van de groep vrijwilligers en het verhogen van de competenties en ontplooiingsmogelijkheden van vrijwilligers (vrijwilligersacademie). De uitvoering van het vrijwilligersbeleid vindt plaats door MEE-drechtsteden en het SSKW. Projecten maatschappelijke ondersteuning Binnen de Wmo ondersteunt de gemeente een aantal projecten die een bijdrage leveren aan de doelstellingen participatie en zelfredzaamheid van met name kwetsbare groepen (onder meer: verlengde keten dementie, vrijwillige


inzet thuisbegeleiding, wijkleerbedrijf Helpende handen). Deze initiatieven hebben een structurele plek veroverd in het ondersteuningsaanbod in Dordrecht1. In 2014 wordt verder gewerkt aan de verbindingen met de decentralisaties AWBZ. Apart te noemen zijn de sociale wijkteams Dordrecht West. De pilot wordt eind 2014 afgerond met een evaluatie. Incidentele participatie-initiatieven Ook in 2014 is er ruimte om subsidie te verlenen aan initiatieven die als doel hebben de maatschappelijke participatie en zelfstandigheid van de doelgroep van de Wmo te bevorderen. Bij de beoordeling van de aanvragen weegt de betrokkenheid van verschillende lokale organisaties, instellingen en maatschappelijke actoren mee bij de uitvoering van de activiteiten. Ook de actieve inzet van de samenleving (vrijwillige inzet, informele zorg), het innovatieve karakter en de voorbeeldwerking zijn van belang. Maatschappelijke dienstverlening De diensten van Vivenz zijn gericht op ondersteuning van de meest kwetsbare burgers en het bieden van psychosociale ondersteuning voor de lichtere problematiek ter voorkoming van zwaardere zorg (maatschappelijk werk). In 2014 zijn de diensten van Vivenz onderdeel van de sociale wijkteams. In wijken waar niet gewerkt wordt met een sociaal wijkteam wordt ook wijkgericht gewerkt. Dit in nauwe samenwerking met andere organisaties zoals MEE- drechtsteden. De medewerkers van Vivenz zijn generalisten met specifieke kennis over huiselijk geweld/ kindermishandeling en Multi-problem problematiek. Ze zijn gericht op het bevorderen van de eigen kracht van de burgers en het verstevigen van het sociaal netwerk. In 2014 wordt gebruik gemaakt van de methodieken Eigen Kracht en Sociaal Netwerk Strategie.

Wijkaccommodaties Sinds 1 januari 2013 is de gemeente verantwoordelijk voor de exploitatie en het beheer van de 5 gemeentelijke wijkaccommodaties en participeert de gemeente in de Prinsemarij. Alle wijkaccommodaties vormen een uitvalsbasis (kantoor) voor de wijkteams en dienstverlening van MEE-drechtsteden. In 2014 worden meer partners die in de wijken actief zijn bij de wijkaccommodaties betrokken. De wijkaccommodaties zijn ook een plek waar leer-werktrajecten, communityjobs, vrijwilligers en professionals samen komen. De accommodaties bieden ook ruimte voor nieuwe maatschappelijke initiatieven. Om bij te dragen aan een efficiënte verhuur en programmering van accommodatie(s) met maatschappelijke doeleinden als bestemming, zoals wijkaccommodaties, sport- en spelzalen en onderwijsruimte, is in 2013 de gemeentelijke website (www.dordrecht.nl/makelpunt) in gebruik genomen. Via deze website krijgen burgers en instellingen breed inzicht in de beschikbare accommodaties en bijbehorende mogelijkheden qua gebruik en tarieven. Tevens kan men via het makelpunt direct een ruimte reserveren in de wijkaccommodaties. Het makelpunt zal in 2014 verder worden doorontwikkeld om de dienstverlening te optimaliseren. Daarnaast zal een strategische visie op (de inzet van gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed worden opgesteld. Het doel hier van is het beschikbare vastgoed zowel financieel als maatschappelijk zo rendabel mogelijk in te zetten.

Participatie Dordtse migranten

Acties voor 2014 uit het beleidskader “Allemaal Dordtenaren, Beleidskader participatie Dordtse migranten 2011-2014” zijn: het uitbreiden van het aantal twinnings (samenwerkingsverbanden tussen migrantenzelforganisaties en algemene maatschappelijke instellingen); netwerk hoogopgeleide migranten ondersteunen; kennisoverdracht van specifieke voorzieningen naar algemene voorzieningen ondersteunen; ontwikkelen en implementeren van een lokaal toezichtmodel voor mosliminternaten. In 2014 wordt op het budget € 350.000 bezuinigd. Het gaat om een gereserveerd bedrag dat

1 De term ‘project’ doelt meer op aparte financiering van afgebakende activiteiten, dan op de tijdelijkheid van de activiteiten.


http://www.dordrecht.nl/makelpunt

afhankelijk van de evaluatie van de kanteling van het integratiebeleid zonder aantasting van het voorzieningenniveau kan vrijvallen. Vanaf 2015 is het te bezuinigen bedrag € 1.020.000. Dit betekent dat er alleen nog voor de wettelijke taken op integratiebeleid budget beschikbaar blijft (€ 50.000 Anti-discriminatievoorziening; en € 50.000 Coaching huisvesting vluchtelingen). Met de besparing op interculturalisatiebeleid, Antillianenbeleid en Vluchtelingenwerk zullen voorzieningen worden afgebouwd. In 2014 wordt dit voorbereid.

Bibliotheek In 2014 wordt gewerkt aan het realiseren van een alternatieve voorziening voor de vestiging in Dubbeldam. Daarna zal de fysieke vestiging Dubbeldam gesloten worden. Daarmee is dan de implementatie van de businesscase bibliotheek afgerond. De samenwerking die al jaren bestaat met de Netwerkbibliotheek ZHZo wordt in 2014 versterkt en kan mogelijk omgezet worden in een samengaan van de twee bibliotheken. Het VVE-project van de bibliotheek A tot Z zal in 2014 in meer wijken en plaatsen worden toegepast. Dit betekent dat een deel van de jeugdcollectie op basisscholen wordt ondergebracht en van daar wordt uitgeleend.

Doelstelling 2: Bevorderen van samenwerking tussen ketenpartners in verslavingszorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang ten behoeve van mensen met complexe meervoudige hulpvraag. Maatschappelijk opvang Maatschappelijke Opvang

De centrumgemeente Dordrecht wil mensen die gebruik maken van de maatschappelijke opvang zo snel mogelijk en zo veel mogelijk aanspreken op de eigen kracht en verantwoordelijkheid. De maatschappelijke opvang is er op gericht om mensen zo snel mogelijk weer op weg te helpen naar zelfstandigheid. Indien nodig met behulp van professionals en waar mogelijk met behulp van het sociale netwerk en vrijwilligers. We voorzien in een aanbod van opvangplaatsen voor mensen die tijdelijk niet in staat zijn een eigen dak boven het hoofd te vinden. Het gaat om: Dagopvang (Leger des Heils). Nachtopvang (Leger des Heils). 24-uursopvang (Leger des Heils, de Hoop). Ambulante begeleiding (Leger des Heils, de Hoop, Bouman GGZ, Rivas). Voorbereiding decentralisatie IBW’s naar centrumgemeente De centrumgemeente Dordrecht bereidt zich voor op de overheveling van de RIBW’s (de regionale instellingen voor intensief beschermd wonen) vanuit de AWBZ naar de Wmo, voorzien per januari 2015. Centrumgemeenten worden verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen met psychiatrische problemen, waarbij niet behandeling, maar op participatie gerichte ondersteuning vanuit een beschermde woonomgeving centraal staat. Pilots Om maatschappelijk herstel te bevorderen wordt in 2014: de eind 2012 gestarte pilot Housing First voortgezet. Bij deze nieuwe vorm van woonbegeleiding komen daklozen

niet meer in de opvang terecht maar krijgen direct een woning toegewezen en gaan huur betalen; de in 2013 gestarte pilot Buurtvrouwen voortgezet. Deze pilot is gericht op de re-integratie van (ex)psychiatrische

cliënten in de wijk. Buurtvrouwen (mensen met een WWB-uitkering) worden geworven om lichte ondersteuning te bieden en nieuwe uitval te voorkomen.

Vrouwenopvang Vrouwenopvang is veranderd van een opvangvoorziening naar een voorziening met een gedifferentieerd aanbod. De nadruk ligt op ambulante ondersteuning. Indien nodig is er kortdurend verblijf in de crisisopvang mogelijk. Er wordt gewerkt met de methodiek krachtwerk en men werkt (gezins-)systeemgericht. Doelstelling voor 2014 is dat de vrouwenopvang onderdeel is van de ketenaanpak Geweld in afhankelijkheidsrelaties.


Zorgregie Lokale zorgnetwerken In 2014 wordt onderzocht of de functie van de lokale zorgnetwerken nog aansluit op de ontwikkelingen in het sociaal domein. In de visie Welzijn Nieuwe Stijl gaat men uit van de eigen kracht van de cliënt en diens omgeving, en het zoveel mogelijk behouden van de regie bij de cliënt. Het uitgangspunt hierbij is praten met- in plaats van over de cliënt. De decentralisaties bieden mogelijkheden voor een herinrichting van de ondersteuningsfuncties voor burgers. Zowel de decentralisaties maar ook de visie Welzijn Nieuwe Stijl hebben gevolgen voor de overlegstructuur en dus ook voor de lokale zorgnetwerken. Onderzocht wordt hoe de doelstelling van het Lokaal zorgnetwerk in relatie staat tot de sociale wijkteams en andere lokaal georganiseerde teams. Tevens wordt onderzocht of een samenvoeging met andere netwerken zinvol is, zoals de signaleringsnetwerken jeugd. Het doel is om te komen tot een effectief en efficiënt vangnet voor die burger die niet zelfstandig een hulpvraag heeft, maar waar wel zorg over is. Ketenaanpak Geweld in afhankelijkheidsrelaties De doorontwikkeling van de ketenaanpak Geweld in Afhankelijkheidsrelaties (GIA) heeft in 2013 geresulteerd in een aantal aanpassingen van de werkwijze. Deze aanpassingen zijn een snellere triage aan de voorkant waarbij de casus of wordt doorgeleid naar de lokale aanpak of, indien er sprake is van complexe problematiek, een integrale aanpak door de zorg en strafrechtketen. Voor de complexe zaken wordt een casusregisseur aangesteld, uitgaand van 1 gezin 1 plan. In 2014 vindt er een evaluatie plaats over de effectiviteit van de keten en de inhoudelijke aanpak van de complexe casussen. Ook worden er stappen gezet om de jeugdketen aan te sluiten op de ketenaanpak GIA, die nu nog op volwassene gericht is. Persoonsgerichte aanpak multiproblematiek. In 2014 willen we de expertise vanuit verschillende aanpakken van multiproblematiek bijeenbrengen. Het voornemen is om de ketenaanpak van de Taskforce Overlast, de aanpak ex-gedetineerden en de persoonsgerichte aanpak van het Veiligheidshuis te integreren. De ambitie is om deze aanpakken in de netwerksamenwerking van het Veiligheidshuis te bundelen vanwege: 1. de complexiteit van de problematiek. Deze vraagt veelal om innovatieve en creatieve oplossingen; 2. het gevaar van dubbele aanpakken rondom één systeem en het gevaar dat cliënten door verschillende aanpakken

alsnog tussen wal en schip kunnen vallen; 3. de ambitie om voor cliënten en professionals een zo simpel mogelijke lijn te creëren om optimale duidelijkheid te

bieden en daarmee de effectiviteit van de aanpak te vergroten. De 'oude' subdoelgroepen zoals ex-gedetineerden, overlastgevers en veelplegers zullen we hierin zoveel mogelijk ontschotten. De focus ligt op de ketenoverstijgende aanpak van complexe problematiek met elementen van de ketens Veiligheid, Zorg en Jeugd. Doorontwikkeling Veiligheidshuis De regie op het Veiligheidshuis is met ingang van 2013 overgegaan van het Openbaar Ministerie naar de gemeenten. De 17 gemeenten in Zuid-Holland Zuid zoeken in gezamenlijkheid naar de wijze waarop zij deze regierol willen invullen. De bestuursconferentie in de tweede helft van 2013 zal richting geven aan de besluitvorming omtrent de governance van het Veiligheidshuis ZHZ. Besluitvorming over de positionering en organisatorische inrichting van het Veiligheidhuis vindt begin 2014 in alle gemeenten uit ZHZ plaats. In 2014 zal vervolgens uitvoering gegeven worden aan dit besluit.


Doelstelling 3: Gezondheidsbescherming, -bevordering en preventie door wijkgerichte aanpak en integrale benadering. Opdrachtverlening aan de dienst Gezondheid en Jeugd

De wettelijke taken uit de Wet Publieke Gezondheid worden via de inwonerbijdrage uitgevoerd door de dienst Gezondheid en Jeugd. Daarnaast koopt de gemeente preventieve Uitvoeringsprogramma's in, zoals mentale weerbaarheid, bestrijding overgewicht (Doe ff gezond), het tegengaan van overmatig alcohol gebruik en prenatale voorlichting. Op het terrein van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft de dienst de opdracht voor het contractmanagement op de uitvoering door Rivas en Careijn. De dienst heeft een intern verbeterprogramma in gang gezet op de uitvoering van de wettelijke taken en het op orde brengen van de bedrijfsvoering. Tevens wordt een strategische agenda ontwikkeld om aan te haken op de ontwikkelingen in het sociaal domein (decentralisaties).

Bestuurlijke afspraken met coöperatie VGZ over samenwerking in preventie en zorg.

In 2014 wordt de samenwerking met de eerstelijns professionals (onder andere de huisartsen) versterkt zodat kwetsbare ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen.




Welzijnsaccommodaties 295 23 272 296 23 273 290 23 267 290 23 267

Bibliotheek 3.369 0 3.369 3.218 0 3.218 3.218 0 3.218 3.216 0 3.216

Participatie Dordtse migranten 1.080 0 1.080 394 0 394 390 0 390 388 0 388

Lokaal gezondheidsbeleid 4.087 0 4.087 4.088 0 4.088 4.003 0 4.003 4.002 0 4.002

WMO hulpmiddelen en hoppers 3.585 0 3.585 4.035 0 4.035 4.035 0 4.035 4.035 0 4.035

WMO individuele voorzieningen 10.842 0 10.842 10.742 0 10.742 10.742 0 10.742 10.742 0 10.742

Maatschappelijke ondersteuning 4.945 0 4.945 4.547 0 4.547 4.522 0 4.522 4.494 0 4.494

Maatschappelijke zorg 8.119 0 8.119 7.900 0 7.900 7.893 0 7.893 7.890 0 7.890

Buurtwerk 1.390 23 1.367 1.348 23 1.325 1.209 23 1.186 1.208 23 1.185

Vrijwilligerswerk 440 0 440 440 0 440 440 0 440 439 0 439

Overige maatschappelijk voorzieningen 165 0 165 166 0 166 165 0 165 165 0 165Geraamd totaal saldo van baten en lasten 38.317 46 38.271 37.174 46 37.128 36.907 46 36.861 36.869 46 36.823

Mutaties met de reserves 0 115 -115 0 115 -115 0 115 -115 0 115 -115Geraamd resultaat 38.317 161 38.156 37.174 161 37.013 36.907 161 36.746 36.869 161 36.708



De personele budgetten betreffen de inzet op het gebied van gezondheidsbeleid,welzijn en maatschappelijke ondersteuning.

De materiële budgetten betreffen, naast veel kleine diverse budgetten, een budgetvoor de uitvoeringskosten van de WMO.

De bijdrage aan GR'en betreffen met name de bijdrage aan de Sociale Dienst inzake uitvoering van de WMO en de bijdrage aan de GR DG&J inzake basisgezondheid.

De subsidies betreffen een grote verscheidenheid aan bijdragen aan verschillende instanties op het gebied van maatschappelijke ondersteuning gezondheidsbeleid (jeugdgezondheidszorg), buurten vrijwilligerswerk en de bibliotheek.


Programma Maatschappelijke Voorzieningen: € 38,3 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Bedrag Subsidies


Programma 8: Jeugd

Inleiding De opgave in het kader van de decentralisatie jeugdzorg staat in 2014 centraal. De lokale vertaling van sturingskader en het ontwerp van de inrichting van het jeugdzorgdomein zal haar beslag krijgen. De uitrol van wijkteams en de aansluiting hierbij van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) en de jeugdgezondheidszorg heeft prioriteit. Op Drechtstedelijk niveau wordt de inrichting van de service- en inkooporganisatie verder voorbereid. Programma activiteiten Centra voor Jeugd en Gezin (CJG); jeugdgezondheidszorg; schoolmaatschappelijk werk; zorg advies teams; opvoedingsondersteuning; multi-probleemjongeren en gezinnen; decentralisatie jeugdzorg; verwijsindex risicojongeren; lokale verwijsindex zorg voor jeugd; kindervoorzieningen en jongerenwerk. NB: Jeugdgezondheidszorg is verwoord op de programmakaart Maatschappelijke Voorzieningen (7); Schoolmaatschappelijk Werk op de programmakaart Onderwijs (3). Context en achtergrond Voorliggende programmakaart is gebaseerd op de visie van het Dordtse jeugdbeleid: de jeugdagenda Opgroeien en Opvoeden in Dordrecht 2011–2014 en de visie die is opgesteld in het kader van de decentralisatie jeugdzorg ZHZ ‘Jeugdigen en Gezinnen versterken, Dichtbij Kind en Gezin, meer samenhang en kwaliteit’. Wettelijke taken WMO: ten aanzien van CJG. Wet publieke gezondheid: preventieve jeugdgezondheidszorg. Wet op de jeugdzorg: aansluiting jeugdzorg en preventief beleid en verwijsindex

risicojongeren. Kaderstellende nota’s Jeugdagenda ‘Opgroeien en opvoeden in Dordrecht 2011-2014; Naar een integrale en toekomstbestendige aanpak voor Multi-probleemjongeren in Dordrecht’ (februari 2011) en Visie Jeugdzorg ZHZ ‘Jeugdigen en Gezinnen versterken, Dichtbij Kind en Gezin, meer samenhang en kwaliteit’. Relevante ontwikkelingen Decentralisatie van de jeugdzorg: verschuiving van verantwoordelijkheid van provincie

naar gemeente. Veiligheidshuis raakt preventief jeugdbeleid. Landelijke verwijsindex risicojongeren.


Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ: Afspraken over lokale verwijsindex Zorg voor Jeugd met Drechtsteden, gemeenten Alblasserwaard/Vijfheerenlanden (AV) en de Hoekse Waard (vanaf juni 2011). Drechtsteden/ZHZ: Voorbereiding en anticiperen op decentralisatie jeugdzorg en samenhang en samenloop 3 Decentralisaties (Jeugdzorg, AWBZ-begeleiding en

Participatiewet) Ketenpartners Onderwijs; peuterspeelzalen/kinderopvang; Careyn; Dienst Gezondheid en Jeugd; FlexusJeugdplein; Bureau Jeugdzorg; Contourdetwern (jongerenwerk); Stichting Mee Drechtsteden; Leger des Heils; Yulius; TriviumLindenhof; Politie. Afspraken met medeoverheden Provinciale middelen vanuit het programma Jeugd voor pilots in het kader van de decentralisatie jeugdzorg. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Onderwijs, Werk en Inkomen; Maatschappelijke Voorzieningen. De integrale jeugdgezondheidszorg en de bijbehorende middelen en activiteiten vallen onder het programma Maatschappelijke Voorzieningen.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Optimaliseren van het CJG.

Doelstelling 2: Optimaliseren ondersteuning “multiproblem” jongeren (intensieve ondersteuning).

Doelstelling 3: Voorbereiden op decentralisatie jeugdzorg (specialistische ondersteuning).

Kengetal Bron 0-waarde Actuele waarde

Ontwikkeling tov 0-waarde Streefwaarde

1) Bekendheid CJG* Bereik, beschikbaarheid en gebruik CJG (OCD)

80% (2012) Volgende meting in 2014

Nog niet bekend 80% (2014)

2) Juiste ondersteuning gezocht en gevonden* Bereik, beschikbaarheid en gebruik CJG (OCD)



3) Geholpen met ondersteuning* Bereik, beschikbaarheid en gebruik CJG (OCD)



4) Bekendheid digitaal opvoedplein* Bereik, beschikbaarheid en gebruik CJG (OCD)



5) Tevredenheid met ondersteuning (medewerker)* Tevredenheid en resultaat CJG (OCD)

CB:88% SMW: 99%

(2012)

Volgende meting in 2014

Nog niet bekend

6) Tevredenheid met ondersteuning (dienstverlening)* Tevredenheid en resultaat CJG (OCD)

CB:82% SMW: 93%

(2012)


Nog niet bekend

7) Resultaat op zelfredzaamheid* Tevredenheid en resultaat CJG CB:82% Volgende Nog niet bekend


(OCD) SMW: 92% (2012)

meting in 2014

8) Resultaat op betrekken netwerk* Tevredenheid en resultaat CJG (OCD)

CB:34% SMW: 94%

(2012)


Nog niet bekend

9) Resultaat op afname problematiek* Tevredenheid en resultaat CJG (OCD)

CB:74% SMW: 93%

(2012)


Nog niet bekend

* De eerste meting heeft plaatsgevonden in 2012 en de volgende meting zal plaatsvinden in 2014. Hierdoor zijn de actuele waarde en de 0-waarde gelijk en kan geen ontwikkeling worden aangegeven. Definitie Volgende meting Opmerking

1) % van ouders van kinderen van 0 tot 23 jaar die (onderdelen van) het CJG kennen.

2014

2) % van ouders dat wel eens behoefte heeft gehad aan een gesprek met een professional én die helemaal of deels de juiste ondersteuning hebben gezocht en gevonden.

2014

3) % van de ouders die hulp hebben gevonden en daarmee ook zijn geholpen.

2014

4) % van ouders van kinderen van 0 tot 23 jaar die het digitale opvoedplein kennen.

2014

5) % ouders/verzorgers/jongeren dat tevreden is over medewerker 2014

6) % ouders/verzorgers/jongeren dat tevreden is over dienstverlening 2014

7) % ouders/verzorgers/jongeren dat het eens is met x aantal stellingen over zelfredzaamheid

2014

8) % ouders/verzorgers/jongeren dat het eens is met x aantal stellingen over het betrekken van het netwerk

2014

9) % ouders/verzorgers/jongeren dat het eens is met x aantal stellingen over afname van problematiek

2014

De kengetallen op de indicatoren worden eind 2013 verwacht: 1. tevredenheid: tevredenheid met de ondersteuning; 2. resultaat: effect op zelfredzaamheid, inzet hulp netwerk en

afname problematiek; 3. samenwerking (integraal aanbod; één gezin, één plan).



Doelstelling 1: Optimaliseren van het CJG Centrum voor Jeugd en Gezin Opstellen van uitvoeringsagenda en uitvoeren op basis van de gemeentelijke nota “Zorg voor jeugdigen”.

Bepalen positionering centrum voor jeugd en gezin in nieuw stelsel.

Voorwaarden scheppen voor integrale ondersteuning

In 2014 gaan 2 pilots draaien die input geven op welke wijze preventieve en specialistische zorg zo optimaal mogelijk vorm gegeven kunnen worden. pilot breed sociaal wijkteam. pilot jeugdteam op wijkniveau met koppeling naar sociaal wijkteam.

Optimaliseren opgroeien opvoedondersteuning Uitvoeringsagenda maken en uitvoeren op basis van de gemeentelijke nota “Zorg voor jeugdigen”.

Ontwikkelen prestatie-indicatoren om het resultaat van het jeugdbeleid te kunnen meten.

Sturen op resultaat in 2014 middels de inmiddels afgeronde prestatie-indicatoren. Subsidieafspraken met partners herijken naar aanleiding van het sturingskader en ontwerp.

Doelstelling 2: Optimaliseren ondersteuning “multiproblem” jongeren (intensieve ondersteuning) Integrale casemanagementaanpak Flexus Jeugdplein en TriviumLindenhof vragen één gezamenlijke subsidie voor integraal casemanagement. Vanuit één

team onder één aansturing wordt integraal casemanagement aangeboden.

Samenwerking Veiligheidshuis Vanuit de Drechtstedelijke opdracht in het kader van de decentralisatie jeugdzorg wordt gekeken naar de toekomstige verbinding tussen het jeugddomein en het veiligheidshuis.

Doelstelling 3: Voorbereiden op decentralisatie jeugdzorg (specialistische ondersteuning) Voorbereiden op decentralisatie jeugdzorg Op regionaal/subregionaal niveau worden afspraken gemaakt over de organisatie van de nieuwe taken na de

decentralisatie van de jeugdzorg (toegang/indicatie, inkoop en contractering, financiële en administratieve processen, monitoring/verantwoording/rapportage, kwaliteitssysteem, handhaving/controle, bezwaar en beroep, ICT).

Opstellen en uitvoeren van een uitvoeringsagenda op basis van de gemeentelijke nota “Zorg voor jeugdigen”.


Jeugd


Sluitende aanpak jeugd 193 0 193 194 0 194 193 0 193 193 0 193

Kindervoorzieningen 531 0 531 533 0 533 531 0 531 530 0 530

Opvoedingsondersteuning 1.142 0 1.142 1.148 0 1.148 1.143 0 1.143 1.140 0 1.140

Jongerenvoorzieningen 1.516 0 1.516 1.498 0 1.498 1.496 0 1.496 1.495 0 1.495

Jeugdzorg 25 0 25 25 0 25 25 0 25 25 0 25Geraamd totaal saldo van baten en lasten 3.407 0 3.407 3.398 0 3.398 3.388 0 3.388 3.383 0 3.383



De subsidies hebben betrekking op verschillende bijdragen op het gebied van opvoedingsondersteuning, kinderen jongerenvoorzieningen en de lokale verwijsindex zorg voor jeugd.

De personele budgetten bestaan uit de kosten op het gebied van jeugd- en opvoedingsbeleid.

Het materiële budget heeft voornamelijk betrekking op het onderhoud van speeltuinen.




Programma Jeugd: € 3,4 miljoen

Personele budgetten


Bedrag Subsidies


Wat mag het kosten?


Programma 9: Sport en Recreatie Inleiding In de voorbije jaren zijn op elk van de vijf spaken van het Dordt Sportwiel aansprekende resultaten behaald. De spaken versterken elkaar en dat is de kracht van ons sportbeleid. Daar houden we dan ook aan vast. Eind 2011 is het uitvoeringsprogramma sport 2011-2015 “Spaken Spannen” vastgesteld. Dit uitvoeringsprogramma stelt ons in staat het sportwiel inclusief de vijf spaken, door te laten draaien. Sportieve ambities zijn zorgvuldig gecombineerd met financiële uitdagingen waarbij we stevig inzetten op verdergaande samenwerking met maatschappelijke partners, private partijen, sportbonden en -verenigingen. Het sportwiel draait nu zo’n 6 jaar. In 2014 volgen de uitkomsten van de sportmonitor. Aangezien het uitvoeringsprogramma afloopt in 2015, maken we in 2014 een start met het herijken van het sportbeleid. Het akkoord met de provincie Zuid-Holland en het waterschap Hollandse Delta van begin 2013 vormt de grondslag voor de realisering van nieuwe natuur en recreatie in de Nieuwe Dordtse Biesbosch. Uiterlijk 1 januari 2018 is de inrichting van het gebied klaar. Dan is 530ha nieuwe natuur en recreatie gerealiseerd. De Dordtse en Brabantse Biesbosch zijn dan ecologisch met elkaar verbonden, recreatieve voorzieningen zijn aangebracht (zwemplas, wandel-, fietsen ruiterpaden) en een robuust en duurzaam watersysteem is tot stand gekomen. Als participant in het Parkschap heeft het schap onze aandacht. Onze aandacht is er op drie fronten: het Parkschap als stimulator en initiator van het verzilveren van kansen die tot een recreatieve meerwaarde leiden (continu benutten van de kracht die is ontstaan door de samenvoeging van de natuur- en recreatieschappen aan de Hollandse en Brabantse kant), het Parkschap als beoogd beheerder van een deel van de Nieuwe Biesbosch (vanaf 2016) en het Parkschap in relatie tot nieuwe verdienmodellen/-mogelijkheden. Programma activiteiten Sportbeleid, Sportboulevard, Sportbedrijf en Recreatie. Context en achtergrond Naast het realiseren van een goed sport- en recreatieklimaat in Dordrecht met goede voorzieningen en sterke verenigingen zetten we sport en recreatie ook in als middel om diverse maatschappelijke doelen te realiseren. Dit kan variëren van participatie- tot en met gezondheidsdoelstellingen. Kaderstellende nota’s Beleidskader ‘Dordt Sport’; Uitvoeringsprogramma ‘De Demarrage’ 2007-2011 en ‘Spaken spannen’ 2011-2015. Relevante ontwikkelingen Sport: Realisatie uitvoeringsprogramma; vernieuwde, integrale benadering van sport,

gezondheid en onderwijs met een focus op inactieven, accommodatievisie, talentontwikkeling, topsport en evenementen.

Implementatie organisatieplan Sportbedrijf en voorbereiding op actualisatie sportbeleid in het licht van financiële kaders en doorontwikkeling aanpak thema sport in de stad.

Samenwerking met en toezicht op Optisport inzake exploitatie en onderhoud Sportboulevard.


Recreatie: uitvoering plannen Nieuwe Dordtse Biesbosch. duurzaamheid belangrijk uitgangspunt bij recreatiebeleid. regionale samenwerking Drechtsteden. regionale samenwerking Biesboschregio en Parkschap Nationaal Park De Biesbosch. Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ: Recreatie inzet op regionale samenwerking binnen de ‘pieken’. Ketenpartners Sport: Sportbedrijf, Sportraad, Optisport, Onderwijs, GGD, Welzijnsorganisaties, Sportverenigingen en Sportbonden. Recreatie: Drechtsteden, Parkschap, Staatsbosbeheer, DLG, Waterschap, provincies Zuid-Holland en Noord Brabant. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Sport: Jeugd; Onderwijs; Ruimtelijke Ontwikkeling, Maatschappelijke Voorzieningen. Recreatie: Economie en Cultuur; Verkeer en Vervoer; Milieu en Duurzaamheid; Ruimtelijke Ordening.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Versterken sportinfrastructuur en stimuleren sportdeelname (sportwiel).

Doelstelling 2: Garanderen voldoende gevarieerd en bereikbaar recreatief aanbod.

Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling tov 0-waarde

Streefwaarde 2014

1.1) Oordeel inwoners over sportvoorzieningen Monitor Leefbaarheid (OCD) 77% (2009) 72% (2011) (-) 77%

1.2) Sportdeelname Dordtse bevolking Sportmonitor (OCD) 58% (2008) 58% (2010) (=) 60%

2.1) Oordeel inwoners over natuur- en recreatievoorzieningen

Recreatie in Dordrecht (OCD) 88% (2008) 89% (2012) (=) 88%

2.2) Bezoek inwoners aan natuur- en recreatiegebieden in Dordrecht: - de Hollandse Biesbosch’/’de Merwelanden’ - bos- en recreatiegebied ‘de Elzen’ - natuurpad, wandel-/fietsgebied tussen Zuid- en Oosthaven

Recreatie in Dordrecht (OCD)

54% en 7,9 keer 48% en 8,6 keer 55% en 5,9 keer

(2008)

69% en 7,7 keer 36% en 12,8 keer 32% en 7,7 keer

(2012)

(+) (-) (-)

54% 48% 55%


1.1) % van de bevolking dat (zeer) tevreden is met de sportvoorzieningen 2013 Tot en met 2009 werd dit gemeten via de Monitor Leefbaarheid en Veiligheid. Vanaf 2011 wordt het


gemeten via het Omnibus-onderzoek.

1.2) % van de bevolking dat het afgelopen jaar 12 keer of meer heeft gesport 2016 3-jaarlijks

2.1) % van de bevolking dat (zeer) tevredenheid is met de natuur- en recreatievoorzieningen

- 4-jaarlijks

2.2) % van de bevolking dat het afgelopen jaar de volgende natuur- en recreatievoorzieningen heeft bezocht + gemiddeld aantal keer: natuur- en recreatiegebied 'de Hollandse Biesbosch'/'de Merwelanden - bos- en recreatiegebied 'de Elzen' - natuurpad, wandel-/fietsgebied tussen Zuid- en Oosthaven

- 4-jaarlijks


Doelstelling 1: Versterken sportinfrastructuur en stimuleren sportdeelname (sportwiel). Aantrekkelijke accommodaties Op basis van de verkregen inzichten en aanwezige financiële middelen, wordt in samenspraak een keuze gemaakt over de benodigde

gym- en spelzalen in de binnenstad. De besprekingen met alle betrokkenen over de toekomst van de sportparken en de lopende ontwikkelingen worden in 2014 gecontinueerd en er wordt gestart met een gefaseerde uitvoering. De sportparken Schenkeldijk en Krommedijk krijgen specifieke aandacht als gevolg van te verwachte besluitvorming over Belthurepark en de stadionontwikkeling van FC Dordrecht. Voor de Sportboulevard geldt dat nadat de aanvullende eisen en tekortkomingen zijn opgelost, de focus komt te liggen op het toezicht op de exploitatie- en onderhoudsrol van Optisport.

Sterke sportverenigingen

Wanneer sportverenigingen in Dordrecht problemen ondervinden bij het uitoefenen van hun ‘core business’ kunnen ze ondersteuning van het Sportbedrijf krijgen. Met verenigingen die meer actief een bijdrage willen leveren aan de Dordtse ambities op het terrein van actieve en gezonde leefstijl, accommodaties, talentontwikkeling of topsport en evenementen werkt het Sportbedrijf graag samen. Die samenwerking vraagt wel van sportverenigingen dat zij ondernemen en professionaliseren. De inzet van studenten, combinatiefunctionarissen, moderne mediatoepassingen en sportbonden zijn daarbij van groot belang. Het Sportbedrijf zet zich actief in om deze verbindingen in de stad tot stand te brengen.

Sportieve en gezonde wijken Het bevorderen van een actieve en gezonde leefstijl in de wijk en op school blijft een speerpunt. Het programma ‘Doe ff Gezond’ kent een vastgesteld programmaplan en heeft een breed bestuurlijk draagvlak. De aansluiting bij de landelijke beweging JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) is gerealiseerd. Het programma ‘Doe ff Gezond’ richt zich in het bijzonder op de Dordtse wijken waar gezondheidsrisico’s en inactiviteit het hoogst zijn. De focus ligt daarom op Dordrecht-West, op preventie en op de koppeling sport en gezondheid. Het programmaplan maakt deel uit van zowel het lokale sport- als gezondheidsbeleid. In 2014 richten we ons op het continueren, en daar waar mogelijk uitbreiden van de samenwerking met 13 scholen, 7 sportclubs en 4 private partijen. Samen met betrokken organisaties in de wijken willen we de activiteiten verder inbedden in het beleid en de dagelijkse uitvoering. Er komt hierin meer focus op het sport-en bewegingsonderwijs (leerlijnen bewegingsonderwijs, fittest, schoolzwemmen en diverse jeugdsport evenementen) op de basisschool. Binnen dit thema wordt ook buiten Dordrecht-West naar samenwerkingsmogelijkheden gekeken. De jongste doelgroep (0-6 jaar) en hun ouders zijn een belangrijk aandachtspunt (ouderbetrokkenheid). Continuering van financiële middelen en verbinding preventie en zorg zijn andere aandachtspunten. Samen met de buurtsportcoaches zorgen we voor een programmering op de lokale playgrounds (cruyff court en krajicek playground). Op het Leerpark gaan we voor een aanbod aansluitend op het onderwijs (wel buiten schooltijd). Voor het speciaal onderwijs wordt het landelijke concept ‘Special Heroes’ voortgezet. In Dordrecht doen al 4 SO-scholen en 3 SBO-scholen mee. Ook hierin stimuleren we tot sportdeelname via het bewegingsonderwijs en buitenschools aanbod. Voor 45+ers zetten we in op de kort lopende projecten (Natuurfit) en ondersteuning van lokale sportaanbieders om hun aanbod voor deze doelgroep onder de aandacht te brengen. We volgen landelijke ontwikkelingen (sportimpuls, onderwijsagenda en sport en bewegen


in de buurt) om te kunnen anticiperen op kansen om binnen de spaak sportieve en gezonde wijken nog meer mogelijk te maken.

Ruimte voor talent en topsport Vanuit het Dordt Sport Talentcentrum worden talenten ondersteund met een kwalitatief hoogstaand faciliteitennetwerk. Het centrum is de Dordtse invulling van vernieuwend regionaal beleid op het gebied van topsport en talentontwikkeling. Er is een actieve samenwerking met sportkoepels die het initiatief zien als een goede aanvulling op de Centra voor Topsport en Onderwijs elders in het land. De uitbreiding van het faciliteitennetwerk kenmerkt zich in 2014 door een meer wetenschappelijke benadering en het inspelen op de wensen van de aangesloten sporters, hun begeleiding en hun ouders. In 2014 zal duidelijk worden in welke organisatievorm het talentcentrum het beste rendeert. Het talentcentrum richt zich op 400 sporters en 5 volwaardige talentontwikkelingscentra (RTC's) in 5 verschillende takken van sport (karate, korfbal, shorttrack, ijshockey en waterpolo).

Aansprekende evenementen In 2014 staan de volgende evenementen op het programma: het EJK Zwemmen, de Nationale Korfbaldag, de Special Olympics, de RTV Rijnmond Korfbalcup, het NK Afstanden Shorttrack, 12 schoolsporttoernooien, het Dordt Sportfestijn, het Sinterklaasbeweegfeest, de Sportprom en de Drechtstadloop. Passend binnen de budgettaire mogelijkheden, de visie van Dordt Sport en gebruikmakend van de opgedane kennis en ervaringen op het gebied van (economische) impact, zal ook in 2014 werk worden gemaakt van het meerjarig programmeren van nog meer aansprekende evenementenprogrammering. We gaan in 2014 nog intensiever op zoek naar (financiële) ondersteuning vanuit het bedrijfsleven.

Doelstelling 2: Garanderen voldoende gevarieerd en bereikbaar recreatief aanbod. Stimuleren gevarieerd recreatief aanbod en recreatieve verbindingen met focus op lopende plannen (Nieuwe Dordtse Biesbosch (NDB), Biesboschvisie 2021, SES)

Ontwikkelingen die gericht zijn op het vergroten van de recreatieve mogelijkheden en toegankelijkheid: realiseren van recreatiemogelijkheden (zwemplas, wandelen en fietsen) in de NDB op basis van het nieuwe akkoord

met de provincie Zuid-Holland en waterschap de Hollandse Delta. Het gaat in totaal om 530ha. Realisatie van het totale project wordt gefaseerd uitgevoerd met als uiterste realisatiedatum 2018. Het voorlopige ontwerp van de Noorderdiepzone en recreatieplas uit 2013 vormt het vertrekpunt voor het in 2014 vast te stellen definitief ontwerp (inclusief recreatie- en natuurbeheerplan). Het beheer van 150ha recreatie wordt ondergebracht bij het Parkschap vanaf 2016. Dit leidt tot een grotere financiële bijdrage van de participanten (Dordrecht is participant). Het beheer van de overige hectares wordt ondergebracht bij Staatsbosbeheer (350ha) en particulier natuurbeheer (30ha).

via de samenwerking in het Parkschap wordt de bereikbaarheid en recreatieve aantrekkelijkheid van de Biesbosch vergroot. Enerzijds door het versterken van het recreatieve aanbod en anderzijds door verbeterde ontsluiting van bestaand recreatief aanbod. Kansen liggen er bij nieuwe veerverbindingen, nieuwe fietsen wandelroutes en overnachtingsmogelijkheden; deze blijven in 2014 op de agenda. Zo wordt bijvoorbeeld bekeken om de mogelijkheden van de Ecolodge verder te benutten via onderbrenging in de exploitatie van de Zuileshoeve en zijn veerverbindingen van Lage Zwaluwe naar het Biesboschmuseum en van de Zuidhaven naar de Deeneplaat in beeld om zo de recreatieve meerwaarde verder te verhogen.

in parkschapsverband wordt uitvoering gegeven aan de in 2013 vastgestelde toekomstvisie 2021 van het Parkschap.

Zwembadaanbod vanaf 2018 In 2012 is besloten om middelen beschikbaar te stellen om zwembad De Dubbel voor een periode van 5 jaar (2013 t/m 2017) open te houden. Dit biedt ruimte om de periode vanaf 2018 nader te verkennen. Zwembad De Dubbel is een verouderde accommodatie. Vernieuwing, renovatie, (gedeeltelijke) sluiting zijn opties voor de middellange termijn (vanaf 2018). Naast het bestaande aanbod aan zwembaden spelen markten demografische ontwikkelingen daarbij een rol. Een eerste onderzoek geeft in dat verband aan dat we qua aanbod over veel zwemwater beschikken, dat bestaande baden een eigen identiteit hebben, dat de bestaande baden onderling concurrerend zijn, dat de bevolking vergrijst en dat in de nabije omgeving op korte termijn nieuwe zwembaden worden gerealiseerd. Deze constateringen zijn aanleiding om te bezien wat voor de (middel)lange termijn een passend aanbod van zwemwater in Dordrecht zou kunnen zijn. In 2014 worden toekomstscenario’s nader onderzocht als opmaat voor definitieve besluitvorming naar dit passende aanbod vanaf 2018.


Sport en Recreatie


Recreatie 1.604 49 1.555 1.546 49 1.497 1.895 49 1.846 1.885 49 1.836

Sportboulevard Kapitaallasten 2.367 0 2.367 2.367 0 2.367 2.367 0 2.367 2.367 0 2.367

Sportbedrijf 12.227 5.675 6.552 12.059 5.675 6.384 12.010 5.671 6.339 12.016 5.671 6.345

Sportbeleid 67 0 67 68 0 68 67 0 67 66 0 66Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.265 5.724 10.541 16.040 5.724 10.316 16.339 5.720 10.619 16.334 5.720 10.614

Mutaties met de reserves 0 164 -164 0 0 0 0 0 0 0 0 0Geraamd resultaat 16.265 5.888 10.377 16.040 5.724 10.316 16.339 5.720 10.619 16.334 5.720 10.614


De inkomsten op dit programma tenslotte betreffen de huuropbrengsten van een aantal sportcomplexen (waaronder de Sportboulevard).

De personele budgetten betreft de formatie van het Sportbedrijf en formatie voor sport- en recreatiebeleid.

De bijdrage aan GR'en betreft de bijdrage aan het Parkschap Nationaal Park de Biesbosch.

De subsidies bestaan uit verschillende bijdragen aan o.a. Optisport (voor de exploitatie Sportboulevard), sportsubsidies aan verenigingen, bijdrage zwembaden en de sterrenwacht.

De materiële budgetten hebben betrekking op het onderhoud en de exploitatie van een aantal sportcomplexen, verenigingshallen, gymnastieklokalen, alsmede budgetten voor programma sportstimulering, sportevenementen en kwaliteitsimpuls talentontwikkeling.

De kapitaallasten betreffen de rente- en afschrijvingskosten voor de Sportboulevard en een aantal kleinere sportcomplexen en recreatieve voorzieningen.

Stortingen in de voorzieningen betreft onderhoudsvoorzieningen Sportboulevard en onderhoudsvoorziening Sportvelden.




Programma Sport en Recreatie: € 16,3 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Bedrag Subsidies



Wat mag het kosten?


Programma 10: Verkeer en Vervoer Inleiding De open bestuursstijl van het college blijft ook voor de tweede helft van deze periode goed zichtbaar in de aanpak van diverse verkeer- en vervoersvraagstukken. In 2013 is de basis gelegd voor de realisatie van een aantal grote en voor de stad belangrijke projecten. Zo zijn er bijvoorbeeld definitieve afspraken gemaakt met het Rijk over de aanpak van de dagelijkse files op de knoop A16/N3. In 2014 werkt Rijkswaterstaat het ontwerp verder uit. Ook zijn afspraken gemaakt met het Rijk over een zuidelijke aansluiting van het nieuwe Dordtse kil 4 op de A16. Om de bereikbaarheid van het centrum te verbeteren is het verkeersstructuurplan centrum opgesteld. Deze ligt, net als de parkeergarage Kromhout in het najaar 2013 ter besluitvorming voor. De bereikbaarheid van de Zeehaven is ook van groot stedelijk belang. Naar verwachting wordt eind 2013 de verbreding van de Mijlweg opgeleverd. Dit is een belangrijke voorwaarde voor economisch vitaliteit van het gebied en de Westelijke Dordtse Oever als geheel. Om de veiligheid op het spoor te verbeteren zijn eveneens in 2013 definitieve afspraken gemaakt met het Rijk om te investeren in veiligere wissels en ontspoorgeleiding. Een belangrijke stap in het dossier externe veiligheid. Om het fietsgebruik is de stad verder te stimuleren wordt eind 2013 het nieuwe fietsplan ter besluitvorming voorgelegd. Hierin wordt de ambitie verwoord om in 2014 te gaan voor de prijs “fietsstad van de Nederland”. Naast het uitwerken en realiseren van diverse projecten in 2014 staan de ambities niet stil. In 2014 wordt bijvoorbeeld gestart met het opstellen van het nieuwe Mobiliteitsplan voor de periode 2014 en verder. Programma activiteiten Auto (infrastructuur, doorstroming, parkeren, parkeergarages, verkeerslichten); openbaar vervoer (Waterbus, Merwede-Lingelijn, Stedenbaan, HOV-D, stations); fiets (fietspaden en stallingen); verkeersveiligheid (verkeersveiligheidsarrangementen, educatie); mobiliteitsmanagement; duurzame mobiliteit; ketenmobiliteit; externe veiligheid, luchtkwaliteit en energie. Context en achtergrond De gemeente Dordrecht kiest voor een bereikbare en leefbare stad. Bereikbaarheid met de auto, openbaar vervoer of de fiets is een basisvoorwaarde voor een vitale en economisch sterke stad. Bij alle transformaties of het nu leefbaarheid, arbeidsmarktbeleid of duurzaamheid betreft; het verkeer- en vervoersbeleid vormt een onmisbare bouwsteen om de ambities voor de komende jaren waar te maken. Wettelijke taken Planwet verkeer en vervoer; Wegenverkeerswet; Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer (BABW). Kaderstellende nota’s Structuurvisie Infrastructuur en ruimte (SVIR), Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT), Meerjarenprogramma verkeer en vervoer (provincie Zuid-Holland); Mobiliteitsplan Drechtsteden en Mobiliteitsplan Dordrecht. Relevante ontwikkelingen Alle trends die maken dat Dordtenaren en bezoekers zich verplaatsen zijn van invloed op het verkeer en vervoersbeleid van de stad. Een niet uitputtende greep uit trends zijn: demografische ontwikkelingen (vergrijzing, samenstelling van de bevolking); economische ontwikkelingen (economische crisis, meer evenementen en bezoekers, leegstand kantoren); culturele ontwikkelingen (individualisering, meer en kleinere huishouders, hoger autobezit, meer parkeerproblemen); technologische ontwikkelingen (Het Nieuwe Werken, on-line reisinformatie, OV chipkaart);


milieu en duurzaamheid (het college streeft mogelijke duurzame ontwikkelingen na); rijksontwikkelingen (het bezuinigingspakket van het Rijk, afschaffen reiskosten forfait, hogere BTW). Aanpak in Drechtstedenverband In regioverband wordt (1) lokaal mobiliteitsbeleid afgestemd, (2) regionaal beleid ontwikkeld (bijvoorbeeld het regionaal Mobiliteitsplan of de nieuwe visie op het openbaar vervoer of verkeersveiligheid), (3) de rijkssubsidie Brede Doeluitkering (BDU) verdeeld over de projecten in de regio, (4) de bovenregionale lobby afgestemd en de menskracht georganiseerd. Dordrecht zet in op een verdere samenwerking binnen de regio. Staand beleid en (keten)partners Met diverse (keten)partners heeft Dordrecht een relatie opgebouwd. De relaties die Dordrecht aangaat zijn heel divers. Van informeren tot een gemeenschappelijke regeling. Het aantal relaties en overeengekomen afspraken zijn te omvangrijk om kort op te sommen. Zonder volledig te kunnen zijn, ziet het palet er als volgt uit: maatschappelijk: inwoners, bezoekers en bedrijven; publiek: Drechtsteden, provincies, Rijk, politie, waterschappen, Openbaar Ministerie, samenwerkingsverband West Brabant, Stadsregio Rotterdam, (buur)gemeenten; semi-publiek: Nederlandse Spoorwegen, pro-Rail, Havenbedrijf Rotterdam; privaat: vervoerders (Arriva, Aquabus), adviesbureaus, aannemers, taxi’s; (belangen)organisaties zoals ANWB, fietsersbond, werkgeversorganisaties, Kamer van Koophandel, Veilig Verkeer Nederland. Afspraken met medeoverheden Met de ketenpartners zijn overeenkomsten, contracten en samenwerkingsverbanden afgesloten. Vaak betreft het overeenkomsten gericht op de realisatie van projecten of om een structurele vorm van samenwerking. Enkele voorbeelden van projecten met een subsidie zijn de knoop A16/N3 inclusief de aansluiting op de Dordtse Kil 4, het verbreden Mijlweg, de spoorse corridor Rotterdam – Breda en onderzoek naar een station ter hoogte van de Copernicusweg. Daarnaast maakt Dordrecht deel uit van het programma HOV-D en stuurt mee op de aanbestedingen (concessie) van het buslijnnet en de Waterbus. Ook op het gebied van verkeersveiligheid (RPV) zijn afspraken gemaakt. Veel afspraken zijn op basis van cofinanciering met Rijk en provincie Zuid-Holland, maar er liggen ook samenwerkingsafspraken met Brabant en Breda. Met het Waterschap zijn afspraken gemaakt over een combinatie van dijkverzwaring en infrastructuur (Dordtse Kil). De komende jaren staat het uitvoeren van de projecten waarover afspraken zijn gemaakt centraal. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Ruimtelijke Ordening, Milieu en Duurzaamheid, Economie en Cultuur, Werk en Inkomen, Veiligheid (verkeersveiligheid en externe veiligheid), Sport en Recreatie en Leefbaarheid en Stedelijk Beheer.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: Verbeteren bereikbaarheid. Optimaal benutten van de hoofdinfrastructuur (auto); Het bieden van voldoende parkeerruimte; Versterken van het openbaar vervoer.

Doelstelling 2: Verminderen verkeersoverlast. Versterken positie fietsers en voetgangers; Verbeteren verkeersveiligheid.

Doelstelling 3: Verbeteren externe veiligheid.


Kengetallen Bron 0-waarde

(oud)* 0-waarde

nieuw Actuele waarde


Streef-waarde (oud)*

Streef-waarde (nieuw)

Ontwikkeling tov

streefwaarde

1.1) Oordeel inwoners over doorstroming autoverkeer op hoofdwegen

Omnibusonderzoek Dordrecht

6,1 (2011) (nvt) 6,5 (2013) (+) verbetering (nvt) +

1.2) Bezettingsgraad gemeentelijke parkeergarages

Parkeerverwijzings-systeem (bewerking OCD)

66,5% (2009) (nvt) nog niet beschikbaar

(nvt) 66,5% (nvt)

1.3) Oordeel inwoners stad en regio over bereikbaarheid Dordtse binnenstad met OV

Omnibusonderzoek Dordrecht/Drechtsteden

Dordrecht: 6,8 Overige Drechtsteden: 6,4 (2011)

(nvt) Dordrecht: 7,1 Overige Drechtsteden: 6,7 (2013)

(+)

(+)

verbetering (nvt) +

2.1) Schaalscore verkeersoverlast

Integrale Veiligheidsmonitor

5,1 (2009) 4,7 (2009) 4,0 (2013) (+) 4,9 4,2 +

2.2) Voortschrijdend 5-jaarsgemiddelde doden en gewonden bij ongevallen

SWOV (via SO/IS-S&V) 45 (2005/2009) (nvt) 24 (2008/2012)

(+) verbetering (nvt) +

N.B. 1: De nulmeting (2009) van de schaalscore verkeersoverlast is door het CBS van 5,1 bijgesteld naar 4,7. Dat betekent dat in 2009 sprake was van minder verkeersoverlast dan eerder is opgegeven. De streefwaarde is op basis van de nieuwe nulwaarde aangepast van een 4,9 naar een 4,2. N.B. 2: Door wijzigingen in de vragenlijst van de Veiligheidsmonitor 2012 is het niet meer mogelijk deze indicatoren te actualiseren. Het betreft een landelijke monitor. Wij zijn niet gekend in de wijzigingen in de vragenlijst. Om voor deze indicatoren toch te kunnen beschikken over een eindmeting in Dordrecht worden de vragen volgens de oude definities in het regionale Omnibusonderzoek van 2013 opgenomen. De uitkomsten zijn in het najaar van 2013 beschikbaar. Definitie Volgende meting Opmerking

1.1) Gemiddeld rapportcijfer Dordtse autogebruikers voor de doorstroming op de Dordtse hoofdwegen

2013 Vraag wordt steeds opgenomen in het Omnibusonderzoek.

1.2) Gemiddelde bezetting op zaterdagen 4e kwartaal (excl. kerstmarkt en eventuele feestdagen) tussen 11.00 en 17.00 uur

Cijfers zijn nog niet ingevoerd; probleem zal de tijdelijke sluiting van Spuihaven zijn en de toevoeging van Achterom; nieuwe 0-meting noodzakelijk.

1.3) Rapportcijfer inwoners stad en regio over bereikbaarheid Dordtse binnenstad met OV

2013 Vraag wordt steeds opgenomen in het Omnibusonderzoek (voorjaar).

2.1) Schaalscore verkeersoverlast (opgebouwd uit 4 indicatoren)

2013 Volgende meting levert gegevens over 2012; samengestelde score op basis van aantal vragen naar het vóórkomen van: agressief verkeersgedrag; geluidsoverlast door verkeer; te hard rijden parkeeroverlast.


Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe meer overlast men ervaart. In 2012 heeft het CBS de uitkomsten van de meting in 2009 gecorrigeerd. Dit betekent een aanpassing van de 0-waarde.

2.2) Aantallen doden en gewonden bij ongevallen 2013 Voortschrijdend gemiddelde over vijf jaar; bijgewerkt tot en met 2011. Daling is deels te verklaren door een afnemende registratiegraad.


Doelstelling 1: Verbeteren bereikbaarheid 1.1 Optimaal benutten van de hoofdinfrastructuur (auto)

Mobiliteitsplan Dordrecht In 2014 wordt de startnotitie ter besluitvorming aangeboden.

Uitvoeren programma aansluitingen Hoofdwegennet /onderliggend wegennet

In 2013 zijn definitieve afspraken gemaakt met het ministerie van I&M om tot realisatie van de aanpak van de knoop A16 en N3 inclusief een directe aansluiting op Dordtse Kil 4 te komen. In 2014 wordt het ontwerp verder uitgewerkt door Rijkswaterstaat.

Realisatie directe aansluiting Dordtse Kil 4/A16 In 2013 is besloten om de directe aansluiting van de A16 op het nieuwe bedrijventerrein Dordtse Kil 4 te integreren met het project knoop A16/N3. Er wordt één ontwerp gemaakt en werk wordt als één project uitgevoerd.

Aanpassen Rotonde Groene Zoom In 2013 wordt besloten welke variant in 2014 verder uitgewerkt en gerealiseerd wordt.

Ontsluitingsweg Wieldrechtsezeedijk Aanleg van nieuwe ontsluitingsweg op de route langs het Dordtse Kil (van de Zeehaven naar Dordtse Kil 4). Investering is gekoppeld aan de dijkverzwaring Dordtse Kil (start realisatie 2014 of 2015).

Verkeersstructuurplan centrum In 2013 is het verkeersstructuurplan voor het centrum door de raad vastgesteld1. Vanaf 2014 wordt verder invulling gegeven aan de uitvoeringsagenda.

Uitvoeringsplan verkeerslichten In 2013 is ingezet op vervangings- en nieuwbouwprojecten. Voor de nieuwe Mijlweg zijn nieuwe verkeersregelinstallaties voorzien, waarbij specificaties zijn gemaakt en de nieuwe software is afgetest. Verder zijn er diverse regelprogramma's geoptimaliseerd. In 2014 worden diverse verkeersregelinstallaties vervangen en afhankelijk van besluitvorming worden ook enkele kruispunten aangepast waarbij de verkeersregelinstallaties verwijderd worden.

Bewegwijzeringsplan Eind 2013 is de startnotitie met het opstellen van het nieuwe bewegwijzeringbeleid opgesteld. Na vaststelling van de startnotitie wordt in 2014 het beleid opgesteld en ter besluitvorming aangeboden aan de raad.

Entree Sterrenburg vanaf N3 via Copernicusweg (rotonde Kometenlaan)

In 2013/2014 wordt gestart met aanpassing van de rotonde Kometenlaan. Op deze rotonde wordt een vrije rechtsaffer (vanaf de N3 Sterrenburg in) gerealiseerd.

Uitvoering agenda Duurzame Mobiliteit Drechtsteden 2013-2018 (Lean and Green) en Beter Benutten

Beide programma’s richten zich op het bedrijfsleven en hebben tot doel: minder kilometers, schonere kilometers, verbetering leefbaarheid, verbetering bereikbaarheid en doorstroming. De agenda Duurzame Mobiliteit is vooral gericht op goederenvervoer en Beter Benutten op woon-werkverkeer.

1.2 Het bieden van voldoende parkeerruimte

Uitbreiden parkeercapaciteit centrum Kromhout: activiteiten in 2014 zijn afhankelijk van besluitvorming 2013. Steegoversloot: activiteiten in 2014 zijn afhankelijk van besluitvorming in 2013.

1 Onder voorbehoud van besluitvorming in 2013


Stadswerven-zuid: De realisatie van de nieuwe parkeergarage is gekoppeld aan de realisatie van de bioscoop. De zakelijke en daluurabonnementen worden aangescherpt.

Betaalgemak parkeergarages vergroten. In 2014 wordt het betalen in de gemeentelijke parkeergarages eenvoudiger.

Oplaadpunten elektrisch vervoer In 2014 wordt gewerkt aan een beleids- en toetsingskader voor nieuwe aanvragen van particulieren.

Gezondheidspark In 2014 wordt gestart met de realisatie van parkeerplaatsen in de middenzone en wordt een parkeer evaluatie uitgevoerd.

1.3 Versterken van het openbaar vervoer

Station Copernicusweg Copernicusweg: activiteiten in 2014 zijn afhankelijk van besluitvorming 2013;

Gratis OV 65+ Het gratis openbaar vervoer 65 plus wordt gecontinueerd tot het beschikbare budget op is. Dit zal naar verwachting in Q3 in 2014 het geval zijn.

HOV-D /hoogwaardig openbaar vervoer Drechtsteden

De afgelopen 10 jaar is fors geïnvesteerd in hoogwaardig openbaar vervoer. Denk hierbij aan busbanen, dynamische route informatie, en verbeterde beïnvloeding van verkeerslichten door buschauffeurs. In 2014 wordt het programma in overleg met de provincie Zuid-Holland afgerond.

Stedenbaan Plus Stedenbaan Plus is een samenwerkingsverband met Provincie Zuid-Holland en de NS. In deze netwerkorganisatie versterkt Dordrecht haar stationsomgeving (stallen, overstappen en dergelijke) en staan dossiers als de intercity kwaliteit (corridor Rotterdam – Breda) en externe veiligheid op de agenda.

Continuering Nachtnet corridor Rotterdam - Eindhoven

Dordrecht participeert in ieder geval tot en met 2015 in het continueren van het rijden van de nachttreinen van en naar Rotterdam – Eindhoven. Dit betekent dat op de vrij- en zaterdagnachten de trein met een uurfrequentie rijdt.

Concessie beheer DAV (bus en Merwedelinge Lijn) en concessie beheer Waterbus

Om de openbaar vervoer continu te verbeteren is de regio in overleg met de vervoerder. Jaarlijks stelt de vervoerder een vervoerplan op om binnen de afgesproken financiële kaders het product te blijven door ontwikkelen.

Gratis openbaar vervoer feestdagen

Vanaf 2013 wordt het gratis reizen met Waterbus en de stadslijnen rond de feestdagen (sinterklaas en Kerstmarkt), niet meer gratis aangeboden door de gemeente. Dit betekent een structurele besparing van circa € 125.000 op jaarbasis.

Doelstelling 2: Verminderen verkeersoverlast

2.1 Versterken positie fietsers en voetgangers

Bewaakt stallen fietsen in binnenstad De capaciteit bewaakt stallen in het centrum is vooralsnog voldoende. In 2014 blijft het stallen van de fiets de eerste 24 uur gratis.

Nieuw fietsbeleid “Dordt fietst verder”, en fietsstad 2014

Naar verwachting wordt eind 2013 het nieuwe fietsplan “Dordt fietst verder” vastgesteld door de raad. In 2014 vindt uitwerking plaats van de uitvoeringsagenda. De ambitie is om in 2014 verkozen te worden tot de Fietsstad van Nederland.

Groot onderhoud is kansen benutten Per jaar staan er buurten en wijken voor groot onderhoud in de planning. Samen met bewoners wordt gezocht naar aanpassingen waarbij verkeersveiligheid en parkeeroverlast centraal staat. Voor 2014 staan bijvoorbeeld Wittenstein, Johanna Naber-erf, Nijverheidsstraat en de Donker Duyverweg in de planning.

Waterdriehoek Uitvoering maatregelen investeringsprogramma Waterdriehoek (Kinderdijk, Dordtse binnenstad, Biesbosch). Maatregelen onder andere fietspaden en Waterbus.

2.2 Verbeteren verkeersveiligheid


Verkeerseducatie Ook in 2014 wordt de uitvoering van het regionale educatieprogramma gestimuleerd. De belangrijkste pijlers zijn: “de scholen zijn weer begonnen”, “Scholen op seef” (basisonderwijs) en “Totally Traffic” (middelbaar onderwijs). In tegenstelling tot 2013 is er geen inzet rond de Regionale Mobiliteitsweek.

Gedragsbeïnvloeding De inzet van de mobiele snelheidsmeters wordt ook in 2014 gecontinueerd.

Doelstelling 3: Verbeteren externe veiligheid

Continueren lobby externe veiligheid spoor In 2013 zijn afspraken gemaakt met het Rijk over een investering van circa 12 miljoen in veiligere wissels en ontspoorgeleiding. Naast deze maatregelen wordt ook in 2014 ingezet op het herrouteren van gevaarlijke stoffen via de Betuwelijn. De boog Meteren is hiervoor een voorwaardelijke investering op rijksniveau. Verder wordt voor de korte termijn ingezet op veiligere wissels en seinen. Voor de lange termijn (na 2030) wordt ingezet op een dedicated goederenlijn om Dordrecht heen.


De personele budgetten betreft de inzet op het gebied van verkeer en vervoer, toezicht, en de stadswinkel.

Verkeer en Vervoer


Verkeersveiligheid 225 30 195 223 30 193 224 30 194 224 30 194

Hoofdinfrastructuur 1.657 139 1.518 1.066 139 927 1.066 139 927 1.065 139 926

Parkeren 9.321 10.596 -1.275 10.910 11.561 -651 11.741 12.072 -331 11.734 13.056 -1.322Geraamd totaal saldo van baten en lasten 11.203 10.765 438 12.199 11.730 469 13.031 12.241 790 13.023 13.225 -202

Mutaties met de reserves 1.276 0 1.276 650 0 650 331 0 331 1.322 0 1.322Geraamd resultaat 12.479 10.765 1.714 12.849 11.730 1.119 13.362 12.241 1.121 14.345 13.225 1.120


De inkomsten op dit programma tenslotte betreffen de parkeerinkomsten van de gemeente Dordrecht. De belangrijkste hiervan zijn de opbrengsten van de parkeergarages, het straatparkeren en het vergunninghoudersparkeren & naheffingsaanslagen.

Materiële budgetten betreft budget voor onderhoud garages, fietsenstallingen, parkeerapparatuur, geldafhandeling, parkeervergunningen en enkele kleinere posten voor verkeersonderzoek- en –veiligheid.

Tot slot kent dit programma een aantal projecten, waarvan de kosten (nog) niet zichtbaar zijn in bovenstaande cijfers. Sommige van deze middelen staan begroot in 2012, maar een groot gedeelte van deze projecten kent externe financiering van de provincie of Rijkswaterstaat en lopen dus niet over de Dordtse begroting. Voorbeelden van deze projecten zijn de verbreding van de Provincialeweg en de aansluiting tussen de A16 en Dordtse Kil IV.

Tevens valt onder deze categorie de huur van de PG's Veemarkt, Spuihaven, Achterom en een deel van de PG GZP die aan het Vastgoedbedrijf worden betaald.


Bijdrage aan GR betreft met name de bijdrage aan de Waterbus en aan de Belastingdienst voor naheffingsaanslagen parkeren.

Subsidies is de bijdrage aan het veer Kop van’ t Land. Kapitaallasten betreffen met name de rente- en afschrijvingskosten voor de

parkeerapparatuur.


Programma Verkeer en Vervoer: € 11,2 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Bedrag Subsidies


Programma 11: Ruimtelijke Ordening Inleiding Het afgelopen jaar heeft de gemeente Dordrecht de grote projecten van de stad geanalyseerd. De ambities van de stad, een aantrekkelijke binnenstad, meer woonmilieus met kwaliteiten, versterking van de economie en versterking groene/blauwe ruimte bleven hierbij uitgangspunt. De plannen zijn aangepast aan de sterk gewijzigde marktomstandigheden, er was te weinig programma voor teveel grond en plannen, en er was sprake van oplopende tekorten GREX-en, risico’s en boekwaarden. De gemeente heeft meer focus aangebracht om de kansrijke en de stad versterkende projecten te realiseren. De realisatie van Stadswerven krijgt daarmee de komende jaren prioriteit. Het project Maasterras is geconsolideerd en de ambities voor het Leerpark, Gezondheidspark, Belthurepark en Amstelwijck zijn aangepast. De gemeente wil het komend jaar kansrijke en de stad versterkende nieuwe initiatieven realiseren. Denk aan zelfbouw, tijdelijke invulling van ongebruikte gronden en de aanpak van leegstand. De gemeente gaat het komend jaar verder met veranderen van haar eigen werkwijze naar een meer bij het huidige tijdsgewricht passende, faciliterende rol. Voor de realisatie van een duurzame ontwikkeling van Dordrecht blijft het van belang de bestaande activiteiten richting andere overheden en partners te continueren. Het gaat dan vooral om het oplossen van onze externe veiligheidsproblemen door het goederenvervoer en onze ligging te midden van water. Programma activiteiten Ruimtelijk beleid/structuurvisie, nota van uitgangspunten; bestemmingsplannen; grondexploitatie; risicoanalyses; Bovenwijkse Voorzieningen (BOVO); uitgifte gronden (erfpacht, huur, verkoop); monumentenzorg en archeologie; stedenbouwkundige plannen; KOR; beeldkwaliteitplan binnenstad; ‘bouwprotocol’ binnenstad; welstand; erfgoed; cultuurhistorie; cultuurhistorische beleidskaarten; omgevingsvergunningen; relaties en, ruimtelijk, beleid andere overheden en partijen om lokale doelstellingen te realiseren. Context en achtergrond Voor de duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Dordrecht is een visie met duidelijke uitgangspunten nodig. In 2013 is dit vastgelegd in de geactualiseerde structuurvisie. Interne beslissingen worden daardoor meer in samenhang genomen. En voor burgers, bedrijfsleven en andere belanghebbenden is duidelijk wat in de stad kan en mag en wat de gemeente in de planning heeft. Dordrecht ligt weliswaar op een eiland, maar wat er om ons heen gebeurt is van invloed op wat we willen en kunnen. Daarom is het belangrijk aan te sluiten bij ontwikkelingen om ons heen. Andere overheden als Rijk, provincie, regio’s en waterschappen, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en de samenwerkingsverbanden Zuidvleugel en DelTri hebben we hard nodig voor de ontwikkeling van onze stad en de oplossing van onze ruimtelijke problemen op het gebied van wateren externe veiligheid. De komende jaren zal op deze laatste twee dossiers inzet nodig blijven, om de veiligheid van Dordrecht te borgen en de kwaliteit van de spoorzone te verbeteren. Rijk en provincie leggen ons wetten en regels op die we moeten uitvoeren. De afgelopen jaren hadden nieuwe belangrijke wetten grote invloed op ons werk en financiële mogelijkheden, zoals de nieuwe Wet ruimtelijke ordening, Grondexploitatie, de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht en de Crisis- en herstelwet. De nieuwe mogelijkheden die de Crisis- en Herstelwet biedt na het permanent worden ervan in 2013 willen we de komende jaren gaan benutten voor de realisatie van ons ruimtelijk beleid, zoals de verlenging van de tijdelijke vrijstelling van 5 naar 10 jaar en de versnelling van de procedure tot 8 weken (was 26). Op de langere termijn krijgen we te maken met de integrale herziening van het ruimtelijk recht in een nieuwe Omgevingswet. Alle bestaande wetgeving die betrekking heeft op de omgeving moet in deze ene wet terecht komen. Het wetsvoorstel voor deze nieuwe Omgevingswet wordt naar verwachting in 2014/2015 in de Tweede Kamer behandeld. De invoering van de nieuwe wet is vanwege de benodigde nadere, onderliggende wetgeving (als invoeringswet, AMvB’s en omgevingsbesluit) momenteel voorzien in 2017/2018. Wettelijke taken Wet ruimtelijke ordening (Wro) en Grondexploitatiewet (Grex); Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo); Wet Voorkeursrecht Gemeenten (WVG); Monumentenwet 1988; Erfgoedverordening Dordrecht.


Kaderstellende nota’s (Rijks-)Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte en de AMvB Ruimte; Bovenregionaal: Provinciale structuurvisie en verordening Ruimte, Adaptieve Agenda Zuidvleugel, Visie Dynamische Delta 2040 uit de Verkenning Antwerpen-

Rotterdam, Havenvisie Rotterdam; Regionaal: nieuwe Regionale Structuurvisie Drechtsteden (inclusief ontwikkelstrategie), en regionale kaders/strategie voor kantoren, wonen, detailhandel en

duurzaamheid. Lokaal: (geactualiseerde) Structuurvisie Dordrecht, Nota Grondbeleid, Welstandsnota, KOR, Erfgoedverordening Dordrecht en erfgoedbeleid waaronder

cultuurhistorische beleidskaarten, gebiedsvisies, Nota’s van Uitgangspunten, bestemmingsplannen en sectorale nota’s. Relevante ontwikkelingen Inhoudelijke trends: van uitbreidingslocaties naar binnenstedelijke ontwikkeling, verduurzaming, klimaatveranderingen-waterveiligheid, energietransitie,

mobiliteitstoename, ontgroening, vergrijzing, stabilisering in de groei, leegstand. In verband met de gewijzigde marktomstandigheden is in 2012 met Richting Kiezen een start gemaakt, om in Dordrecht meer focus in de projecten te realiseren en het

overaanbod van nieuwe woningen en kantoren fors terug te brengen. In 2013 is daartoe een eerste koers bepaald, die in 2014 verder wordt uitgewerkt. De afgelopen jaren zijn de legesinkomsten fors afgenomen tot rond de € 2 miljoen per jaar. In de topjaren 2007 en 2008 waarin ontwikkelaars flink investeerden in

Dordrecht bedroegen deze jaarlijks nog ruim € 4 miljoen. De belangrijkste oorzaak is het achterblijven van legesinkomsten uit grote projecten. Bovenregionale trajecten, lobbydossiers en documenten als:

o Zuidvleugel (Bestuurlijk Overleg MIRT en visie- en agendaontwikkeling), Metropoolregio, Topsectorenbeleid, Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden, Stedenbaan, Deltapoort;

o Deltri, Vlaams-Nederlandse Delta, alliantie met Brabantstad, Zuid-Westelijke Delta; o voor zover nog van toepassing Basisnet en Project Hoogfrequent Spoor (PHS); o TransEuropeanNetworks 2014-2020 van EU (TenT) in het bijzonder corridor 9: Amsterdam/Rotterdam-Lyon/Marseille (ongeveer € 23 miljard voor gehele EU); o In Drechtstedenverband en Zuid-Holland-Zuid: Regionale structuurvisie, provinciale structuurvisie, werken voor de regio en Omgevingsdienst.

Voorbereiding herziening ruimtelijke wetgeving: besluitvormingstraject nieuwe Omgevingswet en ontwikkeling benodigde aanvullende wetgeving (invoering nu voorzien op 2017/2018).

Afspraken met medeoverheden Uitvoering in 2014 van de PHS-Kamermotie gericht op extra veiligheidsmaatregelen aan het spoor in de Drechtsteden (de motie van € 12 miljoen) Provincie Zuid-Holland: ruimtereservering Robel in provinciale structuurvisie; Bestuurlijke afspraken MIRT-VAR (Verkenning Antwerpen-Rotterdam): goederenstromenonderzoek door ’t Rijk, dat eind 2012 gereed is. In 2013 zou deze worden

gelegd naast de door de regio inmiddels in beeld gebrachte ruimtelijke en stedenbouwkundige gevolgen van gevaarlijke stoffenvervoer per spoor door stedelijk gebied; Stedenbaan: Het in samenhang met de ruimtelijk- programmatische opgaven verbeteren van de bereikbaarheid per regionaal openbaar vervoer in de zuidelijke

Randstad door het realiseren van een voor inwoners en reizigers aantrekkelijk samenhangend netwerk van ov-verbindingen. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Verkeer en Vervoer; Economie en Cultuur; Wonen; Milieu en Duurzaamheid.

Wat willen we bereiken? Centrale ambitie: Vitale stad (en regio) met aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bewoners en bedrijfsleven.

Doelstelling 1: Bovenstedelijke ruimtelijke ontwikkelingsproblemen oplossen.

Doelstelling 2: Duurzame ruimtelijke ontwikkeling van de stad.


Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling Streefwaarde

Voor de Structuurvisie is een monitor ontwikkeld die bestaat uit verschillende bestaande indicatoren uit andere monitorsystemen en onderzoeken. Om die reden bevat dit programma geen eigen indicatoren. Kengetallen staan op de overige programma’s vermeld.


Doelstelling 1: Bovenstedelijke ruimtelijke ontwikkelingsproblemen oplossen. Dossier Externe Veiligheid: continueren lobby in algemene zin en via trajecten/gremia als: Project Hoogfrequent Spoor (PHS) en Basisnet (beide voor zover nog van toepassing) en Deltri, Vlaams-Nederlandse Delta. In 2013-2014 wordt in Deltri-verband een aanvraag bij de EU voorbereid in het kader van de TransEuropeanNetworks-Transport (TEN-T) gericht op het goederenvervoer op de lange termijn over spoor, water en door buis en de oplossing van knelpunten .

Dossier Bereikbaarheid: continueren lobby intercity kwaliteit op de corridor Rotterdam – Breda. Bewaken en uitvoeren van de gemaakte afspraken op de knoop A16/N3 en de zuidelijke aansluiting op DK4.

In 2014 nemen we deel aan het Deltadeelprogramma Rijnmond Drechtsteden (zie ook de Programmakaart Milieu en Duurzaamheid (6). De ontwikkelde waterveiligheidsstrategie voor Dordrecht wordt middels het traject ‘Delta Experiment’ met gemeente en waterschap bestuurlijk en maatschappelijk beoordeeld en aangescherpt ter voorbereiding op de Deltabeslissing 2014. De resultaten hiervan worden via Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden bekrachtigd. Medio mei 2014 (tevens einde Delta Experiment) wordt de input geleverd richting het Nationale Deltaprogramma dat met Prinsjesdag 2014 wordt verkondigd.

In 2014 nemen we selectief deel aan die samenwerkingsverbanden zoals genoemd bij ‘relevante ontwikkelingen’, waar significante Dordtse belangen liggen/te realiseren zijn, in het bijzonder Zuidvleugel en DelTri (conform structuurvisie Dordrecht).

Verwerken bovenstedelijke (beleids)ontwikkeling in eigen beleid en vice versa realiseren eigen programma door lobby naar andere overheden en trajecten; in het bijzonder op dossiers als: externe veiligheid; bereikbaarheid (spoor, weg water); waterveiligheid en zoetwatervoorziening

Vertaling Structuurvisie Dordrecht in de uitwerking van de in de Inleiding genoemde regionale kaders en strategieën

Doelstelling 2: Duurzame ruimtelijke ontwikkeling van de stad.

De uitvoering van de structuurvisie betreft deels de uitvoering van de agenda en deels het stedelijke programmeren. Hierbij wordt geprobeerd een nieuwe manier van werken, waarbij de gemeente meer de rol heeft van facilitator, verder uitgewerkt.

Stad/stedelijk schaalniveau Visie op de stad (structuurvisie) ontwikkelstrategie uitvoering structuurvisie (ruimtelijke agenda) kader initiatieven Structuurvisie Wind(-energie, zie ook de Programmakaart Milieu en Duurzaamheid (6).


stimuleren initiatieven faciliteren initiatieven stedelijke programmering

Gebieden Gebiedsvisies Nota’s van uitgangspunten bestemmingsplannen digitaliseren bestemmingsplannen; na de inhaalslag per uiterlijk 1 juli 2013 vanwege wettelijke

verplichting daartoe elk bestemmingsplan binnen 10 jaar herzien en actualiseren.

A. Procedurele doorloop van in 2013 opgestelde plannen: Derde Merwedehaven; Gezondheidspark

B. Nieuwe visies/plannen voor de gebieden: Dordtse Kil IV (één of meerdere plannen); Krispijn; De Stadswerven; Crabbehof/Wielwijk

C. Afronden evaluatie proces nota van uitgangspunten-bestemmingsplanprocedures

Locaties waar nodig herzien en actualiseren van bestemmingsplannen; afhandelen particuliere initiatieven, ontwikkelgebieden.

Aanpak Leegstand, in het bijzonder van kantoren

Aanpak van leegstand is primair een zaak van de eigenaren van het vastgoed. Als gemeente stimuleren we wel de ontwikkeling en transformatie van leegstaande gebouwen.

Braakliggende gronden In het kader van de Nieuwe initiatieven zijn in 2013 de braakliggende terreinen in Dordrecht geïnventariseerd. Het college heeft besloten aan 6 locaties prioriteit toe te kennen en de ontwikkeling daarvan op te pakken. In 2014 vindt een verdere uitwerking plaats van deze locatie en worden tijdelijke voorzieningen gerealiseerd. De materiële kosten van de tijdelijke initiatieven voor 2013-2014 zijn geraamd op € 300.000. De kosten voor 2013 worden gedekt uit de post onvoorzien, voor 2014 gedekt uit de reserve van het grondbedrijf. Voor 2013-2014 zijn in totaal 1350 uur geraamd, waarvan 900 in 2014. Ook deze uren komen ten laste uit de reserve van het grondbedrijf. Afhankelijk van de resultaten wordt de tijdelijke invulling van terreinen verder vorm gegeven.

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap In 2014 worden kavels verkocht waar PO kan plaatsvinden. De locaties Mina Kruzemanerf, Vest en een deel van Stadswerven zijn als eerste aangewezen. Onderzocht wordt welke andere locaties ook in 2014 geschikt zijn voor uitgifte

In stand houden cultuurhistorisch erfgoed en monumenten Uitbreiden van de gemeentelijke monumentenlijst; implementeren modernisering monumentenzorg; aanwijzen monumenten; uitvoeren monumentenwet en erfgoedverordening. Erfgoed: herbestemmen erfgoed; cultuurhistorie als onderdeel van ontwikkelplannen; ontwikkelen cultuurhistorische beleidskaarten; benoemen (waarderen) cultuurhistorie in bestemmingsplannen.

Voorraadlijst: ring ’20-’40 en ’40-’60

Bewaken kwaliteit openbare ruimte en woonomgeving

Voorbereiden van het actualiseren van het Handboek KOR. De daadwerkelijke actualisering zal vanwege de beperkte capaciteit die hiervoor beschikbaar is meerdere jaren in beslag nemen.


Toetsing plannen in de Adviescommissie Kwaliteit Openbare Ruimte (A-KOR) aan het Handboek Kwaliteit Openbare Ruimte (KOR)

Grondbeleid en actieve regierol in grondzaken uitvoeren huidig grondbeleid: bovenwijkse voorzieningen; prognose Grondbedrijf; herzien en

opstellen erfpachtcontracten; herzien contracten; opstellen contracten huur en verkoop gronden; actualiseren risicoanalyse (lopende en nieuwe projecten); actualiseren grondexploitatie (lopende en nieuwe projecten); grondprijzen en parameterbrief;

positie grondbeleid per locatie kiezen; toepassen ontwikkelingstrategie; inzetten benodigde middelen; uitgifte grond.

Herzien Nota Bovenwijkse Voorzieningen.

Uitvoeren van wettelijke taken en toepassen weten regelgeving: Wet ruimtelijke ordening en grondexploitatie (grex); Wet Voorkeursrecht Gemeenten; Crisis- en herstelwet;

Bouwplantoetsing Monumentenwet 1988; Erfgoedverordening Dordrecht

Professionaliseren en werkzaamheden verrichten voor de regio Drechtsteden Economische-, ruimtelijke- en mobiliteitsadvisering aan

individuele regiogemeenten. Realisatie van diverse opdrachten voortkomend uit het Regionaal

MeerjarenProgramma en de Netwerk MT’s Fysiek, Economie en MO.

Bijdrage leveren aan de regionale bestuursopdracht ‘programmatische samenhang’.

Cultuurhistorische adviezen voor de regio (archeologie en monumentenzorg).

Activiteiten grondexploitatie vanuit Dordrecht voor de

regiogemeenten.

Waar dit zinvol mogelijk is wordt een bijdrage aan de regiogemeenten op deze beleidsvelden

geleverd. Regionaal bureau Bestemmingsplannen: de mogelijkheden om op Drechtstedenniveau

gebruik te maken van één gezamenlijk bureau dat de bestemmingsplannen maakt voor alle Drechtstedengemeenten worden dit jaar onderzocht.

In 2014 wordt onderzoek gedaan naar de uitbreiding van het werkgebied Drechtsteden wat

betreft archeologie - zowel advies&beleid, als uitvoer, als publiekspresentatie - tot de regio Zuid Holland Zuid eventueel in samenwerking met de Omgevingsdienst. Doel is vermindering exploitatie-uren en meer opbrengsten werken derden, omdat het in de begroting opgenomen bedrag voor ‘werken derden archeologie’ waarschijnlijk niet wordt gerealiseerd.

Afhankelijk van te maken afspraken daartoe in de tweede helft van 2013 zal, naast de gemeenten Hendrik-Ido-Ambacht en Alblasserdam, ook aan de gemeente Sliedrecht ambtelijke capaciteit worden geleverd op het gebied van grondzaken.



Programma Ruimtelijke Ordening: € 7 miljoen(excl. expl.bouwgrond)

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Algemeen: het grootste gedeelte van dit programma bestaat uit de

kosten en opbrengsten van de grondexploitaties. Dit zijn gesloten producten: de resultaten van de grondexploitaties worden verrekend met de Algemene Reserve Grondbedrijf.

De personele budgetten betreft de personele inzet op het gebied van ruimtelijke ordening.

De materiële budgetten hebben betrekking op de aankoop van gronden of het bouwrijp maken van ontwikkellocaties.

De bijdrage aan GR'en betreft de bijdrage aan de Omgevingsdienst inzake Bouwen/Wonen en handhaving van de openbare ruimte.

De kapitaallasten betreffen met name de rentekosten van een aantal gronden die de gemeente in haar bezit heeft.

Veruit het grootste gedeelte van de kosten van dit programma heeft betrekking op grondexploitaties, waarvan het saldo van inkomsten en uitgaven geactiveerd wordt op de balans. Dat is ook zichtbaar aan het grote bedrag aan "inkomsten" op dit programma.

Daarnaast staan de begrote inkomsten uit bouwleges op dit programma begroot, alsmede de verwachte inkomsten uit erfpacht.




Vergunningen 5.093 2.920 2.173 4.718 2.983 1.735 4.651 3.254 1.397 4.651 3.521 1.130

Monumenten 628 32 596 618 32 586 618 32 586 618 32 586

Beheer en ontwikkelen van wijken 952 0 952 932 0 932 931 0 931 929 0 929

Planologisch juridisch instrumentarium 385 0 385 379 0 379 379 0 379 379 0 379

Exploitatie bouwgronden wonen -1.865 13 -1.878 -289 -536 247 -315 0 -315 -1.868 0 -1.868Exploitatie gemeentelijke eigendommen -erfpacht

1.310 3.821 -2.511 1.310 3.821 -2.511 1.310 3.821 -2.511 1.310 3.821 -2.511

Grondbeleid en ontwikkeling 267 0 267 262 0 262 262 0 262 262 0 262

Exploitatie kantoorlocaties 5 0 5 5 0 5 5 0 5 5 0 5Geraamd totaal saldo van baten en lasten 6.976 6.786 190 8.131 6.300 1.831 8.038 7.107 931 6.483 7.374 -891

Mutaties met de reserves 4.457 165 4.292 8.090 5.923 2.167 2.906 178 2.728 31.761 27.480 4.281Geraamd resultaat 11.433 6.951 4.482 16.221 12.223 3.998 10.944 7.285 3.659 38.244 34.854 3.390


De producten exploitatie bouwgrond wonen, economische ontwikkeling en kantoorlocaties betreffen de (voorlopige) grondexploitaties van diverse gebiedsontwikkelingen binnen de gemeente Dordrecht. Gebiedsontwikkelingen zijn meerjarige processen, waarbij de jaarlijkse mutaties niet leiden tot gemeentelijke exploitatieresultaten, maar worden bijgeschreven op de balanspost onderhanden werk. Pas op het moment dat de gebiedsontwikkeling gereed is, of in geval van een grote ontwikkeling een deelgebied gereed is, leidt dit tot het nemen van het resultaat van de grondexploitatie in de gemeentelijke exploitatie. Tenzij de verwachting is dat een ontwikkeling tot verlies leidt, dan wordt het verlies direct genomen.

Om toch inzicht te verschaffen in de geraamde kosten en opbrengsten van het grondbedrijf worden hieronder de totaal geraamde kosten en opbrengsten weergeven, voor verrekening met het onderhanden werk. De cijfers zijn afkomstig uit de actualisatie van de grondexploitaties zoals deze bij de Jaarrekening 2012 zijn geactualiseerd. Bij het opmaken van deze begroting was de aan u in het najaar aan te bieden (voorlopige) prognose 2014 nog niet voorhanden, net zoals de in het kader van Richting Kiezen te herziene grondexploitaties van Stadswerven , Gezondheidspark , Leerpark et cetera. De wijzigingen die de prognose 2014 en mogelijke herzieningen van grondexploitaties in 2013 met zich meebrengen worden met behulp van de eerste verzamelwijziging van 2014 alsnog in de Begroting 2014 verwerkt.

Dit is de reden dat in bovenstaande tabel de lasten en baten van de producten exploitatie bouwgrond wonen, economische ontwikkeling en kantoorlocaties een nulsaldo vertonen. Immers de uitgaven en opbrengsten worden naar het onderhanden werk geboekt. Mochten er in een jaar (deel) ontwikkelingen worden afgesloten, of is er een mutatie in de omvang van te nemen verliezen, dan komt dit tot uitdrukking in de mutaties met de reserves. In het geval van de grondexploitaties de Algemene Reserve Grondbedrijf.


Tekst bij financiële tabel


Programma 12: Wonen Inleiding We werken aan de gezamenlijke ambitie voor een vitale stad met een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Samen met de andere gemeenten dragen we zorg voor voldoende en kwalitatief goede woningen voor de inwoners van de Drechtsteden. Slechte woningen worden aan de woningvoorraad onttrokken en nieuwe betere woningen worden aan de voorraad toegevoegd, vooral in ontbrekende categorieën. Dit gebeurt in aansprekende woonmilieus, vooral het centrumstedelijke en de rustige en groene milieus worden versterkt. Veel programma’s zijn met succes afgerond of in een afrondende fase, zoals de funderingsaanpak, de huisvesting van arbeidsmigranten en de opheffing van het regionale woonwagenkamp aan de Wieldrechtse Zeedijk. Waar nodig volgen we de ontwikkelingen op de voet. De woonaantrekkelijkheid is de afgelopen jaren toegenomen. De investeringen in het kader van het programma levendige binnenstad, dragen hier aan bij. Investeringen zoals in het Hofkwartier, de bouw van de bioscoop in de binnenstad en de restauratie van Schouwburg Kunstmin. De ontwikkeling van de kwaliteit van de woningvoorraad blijft hier nog bij achter. Dit is het gevolg van de malaise op de woningmarkt. Intussen lijkt het erop dat het dal in de woningmarkt is bereikt. Dat kan leiden tot een voorzichtig aantrekkende markt. Eerst in de bestaande bouw, daarna mogelijk ook in de sfeer van nieuwbouw. In het kader van Richting Kiezen is gewerkt om het locatieaanbod met financiële herijking, fasering en dosering beter op de markt te zetten. De aanpak voor woningen in particulier opdrachtgeverschap komt in 2014 tot uitvoering met een aanbod van diverse locaties. We onderzoeken of we nog meer projecten in de vrije sectorhuur aan kunnen bieden en of er financiers hierin geïnteresseerd zijn. In 2014 worden de regionale afspraken met de corporaties (PALT) herijkt aan de hand van de nieuwe Woonstrategie. De basis is dat de ambities om de kwaliteit te verbeteren overeind blijven. Wel wordt de keuze van activiteiten en het tempo aangepast aan de mogelijkheden van de verschillende partijen. De programma’s voor herstructurering in Dordrecht-West en de Vogelbuurt zijn intussen herijkt. Alhoewel de uitvoering is vertraagd, staan er nog veel activiteiten gepland. Na de vaststelling van het beleid voor particuliere woningverbetering start de uitvoering. Programma activiteiten Rapportage Wonen in de Drechtsteden (monitor/woningbouwprogramma/bewaken Woonvisie); PALT-afspraken met corporaties; Platform Drechtsteden Bouwt (overleg met ontwikkelaars en corporaties); toepassen ‘Gemeentelijke Praktijk Richtlijn Gebouw’ (GPR: levensloopbestendigheid, veiligheid, duurzaamheid); programma’s Dordrecht-West; nieuw beleid particuliere woningverbetering; programma funderingsaanpak; Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten (wat betreft regelen van voldoende goede huisvesting voor de doelgroep); onderzoek locaties woningbouw in bestaande stad; programma voor particulier opdrachtgeverschap; beleid woonwagens. Context en achtergrond

De nieuwbouw is beperkt ten opzichte van de bestaande woningvoorraad. Daarom besteden we extra aandacht aan de bestaande woonwijken: de woningen en de woonomgeving. Aan nieuwe woningen worden eisen gesteld, om ze geschikt te laten zijn voor de toekomst: levensloopbestendig, toegankelijk, veiligheid en duurzaamheid. Speciale aandacht gaat uit naar specifieke groepen zoals studenten en arbeidsmigranten en de afronding van het programma voor woonwagenstandplaatsen. Deze ontwikkelingen kunnen alleen in samenspraak met de andere partners tot stand worden gebracht. Daarom worden afspraken gemaakt, met zowel de woningcorporaties als de marktpartijen, over de gewenste ontwikkeling en de condities waaronder deze tot stand komen.

Wettelijke taken Op grond van de Huisvestingswet hebben we als gemeente een wettelijke plicht om vergunninghouders – asielzoekers met een verblijfsvergunning – te huisvesten. De gemeente ontvangt daartoe ieder half jaar een taakstelling. De provincie ziet er op toe dat de taakstelling wordt ingevuld. Diezelfde Huisvestingswet verplicht ons ook om een klachtencommissie voor de woonruimteverdeling te hebben omdat we de uitvoering van de woonruimteverdeling via overeenkomsten hebben uitbesteed aan de woningcorporaties. In onze regio opereert de klachtencommissie onder de vlag van de regio Drechtsteden maar worden de leden wel door de afzonderlijke gemeentes benoemd. De Woningwet schrijft voor dat de raad een Bouwverordening vaststelt die onder meer voorschriften bevat betreffende het gebruik van woningen, de brandveiligheid, het aantal personen dat in een woning mag wonen en het slopen van woningen. Verder verplicht de Woningwet de raad om een Welstandsnota vast te stellen.


Kaderstellende nota’s Bovenregionaal: Rijksregelgeving (Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO), huurregulering, corporaties enzovoort); Woonvisie PZH; Woonvisie BZK; Regionaal: Woonvisie Drechtsteden; Uitwerking in afspraken Jaarplan Wonen Drechtsteden 2010 (afspraken regiogemeenten); Rapportage Wonen in de Drechtsteden

2012; PALT-afspraken (Prestatie afspraken lange termijn met corporaties); Verstedelijkingsafspraken (afspraken Rijk en provincie); convenant GPR; Lokaal: afspraken Investeringsbudget Stedelijke vernieuwing (ISV-III/afspraken met BZK/WWI); Dordrecht-West: Dordrecht-West op stoom (afspraken met

corporaties). Relevante ontwikkelingen Demografie: afnemende groei; vergrijzing en ontgroening; toenemend aantal 1-persoonshuishoudens; inkomensdaling, maar wel meer opgebouwd vermogen; Maatschappelijk: functiemenging wonen, werken en recreëren; wonen met gelijkgestemden; opkomst transnationaal wonen; opkomst ‘meerhuizigheid’; vervlechting

aanbod wonen en dienstverlening; meer ervaren overlast en verloedering; Economisch: crisis; vertraging afzet; bezuinigingen Rijk, regelgeving EU en herordening woningmarkt (onzekerheid hypotheekrenteaftrek, aanscherping

hypotheekregels, eisen EU sociale huursector waardoor middengroepen in de knel komen, verminderde financieringscapaciteit corporaties, vervallen subsidies). Rijksbeleid: beperking hypotheekaftrek, opleggen heffing aan corporaties. Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ Afstemming woningbouwprogramma, zie rapportage Wonen in de Drechtsteden 2012. Ketenpartners De andere Drechtstedengemeenten; provincie Zuid-Holland; Zuidvleugel; Rijk BZK/WWI; G32-gemeenten; bewoners; maatschappelijke organisaties; corporaties; ontwikkelaars; makelaars; politie; welzijnsinstellingen. Afspraken met medeoverheden Verstedelijkingsafspraken, ISV-afspraken. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Ruimtelijke Ordening; Economie en Cultuur; Milieu en Duurzaamheid; Leefbaarheid en Stedelijk Beheer, in het bijzonder de Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten.

Wat willen we bereiken? Centrale ambitie: Vitale stad (en regio) met aantrekkelijk vestigingsklimaat.

Doelstelling 1: Beter woningaanbod. Beter woningaanbod hogere inkomens. Betere kwaliteit in sociale sector, meer spreiding regio. Meer levensloopbestendige woningen. Voldoende aanbod speciale doelgroepen. Betere toekomstwaarde, levensloopbestendigheid, veiligheid, duurzaamheid.

Doelstelling 2: Meer differentiatie woonmilieus. Beter aanbod levendig stedelijk woonmilieu. Beter aanbod rustig groen woonmilieu. Herstructureringswijken op orde: Dordrecht West.


Versterken kwaliteit bestaande wijken: leefbaarheid op orde, schoon, heel en veilig. Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling

tov 0-waarde Streefwaarde Ontwikkeling tov

streefwaarde

1.1) Ontwikkeling gemiddelde woningwaarde

CBS D: € 188.000 (1-1-2009)

D: € 177.000 (1-1-2012) Dordrecht: -5,9% Nederland: -3,7%

(-) Stijging boven landelijke gemiddelde stijging (1-1-2013)

-

1.2) % woningen in sociale sector Woonmonitor Drechtsteden (OCD)

54% (1-1-2010) 68% (1-1-2013)

(-) 52% (1-1-2014) -

1.3) % woningen in duurdere categorie

Woonmonitor Drechtsteden (OCD)

17% (1-1-2010) 13% (1-1-2012) (-) 19% (1-1-2014) - NB: direct gevolg van algehele prijsdaling ten opzichte van gelijkblijvende prijsgrens sociale sector.

2.1) Woonaantrekkelijkheidsindex Atlas voor gemeenten 2010

23e positie (2009)

20e positie (2013) (+) 20e positie (2013) +

2.2) % huishoudens met midden en hoge inkomens

Regionaal Inkomensonderzoek (CBS)

resp. 38,4% en 16,7% (2007)

resp. 38,4% en 17,3% (2010)

(0) (+)

resp. 40% en 18% (2011)

- -

2.3) Rapportcijfer leefbaarheid in Dordrecht-West


6,6 (2009) 6,6 (2013) (0) 6,8 (2013) 0

2.4) Schaalscore sociale cohesie in Dordrecht-West


5,4 (2009) 5,3 (2013) (0) 5,6 (2013) -

N.B.: Door wijzigingen in de vragenlijst van de Veiligheidsmonitor 2012 is het niet meer mogelijk deze indicatoren te actualiseren. Het betreft een landelijke monitor. Wij zijn niet gekend in de wijzigingen in de vragenlijst. Om voor deze indicatoren toch te kunnen beschikken over een eindmeting in Dordrecht worden de vragen volgens de oude definities in het regionale Omnibusonderzoek van 2013 opgenomen. De uitkomsten zijn in het najaar van 2013 beschikbaar. Definitie Volgende meting Opmerking

1.1) Ontwikkeling gemiddelde WOZ-waarde van woningen in Dordrecht ten opzichte van landelijke ontwikkeling

2013 Volgende meting levert gegevens per 1.1.2013; actuele waarde is nader voorlopig.

1.2) % woningen in sociale sector van de totale woningvoorraad

2014 Volgende meting levert gegevens per 1.1.2014; prijsgrens sociale sector wordt jaarlijks aangepast (1.1.2010: € 174.000; 1.1.2011: € 181.000; 1.1.2012: € 183.200; 1.1.2013: € 187.000 ); door crisis is gemiddelde WOZ-waarde gedaald.


1.3) % woningen vanaf € 250.000 in totale woningvoorraad

2014 Volgende meting levert gegevens per 1.1.2014; door crisis is gemiddelde WOZ-waarde gedaald. Bij gelijke prijsgrenzen komen er daardoor meer woningen onder de prijsgrens terecht.

2.1) Positie van Dordrecht in de rangorde van de 50 grootste gemeenten

2014 Volgende meting levert gegevens over 2013; de woonaantrekkelijkheid van een gemeente is gemeten aan de hand van een index waarin de volgende acht factoren zijn opgenomen (in volgorde van gewicht): bereikbaarheid van banen, culturele aanbod (podiumkunsten), veiligheid (geweldsmisdrijven/vernielingen), aandeel koopwoningen in de woningvoorraad, bereikbaarheid van natuurgebieden, kwaliteit van het culinaire aanbod, aanwezigheid van een universiteit, historische karakter van de stad (percentage woningen gebouwd vóór 1945).

2.2) % particuliere huishoudens met midden en hoge inkomens in Dordrecht ten opzichte van Nederland

2013 Volgende meting levert gegevens over 2011 (gegevens van belastingdienst pas na twee jaar beschikbaar); Midden: het inkomen in deze groep bedraagt € 29.400 tot € 47.000 (Nederland 40%). Hoog: het inkomen in deze groep bedraagt € 47.000 of meer (Nederland 20%).

2.3) Rapportcijfer leefbaarheid in Dordrecht-West

- Gestelde vraag: Er is u een aantal vragen gesteld over de buurt waarin u woont. Kunt u voor de leefbaarheid in uw buurt, door middel van een rapportcijfer een beoordeling geven? Welk cijfer zou u geven van 1 tot en met 10 voor de leefbaarheid in uw buurt.

2.4) Schaalscore sociale cohesie in Dordrecht-West (opgebouwd uit 4 indicatoren)

- Samengestelde score op basis van vragen naar: de mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks; de mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om; ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is; ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Hoe hoger de score op deze schaal (van 0 tot 10), hoe beter de kwaliteit van de ervaren woonomgeving.


Doelstelling 1 Beter woningaanbod hogere inkomens. 1.1 Beter woningaanbod hogere inkomens

Onderzoek naar geschikte en mogelijk vrijkomende locaties voor duurdere woningbouw

Een belangrijk deel van de in het kader van particulier opdrachtgeverschap op de markt te brengen locaties (zie hieronder) is gepositioneerd in het duurdere segment.

Afstemmen bouwproductie in samenwerking met ontwikkelaars

Regionaal wordt met de belangrijkste ontwikkelaars enkele malen per jaar overlegd over de afstemming van het bouwprogramma in het licht van de beschikbare marktruimte.

Afspraken maken met ontwikkelaars over projecten Aan de hand van de in 2013 gemaakte afspraken in het kader van Richting Kiezen wordt in 2014 verder gewerkt aan de plannen. De belangrijkste projecten daarbij zijn: Stadswerven, Leerpark, Gezondheidspark, Dordrecht West, Wilgenwende en Belthurepark.

Stimuleren particulier opdrachtgeverschap (PO): aanwijzen van locaties voor kavels en stadskavels, afspraak maken

Als onderdeel van Richting Kiezen is door de sector Stadsontwikkeling in beeld gebracht welke gemeentelijke locaties voor PO kunnen worden uitgegeven. Aan de hand van het uitvoeringsbeleid uit 2013


over minimaal één project collectief PO (voor 2015) wordt de tweede uitgifteronde georganiseerd en de volgende uitgifteronde voorbereid.

1.2 Betere kwaliteit in sociale sector, meer spreiding regio

Afspraak maken met de Woningcorporaties in regionaal verband (PALT).

Vanuit de nieuwe Woonstrategie uit 2013 worden de regionale prestatieafspraken PALT 2010-2020 geactualiseerd. De herijking halverwege de periode was al bij de vaststelling in 2010 afgesproken. Bij de herijking dient de (verwachte) nieuwe Woningwet, met richtlijnen voor het takenpakket van de woningcorporaties, als uitgangspunt.

Uitwerking geven aan afspraken met de lokale corporaties (zie 2.3)

De lokale uitwerking van PALT is met name gericht op Dordrecht-West en de Vogelbuurt, studentenhuisvesting en particulier opdrachtgeverschap en wordt waar nodig geactualiseerd.

Verbetering van bestaande particuliere woningen (zie 2.4) In 2014 voeren we het eind 2013 vastgestelde beleid voor particuliere woningverbetering uit. Het voornemen is dit beleid te richten op preventieve maatregelen en het voorkomen van onveilige situaties.

1.3 Meer levensloopbestendige woningen

Bij de start van projecten afspraken maken over levensloopbestendigheid (zie 1.5)

Onderdeel Convenant Kwaliteit Nieuwbouw Drechtsteden. Zie 1.5.

Eisen aan nieuwbouw voor levensloopbestendigheid Onderdeel Convenant Kwaliteit Nieuwbouw Drechtsteden. Zie 1.5.

Zoeken naar mogelijkheden om binnen het nieuwbouwprogramma een deel uit te voeren als zorgwoning

In het bouwprogramma zijn voldoende ‘nultredenwoningen’ opgenomen. Voor een deel is een combinatie van aanbod met zorg gewenst. Aan de hand van de in 2013 in beeld gebrachte ruimtelijke consequenties van de ontkoppeling van zorg en wonen wordt in samenspraak met het Zorgkantoor bezien hoe hier vervolg aan kan worden gegeven. Met de vereiste score bij het onderdeel ‘gebruikskwaliteit’ van het GPR Gebouw systeem is de levensloopbestendigheid van de nieuwbouw gewaarborgd.


1.4 Voldoende aanbod speciale doelgroepen

Convenant huisvesting spreiding specifieke en bijzondere doelgroepen

Eind 2011 zijn nieuwe afspraken gemaakt met een meer pragmatische insteek. Het primaat ligt bij het PFO Sociaal Drechtsteden.

Huisvesting arbeidsmigranten

Na de afronding van de Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten eind 2012 is het huisvestingsbeleid ondergebracht in het reguliere huisvestingsbeleid. Het beschikbare budget voor 2014 wordt ingezet ten behoeve van handhaving op illegale kamerverhuur en splitsing van woningen. In 2014 moet bepaald worden of er structureel geld beschikbaar komt om deze taak ook blijvend uit te voeren. Binnen de bestaande begroting wordt het toezicht op de legale kamerverhuurpanden opgevangen. Daarnaast wordt in 2014 gekeken naar de consequenties voor de Dordtse woningmarkt van het openstellen van de grenzen voor Roemenen en Bulgaren per 01-01-2014.

Afspraken maken over studentenhuisvesting (in de bestaande woningvoorraad of nieuwbouw)

Afhankelijk van de verhuurresultaten in 2013 zetten we het gericht aanbieden van studentenhuisvesting in de binnenstad voort. Afhankelijk van de ontwikkeling van het HBO- en universitair onderwijs wordt zo nodig het realiseren van meer studentenhuisvesting voorbereid.

Afronding programma woonwagenlocaties Na de opheffing van het regionale woonwagenkamp beperkt de inzet zich tot het beheer van de overige woonwagenlocaties.

1.5 Betere toekomstwaarde, levensloopbestendigheid, veiligheid, duurzaamheid

Invoeren GPR-methodiek: eisen aan levensloopbestendigheid, veiligheid, toekomstwaarde, energiezuinigheid en duurzaamheid van nieuwbouw

In 2011 hebben de gemeenten in de Drechtsteden de GPR-methodiek ingevoerd. Jaarlijks wordt geïnventariseerd hoe nieuwe bouwprojecten scoren op deze punten. Dit betreft niet alleen woningen maar ook kantoren en scholen.

Vooraf afspraken maken met corporaties en marktpartijen over de toepassing van de GPR-eisen

De afspraken uit het convenant uit 2011 voor regionale kwaliteitseisen (toepassing van de methodiek ‘GPR-gebouw’) worden in ieder project bevestigd en contractueel vastgelegd.

Start met aansluiting woningen warmtenet De aanleg van de hoofddistributieleidingen is gestart in 2012 en zal doorlopen t/m 2015. Stoomlevering van HVC aan Dupont start in 2013. Warmtelevering vanuit tijdelijke warmtecentrales is op 2 plaatsen gestart. Warmtelevering vanuit de afvalcentrale start in 2014. Er worden 4.200 corporatiewoningen aangesloten.

Doelstelling 2 Meer differentiatie woonmilieus.

2.1 Beter aanbod levendig stedelijk woonmilieu

Werken aan aantrekkelijk stedelijk woonmilieu met breder aanbod stedelijke voorzieningen. In de woonvisie is de binnenstad aangewezen als hoogstedelijk woonmilieu.

Zie het programma levendige binnenstad als onderdeel van het programma Economie en Cultuur.

Uitvoeren Masterplan Stadswerven Zie ‘projectblad’ Stadswerven.

2.2 Beter aanbod rustig groen woonmilieu

Uitvoeren plan Belthurepark Zie ‘projectblad’ Belthurepark.

2.3 Herstructureringswijken op orde

Voortzetten herstructurering Dordrecht-West: Dordrecht-West op Stoom.

We zettende uitvoering voort van het programma Dordrecht-West en onderliggende programma’s.

Uitvoeren Raamwerk Oud-Krispijn 2013 Activiteiten 2014 (onder andere):


Start bouw 81 woningen Brouwersdijk/Aagje Dekenstraat en vervolgbouw van woningen in deelgebied Zuiderpoort. Sloop deelgebied 1 gedeeltelijk continueren, braakliggend terrein wordt ingezet voor tijdelijke natuur.

Uitvoeren herstructurering met als uitgangspunt Wijkvisie Wielwijk, charter en SOK Wielwijk

We geven uitvoering aan SOK, onder andere met de start bouw (gedeeltelijk) van de Naereboutstraat, de mogelijke start van het CPO aan de Van Kinsbergenstraat, de oplevering van de Isaac Sweersstraat in het 3e kwartaal en de inrichting openbaar gebied Reddersbuurt, waarover in 2013 de gesprekken zijn gestart. De voorbereiding van de verlegging van de zuidelijke wijkontsluitingsweg van de MH Trompweg naar de aanleg van de nieuwe Admiraal de Ruyterweg is gestart. De aanleg van de nieuwe Admiraal de Ruyterweg start 3e kwartaal 2014.

Uitvoeren fysiek programma rondom Nassauweg Nieuw Krispijn

We continueren de fasegewijze herinrichting openbare ruimte. De nieuwbouw Weizigtschool gaat van start. In de J.W. Frisostraat worden 21 woningen van Trivire gesloopt, waarna de nieuwbouw zal worden voorbereid. De start van de nieuwbouw staat in 2015 gepland.

Voorraad planvorming overig In 2014 wordt verder gewerkt aan de planvorming voor de “kern van Crabbehof”, evenals aan de planvorming voor vervangende nieuwbouw van sociale huurwoningen aan het Wiardi Beckmanplantsoen en de Van den Tempelstraat. De start van de nieuwbouw staat in 2015 gepland. Afhankelijk van de besluitvorming van Woonbron worden de plannen voor de nieuwbouw op het Vogelplein verder uitgewerkt.

2.4 Versterken kwaliteit bestaande wijken: leefbaarheid op orde, schoon, heel en veilig

Inventariseren knelpunten in woningvoorraad en woonomgeving bestaande buurten

Met het nieuwe signaleringssysteem ‘Straatkubus’ wordt eventueel verval tot op postcodeniveau vroegtijdig in beeld gebracht. In 2014 wordt het systeem stadsbreed ingevoerd. Voor de wijken Staart, Sterrenburg en Stadspolders wordt bezien of een vervolgaanpak nodig is.

Opstellen nieuw beleid particuliere woningvoorraad en bestaande woonomgeving

In 2014 voeren we het eind 2013 vastgestelde beleid voor particuliere woningverbetering uit. Dit beleid is, op preventieve maatregelen en het voorkomen van onveilige situaties gericht.

Onderzoek naar mogelijkheid hergebruik leegstaande (kantoor)panden

De uitvoering van het Convenant ‘Transformatie leegstaande kantoren Dordrecht’ wordt voortgezet.

Realisatie van woonservicezones De gemeente faciliteert het overleg tussen gemeente, zorgpartijen en corporaties in de Drechtsteden met betrekking tot het ontkoppelen van Wonen en Zorg. De uitvoering van woonservicezones ligt in handen van de partners in de zorgsector (zie 1.3), de gemeente geeft hier geen uitvoering meer aan.

Overig activiteiten Bijdragen aan regionaal beleid wonen: monitoring, programmering en regievoering, overleg corporaties, afstemming Rijk en provincie, woonruimteverdeling, woonpromotie

Bijdragen aan regionale projecten, werkzaamheden van Dordrecht wordt hiervoor betaald door de regio. Uit oogpunt van bevorderen van de woningverkoop en het onder de aandacht brengen van de regionale kwaliteiten is woonpromotie een belangrijk item voor Dordrecht.

Voorraadbeleid wonen, monitoren, sturen Regionaal zijn afspraken gemaakt voor overleg over een betere afstemming. Met de nota Richting Kiezen is invulling aan gegeven aan de programmering van de Dordtse projecten. Met de regionale monitor Wonen in de Drechtsteden 2014 worden nieuwe ontwikkelingen gepresenteerd.

Projecten in voorbereiding nemen en uitvoeren Dit gebeurt conform de vastgestelde programmering.


Wonen


Woonwagens -2 0 -2 -2 0 -2 -2 0 -2 -2 0 -2

Funderingen 11 0 11 11 0 11 11 0 11 11 0 11

Wonen 1.469 224 1.245 1.166 224 942 1.165 224 941 1.165 224 941Geraamd totaal saldo van baten en lasten 1.478 224 1.254 1.175 224 951 1.174 224 950 1.174 224 950

Mutaties met de reserves 114 368 -254 0 368 -368 0 368 -368 0 368 -368Geraamd resultaat 1.592 592 1.000 1.175 592 583 1.174 592 582 1.174 592 582


De materiële budgetten betreft het budget voor de Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten (alléén in 2013 en 2014 en voorkomen herstructureringswijken ad € 90.000 (structurele intensivering uit begroting 2011).

De inkomsten op het programma zijn de verwachte rente-inkomsten van de funderingsleningen.

De kapitaallasten betreffen de rentelasten voor de deelneming in SVN (funderingsleningen).

De personele budgetten betreft de personele inzet op het gebied van woonbeleid.




Programma Wonen: € 1,5 miljoen

Personele budgetten


Kapitaallasten

Bedrag Subsidies


Wat mag het kosten?


Programma 13: Dienstverlening Digitaal tenzij… Uiterlijk in 2017 kunnen inwoners en ondernemers de zaken die ze met de overheid doen (zoals het aanvragen van een vergunning) digitaal afhandelen. Dat is de ambitie van het kabinet, waaraan we ons ook als gemeente Dordrecht hebben verbonden. In 2014 zetten we weer stappen om invulling te geven aan de realisatie van deze ambitie. Enerzijds omdat online informatie zoeken, bestellen en betalen voor steeds meer mensen de meest logische manier van zaken doen is. En anderzijds omdat de economische crisis ook in Dordrecht voelbaar blijft en een verschuiving van klantcontact van de balie naar het web bijdraagt aan de bezuinigingsopgave waar we met elkaar voor staan. Het Transitieplan I&A Drechtsteden 2013 – 2014 voorziet in een aantal digitale voorzieningen, die de basis vormen voor veilige en gebruiksvriendelijke online dienstverlening. Zodra deze stappen gezet zijn, kunnen we inwoners en ondernemers meer krachtiger aansporen tot zaken doen via het (goedkopere) web. Samenwerking in de Drechtsteden Afhankelijk van de besluitvorming in de regio, starten we in 2014 met de vorming van één Drechtstedelijk Klantcontactcentrum en één regionale unit Acquisitie en Promotie, die voor alle zes Drechtsteden-gemeenten gaan werken. Hiermee kiezen de Drechtsteden voor een duurzame samenwerking. Een samenwerking waarmee gemeenten meer kunnen bereiken voor inwoners, ondernemers en de gemeentebesturen dan wanneer ze apart werken. Dat geldt voor de kwaliteit van de dienstverlening, het effect van acquisitie en promotie van de Drechtsteden als uitvalsbasis voor (nieuwe) bedrijven en voor de efficiency die met samenwerking gerealiseerd kan worden. Essenhof De Essenhof is een toonaangevende regionale voorziening voor begraven en cremeren en wil dit ook blijven. In 2014 werken we enkele voorstellen uit om in de toekomst een kostendekkender exploitatie te realiseren. Hiertoe behoort ook een nadere verkenning met betrekking tot de positionering van de Essenhof, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie. Programma activiteiten Publieke dienstverlening aan burgers, instellingen en bedrijven: één centrale ingang voor burgers, ondernemers en instellingen tot de dienstverlening van de gemeente; sturing op internet als primair kanaal voor de dienstverlening; bevorderen ondernemerschap en ondernemingsklimaat; versterken van de dienstverleningscultuur gemeentebreed; regionalisering van de dienstverlening; bevorderen van ketensamenwerking; gemeentelijke begraafplaatsen en crematorium Essenhof. Context en achtergrond: Klantgericht en integraal: e-dienstverlening, de 6 principes van

klantgerichtheid (hostmanship: dienstbaar zijn, verantwoordelijkheid nemen, consideratie tonen, de dialoog aangaan, kennis inzetten, het geheel zien), standaardisatie versus maatwerk.

Minder regels, meer service: vermindering van de regeldruk. Administratieve lastenvermindering. Herontwerp werkprocessen vanuit logica van klant.

Multichanel en kanaalonafhankelijk: gerichte inzet kanalen volgens het principe click, call, face. Sturing op gebruik én doorontwikkeling van de website. Via elk kanaal hetzelfde, juiste antwoord. Ervaring opdoen met het nieuwe kanaal “social media”.


Wettelijke taken De Essenhof voorziet in de gemeentelijke taak om de lijkbezorging te faciliteren. De vier kerntaken van de Essenhof - begraven, cremeren, faciliteren van uitvaarten en het onderhoud en beheer van de (monumentale) grafakkers en het groen - vormen gezamenlijk een maatschappelijke voorziening, die gebaseerd is op de volgende Wet en regelgeving: Wet op de lijkbezorging 2010, Besluit op de lijkbezorging 1997, Inspectierichtlijn lijkbezorging (VROM), Beheersverordening Essenhof. Kaderstellende nota’s Landelijk: i-NUP: 24 voorzieningen die samen de basisinfrastructuur voor de e-overheid vormen en uiterlijk 2015 gerealiseerd moeten zijn (opvolger van het Nationaal

uitvoeringsprogramma – NUP), Versnellingsagenda, Convenant ‘Verbeteren dienstverlening, verminderen regeldruk’, Visiebrief digitale overheid 2017, Herijking van de Visie op Dienstverlening VDP.

Regionaal: Ontwikkelprogramma organisatie-netwerk Drechtsteden (met name de Business Case Regionale Unit Acquisitie en Promotie en de Business Case Drechtstedelijk Klant Contactcentrum), Transitieplan I&A Drechtsteden 2013, Regionale Visie op Dienstverlening, ROM-D en regionale samenwerking accountmanagers op het gebied van acquisitie; Kadernota regionale economische marketing promotie en acquisitie: ‘Uiteindelijk gaat het om de regio (2010)'.

Relevante ontwikkelingen Elektronische overheid: in Nederland maakt 88,9 procent van de Nederlandse bevolking gebruik van internet. 37% van de Nederlanders (ouder dan 13 jaar) gebruikt

internet op de smartphone (in 2011 was dit nog 27%) en 18% gebruikt een tablet om te internetten. Mensen zijn door gebruik van internet gewend om op elke plaats en elk moment contact met elkaar en met bedrijven te kunnen leggen. En met de opkomst van tablets en smartphones valt de scheiding tussen kanalen weg: klanten verwachten via hun mobile device toegang te kunnen krijgen tot alle informatie en servicepunten van een organisatie (omnichanel dienstverlening). Dit verwachten zij ook van de overheid. Andere digitale trends: social media, cocreatie (wiki’s, digitale participatie), personalisatie (informatie op maat op basis van gegevens internetbezoek).

Belangrijkste wijzigingen weten regelgeving: invoering Basisregistraties, waaronder de Basisregistratie Personen (verwachting uiterlijk 2016), modernisering Gba, Nieuw Handelsregister), Decentralisaties Sociaal Domein (nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning “Wmo 2015”, invoering Participatiewet en nieuwe Jeugdwet per 1 januari 2015).

Terugtredende overheid: de rol van de overheid ten opzichte van de burgers verandert. De overheid doet een steeds groter beroep op het initiatief en de zelfredzaamheid van zowel burgers als bedrijven. Concrete voorbeelden hiervan vormen de “kanteling” van de Wmo (van claimgericht naar vraaggericht denken en handelen) en deregulering bouwregelgeving, maar ook de digitalisering van de dienstverlening.

Veranderingen bij Kamer van Koophandel (KvK): KvK sluit 22 van de 45 vestigingen, waaronder haar vestiging in Dordrecht. Ondernemers dienen vragen digitaal te stellen of te reizen naar de vestiging in Rotterdam. Bovendien speelt ook bij de KvK een kerntakendiscussie en is onduidelijk welke taken de KvK blijft doen en welke zij afstoot. Dit kan gevolgen hebben voor de dienstverlening aan (startende)ondernemers, zoals de gemeente die nu uitvoert.

Afname inkomsten gemeentefonds met een toename van taken: de financiële krapte dwingt ook in de dienstverlening tot het maken van scherpe keuzes en temporisering.

Langere levensverwachting: door de terugloop van het sterftecijfer zal de groei van het aantal uitvaarten de komende jaren minder groot zijn dan verwacht. Dit vereist bijstelling van de geraamde inkomsten en nieuwe keuzes met betrekking tot het beheer van de begraafplaatsen.

Aanpak in regionaal verband De vorming van een Drechtstedelijk KCC dat voor 6 gemeenten in de regio Drechtsteden de dienstverlening verzorgt (realisatie afhankelijk van verdere besluitvorming,

eind 2013/begin 2014). De oprichting van het Netwerk MT economie (2013) en de vorming van één Regionale Unit Acquisitie en Promotie (realisatie afhankelijk van verdere besluitvorming, eind

2013). Samenwerking tussen het Programma Decentralisaties, SDD en Publieksdiensten Dordrecht voor de inrichting van de frontoffice-functie (informatie, doorverwijzing en/of

intake) voor het Sociaal Domein. Versterken van de ketensamenwerking tussen Gemeente Dordrecht en de regionale samenwerkingspartners (waaronder SDD, OZHZ, GBD) op het gebied van

dienstverlening. Positionering van Dordrecht/de Drechtsteden als vestigingsstad/-regio voor bedrijven door deelname aan diverse Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s):


ROM-D (samenwerking binnen de Drechtsteden), ROM DelTri (gericht op de ontwikkeling van een maritieme en logistieke topregio, gekoppeld aan de Mainport Rotterdam, de regio Rotterdam, Drechtsteden en West-Brabant in de Rijn/Maas Delta) en ROM Zuidvleugel (in oprichting, gericht op internationale positionering als topregio, samen met Den Haag, Delft, Leiden, Dordrecht en Rotterdam).

(Keten)partners Als front-office handelen de Stadswinkel en Dordt Onderneemt de klantcontacten af namens én in nauwe samenwerking met de gemeentelijke en regionale

vakafdelingen. De samenwerking is van belang voor de afhandeling van complexere klantvragen, maar zeker ook op tactisch en strategisch niveau om bijvoorbeeld de vermindering van de administratieve lasten en afname van regeldruk te kunnen realiseren. Hierin vervult de dienstverlening een signalerende en aanjagende rol. Medewerking van beleidsafdelingen is randvoorwaardelijk om daadwerkelijke veranderingen door te kunnen voeren.

Enkele belangrijke samenwerkingspartners zijn ROM-D, Kamer van Koophandel, Omgevingsdienst ZHZ, Gemeentebelastingen Drechtsteden, Sociale Dienst Drechtsteden, IP&A, KING, Topkring Antwoord©, Havenbedrijf Rotterdam, Programma Beter & Concreter .

Essenhof onderhoudt intensieve contacten met uitvaartondernemers in de regio en werkt onder meer samen met crematorium Zuylen in Breda bij (mogelijke) storingen in de bedrijfsvoering. De samenwerking met de gemeentelijke begraafplaatsen in de Drechtsteden is onder meer belegd in een kennisplatform. Daarnaast is ook de intentie uitgesproken om op het gebied van uitvoering (grafadministratie) en beleid de samenwerkingsmogelijkheden verder te onderzoeken.

Afspraken met medeoverheden Bestuursakkoord 2011–2015: het Rijk en medeoverheden verminderen gezamenlijk de administratieve lasten voor burgers en bedrijven met minimaal 5% per jaar vanaf

2012. De vermindering van regeldruk gaat samen met een verbetering van de dienstverlening, waarbij het gebruik van de e-overheid randvoorwaardelijk is. Doorbraakakkoord Systeemsprong Publieke sector (2013 – 2017): partijen werken samen toe naar “Digitaal tenzij” dienstverlening. Dat wil zeggen: bedrijven en burgers

kunnen uiterlijk in 2017 zaken die ze met de overheid doen, zoals het aanvragen van een vergunning, digitaal afhandelen. Partijen zullen zich samen inspannen om het daartoe noodzakelijke te realiseren.

Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Economie en Cultuur; Bestuur en Samenwerking.

Wat willen we bereiken? Centrale ambitie: Burgers en ondernemers ervaren de dienstverlening van Gemeente Dordrecht als toegankelijk en professioneel.

Doelstelling 1: Voor de dienstverlening aan burgers lopen we in de pas met de 100.000+ gemeenten.

Doelstelling 2: Verbetering dienstverlening aan ondernemers.

Doelstelling 3: Burgers en ondernemers kiezen voor het meest passende en kostenefficiënte kanaal.

Doelstelling 4: Klantvragen worden volgens een vraaggerichte, transparante en efficiënte lijn afgehandeld.

Doelstelling 5: De Essenhof wordt door iedere bezoeker ervaren als een rustgevende groene omgeving, waarin men zich welkom voelt om te herinneren en te gedenken.

Kengetal Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling tov

0-waarde Streefwaarde 2014

1) Oordeel burgers over kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening

1) Benchmark Publiekszaken

7,5 (2010)

7,8 (2011) 7,3 (2013)

(-) 7,8 (gemiddelde 2006-2009)


2) Oordeel ondernemers over kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening

2) Benchmark Ondernemersklimaat

6,6 (2010)

Nog niet beschikbaar

Nog niet bekend 6,8


1) Waardering van bezoekers van de publieksbalie over de kwaliteit van dienstverlening uitgedrukt in een rapportcijfer van 1 tot 10

2015 Deelname aan benchmark eens per 2 jaar. In 2013 heeft de meest recente meting plaatsgevonden. Hierin scoorden we gemiddeld - over alle kanalen heen - een 7,3.

2) Rapportcijfer van ondernemers voor de gemeentelijke dienstverlening

2013 Deze meting zou (volgens het MJP 2010 – 2014) in 2012 plaatsvinden. De meting is doorgeschoven naar eind 2013/begin 2014 om aan te kunnen sluiten bij de nieuwe ondernemerspeiling die door KING, het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten, wordt ontwikkeld in samenwerking met onder andere EZ en G32. Deze nieuwe peiling vervangt eerdere monitors en benchmarks (waaronder Bewijs van Goede Dienst, Benchmark Ondernemersklimaat).


Doelstelling 1: Voor de dienstverlening aan burgers lopen we in de pas met de 100.000+ gemeenten. Doorontwikkeling intern callcenter

Op 1 januari 2013 opende Callcenter 14078 de lijnen. In het eerste jaar lag de focus op teamvorming, het realiseren van de servicenormen en het direct kunnen beantwoorden van de meest gestelde klantvragen. De doorontwikkeling in 2014 is gericht op: verdieping van de kennis van de medewerkers, zodat ook complexere vragen in 1x door het callcenter kunnen worden beantwoord

(zonder doorverbinden). Van alle vragen willen we eind 2014 minimaal 60% in één keer kunnen beantwoorden. het verbeteren van de realisatie van de terugbelbeloftes: van 48% in 2013 naar minimaal 70% van de terugbelnotities binnen 1

werkdag afgehandeld eind 2014.

Focus op de menselijke factor De afgelopen jaren is er veel effort gestoken in standaardisering met als resultaat: snelheid en gemak bij veel voorkomende vragen. Om ook bij complexere of afwijkende vragen en situaties de klant goed van dienst te kunnen zijn, investeren we nu in “special care”: maatwerk en persoonlijke aandacht. Op basis van de Benchmark Publieksdiensten 2013 gaan we daarom met de volgende principes van klantgerichtheid aan de slag: Bevorderen van de dialoog: enerzijds beter doorvragen tijdens het eerste klantcontact, zodat klanten oplossingen of ideeën

krijgen aangedragen, waaraan de klant zelf nog niet had gedacht. Anderzijds klanten tijdig en juist op de hoogte houden van het verloop van de dienstverlening (nazorg bieden na een eerste klantcontact).

Het geheel zien: medewerkers zich er meer bewust van maken dat zij de hele gemeente vertegenwoordigen (en niet alleen zichzelf) en klanten ook vanuit dat perspectief te woord staan en verder helpen.

Klachtvoorkoming: ontevreden klanten actief

benaderen, voordat ze een klacht indienen;

signalen gebruiken om continu te verbeteren.

Verbeteren en verankeren van het in 2013 ingerichte proces om signalen snel op te kunnen pikken en trends te signaleren, waarmee we onze producten en diensten kunnen verbeteren. Hoe doen we dat? Via webcare. Medewerkers trainen in mediationvaardigheden. Vaker en actiever ophalen van signalen (bijvoorbeeld door klantmetingen).


Begrijpelijke taal de standaard voor alle schriftelijke communicatie vanuit de gemeente.

Klare taal Dichtbij de stad betekent ook: communiceren met de inwoners, instellingen en ondernemers op een toegankelijke en begrijpelijke manier. We gebruiken dus geen vaktermen, geen lange zinnen, geen moeilijke woorden. In 2013 zijn de standaardbrieven van de Stadswinkel herschreven in klare taal (heldere taal). In 2014 willen we de inzet van klare taal verbreden: herschrijven van de meest geraadpleegde informatie op de website. herschrijven van alle andere schriftelijke communicatie gericht op de stad, waaronder de brieven bij het afhandeling van een klacht. Laaggeletterden Gemeente Dordrecht heeft zich in 2013 aangesloten bij het regionaal bondgenootschap laaggeletterdheid en zich hiermee verbonden aan het opstellen van een aanvalsplan laaggeletterdheid. Om de dienstverlening aan laaggeletterden te verbeteren, zetten wij ons in voor de (h)erkenning en de doorverwijzing van laaggeletterde burgers. En dat doen we met ondersteuning vanuit de bij het bondgenootschap aangesloten partijen, die gezamenlijk instrumenten voor een goede doorverwijzing zullen ontwikkelen.

Doelstelling 2: Verbetering dienstverlening aan ondernemers. Doelgroepgerichte benadering van ondernemers via www.dordrecht.nl en social media.

Gevestigde ondernemers, startende zelfstandigen, grote bedrijven, ZZP-ers. Ondernemerschap kent vele vormen. Door bezuinigingen op het promotiebudget van Dordt Onderneemt, moeten er keuzes gemaakt worden. Besloten is om met name te investeren in contacten met bestaande ondernemers. We kiezen hierbij zoveel mogelijk voor digitale middelen, zodat we tegen relatief lage kosten goed kunt differentiëren. Bovendien sluiten we hiermee aan op de trend dat ondernemers steeds meer digitaal hun zaken regelen en geven we als gemeente Dordrecht het voorbeeld in kiezen voor duurzaamheid.

Onderzoek onder ondernemers naar de beleving van de dienstverlening van gemeente Dordrecht.

Circa twee maal per jaar organiseren we een zogenaamde “laboratoriumsessie”. Met een groep van 10-15 ondernemers gaan we in gesprek over onze informatievoorziening en dienstverlening om te toetsen of we de juiste keuzes hebben gemaakt. En om signalen op te halen waar het beter kan en beter moet.

Acquisitie en ketensturing Verbeteren en verankeren van het gebruik van het geautomatiseerd relatiebeheersysteem (CRM) dat naar verwachting eind 2013 in gebruik genomen wordt. Het CRM dient ter ondersteuning van de contacten met ondernemers. Door klantcontacten en afspraken centraal vast te leggen, wordt het mogelijk de ondernemers op maat en efficiënter te bedienen. Verdere uitwerking van het project “Vorming van een gemeenschappelijke unit voor economische promotie en acquisitie in de hele regio” (opdracht 5 van het Ontwikkelprogramma organisatie-netwerk Drechtsteden); naar verwachting wordt eind 2013 besloten over de implementatie van de Business Case die is opgesteld en waarin de vorming (en financiering) van een regionale acquisitie-eenheid, ter versterking van de promotie- & acquisitiefunctie van de regio Drechtsteden nader is uitgewerkt.

De basis leggen voor ‘eenmalige registratie – meervoudig gebruik’

Stimuleren van horecaondernemers om hun (vergunning)aanvragen in te dienen via het 'Elektronisch Ondernemers Dossier', door bekendheid aan deze mogelijk te geven en korting te geven op de leges voor digitaal ingediende, complete vergunningsaanvragen (conform de aanbevelingen uit Ranking the Rules van de Kamer van Koophandel Rotterdam en dergelijke). Bekend maken en stimuleren van het gebruik van E-herkenning voor bedrijven: dit is een digitale handtekening voor bedrijven, waardoor identificatie via het web mogelijk wordt. De invoering van E-herkenning is van groot belang voor de doorontwikkeling van e-dienstverlening voor bedrijven. De ICT-mogelijkheden hiervoor worden begin 2014 opgeleverd. Gebruik van E-herkenning is per 1-1-2015 wettelijk verplicht.


http://www.dordrecht.nl/

Doelstelling 3: Burgers en ondernemers kiezen voor het meest passende en kostenefficiënte kanaal. Burgers en ondernemers nadrukkelijk stimuleren tot het gebruik van de website

Via de andere kanalen verwijzen we steeds nadrukkelijker naar de mogelijkheden om informatie, aanvragen en betalingen helemaal via de website te regelen: Callcenter 14078: medewerkers van het Callcenter worden getraind in het begeleiden van klanten, die vanuit huis hun zaken via

het web aan het regelen zijn en hierover vragen hebben(op www.dordrecht.nl, maar ook in de eerste stappen op websites van mede-overheden zoals het Omgevingsloket Online).

Aanbieden van actieve ondersteuning bij het gebruik van de website, om webbezoekers ook echt op het web te houden (bijvoorbeeld pro-active chat, instructie-video’s).

Gastvrouw in de centrale hal laat actief aan bezoekers zien, wat en hoe zij zaken zelf vanuit huis kunnen regelen.

We maken zaken regelen via de website aantrekkelijker, door kortere levertijden en lagere kosten te realiseren voor (een in aanvang klein aantal) veel gevraagde, relatief eenvoudige producten/diensten.

E-dienstverlening makkelijker maken

We maken www.dordrecht.nl specifieker (keuzes maken op basis van de informatiebehoefte van de bezoeker) en actiegerichter, zodat de gezochte producten en diensten sneller vindbaar en makkelijker aan te vragen zijn. Dit doen we vanuit de geachte dat websites met name gebruikt worden om iets te doen/regelen en niet om iets te lezen. Algemene informatie behoudt een plek op de gemeentelijke website, maar korter en bondiger. Voor nieuws en promotie worden steeds vaker (ook) social media ingezet. We willen in 2014 het aanvragen en betalen van diensten/producten vereenvoudigen, door de introductie van slimme, vooringevulde online aanvraagformulieren (eenmalige registratie, meervoudig gebruik) en het vereenvoudigen van de betaalmogelijkheden.

Inrichten van de dienstverlening vanuit het principe: zakelijk (web) als het kan, persoonlijk (telefoon of balie) als het écht nodig is

Dordrecht zet internet centraal waar het gaat om dienstverlening aan inwoners, ondernemers en instellingen. Maar we erkennen ook, dat voor sommige diensten en doelgroepen internet niet de beste keuze is. Door geldende wetgeving, het ontbreken van vaardigheden, maar ook bij complexe of gevoelige onderwerpen. In 2014 willen we meer inzicht krijgen in het “voorkeurskanaal” per dienst of product en inspelen op behoeften van specifieke doelgroepen. Dit doen we onder andere door de inzet van: klantenpanels; polls op de website; discussiegroepen via social media.

Doelstelling 4: Klantvragen worden volgens een vraaggerichte, transparante en efficiënte lijn afgehandeld. Het realiseren van de benodigde voorzieningen om gegevens uit de basisregistraties beter te benutten én actueel en compleet te houden.

Voor een betere dienstverlening aan inwoners en ondernemers en het verminderen van hun administratieve lasten, is een goede uitwisseling van informatie nodig tussen overheden. In lijn met de richtlijnen van het Rijk willen we uiterlijk 1 januari 2015 beschikken over drie nieuwe voorzieningen die ons daarbij helpen: Digikoppeling, Digimelding en Digilevering. Met Digikoppeling kunnen overheidsorganisaties gemakkelijk, eenduidig, veilig en betrouwbaar onderling informatie uitwisselen. Met Digimelding en Digilevering zorgen we ervoor dat veranderingen en/of fouten in geregistreerde gegevens snel aan alle betrokken worden doorgegeven. In de loop van 2014 realiseren we ook de aansluiting op de Berichtenbox van MijnOverheid. MijnOverheid is de persoonlijke internetpagina voor overheidszaken voor de burger. Op MijnOverheid kan de burger berichten van de overheid en eind 2014 dus ook




van gemeente Dordrecht, ontvangen in de Berichtenbox. Deze ontwikkeling sluit aan op de ambitie om burgers en bedrijven per 2017 zoveel mogelijk zaken zelf, volledig digitaal, en dus ook duurzamer en efficiënter, te kunnen regelen via internet.

Realiseren van de bezuinigingsvoorstellen op het gebied van dienstverlening, die de stad via “Bezuinigingskeuzes.nl” in 2013 geadviseerd heeft.

Verlagen van de kosten van de dienstverlening van gemeente Dordrecht door: in te zetten op selfservice (maximaal digitaal): digitaal loket verder inrichten en bij het grote publiek sturen op zoveel mogelijk

online zaken doen met de gemeente (zie ook doelstelling 3); het beperken van de inzet van servicemedewerkers en aanpassing van de openingstijden, met wellicht langere wachttijden tot

gevolg; afschaffen van contante betalingen aan de balies in de Stadswinkel.

Implementeren van de Business Case Drechtstedelijk KCC: schaalvergroting en herontwerp van processen

Afhankelijk van de besluitvorming door de zes colleges van de Drechtsteden-gemeenten, starten we in 2014 met de vorming van een Drechtstedelijk Klantcontactcentrum. Hiermee kiezen de Drechtsteden voor een duurzame samenwerking, waarmee zij de dienstverlening nu en in de toekomst op een kwalitatief goede en efficiënte manier willen vormgeven voor alle inwoners uit de Drechtsteden. Door deze samenwerking kunnen de gemeenten meer bereiken voor de inwoners en de gemeentebesturen dan wanneer ze apart werken. Dat geldt voor het strategisch ontwikkelingsvermogen, de kwaliteit van de dienstverlening en voor de efficiency die met samenwerking gerealiseerd kan worden.

Doelstelling 5: De Essenhof wordt door iedere bezoeker ervaren als een rustgevende groene omgeving, waarin men zich welkom voelt om te herinneren en te gedenken. Exploitatie Essenhof De Essenhof is een toonaangevende regionale voorziening voor begraven en cremeren en wil dit ook blijven. Er worden enkele

voorstellen uitgewerkt om in de toekomst een kostendekkender exploitatie te realiseren.

Behoud monumentaal erfgoed Essenhof zet zich blijvend in voor het behoud van het monumentale erfgoed in een groene omgeving, waar iedere bezoeker zich welkom voelt om te herinneren en gedenken.


Dienstverlening


Plechtigheden (Essenhof) 3.078 2.746 332 3.074 2.787 287 3.048 2.771 277 3.046 2.771 275

Basisregistratie vastgoed 1.246 468 778 1.246 468 778 1.246 468 778 1.246 468 778

Publieke dienstverlening 5.087 2.295 2.792 5.230 2.355 2.875 5.174 2.417 2.757 5.138 2.480 2.658Geraamd totaal saldo van baten en lasten 9.411 5.509 3.902 9.550 5.610 3.940 9.468 5.656 3.812 9.430 5.719 3.711



De inkomsten op het programma betreffen de inkomsten van de begraafplaats Essenhof (vooral crematieopbrengsten en grafrechten), inkomsten vanuit de stadswinkel (paspoorten, rijbewijzen e.d.) en inkomsten voor de dienstverlening van het Sociaal Geografisch Bureau.

De personele budgetten betreft de formatie van de Stadswinkel en de Essenhof.

De kapitaallasten betreffen de kosten van rente en afschrijving voor gebouwen en installaties van de Essenhof.

De materiële budgetten hebben betrekking op de exploitatie van de Essenhof en de Stadswinkel en een werkbudget voor het Sociaal Geografisch Bureau.

De bijdrage aan GR'en betreft de bijdrage aan het SCD voor het pluspakket.




Programma Dienstverlening: € 9,4 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten


Wat mag het kosten?


Programma 14: Bestuur en Samenwerking Inleiding De rol van de overheid verandert. We zien in toenemende mate dat we als gemeente één van de spelers zijn in een keten van samenwerkingspartners in de stad. Vanuit de samenleving zien we daarnaast een toenemende vraag naar maatwerk en flexibiliteit, in plaats van generieke oplossingen. Dit vraagt om wendbaarheid en inspringen op de kansen die voorbij komen. De open bestuursstijl die wij nastreven past hierbij. We zijn aanspreekbaar en zichtbaar in de stad. We willen weten wat er speelt bij inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. We stemmen onze projecten af op ontwikkelingen in de stad en ondersteunen inwoners waar nodig bij eigen initiatieven. Inwoners en maatschappelijke partners denken, praten, doen en beslissen soms ook mee. Omdat we geloven in de kracht van de samenleving, spreken we inwoners en belangengroepen ook aan op hun eigen verantwoordelijkheid, op zelfredzaamheid en ‘samenredzaamheid’. Uit recent onderzoek van het OCD (Monitor communicatie en Bestuur, voorjaar 2013) blijkt dat het vertrouwen van inwoners in de gemeente ongeveer gelijk blijft: 70% van de inwoners geeft aan redelijk tot volledig vertrouwen te hebben in de gemeente. De complexiteit van onze omgeving neemt toe. In het sociaal domein decentraliseert het Rijk taken, bevoegdheden en geld naar de gemeenten. Binnen het ruimtelijk-economisch domein is het bovenlokale en bovenregionale schaalniveau in beweging (onder andere Metropoolregio Rotterdam-Den Haag en DelTri Platform gericht op bovenregionale maritieme en logistieke ontwikkeling) Ook de Drechtsteden staan niet stil. De samenwerking in het politiek-bestuurlijk domein en op ambtelijk niveau blijft in ontwikkeling. Dit past bij de complexiteit en diversiteit van de vraagstukken waarmee gemeenten in de Drechtsteden te maken hebben. De vraagstukken spelen zich af op verschillende schaalniveaus en wisselende netwerken van overheden en partners zijn betrokken. Op deze programmakaart lichten we toe welke stappen we in 2014 zetten om het bestuurlijke netwerk in de Drechtsteden te versterken, de samenwerking op de inhoudelijke agenda te verbeteren en de kwaliteit van de ambtelijke samenwerking te waarborgen. Een bijzondere vorm van samenwerking binnen de Drechtsteden is de organisatie van het VNG-congres in 2014. Het is de eerste keer dat niet een stad, maar een regio verantwoordelijk is voor de organisatie. Op internationale schaal opereert Dordrecht in diverse samenwerkingsverbanden. Naar aanleiding van de uitkomst van de digitale enquête bezuinigingskeuzes.nl hebben we besloten onze inzet op dit punt te gaan beperken. Voor eventuele verdergaande stappen verwijzen we naar de al geplande evaluatie van de internationale betrekkingen. Programma activiteiten Bestuurlijke vernieuwing, waaronder identificeren en begeleiden kansrijke dossiers voor dialoog & participatie; verankering open bestuursstijl in de organisatie (Dordtse

Aanpak); doorontwikkeling instrumenten passend bij de open bestuursstijl (ondersteunen bewonersinitiatief, inzet social media); voorlichting & communicatie. Bestuurlijke samenwerking, waaronder samenwerking in de Drechtsteden; relatie met mede-overheden; lobby-activiteiten en internationale betrekkingen. Context en achtergrond

Het vergroten van het vertrouwen tussen stadsbestuur en inwoners is wat wij nastreven met onze open bestuursstijl. Daarbij past het versterken van de mogelijkheden voor burgerparticipatie, dialoog en cocreatie. De open bestuursstijl raakt al het handelen van de gemeente (raad, college en ambtelijke organisatie) en werkt door in alle begrotingsprogramma’s. Zo veel en zo vroeg mogelijk worden (beleids)processen en projecten in samenspraak met de stad ontwikkeld. Het college werkt ‘van buiten naar binnen’ en is zichtbaar en aanspreekbaar in de stad. Het stadsbestuur geeft ruimte aan initiatiefkracht uit de samenleving en spreekt burgers en maatschappelijke partners aan op hun (mede)verantwoordelijkheid. In het programma Bestuur en Samenwerking rapporteren we hierover op

‘totaalniveau’ en op het niveau van concrete activiteiten.


Het principe van verlengd lokaal bestuur is de gedeelde basis van de bestuurlijke samenwerking in de Drechtsteden. Bestuurlijke en ambtelijke samenwerking in de regio gaat uit van de gedachte ‘sterke stad door een sterke regio en andersom’. De grenzen van wat mogelijk en nodig is om efficiënter samen te werken zijn nog niet bereikt. Via samenwerking zetten we in op een efficiëntere en effectievere uitvoeringsorganisatie. We zien dat een effectief en doelmatig bestuur vereist is om de ambities, opgaven en taken waarvoor gemeenten en regio staan te kunnen realiseren. Daarbij streven we ook naar een efficiënt en democratisch gelegitimeerd besluitvormingsproces in de regio.

Wettelijke taken Niet van toepassing, met uitzondering van wettelijke verplichte inspraak op voorgenomen bvan college of raad en de actieve en passieve informatievoorziening in het kader van de Wob.

ade

esluiten

rstellende nota’s

st

eleen burgers en bedrijven gaat het niet alleen om ‘participatie bij

g’ (de

r

en, en worden steeds sterker beïnvloed door Europese kaders. Het is van belang om te investeren in de kennis van Europees

de

enverband en in ZHZ/Ketenpartners/Afspraken met medeoverheden nd Zuid of anderszins, zijn niet los te zien van de programma

ogramma’s g zijn onderwerpen die verweven zijn in alle andere begrotingsprogramma’s. Een directe relatie is er tussen

.

KBestuurlijke vernieuwing: Raadsinformatiebrief Open Bestuursstijl (2011); Raadsinformatiebrief Bewoners aan Zet (naar aanleiding van motie Sterke Wijken: buurt aan

zet) (2011); Raadsinformatiebrief Evaluatie Bewoners aan Zet (2013); eB uurlijke samenwerking:

Regionaal Meerjarenprogramma Drechtsteden (2010 – 2014) en Tussenbalans Drechtsteden (2012);

Toekomstperspectief Drechtsteden (2011);

vR ante ontwikkelingen In de relatie tussen overheid overheidsinitiatief’, maar juist ook om ‘overheidsparticipatie bij initiatief vanuit de samenlevintrend: van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie). Samenwerking, regievoering, netwerksturing, zelfsturing, interactie en participatie behoort daarom in het DNA van ons bestuuen van onze ambtenaren. We investeren in het delen en verbreden van kennis in de organisatie. Dat is een continu proces, waarin we diverse instrumenten inzetten: workshops,

intervisiebijeenkomsten, training en opleiding. Ook hebben we in elke sector een participatie ambassadeur benoemd. Deze ambassadeurs hebben de functie en rol om gevraagd en ongevraagd andere collega’s binnen de sectoren te ondersteunen en te begeleiden bij bewonersparticipatie.

ordtse en regionale ambities zijn verwevDbeleid en Europese besluitvorming. We zien dat het effectief opereren op verschillende schaalniveaus hogere eisen stelt aan het gezamenlijk handelen (Dordrecht en Drechtsteden). Het verhoogt de noodzaak tot samenwerking, zowel horizontaal tussen de Drechtstedengemeenten en met maatschappelijke partners als verticaal met andere overheidslagen. Aanpak in DrechtstedAfspraken en samenwerking met medeoverheden, zowel in Drechtstedenverband, als regio Zuid-Hollaactiviteiten bestuurlijke samenwerking.

Verbinding met andere begrotingsprBestuurlijke vernieuwing en bestuurlijke samenwerkinactiviteiten in het kader van bestuurlijke vernieuwing/participatie door bewoners binnen diverse projecten vanuit het programma Leefbaarheid en Stedelijk Beheer


Wat willen we bereiken?

en tussen stadsbestuur en inwoners, door: het versterken van mogelijkheden voor burgerparticipatie & dialoog (samenspraak

Doelstelling 1: Vergroten van het vertrouw

, inspraak enzovoort); sen;

sterkere inzet op actief burgerschap en medeverantwoordelijkheid; vergroten van de tevredenheid bij inwoners bij deelname aan participatieve proces

inzet op open en transparante communicatie en informatie.

Do lstelling 2: Continueren en vergroten van de invloed op besluint nsiveren van bestuurlijke en ambtelijke (regionale en bovenr

e ngsprocessen van andere overheden (provincie, Rijk, EU), door voortzetten en waar mogelijk e egionale) allianties, om daarmee tot efficiënte en effectieve beleidsafstemming en uitvoering te komen.

itvormi

Kengetallen Bron 0-waarde Actuele waarde Ontwikkeling

tov 0-waarde Streefwaarde Ontwikkeling tov

streefwaarde

1.1) Vertrouwen inwoners in de gemeente

municatie en Bestuur (OCD) Monitor Com 69% (2009) 70% (2013) (=) 76% -

1.2) Oordeel inwoners over stadsbestuur

Monitor Communicatie en Bestuur (OCD)

6,4 (2009) 6,5 (2013) (0) 6,7 -

1.3) Oordeel inwoners over betrokkenheid bij de totstandkoming zoek Dordrecht (we streven naar een

het van gemeentelijke plannen

Waarstaatjegemeente.nl/ Omnibusonder(OCD)

5,6 (2011) 5,6 (2013) (0) > 6,1

waarde boven landelijk gemiddelde;

in 2011 een 6,1).

-

Definitie Volgende

meting Opmerking

1.1) % van de inwoners dat redelijk tot volledig vertrouwen heeft in de gemeente

-

1.2) Rapportcijfer van inwoners over het stadsbestuur

-

1.3) Rapportcijfer van inwoners over hun betrokkenheid bij de

Voor de indicator 'Oordeel inwoners over betrokkenheid bij de totstandkoming van gemeentelijke plannen' bestaat geen officieel landelijk gemiddelde. Wél beschikbaar is een gemiddelde van de gemeenten die de

totstandkoming van gemeentelijke plannen

-

burgerpeiling van waarstaatjegemeente.nl hebben laten uitvoeren; het gemiddelde van de gemeenten die deelnemen aan waarstaatjegemeente.nl is een 6,1 (2011).



Doelstelling 1: vergroten van het vertrouwen tussen stadsbestuur en inwoners

Betrekken van de stad bij belangrijke dossiers via een proces van dialoog en participatie

Een passende vorm van participatie per proces (maatwerk) is ons uitgangspunt voor het betrekken van de stad. We werken verder met de aanbevelingen uit de evaluatie Bewoners aan Zet (2013): meest geschikte projecten zijn projecten in directe leefomgeving van bewoners; focus op directe betrokkenheid van bewoners en; bewoners moeten een duidelijk belang hebben om deel te nemen. Ook in 2014 is Bewoners aan Zet voor ons dé methodiek voor bewonersparticipatie, gericht op cocreatie, samenspraak en meebeslissen. Op de programmakaart Leefbaarheid en Stedelijk Beheer worden de afzonderlijke onderdelen van Bewoners aan Zet verder toegelicht. Het betrekken van de stad door dialoog en participatie is voor de organisatie inmiddels onderdeel van het reguliere werk. Om dat mogelijk te maken investeren we in training en opleiding en het uitwisselen van kennis en ervaringen. De participatie ambassadeurs adviseren in de organisatie over dit onderwerp.

Doorontwikkeling en frequentere inzet raadpleging/draagvlakmeting

Onderzoek van het OCD geeft aan dat bijna de helft van de Dordtenaren wil participeren. Daarbij zien we een voorkeur voor snelle en gemakkelijke vormen van participatie (meedoen aan een opinieonderzoek, online enquête, reageren op forum wijkenwebsite etc). We hebben veel ervaring opgedaan met het raadplegen van (een deel van de) inwoners over voorgenomen plannen, beleid of via de Begrotingswijzer. In 2014 zullen we onder andere het digitaal bewonerspanel inzetten om ook voor relatief ‘kleine’ vragen de mening van inwoners te peilen. Ook meningspeilingen op de wijkenwebsites worden daarvoor gebruikt.

RTV Dordrecht In het najaar van 2013 verhuist RTV Dordrecht definitief naar het Leerpark. In 2014 zullen hiervan de eerste vruchten worden geplukt. Door de fysieke samenwerking met het onderwijs en andere mediaorganisaties (RTV Rijnmond, Davincimedia, iDordt) zal de organisatie en de output een impuls krijgen. Hiernaast zal in 2014 de uitwerking van het businessplan dat is ingediend bij de aanvraag voor de uitzendmachtiging 2013-2017 verder gestalte krijgen, met als belangrijke speerpunten ook inhoudelijke innovatie, de acquisitie van opdrachten en het verhogen van de commerciële inkomsten.

Doelstelling 2: continueren en vergroten van de invloed op besluitvormingsprocessen van andere overheden (provincie, Rijk, EU), door voortzetten en waar mogelijk intensiveren van bestuurlijke en ambtelijke (regionale en bovenregionale) allianties, om daarmee tot efficiënte en effectieve beleidsafstemming en uitvoering te komen. Toekomstperspectief Drechtsteden De komende jaren wordt de visie op de samenwerking en toekomst van de Drechtsteden uitgewerkt. Vanuit deze

visie worden op diverse onderdelen (rMJP, programmering, toekomst netwerkbestuur) voorstellen gedaan, gericht op het doorontwikkelen van de samenwerking in de Drechtsteden, ook in interactie met onze partners in de samenleving. De uitgewerkte voorstellen zullen onderdeel worden van de overdracht aan de nieuwe Drechtraad in 2014.


In 2013 zijn voorstellen aan de besturen van de Drechtstedengemeenten en de GRD voorgelegd om te komen tot intensievere en minder vrijblijvende ambtelijke samenwerking. De voorstellen zijn gericht op het onderling poolen en hosten van ambtelijke capaciteit (Drechtstedelijk KlantContactcentrum, gemeenschappelijk projectmanagement, gemeenschappelijke economische promotie en acquisitie), het versterken van de eenduidige sturing (netwerk MT's Sociaal, Fysiek en Economie) en het uniformeren van de processen en systemen in de bedrijfsvoering. Met het realiseren van deze voorstellen zetten we in 2014 een goede en noodzakelijke vervolgstap in de ontwikkeling van de kwaliteiten van onze stad, de kwaliteit van de dienstverlening aan onze burgers en bedrijven en het versterken van onze bestuurskracht. Tegelijkertijd dragen de voorstellen bij aan een verhoging van de efficiency. Om dit te realiseren hebben we een sterke organisatie nodig.

Public Affairs Management en lobby activiteiten Public Affairs Management kan men omschrijven als een strategische benadering van specifieke doelgroepen zoals overheden, consumentenorganisaties en andere opinieleiders. Het omvat het strategische proces van inspelen op olitieke besluitvorming, op veranderingen in de maatschappij en in de publieke opinie. p

2 an de drie bouwstenen binnen Public Affairs Management: In 014 werken we verder a

1. Pro actief beïnvloeden. ent. 2. Regulier relatiemanagem

. Prioritaire lobbydossiers. 3 Voor de prioritaire lobbydossiers zien we in het sociaal domein grote ontwikkelingen omtrent de drie decentralisatieopgaven. In 2014 continueren we onze inzet op deze dossiers via de bestaande gremia als VNG en G32, zowel vanuit Dordrecht als vanuit de Drechtsteden. Voor de komende jaren is het van belang de decentralisatieopgaven goed te implementeren bij de lokale- en regionale organisaties. Daarnaast richten onze lobby)activiteiten zich binnen deze dossiers op beïnvloeding van toekomstig beleid. (

Binnen het ruimtelijk-eonomisch domein hebben we prioriteiten en speerpunten benoemd die we samen met anderen tot een goed resultaat moeten brengen. De meest essentiële dossiers waar we steun en partners bij nodig hebben zijn:

spoor. Externe veiligheid Maritieme sector.

ie. Water en Deltatechnolog Externe bereikbaarheid. Stimulans vrijetijdseconomie.


De kapitaallasten betreffen met name de kosten van rente en afschrijving van de vergaderkamers in de Oostvleugel van het Stadskantoor.



Mediazaken 448 0 448 412 0 412 410 0 410 407 0 407

Griffie 2.753 0 2.753 2.654 0 2.654 2.645 0 2.645 2.654 0 2.654

Rekenkamer 448 8 440 439 0 439 433 0 433 432 0 432

Bestuur 11.044 28 11.016 10.442 28 10.414 10.452 28 10.424 10.109 28 10.081

Bestuurlijke samenwerking 1.697 0 1.697 1.022 0 1.022 161 0 161 161 0 161

Internationale betrekkingen 142 0 142 117 0 117 117 0 117 117 0 117Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.625 36 16.589 15.179 28 15.151 14.311 28 14.283 13.973 28 13.945



De materiële budgetten op dit programma zijn zeer divers en omvatten o.a. budgetten voor de fractievergoedingen, presentiegelden, het Raadsinformatiesysteem, onderzoeksbudget voor de Rekenkamer, het gemeentenieuws, contributies, collegevervoer, organisatie-ontwikkeling, college onderzoeksprogramma en de flexpool.


De personele budgetten betreft de formatie van het

Stadsbestuurscentrum, de griffie, het college, de directieraad en de rekenkamer.

De bijdrage aan GR'en betreffen met name de algemene inwonerbijdragen aan de GRD en aan DG&J.

De subsidies betreffen de structurele subsidie aan RTV Dordrecht en de subsidies aan de 5 partnersteden van Dordrecht.

De inkomsten op dit programma betreffen detacheringen van medewerkers van het Stadsbestuurscentrum.


Programma Bestuur en Samenwerking: € 16,6 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Bedrag Subsidies


Programma 15: Algemene Dekkingsmiddelen Inleiding

Ondanks de voortdurende rijksbezuinigingen, die in steeds sneller tempo op gemeenten afkomen, lukt het de gemeente vast te houden aan de gestelde prioriteiten uit het Politiek Akkoord. Ook in 2014 blijven we binnen de financiële kaders van een structureel sluitend meerjarenperspectief en een weerstandsvermogen dat van voldoende omvang is om risico’s op te kunnen vangen. Ook de woonlasten zijn, met alleen een stijging die gelijke tred houdt met de inflatie, onverminderd laag te noemen. Natuurlijk betekent dit niet dat de financieel-economisch vooruitzichten gunstig zijn. De financiële positie van de gemeente staat blijvend onder druk door verwachte aanvullende rijksbezuinigingen en de decentralisaties die met grote kortingen op gemeenten afkomen. Ook zijn de risico’s bij het grondbedrijf nog steeds omvangrijk en zijn ook onze verbonden partijen niet gevrijwaard van financiële risico’s. Om onze ambities te kunnen realiseren in deze (financieel) moeilijke tijden is het belangrijk om een zorgvuldige en verantwoorde financiële strategie toe te passen waarbij rekening gehouden moet worden met een incidentele en een structurele component. In deze begroting presenteren wij onze aanpak om te komen tot een sluitend meerjarenperspectief en voldoende weerstandsvermogen. Belangrijke peilers hierbij zijn: het inzetten van voorstellen uit bezuinigingspakketten B en C; het scherp begroten van aanvullende dividend inkomsten en rentebaten; het benutten van de financiële ruimte binnen de rioolexploitatie; het verbreden van de beschikbare weerstandscapaciteit met de meerjarig begrote erfpachtinkomsten; het opvangen van de rijksbezuinigingen in 2014 door het creëren van begrotingsruimte in 2014 gecombineerd met het opnemen in het risicoprofiel. Met de financiële strategie kunnen we vasthouden aan de investeringen in de stad op prioritaire gebieden als Veiligheid & Leefbaarheid, Arbeidsmarktbeleid, Duurzaamheid en Levendige Binnenstad. Uiteraard sluiten we de ogen niet voor de actuele financiële ontwikkelingen en de mogelijke gevolgen daarvan voor Dordrecht. Alertheid hierop blijft dus geboden om daar adequaat op te kunnen blijven reageren wanneer nodig. Programma activiteiten: (Beleids)Uitvoering Planning & Control-cyclus; (beleids)uitvoering lokale heffingen. Context en achtergrond Het programma Algemene Dekkingsmiddelen is ten opzichte van de overige programma’s enigszins afwijkend, omdat een groot deel van de gemeentelijke inkomsten via dit programma in de begroting worden verwerkt. De ontwikkelingen in dit programma hebben een grote weerslag op de beleidsdoelstellingen en de uit te voeren activiteiten in de andere programma’s. Op deze programmakaart lichten we alleen de relevante ontwikkelingen over de te volgen financiële strategie voor een financieel gezonde gemeente toe inclusief de ontwikkelingen van het weerstandsvermogen en de gemeentelijke belastingen. Wettelijke taken Opstellen P&C-cyclus en uitvoering lokale heffingen. Kaderstellende nota’s Politiek Akkoord 2010-2014; Meerjaren Beleidsprogramma 2010-2014; Kadernota 2014; Meerjarenbegroting 2013-2016; Decembercirculaire 2012; Financiële beheersverordening; Nota reserves en voorzieningen; Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen; Besluit Begroten en Verantwoorden; Gemeentewet; Wet Financiering Decentrale Overheden; Belastingsverordeningen.


Relevante ontwikkelingen Bestuursafspraken VNG en Rijk; Bezuinigingen Rijk en gevolgen voor het gemeentefonds; Keten- en systeemwijzigingen richting gemeenten; Herzieningen grondexploitaties (“Richting Kiezen”); Autonome ontwikkelingen. Aanpak in Drechtstedenverband en in ZHZ/Ketenpartners/Afspraken met medeoverheden Onze Gemeenschappelijke Regelingen zijn bij de Kadernota 2014 via bezuinigingspakket A nadrukkelijk betrokken bij onze bezuinigingsopgave. Besluitvorming omtrent deze bezuinigingsopgave heeft binnen de Gemeenschappelijke Regelingen plaatsgevonden. Met betrekking tot de realisatie van deze bezuinigingen zijn wij afhankelijk van dezelfde Gemeenschappelijke Regelingen. We zetten ons zowel ambtelijk als bestuurlijk in om de realisatie te volgen en, indien nodig, hierop bij te sturen. Verbinding met andere begrotingsprogramma’s Alle overige programma’s.

Wat willen we bereiken? Doelstelling 1: De meerjarenbegroting is structureel sluitend met een gezonde reservepositie en een adequaat weerstandsvermogen.

Doelstelling 2: Gemeentelijke belastingen zijn zo laag mogelijk in relatie tot het aanwezige voorzieningenniveau in de stad.


Doelstelling 1: De meerjarenbegroting is structureel sluitend met een gezonde reservepositie en een adequaat weerstandsvermogen. Structureel sluitende meerjarenbegroting Via het nemen van de benodigde (beleids)maatregelen wordt ingezet op een sluitende meerjarenbegroting om de

ontwikkelingen in Rijksbudgetten en economische ontwikkelingen op te vangen. Uitgangspunten hierbij zijn: vasthouden aan prioriteiten uit het Politiek Akkoord; integrale afweging bij kadernota of begroting; eerst verdienen, dan pas uitgeven; structurele uitgaven worden gedekt door structurele inkomsten; uitvoering van decentralisaties en beleidsmutaties vanuit het Rijk worden zoveel mogelijk 1 op 1 gekoppeld aan de

beschikbaar gestelde middelen; afdoende weerstandsvermogen; terughoudend beleid op lokale lasten.

Adequaat weerstandsvermogen in relatie tot de aanwezige risico’s

Door een actief jaarlijks risicobeleid wordt gestreefd naar het beheersen en minimaliseren van de risico’s met een daarbij behorend weerstandsvermogen met een norm van ten minste 1,0. Daarnaast zal het proces om het weerstandsvermogen te versterken verder worden vormgegeven. Dit zal gebeuren door o.a. het verder borgen van risicomanagement in de interne organisatie. Daar waar mogelijkheden zijn om de beschikbare weerstandscapaciteit te verhogen, worden deze zoekrichtingen allereerst onderzocht om daarna aan de raad te worden voorgelegd. Zie voor meer achtergrondinfo de paragraaf Risicomanagement en weerstandsvermogen.


Doelstelling 2: Gemeentelijke belastingen in verhouding tot het aanwezige voorzieningenniveau in de stad Aanpassing gemeentelijke belastingen autonoom

Vooralsnog is de stijging van de gemeentelijke belastingen in 2014 beperkt tot de ontwikkeling van de CPI-index en de kostendekkendheid van de tarieven, zoals bij de Kadernota 2014 vastgesteld. Ook gaan we uit van een jaarlijkse indexering van 2,5% voor de jaren 2015 – 2017 inzake OZB, bouwleges en overige lokale heffingen (bijvoorbeeld precario- en hondenbelasting).

Aanpassing gemeentelijke belastingen i.r.t. aanwezige (toekomstige) voorzieningen

Voor de ontwikkelingen in de gemeentelijke belastingen vanaf 2014 wordt gekeken naar nut en noodzaak in relatie tot de aanwezige (toekomstige) voorzieningen in de stad. Voor een verdere toelichting omtrent de gemeentelijke belastingen wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen en de voorliggende bezuinigingspakketten.




Algemene uitkering 0 150.468 -150.468 0 140.759 -140.759 0 140.098 -140.098 0 138.311 -138.311

Belastingheffing 1.894 21.996 -20.102 1.894 22.546 -20.652 1.894 23.110 -21.216 1.894 23.688 -21.794

Geldleningen 1.055 1.055 0 994 994 0 921 921 0 848 848 0

Beleggingen 790 14.651 -13.861 790 14.401 -13.611 790 14.401 -13.611 790 14.401 -13.611

Onvoorzien 1.000 0 1.000 1.000 0 1.000 1.000 0 1.000 1.000 0 1.000

Stelposten 1.234 0 1.234 -570 0 -570 -801 0 -801 -1.652 0 -1.652

Bedrijfvoering Stad 3.769 12.192 -8.423 3.983 11.790 -7.807 3.983 11.547 -7.564 3.983 10.711 -6.728

Resultaatsrekening 649 0 649 240 0 240 1.246 0 1.246 2.092 0 2.092

Budget Stadsontwikkeling -188 0 -188 381 0 381 307 0 307 269 0 269

Budget Vastgoed 1.350 1.564 -214 1.084 1.140 -56 823 796 27 675 121 554Geraamd totaal saldo van baten en lasten 11.553 210.933 -199.380 9.796 200.225 -190.429 10.163 199.273 -189.110 9.899 196.299 -186.400

Mutaties met de reserves 20.586 16.658 3.928 14.928 9.927 5.001 13.823 8.198 5.625 12.955 8.849 4.106Geraamd resultaat 32.139 227.591 -195.452 24.724 210.152 -185.428 23.986 207.471 -183.485 22.854 205.148 -182.294



De stelposten op dit programma betreffen de nog te verdelen besparingen vanuit de Brede Doorlichting fase 5 (product stelposten) de aflopende taakstelling op projecten van Stadsontwikkeling, de post onvoorzien en hetsaldo op product resultaatrekening.

De storting in de voorziening is de storting in de onderhoudsvoorziening van het Vastgoedbedrijf.

De bijdrage aan GR'en betreft de bijdrage aan de regionale belastingsdienst voor uitvoering van de wettelijke taken inzake gemeentelijke belastingen.

De kapitaallasten betreffen de afschrijvings- en rentekosten vangemeentelijke panden en de rentekosten van geldleningen en beleggingen.

De inkomsten op dit programma vormen een groot gedeelte van de totale gemeentelijke inkomsten. Dit bestaat vooral uit de algemene uitkering, inkomsten uit belastingen en beleggingen, verwachte renteresultaten vanuitde rente-omslagmethodiek en het positieve saldo van het Vastgoedbedrijf.

De materiële budgetten op dit programma betreft budget voor belastingen, verzekeringen, servicekosten, onderhoud en reparatie voor de gemeentelijke panden.

De personele budgetten betreft de formatie van het Vastgoedbedrijf.


Programma Algemene Dekkingsmiddelen: € 11,6 miljoen

Personele budgetten


Bijdragen aan GR'en

Kapitaallasten

Storting in de voorziening


3. Paragrafen In de paragrafen worden de beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot de beheersmatige aspecten. De paragrafen beogen – steeds vanuit een ander perspectief – een vergroting van het inzicht in de financiële positie en geven een dwarsdoorsnede van de begroting. Achtereenvolgens worden de volgende paragrafen behandeld: 3.1 Lokale heffingen 3.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen 3.3 Onderhoud kapitaalgoederen 3.4 Financiering 3.5 Organisatieontwikkeling en Bedrijfsvoering 3.6 Verbonden partijen 3.7 Grondbeleid

3.1 Lokale heffingen

3.1.1 Inleiding De lokale heffingen kunnen we onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. Gebonden wil zeggen dat de besteding gerelateerd is aan een direct aanwijsbare tegenprestatie van de gemeente. Dit zijn in de regel retributies (bijvoorbeeld leges, marktgeld) of bestemmingsheffingen (bijvoorbeeld afvalstoffenheffing, rioolheffing). Deze heffingen worden verantwoord op de betreffende programma’s en niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Ongebonden lokale heffingen zijn zuivere belastingen, waar geen directe tegenprestatie tegenover staat. Het gaat hierbij om de onroerende-zaakbelastingen (OZB), hondenbelasting en precariobelasting. Deze heffingen zijn niet verbonden aan een inhoudelijk programma en behoren tot de algemene dekkingsmiddelen.

3.1.2 Ontwikkelingen en Rijksbeleid OZB tarieven Om onevenredige stijging van de collectieve lastendruk te voorkomen heeft het Rijk een beperking ingesteld op de stijging van de OZB-tarieven: de macronorm. Deze norm houdt in dat de opbrengst van de OZB van alle gemeenten samen niet meer mag stijgen dan de reële trendmatige groei van het bruto binnenlands product plus de prijsontwikkeling. De macronorm ligt niet vast in wetgeving maar is een bestuurlijke afspraak tussen het Rijk en gemeenten. Bij overschrijding van de norm kan het Rijk bijsturen via de algemene uitkering in het Gemeentefonds door het volume te verlagen. Er is echter voor gekozen, in navolging van voorgaand jaar, de overschrijding op de macronorm 2013 te verrekenen met de macronorm 2014. De macronorm voor 2014 komt daarmee uit op 2,45%. De systematiek van de macronorm staat momenteel ter discussie. Het Rijk streeft er naar om in de septembercirculaire 2013 uitsluitsel te geven over de uitkomsten van de evaluatie macronorm als instrument om lokale lasten beheersbaar te houden.

3.1.3 Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten Onderstaande tabel geeft een overzicht, ingedeeld naar algemene dekkingsmiddelen en gebonden heffingen, van de geraamde opbrengst voor 2013 en 2014, evenals de verantwoorde opbrengsten over 2012. Wij merken op dat de verschillen tussen 2014 ten opzichte van 2013 geen indicatie geven van de stijging of daling van de tarieven, maar van de totale opbrengst. Factoren zoals ontwikkelingen in de WOZ-waarde en areaaluitbreiding spelen hierbij een belangrijke rol.



HeffingsoortRekening

2012Begroting na

wijz. 2013Begroting

2014Mutatie 2014

t.o.v. 2013

Algemene dekkingsmiddelen

(ongebonden heffingen)

Onroerende-zaakbelastingen 21.143 20.661 21.223 562

Hondenbelasting 571 589 608 19

Precariobelasting 99 160 166 6

Subtotaal 21.813 21.410 21.997 587

Gebonden heffingen

Afvalstoffenheffing 12.526 12.904 13.324 420

Rioolheffing/-recht 9.781 10.384 10.732 348

Lijkbezorgingsrechten 2.066 2.359 2.385 26

Leges omgevingsvergunning 1.744 1.983 2.550 567

Leges 2.430 2.374 2.294 -80

Parkeerbelastingen* 9.504 9.294 10.596 1.302

Marktgeld 239 279 288 9

Bedrijven InvesteringsZones 23 19 24 5

Havengelden 3.395 500 500 0Subtotaal 41.708 40.096 42.693 2.597

TOTAAL 63.521 61.506 64.690 3.1841. Verschil is lager dan genoemd in de Kadernota 2014 ivm incidentele OZB-inkomsten over 2011 en 2012 (zie Bestuursrapportage2. In de Jaarstukken 2012 is hier abusievelijk een onjuist bedrag opgenomen.3. Verschil is hoofdzakelijk het gevolg van wijzigingen via de Bestuursrapportage 2013. Er is per saldo sprake van ongeveer € 300. door meer parkeerminuten.4. Door samenwerking met Havenbedrijf Rotterdam.

Aandeel per heffingsoort 2014

Onroerende-zaakbelastingenHondenbelastingPrecariobelastingAfvalstoffenheffingRioolheffingLijkbezorgingsrechtenLeges omgevingsvergunningLegesParkeerbelastingenMarktgeldBedrijven InvesteringsZonesHavengelden

Deze categorie bestaat uit zowel de publiekrechtelijke parkeerbelastingen als de langs privaatrechtelijke weg geregelde parkeergelden.


In de begroting is circa 17% van de inkomsten van de gemeente Dordrecht afkomstig uit lokale heffingen. De lokale heffingen vormen daarom een belangrijke inkomstenbron voor de gemeente.

3.1.4 Woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van de woonlasten volgens de Atlas van de lokale lasten van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) voor meerpersoonshuishoudens in euro’s weergegeven over de laatste vier jaren. Bij de berekening van de woonlasten voor 2014 zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd, conform Kadernota 2014: Onroerende-zaakbelastingen + 3,25% Afvalstoffenheffing + 3,25% Rioolheffing + 4%

Bedragen x € 1

2010 2011 2012 2013 2014

OZB-eigenaar 185,39 188,94 194,10 194,29 200,60

Afvalstoffenheffing 234,96 234,96 240,96 247,68 255,72

Rioolheffing eigenaar 74,13 77,10 80,18 83,29 86,73

Rioolheffing gebruiker¹ 95,52 69,00 71,76 74,64 77,52Ontwikkeling lastendruk 590 570 587 600 621

Stijging 0,9% -3,4% 3,0% 2,2% 3,5¹ Met ingang van 2011 kent Dordrecht voor rioolheffing gebruiker één tarief voor zowel één- als meerpersoonshuishoudens. Hierdoor is de lastendruk voor meerpersoonshuishoudens in 2011 gedaald.

%

Uit voorgaande tabel blijkt dat de gemiddelde woonlasten in Dordrecht in 2014 met 3,5% zullen stijgen ten opzichte van het jaar ervoor. Hieronder treft u per heffing een toelichting aan.

Verloop lokale lastendruk 2010 - 2014

0,00

50,00

100,00

150,00

200,00

250,00

300,00

2010 2011 2012 2013 2014

Bed

rag

en

in

€

OZB-eigenaar Afvalstoffenheffing Rioolheffing


Onroerende-zaakbelastingen (OZB) De onroerende-zaakbelastingen (OZB) genereren de hoogste belastingopbrengst. De OZB worden gesplitst in een eigenarenbelasting voor woningen en niet-woningen en een gebruikersbelasting voor niet-woningen. De opbrengst vloeit naar de algemene middelen van de gemeente. De raad bepaalt de tarieven en daarmee het bedrag dat de belastingplichtigen moeten betalen. De heffingsgrondslag is de totale WOZ-waarde van de onroerende zaak, oftewel de WOZ-capaciteit. Deze wordt vastgesteld volgens de regels van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ). Voor 2014 gelden de WOZ-waarden met als waardepeildatum 1 januari 2013. Sinds 2009 wordt de OZB berekend naar een percentage van de WOZ-waarde van de onroerende zaak. Basis voor de ontwikkeling van de tarieven zijn de begrote opbrengst, de inflatiecorrectie en de verwachte waardeontwikkeling van woningen en niet woningen. Middels de Kadernota 2014 is de inflatiecorrectie vastgesteld op 3,25%. De WOZ-waarde-ontwikkeling van 1 januari 2012 naar 1 januari 2013 is, door de Gemeentebelasting Drechtsteden, voor woningen vastgesteld op -7% en voor niet woningen op -5,%. Om de OZB-opbrengsten van het bestaande areaal daadwerkelijk met 3,25% te laten stijgen corrigeren we ook het tarief met het waarde-ontwikkelingspercentage. Dit leidt voor 2014 tot de volgende tarieven: Onderstaande tabel laat zien hoe de OZB-tarieven zich in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld.

%

OZB 2010 2011 2012 2013 2014

Eigenaar woning 0,0995 0,1051 0,1100 0,1153 0,1280

Eigenaar niet-woning 0,1938 0,2003 0,2091 0,2195 0,2386

Gebruiker niet-woning 0,1554 0,1606 0,1677 0,1760 0,1913 Afvalstoffenheffing Afvalstoffenheffing wordt geheven ter dekking van de kosten voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. Uitgangspunt is dat dit kostendekkend gebeurt. Bij de Kadernota 2014 is vastgesteld het tarief te indexeren om in de pas te blijven met de werkelijke uitgaven. De tarieven hebben zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld.

Bedragen x € 1

Afvalstoffenheffing 2010 2011 2012 2013 2014Tarief 234,96 234,96 240,96 247,68 255,72

Stijging 0,00% 0,00% 2,55% 2,80% 3,25% Rioolheffing Met ingang van 2010 is het rioolrecht ex artikel 229 van de Gemeentewet vervangen door de rioolheffing ex. artikel 228a van diezelfde wet. Dit is het gevolg van de inwerkingtreding van de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken. Hiermee hebben gemeenten de mogelijkheid gekregen om naast de kosten van zorgplicht voor het afvalwater ook de kosten van de zorg voor het hemel- en grondwater te verhalen via de rioolheffing. Tot 2010 konden alleen de kosten van aanleg en onderhoud van het gemeentelijk rioleringsstelsel via het rioolrecht worden verhaald. Welke kosten via de rioolheffing worden verhaald dient met het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) te zijn vastgesteld.

Bedragen x € 1

Rioolheffing 2010 2011 2012 2013 2014

Eigendom 74,13 77,10 80,18 83,39 86,73Gebruik 95,52 69,00 71,76 74,64 77,52

Stijging 4,00% -13,90% 4,00% 4,00% 4,00% Dordrecht heft van eigenaren van panden een vast bedrag per jaar. Hierbij is de situatie per 1 januari bepalend. Ook van gebruikers van panden wordt rioolheffing geheven. Tot en met 2010 waren eenpersoonshuishoudens geen rioolheffing verschuldigd. Ingaande 2011 is dit onderscheid vervallen en betalen één- en meerpersoonshuishoudens hetzelfde tarief. Daardoor zijn er meer belastingplichtigen, waardoor het tarief, althans voor meerpersoonshuishoudens, aanmerkelijk is gedaald.


3.1.5 Vergelijking woonlasten 2013 met grote gemeenten en de Drechtsteden Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing) is het goed een vergelijk met andere gemeenten te maken. Ook het landelijk gemiddelde is hierin opgenomen. Vergelijking met grote gemeenten Om tegemoet te komen aan de maatschappelijke behoefte aan informatie over de lokale belastingen heeft het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) besloten jaarlijks een overzicht van de kerngegevens voor de grote gemeenten uit te brengen. Tot grote gemeenten worden gerekend de gemeenten met meer dan 90.000 inwoners en de provinciehoofdsteden. Het gaat om 35 gemeenten waar 37% van de Nederlandse bevolking woont. Het rapport is terug te vinden op www.coelo.nl. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. In dit onderzoek worden de woonlasten vergeleken voor een huishouden met een gemiddelde gezinsomvang in een woning met een gemiddelde WOZ-waarde. Volgens dit onderzoek neemt Dordrecht in 2013 met € 600 de 7e plaats in. Dat betekent dat in 28 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. Alkmaar is het goedkoopst en neemt met € 545 de eerste plaats in. Zaanstad is het duurst van de grote gemeenten en neemt met € 785 de laatste plaats in. De gemiddelde verhoging van de woonlasten 2013 bedraagt 1,9% voor geheel Nederland en 2% bij de grote gemeenten. De grootste stijging vormt de rioolheffing. In ‘s Hertogenbosch dalen de woonlasten het sterkst, met 4,3% procent. In Deventer stijgen de woonlasten het meest, met 10%. Vergelijking met gemeenten van vergelijkbare omvang Een vergelijking tussen een aantal gemeenten in het land die van vergelijkbare omvang zijn op basis van de tarieven 2013 toont het volgende overzicht (x € 1). Deze gegevens zijn gebaseerd op de actuele gegevens van de Digitale Atlas van de lokale lasten 2013 van COELO op www.coelo.nl en geven de woonlasten voor een meerpersoonshuishouden weer.

Gemeente

Gemidd. WOZ-

waarde

TariefOZB

woningenOZB

eigenaar

Rioolheffing

eig./gebr.

Afvalstoffenheffing Totaal

Rangnr. meerp- huish.

Alkmaar 193.000 0,0970 187 113 244 544 4

Dordrecht 168.000 0,1153 194 158 248 600 37

Haarlem 242.000 0,1034 250 146 336 732 269

Breda 240.000 0,0974 234 170 312 716 228

Delft 185.000 0,1269 235 176 317 730 264Leiden 222.000 0,1670 370 64 261 751 297

Landelijk gem. 229.000 0,1091 250 183 264 697 De indicatie in de laatste kolom betekent hoe lager het rangnummer hoe lager de woonlasten. Vergelijking met de Drechtstedengemeenten Vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de Drechtstedengemeenten. Deze is gebaseerd op de actuele gegevens van de Digitale Atlas van de lokale lasten 2013 op www.coelo.nl en geeft de woonlasten van een meerpersoonshuishouden weer. De woonlasten in 2013 in Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht laten zich samenvatten in onderstaand schema (x € 1).

Gemeente

Gemidd. WOZ-

waarde

TariefOZB

woningenOZB

eigenaar

Rioolheffing

eig./gebr.

Afvalstoffenheffing Totaal

Rangnr. meerp- huish.

Alblasserdam 270.000 0,1203 249 250 273 772 329

Dordrecht 168.000 0,1153 194 158 248 600 37

H.I. Ambacht 228.000 0,1289 294 155 306 755 300

Papendrecht 202.000 0,1181 239 255 222 716 229

Sliedrecht 182.000 0,0979 178 193 194 565 17Zwijndrecht 179.000 0,1209 217 208 290 715 255

Landelijk gem. 236.000 0,1091 250 183 264 697 De indicatie in de laatste kolom betekent hoe lager het rangnummer hoe lager de woonlasten.


http://www.coelo.nl/



3.1.6 Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen Wanneer een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid en komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger ligt dan 90% van de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken, dat deze inkomensgrens wordt verruimd naar 100% van de bijstandsnorm. Onze gemeente hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen. Er vindt ook een vermogenstoets plaats. Een groot deel van de kwijtscheldingen wordt geautomatiseerd getoetst met als doel om zo de administratieve lasten voor de burger te verminderen. Op het gebied van kwijtschelding is een aantal ontwikkelingen gaande die wellicht aanleiding geven om de kwijtscheldingsverordening te wijzigen. Het gaat om regels rond vermogen, kwijtschelding van de privébelastingen van ondernemers, kosten van kinderopvang en de kwijtscheldingsnorm voor 65-plussers. Hiervoor zullen waar nodig nadere voorstellen worden gedaan. Gemeenten mogen zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden verleend voor: Onroerende-zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolheffing gebruikers/eigendom; Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring. Met het vaststellen van de Kadernota 2014 is besloten het bezuinigingsvoorstel “Afschaffen kwijtschelding Hondenbelasting” uit te voeren. De mogelijkheid om kwijtschelding voor hondenbelasting te verlenen zal per 1 januari 2014 niet langer deel uitmaken van de Kwijtscheldingsverordening. De geactualiseerde Kwijtscheldingsverordening zal nog voor het einde van het jaar ter vaststelling worden aangeboden aan de raad, zodat deze op 1 januari 2014 in werking kan treden. Naar verwachting wordt in 2014 voor de volgende bedragen kwijtschelding verleend:


Werkelijk Begroting Begroting

2012 2013 2014Onroerende zaakbelasting 13 0 0

Afvalstoffenheffing 1.168 1.050 1.050Rioolheffing 342 253 253

Totaal 1.523 1.303 1.303

3.1.7 Overige lokale heffingen Hondenbelasting Onder de naam hondenbelasting wordt door de gemeente een belasting geheven ter zake van het houden van honden. De hondenbelasting is een zuivere belasting die, net als de onroerende- zaakbelastingen, naar de algemene middelen van de gemeente vloeit. De wettelijke basis voor de heffing is de Gemeentewet en de Verordening hondenbelasting. Voor 2014 is het tarief verhoogd met 3,25 %, zoals vastgesteld in de Kadernota 2014. Precariobelasting Precariobelasting wordt geheven ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. Hierbij moet worden gedacht aan een winkeluitstalling, opslag van bouwmaterialen, terrassen of reclame voorwerpen. De precariobelasting is een zuivere belasting. De opbrengst is sterk afhankelijk van wisselende activiteiten in de openbare ruimte. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de verordening precariobelasting. Voor 2014 is het tarief verhoogd met 3,25%, zoals vastgesteld in de Kadernota 2014. Lijkbezorgingsrechten Voor het verlenen van diensten door en/of het gebruik van de faciliteiten van de Essenhof worden rechten geheven betreffende cremeren en asbestemming, begraven, onderhoudsrechten, accommodatiegebruik en andere lijkbezorgingsrechten. De wettelijke basis voor de heffing is de Gemeentewet en de Heffingsverordening Essenhof. Voor 2014 is het tarief verhoogd met 3%, zoals vastgesteld in de Kadernota 2014. Leges Omgevingsvergunning Zoals in de Kadernota 2014 gemeld heeft de kredietcrisis vanaf 2009 een negatieve invloed gehad op de legesinkomsten van de omgevingsvergunning bouw en APV. De terugval in de inkomsten is bij de Kadernota


2011 verwerkt: tot en met 2013 is de begrote inkomst voor de leges met € 1 miljoen verlaagd. Dit betekent dat vanaf begrotingsjaar 2014 de oude inkomstenomvang weer is begroot. De terugval valt extra hoog uit doordat de originele ramingen zijn gebaseerd op hoogtijdagen (er waren veel grote projecten in uitvoering). Mede gezien de macro-economische ontwikkelingen is het oude niveau (€ 3,6 miljoen aan legesinkomsten) vanaf 2014 niet realistisch. Om de legesinkomsten structureel in evenwicht te brengen met de te maken kosten voor vergunningverlening is de inschatting dat de inkomsten in ieder geval met € 800.000 moeten worden afgeraamd voor de komende jaren, met een afloop op de middellange termijn (vanaf 2016). Door een extern bureau is onderzoek gedaan naar de kostentoerekening van de OZHZ. Dit onderzoek wordt verder uitgewerkt in een voorstel met de uitkomsten van de kostentoerekening van de OZHZ, waaraan mogelijk een extra stijging van tarieven bouwleges wordt gekoppeld. Leges Publieksdiensten Onder de naam leges worden rechten geheven voor namens het gemeentebestuur verstrekte diensten en stukken. De wettelijke basis voor de heffing is de gemeentewet en de legesverordening. Een aantal tarieven is wettelijk gemaximeerd, zoals het tarief voor paspoorten of bijvoorbeeld een uittreksel Burgerlijke Stand. Bij bepaalde producten moet een deel van de leges worden afgedragen aan het Rijk of aan andere overheidsinstanties. De leges zijn conform Kadernota 2014 met 3,25% verhoogd. Parkeerbelastingen Onder de naam parkeerbelasting wordt een belasting geheven in het kader van de parkeerregulering. Betaling vindt plaats via een geldige parkeervergunning of bij de parkeerapparatuur zoals de parkeermeter, parkeerautomaat of de persoonlijke parkeermeter. Als er niet of onvoldoende parkeergeld is betaald wordt een naheffingsaanslag parkeerbelastingen opgelegd. De wettelijke basis voor de heffing is de Gemeentewet, de Wegenverkeerswet en de Parkeerverordening Dordrecht. Over de ontwikkeling van de parkeertarieven is in de nota egalisatiereserve parkeren afgesproken dat de tarieven jaarlijks worden geïndexeerd met de CPI-index en dat de stijging van de kortparkeertarieven in tranches van 10 eurocent wordt gerealiseerd. Voor 2014 wordt op basis van de CPI-index niet verwacht dat een volgende tranche van 10 eurocent wordt bereikt. Voor een uitgebreide toelichting op het verwachte verloop van de parkeerreserve wordt verwezen naar het separate voorstel “parkeerprognose 2013”. Marktgeld Marktgeld wordt geheven voor het innemen van stand- of staanplaatsen voor het uitstallen, aanbieden of verkopen van goederen op markten en openbare plaatsen. De wettelijke basis voor de heffing is de Gemeentewet en de Verordening marktgeld. In de Begroting 2014 is rekening gehouden met de tariefsverhoging van 3,25% die voor 2014 is vastgesteld in de Kadernota. Vanaf 2015 worden de tarieven, zoals reeds gebruikelijk bij de andere heffingsverordeningen, afgerond op € 0,05. In 2014 is er sprake van een overgangsperiode waarbij de alle tarieven naar beneden worden afgerond € 0,05. Bedrijven InvesteringsZones (BIZ) Gemeenten hadden op grond van een experimentenwet tot 1 januari 2012 een instrument om tegemoet te komen aan wensen van ondernemers in een bepaald gebied/zone (BI-zone). Zij konden de gemeente verzoeken om een belasting in te voeren ter dekking van de kosten die verbonden zijn aan activiteiten die zijn gericht op het bevorderen van leefbaarheid, veiligheid, ruimtelijke kwaliteit of een ander mede publiek belang in de openbare ruimte van de desbetreffende zone. Deze belasting wordt ook wel BIZ, BIZ-bijdrage of BIZ-heffing genoemd. De geheven belasting wordt middels een subsidie uitgekeerd aan een daartoe opgerichte BIZ-stichting. De minister van Economische Zaken (EZ) wil het experiment met de Bedrijven Investeringzones permanent maken en is hiervoor een nieuw wetsvoorstel aan het ontwikkelen. Ondernemers en gemeenten kunnen naar verwachting per 1 januari 2015 nieuwe Bedrijven Investeringszones oprichten. Dordrecht kent met ingang van 2012 een dergelijke heffing voor het bedrijventerrein Louter Bloemen. De heffing en de tariefstelling zijn voor de duur van 5 jaar vastgesteld en de tariefsstelling is ingericht in tariefklassen gebaseerd op de WOZ-waarden. Havengelden Met ingang van 1 januari 2013 is het beheer van het Zeehavengebied volledig overgedragen aan het Havenbedrijf Rotterdam (HbR). Dit betekent dat de inkomsten Zeehavengelden volledig voor HbR zijn. Ook de inkomsten van de binnenhavengelden in het Zeehavengebied zijn voor HbR. Voor Dordrecht resteren de inkomsten van de binnenhavengelden van de havens in de binnenstad en de Merwedehavens. Ook de inkomsten van de jachthavens blijven voor Dordrecht. Per saldo betekent dit dat vanaf 2013 de inkomsten op € 500.000 worden begroot. Op dit moment lopen gesprekken met HbR om te komen tot één havengebied voor het de gebieden Rotterdam, Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht. Zo zal de tarifering in dit totale havengebied volledig gelijk worden. Dit betekent tevens dat naar verwachting de tarieven in 2014 niet zullen wijzigen.


3.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen

3.2.1 Inleiding De afgelopen jaren is de aandacht voor het weerstandsvermogen, het risicoprofiel en de hierbij behorende weerstandsratio van de gemeente Dordrecht toegenomen. Dat is een trend die voor alle gemeenten geldt: begrotingen staan onder druk, algemene reserves kalven af en de mogelijkheden om buffers op te bouwen vanuit bijvoorbeeld grondexploitaties liggen niet meer automatisch voor de hand. Voor Dordrecht geldt een soortgelijke ontwikkeling, echter dan wel vanuit een relatief rijke positie: naast het weerstandsvermogen kent Dordrecht een aantal indicatoren die positief bijdragen aan de financiële positie van de stad. We noemen hierbij de omvang van de bestemmingsreserves, waaronder enkele aanzienlijke inkomensreserves, de lage schuldratio (ook per inwoner) en de verhoudingsgewijs lage woonlasten. Een van de andere indicatoren is aldus het weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen kan worden omschreven als het vermogen van de gemeente Dordrecht om financiële risico’s/tegenvallers op te kunnen vangen. Dit vermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit, dit zijn de middelen waarover de gemeente beschikt/kan beschikken, en de risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen. Het weerstandsvermogen geeft hiermee een indicatie hoe robuust de begroting is. Bij de Begroting 2014 (peildatum september 2013) zien we dat het totale risicoprofiel per saldo met bijna € 3 miljoen toeneemt en dat de beschikbare weerstandscapaciteit met ruim € 3 miljoen verslechterd. Dit leidt tot een ratio van 0,92, wat onder het niveau ligt van de met de raad afgesproken waarde van 1,0 in 2014. In de beslispunten leggen wij u de herstelmaatregelen voor om de ratio weer op niveau te krijgen. Beleid voor risicomanagement Het beleid van de gemeente Dordrecht is gericht op een proactieve risicosturing, waarbij voortdurend de relatie met de beschikbare weerstandscapaciteit in ogenschouw wordt gehouden. Het doel is daarbij om niet iedere tegenvaller direct van invloed te laten zijn op het lopende beleid, waardoor de reguliere dienstverlening niet in het gedrang komt. Aan de bepaling van de risicopositie en de weerstandscapaciteit liggen beleidsmatige uitgangspunten ten grondslag. Deze zijn verwoord in de Nota risicobeheersing en weerstandsvermogen die de raad op 26 maart 2013 heeft vastgesteld. De hierin opgenomen doelstellingen voor risicomanagement zijn: 1. Inzicht krijgen in de strategische risico’s die de gemeente Dordrecht loopt en daarmee het risicobewustzijn

te stimuleren; dit doel is gericht op het in kaart brengen van de risico’s van de gemeente. Er moet meer inzicht komen in mogelijke gebeurtenissen die negatieve gevolgen voor de gemeente met zich meebrengen. Het gaat hierbij niet alleen om risico’s met financiële gevolgen maar ook om inzicht in niet financiële gevolgen (bijvoorbeeld op politiek, imago of veiligheidsvlak).

2. Vermindering van het negatieve effect van risico’s op het bestaande beleid en de kwaliteit van de bestaande voorzieningen; om dit doel te bereiken is eerst inzicht in de risico’s noodzakelijk. Deze doelstelling hangt zodoende nauw samen met bovenstaande doelstelling. Pas als er inzicht is in de risico’s kunnen deze ook beheerst worden zodat ze zo weinig mogelijk effect hebben op de uitvoering van het bestaande beleid en voorzieningen.

3. Optimaliseren van interne beheersing als onderdeel van integraal management; het managen en beheersen van risico’s maakt deel uit van het integrale management. Risicomanagement is één van de instrumenten die hiervoor beschikbaar is.

4. Onderbouwing berekening weerstandsvermogen; het betreft hier de beoordeling van de benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit en hiermee het weerstandsvermogen van de Stad en het Grondbedrijf.

Een voornaam beleidskader bij risicomanagement vormt het aspect dat het college bij elk voorstel dient na te gaan wat de belangrijkste risico’s zijn en dit te rapporteren aan de raad zodat zij op de hoogte is van de risico’s die het realiseren van de beleids- of projectdoelstellingen in de weg kunnen staan. Deze actieve informatieplicht geldt zowel vooraf als tijdens de uitvoering van begrotingsprogramma’s en projecten. Bij zowel de begroting als de jaarstukken vindt een actualisatie plaats van het weerstandsvermogen zodat inzicht ontstaat in de actuele financiële positie van de gemeente. Hierbij geldt dat tussentijdse grote mutaties in het risicoprofiel te allen tijde, gemeld dienen te worden aan de raad. Dit kan zowel via de P&C-documenten (ook kadernota en bestuursrapportage) als separaat via een raadsinformatiebrief. Het sturen op en beheersen van risico’s, het dynamisch aspect, wordt binnen Dordrecht als spil van het risicomanagementproces gezien. Dit proces wordt via een aantal vaste stappen doorlopen, wat uiteindelijk resulteert in een resterend risico dat wordt afgedekt via de beschikbare weerstandscapaciteit. Het risicomanagement moet hierbij bestaan uit: de identificatie van risico’s; de analyse en beoordeling van risico’s; beheersing van risico’s; structurele inpassing in het beleid.


De toegevoegde waarde van deze risicoanalyses is dat de raad zich voortdurend bewust kan zijn van de aard en de omvang van de risico’s en daardoor tijdig in staat is om maatregelen te treffen om de mogelijke effecten daarvan beheersbaar te maken. Het gaat hierbij om de kans dat het risico optreedt te beïnvloeden en het financiële gevolg te beperken. Om een risico beheersbaar te maken kan een aantal maatregelen worden genomen. De mogelijke manieren waarop dit kan zijn: vermijden/voorkomen: het beleid dat het risico veroorzaakt wordt stopgezet, op een andere manier

vormgegeven of niet opgestart; verminderen: de kans op optreden en/of het gevolg hiervan wordt afgezwakt. Dit kan bijvoorbeeld door het

afsluiten van een verzekering, het treffen van een voorziening of een budget in de begroting, maar ook via het maken van scherpere afspraken, een beter toezichtsregime of het sluiten van convenanten met afspraken over risico-eigenaarschap;

overdragen/uitbesteden: hierbij wordt er voor gekozen om het beleid dat het risico met zich meebrengt uit te laten voeren door een andere betrokken partij die daarbij ook de financiële risico’s overneemt;

accepteren: als een risico niet kan worden vermeden, verminderd of overgedragen dan dient dit geaccepteerd te worden en de eventuele financiële gevolgen opgevangen te worden met het weerstandsvermogen.

Via het periodiek analyseren van de risico’s wordt zo een actueel beeld van de risicopositie verkregen. Uiteraard komen in deze paragraaf alleen risico’s aan de orde die niet op een andere wijze afgedekt zijn. De benodigde weerstandscapaciteit stellen we vast aan de hand van een risico-inventarisatie. Alle sectoren en bedrijven inventariseren hun eigen risico’s, inclusief de kans van optreden en financiële gevolgen alsmede het bepalen van de beheersingsmaatregelen. Op basis van dit risicoprofiel rekent een simulatieprogramma (Naris) uit hoeveel weerstandscapaciteit we nodig hebben. De benodigde weerstandscapaciteit is uiteindelijk het resultaat van deze risicosimulatie van risico’s met een impact > € 50.000, waarbij we uitgaan van een zekerheidspercentage van 75% en een gecombineerde ratio van Stad en Grondbedrijf. Uitgangspunt bij het definiëren van beschikbare weerstandscapaciteit is de mate waarin de diverse vermogensbestanddelen zonder al te veel ingrijpende effecten inzetbaar zijn als weerstandscapaciteit. Naast de algemene reserves Stad en Grondbedrijf vallen hieronder de onderdelen ‘Post onvoorzien’ en ‘Rentereserve’. Conform opgenomen als beleidskader in de Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen zijn de ‘Inkomensreserve’ en de ‘Onbenutte belastingcapaciteit’ beiden een vorm van potentiële weerstandscapaciteit, welke enkel na goedkeuring door de raad als beschikbare weerstandscapaciteit kunnen worden aangemerkt. Indien de noodzaak tot (gecombineerde) inzetbaarheid van deze bestanddelen bestaat, bijvoorbeeld in het geval van een ratio kleiner dan 1,0, dan vragen wij de raad hiervoor altijd separaat om een besluit. De inzetbaarheid van de overige bestanddelen als overige bestemmingsreserves, stille en geheime reserves, begrotingsruimte en mogelijkheden voor kostenreductie rekenen we niet tot de beschikbare weerstandscapaciteit.

3.2.2 Risico’s Op basis van een periodieke risico-inventarisatie krijgen we inzicht in de aard en omvang van de risico’s, het risicoprofiel genoemd. Wij definiëren hierbij een risico als de kans op een niet te voorspellen gebeurtenis dat een effect (nadelig of voordelig) kan hebben op de organisatie, de doelen die zijn gesteld of de financiële (meerjaren)positie van de gemeente Dordrecht. In 2009 is besloten om het risico-informatiesysteem van het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (Naris) in te voeren. Dit systeem biedt de organisatie een handvat om op continue en systematische wijze de organisatie op risico’s te analyseren, met als uiteindelijk doel een balans te vinden tussen risico’s nemen en risico’s beheersen. De risico’s zijn geïnventariseerd met de volgende uitgangspunten: risico’s met een structureel gevolg worden opgenomen met een impact van maximaal 3 keer het jaarlijkse

gevolg. Wij gaan ervan uit dat er in een termijn van circa 3 jaar een structurele voorziening in de begroting is gevonden voor structurele risico’s;

de gemeente Dordrecht maakt onderscheid in risico’s voor de Stad en risico’s bij het Grondbedrijf (grondexploitatieprojecten). Alhoewel voor beide entiteiten een eigen risicoprofiel en weerstandsratio wordt bepaald, gaat het uiteindelijk om de gezamenlijke weerstandsratio voor de gemeente als geheel;

de risico’s van de Grote Projecten zijn in Naris opgenomen; de risico’s die binnen de Top 10 vallen zijn in de tabel hieronder opgenomen. Voor een risicobeschrijving op

de overige projecten zoals Leerpark, Gezondheidspark en Hofkwartier verwijzen we u naar de projectbladen in de bijlage bij de begroting;

weghalen van risico’s of verschuivingen in het risicoprofiel ontstaan mede doordat wij er bewust voor gekozen hebben deze risico’s al begrotingstechnisch in het perspectief te verwerken.


In de onderstaande tabel staan de tien belangrijkste risico’s van de gemeente Dordrecht (exclusief Grondbedrijf) ten tijde van het opstellen van de Begroting 2014 weergegeven. Deze wordt vergeleken met de Top 10 die in de Jaarstukken 2012 is opgenomen. Nieuw, als hoogst genoteerd risico, zijn de op handen zijnde rijksbezuinigingen waar alle gemeenten vanaf 2014 mee geconfronteerd worden. Dordrecht heeft dit risico ten dele in het risicoprofiel opgenomen. We verwachten daarnaast dat we het risico opvangen via een sluitende begroting. Het risico van de doorbetalingsregeling in het primair onderwijs is neerwaarts aangepast omdat momenteel in een deel voorzien wordt via de algemene middelen en er daarnaast via beheersingsmaatregelen een lager netto risico resteert. De risico’s bij Noordoevers en Personele formatie Stadsontwikkeling zijn uit de Top 10 verdwenen vanwege een lagere risico-inschatting op deze twee risico’s. De risico’s bij Drechtwerk, Wielwijk, GGD, het effect van de economische crisis op borgstellingen, funderingsleningen, BIRK-subsidie voor Maasterras, Ingenieursburo Drechtsteden zijn voor wat betreft risicobedrag en kans van optreden ongewijzigd gebleven. De Top 10 risico's van het Grondbedrijf worden gevormd door de algemene risico's als gevolg van schommelingen in de economische groeiverwachting en risico's als gevolg van de kans op lagere grondopbrengsten en renteverliezen door vertraging. Deze worden niet hier maar in de paragraaf Grondbeleid nader toegelicht. Één ontwikkeling in het risicoprofiel van het Grondbedrijf lichten wij hieronder toe. Risico grondbedrijf

Risico’s grondbedrijf Richting Kiezen Ten opzichte van de Jaarrekening 2012 is de benodigde weerstandscapaciteit voor het Grondbedrijf gestegen van € 62,7 miljoen naar € 69,9 miljoen. Deze verhoging wordt vooral veroorzaakt door het verhogen van het risicoprofiel van de projecten uit Richting Kiezen. Op basis van de gekozen richting in de raadsvergadering van 25 juni is bij het project Stadswerven de kans verhoogd dat nog verder terug moet worden gegaan in grondwaarde en programma dan voorzien bij de Jaarrekening 2012. Hierover bent u geïnformeerd via de geheime bijlage bij Richting Kiezen. Andere projecten die voor een wijziging van het risicoprofiel zorgen zijn het Gezondheidspark, Amstelwijck en Belthurepark. Het betreft risico's op gronduitgifte en een daling van het risico op het project Amstelwijck als gevolg van het besluit bij Richting Kiezen om de looptijd van het project te verlengen.

Top 10 risico’s Stad

1. Rijksbezuinigingen Op dit moment hangen extra rijksbezuinigingen in de lucht. Op basis van de nieuwe economische cijfers van het CPB moet het Rijk € 6 miljard aanvullend bezuinigen. De gevolgen van rijksbezuinigingen voor gemeenten hangen af van de keuzes die het kabinet maakt. Belastingverhogingen en bezuinigingen op zorg en sociale zekerheid raken het gemeentefonds niet. Kiest het kabinet voor uitgavenbeperking van de departementen, dan voelen gemeenten dit wel. Uitgaande van de verdeling uit de vorige bezuinigingsronde, betekenen deze rijksbezuinigingen van € 6 miljard een risico van ongeveer € 3 miljoen voor de gemeente Dordrecht, met een kanspercentage van 90%. Voor 2014 verwachten we dat dit college evenals een volgend college gedurende het uitvoeringsjaar bij zal sturen om de bezuinigingen op te vangen. Beheersing We verwachten dat het (bruto) risico van € 3 miljoen voor de helft opgevangen kan worden binnen de begrotingskaders. Voor de andere helft (€ 1,5 miljoen) moet mogelijk een beroep worden gedaan op de Algemene Middelen. Voor 2015 en verder veronderstellen we dat de rijksbezuinigingen volledig worden opgevangen binnen een sluitende begroting.

2. Drechtwerk Gezien de huidige stand van zaken is de inschatting van het risico geheel afhankelijk van hoe de komende tijd inhoud wordt gegeven aan de plannen rond de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015. Er wordt gewerkt aan een liquidatieplan voor Drechtwerk. Hoe dit precies zal uitwerken en in hoeverre daarbij eenmalige kosten eerder genomen zullen moeten worden, is nog niet duidelijk. Op basis van de informatie in de begroting 2014 en de meerjarenramingen 2015 tot en met 2017 van Drechtwerk, versie 15 februari 2013, is het risico voor de komende 3 jaar voor de gemeente Dordrecht € 2.725.000. Daarbij wordt opgemerkt dat de effecten van de overgang naar het nieuwe regime onder de Participatiewet niet in die prognose zijn opgenomen. We nemen dus als beste schatting dit risico op met een kans van 90%. Beheersing In het najaar maakt het Rijk bekend hoe de (concept) Participatiewet per 1 januari 2015 er uit komt te zien. De uitkomsten en uitwerking daarvan zullen bepalend zijn in hoeverre dit risico en de omvang daarvan moet worden gehandhaafd.

3. Teruglopende leerlingenaantallen Basisonderwijs Mede als gevolg van teruglopende leerlingenaantallen verkeert de Stichting Openbaar Primair Onderwijs Dordrecht (OPOD) in zwaar financieel weer. De gemeente Dordrecht zal, mede vanuit haar wettelijke taak, een financiële tegemoetkoming aan stichting OPOD moeten geven. Hierbij is sprake van een (wettelijke) doorbetalingsverplichting aan het Bijzonder Onderwijs, die gebaseerd is op de leerlingenverhouding tussen openbaar en het bijzonder onderwijs. De onderhandelingen met de schoolbesturen van het bijzonder onderwijs hebben geleid tot een lagere claim dan hun wettelijk recht, waarbij zij tevens de



intentie hebben uitgesproken om een deel hiervan gezamenlijk met het gehele Dordtse onderwijsveld in te zetten als kwaliteitsimpuls. De exacte afspraken hierover zullen nader worden uitgewerkt. Beheersing Als gevolg van de financiële situatie bij OPOD heeft een extern bureau de financiële positie en perspectief van OPOD in kaart gebracht. Inmiddels zijn de onderhandelingen met OPOD en het Bijzonder Onderwijs in een afrondende fase. Een plan van aanpak wordt nu opgesteld hoe OPOD toekomstbestendig kan opereren. Nog in 2013 zal een apart raadsvoorstel volgen, waarin zal worden aangegeven op welke wijze en voor welk bedrag definitieve steun zal worden verleend. Het opstellen van een "verordening materiële gelijkstelling", waarbij het recht op doorbetaling vervalt, is een ultiem middel om (naar het inzicht van het college) te omvangrijke doorbetaling-claims te vermijden.

4. Wielwijk De gemeente Dordrecht werkt in samenwerking met corporaties aan een programma voor stedelijke vernieuwing in Dordt West. Doelstelling van deze stedelijke vernieuwing is het leefbaar houden van de wijken, zowel vanuit fysiek als sociaal oogpunt. De wijken Crabbehof, Nieuw Krispijn, Oud Krispijn en Wielwijk maken onderdeel uit van Dordt West. Voor verbetering van Wielwijk zijn de komende jaren verschillende fysieke investeringen beoogd door gemeente en woningcorporatie Woonbron. De gemeente investeert in de verbetering van de infrastructuur en openbare ruimte. Woonbron investeert in herontwikkeling van vastgoed en het sociaal programma. Afwijking grondopbrengsten woningbouw Wielwijk Een deel van de gemeentelijke investeringen zullen gedekt worden uit opbrengsten van gronduitgifte voor woningbouw. In de huidige marktomstandigheden is de omvang en het tempo van realisering van deze grondopbrengsten onzeker. De mogelijke afwijking op de geprognosticeerde grondopbrengsten is berekend op 2,5 miljoen Dit is het risico op tegenvallende dekkingsinkomsten voor de te maken investeringen aan de openbare ruimte. Extra maatregelen aanleg infrastructuur Wielwijk De gemeente investeert in de aanleg van nieuwe infrastructuur. De kosten hiervan zijn begroot op basis van civieltechnische ramingen. Als gevolg van planuitwerking, prijsontwikkeling en aanbesteding kunnen de hoogte van deze kosten in de praktijk afwijken. Het risico op afwijking van investeringen is berekend op 3,2 miljoen Beheersing Voor de gronduitgifte voor woningbouw zal extra ingezet worden op promotie van wonen aan het Wielwijkpark. Met de inzet van particulier opdrachtgeverschap wordt optimale flexibiliteit behouden om plannen af te stemmen op de actuele marktvraag. Indien inkomsten uit gronduitgifte tegenvallen kunnen investeringen aan openbare ruimte beperkt worden. Voor de beheersing van investeringskosten aan infrastructuur worden er aanvullende civieltechnische en verkeerskundige onderzoeken verricht waarop het ontwerp zal worden afgestemd.

5. Teruglopende leerlingenaantallen Voortgezet onderwijs – Stedelijk Dalton Lyceum Het schoolbestuur van het Stedelijke Dalton Lyceum (SDL) is enkele jaren geleden verzelfstandigd. Dit schoolbestuur voor het openbaar onderwijs heeft te maken met teruglopende leerlingaantallen waardoor inkomsten vanuit het Rijk minder worden, en de exploitatie onder druk staat. Het leerlingenaantal van SDL loopt in de periode 2013 t/m 2016 met 14% terug. Om de begroting de komende jaren sluitend te krijgen loopt de taakstelling op van € 500.000 naar € 3.000.000 in 2016. De LOC-vorming op het Leerpark, waarbij de VMBO afdelingen van SDL en het Insula College zowel fysiek als organisatorisch worden samengevoegd, heeft een positief effect op de materiële en huisvestingslasten en daarmee de exploitatie als geheel. De gebouwen aan de Overkampweg en de Kapteijnweg kampen met klimaatproblemen. Hier zijn extra investeringen nodig waarbij een beroep op de gemeente zal worden gedaan voor een bijdrage in de te maken kosten. Beheersing Jaarlijkse toetsing door de gemeente op de jaarstukken van de schoolbesturen moet ervoor zorgen dat er, indien nodig, snel bijgestuurd wordt door het schoolbestuur om problemen tijdig op te lossen en niet op te laten lopen. Schoolbesturen dienen concrete maatregelen aan te geven voor de op te lossen problemen.

6. Effect economische crisis op borgstellingen De economische crisis leidt tot inkomstenproblemen voor instellingen, werkzaam op maatschappelijk gebied; daaronder begrepen sportverenigingen. Voor veel van die verenigingen/stichtingen staat de gemeente voor leningen borg of heeft deze zelf leningen verstrekt. Afnemende leden-, sponsor- en kantinebaten kunnen leiden tot financiële problemen waardoor de vereniging/stichting niet meer in staat is om aan verplichtingen te voldoen. De zorgsector staat door rijksbezuinigingen onder druk. In het verleden zijn ook in deze sector borgstellingen verleend. Ook in de bouwsector zijn er financieringsproblemen. Het is denkbaar dat op de gemeenten een beroep wordt gedaan om hierin een rol te gaan vervullen. Voor het maximale risico is uitgegaan van ongeveer 1% van het totaal uitstaande rechtstreekse risicobedrag (dus exclusief achtervang constructie voor woningbouwcorporaties). Beheersing Risicobeheersing concentreert zich op het voortraject, bij de afweging of we borg willen staan. Er wordt daarbij zoveel mogelijk in een vroegtijdig stadium overleg gevoerd met de betrokken partijen in kwestie. De beïnvloedingsmogelijkheden na het akkoord op een borgstelling zijn beperkt, we volgen wel actief de financiële positie van de partijen waar we borg voor staan en zijn hierover met hen in gesprek. Specifiek voor de zorgsector geldt dat we de risico’s proberen over te dragen naar het



Waarborgfonds voor de Zorg (WfZ). Dit kost echter de nodige tijd in verband met acceptatie bij zowel WfZ als het bestuur van de betrokken instelling zelf.

7. Financiële positie GGD GR PG&J heeft vanwege financiële problematiek haar reservepositie zien afnemen. Deze is nu op een dergelijk laag niveau, dat de GR PG&J onvoldoende/geen weerstandsvermogen heeft om alle risico's op te vangen. Als deze risico’s bij voornamelijk de GGD zich voordoen, kunnen aanvullende facturen naar de deelnemende gemeenten gaan. De gemeente Dordrecht heeft hiervoor een risico van maximaal € 400.000 gecalculeerd. GR PG&J is in gesprek met de provincie, als toezichthouder, over de (verplichte) opbouw van het weerstandsvermogen. Hierbij kunnen 2 varianten ontstaan: of gemeenten worden verplicht bij te storten om het weerstandsvermogen op peil te brengen of gemeenten moeten zich 'garant stellen' voor tegenvallers bij de GR PG&J, zoals nu het geval is. Daarnaast zijn nog meerdere factoren, die de financiën beïnvloeden: - Zo is per 1 juli 2012 de jeugdgezondheidszorg, die verspreid was over de GGD en thuiszorgorganisaties, ondergebracht bij

het consortium van Rivas en Careyn. De GGD verloor hierdoor haar aandeel in de jeugdgezondheidszorg en zal met circa 40% moeten afslanken. Voorgaande gaat gepaard met frictiekosten en (tijdelijk) hogere tarieven voor andere GGD-diensten. Als het saneringsplan (zie bij Beheersing) onvoldoende effect heeft, loopt de gemeente Dordrecht het risico op een bijdrage in de frictiekosten van maximaal € 439.000.

- En er is nog geen 100% zicht op de implementatielasten en de jaarlijkse exploitatielasten van het digitaal dossier jeugdgezondheidszorg. Het eventuele tekort voor de gemeente Dordrecht bedraagt € 90.000.

Beheersing GR PG&J heeft een saneringsplan opgesteld om de kosten (van de GGD) te verlagen en de opbrengsten te verhogen.

Zo worden de frictiekosten in de periode 2012 - 2015 (deels) gedekt uit de doelmatigheidswinst op de uitbestede jeugdgezondheidszorg, een financiële tegemoetkoming van het consortium en een taakstellende besparing op het resterende (GGD-)personeel.

GR PG&J heeft haar organisatiestructuur herzien, waardoor onder andere een efficiëntere en meer transparante bedrijfsvoering beoogd is. Zo verwacht de GR PG&J vanaf 2016 een voordeel van € 1,1 miljoen, dat zal worden terug gegeven aan de deelnemende gemeenten (zie bezuinigingsvoorstel bij Kadernota 2014).

GR PG&J heeft het contractmanagement op de jeugdgezondheidszorg ingericht en daarmee de (financiële) sturing op het consortium.

De totale kosten voor implementatie en exploitatie van het digitaal dossier jeugdgezondheidszorg worden in het implementatieplan in beeld gebracht. Dit plan is in 2013 gereed. Op basis hiervan worden ook de betalingsafspraken met de gemeenten gemaakt.

Een team van regionale ambtenaren adviseert de wethouders van de deelnemende gemeenten eenduidig, waardoor meer invulling aan de eigenaars- en opdrachtgeversrol van deze gemeenten richting GR PG&J kan worden gegeven.

8. Funderingsleningen De gemeente Dordrecht heeft voor ruim € 20 miljoen aan funderingsleningen uitstaan aan huiseigenaren. De woning dient als onderpand voor deze (achtergestelde) leningen. In de huidige economische situatie zijn stijgende huizenprijzen niet meer vanzelfsprekend. De verwachting is dat huizenprijzen de komende tijd zelfs nog verder kunnen dalen. Hierdoor bestaat het risico dat, in geval van gedwongen verkoop, de verkoopopbrengst van de woning te laag is om hieruit de lening aan de gemeente terug te betalen. De lening wordt dan een persoonlijke lening zonder onderpand, waarbij de gemeente minder zekerheid heeft dat de gehele lening terugbetaald zal worden. Beheersing Hoofdelijk aansprakelijk stellen bij het in gebreke blijven van de persoon in kwestie om een vordering te behouden op een eventuele restschuld.

9. Ingenieursburo Drechtsteden Het verschil (tekort) tussen de door IBD gevraagde omzet en door Dordrecht verwachte omzet kan leiden tot een verlies voor het IBD, waaraan Dordrecht contractueel voor circa 80% moet bijdragen. Dit verschil bedraagt naar schatting ongeveer € 1 miljoen voor 2013. Gezien de huidige financiële situatie van Dordrecht is de verwachting dat de inschatting van Dordrecht voor IBD-opdrachten realistisch is en in ieder geval niet positief zal afwijken. Beheersing Met betrekking tot de sturing op (financiële) risico's ijn twee sporen relevant. Het eerste spoor betreft de sturing op begroting en jaarplan gedurende het lopende boekjaar alsmede sturing op te nemen bijsturingsmaatregelen in meerjarenperspectief (inkrimping organisatie; organiseren flexibele schil). Het tweede spoor betreft de intensivering van de samenwerking binnen de Drechtsteden in het domein van de openbare ruimte, waarbij ook het IBD betrokken wordt.

10. BIRK subsidie voor het project Maasterras VROM heeft in 2005 een BIRK-subsidie beschikbaar gesteld van € 7,2 miljoen. In de beschikking is opgenomen dat alle (3) kwaliteitsdragers in 2020 gerealiseerd moeten zijn. In de huidige structuurvisie van december 2009 zijn (alle) kwaliteitsdragers waarschijnlijk niet meer in 2020 gerealiseerd. Doordat een belangrijke kwaliteitsdrager (nieuwe op-/afrit voor de Zwijndrechtse brug) is komen te vervallen is de hoogte van het subsidiebedrag met € 3,4 miljoen naar beneden bijgesteld tot een bedrag van



€ 3,8 miljoen. In de strategische verwervingen is € 1 miljoen verwerkt van deze subsidie. De overige € 2,8 is nog niet aangewend ter dekking van gerealiseerde onderdelen en vormen derhalve op dit moment nog geen risico. Beheersing: Met de subsidiegever in gesprek blijven over realisatiestrategie en daarbij behorende inzet van subsidie.

3.2.3 Weerstandsvermogen Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, leggen we de relatie tussen de financieel gekwantificeerde risico’s en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit enerzijds en de beschikbare weerstandscapaciteit anderzijds. De relatie tussen beide wordt in onderstaande figuur weergegeven.

Benodigde weerstandscapaciteit Op basis van het geconsolideerde risicoprofiel van de gemeente Dordrecht kan worden bepaald hoeveel geld benodigd is om alle risico’s te kunnen dekken. De benodigde weerstandscapaciteit wordt berekend op basis van een risicosimulatie (Monte Carlo methode). Uitgangspunt hierbij is een statistische benadering die er vanuit gaat dat nooit alle risico’s zich en tegelijk én in hun maximale omvang voordoen. Door deze benadering kan op een verantwoorde manier minder vermogen aan worden gehouden. In totaal zijn er voor de gemeente 135 risico’s geïdentificeerd en gekwantificeerd. Wanneer al die risico’s zich tegelijk in hun maximale omvang zouden voordoen, is hiermee een bedrag gemoeid dat vele malen boven de benodigde weerstandscapaciteit uitkomt (absoluut maximum). Echter, rekening houdend met de inschatting van kans op voorkomen en verwacht geldelijk gevolg, kan op basis van de Monte Carlo simulatie bepaald worden dat het totale risicobedrag niet boven de € 82,1 miljoen (Stad en Grondbedrijf) uitstijgt. Beschikbare weerstandscapaciteit per 1-1-2014 De weerstandscapaciteit bestaat uit middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten, die onverwachts en substantieel zijn, te dekken, zonder dat de begroting en het beleid aangepast hoeven te worden. Primair dienen de algemene reserves als buffer voor financiële tegenvallers. Dordrecht kent twee algemene reserves, namelijk de algemene stadsreserve (stand per ultimo 2013 € 52,6 miljoen) en de algemene reserve van het Grondbedrijf (verwachte stand eind 2013 € 17,0 miljoen). Naast deze twee vermogensbestanddelen kent Dordrecht weerstandscapaciteit toe aan de Rentereserve (€ 5 miljoen) en de Post onvoorzien. Laatstgenoemde post is eind 2013 voor een belangrijk deel uitgeput, maar heeft per 1 januari 2014 weer haar begrote omvang van € 1 miljoen. De ratio van het weerstandsvermogen De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit, zetten we af tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt de ratio van het weerstandsvermogen. In onderstaande tabel worden de diverse ratio’s van het weerstandsvermogen gepresenteerd.


Specificatie van het weerstandsvermogen per 1-1-2014

Bedragen x € miljoen

Beschikbare weerstandscapaciteit

Risico's Ratio weerstandsvermogen

Algemene reserve Stad € 52,6 € 14,2 3,70

Algemene reserve Grondbedrijf € 17,0 € 69,9 0,24

Rentereserve € 5,0

Post onvoorzien € 1,0

Totaal weerstandscapaciteit € 75,6 € 82,1¹ 0,92 1. Samenvoegen risico's Stad en GBD geeft na simulatie lager risicototaal.

Ontwikkelingen weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen maakt na de vaststelling van de Kadernota 2014 een kleine verslechtering door als gevolg van de verdere actualisatie van grondexploitaties en de hiermee gepaard gaande ophoging van de benodigde weerstandscapaciteit (zie ook paragraaf Grondbeleid). De verwachte beschikbare weerstandscapaciteit per 1-1-2014 zal daarnaast met € 3,4 miljoen dalen ten opzichte van de stand bij kadernota. Dit als gevolg van enkele begrote onttrekkingen uit de Algemene reserve die tussen Jaarrekening 2012 en Begroting 2014 zijn verwerkt (Personele inzet Richting Kiezen), c.q. nog voor het eind van het jaar via separate raadsvoorstellen aan u worden voorgelegd (onder andere doorbetalingsregeling Openbaar primair onderwijs en Noordoevers). De weerstandsratio komt per 1-1-2014 uit op een verwachte stand van 0,92. Bij de Jaarstukken 2012 was de ratio nog teruggevallen naar 0,40, wat eerder leidde tot het inzetten van herstelmaatregelen (onder andere Inkomensreserve) bij de Kadernota 2014 waarmee de ratio weer op het niveau van 1,0 werd gebracht. In de Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen is conform beleidskader 11 ‘Verplicht verhogen beschikbare weerstandscapaciteit’ afgesproken dat ‘meevallers respectievelijk het rekeningresultaat prioritair bestemt dienen te worden voor afdracht aan de algemene reserve’. Indien dit niet voldoende is, wordt in het eerstvolgende P&C-document aangegeven welke potentiële weerstandscapaciteit wordt ingezet om weer op het normniveau te geraken. Bij deze begroting ontvangt u daarom een voorstel via welke herstelmaatregel wij vasthouden aan de norm van 1,0. In de paragraaf Grondbeleid (3.7) wordt separaat uitleg gegeven over de ontwikkeling van het risicoprofiel en de algemene reserve van het Grondbedrijf. De ratio voor het Grondbedrijf is door de aanzienlijke onttrekkingen als gevolg van actualisatie van grondexploitaties teruggevallen naar een waarde van 0,24. De ratio van het weerstandsvermogen is tot slot geen statisch gegeven. Gedurende het jaar 2014 noemen we de volgende zaken die impact kunnen hebben op de ratio van het weerstandsvermogen: verdergaande programmatische herzieningen binnen projecten; mogelijke vrijval of tekorten binnen bestaande (grote) projecten; definitief treffen van verliesvoorzieningen en/of afwaarderingen vanuit Richting Kiezen; een eventueel jaarrekeningoverschot of -tekort over 2013.


3.3 Onderhoud kapitaalgoederen

3.3.1 Inleiding De gemeente heeft op haar grondgebied kapitaalgoederen in de vorm van wegen, gebouwen, constructies, riolering, water en groen. Onderhoud hierop is van groot belang voor het functioneren van de gemeente op vele gebieden zoals milieu, onderwijs, verkeer, recreatie en vervoer. Het onderhoud en het beheer zijn zoveel mogelijk vastgelegd in beleidsnota’s en meerjaren onderhoudsplannen. De kapitaalintensieve investeringen leggen een aanzienlijk beslag op de gemeentelijke middelen, zowel in aanschaf als in exploitatiekosten (rente, afschrijving, kosten van groot en klein onderhoud en beheerskosten).

3.3.2 Gebouwen Onderwijsgebouwen (inclusief peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang) Beleidskader Het beleidskader is de verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. Daarnaast wordt het beleidskader gevormd door de onderwijs-wetgeving (Wet op het Primair Onderwijs, Wet op de Expertise Centra en de Wet op het Voortgezet onderwijs), Programma Onderwijshuisvesting en het Integraal Huisvestingsplan (IHP). Doel beleid In het IHP en het Programma Onderwijshuisvesting is vastgelegd hoe de huisvestingsmiddelen in de komende jaren besteed gaan worden. Uitgangspunt is dat voornamelijk de schoolbesturen plannen maken, optreden als bouwheer, eigen onderhoudsplannen uitvoeren en zoveel mogelijk zelfstandig opereren. De gemeente maakt het beleidskader, in goed overleg met de schoolbesturen, financiert de plannen conform haar wettelijke taak en toetst op basis van het beleidskader. In de praktijk treedt echter de gemeente meestal op als bouwheer. Stand van zaken De kwaliteit van de gebouwen is sober en doelmatig. Met de uitvoering van het IHP, waarbij ook oude gebouwen worden vervangen door nieuwbouw, is de kwaliteit verbeterd. Het onderhoudsbeheer van onderwijsgebouwen voor primair en voortgezet onderwijs vindt plaats op basis van een meerjaren onderhoudsplanning. Van vrijwel alle schoolgebouwen zijn er meerjarenonderhoudsplanningen. Per 1-1-2015 wordt het buitenonderhoud van het primair onderwijs van de gemeente naar de scholen overgeheveld. De systematiek voor het primair en voortgezet onderwijs is dan hetzelfde geworden, zowel het onderhoud aan de binnen- en buitenkant van het gebouw is de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. Het onderhoud aan gymnastieklokalen blijft voor rekening van de gemeente. De reserve Onderwijshuisvesting bedraagt per 31 december 2012 € 11,1 miljoen. Voor de inrichting van de openbare ruimte is er ruim € 2,5 miljoen nodig die uit de Reserve Onderwijshuisvesting zal worden gedekt. In 2014 zullen bijna alle IHP projecten gereed zijn. De kosten van rente en afschrijving stijgen dan van € 8,0 miljoen in 2012 naar € 10,9 miljoen in 2014. Om deze stijgende kapitaallasten op te kunnen vangen wordt in de periode 2014 t/m 2018 jaarlijks zo‘n € 2 miljoen uit de Reserve Onderwijshuisvesting gehaald om het exploitatietekort te verlagen. In 2018 is de Reserve Onderwijshuisvesting niet meer toereikend om € 2 miljoen aan de exploitatie toe te voegen. Na 2018 zal het tekort op de kosten van Onderwijshuisvesting met € 2 miljoen per jaar toe gaan nemen. Dit zal financieel nog gedekt moeten worden. Wat gaan we doen in 2014? Onderwijshuisvestingprogramma Het programma voorzieningen onderwijshuisvesting wordt jaarlijks door het college vastgesteld. Het totale begrote bedrag voor onderhoud in 2014 bedraagt ruim € 2.2 miljoen. In de Begroting 2014 is dekking aanwezig voor een bedrag van 1.8 miljoen. Het meerdere bedrag voor onderhoud wordt gedekt door een bijdrage uit de onderhoudsvoorziening. De definitieve besluitvorming over het Onderwijshuisvestingsprogramma vindt plaats in het 4e kwartaal. Exploitatie Bedragen × € 1.000 Onderwijsgebouwen 2014 2015 2016 2017 Uitgaven 21.809 20.717 16.999 16.812 Inkomsten 7.480 6.258 2.564 2.393

IHP-investeringskredieten Voor het jaar 2013 bedraagt het beschikbare krediet € 38,9 miljoen aan uitgaven en 2,3 miljoen aan inkomsten. De begrote inkomsten betreft de bijdrage die het Johan de Witt-gymnasium betaald aan voorzieningen in de renovatie en nieuwbouw. Voor 2014 staat er een kredietbedrag van 2,3 miljoen.


Overzicht nog uit te voeren investeringen

Renovatie en nieuwbouw J. de Witt-gymnasium € 7,1 miljoen

Grond-, bouwkosten en inventaris gymzalen (Oranjepark, het ‘Tij, Van Schendelstraat, bij school De Kiem, Montessori Kind Centrum en Binnenstad)

€ 7,0 miljoen

Nieuwbouw Droomschool (cluster 3) € 2,7 miljoen

Nieuwbouw Albatros/Fontein € 4,0 miljoen

Nieuwbouw OBS Dubbeldam € 1,4 miljoen

Nieuwbouw Beatrixschool € 2,5 miljoen

Nieuwbouw Montessori Kind Centrum € 3,4 miljoen

Nieuwbouw J.F. Kennedyschool (locatie Zuidendijk) € 3,0 miljoen

Nieuwbouw De Driehoek € 2,7 miljoen

Renovatie en uitbreiding Statenschool € 1,1 miljoen

Nieuwbouw Dr. H. Bavinckschool € 1,9 miljoen

Renovatie en aanpassing school Noordhove € 0,4 miljoen

Renovatie Parkschool € 1,8 miljoen

Aanpassingen in het Voortgezet Onderwijs € 1,5 miljoen

Diversen (onderwijskundige vernieuwingen 6 scholen) € 0,7 miljoen

TOTAAL UITGAVEN € 41,2 miljoen

Gebouwen Vastgoedbedrijf Beleidskader Het bedrijfsplan Vastgoedbedrijf (2006, is geëvalueerd 2012/begin 2013). Doel beleid Het huisvesten van de eigen organisatie en bestuurlijk gelieerde organisaties, accommodatie van maatschappelijke doelgroepen. Daarnaast het in stand houden van gebouwd cultureel erfgoed en het anticiperen op ruimtelijke/economische ontwikkelingen in de stad. Dit tegen zo gering mogelijke kosten, met waar relevant, een mogelijke optimalisatie van de vermogenswaarde en met een transparante kosten en opbrengsten structuur. Stand van zaken Het Vastgoedbedrijf heeft een jaarlijkse financiële taakstelling, welke wordt geëffectueerd door het verkopen van complexen, wijzigen van de afschrijvingssystematiek, besparingen op onderhoud en besparingen door een efficiënter gebruik van de complexen. Gezien de huidige ontwikkelingen op de vastgoedmarkt is er risico aanwezig dat de opbrengsten uit verkopen afnemen. De doorlooptijd van in verkoop zijnde complexen is aanzienlijk langer en ook de verkoopprijzen dalen. Daarnaast staan er een aantal panden leeg door diverse verhuisbewegingen. De huurinkomsten nemen hierdoor af terwijl de lasten doorlopen. Wat gaan we doen in 2014? Aan de portefeuille van het Vastgoedbedrijf worden zowel panden toegevoegd als panden onttrokken. Daarnaast speelt het uitvoeren van planmatig en achterstallig onderhoud aan vastgoed binnen de budgettaire kaders van het jaarplan. Het beperken van de negatieve gevolgen van leegstand heeft een hoge prioriteit omdat leegstand negatief van invloed is op de staat van onderhoud. Verder ook: Onderhoud en vervanging van gebouwgebonden installaties (liften, verwarming) en eventueel overige

verhuurde voorzieningen (leidingen gas, water en licht). Projectleiding bij nieuwbouw, renovatie en sloop. Factureren van de huur en toezien op betaling door huurder. Verzekeren van de opstallen. Voldoen van verschuldigde belastingen op het eigendom. Verdere beheerstaken zijn account management, het (aansturen van) onderhoud, contractenbeheer, financieel beheer, administratie en control.

Bedragen × € 1.000

Gebouwen Vastgoedbedrijf 2014 2015 2016 2017 Kosten beheer vastgoed 13.605.875 13.422.405 13.155.386 13.029.898 Inkomsten vastgoed -15.004.272 -15.025.135 -14.977.360 -14.981.703 Dotatie voorziening groot onderhoud -2.346.537 -2.284.439 -2.242.870 -2.225.155 Onttrekking voorziening groot onderhoud 2.400.000 2.400.000 2.400.000 2.400.000


3.3.3 Openbare ruimte Algemeen Beleidskader In algemene zin is voor alle kapitaalgoederen in de openbare ruimte het handboek KOR (kwaliteit openbare ruimte) van toepassing. Het handboek KOR is een integrale visie voor het ontwerp, inrichting en het beheer en onderhoud van de openbare ruimte van de gemeente Dordrecht. Het is het resultaat van een samenwerkings-verband tussen de sectoren Stadsbeheer, die de eigenarenrol openbare ruimte voor zijn rekening neemt en Stadsontwikkeling, als verantwoordelijke voor het realiseren van projecten in de openbare ruimte. Het handboek KOR is afgeleid van de landelijke standaard voor onderhoudsniveaus die ontwikkeld is door CROW. Regulier onderhoud wordt voor het merendeel uitgevoerd door marktpartijen. We zoeken actief naar innovatieve manieren om samen te werken. In 2014 wordt een aantal werkzaamheden opnieuw aanbesteed: het gaat bijvoorbeeld om het onderhoud in Staart/Reeland/Noordflank, Dordt West (Wielwijk/Crabbehof/ Zuidhoven) en Oudelandshoek/Vissershoek. Hierbij wordt aandacht besteed aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Verder gelden per onderdeel de onderstaande beleidskaders: Wegen

o Meerjaren Onderhoudsprogramma (MOP). o Nota "Budgetten wegbeheer in Dordrecht”. o Integraal wegenbeheerprogramma. o Wegennota.

Groen o Nota Dordrecht Kleurrijk Groen. o Nota Parken. o Raamplan Eiland van Dordrecht. o Boomstructuurplan. o Nieuwe bomenlijst met beschermde bomen .

Openbare verlichting o Verlichtingsplan Binnenstad.o Nota Openbare Verlichting.

Verkeersregelinstallaties: Beleidsnota verkeerslichten "Doordacht geregeld". Constructies: Nota Kunstwerken (constructies) beheer en onderhoud. Havens: Beheerplan havens Dordrecht. Spelen: Nota Speelruimtebeleid. Riolering en water

o Waterplan Dordrecht. o Verbreed Gemeentelijk Riolerings Plan V.

Doel beleid Doel van het beheer van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte is het behouden van de kwaliteit, inzicht geven in wat bepalend is voor de kwaliteit en aan de hand van bepaalde criteria (“schoon, heel en veilig”) keuzes maken bij inrichting en beheer op basis van het KOR handboek en de CROW- normen en systematiek. Het streven is een integrale benadering van ontwerp, inrichting en beheer van de openbare ruimte. Stand van zaken Voor het beheer van de openbare ruimte beschikt de gemeente over: beheersystemen waarin van alle objecten de relevante data zijn ingebracht. Op grond daarvan worden de

onderhouden vervangingsplanningen opgesteld; de jaarlijkse schouw naar de onderhoudsgesteldheid van de objecten. Aan de hand van de bevindingen

rond de technische kwaliteit wordt het beheersysteem geactualiseerd. Mutaties in het areaal worden doorlopend bijgewerkt;

een Meerjaren Onderhoudsplan (MOP), waarin de jaarlijkse bestemming van de beschikbare middelen voor groot onderhoud en vervanging is bepaald. De planning leidt ertoe dat werkzaamheden zoveel mogelijk worden gecombineerd;

de eigenlijke onderhoudswerkzaamheden worden zoveel mogelijk via bestekken aan marktpartijen opgedragen (uitbesteden op basis van een meerjarig integraal wijkbestek, met als sturingsmethodiek onder andere de beeldkwaliteit).

Financiën onderdelen openbare ruimte Bedragen x € 1.000

2014 2015 2016 2017 Wegen 12.361 11.705 11.653 11.584 Groen 7.301 7.257 7.204 7.134 Openbare verlichting 1.922 1.919 1.899 1.880 Verkeersregelinstallaties (VRI’s) 1.086 1.067 1.080 1.044 Constructies 2.546 2.543 2.566 2.514 Speelvoorzieningen 1.088 1.067 1.062 1.061 Havens 1.484 1.441 1.425 1.441 Riolering en water 9.691 9.691 9.691 9.691


Wat gaan we doen in 2014? Wegen De kwaliteit van de wegen staat onder druk, veroorzaakt door externe invloeden, de leeftijdsopbouw van het areaal en de opgelopen achterstand. Het betreft met name de staat van het asfalt en de funderingen welke op diverse plekken slecht en zorgwekkend is. Met de uitvoering van het Integraal Wegenbeheer-programma wordt ernaar gestreefd het kwaliteitsniveau van het wegennet op peil te houden. Een belangrijk onderdeel hiervan zijn de grote projecten volgens de jaarschijf van de Meerjaren Onderhoud Planning Stadsbeheer. Groen Sinds 2011 bestaat het groenonderhoud uit het onderhoud dat past binnen de vastgestelde beleidsafspraken en reguliere financiële middelen. Extra maatregelen vinden eventueel plaats in het kader van projecten zoals “Samen de buurt beheren” en “Wijkwensen”. Renovaties en bestrijding van boomziekten vinden vooral plaats binnen projecten van andere disciplines zoals wegonderhoud. Op beperkte schaal wordt invulling gegeven aan wensen aan een klanttevredenheidsonderzoek groen. Speerpunten hierbij zijn: communicatie, bereikbaarheid en betrokkenheid van bewoners. Openbare verlichting De openbare verlichting speelt een belangrijke rol bij de leefbaarheid en de veiligheidsgevoelens onder de bewoners. Het doel is, om tegen acceptabele kosten, een energiezuinige en milieuvriendelijke openbare verlichtingsinstallatie duurzaam in stand te houden voor de leefbaarheid, de sociale veiligheid en de verkeersveiligheid. De gemeente hanteert als richtlijn voor de toepassing van openbare verlichting de aanbevelingen van de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV) en de Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR) op. Conform de beleid- en beheernota streven we dat de openbare verlichting in 2015 voldoet aan de NSVV aanbevelingen of NPR. Verkeersregelinstallaties (VRI’s) Het doel van “Doordacht geregeld” is het in stand houden, vervangen en ondersteunen van VRI’s. De werkzaamheden bestaan uit het onderhoud plegen aan Verkeersregelinstallaties (VRI’s), Binnenstadafsluiting (Pollers), camerasystemen (OOV), PRIS en Drissystemen (Regionaal). Verder ook de verkeerscomputer en beheersystemen op orde houden. De te heroverwogen VRI’s worden verwijderd conform nota “Doordacht geregeld” en VRI’s worden vervangen met invoeren Korte Afstand Radio (KAR) Drechtsteden. Constructies Het beleid beoogt de goede instandhouding van constructies. Onder constructies vallen bruggen, viaducten dam- en keerwanden en stadsmeubilair. Het jaarlijks onderhoud wordt uitgevoerd volgens het onderhoudsplan van het beheersysteem ‘KUBIS’. Het groot onderhoud wordt uitgevoerd in het kader van de meerjaren investeringsplanning. Dit houdt in dat de objecten die zijn opgenomen in het beheersysteem KUBIS, moeten veilig en heel moeten zijn. Havens Voor de havens wordt uitvoering gegeven aan het onderhoudsplan. Speelvoorzieningen Het streven is naar een woonomgeving met kwalitatief en kwantitatief goede speelruimte voor de verschillende leeftijdsgroepen. Het realiseren van goed gesitueerde en ingerichte speelplaatsen is hierbij van groot belang. We streven naar een evenwichtige verdeling van de voorzieningen over de wijken, overeenkomstig de huidige en toekomstige kinderaantallen. Naast het regulier onderhoud voeren we circa 10 renovatieprojecten uit. Hierbij houden we rekening met de technische noodzaak en de behoefte die er bij bewoners is. Riolering en water Ieder jaar wordt invulling gegeven aan de wettelijke zorgplicht inzake een doelmatige inzameling en transport van afvalwater. Daarbij geven we uivoering geven aan het Gemeentelijk rioolplan. Het GRP V is gebaseerd op een meerjaren kostendekkingsplan waarvan de kosten en de baten zijn geschat op ervaringscijfers, landelijke kengetallen en herziene financiële uitgangspunten. Het Waterplan speelt in op de mondiale klimaatveranderingen die ingrijpende gevolgen zullen hebben voor het eiland van Dordrecht. Het Waterplan Dordrecht 2009-2015 richt zich op het op orde brengen van het stedelijk watersysteem, het verbeteren van de waterkwaliteit en het aantrekkelijk maken van de stad met extra water. Speerpunt is de waterveiligheid voor het hele eiland van Dordrecht. Bij het Waterplan is per jaar een maatregelenplan opgenomen.


3.4 Financiering In deze paragraaf komen de onderwerpen aan de orde die behoren tot het geldstromenbeleid van de gemeente. Dit zijn onder andere risicobeheer (met name rente- en kredietrisico), de financierings- en schuldpositie, het kasbeheer en de informatievoorziening.

3.4.1 Algemeen De uitvoering van de gemeentelijke financieringsfunctie dient plaats te vinden binnen de kaders zoals gesteld in de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). In deze wet staan vooral transparantie en risicobeheersing centraal. De transparantie komt daarbij tot uitdrukking in voorschriften voor een verplicht financieringsstatuut alsmede een financieringsparagraaf in begroting en rekening. De risicobeheersing binnen de Wet fido richt zich op renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. Het begrip treasury kan worden gedefinieerd als het besturen en beheersen, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt belegd, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico’s. Binnen de financiële functie van de gemeente is het van belang het onderscheid te herkennen tussen de treasury- en de controlfunctie. Treasury zorgt voor de beschikbaarheid van geldmiddelen; de controlfunctie is belast met het toezicht en de bewaking van de aanwending ervan. Vanuit deze rollen is de focus bij treasury gericht op feitelijke in- en uitgaande kasstromen, terwijl de controlfunctie veelal redeneert in termen van baten en lasten. Benadrukt wordt dat de doelstelling van de treasuryfunctie van de gemeente Dordrecht is dat deze uitsluitend de publieke taak dient en dat een prudent beleid gevoerd wordt binnen de kaders die zijn gesteld in de Wet fido. Met ingang van 1 januari 2012 is een nieuw Financieringsstatuut in werking getreden waarin het gemeentelijke treasurybeleid op onderdelen is geactualiseerd. De gemeente Dordrecht heeft de advisering over en de uitvoering van haar treasurybeleid opgedragen aan het Servicecentrum Drechtsteden. Ontwikkelingen De huidige de schuldenproblematiek in Europees verband heeft er toe geleid dat ook op nationaal niveau er meer focus is gekomen op begrotingsdiscipline en schuldposities. Op dit moment zijn er in Nederland twee relevante wetgevingstrajecten actief, te weten de Wet Houdbare Overheidsfinanciën en het Schatkistbankieren. Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet hof) Dit wetsvoorstel, dat op 23 april 2013 is aangenomen door de Tweede Kamer en na het zomerreces aan de Eerste Kamer zal worden aangeboden, betreft een doorvertaling van EU-begrotingsrichtlijnen naar nationale wetgeving. In de EU-richtlijnen is vastgelegd dat het maximale begrotingstekort van de overheid 3% van het BBP mag bedragen. Becijferingen hebben uitgewezen dat 0,38% van dit tekort voor rekening komt van gemeenten. Via de Wet hof zal deze tekortlimiet worden verankerd. Daarbij zal per gemeente vooraf een toegestaan portie tekort worden bepaald, de zogenoemde individuele referentiewaarde. Vervolgens zal een berekening worden gemaakt van het gemeentelijke EMU-saldo. Dit is een benadering op kasbasis, dit in tegenstelling tot het gebruikelijke baten/lastenstelsel. Als gevolg van deze benadering komen onder andere grote investeringen ineens ten laste van het saldo. Het Rijk heeft aangegeven om op termijn overschrijdingen van de norm met gemeenten te gaan verrekenen, mogelijk via de Algemene Uitkering. In discussies met het Rijk over deze Wet heeft onder andere de VNG gewezen op het gevaar dat hierdoor het realiseren van al dan niet noodzakelijke gemeentelijke investeringen in de knel kan komen. Schatkistbankieren Dit is een initiatief dat is voorgekomen uit het Begrotingsakkoord 2013. Het betekent dat decentrale overheden al hun overschotten aan liquide middelen, rekening houdend met een bepaald drempelbedrag (voor Dordrecht ruim € 3 miljoen), in ’s Rijks Schatkist zullen moeten stallen. Het oogmerk van Schatkistbankieren is tweeledig. Ten eerste heeft het een voordelig effect geeft op de staatsschuld (EMU-schuld) doordat de Nederlandse Staat minder geld hoeft te lenen op de financiële markten. Ten tweede vermindert Schatkistbankieren het kredietrisico van uitzettingen. Keerzijde daarentegen is dat de rendementen bij de Schatkist belangrijk lager zullen zijn. Om in dit nadeel tegemoet te komen zal onderling lenen tussen decentrale overheden toegestaan zijn. Dit draagt bij aan de eerstgenoemde doelstelling omdat de middelen dan binnen de EMU-sector blijven. Het Schatkistbankieren zal wettelijk worden verankerd middels een aanpassing van de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). Ten tijde van het opstellen van deze paragraaf was het wetsvoorstel in behandeling bij de Eerste Kamer. Gezien het feit dat gemeente Dordrecht tegenwoordig met name aan de opnemende kant van het financieringsspectrum zit, zullen de gevolgen voor de gemeente naar verwachting beperkt zijn.


Zodra de hier geschetste ontwikkelingen in wetgeving verankerd zijn zal worden bezien in hoeverre het gemeentelijke Financieringsstatuut moet worden aangepast. Renteontwikkeling 2013 De korte rente, welke vooral onder invloed staat van het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB), heeft zich gedurende het eerste halfjaar 2013 consequent op een niveau van rond de 0,20% bewogen. Ook de kapitaalmarktrente is gedurende het afgelopen jaar vrij stabiel geweest: deze heeft in overwegende mate zijwaarts bewogen in de bandbreedte van 1,5% tot 2%. De beweging ten tijde van opstelling van deze paragraaf was opwaarts gericht. Oorzaak hiervan is de vrees dat de centrale banken wereldwijd over willen gaan tot afbouw van steun- en verruimende maatregelen. Voor het komende jaar wordt door een aantal sectoren grootbanken gemiddeld de in de volgende tabel weergegeven renteontwikkeling voorzien, waarbij benadrukt moet worden dat dit een momentopname is die dagelijks wijzigt. Tabel 1: Renteverwachting komend jaar (rentevisie)

Omschrijving

Actueel ten tijde van opstelling begroting

2014

Gemiddelde verwachting

grootbanken van stand over 1 jaar Toe-/afname

Korte rente (3-maands Euribor), ca. 0,22% 0,33% 0,11%

Lange rente (10-jaars IRS), ca. 2,10% 2,07% -0,03%

Spread 1,88% 1,74% -0,14% Hoewel voorgaande tabel voor het komende jaar redelijk stabiele rentetarieven suggereert dient wel opgemerkt te worden dat banken bij het verstrekken van langjarige financiering nog wel liquiditeitsopslagen berekenen bovenop het genoemde IRS-niveau. Voor bijvoorbeeld een 10-jaars lening bedraagt deze opslag thans circa 0,65% (65 basispunten). Deze opslagen zijn hoger naarmate de leninglooptijd verder toeneemt. Door ontwikkelingen als de schuldencrisis en strengere vermogensvereisten voor banken, de zogenoemde Basel III-richtlijnen, kunnen deze opslagen wel verder oplopen.

3.4.2 Financierings- en schuldpositie Financiering activa De activa van de gemeente Dordrecht zullen per begin 2014 naar verwachting als volgt gefinancierd zijn: Tabel 2: Financieringspositie per 1-1-2014

Totale boekwaarde investeringen 1.025,0€

Vaste financieringsmiddelen:

Reserves 425,0€

Voorzieningen 7,5€

Langlopende leningen 285,2€

717,7€

Financieringstekort 307,3€

Interne rente Voor de interne doorberekening van de netto rentekosten naar de investeringen hanteert de gemeente Dordrecht een omslagrente van 4%. De gemeente hanteert hierbij een (egalisatie)reserve. De te hanteren omslagrente wordt bij de kadernota 2015 onderwerp van heroverweging. Zie hiertoe onze inlichtingenbrief van 17 september 2013. Leningenportefeuilles Opgenomen langlopende leningen Onderstaande tabel geeft inzicht in het verwachte verloop van de leningportefeuille in 2014:


Tabel 3: Mutaties leningenportefeuille OG 2014


Omschrijving BedragGemiddeld percentage

Stand per 1 januari 2014 285.162€ 3,75%

Nieuwe leningen 75.000€ 2,70%

Reguliere aflossingen 2.955-€

Vervroegde aflossingen -€

Rente-aanpassing (oud percentage) 11.084-€ 4,28%

Rente-aanpassing (nieuw percentage) 11.084€ 2,92%

Stand per 31 december 2014 357.207€ 3,50%

De in bovenstaande tabel weergegeven nieuwe lening van € 75 miljoen komt voort uit de meest actuele liquiditeitenplanning. Met deze financiering wordt een basis afgedekt van de verwachte financieringsbehoefte over de periode tot en met 2017. De liquiditeitenplanning voorziet in die jaren nog wel een aanvullende financieringsbehoefte. De indekking daarvan wordt pas specifiek gemaakt na actualisering en vaststelling van majeure investeringen en grondexploitaties. Dit onder meer op grond van de Nota Richting Kiezen. Daarbij kan de situatie ontstaan dat aanvullende leningbehoefte ontstaat. Zie ook hierna onder “Kasbeheer”. Uitzettingen Onder uitzettingen worden verstrekte langlopende geldleningen en beleggingen verstaan. De gemeente Dordrecht heeft de volgende uitzettingen: Tabel 4: Mutatie uitzettingen 2014


Omschrijving BedragGemiddeld percentage

Verstrekte geldleningen:

Stand per 1 januari 2014 27.242€ 3,95%

Nieuwe leningen -€

Reguliere aflossingen 1.852-€

Vervroegde aflossingen -€

Rente-aanpassing (oud percentage) 11.086-€ 4,28%

Rente-aanpassing (nieuw percentage) 11.086€ 2,92%

Stand per 31 december 2014 25.390€ 3,29%

Beleggingen:

Stand per 1 januari 2014 108.050€

Afloop/expiratie -€

Afschrijving -€

Herbeleggingen -€

Nieuwe beleggingen 1.350€ (1)

Stand per 31 december 2014 109.400€

Totaal uitzettingen per 1 januari 2014 135.292€

Totaal uitzettingen per 31 december 2014 134.790€ Opmerking bij tabel 4: (1) Dit betreft het gegarandeerde jaarlijkse rendement op de duurzame belegging (€ 30 miljoen). Dit

wordt jaarlijks als boekwaardevermeerdering (te vorderen) verantwoord; daadwerkelijke uitkering van het totale rendement vindt contractueel plaats aan het eind van de looptijd van de belegging.

Zie verderop in Tabel 8 voor de specificatie naar risicocategorie. Schuldpositie De afgelopen jaren is de bewustwording rond schuldposities, juist ook van overheden, sterk toegenomen. Een schuldpositie ontstaat indien de eigen middelen van een gemeente ontoereikend zijn om bijvoorbeeld activiteiten of investeringen te bekostigen. In dat geval dient externe financiering te worden aangetrokken. Een


goed zicht op de schuldpositie draagt bij aan het besef dat de aan financiering verbonden rente en aflossingen andere noodzakelijke uitgaven van de gemeente verdrukken. De (ontwikkeling van de) schuldpositie kan vanuit meerdere invalshoeken worden benaderd. Eén van de meest geijkte is de Debt Ratio. Deze ratio wordt ontleend aan de balans, waarbij wordt bezien welk percentage van het totaal vermogen/balanstotaal met vreemd vermogen gefinancierd is. Ook kan een verhouding worden bepaald tussen de schuldpositie (balans) ten opzichte van de totale exploitatiebaten. In de volgende tabel wordt de (ontwikkeling van) de schuldpositie van de gemeente Dordrecht zowel in historisch perspectief als richting de toekomst in beeld gebracht. Een complicerende factor daarbij dat is een kengetal als de Debt Ratio wordt uitgedrukt in het balanstotaal. Dat hindert een doorkijk naar de toekomst, omdat in begrotingen doorgaans geen volledige balans is opgenomen, maar slechts op onderdelen. In de tabel is het balanstotaal vanaf 2013 dan ook geschat. Tabel 5: Schuldpositie

Verloop schuldpositie 2011-2017 Bedragen x € 1.000

Werkelijk Werkelijk Voorlopig Raming Raming Raming Raming

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Debt ratio

Totale schuld (1) 365.885€ 403.279€ 401.162€ 458.207€ 466.403€ 470.956€ 470.466€

Balanstotaal (2) 896.648€ 898.893€ 900.000€ 900.000€ 900.000€ 900.000€ 900.000€

Debt Ratio % 41% 45% 45% 51% 52% 52% 52%

Nettoschuld per inwoner

Netto schuld (3) 104.679€ 160.276€ 159.162€ 217.207€ 225.403€ 229.956€ 229.466€

Aantal inwoners 118.530 119.000 119.500 120.000 120.000 120.000 120.000

Bedrag x € 1,- € 883 € 1.347 € 1.332 € 1.810 € 1.878 € 1.916 € 1.912

Schuldevolutie (4)

Bedrag x € 1,- - € 464 -€ 15 € 478 € 68 € 38 -€ 4

Schuldquote

Netto Schuld 104.679€ 160.276€ 159.162€ 217.207€ 225.403€ 229.956€ 229.466€

Exploitatiebaten (5) 444.434€ 429.310€ 440.951€ 366.640€ 368.740€ 368.274€ 368.274€

Schuldquote % 24% 37% 36% 59% 61% 62% 62%

(2) Vanaf 2013 geschat.

(4) Toe/afname nettoschuld per inwoner t.o.v. voorgaand jaar.

(5) Vóór bestemming.

(1) Som van opgenomen leningen, kortlopende schulden en overlopende passiva. Zie balans.

(3) Totale schuld minus som van uitgezette langlopende leningen, kortlopende vorderingen, liquide middelen en overlopende activa. Zie balans.

Voor 2014 wordt op basis van deze begroting een Debt Ratio verwacht van 51%. Dit betekent dat 51% van de gemeentelijke bezittingen met externe schuld gefinancierd is (en dus 49% met eigen middelen). De schuldquote van de gemeente zal in 2014 naar verwachting 59% bedragen. Blijkens de tabel zal de schuldquote ten opzichte van 2013 sterk toenemen. Dit betreft zowel een teller als noemer effect, namelijk enerzijds een hogere netto schuld (teller) en anderzijds een fors lager bedrag aan baten voor bestemming (noemer). Voor beide gemeentelijke scores in 2014 geldt dat deze rond de landelijke gemiddelden liggen (respectievelijk circa 55% en 60%).


3.4.3 Risicobeheersing Zoals eerder benoemd vormt risicobeheersing één van de pijlers van de Wet fido. De belangrijkste risicoaspecten die verbonden zijn aan de uitvoering van de gemeentelijke treasuryfunctie betreffen rente- en kredietrisico’s. Renterisico Renterisico’s kunnen vanuit Wet fido-optiek worden bezien op de korte en op de langere termijn. Renterisico op korte schuld: de kasgeldlimiet Met de kasgeldlimiet is in de Wet fido een norm gesteld voor het maximum bedrag waarop de gemeente haar financiële bedrijfsvoering met kortlopende middelen (looptijd < 1 jaar) mag financieren. Deze norm bedraagt 8,5% van het begrotingstotaal aan lasten vóór bestemming, dus met uitzondering van stortingen in reserves. Indien hierbij de kasgeldlimiet bij herhaling wordt overschreden dient er geconsolideerd te worden ofwel moet een deel van de kortlopende middelen worden omgezet in een langlopende financiering. Voor 2014 kan de kasgeldlimiet voor de gemeente Dordrecht als volgt worden bepaald: Tabel 6: Berekening kasgeldlimiet 2014

Begrotingstotaal (lasten voor bestemming) 357,0€ miljoen

Relevant percentage 8,5%

Kasgeldlimiet 30,3€ miljoen Bovendien is door middel van zogenoemde CAP’s, een soort verzekering, het renterisico over een bedrag van in totaal € 20 miljoen aan kortlopende financiering voor de komende jaren afgedekt tegen het niveau van de omslagrente, te weten 4%. Deze CAP’s hebben een looptijd tot respectievelijk medio 2014 (€ 10 miljoen) en medio 2016 (€ 10 miljoen). Omdat met dergelijke CAP’s een renterisico wordt afgedekt mag dit bedrag worden betrokken bij de beoordeling van de kasgeldlimiet. De totale limietruimte in 2014 bedraagt aldus:

o Gedurende het eerste halfjaar 2014: € 50,3 miljoen en o Gedurende het tweede haljaar 2014: € 40,3 miljoen.

De gemeente Dordrecht verwacht in 2014 binnen de totale limietruimte (kasgeldlimiet + CAP’s) te opereren. Oogmerk van het door het SCD uit te voeren gemeentelijke saldobeheer is om de limietruimte optimaal te benutten. De liquiditeitenplanning is hierbij een uitstekend hulpmiddel. Renterisico op langlopende schuld: de renterisiconorm De gemeente loopt renterisico op het moment dat nieuwe leningen moeten worden aangetrokken (herfinanciering) of als een renteherziening van toepassing is. Om het renterisico te beheersen is in de Wet fido de renterisiconorm geformuleerd. Het doel van deze norm is om overmatige afhankelijkheid van het renteniveau in één bepaald jaar te voorkomen, één en ander ter bescherming van de gemeentelijke financiële positie. Met deze norm bevordert de Wet fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen. Conform voorschrift van de geactualiseerde Wet fido wordt het renterisico in onderstaande tabel voor de komende vier jaren bepaald, terwijl de renterisiconorm alleen betrekking heeft op het totaal van de begroting van het komende jaar.

Tabel 7: Berekening rente-risiconorm


Renterisico's 2014 2015 2016 2017

Renteherzieningen 11.084€ -€ -€ -€

Aflossingen 2.955€ 6.805€ 10.447€ 10.490€

Renterisico 14.039€ 6.805€ 10.447€ 10.490€

Berekening renterisiconorm

Begrotingstotaal 2014 357.000€

Percentage cf. regeling 20%

Renterisiconorm 2014 71.400€

Toetsing renterisico aan norm:

Renterisico 14.039€

Renterisiconorm 71.400€

Onderschrijding 57.361-€


Uit deze opstelling blijkt dat de gemeente Dordrecht naar verwachting zowel in 2014 als in de komende jaren ruim binnen de grenzen van de renterisiconorm zal opereren. Kredietrisico Kredietrisicobeheersing richt zich op de kredietwaardigheid (en dus risicoprofiel) van de tegenpartijen bij financiële transacties. Kredietrisico’s kunnen worden gelopen vanuit uitzettingen (verstrekte geldleningen, beleggingen) of uit verleende garanties. Kredietrisico op leningen en beleggingen Het kredietrisico wordt door de Wet fido beperkt door minimale eisen te stellen aan de kredietwaardigheid van tegenpartijen en de verplichte hoofdsomgarantie bij beleggingen. De hiervoor in tabel 4 gespecificeerde uitzettingen kunnen als volgt worden gerubriceerd naar risicocategorie: Tabel 8: Specificatie uitzettingen naar risicocategorie


Verwachte stand per

Specificatie leningen en beleggingen naar risicogroep:

1-1-2014 31-12-2014 % per eind 2014

Gemeenten / Provincies -€ -€ 0,0%

Overheidsbanken -€ -€ 0,0%

Woningcorporaties met garantie WSW 16.769€ 15.571€ 11,6%

Semi-overheidsinstellingen 19.439€ 19.439€ 14,4%

Financiële ondernemingen (A en hoger) 88.542€ 89.892€ 66,7%Overige toegestane instellingen volgens Treasurystatuut 10.542€ 9.888€ 7,3%Niet-toegestane instellingen volgens Treasurystatuut -€ -€ 0,0%

Totaal 135.292€ 134.790€ 100,0% De nul bij overheidsbanken houdt verband met de schatkistbeleggingen. De in voorgaande tabel genoemde categorie Financiële ondernemingen (A en hoger) betreft de gele gemeentelijke beleggingsportefeuille. Deze portefeuille kan als volgt worden gespecificeerd naar kredietwaardigheid c.q. kredietkwaliteit: Tabel 9 Specificatie uitzettingen bij financiële instellingen (kredietwaardigheid A en hoger)


Tegenpartij Jaar

aanvang Jaar

afloop CouponBoekwaarde per

01-01-2014

Creditratings S&P juli

2013 Opm.

EZH-beleggingen

CLN HBOS/General Electric Euro Capital 2008 2016 6,250% 16.000€ A/AA

CLN ING Bank/GE Euro Capital 2008 2021 5,600% 11.000€ A/AA

CLN RBS/GE Euro Capital 2008 2018 5,500% 11.000€ A/AA

CLN Barclays/GE Euro Capital 2011 2020 3,150% 9.240€ A/AA

Duurzame belegging

Halifax Bank of Scotland/UniCredit 2007 2018 4,500% 38.325€ A/BBB (1)

Additioneel

Landsbanki Islands 2007 2009 4,790% 2.977€ - (2)

TOTAAL 88.542€


Opmerkingen bij tabel 9: (1) Duurzaam garantieproduct via APG Investments; het vermelde bedrag is inclusief € 8.325 miljoen

opgebouwd rendement dat bij afloop van de belegging zal worden uitgekeerd. (2) Het weergegeven bedrag betreft de oorspronkelijke hoofdsom (€ 8 miljoen) onder aftrek van de

inmiddels terugontvangen deelbetalingen (ruim € 4,2 miljoen) en rekening houdend met de voorziening voor oninbaarheid (€ 0,8 miljoen).

De in voorgaande tabel weergegeven creditratings zijn ongewijzigd ten opzichte van de jaarrekening 2012. De creditrating van UniCredit valt onder de zogenoemde eerbiedigende werking van de Wet fido en hoeft dus niet tussentijds van de hand te worden gedaan. Kredietrisico ten aanzien van borgstellingen (gemeentegaranties) Borgstellingen kunnen op twee manieren voorkomen: 1. Directe borgstelling 2. Achtervang Bij directe borgstellingen staat de gemeente jegens geldgevers borg voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door lokale organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die veelal activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. Achtervang houdt in dat de gemeente, al dan niet samen met het Rijk, een rol speelt in de zekerheidsstructuur van een waarborgfonds, bijvoorbeeld de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Door deze structuur kunnen instellingen die bij een waarborgfonds zijn aangesloten tegen de laagste rente lenen. Mede vanwege de strenge toelatingscriteria en periodieke toetsing door het fonds loopt de gemeente hierbij een veel lager risico dan bij directe borgstellingen. De verwachting van de ontwikkeling van de borgstellingen van Dordrecht gedurende 2014 luidt als volgt: Tabel 10: Specificatie borgstellingen per categorie


Verwachte stand per

Specificatie gemeentelijke borgstellingen naar categorie:

1-1-2014 31-12-2014 % per eind 2014

Directe borgstellingen

Instellingen in zorgsector 4.577€ 3.766€ 1,0%

Verbonden partijen 65.324€ 58.722€ 15,4%

Verenigingen 8.216€ 7.869€ 2,1%

Overig 8.675€ 8.316€ 2,2%

Subtotaal 86.792€ 78.673€ 20,6%

Achtervang

WSW (woningcorporaties) 303.362€ 303.362€ 79,4%

Totaal 390.154€ 382.035€ 100,0% Het in bovenstaande tabel per eind 2014 genoemde bedrag van € 58,7 miljoen voor Verbonden partijen kan als volgt worden gespecificeerd: € 14,0 miljoen Wegschap Tunnel Dordtse Kil; € 33,6 miljoen HVC Alkmaar (via GR Gevudo; verdeelsleutel kan per jaar licht fluctueren); € 11,1 miljoen overige gemeenschappelijke regelingen (Drechtsteden, Veiligheidsregio, Omgevings-dienst,

GGD, Drechtwerk, Parkschap Biesbosch) Het bij de categorie Overig vermelde bedrag betreft hoofdzakelijk de borgstellingen voor: € 7,7 miljoen Coöperatie Ontwikkeling Leerpark UA € 0,5 miljoen Stichting Energiehuis. De borgstellingen zijn betrokken in onze risico-inventarisatie.


3.4.4 Kasbeheer Betalingsverkeer De inrichting van het betalingsverkeer (het beheer van het gemeentelijke rekeningstelsel, het coördineren van bevoegdheden en het verrichten van feitelijke betalingen) alsmede de saldoregulatie wordt verzorgd vanuit Servicecentrum Drechtsteden (SCD). De NV Bank Nederlandse Gemeenten is huisbankier van de gemeente Dordrecht. Daarnaast heeft de gemeente betalingsverkeerrelaties met ABN Amro, ING en Rabobank. Liquiditeitenplanning Een hulpmiddel bij de saldoregulatie is de liquiditeitenplanning. In nauw overleg met het SCD wordt deze planning periodiek geactualiseerd. Op grond van het beeld dat uit een dergelijke planning naar voren komt wordt bezien of aanvullende financiering moet worden opgenomen en voor welke termijn die behoefte zal gelden. Volgens de meest recente planning zal de gemeente Dordrecht in 2014 voor in elk geval € 75 miljoen aan aanvullende langlopende financiering moeten opnemen. Zoals in het voorgaande reeds omschreven voorziet de liquiditeitenplanning in de jaren daarna een aanvullende financieringsbehoefte. De indekking kan echter pas later specifiek gemaakt. Dit lichten wij toe: De uitwerking van Stedelijke (project) programmering zal financieringseffecten met zich meebrengen. Investeringen kunnen worden uitgesteld of juist worden geïntensiveerd. Daarnaast zijn de ontvangstmomenten van grondverkopen vaak later. Bij het opstellen van deze begroting waren deze effecten nog niet bekend, omdat daartoe eerst de herziene grondexploitaties nog moeten worden vastgesteld. Verder is op dit moment niet precies bekend welke financiële effecten er in 2014 optreden als gevolg van de voorbereiding op decentralisaties in de zorg (jeugd/ AWBZ). Per 2015 wordt dit vraagstuk overigens nog belangrijker, omdat volgens de huidige wetsvoorstellen dan de zorgtaken moeten worden overgenomen met een voor dat jaar vooralsnog verplichte continuering van zorg(kosten) voor de jeugd. Ook moeten de serviceorganisaties in 2014 worden ingericht. Vooralsnog kunnen de zorg-decentralisaties leiden tot forse tekorten. In onze meerjarige liquiditeiten-aannames (en ook bij de risicoparagraaf) houden wij deze buiten beschouwing, omdat er op lokaal niveau thans nog geen besluitvorming mogelijk is en iedere aanname speculatief is. De financieringsbehoefte van ROMD wordt afhankelijker van door gemeenteraden te nemen besluiten. Voor de Dordtse liquiditeiten is het alleen relevant indien dit leidt tot een eventuele betaling. Dat betekent ook dat het in deze begroting opgenomen EMU saldo voor 2014 dezelfde voorbehouden kent.

3.4.5 Informatievoorziening Op grond van het Financieringstatuut vindt jaarlijks, dus ook in 2014, in beginsel viermaal overleg plaats in Treasury Comité-verband over de uitvoering van de treasuryfunctie en de voortgang van het Treasury Jaarplan. Naast dit gereguleerd overleg bestaat altijd de mogelijkheid tot tussentijdse afstemming, overleg of behoefte aan incidentele advisering door de treasuryspecialisten van het SCD. Voor zover relevant zullen door het SCD rapportages worden opgeleverd voor in- of extern gebruik. Het Treasury Jaarplan voor 2014 zal tegen het eind van 2013 worden opgesteld wanneer de meest actuele inzichten vanuit de liquiditeitenplanningen, renteontwikkelingen en rentevisie beschikbaar zijn. Conform het Financieringsstatuut zal het Jaarplan door het college van B en W worden vastgesteld.


3.5 Organisatieontwikkeling en Bedrijfsvoering

3.5.1 Inleiding In deze paragraaf beschrijven we de voorgenomen activiteiten voor 2014 op het gebied van de organisatieontwikkeling en de bedrijfsvoering van de gemeente Dordrecht. Zoals is beschreven in de inleiding van deze begroting zijn stedelijke, economische en organisatorische ontwikkelingen onlosmakelijk met elkaar verbonden. De huidige economische crisis stelt de gemeente Dordrecht voor complexe, nieuwe vraagstukken. Zo heeft de gemeente te maken met nieuwe bezuinigingen, schaalvergroting, burgers die steeds vaker zelf verantwoordelijkheid nemen of initiatieven ontplooien waarbij de overheid een andere rol speelt. Om de Dordtse samenleving optimaal te kunnen ondersteunen met publieke taken, de ontwikkeling van de stad te bevorderen en de doelen te bereiken die gesteld zijn door het bestuur, ziet de gemeente Dordrecht een belangrijke meerwaarde in het verder flexibiliseren van de organisatie, het (door)ontwikkelen van programmatisch werken, het werken aan goed werkgeverschap en een intensivering van de ambtelijke samenwerking in de regio Drechtsteden. Doel is om de gemeente Dordrecht beter te laten presteren en efficiënter te maken. De ambities om te behoren tot de beste gemeentelijke werkgevers en een flexibele netwerkorganisatie te zijn, staan als een paal boven water. De bezuinigingen hebben in de afgelopen tijd geleid tot krimp van de formatie. Denk daarbij aan de personele effecten van de ”Brede doorlichting” en de “Extensiveringen”. Daar bovenop komen de personele aspecten van de besparingen die de regionale samenwerking moet opleveren, de personele componenten van de taakstellingen uit pakket A en Zuinig stoken. De formatie is ruim 13% (110 fte) gekrompen van januari 2010 tot augustus 2013. Deze trend zet de komende jaren verder door, omdat we ook de komende periode te maken hebben met opgaven die van invloed zijn op ons personeelsbestand. Een benchmark met vergelijkbare gemeenten laat zien dat onze huidige formatie in de pas loopt met die van andere 100.000+ gemeenten. Het tempo waarmee we krimpen ligt bovendien zo hoog, dat de verwachting is dat we ten opzichte van de andere gemeenten relatief klein worden in de komende jaren. Vanuit organisatieontwikkeling ondernemen we verschillende acties met als doel om de gemeente Dordrecht beter te laten presteren en efficiënter te maken. Denk hierbij aan de verbetering van processen, inzet op verlaging van ziekteverzuim, ontwikkelen van een programmatische manier van werken, sturen met strategische personeelsplanning en de frontdesk mobiliteit en inhuur. We hebben ook ambities met onze organisatie. We hebben te maken met nieuwe maatschappelijke vraagstukken met een grote complexiteit, financiële risico’s en een andere rol van de overheid. Dit vraagt om snelle ontwikkeling in ons vakmanschap en in ons samenspel met partners. Andere strategieën zijn nodig om innovatie, kwaliteitsverbeteringen en resultaten te boeken. We zetten daarom in op het vervullen van een trekkersrol in de regio en de ontwikkeling van de flexibilisering, effectiviteit en efficiency van onze organisatie. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkelopgaven bij de trajecten Zuinig stoken (stadsontwikkeling) en Focus en Vakmanschap (maatschappelijke ontwikkeling) en andere ambities die we hieronder schetsen. Sinds 2012 geeft Dordrecht vorm aan het thema flexibele netwerkorganisatie. Met de Drechtsteden-samenwerking geldt Dordrecht landelijk als een koploper in netwerksturing. De ontwikkeling naar een flexibele netwerkorganisatie betekent ook veel voor de eigen organisatie, namelijk denken over de grenzen van de eigen organisatie heen en integraal werken, vanuit de inhoud van de opgave. Met de partners die daarbij intern en extern betrokken zijn. Met de expertise die daaraan kan bijdragen, ongeacht waar die vandaan komt. Het doel hiervan is te werken aan een organisatiecultuur en -perspectief, waarbij de structuur van de organisatie niet beperkend is. De organisatie kan dan flexibel en actiegericht inspelen op de verschillende vraagstukken die ter tafel komen. Deze flexibiliteit is ook een vereiste van de te realiseren krimp in het personeelsbestand. Resultaten worden in toenemende mate behaald aan de hand van cocreatie en ‘partnership’. Dit zorgt voor een interne verschuiving in de wijze waarop de organisatie zich ontwikkelt. Zoals het ‘wij weten wat goed voor u is’, richting de burgers niet meer houdbaar is, gaat dat ook intern niet meer op. Sectoren en bedrijven vertalen de hiervoor geschetste ontwikkelingen naar wat dat betekent voor hun dagelijkse praktijk en de (nabije) toekomst. Voor de bedrijfsvoering en organisatieontwikkeling trekken concern, sectoren en bedrijven in toenemende mate als partners op en is er sprake van maatwerk. Zo wordt de gedachte van DNA (de Dordtse Nieuwe Ambtenaar) vertaald naar diverse sectorale ontwikkelingen. In aanloop naar de verkiezingen wordt in 2014 staand beleid op het gebied van bedrijfsvoering en organisatieontwikkeling afgerond en geëvalueerd. Daarnaast wordt in 2014 (met het oog op een nieuw College en de reeds geschetste ontwikkelingen) de visie op organisatieontwikkeling en bijbehorende ambities indien noodzakelijk herijkt en opnieuw vastgesteld. Tot die tijd staan de ambities als een huis. Er zal onverminderd worden ingezet om positieve resultaten op deze thema’s te (blijven) halen. Het spreekt voor zich dat permanente aandacht blijft bestaan om de ‘basis’ (brieven, archief, juridische kwaliteit, ziekteverzuim et cetera) en ICT voorzieningen op orde te hebben. Verderop in deze paragraaf gaan we hier dieper op in. Doel is om tot een goede afweging te komen tussen maatschappelijk en financieel belang.


Om de ambities te behalen is het belangrijk dat de gemeente: van buiten naar binnen werkt: oog & oor heeft voor de wensen en behoeften van de Dordtse samenleving; Dordtse burgers snel van een passend antwoord kan voorzien; gekwalificeerd en professioneel personeel heeft; in beweging blijft en flexibel inspeelt op voornoemde veranderingen in een complexe omgeving. In de volgende alinea’s beschrijven we de prioriteiten voor 2014.

3.5.2 Organisatiecultuur en flexibilisering Het effectief werken in een complexe, dynamische en digitale netwerkomgeving vraagt een andere manier van werken. Dit resulteert in een aanpassing in houding en gedrag van de medewerkers en leidinggevenden en het stelt andere eisen aan het organiseren van werk. De focus van de Dordtse organisatieontwikkeling ligt dan ook op het ontwikkelen van hierbij passend gedrag en werkwijzen. Deze zijn beschreven in de huidige visie op organisatieontwikkeling (DNA Dordrecht). DNA staat voor het DNA dat in de genen van elke Dordtse ambtenaar zit: de kerncompetenties. ‘Vertrouwen & Verantwoordelijkheid’, ‘Initiatief tonen’ en ‘Samenwerken’ worden toegepast in het werk voor de stad en regio. Ook in 2014 willen we elkaar vertrouwen geven en elkaar daarnaast meer gaan aanspreken op verantwoordelijkheden. Het gaat niet om het sturen op de manier waarop het werk gedaan wordt, maar op resultaten. Feedback geven krijgt daarom de nodige aandacht. De ontwikkeling van de competenties samenwerken en initiatief worden steeds belangrijker bij de complexe opgaven waar we met partners aan werken. Hierbij werken we steeds vaker programmatisch en in programma’s. In 2014 geven we een kwaliteitsimpuls aan programmasturing door de ontwikkeling van de benodigde competenties en instrumenten. Deze manier van werken maakt dat we sneller kunnen inspelen op tijdelijke, complexe vraagstukken in de stad die we als overheid niet meer alleen kunnen beantwoorden. Programmatisch werken helpt ons los te komen van interne structuren, waardoor we beter aanspreekbaar zijn voor partners in de stad. Strategische Personeelsplanning (SPP) Met SPP sturen we erop dat ons personeelsbestand kwalitatief en kwantitatief goed aansluit op de opgaven die we hebben als gemeente. Het dwingt ons tijdig na te denken over de ontwikkeling van de organisatie, afdelingen, functies en formatie. Door dit instrument regionaal toe te passen, vergroten we de mogelijkheden om te sturen op de mobiliteit van onze medewerkers. In 2014 ronden we de uitrol van dit regionale instrument af. Ook worden in 2014 de personele ontwikkelingen op langere termijn in kaart gebracht om tijdig te kunnen bijsturen. De Frontdesk Mobiliteit en Inhuur is een belangrijk instrument om onze strategische personeelsplanning te realiseren en mobiliteit van medewerkers te vergroten. De Frontdesk brengt vraag en aanbod van capaciteit en kwaliteit bijeen. Onze strategische personeelsplanning is daarbij het vertrekpunt. We faciliteren mobiliteit voor bovenformatieve medewerkers, medewerkers waarvan de functie in de toekomst verdwijnt of waarbij functie en capaciteiten niet overeenkomen. Zo voorkomen we frictie en vullen we vacatures met onze eigen mensen in als dat enigszins mogelijk is. Daarnaast faciliteren we mobiliteit voor medewerkers die zich uit andere overwegingen willen ontwikkelen. Zo versterken we de betrokkenheid en kwaliteit van ons personeel. Tevens stuurt de frontdesk op het verder terugbrengen van externe inhuur door eigen mensen in te zetten op werkzaamheden. In 2014 ligt de nadruk op het doorontwikkelen van de frontdesk en zal regionale samenwerking op dit front worden verkend. Personeelsgesprekken In de personeelsgesprekken maken leidinggevende en medewerker afspraken over functioneren, (loopbaan)ontwikkeling, competentieontwikkeling en de te behalen resultaten. De leidinggevende kijkt met zijn medewerker terug over de mate waarin afspraken over te behalen resultaten in de afgelopen periode gerealiseerd zijn. Dordrecht verwacht dat elke medewerker werkt aan zijn ontwikkeling, ongeacht de functie die hij vervult. In het personeelsgesprek wordt eveneens het verzuimgedrag van de medewerker besproken. Het instrument 360 graden feedback vormt een belangrijke bron voor het personeelsgesprek, aangezien medewerkers steeds vaker voor een andere opdrachtgever werken dan hun hiërarchisch leidinggevende. Leiderschap Binnen de geschetste ontwikkelingen is een belangrijke rol voor de leidinggevende weggelegd. Leidinggevenden signaleren en weten wat er speelt op de werkvloer. Naast het zorgen voor een goed functionerende thuisbasis, inclusief personele ontwikkeling, wordt de opdrachtgeverrol steeds belangrijker. Ook voor opdrachten die de eigen afdeling overstijgen met medewerkers uit andere sectoren en organisaties. In 2013 is een regionaal leiderschapstraject gestart met als thema leiderschap in een (organisatie)netwerk. Dit traject bestaat uit inspirerende plenaire bijeenkomsten, (regionale) intervisie en eventuele maatwerktrainingen. Eind 2013 evalueren we het eerste jaar en bepalen we de uitwerking van het regionale leiderschapstraject in 2014. Waar nodig organiseren we in 2014 in Dordrecht ook lokale bijeenkomsten voor specifieke thema’s in onze organisatie.


Gezondheidsmanagement Een zorgpunt is het verzuim in onze organisatie. Ziekteverzuim gaat ten koste gaat van de productiviteit van het personeel en dus de kwaliteit van de resultaten in de stad. Een hoog verzuim heeft bovendien een zichzelf versterkend effect, doordat de druk op collega’s toeneemt. Tot slot is het niet goed voor de positie van de gemeente Dordrecht als werkgever. We geven dan ook veel aandacht aan het verlagen van het verzuim. Belangrijke opgave blijft ook voor 2014 het omlaag brengen van het ziekteverzuim naar 5%. De maatregelen die in 2013 zijn ingezet worden gecontinueerd en geïntensiveerd door enerzijds strakker te sturen op verzuim en anderzijds de te beïnvloeden oorzaken van verzuim te signaleren en weg te nemen. Voorbeelden van maatregelen zijn: We maken strakkere afspraken met alle leidinggevenden over ziekmeldingen, frequent verzuim en de

vastlegging van gesprekken over mogelijkheden ter voorkoming van (frequent) verzuim. We sturen op het intensiever benutten door leidinggevenden en medewerkers van de modules die IZA

bedrijfszorg biedt ter voorkoming van verzuim. We sturen op deelname van leidinggevenden aan verzuimtrainingen. Op basis van de uitkomsten uit het Preventief Medisch Onderzoek, dat eind 2013 wordt aangeboden aan de

medewerkers, nemen we aanvullende maatregelen voor terugdringing van het verzuim. Medewerkertevredenheidonderzoek (MTO) In 2008 en 2010 heeft de gemeente Dordrecht via de InternetSpiegel een concern breed MTO uitgevoerd. Dit onderzoek heeft tot doel om de medewerkertevredenheid van de gemeente Dordrecht in kaart te brengen en aanknopingspunten te formuleren waarmee we onze organisatie verder kunnen verbeteren. In 2014 worden de verbeterplannen, die naar aanleiding van de uitkomsten van het MTO 2013 zijn opgesteld, geïmplementeerd. Hierbij leggen we het verband tussen MTO uitkomsten en ziekteverzuim, om gericht actie te kunnen nemen. Tijdens een Dordtse leiderschapsbijeenkomst maken de leidinggevenden afspraken over de verbeteracties die zij nemen naar aanleiding van het MTO. Het Nieuwe Werken Effectief en efficiënt werken in een complexe, dynamische en digitale netwerkomgeving stelt andere eisen aan het organiseren van werk en het vraagt een visie op de benodigde faciliteiten inclusief huisvesting. Dit anders organiseren wordt Het Nieuwe Werken genoemd. Het Nieuwe Werken gaat uit van tijden plaatsonafhankelijk werken, resultaatgerichte sturing, vrije kennis- en informatie-uitwisseling en een arbeidsrelatie op maat. Doelstelling van Het Nieuwe Werken is om de Dordtse organisatie aan te laten sluiten bij de autonome ontwikkeling van Het Nieuwe Werken. Denk aan: het stimuleren van innovatieve werkwijzen zoals de ‘Dag van de Begroting’ en de TIGERS, de ontwikkeling van de mobiele ICT omgeving en het verbeteren van de flexwerkplekken. Ook op Drechtstedenniveau wordt gewerkt aan aansluiting van de organisaties op Het Nieuwe Werken als onderdeel van het ontwikkelprogramma Drechtsteden.

In 2014 wordt de vijfde en zesde etage van het stadskantoor (de sector stadsbeheer) verbouwd naar een flexibele werkomgeving. Dit om samenwerking over afdelingsgrenzen heen te versterken en zodat medewerkers efficiënt en effectief hun taken kunnen uitvoeren. Bovendien zijn de twee verdiepingen in het Stadskantoor toe aan interieurvernieuwing. Stages Vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid, om studenten te laten kennismaken met het werkveld van een lokale overheid en het creëren van frisse blikken in de gemeente Dordrecht, is een streefpercentage van 7% stagiaires van het totale aantal medewerkers gewenst. Om dit streefcijfer te realiseren, zullen we in 2014 ons stagebeleid opfrissen.

3.5.3 Overige organisatieontwikkeling en bedrijfsvoering Deze paragraaf beschrijft de activiteiten vanuit de focus van de inrichting van het (regionale) organisatienetwerk. Regionale samenwerking Alle zes de gemeenten in de Drechtsteden zijn nauw met elkaar vervlochten. Het motto ‘Samen stad aan het water’ sluit daar naadloos op aan. Door de decentralisaties en de economische crisis staat de gemeente voor de uitdaging om in verhouding meer te realiseren met minder middelen. Dit kan voor een belangrijk deel worden gerealiseerd door op gepaste wijze te streven naar schaalvergroting en het versterken van regionale samenwerking. Begin 2013 hebben de gezamenlijke secretarissen van de Drechtstedenorganisaties (ONS-D) hun visie op het werken in de Drechtsteden gepresenteerd. Deze visie is nader uitgewerkt in voorstellen die samen een aanmerkelijke stap in intensiever en minder vrijblijvend ambtelijk samenwerken betekenen.


De ambitie is dat met de uitvoering van de voorstellen een besparing op de proces- en systeemkosten van de ambtelijke organisaties wordt bereikt. Met name de voorstellen die zijn gericht op het bijeenbrengen van capaciteit en het uniformeren van processen en systemen dragen bij aan de efficiëntie, naast kwalitatieve opbrengsten als verbetering van kwaliteit en vermindering van kwetsbaarheid. Maar ook het vergroten van eenduidige ambtelijke sturing door het instellen van netwerk MT’s, het bevorderen van de uitwisselbaarheid van medewerkers en het verminderen van ‘schakelverliezen’ door het uniformeren van bedrijfsvoering dragen bij aan een efficiënter en sterker netwerk van organisaties. Eind 2013 zijn businesscases opgeleverd om het Drechtstedelijk Klantcontactcenter (DKCC) en projectmanagement voor de regio te laten verzorgen door Dordrecht. Ook voor het gezamenlijk organiseren van promotie en acquisitie is een businesscase opgesteld. In 2014 is tevens een business case voor het gezamenlijk organiseren van het beheer op de buitenruimte voorzien. Besluitvorming op de opgeleverde business cases leidt tot implementatie in 2014. Het namens de Drechtsteden organiseren of gezamenlijk uitvoeren heeft uiteraard gevolgen voor de organisatie van de gemeente Dordrecht en voor onze manier van werken. Een instrument om daarbij te sturen op de (regionale) omvang en bezetting is strategische personeelsplanning. Het vraagstuk van huisvesting en de verdeling van ambtelijke capaciteit over de gemeentelijke gebouwen in de regio wordt gezamenlijk uitgewerkt. In 2014 zullen per organisatie de organisatieontwikkelingen die effect hebben op de huisvesting worden geïnventariseerd. Op basis hiervan zullen zowel een lokale als een regionale huisvestingsvisie worden geformuleerd. Per organisatie zal een prognose worden gemaakt van de benodigde huisvesting voor de korte (2 jaar) en middellange (4 jaar) termijn. Aan de hand hiervan zal uit een aantal scenario’s voor een integraal huisvestingsplan voor de korte en middellange termijn een keuze moeten worden gemaakt. Door als regio Drechtsteden intensiever samen te werken kan zowel aan efficiëntie als aan kwaliteit worden gewonnen. Daarbij zullen de gevolgen van de verdergaande regionale samenwerking en de impact daarvan op onze organisatie goed worden bewaakt en vanuit het Dordtse perspectief worden beoordeeld. ICT strategie Om de onderliggende operaties te kunnen blijven ondersteunen, de huidige ambities waar te kunnen maken en de maatschappelijke ontwikkelingen te kunnen blijven volgen, zal de Informatisering & Automatisering (I&A) functie een volgende stap in volwassenheid moeten maken. Deze investering is niet alleen noodzakelijk voor het ‘technisch’ kunnen blijven ondersteunen van de dienstverlening aan onze inwoners. Ook voor diverse nieuwe beleid- en uitvoeringsopgaven is een adequate I&A functie geen ambitie, maar een noodzakelijke randvoorwaarde. Bijvoorbeeld bij de invoering van de Participatiewet (één van de drie decentralisaties) binnen het sociale domein. In het ‘Transitieplan I&A Drechtsteden’ zijn de benodigde acties voor 2014 uitgewerkt. In 2014 draait het om het realiseren van een stevig fundament, dat de basis vormt voor verdere ontwikkeling. Dat fundament bestaat uit twee delen, te weten het inrichten van een adequate I&A ondersteuning voor de business en door onze ICT infrastructuur te vernieuwen. Het fundament is gericht op de noodzakelijke basis voor de ondersteuning van de Dordtse en regionale bedrijfsprocessen, rekening houdend met wettelijke en noodzakelijke aanpassingen. Op dit moment wordt een second opinion uitgevoerd op de inhoud van dit Transitieplan. Over de resultaten wordt u separaat geïnformeerd. In 2014 wordt in de regionale I&A portfolio ook verder gewerkt aan de wettelijke bouwstenen van de E-overheid. We werken onder meer aan het inregelen van het binnengemeentelijk gebruik van de basisregistraties. Daarnaast worden stappen gezet om de BGT (Basisregistraties Grootschalige Topografie) per 2016 in te kunnen voeren en wordt een digitaal archief ingevoerd. Bovendien zal verder worden gewerkt aan het uniformeren van applicaties. Versterking bedrijfsvoering In 2014 zetten we stevig in op de aanscherping van onze bedrijfsvoering. In onze organisatie werkt een aantal processpecialisten voortdurend aan het verbeteren van processen, om efficiënter te werken. Wij gaan het grootste deel van deze processen zo efficiënt en uniform mogelijk inrichten. Deze activiteiten krijgen een impuls door de centralisatie van het centraal bedrijfsbureau. In 2014 blijven we ook nadrukkelijk sturen op de tijdige afhandeling van facturen en brieven. Het archief van onze gemeente is niet op orde en verbeteracties zijn noodzakelijk. In 2014 zullen hiertoe alle Mozaïek-postprocessen worden omgezet naar Mozaïek-zaken en zal Mozaïek worden aangevuld met archiefspecifieke software. Tevens zullen wij ons archiefbeleid herijken.


3.6 Verbonden partijen Verbonden partijen zijn rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen deelnemingen door de gemeente in publiekrechtelijke samenwerkingsorganisaties (gemeenschappelijke regelingen), privaatrechtelijke samenwerkingsorganisaties (NV’s, BV’s, stichtingen et cetera) en publiekprivate samenwerkingsorganisaties (PPS-constructies). Een groot deel van de gemeentelijke middelen wordt via verbonden partijen ingezet ten behoeve van realisatie van doelen, uitvoering van processen en ondersteuning van de bedrijfsvoering. Dordrecht participeert momenteel in 23 verbonden partijen. Vanwege de vaak aanmerkelijke bestuurlijke, beleidsmatige en financiële belangen is inzicht in en effectieve sturing op deze verbonden partijen gewenst. Sinds de economische recessie heeft Dordrecht te maken met rijksbezuinigingen, waardoor de gemeente in toenemende mate is gedwongen om scherpe keuzes te maken tussen efficiencymaatregelen, beleidsbezuinigingen en inkomstenverhogingen. Vanuit het oogpunt van verbondenheid en vanwege het forse financiële belang zijn de gemeenschappelijke regelingen waarin Dordrecht participeert opnieuw betrokken bij de bezuinigingsopgave. Actueel speelt bij onze Verbonden Partijen de zoektocht naar verdergaande ambtelijke samenwerking met de overige Drechtsteden en de discussie over op welke wijzen van samenwerking (van coördinatie tot delegatie) we binnen de GR Drechtsteden in de toekomst gaan kiezen. Ook actueel is onze verkenning van de samenwerkingsverbanden waarbinnen we de decentralisaties uitvoering willen gaan geven. Dordrecht legt momenteel de laatste hand aan een geactualiseerde nota Verbonden Partijen, dat helpt bij deze actuele afwegingen. Doelstelling van de geactualiseerd nota is namelijk om een kader te bieden voor deelname aan, het oprichten van en het sturen op de verbonden partijen van de gemeente, om zo te komen tot verbonden partijen die maximaal bijdragen aan de lokale bestuurlijke ambities. Ook bij de gemeenschappelijke regelingen zelf zien we grote actuele ontwikkelingen, zoals de voorgenomen opheffing van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtwerk en het onderbrengen van de bedrijven van Drechtwerk in de GR Drechtsteden. Daarnaast zien we dat onze verbonden partijen ook financieel worden geraakt door nieuwe wetgevingen. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar bij de Veiligheidsregio, die via de Wet Veiligheidsregio’s te maken krijgt met aangepast BTW-beleid. Of bij de Bank Nederlandse Gemeenten die net als wij wordt geconfronteerd met Schatkistbankieren. De laatste voorbeelden zijn Evides en Eneco, die te maken hebben met een vooruitzicht op ongunstig reguleringsbeleid vanuit de toezichthouder. Deze risicovollere tijden maken het scherp zicht houden en bijsturen op Verbonden Partijen alleen maar belangrijker. In deze paragraaf gaan we in op de ontwikkelingen per Verbonden Partij.


3.6.1 Beschouwing van de ontwikkelingen De verbonden partijen van de gemeente beschouwen wij nader in deze paragraaf. In de paragraaf wordt een update gegeven van het beeld bij de Jaarrekening 2012. De paragraaf bevat de belangrijkste ontwikkelingen en risico’s bij verbonden partijen en de gemeentelijke bijdragen aan de verbonden partijen. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verbonden partijen van de gemeente Dordrecht: Gemeenschappelijke Regelingen (GR)

GR Drechtsteden: Servicecentrum Drechtsteden (SCD), Sociale Dienst Drechtsteden (SDD), Ingenieursbureau Drechtsteden (IBD), Onderzoekscentrum Drechtsteden (OCD), Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden (GBD), Bureau Drechtsteden (BD);

GR Publieke Gezondheid en Jeugd: Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zuid-Holland Zuid (GGD), Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten (BLVS); Regionale Ambulance Voorziening Zuid-Holland-Zuid (RAV).

GR Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid; GR Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid: Regionale Brandweer Zuid-Holland Zuid,

geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (GHOR). GR Sociale Werkvoorziening Drechtsteden (Drechtwerk); Afval verwerking Dordrecht HVC Afvalcentrale (Gevudo) GR Wegschap Tunnel Dordtse Kil; GR Parkschap Nationaal Park De Biesbosch.

Besloten vennootschappen

B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides; GEM de Hoven Beheer B.V.; Merwedelingelijn Beheer B.V.; ROM-D Capital B.V.

Naamloze vennootschappen

N.V. Huisvuilcentrale Noord-Holland (HVC); ENECO Holding N.V.; Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden Beheer N.V.; Holding Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden N.V.; Bank Nederlandse Gemeenten.

Stichtingen Stichting Breedband Drechtsteden;

Coöperaties Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. Coöperatie Kennis- en Opleidingscentrum Veiligheid ZHZ Energie Coöperatie Dordrecht

Andere rechtsvorm Regionale Ontwikkelingsmaatschappij C.V. (Commanditaire Vennootschap) GEM de Hoven C.V.

Onderstaand een korte beschouwing van de belangrijkste ontwikkelingen en/of risico’s bij de verbonden partijen. Waar de situatie met betrekking tot risico’s en ontwikkelingen rondom een verbonden partij niet is gewijzigd ten opzichte van de informatie bij de Jaarrekening 2012, is in deze paragraaf geen informatie opgenomen. De gemelde risico’s worden in eerste instantie opgevangen door eigen middelen en beschikbaar weerstandsvermogen binnen de verbonden partijen. Pas in tweede instantie hebben financiële ontwikkelingen effect hebben op de gemeente. Met betrekking tot de volgende verbonden partijen zijn ten opzichte van de Jaarrekening 2012 geen nieuwe belangrijke ontwikkelingen te melden: Holding Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden N.V. Merwedelingenlijn Beheer B.V Stichting Breedband Drechtsteden. Coöperatie Kennis- en Opleidingscentrum Veiligheid ZHZ


3.6.2 Gemeenschappelijke regelingen Gemeenschappelijke regeling Drechtsteden Opheffen van GR Drechtwerk en onderbrengen in de GR Drechtsteden De Drechtraad heeft op 5 maart 2013 het besluit van het Drechtstedenbestuur goedgekeurd inzake de uitvoering van de Participatiewet. Een belangrijk onderdeel van deze visie is het opheffen van de GR Drechtwerk en het onderbrengen van de bedrijven van Drechtwerk in de GR Drechtsteden. Er is op dit moment nog geen zicht op de exacte financiële en personele consequenties die met het voornemen tot het overdragen van taken, mensen en middelen aan de GRD en het vervolgens opheffen van de GR Drechtwerk gepaard gaan. Toekomstige samenwerking in de Drechtsteden Binnen de regio Drechtsteden is een voorstel gedaan voor een visie op de samenwerking in en de toekomst van de Drechtsteden. Deze visie wordt gedragen door vier, aan elkaar verbonden onderdelen met elk een eigen uitwerking en dynamiek, namelijk (1) de regionale, politiek-maatschappelijke, strategische agenda, (2) de programmering op regionale thema’s, (3) het netwerkbestuur en (4) het ondersteunende organisatienetwerk. De visie op Samenwerking en Toekomst Drechtsteden is ontwikkeld na een intensief proces met alle colleges en raden van de zes Drechtstedengemeenten, alsmede met de Drechtraad en Bureau Drechtsteden. Ze zijn bedoeld als voorbereiding op de nieuwe raadsperiode (2014-2018) en beogen de bestaande regionale samenwerking in onze regio te versterken en te verbeteren. Op het voorstel van het Drechtstedenbestuur (DSB) kunnen de verschillende gemeentebesturen (colleges en raden) hun standpunten en commentaar leveren. Sociale Dienst: ontwikkeling van de klantaantallen In de Drechtsteden, evenals in de rest van Nederland, stijgt de werkloosheid fors en daalt het aantal vacatures. Ondanks de inspanningen stijgt het klantenbestand van de SDD nog steeds fors. Medio 2013 zijn daarom de aantallen bijgesteld naar een beginstand per 1 januari 2013, namelijk 4.835 in plaats van 4.324. Naar aanleiding van de ontwikkelingen opgenomen in de eerste programmaverantwoording 2013 is ook de target per 31 december 2013 bijgesteld van 4.635 naar 5.124. Medio juli lag het aantal op circa 5.250. Deze negatieve ontwikkeling van de klantaantallen vormt ook in 2014 een risico. Service Centrum Drechtsteden: ICT In de Bestuursrapportage 2013 en in deze begroting zijn financiële afwijkingen opgenomen die betrekking hebben op de ICT kosten van het SCD. De oorzaak voor deze afwijking is drieledig. De eerste oorzaak is dat Dordrecht bij de start van het SCD heeft gekozen om de toenmalige voorspelde efficiency winst op ICT vanaf 2014 in te boeken. In de afgelopen jaren is onze vraag naar kwalitatief hoge ICT dienstverlening echter toegenomen en zijn de ICT ontwikkelingen in een enorme versnelling gekomen. Hierdoor nemen de kosten per saldo toe. Daarnaast betalen wij al meerdere jaren aanvullende ICT kosten omdat onze gemeente meer applicaties en werkplekken hebben en wij op enkele plekken aanvullende SCD diensten (bijvoorbeeld kleine printers) afnemen. Tot slot stijgen de kosten voor het SCD basispakket in 2014. Deze stijging van kosten voor het basispakket kent enkele oorzaken. De eerste oorzaak is de nieuwe verrekensystematiek, waarbij kosten niet langer worden verdeeld op basis van fte maar op basis van kostendragers zoals facturen en werkplekken. Ook zijn de kosten door de invoering van Inkoop Nieuwe Stijl structureel toegenomen. De laatste oorzaak van de stijging van het basispakket is de CAO stijging van 2% waar de GRD vooralsnog rekening mee houdt. Bij de kadernota hebben wij de volledige financiële impact van de ICT transitie verwerkt vanaf 2014. De Drechtraad heeft gevraagd om een second opinion. De resultaten van de second opinion zijn in september beschikbaar. Indien de financiële effecten op basis van de second opinion meevallen betekent dat voor Dordrecht een financieel voordeel. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid en Jeugd Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg Het consortium Rivas/Careyn is gestart met de invoering van het digitaal dossier jeugdgezondheidszorg. De leverancier is gecontracteerd. In september 2013 starten pilots ten behoeve van de implementatie. Eind 2014 is het digitaal dossier (naar verwachting) volledig operationeel. Op basis van globale cijfers lijkt de invoering binnen de vastgestelde financiële kaders te vallen. Extra contactmoment adolescenten Het Rijk heeft vanaf 2013 extra structurele middelen ter beschikking gesteld voor het zogenaamde extra contactmoment van de jeugdgezondheidszorg met adolescenten vanaf 14 jaar. Het contactmoment heeft als doel het bevorderen van gezond gedrag bij jongeren en hiermee de participatie van jongeren in de maatschappij te vergroten. In overleg met de GR en het consortium Rivas/Careyn wordt in het najaar 2013 bepaald hoe deze middelen worden ingezet. Dienstverlening SCD Vanaf de start van het SCD neemt de GR diensten van het SCD af, vanaf 1 april 2011 alleen nog vanuit een klantrol en niet meer vanuit een eigenaarrol. De GR is voornemens een alleenrecht aan het SCD te verlenen


voor het uitvoeren van deze dienstverlening. Aan de gemeenten is een zienswijze gevraagd om de GR Publieke Gezondheid & Jeugd hieromtrent te wijzigen. Sturing op bedrijfsvoering Er wordt hard gewerkt om de realisatie van de begroting inclusief de taakstellingen die de gemeenten aan de GR hebben opgelegd voor de komende jaren sluitend te krijgen. In onze risicoparagraaf houden wij er desalniettemin rekening mee, dat de taakstellingen mogelijk niet volledig worden gerealiseerd. Hierbij hebben we ook de benodigde aandacht voor het verder op orde brengen van het bedrijfsvoeringsinstrumentarium bij de GR. Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Extra budget voor bouwplantoetsing Bij de Kadernota 2014 is, evenals bij de Kadernota 2013, extra budget toegekend voor bouwplantoetsing. Voor 2014 betreft dat € 285.000. Bouwplantoetsing vindt plaats conform het beleidskader bouwplantoetsing dat in 2012 door het college is vastgesteld. Kern van dit beleidskader is een systematiek die bepaald welke onderdelen worden getoetst en met welke diepgang. In tegenstelling tot het verleden wordt niet langer steekproefsgewijs getoetst. Met name dit laatste maakt dat er meer geld nodig is voor de uitvoering van deze wettelijke taak. Herijken beleidskader toezicht nieuwbouw In 2013 vindt een herijking plaats van het toezicht op nieuwbouw. Aanleiding is het nieuwe Bouwbesluit 2012. Gebaseerd op een nieuwe landelijke richtlijn wordt bepaald op welke onderdelen en met welke diepgang toezicht plaatsvindt bij nieuwbouw. Deze actualisatie van het beleidskader leidt tot geringe meerkosten die worden opgevangen in het bestaande programma. Flexibele financiering Met het beleidskader bouwplantoetsing van 2012 en de herijking van het beleidskader toezicht op nieuwbouw (nog vast te stellen in 2013) wordt een omschakeling ingezet naar flexibele financiering van deze omvangrijke deeltaken. Flexibel betekent dat het budget meer afhankelijk wordt van het werkaanbod (bouwaanvragen). Dit vraagt naar verwachting in 2013 en 2014 een overgangssituatie. Leges Bij de Kadernota 2014 zijn de legesinkomsten voor de taken OZHZ structureel afgeraamd van € 3,4 miljoen naar € 2,6 miljoen per jaar. De legesgebonden kosten worden op eenzelfde bedrag of iets hoger geraamd. In het najaar van 2013 worden voorstellen gedaan voor het aanpassen van de legestarieven. Aanpassingen zijn naar verwachting nodig om de geraamde legesinkomsten te realiseren en de legesgebonden kosten te dekken. Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid Op basis van de Wet Veiligheidsregio’s hebben alle gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid hun brandweerzorg per 1 januari 2013 geregionaliseerd. De Wet Veiligheidsregio’s heeft echter ook tot gevolg, dat de BTW-compensatie op brandweeruitgaven vanaf 1 januari 2014 vervalt. Het nadeel van het vervallen van de BTW-compensatie wordt op macro-niveau gecompenseerd door een hogere Bdur uitkering (rijksdoeluitkering) aan de VR . Door het vervallen van de BTW-compensatie wordt, bovendien indien géén overdracht plaatsvindt, de gecompenseerde BTW op investeringen in de afgelopen 10 jaar herzien. De Veiligheidsregio en Dordrecht werken samen aan een overdracht van de brandweerkazerne Leerpark vóór 1 januari 2014. Dit met als doel dat een herziening wordt voorkomen van de gedeclareerde BTW bij het BTW-compensatiefonds op deze kazerne. Gemeenschappelijke regeling Sociale Werkvoorziening Drechtsteden (Drechtwerk) Opheffen van GR Drechtwerk en onderbrengen in de GR Drechtsteden Zie onder Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. Afval verwerking Dordrecht HVC Afvalcentrale (Gevudo) Garantstelling De gemeente waarborgt de betaling der renten en aflossing van de door het lichaam te sluiten geldleningen en in rekening-courant op te nemen gelden naar rato van de stemverhouding. De gemeente kan aangesproken worden op haar deel van de garantie van de aandeelhouders voor de financiering van HVC. De aandeelhouders van HVC hebben afspraken gemaakt om te komen tot een begrenzing van het totale garantiebedrag. Hierna blijft nog steeds sprake van een risico op aanspraak dat toeneemt als gevolg van teruglopend aanbod in te verwerken afval. Eind 2012 is door de aandeelhouders een discussie gestart ten aanzien van de financiering van HVC en het garantiestellingen beleid richting de aandeelhouders. Medio 2013 heeft deze een vervolg gehad en is de raad via een raadsinformatiebrief geïnformeerd. Acceptatie stortplaats door provincie De gemeente kan als medeparticipant in de GR worden aangesproken door de HVC, als de stortplaats in 2015 niet door de provincie in nazorg wordt geaccepteerd als gevolg van handelingen en gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden of hun oorsprong vinden voor de overdrachtsdatum. Vooralsnog is er een goedgekeurd nazorgplan en zijn er schriftelijke provinciale verklaringen waaruit blijkt dat het beheer op grond van de


vergunning op orde is. Inmiddels heeft controle op afwikkeling plaatsgevonden en wordt gewacht op de formele bevestiging van acceptatie. Gezamenlijke ambtelijke advisering Met ingang van 2013 is er een gezamenlijk ambtelijk adviesteam operationeel dat namens de deelnemende gemeenten de GR adviseert op HVC gebied. Gemeenschappelijke regeling Wegschap Tunnel Dordtse Kil Verkeersdruk Het aantal passages liet tot en met 2011 een gestage groei zien die in 2012 is verdwenen. Ook in het eerste half jaar van 2013 is het verkeersaanbod verminderd. Verwacht wordt een verminderde opbrengst van € 400.000 ten opzichte van de raming 2013. Of dit terugnemend verkeersaanbod zich voortzet in 2014 is nu nog onduidelijk. De verminderde opbrengst heeft geen financiële gevolgen voor Dordrecht. Waterschap Hollandse Delta De dijkversterkingplannen van het Waterschap geven reden tot zorg voor de constructieve integriteit van de tunnel. De tunnel is zettinggevoelig, wijzigen van de bovenbelasting kan schade aan de tunnel veroorzaken met grote verkeerstechnische en financiële gevolgen. Het Wegschap blijft de ontwikkelingen nauwgezet volgen en stuurt aan op het herzien van de bestaande plannen om en nabij de tunnel zodat mogelijke schade vermeden zal worden. Gemeenschappelijke regeling Parkschap Nationaal Park De Biesbosch Akkoord tussen gemeente, provincie en Waterschap Het Parkschap is beoogd beheerder van 150ha recreatie in de Nieuwe Dordtse Biesbosch. Dit is opgenomen in het akkoord van begin 2013 inzake de NDB tussen gemeente, provincie Zuid Holland en Waterschap Hollandse Delta. Doordat financiële middelen voor natuur- en recreatieontwikkelingen landelijk en provinciaal onder druk stonden (en nog steeds onder druk staan) is dit nieuwe akkoord gesloten, waarin is afgesproken dat de NDB in afgeslankte vorm (van 770ha naar 530ha) door gaat en gefaseerd zal worden uitgevoerd. Het akkoord vormt nu de grondslag voor de realisering van nieuwe natuur en recreatie in de Nieuwe Dordtse Biesbosch. Uiterlijk 1 januari 2018 is de inrichting van het gebied klaar. Het beheer van (delen van de) 150ha door het Parkschap zal op basis van de huidige inzichten vanaf 2016 aan de orde zijn. Verdienmodel In 2013 is het Parkschap gestart met een onderzoek naar nieuwe verdienmodellen. Afhankelijk van de uitkomsten daarvan kan dit leiden tot nieuwe financieringsstromen en mogelijk ook tot een nieuwe organisatievorm. 3.6.3 Besloten vennootschappen B.V. Gemeenschappelijke Bezit Evides (GBE) Mogelijke toename activiteiten in het buitenland Andere heffingen en marktmogelijkheden doen grote bedrijven, in met name de chemie, mogelijk besluiten te vertrekken naar elders. Het is daarbij denkbaar dat de industrietak van Evides meer activiteiten in het buitenland moet gaan verrichten om grote klanten te behouden of binnen te krijgen. Indien van toepassing gebeurt dit altijd onder de voorwaarden van strikt risicomanagement, partnerships met lokale partijen en goede bemensing. Deze ontwikkeling wordt door RvC en GBE gevolgd. Reguleringsbeleid De toezichthouder op de regionale netbeheerders, ACM, heeft daarnaast recent voor alle regionale netbeheerders zeer ongunstig reguleringsbeleid in het vooruitzicht gesteld. Het nieuwe reguleringsbeleid van de ACM betekent dat Evides minder inkomsten zal krijgen uit het netbeheer. Onderzoeksprogramma In 2013 wordt een integraal en bedrijfsbreed meerjaren onderzoeksprogramma uitgevoerd, om ook in de toekomst een betrouwbare waterleverancier te blijven. Het onderzoeksprogramma wordt uitgevoerd met partners binnen en buiten de watersector. Deze heeft uiteraard invloed op de toekomstige investeringsbehoefte. Toekomstperspectief Wij berichtten eerder dat de Zeeuwse overheidsaandeelhouders Delta voornemens waren het aandeelhouderschap in de NV in 2013 terug te nemen van Delta. Tot dusver zijn deze voornemens niet waar gemaakt, noch hebben die overheden hierover een toelichting naar de directeur GBE verstrekt. Hierdoor blijft de mogelijkheid voor directe beïnvloeding vanuit Delta in Evides naar onze mening soms te groot. Daarnaast is het perspectief van Delta zorgelijk. Hoewel wij ervan uitgaan dat door de wetsbepaling dat drinkwaterbedrijven in publieke handen moeten blijven er enige bescherming voor de belangen van Evides is, zijn wij voorstander van alsnog overname van de aandelen door de Zeeuwse overheden. GBE kan hieraan echter zelf niets veranderen.


GEM de Hoven Beheer B.V. De stukken voor de liquidatie zijn door de gemeente ondertekend en worden nu door de andere partijen ondertekend waarna een afsluitende vergadering plaatsvindt. Daarna is liquidatie definitief. De verwachting is dat dit in 2013 wordt afgerond. Risico’s voor de gemeente zijn nihil. ROM-D Capital B.V. ROM-D Capital B.V. is begin 2012 opgericht. Op 13 december 2012 is de Raad van Vennoten akkoord gegaan met de herfinanciering van ROM-D C.V. De herfinanciering is gerealiseerd door het terugnemen van een bedrag van € 10,7 miljoen uit ROM-D C.V. en vervolgens inbreng van eenzelfde bedrag aan eigen vermogen via ROM-D Holding N.V. en ROM-D Capital B.V. Aan het eind van het verslagjaar is dit besluit echter nog niet geëffectueerd. De winst- en verliesrekening over 2012 sluit met een nadelig saldo van € 1.662. Dit bedrag komt ten laste van de overige reserve. Daarnaast stelt de ROM-D in het jaarverslag dat deze nieuwe verbonden partij waarborgen voor de continuïteit en solide liquiditeitspositie van ROM-D C.V. biedt. Dit vanwege de beschikbaarstelling van liquide middelen in de vorm van geldleningen en werkkapitaal. Hierbij wordt de kanttekening gemaakt dat ROM-D op basis van de beschikbare informatie niet in staat is een project in omvang van DK IV uit te voeren zonder beschikbaar stellen van aanvullende middelen. 3.6.4 Naamloze vennootschappen N.V. Huisvuilcentrale Noord-Holland (HVC) Zie Gevudo. Eneco Holding N.V. Resultaten en prognose Eneco De resultaten van Eneco zijn, zeker gezien de huidige economie, gunstig. Ook in 2014 wordt een resultaat verwacht met daarbij een dividenduitkering welke in de lijn ligt van onze raming. Voor de periode daarna is de uitkomst op dit moment ongewis. De resultaten van de productie staan al onder druk vanwege de hoge gasprijzen, het Europese beleid rondom de kolenheffingen/vestiging van kolencentrales en Europese overcapaciteit. De toezichthouder op de regionale netbeheerders, ACM, heeft daarnaast recent voor alle regionale netbeheerders zeer ongunstig reguleringsbeleid in het vooruitzicht gesteld, waarbij de verdiencapaciteit naar mening van zowel bedrijf als de meeste (overheids)aandeelhouders buiten alle proporties wordt getroffen. Het voorgenomen beleid tast de stabiliteit van de begroting van overheden en de bedrijfswaarde van hun bezit aan. Maar ook is het de vraag welke mogelijkheden er dan nog overblijven voor investeringen in duurzame energie. De gemeente Dordrecht zag zich daarom genoodzaakt om een zienswijze bij de ACM in te dienen. Over de ontvankelijkheid daarvan was bij het opstellen van deze paragraaf door de ACM nog geen uitspraak gedaan. Afhankelijk van de uitkomsten van het definitieve beleid moet bezien worden welke gevolgen er zijn voor het meerjarige perspectief (Kadernota 2015). Wet Onafhankelijk Netbeheer Daarnaast wordt nog een uitspraak van de Hoge Raad rondom de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON) verwacht. Daarbij is het bovenvermelde beleid eveneens van belang. Indien daaruit aanwijzingen volgen voor aandeelhouders zullen wij ons met andere aandeelhouders moeten beraden over eventuele stappen om de minister (zo nodig juridisch) te confronteren met de beleidsvrijheid van ACM. Dezelfde minister is voor dat orgaan politiek verantwoordelijk. Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden Beheer N.V. Op 17 april 2013 is in een gezamenlijke vergadering van aandeelhouders en vennoten ingestemd met de uitgangspunten voor de splitsing van de deelneming in ROM-D C.V. in C.V.’s per deelproject. Hierbij zal vanaf 2013 het deelnemingspercentage voor ROM-D Beheer wijzigen. De verdere juridische uitwerking dient nog plaats te vinden. Bank Nederlandse Gemeenten Resultaat financiële transacties Het resultaat financiële transacties blijft zeer gevoelig voor de ontwikkeling van de Europese schuldencrisis. Het resultaat is in 2012 vooral bereikt door herwaardering van derivaten en door verkoop van waardepapieren. De belangrijkste oorzaak van de stijging van het balanstotaal valt buiten de invloedsfeer van de bank. De historisch lage lange rentetarieven hebben namelijk grote boekhoudkundige gevolgen. Schatkistbankieren en toekomstige winst De bank is geen voorstander van het schatkistbankieren en heeft gewezen op de nadelen daarvan voor de klant en voor de bank. Dit is echter een besluit van haar grootste aandeelhouder (echter in publieke hoedanigheid).


Gegeven de aanhoudende onzekerheden zoals hierboven beschreven acht de bank het niet verantwoord een verwachting te schetsen van de toekomstige nettowinst.

3.6.5 Coöperaties Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. Sinds oktober 2012 is de Duurzaamheidsfabriek in gebruik en wordt deze geëxploiteerd door de Coöperatie Leerpark. Overeengekomen is dat de leden van de Coöperatie ter dekking van aanloopverliezen een evenredige bijdrage leveren in de organisatiekosten van de Duurzaamheidsfabriek. Voor de gemeente is hiervoor totaal een bedrag van € 1,2 miljoen gereserveerd. Zie voor meer informatie omtrent de coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. de separate projectrapportage en risicoanalyse Leerpark in de bijlage. Energie Coöperatie Dordrecht Op 6 juli 2012 is de Energie Coöperatie Dordrecht (ECD) opgericht. De ECD bevindt zich in een opstartfase waarbinnen op dit moment businesscases worden ontwikkeld voor onder andere windenergie en energiebesparing op bestaande woningbouw. In 2014 staat de uitvoering van de tweede fase van een businesscase omtrent zonne-energie gepland. Conform de opzet van de ECD is het voornemen om de PV-installaties, vanwege fiscale voordelen en de mogelijkheid om op termijn burgerparticipatie mogelijk te maken, onder te brengen in een separate project B.V. De ECD is voor 100% eigenaar van de project B.V. Ook is het aanbieden van Leerwerk plaatsen in 2014 voorzien.

3.6.6 Andere rechtsvormen Regionale Ontwikkelingsmaatschappij C.V. Boekwaarde voorraden Binnen ROM-D C.V. worden de kosten en opbrengsten verantwoord in samenhang met de ontwikkeling en uitvoering van de diverse deelprojecten. De boekwaarde voorraden binnen ROM-D C.V. is toegenomen met € 1.418.936 tot € 26.136.344. De financiering vindt plaats via gestort eigen vermogen (per ultimo 2012: € 14.730.536) en opgenomen vreemd vermogen binnen de beschikbare kredietfaciliteit van BNG Bank ten behoeve van het project DKIII (opgenomen: € 10.389.259). Discussie sanering Tussen ROM-D en Drechtsteden (Zwijndrecht) loopt nog een discussie over vergoeding van kosten ad. € 439.740 die door ROM-D zijn gemaakt voor sanering. ROM-D is van mening dat zij recht heeft op vergoeding hiervan op basis van subsidievoorwaarden. Dit zou de negatieve algemene reserve positief beïnvloeden. GEM de Hoven C.V. Zie GEM de Hoven Beheer B.V.

3.6.7 Financiële gegevens Naast dat de gemeente verschillende financiële bijdragen verstrekt aan verbonden partijen, ontvangt zij ook baten uit beleggingsdeelnemingen, heeft zij leningen of werkkapitaal verstrekt aan diverse partijen, staat zij garant voor verbonden partijen en/of bezit zij grond, wat in de verbonden partij is ingebracht. In de bijlagen vindt u deze aanvullende informatie over de verbonden partijen in de afzonderlijke formats.


3.7 Grondbeleid De paragraaf grondbeleid geeft op hoofdlijnen inzicht in de ontwikkelingen bij het Grondbedrijf. Een verdere verdieping op de financiële positie van het Grondbedrijf vindt u in de ‘Voorlopige prognose 2014’. Deze wordt separaat in navolging op deze begroting aangeboden en geeft een beeld van het te verwachten resultaat bij de Jaarrekening 2013 en het lange termijn resultaat voor de Prognose 2014. Deze paragraaf is gebaseerd op de verplichte onderdelen vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). In deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de volgende punten: 1. Een aanduiding van de wijze waarop de gemeente het grondbeleid uitvoert. 2. Een visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma’s die zijn

opgenomen in de begroting. 3. Een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie. 4. Een onderbouwing van de geraamde winstneming. 5. De beleidsuitgangspunten omtrent de reserves voor grondzaken in relatie tot de risico’s van de

grondzaken. Deze punten worden in de volgende subparagrafen verder toegelicht.

Managementsamenvatting De financiële positie van het Grondbedrijf wordt in hoge mate bepaald door het traject Richting Kiezen. Het traject heeft nog niet geleid tot herziening van de projecten. De effecten zijn daarom evenals bij de Jaarrekening 2012 verantwoord in het risicoprofiel. De besluitvorming in het kader van Richting Kiezen op 25 juni 2013 een voortschrijdend inzicht en nieuwe ontwikkelingen in de projecten hebben geleid tot verhoogde risico’s. De risico’s van dit traject zijn zo goed mogelijk ingeschat en sluiten aan bij de te verwachten verliezen bij de herzieningen van de projecten. De weerstandsratio van het Grondbedrijf bedraagt per 1-8-2013 0,24. Met deze ratio is de reserve van het Grondbedrijf niet toereikend om alle risico’s af te dekken. Hierdoor zal ook in 2014 een gedeelte van de algemene reserve stad worden aangesproken voor het afdekken van verliezen in de grondexploitaties. De gemeente stuurt op een ratio 1,0. Zie hiervoor de paragraaf risicomanagement en weerstandsvermogen. Indien de ratio van het Grondbedrijf onder 1,0 blijft, heeft iedere onttrekking ten laste van de reserve van het Grondbedrijf direct effect op de ratio van de stad. Het belangrijkste risico op verslechtering van het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf is een negatieve bijstelling van het scenario voor de economische ontwikkeling. In dat geval zal het nu gehanteerde middenscenario worden bijgesteld in de richting van het zwakke scenario. Andere mogelijke negatieve effecten die zich voor kunnen doen, zijn verdere bijstellingen in programma’s van projecten als gevolg van regionale overprogrammering dan bij Richting Kiezen wordt voorgesteld. Dit risico is vertaald in een bandbreedte die continue wordt gemonitord. Deze herzieningen van uitgangspunten van de grondexploitaties lopen via het proces Richting Kiezen. Op dit moment is op basis van publicaties van CBS en CPB geen aanleiding om de ontwikkelingsverwachting bij te stellen. Mocht dit bij het opmaken van de Jaarrekening 2013 wel het geval zijn, dan zal een aanvullende onttrekking aan de reserves nodig zijn om de tekorten als gevolg van deze bijstelling in de grondexploitaties op te vangen. Dit risico is meegenomen in het weerstandsvermogen.

3.7.1 Grondbeleid in de gemeente Dordrecht Het grondbeleid van de gemeente Dordrecht is vastgelegd in de Nota grondbeleid 2009 en is bedoeld om uitvoering te geven aan de ruimtelijke kaders die gesteld zijn binnen de Structuurvisie 2020. Op dit moment vindt actualisatie van deze nota plaats. De nota sluit grotendeels aan bij de huidige wetgeving, maar zal op enkele punten worden bijgesteld op basis van actualiteiten. Door de verschillende kenmerken van ontwikkelgebieden, is het van belang een goede keuze te maken in het te voeren grondbeleid om op die manier de gewenste sturing te kunnen geven aan de ruimtelijke ontwikkelingen in het betreffende gebied. De gemeente Dordrecht kiest hierbij voor een sturend grondbeleid. Sturend grondbeleid hoeft hierbij niet altijd gekoppeld te worden aan een actief grondbeleid. Onder sturen kan ook regisseren in een procesmatige rol worden verstaan. Hierbij ligt de nadruk op het creëren van een gemeenschappelijk gedragen visie door alle bij een ontwikkeling betrokken partijen.


De hoofdlijn van het grondbeleid in Dordrecht is dat ontwikkelingen onderverdeeld worden in drie categorieën ontwikkelgebieden. De mate van grondbezit speelt hierbij een belangrijke rol. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar: 1. Strategische ontwikkelprioriteit. 2. Derdenontwikkeling. 3. Vereveningslocatie. Deze categorieën vormen de basis voor beslissingen voor het te voeren beleid bij ontwikkelingen en worden verder toegelicht in de nota grondbeleid 2009.

3.7.2 Visie grondbeleid in relatie tot de realisatie van doelstellingen begrotingsprogramma’s Het ruimtelijk beleid wordt vertaald in het Programma Ruimtelijke Ontwikkeling. Verantwoording en inzicht in de financiële consequenties van het gevoerde grondbeleid vindt plaats in de Prognose Grondbedrijf. Met financieel economische haalbaarheid (en financiële kaderstelling) als uitgangspunt, bestaat een wisselwerking tussen het grondbeleid en het ruimtelijke beleid. De Prognose wordt jaarlijks opgesteld en in het tweede kwartaal ter besluitvorming aangeboden, volgend op de jaarrekening. Via de bestuursrapportage wordt het beeld eventueel bijgesteld en verwerkt in de begroting. In het najaar wordt een voorlopige prognose opgesteld waarin dieper wordt ingegaan op de financiële positie van het Grondbedrijf op de lange termijn. Hierbij wordt ook een verwachting gegeven voor de jaarrekening van het lopende jaar. De komende jaren zal het grondbeleid er op gericht zijn om de risico’s in de grondexploitaties sterk te beheersen. Op 25 juni 2013 heeft de raad de nota Richting Kiezen vastgesteld. Daarmee heeft de raad belangrijke kaders vastgesteld waarbinnen de herziening van de grote ruimtelijke projecten moet plaatsvinden. Dit betreft de grondexploitaties Amstelwijck, WDO/Kil IV, Leerpark, Gezondheidspark, Stadswerven, Belthurepark en Wilgenwende. Bij Kadernota 2014 zijn maatregelen genomen om de financiële effecten van Richting Kiezen op te vangen. De financiële situatie ten opzichte van Richting Kiezen wordt verder toegelicht in de paragraaf financiële positie en risico’s. De projecten die nog in 2013 worden herzien, worden verwerkt in de Jaarrekening 2013. De overige projecten worden verantwoord in het jaar 2014. De ingezette weg met Richting Kiezen biedt een reële basis voor de toekomst. Aandacht voor afstemming tussen de vraag vanuit de markt en het aanbod in de projecten blijft onverminderd van belang. Het team Stedelijke Programmering speelt hierbij een belangrijke rol voor de afweging voor toevoeging van nieuwe projecten en het monitoren van (markt-) ontwikkelingen om te blijven voldoen aan doelstellingen van de beleidsprogramma’s. Daarnaast vindt sturing plaats door het eens per vier jaar actualiseren van beleidsnota’s, zoals de nota grondbeleid en de nota Bovenwijkse Voorzieningen, maar ook door het uitgeven van gronden. Dit gebeurt zowel door te verkopen als in erfpacht uit te geven. Ook worden gronden die reeds in bezit zijn van de gemeente, marktconform verhuurd en verpacht om kosten van het bezit te minimaliseren. Aansluitend op de nota grondbeleid 2009 en passend binnen het thema ‘vertrouwen en verantwoordelijkheid’, worden risico’s in projecten beperkt door het voeren van een facilitair grondbeleid. Het instrumentarium dat de Wro biedt ten behoeve van kostenverhaal, wordt waar nodig ingezet in gevallen waar dat kostenverhaal niet is verzekerd. Dit betekent dat een actief grondbeleid zeer selectief en slechts strategisch wordt ingezet. Actief grondbeleid zal daarmee eerder een uitzondering zijn dan regel. Het functioneren van de gemeente als grondbank zal daarom kritisch moeten worden bekeken.

3.7.3 Prognose verwachte resultaten totale grondexploitatie Om inzicht te krijgen in de toekomstige positie van het Grondbedrijf, wordt hieronder weergegeven wat de verwachting is van het verloop van de boekwaarde voor het gehele jaar 2013. Deze cijfers zijn conform de actualisatie van de projecten op basis van de Jaarrekening 2012. In 2013 is geen Prognose 2013 vastgesteld vanwege het traject Richting Kiezen. Aanpassingen van de begroting zijn in de Bestuursrapportage 2013 verwerkt. Daarnaast zijn alle toekomstige investeringen en opbrengsten benoemd.


(bedragen × 1 miljoen) Boekwaarde Bouwgrondexploitaties aan het begin van het begrotingsjaar 2013: 157,78 Niet in exploitatie genomen bouwgronden 62,96 Bouwgronden in exploitatie 94,82 De geraamde investeringen in het begrotingsjaar 2013: 20,87 De geraamde opbrengsten in het begrotingsjaar 2013: 22,01 De geraamde rentelasten in het begrotingsjaar 2013: 6,31 De verwachte boekwaarde aan het einde van het begrotingsjaar 2013: 162,95 De geraamde nog te maken kosten (vanaf 2014)*: 91,40 De geraamde opbrengsten (vanaf 2014)*: 197,24 De geraamde rentelasten (vanaf 2014) *: 26,01

* een onderbouwing hiervan is terug te vinden in de bijlage van de concept Prognose 2013 (niet vastgesteld) die als basis heeft gediend voor de actualisatie bij Jaarrekening 2012. Daarnaast dient dit bezien te worden in relatie tot het totaalresultaat van alle grondexploitaties. Hierbij is geen rekening gehouden met de reeds getroffen verliesvoorzieningen ten laste van de algemene reserve van het Grondbedrijf.

(bedragen × 1 miljoen) Verwachting resultaat grondexploitaties 2013 exclusief verliesvoorzieningen Het geraamde eindresultaat 2013: (NCW per 31-12-2012 van de actieve Grondbedrijfscomplexen):

-/- 11,60 (negatief)

De totale projectportefeuille van de grondexploitaties laat een negatief resultaat zien. Dit is een som van positieve en negatieve exploitaties. Binnen de regelgeving van de BBV zijn gemeenten verplicht negatieve grondexploitaties af te dekken met een verliesvoorziening. Dit zorgt voor een ander beeld van de totale verwachte financiële positie van het Grondbedrijf op de lange termijn. De verliesvoorzieningen worden onttrokken aan de algemene reserve van het Grondbedrijf. De ontwikkeling van de reserve Grondbedrijf komt terug in paragraaf 3.7.5. Naast het resultaat van de grondexploitaties dient ook het resultaat erfpachtexploitaties in de totale beschouwing te worden betrokken. De contante waarde over een periode van 10 jaar bedraagt € 21,13 miljoen positief per 31-12-2012. Duidelijk mag zijn dat het resultaat van de erfpachtexploitaties, vanwege de constante inkomsten, een grote bijdrage levert aan de vermogenspositie van het Grondbedrijf op de lange termijn. Als rekening wordt gehouden met de getroffen voorzieningen, de stand van de algemene reserve van het Grondbedrijf en de risico’s, is het verwachte resultaat van het Grondbedrijf op de lange termijn € 47,93 miljoen NEGATIEF op basis van de gegevens per 31-12-2012. Dit wordt benoemd als de vermogenspositie van het Grondbedrijf voor de lange termijn. Op basis van de huidige exploitaties is het Grondbedrijf niet in staat om alle risico’s met inkomsten uit deze exploitaties op te vangen. Dat betekent dat de mogelijkheid blijft bestaan dat de komende jaren een beroep moet worden gedaan op de reserve van de stad. Bij een ratio voor het Grondbedrijf onder 1,0 en een ratio van de stad van 1,0, heeft iedere aanvullende onttrekking ten behoeve van het Grondbedrijf, direct effect op de bezuinigingsopgave voor de stad om te komen tot een totale ratio van 1,0. De verwachte opbrengsten voor 2013 en verder staan als gevolg van de economische situatie onder druk. Voor dit moment is de meest reële raming opgenomen en bijgesteld naar aanleiding van de Bestuursrapportage 2013. De raming van de kosten en opbrengsten voor 2014 wordt opnieuw kritisch bekeken bij de voorlopige prognose 2014. Indien hier wijzigingen uit voort vloeien voor de raming ten opzichte van de huidige begroting, worden deze verwerkt bij de voorlopige prognose 2014. Welke invloed de crisis heeft op de vermogenspositie van het Grondbedrijf, komt aan de orde bij de risico’s.

3.7.4 Verlies en winstneming Met betrekking tot de projecten met een nadelig exploitatieresultaat zijn verliesvoorzieningen gevormd. Dit is conform de nota winst en verliesneming 2004. Mogelijk worden enkele projecten in 2014 afgesloten. Het afsluiten van de projecten betekent een definitieve verliesneming ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf. De verliesneming is gelijk aan de al getroffen verliesvoorziening. Dit heeft daarom geen effect op de algemene reserve.


Op basis van de nota Winst en Verliesneming is tussentijdse winstneming mogelijk als aan de volgende voorwaarden is voldaan: Als het project onderverdeeld is in duidelijk herkenbare delen. Als de winst (nagenoeg) is gerealiseerd. Als het deelproject kan worden afgesloten. Als er voldoende voorzieningen zijn getroffen voor verwachte verliezen op deelprojecten. Gelet op de huidige stand van de projecten en de Bestuursrapportage 2013, is het de verwachting dat mogelijk enkele kleinere gronduitgiftes voor een positief resultaat zullen zorgen in 2014. De verkoop van kavels op het Mina Kruzeman-erf is hier een voorbeeld van. Als risico’s zich voordoen in verlieslatende exploitaties, leidt dit tot aanvullende onttrekkingen uit de algemene reserve van het Grondbedrijf. De projecten uit Richting Kiezen worden nog voor de behandeling van de Jaarrekening 2013 herzien. Dit leidt tot aanvullende verliezen. Als de herziening niet voor de Jaarrekening 2013 plaatsvindt, wordt het verlies verwerkt in het jaar 2014. Tot die tijd blijft een verhoogd risicoprofiel van kracht. Actualisatie van het risicoprofiel kan leiden tot bijstellingen vooruitlopend op de herzieningen.

3.7.5 Toelichting op de financiële positie en de risico’s In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op de financiële positie van het Grondbedrijf aan de hand van de risico’s in relatie tot de reserves. Dit geeft inzicht in het weerstandsvermogen, de financiële positie van het Grondbedrijf op de korte termijn (< 3 jaar) en de lange termijn (> 3 jaar). Risico’s De risico’s binnen het Grondbedrijf bestaan uit projectrisico’s en algemene risico’s. Deze worden twee maal per jaar geactualiseerd tezamen met de risico’s van de stad. De uitkomsten hiervan worden verwerkt in Naris en wegen mee in de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit voor het Grondbedrijf en voor de stad als geheel. Binnen de risico’s wordt conform de nota grondbeleid 2009 onderscheid gemaakt tussen de positieve en negatieve risico’s binnen projecten en positieve en negatieve effecten ten opzichte van de reserve. De positieve risico’s zijn de geprognosticeerde resultaten van de gronden erfpachtexploitaties. De projectspecifieke risico’s hebben betrekking op de grondexploitaties. De algemene risico’s zijn van toepassing op algemene uitgangspunten zoals deze worden gehanteerd bij de actualisatie van de grondexploitaties en risico’s die van toepassing zijn op alle gronden erfpachtexploitaties. Lange termijn (> 3 jaar) In totaliteit rekent het Grondbedrijf met een risicobedrag per 1-8-2013 van € 84,59 miljoen. Dit is het totale risico over de volledige looptijd van grondexploitaties. Dit totaal aan risico’s wordt niet volledig meegenomen voor het bepalen van de benodigde weerstandscapaciteit. Hiermee wordt voorkomen dat de weerstandscapaciteit onnodig hoog wordt gehouden voor risico’s die zich mogelijk pas in de verre toekomst voordoen. In paragraaf 3.7.3 is aangeven dat als rekening wordt gehouden met de getroffen voorzieningen, de stand van de algemene reserve van het Grondbedrijf en de risico’s, het verwachte resultaat van het Grondbedrijf op de lange termijn € 47,93 miljoen NEGATIEF is op basis van de gegevens per 31-12-2012. Korte termijn (< 3 jaar) Aan de hand van de risico’s die zich binnen drie jaar kunnen voordoen, wordt de benodigde weerstandscapaciteit bepaald. Dit wordt aangeduid als de norm voor het weerstandsvermogen. De norm is bij Jaarrekening 2012 per 31-21-2012 vastgesteld op € 62,70 miljoen. Bij de actualisatie van de risico’s ten bate van de Begroting 2014 bedraagt het benodigd weerstandsvermogen € 69,9 miljoen. Afgezet tegen de verwachte weerstandscapaciteit per 31-12-2013 van € 17,0 miljoen bedraagt de ratio voor het Grondbedrijf 0,24. De ratio is gebaseerd op het huidige beleid en vastgestelde projectuitgangspunten en begroting. Richting Kiezen De financiële positie van het Grondbedrijf wordt voor een groot deel bepaald door het traject Richting Kiezen. De voorstellen die de gemeente in dit kader doet voor het herzien van de projectuitgangspunten, hebben rechtstreeks effect op de weerstandsratio van de stad en het lange termijnperspectief van het Grondbedrijf. Na het raadsbesluit op 25 juni in het kader van Richting Kiezen zijn de herzieningen van de projecten verder uitgewerkt. De uitwerking van de herzieningen heeft geleid tot een actualisatie van het risicoprofiel vooruitlopend op de definitieve herziening van de projecten. Bij Kadernota 2014 heeft de raad maatregelen getroffen om deze risico’s en daarmee de verwachtte verliezen in de grondexploitaties op te kunnen vangen door een onttrekking aan de inkomensreserve. Als op projectniveau besloten wordt tot herziening van de projectuitgangspunten, leidt dit tot verlaging van de projectresultaten en aanvullende verliezen. Hierdoor wordt het risicoprofiel verlaagd. Een groot deel van de risico’s heeft betrekking op de herziening van de projecten, waardoor het totale effect van verlies nemen en


verlaging risico’s naar verwachting geen effect heeft op de weerstandsratio van de stad als geheel. Voor het deel dat de reserve Grondbedrijf niet toereikend is, wordt het verlies gedekt vanuit de algemene reserve stad. In onderstaande grafiek is aangegeven hoe het risicoprofiel en de projectresultaten zich tot elkaar verhouden.

Waardering grondexploitaties

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

jrk 2012 RK/Kadernota2014

BG 2014 Herziening

x €

1 m

ln Risico's

Verliesvoorzieniningen

NCW grexen

JRK 2012 RK juni 2013/

Kadernota 2014 Begroting 2014 Herzieningen

Voorzieningen 41,95 84,45 41,95 84,45

Risico’s 62,7 27,0 69,9 27,0

Algemene reserve gbd 0 17,0 17,0 0

Ratio Grondbedrijf 0 0,24 0,24 0

Ratio stad 0,4 1,0 1,0 1,0

De grafiek laat zien dat de verwachte verliezen uit het Richting Kiezen traject van € 84,45 miljoen leiden tot een opgehoogd risicoprofiel bij Begroting 2014 ten opzichte van de Jaarrekening 2012. Dit komt doordat nog geen herzieningen hebben plaatsgevonden. Doordat het risicoprofiel en de verliezen bij herziening op elkaar aansluiten, is het effect op de ratio nihil. Hierdoor blijft de ratio stad 1,0. Economie Naast de risico’s als gevolg van de herziening van de projectuitgangspunten, zijn de risico’s voor een groot deel het gevolg van de economische groeiverwachting. De ontwikkeling van de economie is vertaald in parameters voor inkomsten- en kostenstijging de komende jaren. Op dit moment wordt in de rapportages van het Rijk en de planbureaus geen aanleiding genoemd om de huidige verwachting bij te stellen. Bij de voorlopige prognose 2014 wordt dit opnieuw bezien. Een negatieve bijstelling kan leiden tot een aanvullende onttrekking aan de algemene reserve van het Grondbedrijf in 2014. Het mogelijke effect is vertaald in een scenarioanalyse en hiervoor is een algemeen risico opgenomen in het weerstandsvermogen. De scenarioanalyse op de totale projectvoorraad laat een bandbreedte zien van € 20 miljoen ten opzichte van de vermogenspositie op basis van het gekozen middenscenario.

3.7.6. Verloop algemene reserve Grondbedrijf Terugblik Jaarrekening 2012 De algemene reserve Grondbedrijf is het resultaat van de winst- en verliesnemingen in het verleden en de reserve erfpachtexploitaties, verminderd met afdrachten aan de reserve Strategische Investeringen in het geval dat de reserve Grondbedrijf hoger is dan de norm voor het weerstandsvermogen. De afgelopen 10 jaar is vanuit de reserve Grondbedrijf ongeveer € 70 miljoen afgedragen aan SI. Het totaal van de algemene reserve Grondbedrijf bedroeg per ultimo 2012 € 0,0 als gevolg van forse afboekingen. De reserve Grondbedrijf was niet


toereikend om de verliezen op te vangen. De reserve Grondbedrijf is hiertoe met € 22 miljoen aangevuld vanuit de algemene reserve stad. Verwachting 2013, 2014 en verder De algemene reserve Grondbedrijf stijgt in 2013 in eerste instantie als gevolg van de uitgifte van de zeehaven in erfpacht aan het Havenbedrijf Rotterdam. Tegelijkertijd zijn nog geen definitieve besluiten genomen in het kader van Richting Kiezen en wordt een aantal grote projecten nog herzien. Afhankelijk van het moment waarop en waartoe wordt besloten, zal in 2013 respectievelijk 2014 of later nog een aanvullende onttrekking aan de algemene reserve plaatsvinden. De algemene reserve Grondbedrijf bedraagt per ultimo 2013 naar verwachting € 17,00 miljoen positief. Gezien het totale risicoprofiel van € 69,9 miljoen is de verwachting dat de reserve van het Grondbedrijf niet toereikend zal zijn. Voor 2013 en 2014 zullen aanvullende onttrekkingen uit de algemene reserve stad nodig zijn. De gemeenteraad beslist hier separaat over. Een doorkijk naar de stand van de reserve eind 2014, laat op basis van de huidige verwachtingen een lichte toename zien op basis van begrote storting aan de reserve vanuit de erfpachtexploitatie van ongeveer € 2,5 miljoen. Afhankelijk van de onttrekkingen die nog in 2013 plaatsvinden, wordt ook nog in 2014 aanvullend een bedrag onttrokken aan de algemene reserve van het Grondbedrijf. Gelijktijdig met het nemen van verliezen, neemt het risicoprofiel af. Hierdoor zal op het niveau van de ratio van het Grondbedrijf, niet veel wijzigen. Om de ratio op stadsniveau op 1,0 te behouden, dient aanvullende weerstandscapaciteit vrijgemaakt te worden. Bij deze verwachting voor 2014 wordt nadrukkelijk de kanttekening gemaakt dat deze verwachting onder voorbehoud is van een verdere negatieve bijstelling van de economische groeiverwachting en de stedelijke programmering.


4. Financiële begroting De financiële begroting beoogt het inzicht in de gemeentelijke financiën te vergroten en biedt daartoe een samenhangend inzicht in de ontwikkeling van de exploitatie vanaf de Kadernota naar de Begroting. We gaan in op verschillende onderdelen van de Begroting, zoals de financiële positie, incidentele baten en lasten, meerjarenontwikkeling van reserves en voorzieningen en het meerjarenoverzicht van de baten en lasten per programma inclusief de Jaarrekening 2012. Tot slot wordt verdere toelichting gegeven op de projecten.

4.1 Van Kadernota naar Begroting

4.1.1 Kadernota De Kadernota 2014 vormt het startpunt voor de Begroting 2014 en borduurt verder op het geactualiseerde meerjarenperspectief van de Begroting 2013. We geven hier kort weer welke financiële ontwikkelingen in de Kadernota 2014 zijn vastgesteld. 1. Verwerking autonome ontwikkelingen in de kadernota

Bij de kadernota zijn autonome ontwikkelingen in het financieel perspectief verwerkt. Dit betreft de ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan tussen het moment van vaststellen van de Begroting 2013 en het opstellen van de Kadernota 2014. Voorbeelden van autonome ontwikkelingen zijn de septembercirculaire van het Rijk, het bijstellen van de opbrengsten aan bouwleges en structurele effecten uit de Jaarrekening 2012. 2. Ontwikkelingen in de uitgaven (lonen en prijzen)

In de Kadernota is de ontwikkeling van lonen en prijzen vastgesteld. Bij de berekeningen voor de Begroting 2014 zijn onderstaande uitgangspunten uit de Kadernota gehanteerd:

Parameter % Toelichting

Lonen gemeente 0% Wij verwachten geen CAO- of premie-ontwikkelingen op basis waarvan de loonsom op dit moment geïndexeerd zou moeten worden.

Overige kosten (prijs) 0% Om de forse bezuinigingsopgave gedeeltelijk op te vangen, stellen wij voor de prijsontwikkeling van 3,25% niet toe te kennen op de prijsgevoelige budgetten.

Rente omslag investeringen 4% Conform de nota “Rentebeleid vanaf 2006”, wordt de omslagrente telkens voor een periode van drie begrotingsjaren vastgesteld. In de Kadernota 2012 is besloten tot een rente van 4% voor 2012 t/m 2014.

Rente reserves 3,25%

Conform de nota Rentebeleid wordt de prijsontwikkeling gevolgd voor de bijschrijving van rente op reserves, met een minimum van 1,5% .

Egalisatiebijdrage reserves 0% De egalisatiebijdrage, onderdeel van de renteomslag-methodiek, zorgt voor de voeding van de Rentereserve zodat die zijn egalisatiefunctie kan uitvoeren. Conform de nota “Rentebeleid vanaf 2006” wordt de toevoeging aan de rentereserve t.b.v. egalisatiefunctie van deze reserve gemaximeerd op 1% ter voorkoming van bovenmatige reservevorming. Omdat op dit moment het maximum van de rentereserve is bereikt hoeft de rentereserve niet verder gevoed te worden, de egalisatiebijdrage reserves kan daarmee op 0% worden gesteld.

Index subsidie Bibliotheek 0% Om de forse bezuinigingsopgave gedeeltelijk op te vangen, stellen wij voor de prijsontwikkeling en CAO bibliotheken van 0,81% dit jaar niet toe te passen.

Index subsidie Kunsteducatie

0% Om de forse bezuinigingsopgave gedeeltelijk op te vangen, stellen wij voor de prijsontwikkeling en CAO kunsteducatie van 0,81% dit jaar niet toe te passen.

Index subsidie Welzijn 0% Om de forse bezuinigingsopgave gedeeltelijk op te vangen, stellen wij voor de prijsontwikkeling en CAO welzijn van 3,16% dit jaar niet toe te passen.

3. Ontwikkeling in de inkomsten (heffingen en tarieven)

De inkomsten uit belastingen en heffingen zijn in de Kadernota geïndexeerd en zijn in deze Begroting verder uitgewerkt in de paragraaf Lokale heffingen. Bij de verdere berekeningen zijn de uitgangspunten uit de Kadernota gehanteerd:


Parameter % Toelichting

OZB-tarieven 3,25 % We stellen voor de OZB-tarieven in 2014 met de CPI-index van 3,25% te laten stijgen. Tevens gaan we uit van een jaarlijkse OZB-indexering van 2,5% voor de jaren 2015-2017.

Bouwleges 3,25 % We stellen voor de tarieven voor bouwleges voor 2014 te laten stijgen met de CPI-index. Tevens gaan we uit van een jaarlijkse indexering van 2,5% voor de jaren 2015-2017.

Overige lokale heffingen 3,25% Wij stellen voor tarieven voor producten van de stadswinkel, hondenbelasting, marktgelden en precariobelasting te laten stijgen met de index voor prijsstijgingen. Deze is gesteld op 3,25%. Tevens gaan we uit van een jaarlijkse indexering van 2,5% voor de jaren 2015-2017.

Havengelden 0% Havenbedrijf Rotterdam bepaalt een eventuele stijging.

Afvalstoffenheffing

3,25% De afvalstoffenheffing wordt met de CPI-index voor prijsstijgingen verhoogd. Deze is gesteld op 3,25%.

Rioolheffing 4% De basis voor dit percentage is het vastgestelde GRP-5. Hierin is een jaarlijkse aanpassing voorzien van 4% met inbegrip van een gemiddelde inflatiecorrectie voor de GRP-periode van 2% per jaar.

Lijkbezorgingsrechten 3% Conform RIB “Masterplan Essenhof” zullen de tarieven in 2014 met 3% stijgen.

Parkeertarieven 0% De parkeertarieven volgen de stijging van de CPI. Afspraak is dat de tarieven met stappen van 10 eurocent stijgen. Voor 2014 wordt niet verwacht dat een volgende tranche van 10 eurocent wordt bereikt.

4. Bezuinigingsmaatregelen

Om te komen tot een sluitend meerjarenperspectief is bij de kadernota een drietal maatregelen genomen. Bezuinigingspakket A is ingezet. Het surplus op de Rentereserve is voor een deel ingezet én er is een taakstelling opgenomen op de Regionale Samenwerking.

5. Intensiveringen

Tot slot is er invulling gegeven aan een vijftal structurele intensiveringen die het meerjarenperspectief beïnvloed. Met inbegrip van de intensiveringen en de bovenstaande ontwikkelingen is de Kadernota gesloten met wat financiële ruimte:

2014 2015 2016 2017

Saldo Begroting 2013 -2.649 -1.520 184 330

1. Autonome ontwikkelingen -3.264 -7.154 -9.424 -10.849

2. Ontwikkelingen in de uitgaven (lonen en prijzen) -122 -122 -122 -122

3. Ontwikkeling in de inkomsten (heffingen en tarieven) 3.159 3.813 4.505 5.210

4. Bezuinigingsmaatregelen 6.989 8.341 9.078 10.397

5. Intensiveringen -3.484 -2.549 -2.549 -2.497



4.1.2 Begroting

Autonome ontwikkelingen Begroting staand beleid

De programmakaarten en tabellen in dit boekwerk bevatten de beleidsinformatie en financiële informatie over de huidige staand beleid Begroting. Dit betekent dat de besluiten uit de kadernota 2014 en college- en raadsbesluiten voor de jaren 2014 e.v. die zijn genomen in de eerste helft van 2013 hierin zijn verwerkt. Bovenstaande mutaties leiden tot het volgende perspectief, zoals opgenomen in de tabellen van dit boekwerk:

2014 2015 2016 2017


Stijging personeelslasten -379 -368 -373 -381

Overige autonome ontwikkelingen 399 -201 -52 5

Saldo Begroting na wijzigingen autonoom 649 240 1.247 2.093



4.2 Toelichting financiële Begroting In deze toelichting wordt meer informatie gegeven over de Begroting. We vergelijken de Begroting met de werkelijke baten en lasten uit de Jaarrekening 2012. Het gedeelte van de Begroting dat incidenteel is wordt afzonderlijk toegelicht. Ook de reserves en voorzieningen en de boekwaarde van de activa worden aan u gepresenteerd.

4.2.1 Overzicht baten en lasten Programma’s Hieronder staat het overzicht van baten en lasten per programma. In dit overzicht – dat gebaseerd is op staand beleid – zijn de financiële effecten van de besluitvorming tot en met de Kadernota 2014 verwerkt. In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) wordt eerst het geraamd totaal saldo van baten en lasten, vervolgens de mutatie(s) in de reserves en uiteindelijk het geraamd resultaat. De lasten en baten van de gemeente die niet rechtstreeks aan een programma zijn toe te rekenen, de algemene dekkingsmiddelen en een bedrag voor onvoorzien, zijn op het programma Algemene Dekkingsmiddelen opgenomen. U vindt een gedetailleerde weergave van de kosten per programma terug op de programmakaarten. In bijlage 3 is daarnaast een totaaloverzicht van de ramingen per product, gerangschikt naar de begrotingsprogramma’s, weergegeven voor de jaren 2014-2017.


Rek 2012 Begr 2013 2015 2016 2017

Programma Saldo's Saldo's Lasten Baten Saldo Saldo's

Veiligheid -15.261 -15.594 16.072 382 -15.690 -14.912 -14.488 -14.436

Leefbaarheid en Stedelijk Beheer -34.411 -37.348 45.223 11.700 -33.523 -30.098 -27.984 -23.969

Onderwijs -21.647 -27.852 31.525 6.771 -24.754 -23.340 -22.090 -21.915

Werk en Inkomen -17.842 -23.837 102.545 78.223 -24.322 -22.658 -22.635 -22.633

Economie en Cultuur -21.138 -33.584 29.822 3.038 -26.784 -22.229 -22.322 -22.208

Milieu en Duurzaamheid -6.689 -4.548 17.564 14.089 -3.475 -3.290 -3.265 -3.230

Maatschappelijke voorzieningen -39.084 -40.860 38.317 45 -38.272 -37.129 -36.862 -36.825

Jeugd -3.278 -3.359 3.407 0 -3.407 -3.398 -3.388 -3.383

Sport en Recreatie -10.840 -10.417 16.265 5.725 -10.540 -10.314 -10.617 -10.613

Verkeer en Vervoer -2.575 -5.301 11.203 10.765 -438 -469 -790 202

Ruimtelijke Ordening -39.737 -7.281 6.977 6.785 -192 -1.832 -934 888

Wonen -3.195 -2.358 1.478 224 -1.254 -951 -951 -951

Dienstverlening -3.812 -3.817 9.411 5.508 -3.903 -3.942 -3.812 -3.711

Bestuur en Samenwerking -22.932 -16.479 16.625 36 -16.589 -15.152 -14.283 -13.945

Algemene Dekkingsmiddelen 203.319 195.230 10.905 210.933 200.028 190.669 190.354 188.493

Geraamd totaal saldo van baten en lasten -39.122 -37.404 357.339 354.224 -3.115 955 5.933 11.764

Mutatie reserves 49.327 37.404 27.404 31.168 3.764 -715 -4.688 -9.673

Geraamd resultaat 10.205 0 384.743 385.392 649 240 1.245 2.091

Begroting 2014

De tabel op de volgende pagina geeft een vergelijking van de bedragen per programma uit de Begroting 2014 met de huidige Begroting 2013 en de Jaarrekening 2012.



Programma Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

Veiligheid

Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.732 1.471 -15.261 15.976 382 -15.594 16.072 382 -15.690

Mutaties reserves 356 0 -356 0 0 0 0 0 0

Geraamd resultaat 17.088 1.471 -15.617 15.976 382 -15.594 16.072 382 -15.690


Geraamd totaal saldo van baten en lasten 46.833 12.422 -34.411 49.837 12.489 -37.348 45.223 11.700 -33.523

Mutaties reserves 1.196 5.736 4.540 85 6.092 6.007 413 3.921 3.508

Geraamd resultaat 48.029 18.158 -29.871 49.922 18.581 -31.341 45.636 15.621 -30.015

Onderwijs


Mutaties reserves 7.682 6.505 -1.177 0 6.666 6.666 0 4.482 4.482


Werk en Inkomen

Geraamd totaal saldo van baten en lasten108.095 90.253 -17.842 99.382 75.545 -23.837 102.545 78.223 -24.322

Mutaties reserves 1.008 10 -998 0 0 0 0 0 0


Economie en Cultuur


Mutaties reserves 810 4.432 3.622 380 14.858 14.478 325 4.811 4.486




Mutaties reserves -1.402 659 2.061 639 1.768 1.129 0 225 225



Geraamd totaal saldo van baten en lasten 39.922 838 -39.084 40.905 45 -40.860 38.317 45 -38.272

Mutaties reserves 946 3.165 2.219 153 726 573 0 115 115


Jeugd


Mutaties reserves 378 510 132 25 32 7 25 33 8

Geraamd resultaat 3.797 651 -3.146 3.384 32 -3.352 3.432 33 -3.399

Sport en Recreatie


Mutaties reserves 58 16 -42 0 256 256 0 164 164


Verkeer en Vervoer

Geraamd totaal saldo van baten en lasten 12.854 10.279 -2.575 15.034 9.733 -5.301 11.203 10.765 -438

Mutaties reserves 289 2.128 1.839 -122 4.531 4.653 1.276 0 -1.276

Geraamd resultaat 13.143 12.407 -736 14.912 14.264 -648 12.479 10.765 -1.714


Geraamd totaal saldo van baten en lasten 97.449 57.712 -39.737 30.974 23.693 -7.281 6.977 6.785 -192

Mutaties reserves 19.315 54.827 35.512 2.591 5.180 2.589 4.457 165 -4.292


Wonen


Mutaties reserves 114 1.051 937 114 1.414 1.300 114 368 254

Geraamd resultaat 4.245 1.987 -2.258 3.356 2.298 -1.058 1.592 592 -1.000

Dienstverlening


Mutaties reserves 128 960 832 175 259 84 180 225 45



Geraamd totaal saldo van baten en lasten 24.692 1.760 -22.932 16.567 88 -16.479 16.625 36 -16.589

Mutaties reserves 29 1.220 1.191 29 92 63 29 0 -29



Geraamd totaal saldo van baten en lasten 9.316 212.636 203.320 11.122 206.355 195.233 10.905 210.933 200.028

Mutaties reserves 90.070 89.085 -985 39.596 39.190 -406 20.586 16.658 -3.928

Geraamd resultaat 99.386 301.721 202.335 50.718 245.545 194.827 31.491 227.591 196.100

Totaal Programma's

Geraamd totaal saldo van baten en lasten468.431 429.310 -39.121 415.354 377.952 -37.402 357.339 354.224 -3.115

Mutatie reserves 120.977 170.304 49.327 43.665 81.064 37.399 27.405 31.167 3.762

Geraamd resultaat 589.408 599.614 10.206 459.019 459.016 -3 384.744 385.391 647

Begroting 2013 Begroting 2014Jaarrekening 2012


Toelichting op tabel:

Het saldo van de jaarrekening 2012 ad € 10,2 miljoen sluit aan op het jaarrekeningresultaat 2012 voor technische resultaatbestemming. Het saldo van de Begroting 2013 is, na verwerking van het raadsvoorstel bij de Begroting 2013, logischerwijs nihil (sluitende begroting). Het saldo van de staand beleid Begroting 2014 geeft, zoals eerder aangegeven, een resultaat van € 649.000. De omvang van de primitieve begroting 2014 is fors kleiner dan de omvang van de primitieve begroting 2013. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door een krimpende projectenportefeuille (met name binnen het programma Ruimtelijke ordening) en anderzijds door ingeboekte bezuinigingen bij de kadernota 2014.


4.2.2 Overzicht incidentele baten en lasten

Vanuit het BBV (art. 19 en 28) is voorgeschreven dat de gemeente zowel bij begroting als bij jaarrekening een overzicht (inclusief toelichting) van incidentele baten en lasten dient te presenteren. Dit wil zeggen voor posten met een looptijd van maximaal drie jaar. Een en ander houdt verband met het op adequate wijze kunnen beoordelen van het materieel evenwicht van de Begroting. De beoordeling hiervan geschiedt door de provincie. Bij de uitwerking van het overzicht is gehandeld in lijn met de betreffende themacirculaire van de Provincie Zuid-Holland. Tegelijkertijd dient het overzicht voor eigen gebruik. Iedere gemeente moet er op toezien dat de incidentele baten in de pas blijven met de incidentele lasten. In onderstaand overzicht zijn meerjarig de volgende incidentele baten en lasten per programma opgenomen, hieruit blijkt dat er sprake is van structureel materieel evenwicht. In de laatste jaren van meerjarenbegroting zijn er geen structurele lasten die worden afgedekt met incidentele baten (er zijn meer incidentele lasten dan baten). Overzicht incidentele baten en lasten


Programma

lasten baten saldo lasten baten saldo lasten baten saldo lasten baten saldo

Veiligheid 0 0 0 0

Leefbaarheid en

Stedelijk Beheer1.164 -1.164 0 0 0

Onderwijs 3.262 1.001 -2.261 2.023 972 -1.051 0 0

Werk en Inkomen 521 -521 0 0 0

Economie en Cultuur 3.082 -3.082 100 -100 0 0

Milieu en Duurzaamheid 0 0 0 0

Maatsch. Voorzieningen 0 0 0 0

Jeugd 0 0 0 0

Sport en Recreatie 164 -164 0 0 0

Verkeer en Vervoer 586 -586 0 0 0

Ruimtelijke Ordening 285 -285 0 0 0

Wonen 327 -327 0 0 0

Dienstverlening 0 0 0 0

Bestuur en Samenwerking 820 -820 260 -260 260 -260 0

Algemene

Dekkingsmiddelen250 250 0 0 0

Totaal 10.211 1.251 -8.960 2.383 972 -1.411 260 0 -260 0 0 0

2014 2015 2016 2017

Mutataties in reserves


Programma

lasten baten saldo lasten baten saldo lasten baten saldo lasten baten saldo

Veiligheid 0 0 0 0

Leefbaarheid en

Stedelijk Beheer0 0 0 0

Onderwijs 2.246 2.246 1.051 1.051 0 0

Werk en Inkomen 0 0 0 0

Economie en Cultuur 2.500 2.500 0 0 0

Milieu en Duurzaamheid 0 0 0 0

Maatsch. Voorzieningen 0 0 0 0

Jeugd 0 0 0 0

Sport en Recreatie 164 164 0 0 0

Verkeer en Vervoer 0 0 0 0

Ruimtelijke Ordening 0 0 0 0

Wonen 114 -114 0 0 0

Dienstverlening 0 0 0 0

Bestuur en Samenwerking 0 0 0 0

Algemene

Dekkingsmiddelen1.732 2.957 1.225 541 -541 0 0

Totaal 1.846 7.866 6.021 541 1.051 510 0 0 0 0 0 0

Totaal 12.057 9.117 -2.940 2.924 2.023 -901 260 0 -260 0 0 0

2014 2015 2016 2017


Programma Leefbaarheid en Stedelijk Beheer

• Taskforce Overlast € 514.000 in 2014 vanuit Kadernota 2013. • Extra onderhoudsbijdrage gebaseerd op Wegennota in 2014 voor € 500.000 vanuit kadernota 2014 • Voorbereidingskrediet projectvoorstel Merwedestraat voor € 150.000 vanuit kadernota 2014

Programma Onderwijs

• Kosten gebouw Aalscholverstraat € 29.440 in 2014. • Kosten openbare ruimte schoolpleinen € 700.000 en € 200.000 in 2014 en 2015 • Bijdrage Stichting OPOD en doorbetalingsverplichting bijzonder onderwijs € 1.823.048 in 2014 en 2015 • Hogere onderhoudskosten schoolgebouwen € 458.000 in 2014 • Tijdelijke huisvesting € 251.194 in 2014 Baten

• Bijdrage huur Aalschoolscholverstraat € 14.137 in 2014. • Bijdrage scholen huur tijdelijke huisvesting € 14.359 in 2014 • Bijdragen scholen voor bijdrage Stichting OPOD en doorbetalingsverplichting bijzonder onderwijs € 972.025

in 2014 en 2015

Mutaties reserves

• Bijdrage reserve onderwijshuisvesting voor openbare ruimte schoolpleinen € 700.000 en € 200.000 in 2014 en 2015

• Bijdrage uit Algemene reserve bijdrage Stichting OPOD en doorbetalingsverplichting bijzonder onderwijs € 851.023 in 2014 en 2015

• Bijdrage reserve Onderwijshuisvesting hogere onderhoudskosten schoolgebouwen € 458.000 in 2014 • Bijdrage reserve Onderwijshuisvesting voor huur tijdelijke huisvesting € 236.835 in 2014 Programma Werk en inkomen

• Aanvullende bijdrage Drechtwerk 2014 voor € 522.000 in afwachting van ontwikkeling Participatiewet en mogelijke plannen voor onder brengen bij Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden vanuit kadernota 2014.

Programma Economie en Cultuur

• Tijdelijke intensivering ruimtelijk/economisch strategie 2014-2015 € 100.000. • Inzet coördinator binnenstad en horeca in 2014 € 82.040. • Intensivering arbeidsmarktbeleid in 2014 € 400.000. • Project WDO (sanering Kilkade) in 2014 € 2.500.000. Mutaties reserves

• Bijdrage reserve Sanering Kilkade voor € 2.500.000 in 2014. Programma Sport en Recreatie

• Sportstimulering in het kader van Nationaal Actieplan Sport & Bewegen in 2014 € 164.270.

Mutaties reserves

• Sportstimulering in het kader van Nationaal Actieplan Sport & Bewegen in 2014 € 164.270 uit reserve NASB.

Programma Verkeer en Vervoer

• Gratis openbaar vervoer voor 65+-ers in 2014 € 500.000 vanuit kadernota 2013. • Handhaving wegens fietsoverlast stationsomgeving € 86.000 in 2014 vanuit Kadernota 2013. Programma Ruimtelijke Ordening

• Invoering nieuw toetsingsbeleid bouwplannen € 285.000 in 2014 vanuit kadernota 2014 Programma Wonen

• Taskforce Huisvesting Arbeidsmigranten € 327.000 in 2014 vanuit Kadernota 2013. Mutaties reserves

• € 114.000 in 2014. In voorgaande jaren zijn kosten voor project woonwagens uit algemene reserve van de stad gehaald. Dit "voorgeschoten" bedrag wordt in 2014 teruggestort naar de algemene reserve.

Programma Bestuur en Samenwerking

• Flankerende activiteiten gemeenteraadsverkiezingen in 2014 € 110.000. • Gemeenteraadsverkiezingen in 2014 (€ 500.000), 2015 (€ 260.000), 2016 (€ 260.000). • Cultuurintendant in 2014 € 100.000 Programma Algemene Dekkingsmiddelen

• Extra dividend Eneco in 2014 € 250.000 vanuit kadernota 2014.


Mutaties reserves

• Vormen reserve frictiekosten in 2014 € 757.500 en in 2015 € 541.000. • Bijdrage uit reserve frictiekosten in 2014 € 292.500 naar algemene reserve in verband met inzet in 2013

voor vervroegde frictiekosten uit Bestuursrapportage 2013 • Bijdrage uit algemene reserve voor incidentele claims exploitatie in 2014 € 1.427.000, uitgaven zijn

ondergebracht bij de afzonderlijke programma's. • Bijdrage uit algemene reserve in 2014 € 389.128 voor bijdrage aan reserve Strategische investeringen

voor dekking incidentele claims uit kadernota 2013 • Intertemporele compensatie voorgaande jaren uit algemene reserve in 2014 € 848.000. Structurele mutaties reserves

De financiële positie van de gemeente in gevaar zou kunnen komen wanneer structurele lasten uit een reserve worden gedekt. Dat is de reden waarom vanaf 2013 een aanvullend overzicht van de structurele onttrekkingen uit reserves wettelijk wordt voorgeschreven. Een onttrekking aan een reserve moet gezien worden als een incidentele baat voor de exploitatie, omdat een reserve op termijn uitgeput is. Een periode van 3 jaar of langer wordt als structureel beschouwd.


Omschrijving 2014 2015 2016 2017 2014 2015 2016 2017

Algemene stadsreserve 115 115 115 115 0 0 0 0

Algemene reserve Grondbedrijf 2.591 7.800 2.591 29.893 324 6.082 337 27.639

Exploitatiereserve EZH-middelen 2.562 2.567 2.567 1.939 3.826 3.826 3.826 3.826

Bovenwijkse voorzieningen 1.865 289 395 1.968 3 3 3 3

Parkeervoorzieningen 775 107 331 1.322 0 0 0 0

Renteschommelfonds 10.194 9.782 9.587 9.406 3.000 1.500 0 0

Afschrijving Activa Econ.Nut 3.597 244 0 0 2.428 3.307 3.782 3.905

Frictiekosten Organisatieontwikkeling 35 29 29 29 0 0 0 0

Bestemmingsreserve Riool 413 413 413 413 0 0 0 0

Bestemmingsreserve afval 208 203 202 227 433 426 417 417

Bestemmingsreserve Volkshuisvesting 0 0 0 0 8 8 8 8

Stimuleringsreserve Volkshuisvesting SVN 256 11 8 3 360 360 360 360

Reserve onderwijshuisvesting 528 330 283 239 2.109 2.110 2.141 1.970

Economisch claimrecht VO gebouwen 122 122 123 123 127 127 127 127

Reserve Jeugdfonds 25 25 25 25 33 33 33 33

Investerings- en expl.bijdr. MFA Koloriet 17 13 9 4 115 115 115 115

Restauratie grafmonument Essenhof 180 185 191 191 225 225 225 225

Bedrijfsreserve VGB 0 0 0 0 351 508 591 1.119

Onderhoud theatertechniek 149 149 224 230 149 149 149 149

Reserve Strategische investeringen 1.634 1.373 1.304 1.295 9.518 3.754 1.591 -2.147

Eindtotaal 25.266 23.757 18.393 47.422 23.008 22.532 13.705 37.749

Structurele toevoegingen Structurele onttrekkingen


4.2.3 Ontwikkeling reserves en voorzieningen Ontwikkeling Reservepositie

De ontwikkeling van de reserves vanaf 2012 is in de volgende tabel weergegeven: Bedragen x € 1.000

Stand per 31-12 2012 2013

Stortingen

2014

Onttrekking

2014 2014

Stortingen

2015

Onttrekking

2015 2015

Algemene reserves 18.121 52.352 522 3.515 49.359 115 851 48.623

Algemene reserve grondbedrijf 0 17.103 2.591 324 19.370 7.800 6.082 21.089

Best. res. egalisering tarifering 1 887 0 0 887 0 0 887

Overige bestemmingsreserves 111.960 81.160 17.311 17.279 81.193 13.242 7.208 87.226

Beklemde reserves 340.549 309.695 6.687 9.757 306.625 3.141 9.442 300.324

Totaal 470.631 461.197 27.111 30.875 457.434 24.298 23.583 458.149


Stand per 31-12

Stortingen

2016

Onttrekking

2016 2016

Stortingen

2017

Onttrekking

2017 2017

Stortingen

2018

Onttrekking

2018 2018

Algemene reserves 115 0 48.738 115 0 48.853 115 0 48.968

Algemene reserve grondbedrijf 2.591 337 23.344 29.893 27.639 25.599 2.591 337 27.853

Bestemmingsres. egalisering tarifering 0 0 887 0 0 887 0 0 887

Overige bestemmingsreserves 12.837 3.620 96.444 15.235 409 111.270 13.511 261 124.520

Beklemde reserves 2.849 9.748 293.424 2.178 9.701 285.902 2.028 9.637 278.292

Totaal 18.392 13.705 462.837 47.421 37.749 472.511 18.245 10.235 480.520

Algemeen

De stand van de reserves per ultimo 2012, te weten € 470,6 miljoen, sluit aan met de stand zoals gepresenteerd bij de Jaarrekening 2012 (bijlage 3: staat van reserves). De stand van de reserves per ultimo 2013 geeft de stand op begrotingsbasis weer, aangezien boekjaar 2013 nog niet is afgesloten. Aan het eind van het boekjaar worden de daadwerkelijke onttrekkingen uit reserves geboekt, op basis van de werkelijk gemaakte kosten.

Algemene Reserve

De algemene reserve is onderdeel van het weerstandsvermogen en dient ter afdekking van de risico’s. De toename van de Algemene Reserve van 2012 naar 2013 van € 34,2 miljoen wordt veroorzaakt door de storting van het netto jaarrekeningresultaat 2012 van € 6,7 miljoen (na budgetoverhevelingen) en de verwerking van de besluiten uit de Kadernota’s 2013 en 2014 (per saldo € 27,5) miljoen. De onttrekkingen in 2014 worden grotendeels verklaard door de incidentele intensiveringen uit de Kadernota 2013 en door de doorbetalingsregeling openbaar onderwijs. Het effect van het eindsaldo van de Bestuursrapportage 2013 is nog niet verwerkt in de bovenstaande tabel. Dit effect zal zichtbaar zijn bij de Jaarrekening 2013. Algemene Reserve Grondbedrijf

Deze Algemene Reserve dient ter afdekking van de risico’s van het grondbedrijf. De begrote storting in 2014 wordt verklaard door de positieve saldi vanuit de erfpachtexploitatie. Het effect van de mutaties in de Bestuursrapportage 2013 op de Algemene Reserve Grondbedrijf zijn nog niet verwerkt in de bovenstaande tabel. Dit effect zal zichtbaar zijn bij de Jaarrekening 2013. Egalisatiereserve Essenhof

Deze egalisatiereserve bestaat om te voorkomen dat de fluctuaties in de kosten van de begraafplaats direct leiden tot fluctuaties in de tarieven voor de lijkbezorging.

Overige bestemmingsreserves

Binnen deze categorie vormt de reserve Strategische Investeringen veruit de grootste reserve. In bijlage 2 is, zoals gebruikelijk, een specificatie van deze reserve opgenomen.

Beklemde reserves

Binnen het totaal van de bestemmingsreserves is een viertal reserves als “beklemde” reserves te benoemen. De rente op de inkomensreserve en de exploitatiereserve EZH-middelen wordt ingezet in de exploitatiesfeer. Daarnaast dienen de reserve afschrijving economisch nut en de reserve onderwijshuisvesting ter dekking van de afschrijvingslasten van eerder gedane investeringen. Heroverweging op deze reserves is enkel mogelijk wanneer hier voor ten minste eenzelfde bedrag aan extensiveringen in de exploitatie tegenover staan. Gezien de omvang van deze beklemde reserves hebben wij deze als aparte categorie opgenomen in bovenstaande tabel. Het is van belang dat de beklemde reserve activa met economisch nut voldoende middelen bevat om de meerjarige kapitaallasten van de diverse gedane investeringen in de toekomst op te kunnen vangen. Om dit te toetsen schrijven de BBV-voorschriften voor om deze vergelijking in de begroting te verwerken als een gemeente hiervan gebruik maakt. Dordrecht maakt gebruik van deze soort reserve.


Per 1 januari 2013 is deze reserve € 156.610.962 groot, tegenover eenzelfde boekwaarde van de daaraan gekoppelde activa. Dit betekent dat de beschikbare middelen voldoende zijn voor het dekken van de toekomstige kapitaallasten.

Ontwikkeling voorzieningen De ontwikkeling van de voorzieningen vanaf 2012 is in de volgende tabel weergegeven:


Stand per 31-12 2012 2013

Stortingen

2014

Onttrekking

2014 2014

Stortingen

2015

Onttrekking

2015 2015

Voorzien. i.v.m. bijdragen van derden 0 736 1.107 395 1.448 1.096 494 2.050

Onderhoudsvoorzieningen 6.661 6.355 3.813 4.308 5.861 3.751 4.190 5.422

Overige voorzieningen 8.115 5.315 0 0 5.315 0 0 5.315

Totaal 14.776 12.406 4.920 4.703 12.624 4.847 4.684 12.787


Stand per 31-12

Stortingen

2016

Onttrekking

2016 2016

Stortingen

2017

Onttrekking

2017 2017

Stortingen

2018

Onttrekking

2018 2018

Voorzien. i.v.m. bijdragen van derden 1.185 618 2.617 1.185 629 3.173 1.185 629 3.728

Onderhoudsvoorzieningen 3.187 3.407 5.202 3.169 3.626 4.745 3.117 3.497 4.365

Overige voorzieningen 0 0 5.315 0 0 5.315 0 0 5.315

Totaal 4.372 4.025 13.134 4.354 4.255 13.233 4.302 4.126 13.408 Voorziening bijdragen van derden

De belangrijkste voorziening in deze categorie betreft de onderhoudsvoorziening riolering.

Onderhoudsvoorzieningen

De belangrijkste voorzieningen in deze categorie zijn de onderhoudsvoorziening vastgoedbedrijf en de onderhoudsvoorziening wegen. Overige voorzieningen

Dit betreft de bij de Jaarrekening 2012 gevormde voorziening Noordoevers. Voor meer informatie over het onderhoud van de kapitaalgoederen wordt verwezen naar de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen (4.3).

4.2.4 Ontwikkelingen activa en kapitaallasten Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) onderscheidt investeringen naar economisch en maatschappelijk nut. Investeringen met een economisch nut betreffen vaste activa die verhandelbaar zijn (gebouwen, grond, voertuigen) of waar inkomsten tegenover staan (rioleringen, leges e.d.). Deze investeringen moeten worden geactiveerd en reserves mogen niet op deze investeringen in mindering worden gebracht. Daarnaast mag er niet resultaatgericht worden afgeschreven en moet consistent worden afgeschreven. Wel mogen bijdragen van derden die direct gerelateerd zijn aan de investering in mindering worden gebracht. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut zijn meestal investeringen waarop langdurig onderhoud moet worden gepleegd (wegen, bruggen, rotondes, water, pleinen, parken, openbaar groen e.d.). Het goed verwerken van het onderhoud in Begroting en meerjarenraming wordt belangrijker geacht dan het inzicht in de financiële positie via activering. Er bestaat een nauwe relatie met de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Deze investeringen worden bij voorkeur niet geactiveerd. Indien dat wel gebeurt dan wordt in een zo kort mogelijke termijn afgeschreven. Onderstaande tabel geeft inzicht in het (verwachte) verloop van de boekwaarden van de verschillende categorieën activa per jaareinde. Ook de hiermee verband houdende kapitaallasten in de Begroting zijn zichtbaar. Zoals onderstaand overzicht aangeeft is het niveau van de kapitaallasten redelijk constant in de meerjarenbegroting. Ook de omvang van de meeste categorieën activa is vrij constant. De mutatie in de categorie bedrijfsgebouwen betreft de nieuwbouw en verbouw van schoolpanden. Ontwikkeling kapitaallasten

In de Begroting 2013 is gerekend met een rente omslag van 4%.

Autorisatieoverzicht routine investeringen

In bijlage 4 is het autorisatie overzicht van de routine investeringen opgenomen.


Boekwaarde per 31-12: 2012 2013 2014 2015 2016 2017VASTE ACTIVA

Materiële vaste activa economisch nut3.0 Erfpachtsgronden 23.466 23.466 23.466 23.466 23.466 23.4663.1 Overige gronden en terreinen 30.196 33.130 33.017 32.899 33.046 32.9193.2 Woonruimten 2.487 2.421 2.351 2.279 2.204 2.1263.3 Bedrijfsgebouwen 341.609 408.750 405.500 397.670 389.917 382.1233.4 Grond-, wegen waterbouwkundige werken 80.918 87.176 86.408 85.890 85.617 85.0113.5 Vervoermiddelen 699 850 857 836 822 7663.7 Overige machines, apparaten & installaties 21.561 25.556 25.696 24.306 22.460 20.3833.8 Overige materiële vaste activa 8.216 10.144 9.950 9.124 8.043 6.939

Totaal 509.152 591.493 587.245 576.470 565.575 553.733

4.4 Grond-, wegen waterbouwkundige werken 24.269 25.776 25.195 24.591 23.964 23.3374.7 Overige machines, apparaten & installaties 6.116 6.451 6.107 5.778 5.487 5.2364.8 Overige materiële vaste activa 115 39 1 0 0 0

Totaal 30.500 32.266 31.303 30.369 29.451 28.573

Financiële vaste activa 5.1 Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen 19.702 19.702 19.702 19.702 19.702 19.702 5.2 Kapitaalverstrekkingen aan gem. regelingen 0 0 0 0 0 0 5.3 Kapitaalverstrekkingen aan ov. verbonden partijen 18 18 18 18 18 18 5.4 Leningen aan woningcorporaties 17.922 16.769 15.571 14.275 12.939 11.562 5.5 Leningen aan deelnemingen 0 0 0 0 0 0 5.6 Leningen aan ov. verbonden partijen 521 473 386 334 283 231 5.7 Overige langlopende leningen 30.105 29.439 28.871 28.304 27.786 27.271 5.8 Overige uitzettingen rentetypische looptijd >= 1jr 87.262 88.612 89.962 91.312 92.662 77.562 5.9 Bijdrage aan activa in eigendom van derden 1.304 1.813 1.542 1.275 1.027 830

Totaal 156.834 156.826 156.052 155.220 154.417 137.176

TOTAAL VASTE ACTIVA 696.486 780.585 774.600 762.059 749.443 719.482

VLOTTENDE ACTIVA

Niet in exploitatie genomen gronden9.0 Strategische verwervingen NIEGG 59.775 59.775 59.775 59.775 59.775 59.7759.1 Niet in exploitatie genomen bouwgronden 3.189 3.305 3.305 3.305 3.305 3.3059.5 Voorzieningen Niet in expl.gen.gronden -15.690 -15.343 -15.343 -15.343 -15.343 -15.343

Totaal 47.274 47.737 47.737 47.737 47.737 47.737

Onderhanden werk inzake grondexploitaties9.2 Onderhanden werken iz grondexploitaties 94.812 94.812 94.812 94.812 94.812 94.8129.6 Voorzieningen Onderhanden werk iz grondexpl. -26.263 -26.263 -26.263 -26.263 -26.263 -26.263

Totaal 68.549 68.549 68.549 68.549 68.549 68.549

TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA 115.823 116.286 116.286 116.286 116.286 116.286

TOTAAL GENERAAL 812.309 896.871 890.886 878.345 865.729 835.768

KAPITAALLASTEN (rente en afschrijving) 2014 2015 2016 2017Vaste activa economisch nut 36.789 37.325 37.256 37.023Vaste activa maatschappelijk nut 3.073 2.967 2.915 2.839Financiële vaste activa 2.803 2.700 2.607 2.483Vlottende activa 4.651 4.651 4.651 4.651

TOTAAL KAPITAALLASTEN 47.316 47.643 47.429 46.996

Materiële vaste activa: investeringen in de

openbare ruimte met uitsluitend maatsch. nut

bedragen × € 1.000

Omvang en inzet dekkingsreserves

Stand per 31-12 2014 2015 2016 2017 2018

Reserve afschrijving economisch nut 164.988 161.926 158.144 154.239 150.332

Totaal 164.988 161.926 158.144 154.239 150.332



4.2.5 Overzicht EMU (Europees Monetaire Unie) saldo De gemeente is wettelijk verplicht om het overzicht EMU-saldo ter kennisname in de financiële begroting op te nemen. Dit overzicht is opgenomen in bijlage 5.

4.2.6 Onvoorzien en arbeidskosten gerelateerde

verplichtingen In de BBV wordt aangegeven dat in de financiële begroting aandacht besteed moet worden aan de post Onvoorzien en de jaarlijks terugkerende aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen. Post onvoorzien

De post Onvoorzien is opgenomen onder het programma Algemene Dekkingsmiddelen, product onvoorzien, ter grootte van € 1 miljoen per jaar. Jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen

Voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume is geen voorziening opgenomen. Het gaat hierbij om opgebouwde rechten vakantiegeld, opgenomen vakantiedagen, wachtgelden, wethouderspensioenen en IZA-premies van oud-werknemers. Deze jaarlijks terugkerende aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen zijn opgenomen in de reguliere exploitatie en de meerjarenbegroting.


4.3 Projecten en Strategische Investeringen

4.3.1 Algemeen Zoals gebruikelijk wordt in dit hoofdstuk allereerst een actueel overzicht gegeven van de in 2013 actieve projecten per programma met gereserveerde en gevoteerde bedragen, vervolgens wordt in de volgende paragrafen ingegaan op de wijze waarop wordt omgegaan met de gewijzigde economische omstandigheden nu en in de toekomst. Tot slot volgt het onderdeel Strategische Investeringen, nog steeds een belangrijke gemeentelijke dekkingsbron voor veel projecten.

4.3.2 Overzicht Projecten Een project is een eenmalige en eindige taak of activiteit met een concreet gedefinieerd eindresultaat, waarvan de uitvoering zich, in de meeste gevallen, over meerdere jaren uitstrekt. De hiermee genoemde reserveringen zijn bij voorgaande Kadernota’s, of bij het vaststellen van de prognose grondbedrijf of MJP’s genomen besluiten om financiële middelen te reserveren voor de uitvoering van een benoemd project. Kredieten zijn formeel door de raad geautoriseerde en beschikbaar gestelde budgetten (vanuit de reserveringen dus) ten behoeve van de voorbereiding en/of uitvoering van een formeel voorgenomen project. In onderstaande tabel zijn de grote projecten maar ook de overige projecten opgenomen. Voor wat betreft de grondexploitaties zijn alleen de “grote projecten” in de tabel opgenomen. De bedragen genoemd bij de grondexploitaties zijn feitelijk allemaal reserveringen die voornamelijk door toekomstige grondopbrengsten worden gedekt. Bij de overige projecten vormt het reserveringsbedrag de afspiegeling van het totaal aan verwachte uitgaven dat nodig is om het project te realiseren en wordt vaak door gemeentelijke middelen gedekt maar ook door bijdragen van derden zoals subsidies. Ten opzichte van eerdere versies is in de tabel, naast de totale reserveringen en kredieten, nu ook zichtbaar wat de tot op heden verrichte uitgaven per project bedragen. Hiermee wordt zichtbaar welk gedeelte van het krediet al is uitgegeven en welk gedeelte dus nog beschikbaar (en eventueel heroverweegbaar) is. Om de tabel niet onnodig complex te maken is er voor gekozen om de bedragen niet uit te splitsen in de verschillende dekkingsbronnen; deze informatie wordt in de projectbladen voor de grote projecten wel op beknopte wijze inzichtelijk gemaakt. In de taartdiagram “Wat mag het kosten” wordt de reservering gesplitst in gemeentelijke middelen en de bijdragen van derden. De belangrijkste interne (gemeentelijke) dekkingsbron van veel projecten, de reserve Strategische Investeringen, wordt per project afzonderlijk inzichtelijk gemaakt in het bijlagenoverzicht.

Overzicht actieve projecten 2013: per programma met meerjarige kredieten

programma Omschrijving Reservering Krediet Uitgaven

1. Veiligheid 19e eeuwse Schil (WvP Binnenstad) € 867.000 € 467.000 € 611.155

Brandweer Leerpark 2e Uitrukpost € 15.831.920 € 15.831.920 € 15.570.290

Buiten de pollers (WvP Binnenstad) € 1.716.000 € 1.716.000 € 1.680.447

WvP Binnenstad evaluatie € 703.000 € 703.000 € 607.471

Totaal veiligheid € 19.117.920 € 18.717.920 € 18.469.363

Leefbaarheid en stedelijk beheer Verkeersregelinstalaties (VRI) € 3.768.235 € 3.768.235 € 1.550.424

Herstructurering Dordt West € 72.200.000 € 57.092.097 € 35.440.139

Totaal Leefbaarheid en stedelijk beheer € 75.968.235 € 60.860.332 € 36.990.563

Economie en Cultuur Actieplan Jeugdwerkloosheid € 4.791.322 € 4.641.674 € 3.328.786

Creatieve Economie € 100.000 € 100.000 € 12.123

Hofkwartier € 19.397.858 € 16.841.700 € 3.936.433

Leerpark € 97.957.868 € 77.058.575 € 73.735.584

Ontwikkeling Voorstraat Noord € 1.037.000 € 1.037.000 € 865.700

WDO voorbereiding € 1.395.000 € 1.395.000 € 620.036

Totaal Economie en Cultuur € 124.679.048 € 101.073.949 € 82.498.662

Milieu en duurzaamheid Bodemsanering € 21.898.690 € 21.898.690 € 10.020.825

MARE (water) € 759.375 € 759.375 € 758.626

Nieuwe Dordtse Biesbosch (SGP) € 9.606.900 € 9.606.900 € 3.940.303

Oplaadpunten electromobiliteit € 95.600 € 95.600 € 74.879


NDB Overeenkomst Provincie € 26.202.000 € 11.378.620 € 2.620.767

Totaal Milieu en duurzaamheid € 58.562.565 € 43.739.185 € 41.001.400

Verkeer en vervoer Dordt West N3/A16 € 1.998.288 € 300.000 € 441.090

Fietsbrug A-16 ontsluiting € 1.192.226 € 1.192.226 € 1.189.346

Functionele aanpassingen wegen € 400.000 € 400.000 € 364.022

Maasterras € 16.765.080 € 16.765.080 € 16.806.573

Diverse projecten parkeren € 5.083.277 € 5.083.277 € 4.351.809

Provinciale Weg € 4.112.000 € 4.112.000 € 4.045.201

Toegankelijkheid Bushaltes € 1.960.000 € 1.960.000 € 1.516.811

Rotonde Groene Zoom € 450.000 € 450.000 € 53.530

Totaal verkeer en Vervoer € 31.960.871 € 30.262.583 € 28.768.382

Ruimtelijke Ordening Achterom / Bagijnhof € 43.500.000 € 43.500.000 € 39.757.146

Belthurepark € 17.808.483 € 15.099.691 € 4.896.430

Energiehuis € 33.286.000 € 28.732.000 € 32.708.401

Gemeentelijke monumentenlijst € 275.000 € 275.000 € 216.815

Gezondheidspark (GZP) € 43.277.535 € 32.148.472 € 31.562.778

Komgrenzen € 660.000 € 370.000 € 167.700

Lichtplan € 917.000 € 917.000 € 886.708

Mijlweg € 15.563.914 € 5.947.495 € 14.136.005

Stadswerven € 118.276.678 € 53.002.021 € 46.232.842

Totaal Ruimtelijke Ordening € 273.564.610 € 179.991.679 € 170.564.825

Wonen Funderingen € 31.611.446 € 26.805.346 € 26.165.785

Kwaliteit Particuliere Woningvoorraad € 629.068 € 629.068 € 167.662

Totaal Wonen € 32.240.514 € 27.434.414 € 26.333.447

De grondexploitaties zijn, vanwege de vertrouwelijke aard van de informatie, niet in bovenstaande tabel opgenomen. Voor informatie over grondexploitaties wordt verwezen naar de prognose Grondbedrijf 2013.

4.3.3 ”Richting Kiezen” in projecten In oktober 2012 is het traject "Richting kiezen en prioritering grote projecten" gestart. Dit moest ertoe leiden dat binnen de grote ruimtelijke projecten keuzes zouden worden gemaakt teneinde de mogelijke risico's en problemen van de huidige economische omstandigheden en meer in het bijzonder de situatie op de vastgoedmarkt het hoofd te kunnen bieden. In dit traject heeft de Adviescommissie meerdere malen besproken welke richting we moeten kiezen ten aanzien van de verschillende grote projecten en heeft dit proces geresulteerd in besluitvorming met betrekking tot de projecten Maasterras, Westelijke Dordtse Oever/Dordtse Kil IV, parkeergarage Kromhout en de Nieuwe Dordtse Biesbosch en heeft tenslotte in juni dit jaar geleid tot besluitvorming met betrekking tot de projecten Stadswerven, Belthurepark, Amstelwijck en Gezondheidspark. De gemeenteraad is gevraagd uitgangspunten vast te stellen voor de herziening van deze projecten. De nieuwe programma's zullen vervolgens waar mogelijk dit najaar ter besluitvorming worden voorgelegd.

4.3.4 Particulier opdrachtgeverschap en nieuwe

initiatieven De huidige gemeentelijke werkwijze is nu afgestemd op het samenwerken met enkele grootschalige projectontwikkelaars, echter, het huidige economische klimaat dwingt ons om na te denken over nieuwe mogelijkheden en nieuwe werkwijzen. De komende jaren zal er naar alle waarschijnlijkheid op dit vlak een verandering plaats vinden en zullen grote, integrale planontwikkelingen plaats maken voor meer kleinschalige initiatieven en zullen we te maken krijgen met andere ontwikkelaars. Het college heeft daarom laten onderzoeken welke andere mogelijkheden er zijn om de komende jaren op een kleinschalige wijze aan de leefbaarheid van Dordrecht te blijven bouwen. Onderzocht zijn een tweetal thema's te weten; particulier opdrachtgeverschap bij vastgoed ontwikkeling en het tijdelijk anders gebruiken van braakliggende terreinen. De resultaten hiervan zijn vastgelegd in de nota “de Nieuwe initiatieven”. Gezien het kleinschalige karakter van de nieuwe initiatieven ligt het oppakken ervan met de betrokken burgers,


instellingen en bedrijven voor de hand. Om dit brede draagvlak tot stand te brengen is een voorstel voor een publieks-/marketingcampagne uitgewerkt. 4.3.5 Relevante ontwikkelingen in projecten Voor de “grote projecten” is de relevante informatie en zijn de belangrijke ontwikkelingen terug te lezen in de projectbladen in bijlage 1; deze zullen daarom niet in dit hoofdstuk worden behandeld. Wel dient opgemerkt te worden dat, gezien de huidige status van de projecten “Maasterras”, “Energiehuis” en “Achterom Bagijnhof”, de projectbladen voor deze projecten wel zijn opgenomen in het boekwerk, maar dat deze projecten zich bevinden in de afrondende fase. Wij stellen voor om voor deze projectbladen een laatste versie op te nemen in het bijlagenboek bij Jaarrekening 2013. Indien er voor de overige projecten ontwikkelingen of scope veranderingen zijn, wordt de raad op de hoogte gebracht door middel van separate raadsinformatiebrieven of om besluitvorming gevraagd door middel van een raadsvoorstel.

4.3.6 Rapportage en sturing op grote projecten Met het proces “Richting Kiezen” is er een weg ingeslagen om een “reëel speelveld” te creëren en de projecten tot een, voor de gemeente en andere partijen, zo goed mogelijk einde te brengen, zowel op het gebied van financiën als op het gebied van de tevoren geformuleerde ambities en maatschappelijk rendement. Tijdens dit proces is geconstateerd dat er bij de raad behoefte bestaat om op een andere wijze en met wellicht andere, voor ieder begrijpelijke informatie op de hoogte gesteld te worden. Wij zijn voornemens om de raad te informeren omtrent de (gewijzigde) ontwikkelingen, de daarmee gewijzigde risico’s en mogelijk gewijzigde eindresultaten in projecten. Daarnaast bestaat de ambitie om de sturing op de projecten te verbeteren. Momenteel wordt de raad twee keer per jaar geïnformeerd door middel van de projectbladen die onderdeel uitmaken van de cyclische P&C producten. Daarnaast wordt de raad veelal geïnformeerd door separate raadsvoorstellen en/of Raadsinformatiebrieven. Om de sturing op de projecten te verbeteren, de raad beter te kunnen informeren en in positie te houden, wordt nu door de ambtelijke organisatie gewerkt aan een verbeterd format voor de projectbladen. Doel van deze verbeterslag: De raad beter informeren met betrekking tot geraamde kosten en opbrengsten, kasstromen en verwachte eindresultaten, zowel op financieel gebied maar ook op het gebied van ambities en maatschappelijk rendement. Wij zullen dit jaar een gewijzigd en verbeterd format aan de auditcommissie ter beoordeling voorleggen zodat de raad, mogelijk al bij jaarrekening 2013, met de projectbladen in een nieuwe, gewijzigde vorm zal kunnen kennismaken. 4.3.7 Strategische Investeringen De belangrijkste interne dekkingsbron van de Dordtse projecten wordt gevormd door de reserve Strategische Investeringen (SI). In de Kadernota 2014 is uitgegaan van een vrije investeringsruimte van circa € 1 miljoen, ontstaan uit de rentetoevoeging op de totale SI-reserve. De rentetoevoeging wordt daarnaast vanaf deze begroting, conform amendement bij de Kadernota 2014, structureel toegevoegd aan de vrije ruimte SI om hiermee enige investeringruimte voor het college te creëren. Bij de Kadernota 2014 zijn er geen investeringsvoorstellen geweest die een beroep hebben gedaan op de investeringsruimte in SI. Wel heeft er een algehele screening van bestemmingsreserves plaatsgevonden met als doel om na te gaan of de actuele reserveringen nog overeenkomen met de projectdoelen. De screening heeft binnen SI geleid tot een vrijval voor een bedrag van € 4,9 miljoen. Hierdoor is het beeld binnen SI voor wat betreft het totaal aan reserveringen gewijzigd. Ten opzichte van de standen bij Jaarrekening 2012 zijn er daarnaast via separate raadsvoorstellen kredietvoteringen geweest voor de volgende projecten: Westelijke Dordtse Oever (E01), Dordt West (W20), Nieuwe Dordtse Biesbosch (W11) en University College (W44). In de bijlage 2 treft u het actuele overzicht SI aan. De kredieten in dit overzicht zijn bijgewerkt tot en met augustus 2013.


Bijlage 1: Projectbladen 11 Grote Projecten Op de volgende pagina’s zijn rapportages met betrekking tot de 11 grote projecten opgenomen. De 11 grote projecten zijn: 1. Gezondheidspark 2. Westelijke Dordtse Oever 3. Energiehuis (Afrondende fase) 4. Stadswerven 5. Hofkwartier 6. Leerpark

7. Achterom/Bagijnhof (Afrondende fase) 8. Dordt West 9. Belthurepark 10. Maasterras (Afrondende fase) 11. Nieuwe Dordtse Biesbosch

A. Wat willen we bereiken? Onder deze kop zijn de outcomedoelstellingen opgenomen, die we met het project willen bereiken. Deze outcomedoelstellingen zijn conform de in het MJP geformuleerder doelstellingen.

B. Hoe willen we dat bereiken? Hier staat vermeld wat we gaan doen om aan de outcomedoelstellingen te voldoen. Concreet betekent dit een algemene omschrijving van het project en op hoofdlijnen de activiteiten hierbij.

C. Wat hebben we gedaan? Dit betreft zowel de ‘harde/fysieke’ als de ‘zachte/papieren’ mijlpalen. In de eerste kolom staat de maand/jaar waarin de mijlpaal bereikt is.

D. Wat gaan we nog doen? In kolom 1 staat de ‘vorige planning’. Dit is de planning die in de laatste bestuurlijk vastgestelde planning

was opgenomen. Eerdere planningen zijn daarmee in de voortgangsrapportage niet meer relevant en zijn daarom niet opgenomen in dit overzicht. De totale vertraging van het project is hieruit dus niet op te maken;

In kolom 2 staat de ‘huidige planning’. Hier worden dus afwijkingen gemeld ten opzichte van de vorige bestuurlijk vastgestelde planning. Bij het vaststellen van de projectbladen worden de afwijkingen formeel vastgesteld, waarmee deze de nieuwe planning worden;

Actie/mijlpaal: hier worden zowel de geplande ‘harde/fysieke’ als de geplande ‘zachte/papieren’ mijlpalen opgenomen. Dit betekent dat dus ook informatiemomenten over het project aan de raad (anders dan in de reguliere P&C cyclus) zijn opgenomen;

Fase: in de laatste kolom is de benoemde projectfase van een mijlpaal opgenomen. Deze zijn conform de kaders grote projecten.

E. Wat mag het kosten? In taartvorm is hier de meest actuele stand van zaken m.b.t. de reservering voor het project weergegeven. Nadrukkelijk gaat het om reserveringen van middelen en niet om daadwerkelijk verstrekte kredieten. F. Besluitvorming Alle relevante financiële én niet financiële besluitvorming is hier gegroepeerd. Daarmee zijn alle reserveringen (optellend tot het bedrag onder e.), alle kredieten, maar ook de niet-financiële besluitvorming terug te vinden. De datumverwijzing geeft de sleutel om de betreffende besluiten terug te vinden in het Raadsinformatiesysteem.

G. Financiële prognose Grafisch wordt het financiële verloop weergegeven. De stippellijn is het verwachte kasritme van de totale uitgaven. H. Risicoprofiel Sinds 2009 is het risico-informatiesysteem van het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (Naris) bij de gemeente Dordrecht in gebruik. Dit systeem biedt de organisatie een handvat om op continue en systematische wijze de organisatie op risico’s te analyseren, met als uiteindelijk doel een balans te vinden tussen risico’s nemen en risico’s beheersen. Financiële risico’s van grote projecten zijn opgenomen in Naris voor zover deze geen onderdeel zijn van de gereserveerde projectmiddelen (als post onvoorzien). De risico’s krijgen op basis van ‘kans maal effect’ een rode, oranje of groene codering. Indien een zuivere berekening niet mogelijk is gebeurt dit op basis van inschatting (bijv. afbreukrisico’s). Aan de raad worden tenminste zowel de rode als de oranje risico’s op de projectbladen toegelicht. Bij enkele projecten is geen risicoprofiel opgenomen of staat het risicobedrag op p.m. In dat geval bevat de risicoanalyse financieel- en/of marktgevoelige informatie die de (financiële) positie van de gemeente zou kunnen schaden indien ze gedetailleerd verwoord en toegelicht zouden worden.


Rood: Rode risico’s zijn risico’s die het college nadrukkelijk onder de aandacht van de raad wil en moet brengen. De kleurcodering gebeurt op basis van: de kansinschatting dat het risico zich voordoet gerelateerd aan het verwachte financiële effect. Indien dit

groter is dan € 500.000 wordt het risico in ieder geval als rood gekwantificeerd; subjectieve inschatting door het college: indien kans maal effect kleiner is dan € 500.000, of wanneer het

financiële risico niet in te schatten is, maar het college de niet financiële gevolgen (politiek, omgeving, ruimtelijk, juridisch) beoordeelt als groot wordt het risico ook als rood aangemerkt.

Oranje: Risico’s worden als oranje gekwalificeerd wanneer het college risico’s onderkent die weliswaar bekend moeten zijn bij de raad, maar die binnen het ‘normale’ risicoprofiel van een project passen. Het college is alert op deze risico’s, stuurt hierop bij, maar acht het niet noodzakelijk hierover met de raad uitgebreid van gedachten te wisselen. Oranje risico’s zijn per definitie géén bedreiging voor de voortgang of kwaliteit van het project. De kleurcodering gebeurt op basis van: de kansinschatting dat het risico zich voordoet gerelateerd aan het verwachte financiële effect. Indien deze

ligt tussen € 100.000 en € 500.000 wordt het risico als oranje gekwantificeerd; subjectieve inschatting door het college: indien kans maal effect kleiner is dan € 100.000, of wanneer het

financiële risico niet in te schatten is, maar het college de niet financiële gevolgen (politiek, omgeving, ruimtelijk, juridisch) beoordeeld als gemiddeld wordt het risico ook als oranje aangemerkt.

Groen: Risico’s worden als groen aangemerkt wanneer het college risico’s onderkent waarvan de kans dat deze zich voordoen bijzonder klein worden ingeschat en/of waarvan de mogelijke gevolgen ook klein zijn. Deze risico’s worden wel opgenomen in de tabel, maar zowel vanuit de raad als vanuit het college behoeven deze risico’s geen extra tekstuele toelichting. Binnen de ambtelijke organisatie zijn deze risico’s goed in beeld. De kleurcodering gebeurt op basis van: de kansinschatting dat het risico zich voordoet gerelateerd aan het verwachte financiële effect. Indien dit

kleiner is dan € 100.000 wordt het risico als groen gekwantificeerd; subjectieve inschatting door het college: wanneer het financiële risico niet in te schatten is, maar het

college de niet financiële gevolgen (politiek, omgeving, ruimtelijk, juridisch) beoordeelt als zeer gering wordt het risico ook als groen aangemerkt.

Modelmatige kleurbepaling risicomodel Kansweging (K): Laag = X 0,2 Midden = X 0,5 Hoog = X 0,8

Effect (E): Max. financieel risico

Kleurbepaling Rood (altijd toelichten, raad én college)

KxE >= € 500.000 of subjectieve inschatting door college van niet financiële risico’s

Oranje (toelichten, raad én college)

KxE > € 100.000 en < € 500.000 of subjectieve inschatting door college van niet financiële risico’s

Groen (wel melden, eventueel toelichten)

KxE =< € 100.000 of subjectieve inschatting door college van niet financiële risico’s

I. Private partijen Informatief zijn alle bij het project betrokken private partijen op het projectblad opgenomen. Inhoudelijk wordt er niet op deze samenwerking ingegaan, omdat deze informatie vaak niet openbaar is. Relevante ontwikkelingen zullen door de desbetreffende portefeuillehouder op gepaste wijze aan de raad gemeld worden.


1. Gezondheidspark

Portefeuillehouder: P.H. Sleeking Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Het versterken van de stedelijke en sociaal-economische (voorzieningen)structuur, in het bijzonder op het gebied van sport en zorg.

B. Hoe willen we dat bereiken? Bij het Gezondheidspark is sprake van een geïntegreerde planontwikkeling waarbij een multifunctioneel stedelijk knooppunt wordt gerealiseerd. Daarbij worden sportvoorzieningen en gezondheidszorg gecombineerd met een stedelijk woonprogramma, gebouwde parkeervoorzieningen, commerciële en maatschappelijke voorzieningen. Grote investeringen van Albert Schweitzer ziekenhuis (ASz) en investeerders voor woningen, kantoren en bedrijven worden hiervoor gedaan, waarbij de gemeente vooral investeert in de openbare ruimte en de ‘eigen’ voorzieningen.

C. Wat hebben we gedaan? Realisatie Actie/Mijlpaal Fase

10 2005 Ondertekening samenwerkingsovereenkomst (SOK) AM Vastgoed/Albert Schweitzer ziekenhuis/Gemeente Dordrecht

Initiatieffase

03 2006 Opdrachtgeving parkeergarage Sportzone Uitvoering 05 2006 Eerste paal politiebureau geslagen Uitvoering 05 2006 Opdrachtgeving landschapsontwerp Initiatieffase 06 2006 Verwerving tennishal Uitvoering 06 2006 Verwerving Drechtwerk Uitvoering 07 2006 Verklaring van geen bezwaar door Provincie Voorbereiding 08 2006 Opstelling projectrisico’s Uitvoering 08 2006 Uitvoering archeologisch onderzoek Uitvoering 08 2006 Sloop tennishal Uitvoering 10 2006 Eerste paal parkeergarage Sportzone Uitvoering 10 2006 Oplevering Overkampweg en deel van hoofdinfrastructuur Uitvoering 10 2006 Sloop Drechtwerk Uitvoering 02 2007 Eerste paal tunnel Karel Lotsyweg Uitvoering 02 2007 Opdrachtgeving bouwrijp maken Sportzone Uitvoering 09 2007 Oplevering parkeergarage Sportzone Uitvoering 10 2007 Invoering betaald parkeren Uitvoering 10 2007 Oplevering regionaal politiebureau Uitvoering 07 2008 1e paal Sportboulevard Uitvoering 07 2008 Oplevering tunnel Karel Lotsyweg Uitvoering 07 2008 Overeenkomst parkeergarages D + E Initiatieffase 08 2008 Aanvang bouwplanontwikkeling Middenzone fase 1 Initiatieffase


09 2008 1e paal uitbreiding ziekenhuis Uitvoering 05 2009 Archeologische opgravingen Amnesty Internationalweg Uitvoering 05 2009 Vestigingsbesluit hostel op Gezondheidspark Initiatieffase 09 2009 Hoogste bouwkundige punt Sportboulevard Uitvoering 10 2009 Hoogste bouwkundige punt uitbreiding ASz Uitvoering 12 2009 Aanvang gefaseerde bouwkundige oplevering uitbreiding ASz, 1e oplevering

betrof kantoorgebouw GGD Uitvoering

04 2010 Aanvang BRM/WRM Sportzone Middenzone Uitvoering 05 2010 Ingebruikname GGD nieuwbouw ASz Uitvoering 07 2010 Aanvang aanleg bedieningsweg Sportboulevard Uitvoering 07 2010 Aanvang sloop bestaande sportvoorzieningen Uitvoering 07 2010 Ingebruikname Huisartsenpost/Spoedeisende hulp nieuwbouw ASz Uitvoering 07 2010 Start 1e Woontoren AM in Overkampzone, realisatie 01-08-2011 Uitvoering 08 2010 Ingebruikname Da Vinci Hoofdgebouw nieuwbouw ASz Uitvoering 11 2010 Ingebruikname Sportboulevard Uitvoering 01 2011 Start procedure bestemmingsplan Middenzone fase 1 Uitvoering 01 2011 Bouwrijpe oplevering Middenzone fase 1 Uitvoering 06 2011 Bouwrijpe oplevering locatie Hostel Uitvoering 08 2011 Aanvang bouw Hostel Uitvoering 08 2011 (Gefaseerde) ontwikkeling Middenzone Initiatieffase

2012 Planvorming Middenzone Initiatieffase

2012 Onderhandelingen marktpartijen en provincie Zuid Holland Initiatieffase

2e kw. 2012 Woonrijpmaken en oplevering Overkampweg (Woontoren) Uitvoering

3e kw. 2012 Ingebruikname Hostel Uitvoering

D. Wat gaan we nog doen? Vorige Planning

Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

N.v.t. N.v.t. Ontwikkeling nieuwbouw t.b.v. bloedbank e.a. Ontwerpfase

07 2013 10 2013 Programmering Middenzone fase 1 Definitiefase 07 2013 2e kw 2014 Bouwrijpmaken (ged.) Middenzone Initiatieffase

10 2015 4e kw 2015 Oplevering Middenzone gedeeltelijk Definitiefase 2015 2015 Start bouw woningen Overkampweg fase 2 Uitvoering

2018 2018 Start bouw woningen Overkampweg fase 3 Uitvoering

Onbekend Onbekend Start bouw Middenzone fase 2 N.v.t. Onbekend Onbekend Ingebruikname busstation N.v.t. Onbekend Onbekend Oplevering Middenzone fase 2 N.v.t. Onbekend Onbekend Oplevering evenemententerrein N.v.t.

Toelichting: Van de drie woontorens in de Overkampzone is de eerste toren opgeleverd en in gebruik. Omdat we niet

weten wanneer de bouw van de twee overige torens zal aanvangen, is in de huidige planning deze mijlpaal slechts indicatief bepaald.

Het bouwrijp maken van (een deel van) de Middenzone heeft betrekking op de infrastructurele voorbereiding van de (mogelijke) nieuwbouw.

Binnen de ziekenhuiszone is het plan voor de huisvesting van met name de bloedbank opnieuw geactiveerd; de gemeente heeft hier geen grondpositie. Aan de invulling van een deel van de Middenzone wordt met veel inzet gewerkt; een eerste oplevering valt te voorzien eind 2015.

Medio 2012 is een reactie van de Provincie in het kader van het bestemmingsplan ontvangen. Over de inhoud is geruime tijd overleg gevoerd tussen provincie en gemeente. Inmiddels is een finale stellingname


van de provincie ontvangen. In hoofdlijnen kan worden ingestemd met een winkelontwikkeling, zij het met een procesmatig voorbehoud voor wat betreft de grote sportzaak en met uitzondering van een grootschalige supermarkt. Nader onderzocht wordt nog in hoeverre een kleinschalige locatiegebonden supermarkt tot de mogelijkheden behoort.

Ontwikkeling van de Middenzone heeft vanuit verschillende overwegingen permanent een hoge prioriteit. Om die reden is de druk op de marktpartijen onverminderd hoog en wordt actief ingezet op de totstandkoming van een realistisch en ook realiseerbaar programma. Dit heeft geresulteerd in een concept planopzet bestaande uit een woon/winkel en parkeerprogramma voor de Esplanade. Getracht wordt om deze planopzet met de betrokken partijen een vervolg te geven. Het daadwerkelijk gestalte geven van deze planinitiatieven is een uiterst gecompliceerde opgave. Dit heeft onder andere te maken met een uiterst terughoudende en omzichtig opererende markt, de complexiteit rond het inhoud geven aan het kabinetsstandpunt met betrekking tot de scheiding van wonen en zorg en beperkingen in het kader van financieringsmogelijkheden. De afgelopen periode is met het proces “Richting kiezen” zowel het college als de raad geïnformeerd over de huidige stand van zaken, het toekomstperspectief en de financiële verwachtingen. Medio 2013 heeft richtinggevende besluitvorming plaatsgevonden. Besloten is om niet langer uit te gaan van het Masterplan van 2008, maar aan te koersen op een ontwikkeling die inhoudelijk, ruimtelijk en financieel passend en verantwoord moet worden geacht. Ten bate van deze totaalontwikkeling is door de gemeente een ontwerpbestemmingsplan in procedure gebracht. Vanwege het debat met de provincie met betrekking tot diverse planonderdelen, kan eerst in het 3e kwartaal 2013 de bestemmingsplanprocedure worden vervolgd. De huidige, zeer voorlopige, planning gaat er op dit moment vanuit dat de bouw van fase 1 van de Middenzone in 2014 zal aanvangen met een verwachte oplevering eind 2015 begin 2016. In 2012 is duidelijk geworden dat het Albert Schweitzer Ziekenhuis (ASz) bezig is strategische keuzes door te voeren in de verdeling van de zorg over de ziekenhuislocaties. Dit heeft indirect zijn weerslag op zowel de inhoud als de voortgang van de planontwikkeling.

E. Wat mag het kosten?

Actuele raming en dekking: 43,3 miljoen

Gemeentelijke Middelen

Middelen derden (nietoverheden)

Toelichting: De raad heeft op 19 juni 2012, met het vaststellen van de prognose van het Grondbedrijf, de geactualiseerde grondexploitatie voor het Gezondheidspark vastgesteld. De totale projectuitgaven inclusief de rentecomponent waren geraamd op € 59,0 miljoen. Na uitname van de Sunk Costs bij jaarrekening 2012 bedraagt de totale raming 43,2 miljoen. De uitgaven bedragen na deze uitname € 31,6 miljoen. Het uitvoeringskrediet is grotendeels benut voor verwervingen, bouwen woonrijp maken (inclusief sloop), planontwikkelings- en engineerskosten en de financiële verrekening met het ASz.


F. Besluitvorming De raad heeft op 09-02-2010 met het voorstel inzake de herziening van de grondexploitatie, de actualisatie van de parkeerexploitatie, de risicoanalyse en met de aanvraag voor een uitvoeringskrediet 2009/2010 ingestemd. De laatste actualisatie heeft bij jaarrekening 2012 plaatsgevonden en door de raad vastgesteld, het huidige totaal krediet bedraagt na deze actualisatie daardoor € 32,1 miljoen. Financiële besluiten

Datum Raadsbesluit Omschrijving/fase Reservering Krediet Realisatie

29-05-2001 Reservering SI O01 Grote projecten 2.343.321

29-06-2004 Reservering SI SV04 Gezondheidspark 9.000.000

10-06-2009 Reservering Grondexploitatie 38.518.651

07-11-2000 Planvorming 113.445

06-03-2001 Planvorming 363.024

10-07-2001 Planvorming 36.302

08-10-2002 Planvorming1 910.000

08-10-2002 Parkeren1 690.000

03-06-2003 Planvorming 875.550

11-05-2004 Uitvoeringskrediet1 6.225.225




09-02-2010 Uitvoeringskrediet1 2009-2010/Herz. grondexploitatie

4.380.643 12.520.304

(Technische) correctie krediet2 1.796.430

28-06-2011 Vastgestelde prognose grondbedrijf 1.743.557

19-06-2012 Vastgestelde prognose grondbedrijf 580.970

31-12-2012 Effect Uitname sunk costs -15.715.597 -15.311.354 -16.803.378

Totaal grondexploitatie 31-12-2012

43.277.535 32.148.472 31.562.778

1 (gedeeltelijke) gefinancierd uit grondexploitatie. 2 betreft een “technische” correctie ter reparatie van eerder gerapporteerde bedragen.

De gevoteerde kredieten voor de realisatie van parkeergarages A + B + C vallen buiten de grondexploitatie van het project en worden daarom in de onderstaande tabel apart behandeld.


18-05-2004 Aanleg parkeergarages A + B + C 7.339.100 7.339.100 7.339.100

02-06-2008 Aanvullend krediet parkeergarages 2.862.561 2.862.561 2.362.561

10.201.661 10.201.661 9.701.661


Toelichting: Het krediet voor de realisatie van parkeergarage B, ter grootte van € 6,1 miljoen, is volledig benut. Binnen het totale krediet dient ook parkeergarage A van het project Sportboulevard gerealiseerd te worden, welke voor een vooraf vastgesteld bedrag van € 3,6 miljoen zal worden doorbelast. Deze doorbelasting is in de bovenstaande tabel onder realisatie meegenomen. De realisatie van parkeergarages A en B komt hierdoor uit op € 9,7 miljoen, wat betekent dat voor de realisatie van parkeergarage C vooralsnog een krediet € 0,5 miljoen resteert. Overige (niet financiële) besluiten

Datum Raadsbesluit Omschrijving

05-03-2002 Vaststellen van het voorbereidingsbesluit "Kombipark Ziekenhuis"

12-11-2002 Instemmen met het functioneel programma en stedenbouwkundig plan voor het gezondheidspark Dordwijk

11-05-2004 Instemmen met de realisatie Gezondheidspark Dordwijk en het programma Sportboulevard

26-04-2005 Verklaren van voorbereiding bestemmingsplan

04-10-2005 Wensen en bedenkingen Samenwerkingsovereenkomst Gezondheidspark

19-12-2006 Vaststellen van het stratenbeloop omgeving Gezondheidspark

03-02-2009 25-6-2013

Aanpassing masterplan Gezondheidspark Richtinggevende besluitvorming in relatie tot inhoud en financiën

G. Financiële prognose Bedragen x € 1.000

€ 0

€ 10.000

€ 20.000

€ 30.000

€ 40.000

€ 50.000

€ 60.000

€ 70.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Reservering 2013

Realisatie

Actuele planning

Cashflow: na uitname van de Sunk Costs is aan kosten gemaakt € 31,5 miljoen. De inkomsten belopen in totaal € 7,9 miljoen.


H. Risico’s

Omgevings

risico’s Projectrisico’s Organisatie

risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1 Aanpassing Kaderstelling Rood H 9.500 X X X X

2. Bijstelling Bestemmingsplan Rood H 2.000 X X X X

3. Vertraging uitgifte Rood H 1.300 X X X

4. Uitstel woontorens Rood H 3.500 X X X

1. In het kader van het proces Richting kiezen is besloten niet langer uit te gaan van het Masterplan 2008.

Het alternatieve programma zal naar verwachting gepaard gaan met een verdere daling van de grondopbrengsten. Beheersmaatregel: financiële voorziening treffen

2. De stellingname van de Provincie in het kader van het bestemmingsplan is beperkend voor zowel de inhoud als de omvang van het winkelprogramma. Ook dit heeft een negatief effect op de grondexploitatie. Beheersmaatregel: inzetten op kleinschalige locatiegebonden supermarkt

3. De ontwikkeling van een herzien programma heeft een negatief effect op de uitgifteplanning. Dit heeft tot gevolg dat inkomsten op een later moment zullen worden ontvangen en de huidige rentelasten worden gecontinueerd. Beheersmaatregel: sturen op maximale voortgang

4. Realisatie van een tweetal woontorens in de Overkampzone is uitgesteld. Beheersmaatregel: onderzoek in de markt naar de haalbaarheid van een mogelijk alternatief programma

I. Betrokken private partijen het Albert Schweitzer ziekenhuis; Multi Vastgoed; Van der Vorm vastgoed; AM Wonen.


2. Westelijke Dordtse Oever

Portefeuillehouder: J. Mos Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Het project op de Westelijke Dordtse Oever (WDO) heeft tot doel een aantrekkelijk en duurzaam bedrijvengebied te creëren door de interne en externe bereikbaarheid te verbeteren, bestaand terrein te herstructureren en nieuw bedrijventerrein te ontwikkelen. Dit project voorziet in een alternatieve locatie voor het bovenregionale bedrijventerrein, dat oorspronkelijk in de Hoeksche Waard gerealiseerd zou worden. Op 20 april 2009 is een Bestuurlijke overeenkomst bedrijventerrein "de Westelijke Dordtse Oever" gesloten tussen het rijk, de provincie Zuid-Holland, het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Dordrecht. Kort samengevat is vastgelegd dat partijen zich gezamenlijk zullen inspannen om een versnelde ontwikkeling en realisatie (voor 2020) van het bedrijventerrein op de locatie Westelijke Dordtse Oever te realiseren, overeenkomstig de businesscase WDO. Onder meer door een bijdrage van € 17 miljoen door het ministerie van EL&I, een provinciale bijdrage van € 8 miljoen en een investering van het Havenbedrijf in havengeëigende projecten van € 10 miljoen. De gemeente Dordrecht draagt € 22 miljoen bij aan het totale maatregelenpakket.

B. Hoe willen we dat bereiken? Het uitvoeren van het WDO-maatregelenpakket bestaande uit acht deelprojecten: 1. Aanpak verkeersknoop N3/A16 door Rijkswaterstaat: het verbeteren van de doorstroming en

verkeersafwikkeling van het knooppunt N3/A16 door een transformatie tot een kwart klaverblad met enkele bypasses, inclusief een parallelrijbaan aan de westzijde van de A16.

2. Ontsluiting DK IV: Op de nieuwe parallelrijbaan van de A16 wordt ter hoogte van DK IV een open afrit aangesloten die centraal in DK IV aantakt. Direct ten noorden van na de Moerdijkbrug wordt een nieuwe open afrit gemaakt die via het oude viaduct en de Rijkstraatweg DK IV vanuit de zuidzijde verbinden met de oostelijke rijbaan A16. Hierdoor ontstaat de benodigde directe ontsluiting op de A16 voor het bedrijventerrein Dordtse Kil-IV.

3. Herstructurering bedrijventerreinen DK-I en –II en Amstelwijck-West: in samenwerking met onder meer het gevestigde bedrijfsleven het verhogen van de kwaliteit van de bestaande bedrijventerreinen door inventarisatie en vervolgens aanpak van de verbeterpunten (bijvoorbeeld uitstraling openbaar gebied/private terreinen, aanpak leegstand).

4. (Her)ontwikkeling Zeehavengebied: verbetering van het functioneren van het Zeehavengebied door intensieve samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam (HbR). Het HbR beheert, exploiteert en ontwikkelt het Zeehavengebied van Dordrecht overeenkomstig het opstelde ontwikkelprofiel.

5. Westelijke ontsluiting bedrijventerreinen: het langs de Dordtsche Kil gelegen deel van de Wieldrechtse Zeedijk wordt door het Waterschap Hollandse Delta verzwaard. Gelijktijdig met deze dijkverzwaring kan een bredere verbindingsweg vanaf het Zeehavengebied, langs de terreinen Dordtse Kil I t/m -III naar Dordtse Kil-IV worden aangelegd.

6. Bodemsanering Zuidwestelijk deel bedrijventerrein Dordtse Kil-III: om ook het resterende zuidwestelijke deel van het bedrijventerrein Dordtse Kil III geschikt te maken voor bedrijfsvestiging en voor de noordelijke ontsluiting van het bedrijventerrein Dordtse Kil-IV, is – na verplaatsing van de bestaande functies en verwijdering van de bebouwing – in het gebied van en rond het woonwagenkamp bodemsanering noodzakelijk.


7. Versnelde ontwikkeling bedrijventerrein Dordtse Kil-IV: ontwikkelen van het nieuwe bedrijventerrein Dordtse Kil IV, waarbij vestigingsmogelijkheden voor bovenregionale, logistieke en havengerelateerde bedrijvigheid ontstaat. Bij de ontwikkeling van het terrein wordt uitgegaan van een duurzame ontwikkeling (o.a. door plaatsing van windmolens) en de behoefte uit de markt.

8. Vrachtwagenparkeren: terugdringen van parkeeroverlast van vrachtwagens en te zijner tijd het (laten) realiseren van een (beveiligd) parkeerterrein. Hierbij wordt met name gekeken naar een verbinding met parkmanagement en het ontwikkelprofiel van DK IV.


Algemeen

20 04 2009 Ondertekening bestuurlijke overeenkomst WDO door Rijk, Provincie, Havenbedrijf Rotterdam en Gemeente Dordrecht

Initiatief

18 03 2010 Ontvangen subsidiebesluit ministerie Economische zaken, Landbouw en Innovatie Initiatief

29 11 2010 Ontvangen subsidiebeschikking Provincie Zuid-Holland Initiatief

08 2012 Afspraken met min. EL&I over bevoorschotting en/of decentralisatie rijksbijdrage Initiatief

10 2012 Besluit Min. Eli Ontvangen over decentralisatie Initiatief

12 2012 Eerste uitbetaling decentralisatie gelden Initiatief

06 2013 Raadsinformatiebrief stand van zaken WDO en besluitvorming Initiatief

07 2013 Uitbetaling resterende decentralisatie rijksmiddelen. Initiatief

1. Verkeersknoop N3/A16 incl. parallelstructuur

11 09 2009 Ondertekening overeenkomst programma Aansluitingen tussen Provincie Zuid-Holland, Regio Haaglanden, Rijkswaterstaat, Wegschap Tunnel Dordtse Kil en gemeente Dordrecht

Initiatief

04 2012 Verkeerskundig onderzoek naar functioneren fly-over en kostenraming Definitie

2012 Uitwerking schetsontwerp variant ontsluiting N3/A16, verkeerskundigonderzoek naar functioneren van nieuwe varianten en opstellen van nieuwe ramingen.

Definitie

2012 Uitwerking van voorkeursvariant kwart-klaverblad in overleg met Rijkswaterstaat Definitie

04 2013 Ambtelijke overeenstemming over voorkeursvariant, inclusief afdekking 10 mio meerkosten

Definitie

06 2013 Bestuurlijke overstemming aanpak N3/A16 en kostenverdeling, inclusief besluit minister I&M

Definitie

07 2013 Ambtelijke start-up ontwerpfase project gemeente-RWS, piketpalen slaan voor opstarten planjuridische procedures, samenwerking, etc. (tbv volgende fase).

Ontwerp

2. Ontsluiting DK IV

2012 Uitwerking van nieuwe varianten ontsluiting DK IV in combinatie met verkeersknoop N3/A16.

Definitie

06 2013 Keuze voor zuidelijke combi variant, inclusief budgetraming, meegenomen en afgestemd met RWS en opgenomen in raadsstukken

Definitie

07 2013 Opstarten vervolgproces om Schetsontwerp uit te werken naar een VO en DO, inclusief onderzoeken om alle risico’s te mitigeren, kostenraming preciezer te maken, aansluiting op A16 bij RWS formaliseren, etc.

Ontwerp

3. Herstructurering bedrijventerreinen DK-I en –II en Amstelwijck-West

05 2012 Vaststelling startnotitie door gemeenteraad Initiatief

29 10 2012 Ondertekening intentieovereenkomst kwaliteitsimpuls DK I, II en Amstelwijck-west tussen gemeente Dordrecht, stichting beveiliging bedrijventerreinen Dordrecht, Dordtse Ondernemersvereniging, Werkgevers Drechtsteden, Kamer van Koophandel.

Initiatief

4. (Her)ontwikkeling Zeehavengebied

12 2010 Vaststelling hoofdlijnendocument Havenbedrijf Rotterdam – Gemeente Dordrecht Initiatief

2011 Vaststelling SOK1 en uitvoering afspraken Definitie

2012 en 2013

Geluidhersteltraject, inclusief vaststelling bestemmingsplan Zeehavens en aanpalende bestemmingsplannen

Uitvoering


2013 en 2014

Geluidsverdeelplan opnemen in bestemmingsplan Groote Lindt Zwijndrecht, (allerlaatste onderdeel complete geluids- en hersteltraject)

Uitvoering

12 2012 Ondertekening SOK 2 Definitie

2013 (loopt door)

Start met uitvoering geven aan afspraken in SOK 2 (zowel door gemeente als HbR)

Uitvoering

5. Westelijke ontsluiting bedrijventerrein

05 2012 Overeenstemming definitief dijkontwerp tussen gemeente en Waterschap Ontwerp

03 2013 college en raadsbesluit krediet westelijke ontsluitingsweg en aangaan samenwerkingsovereenkomt

Definitie

03 2013 Start bestemmingsplanprocedure t.b.v. verbreding Wieldrechtse Zeedijk Voorbereiding uitvoering

03 2013 Afgeven integraal programma van eisen aan Waterschap, opname in aanbesteding Dijkversterking en aanleg westelijke ontsluitingsweg

Voorbereiding uitvoering

6. Bodemsanering Zuidwestelijke deel bedrijventerrein Dordtse Kil-III

05 2012 Overdracht en start sloop manege Beerwijckhoeve Uitvoering

05 2012 Start deel van de bodemsanering deel zuidwest-hoek Uitvoering

06 2013 Vaststelling van de grondexploitatie Zuidwesthoek door de gemeenteraad Definitie

7. Versnelde ontwikkeling bedrijventerrein Dordtse Kil-IV

01 04 2008 Vaststelling doorstartnotitie Dordtse Kil-IV Definitie

30 08 2011 Afronding definitiefase en start alsmede beschikbaarstelling krediet ontwerpfase Definitie

05 2012 Actualisatie marktonderzoek Ontwerp

05 2012 Bodemgesteldheid onderzoek (opbarstrisico) Ontwerp

10-2012 Schetsplan 2012 incl. voorlopige haalbaarheidsstudie grondexploitatiebegroting en risicoparagraaf

Ontwerp

01-2013 Actualisatie ontwerpfase Dordtse Kil IV Ontwerp

06-2013 Bestuurlijke besluitvorming WDO/Kil IV Uitvoering

8. Vrachtwagenparkeerplaats

06 2012 Pilot handhaven vrachtwagenparkeren Dordtse Kil I en -II Uitvoering

12 2012 Evaluatie pilot en benoemen maatregelen Evaluatie

09 2013 Aanbrengen extra bebording extra vrachtwagenparkeerstroken DkI en II Uitvoering

D. Wat gaan we nog doen? De WDO is een samenwerking tussen de gemeente, het Havenbedrijf Rotterdam, De Provincie Zuid Holland en ministerie van Economische Zaken. Al deze partijen hebben in het vervolg eigen taken bij de uitvoering van de afzonderlijke maatregelen. Vanzelfsprekend is er intensieve afstemming tussen de partijen. In het overzicht zijn de maatregelen waarvoor derden de eindverantwoordelijkheid dragen grijs gemarkeerd en is de partij benoemd. Gemeentelijke taken hierbinnen zijn eveneens benoemd. Vorige planning Huidige Planning

Actie/Mijlpaal

Fase

1. Algemeen [Gemeente]

3e-4e kw 2013 Instellen kernteam, Beheersinstrumenten vergroten m.b.t. financiële en risicosturing. Integraliteit WDO maatregelen samenpakken.

Initiatief

1. Verkeersknoop N3/A16/Parallelstructuur langs A16 [Rijk, uitgevoerd door Rijkswaterstaat]

4e kw 2013 Samenwerkingsovereenkomst RWS en gemeente tbv aanleg infrastructuur inclusief werkafspraken voor het project. Gemeente faciliteert RWS met o.a. de bestemmingsplanprocedure, communicatie en verwervingen Financieringsovereenkomst tussen Rijk, Provincie en gemeente inzake de extra kosten van 10 Mio.

Definitie

4 kw 2013 / 1 Opstarten communicatie en omgevingsmanagement i.c.m. Ontwerp -Definitie


kw 2014 (ontsluiting) DK IV

4e kw 2013 / 1e kw 2014

Opstellen detailplanning, afstemmen ontwerp met gemeente,Concept MER en BP opstellen incl. milieuonderzoeken

Definitie

2014 Ontwerp uitwerken tot aanbesteed gereed, communicatie, MER en BP procedures doorlopen

Ontwerp

medio 2014 – 1e KW 2015

Aanbesteding Voorbereiding uitvoering

2015 - 2017 Uitvoering Uitvoering

2. Ontsluiting DK IV [Gemeente]

3e kw. 2013 Opstellen projectplan, nota van uitgangspunten / PvE Definitie

3e en 4e kw. 2013

Uitvoering technische onderzoeken i.c.m detaillering ontwerp Ontwerp

4e kw. 2013- 1 kw. 2014

Opstarten communicatie en omgevingsmanagement i.c.m. DK IV en knoop N3/A16

Ontwerp

Eind 2013 - 1e kw. 2014

Vaststellen DO, formaliseren aansluiting op A16 bij RWS Ontwerp

2014 Doorlopen MER en bestemmingsplanprocedure icm DK IV en knoop N3/A16

voorbereiding en uitvoering

2015-2017 Aanbesteding en uitvoering, Planning en fasering nader uitwerken in afstemming met DK IV en knoop N3/A16 (combinaties maken in aanbesteding en uitvoering)

(voorbereiding) Uitvoering

3. Herstructurering bedrijventerreinen DK-I en –II en Amstelwijck-West [Gemeente]

4e kw. 2013 tussenrapportage kwaliteitsimpuls en voorstellen vervolgaanpak.

Definitie

4. (Her)ontwikkeling Zeehavengebied [Havenbedrijf Rotterdam, met restant gemeentelijke taken]

2e/3e kw. 2013 Vaststelling bestemmingsplan Zeehaven en afronding resterende geluids- en hersteltrajecten [gemeente]

Uitvoering

2013 Uitvoering geven aan afspraken in SOK 2 [gemeentelijke taken: bijdrage aan baggerwerkzaamheden, werkplan, herstel PWA kade, Sanering Kilkade 7]

Uitvoering

2013-2030 Uitvoering Masterplan ontwikkeling Zeehavens, inclusief jaarlijkse herijking [door HbR]

Uitvoering

5. Westelijke ontsluiting bedrijventerreinen [Waterschap Hollandse Delta, opgenomen in Dijkversterkingsproject. Gemeentelijke taken in de voorbereiding en controle uitvoering]

3e kw. 2013 Vaststelling bestemmingsplan dijkversterking [door gemeente]


1e kw. 2013 – 3e kw. 2013

Aanbesteding, gemeentelijke uitvoeringseisen aan o.a. wegen, uitvoering, omleidingen en communicatie zijn hierin verankerd [door waterschap]


4e kw. 2013- 2016

Uitvoering dijkversterking, realisatie westelijke ontsluitingsweg. [door waterschap] Gemeente controleert uitvoering, is bevoegd gezag.

Uitvoering

3e kw. 2016 – 2e kw. 2017

Oplevering westelijke ontsluitingsweg door waterschap aan gemeente, na afronding dijkversterking

Evaluatie/ overdracht beheer

6. Bodemsanering Zuidwestelijk deel bedrijventerrein Dordtse Kil-III [Gemeente]

1ste kw. 2014 Sanering resterend deel ZW-hoek Uitvoering

4de kw. 2013 Verplaatsing woonwagens (er blijft 1 staan) Uitvoering

Nnb Levering percelen (fasegewijs) aan ROM-D Uitvoering

7. Versnelde ontwikkeling bedrijventerrein Dordtse Kil-IV [gemeente]

3e /4e kw 2013 Profielkeuze DK IV Definitie

3e/4e kw 2013 Uitwerken schetsplan naar stedenbouwkundig plan Ontwerp


4e kw 2013 Opstellen definitieve Grondexploitatie Ontwerp

4e kw 2013

Civieltechnisch ontwerp (ondergrondse- en bovengrondse infra incl. de onderdelen bodemsanering, explosieven en opbarstrisico)

Ontwerp

2013 Onderzoek zonnecentrale Transberg (particulier initiatief) Initiatief

3e / 4e kw 2013 Nadere formulering profielen Ontwerp

1e kw 2014 Opstellen inrichtings-verkavelingsplan Ontwerp

3e / 4e kw 2014 Optimaliseren grondpositie. Ontwerp/ Uitwerking

3ee kw 2013

Voorbereiding MER procedure


4e kw 2013 Start MER procedure Voorbereiding uitvoering

4e kw 2013 Voorbereiding best.planprocedure


1e kw 2014

Start bestemmingsplanprocedure


3e kw 2013 Opstellen communicatieplan Ontwerp

2014 Realisatie viertal windmolens (particulier initiatief) Uitvoering

2015 Resultaten uitwerkingsfase en opdracht realisatiefase (incl. 1 jaar voorlopige voorziening bij beroep BP)

Uitvoering

2017 - 2018 Eerste uitgifte kavels (afhankelijk van externe omgevingsfactoren)

Uitvoering

8. Vrachtwagenparkeerplaats [gemeente]

2e kw 2013 Maatregelen beheersbaar maken parkeren vrachtwagen op DK I en II, aansluiting bij kwaliteitsimpuls, extra parkeerstroken en inzet /communicatie bedrijven in parkeergedrag.

Uitvoering

2019 Voorstel omtrent (bewaakte) vrachtwagenparkeerplaats, aansluiting bij businesscase DK IV

Definitie




Rijksmiddelen

Provinciale Middelen



Het totale tekort van het maatregelenpakket WDO is berekend op € 57 miljoen. Dat betreft:

Maatregel Tekort x € 1 mln.

1. Verkeersknoop N3/A16 0

2. Ontsluiting DK IV / Parallelstructuur langs A16 15

3. Herstructurering bedrijventerreinen DK-I en –II en Amstelwijck-West 13

4. (Her)ontwikkeling Zeehavengebied 13

5. Westelijke ontsluiting bedrijventerreinen 4

6. Bodemsanering Zuidwestelijk deel bedrijventerrein Dordtse Kil-III 3

7. Versnelde ontwikkeling bedrijventerrein Dordtse Kil-IV 7

8. Vrachtwagenparkeerplaats 2

Totaal tekort WDO-maatregelen 57

In de bestuurlijke overeenkomst is het totale tekort als volgt over de partijen verdeeld: het totale maatregelen pakket WDO is begroot op 57 miljoen, waaronder 13 miljoen herstructurering Zeehaven. In SOK 1 is vastgelegd dat HbR de eerder toegezegde bijdrage à 10 miljoen in natura voldoet. Deze investeringsgelden staan op de begroting van HbR. Hierdoor vervalt het gemeentelijk tekort op de revitalisering van de Zeehaven. De herstructurering wordt door HbR ter hand genomen. Tevens is vastgelegd dat een deel van de investeringen (alsnog) door Dordrecht worden uitgevoerd en de fiscale overdrachtskosten door beide partijen voor 50% worden betaald. (zie de memo ‘Toelichting optimalisatietraject geluid en financiële aspecten van de havensamenwerking’ (onder punt 2) behorende bij het raadsvoorstel d.d. 28 mei 2011). Dekking van het maatregelenpakket WDO voor/na vaststellen samenwerkingsovereenkomst HbR:

Tekort x € 1 mln.

Voor SOK HbR Na SOK HbR

Provincie Zuid-Holland 8 8

Ministerie van Economische Zaken 17 17

Havenbedrijf Rotterdam 10 0

Gemeente Dordrecht 22 22

Totaal tekort WDO-maatregelen 57 47

F. Besluitvorming Hieronder volgt een overzicht van raadsbesluiten met betrekking tot de ontwikkeling van de WDO en door de raad beschikbaar gestelde kredieten.

Datum Raadsbesluit

Omschrijving/fase

Reservering Krediet

Algemeen

30-11-2010 Omlabelen reserve Economische Structuurversterking naar WDO 1.787.212

30-11-2010 Voorbereidingskrediet WDO maatregelen 750.000

12 2012 Decentralisatie uitkering Min. EL&I 2.000.000

2013 Decentralisatie uitkering Min. EL&I 15.000.000

1. Verkeersknoop N3/A16/Parallelstructuur langs A16

25-06-2013 Krediet ter dekking van extra kosten voor infrastructurele werken N3 – A16

3.300.000

25-06-2013 Voorbereidingskrediet voor het uitwerken van definitief ontwerp voor de zuidelijke ontsluiting.

645.000

3. Herstructurering bedrijventerreinen DK-I en –II en Amstelwijck-West

29-05-2012 Startnotitie Kwaliteitsimpuls Dordtse Kil I en II en Amstelwijck West

29-05-2012 Nota van uitgangspunten bestemmingsplan Dordtse Kil I en II en Amstelwijck West


4. (Her)ontwikkeling Zeehavengebied

11 2012 Instemming met het aangaan van SOK II met HbR en verstrekking van krediet (€ 13,1 mln) voor werkzaamheden voortvloeiend uit de overeenkomst

11 2012 Inzet van WDO middelen ter dekking 3.000.000

5. Westelijke ontsluitingsweg

19-03-2013 Instemming met aangaan SOK met Waterschap en verstrekking van krediet (€ 2 mln.) voor de aanleg van de westelijke ontsluitingsweg

2.000.000

6. Bodemsanering Zuidwestelijk deel bedrijventerrein Dordtse Kil-III

25-6-2013 Vastgestelde grondexploitatie zuid-westhoek DK III

7. Dordtse Kil IV

30-08-2011 Voorbereidingskrediet ontwerpfase 1.850.000

De wisselende tempo’s waarin aan de planvorming is gewerkt, alsmede de uitwerking van een aantal kerndossiers (onder andere opbarstrisico en update marktonderzoek) en het opstellen van verschillende scenario’s van het stedenbouwkundig plan en de ontsluiting op de A16 heeft geleid tot extra inzet van ambtelijke capaciteit. Een aanvullende krediet voor de ontwerpfase wordt in april 2013 aan de raad gevraagd.

Aanvullend voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld. 590.000

G. Financiële prognose Per maatregel zal met het opstellen van een plan van aanpak en planning ook een detailbegroting worden opgesteld. Op basis hiervan zal gerapporteerd worden over de prognose van uitgaven en inkomsten gedurende de looptijd van de WDO.

H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

Risico’s Dk IV

1.Verwerving grondeigendom

Rood H PM X X X X X X X X

2.Onderscheidend kwalitatief vermogen

Oranje M PM X X X X X x X X

3.Planning infrastructuur Oranje M PM X X X X X X

4.Publiekrechterlijke procedures

Oranje M PM X X X X X

5.Economische marktomstandigheden

Oranje M PM X X X X X X

Risico’s havensamenwerking

6. kostenoverschrijding PWA Rood H 500 X X X

6a. Voordeel belasting Groen H 450

6b. voordeel KK7 Groen H 1000

Risico’s Ontsluiting Dk IV

7. Schetsontwerp, risico’s nog onvoldoende in beeld (bandbreedte + / -)

Rood H +/- 5.000 X X X X X X X


Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

8. Haalbaarheid (worst case moet een andere oplossing gekozen worden

Rood L 17.000. (of 10% van…)

X X X X X X X

Zuidwesthoek DK III

Geen minnelijke uitplaatsing bewoners

Oranje M PM X X

Afwijking kosten bouwrijpmaken

Groen L 550 X

Aantreffen explosieven Groen L 100 X X

Geen tijdige afname door ROM-D

Groen L 0 X X X

Meerkosten inpassing perceel V228

Oranje M PM X

Gerechtelijke procedure inpassing Minnebreuker

Oranje L PM X X X

Hervervuiling saneringslocatie

Oranje M 100 X X

Ad 1. Publieke ontwikkeling en sturing impliceert de beschikbaarheid van (nagenoeg) alle gronden. Dit is nog niet het geval. Minnelijke verwerving gekoppeld aan een proces van onteigening hebben een forse impact op de planning. Beheersmaatregel: processen intensiveren. Ad 2. De breedte van het aanbod van bedrijfsterrein enerzijds en de economische beperkingen vanuit de markt anderzijds, vragen nadrukkelijk om een onderscheidend kwalitatief vermogen. Nog niet geheel duidelijk is hoe dit kan worden bereikt. Beheersmaatregel: betrekken bij opstelling stedenbouwkundig plan. Ad 3. Voor de ontwikkeling van Kil IV is het tot stand brengen van een gedegen infra structuur (Rijkswegennet en lokaal) een primair vereiste. De feitelijke beschikbaarheid hiervan is sturend voor de uitgifteplanning. Beheersmaatregel: met betrokken partijen afzonderlijke convenanten sluiten Ad 4. De publiekrechtelijke procedures (MER/bestemmingsplan) dienen nog te worden gestart. Effecten in tijd en inhoud zijn hierbij niet uitgesloten. Beheersmaatregel: sturen op maximale efficiency in deze processen. Ad 5. Marktomstandigheden zijn voor het moment van uitgifte nauwelijks te voorzien. Zowel het moment van uitgifte als ook het uitgiftetempo zijn van invloed op het uiteindelijke financiële resultaat. Beheersmaatregel: opnemen in risicoprofiel. Ad. 7 De Zuidelijke Ontsluiting van DK IV is op schetsontwerp niveau uitgewerkt. Partijen hebben ingestemd met dit schetsontwerp. Er zitten civieltechnische risico’s in het ontwerp, die kostenverhogend kunnen werken. Deze zijn ingeschat op maximaal € 5.000.000. Beheersmaatregelen: uitvoeren civieltechnische onderzoeken naar verschillende tracédelen om risico’s in beeld te brengen en technische oplossingen of alternatieven hiervoor uit te werken. Stap voor stap risico’s in beeld brengen en mitigeren en daarmee het risicoprofiel verkleinen.


NB: er is +/- € 5.000.000 opgenomen omdat er ook een positief risico bestaat. De technische onderzoeken kunnen ook uitwijze dat er weinig maatregelen aan de bestaande infra nodig zijn om de Zuidelijke Ontsluiting te realiseren. Er kan dus ook een kostenvoordeel optreden (bandbreedte). Ad 8. Er bestaat een kleine kans (< 10%) dat de onderzoeken onder 7 een technische probleem aan het licht brengen dat lastig of niet oplosbaar is. Denk daarbij aan de draagkracht van het bestaande viaduct of de mogelijkheden tot aanpassing van de Rijksstraatweg op de dijk. Verkenningen en bureau onderzoek hebben geen aanleiding gegeven dat dit deze risico’s significant zijn, maar pas na gedetailleerd technisch onderzoek en een risicoanalyse op basis daarvan, zijn deze risico’s volledig uit te sluiten. In een worst case scenario’s moet een ingrijpende technische oplossing ingebracht worden of worden teruggevallen op de oude variant van een nieuw viaduct. Dit laatste was geraamd op 32 miljoen. Een risicoprofiel van 10% van 17 miljoen is in deze fase opgevoerd (32 miljoen – 15 huidige raming = 17 miljoen). Het risicoprofiel kan eind 2013, na uitvoering en duiding onderzoeken, aanmerkelijk worden verlaagd. Beheersmaatregel: uitvoering risico analyse op basis van gedegen civieltechnische onderzoek ter beoordeling van de technische haalbaarheid van het schetsontwerp. Op basis hiervan reduceren van het risicoprofiel.

I. Betrokken private partijen Havenbedrijf Rotterdam; Werkgevers Drechtsteden; de Dordtse Ondernemersvereniging; de Stichting Beveiliging bedrijventerreinen Dordrecht (SBBD); Individuele vastgoedeigenaren en gebruikers; de ROM-D; de Vereniging van eigenaren bedrijventerrein Dordtse Kil-III.


3. Energiehuis

Portefeuillehouder: J. Mos Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013 Dit project is geen onderdeel van het proces Richting Kiezen. Zowel vanuit inhoudelijk perspectief als het stadium waarin het project zich bevindt is een fundamentele keuzediscussie niet aan de orde.

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstelling)? Versterking van de voorzieningenstructuur. Vergroten van de aantrekkingskracht van Dordrecht.

B. Hoe willen we dat bereiken? Het Energiehuis verbouwen tot regionaal “huis voor de podiumkunsten” van de Drechtsteden. In het nieuw cultureel centrum voor de regio worden activiteiten zoals theater, muziek en toneel in een hoogwaardige voorziening geclusterd. Het synergie effect uit deze clustering en de huisvesting in een markant gebouw zal de aantrekkelijkheid van Dordrecht op cultureel gebied vergroten.

C. Wat hebben we gedaan?

Realisatie Actie/Mijlpaal Fase

01 2005 Afronden vingeroefeningen mogelijkheden Energiehuis Initiatief

06 2006 Afronden verkenning haalbaarheid herbestemming Energiehuis als cultuurcentrum

Initiatief

12 2007 Raadsvoorstel voorkeursmodel, exploitatie en investering Initiatief

04 2009 Voorlopig ontwerp Voorbereiding

12 2009 Aanvraag bouwvergunning Voorbereiding

01 2010 Opstarten inspraakprocedure belanghebbenden Voorbereiding

02 2010 Definitief ontwerp (inclusief exploitatie) afgerond Voorbereiding

05 2010 Aanbesteding sanering en sloop (niet constructieve delen) Uitvoering

06 2010 Sloopvergunning verleend Uitvoering

06 2010 Uitvoering sloop, sanering en fundering Uitvoering

06 2010 Stichting Energiehuis i.o. Uitvoering

07 2010 Aanbesteding heiwerk (niet gegund) Uitvoering

09 2010 Afronden bestek Voorbereiding

10 2010 Afronden aanbesteding renovatie (voorlopig gegund aan Van Wijnen) Uitvoering

12 2010 Afronden bedrijfsplan/exploitatie Energiehuis Stichting (door Beheerstichting)

Voorbereiding

12 2010 Collegebesluit realisatiekrediet Voorbereiding

01 2011 Accountantsrapport mbt bedrijfsplan Energiehuis Voorbereiding

01 2011 Raadsbesluit overhevelen budget (800.000) naar GREX Stadswerven tbv tijdelijke terreininrichting Energiehuis

Uitvoering

02 2011 Collegebesluit accountantsrapport en aanbieding aan raad Voorbereiding

02 2011 Raadsbesluit realisatiekrediet

02 2011 Verlening bouwvergunning renovatie Energiehuis Voorbereiding

02 2011 Definitieve gunning aan Van Wijnen en ondertekening contract


04 2011 Start bouwwerkzaamheden (renovatie) Uitvoering

04 2011 Afronding bestek theatertechniek Voorbereiding

04 2011 Aanbesteding theatertechniek Voorbereiding

07 2011 Officiële start bouw (communicatiemoment) Uitvoering

10 2011 Raadsinformatiebrief stand van zaken Energiehuis Uitvoering

02 2012 Raadsbesluit vervolg post onvoorzien Uitvoering

04 2012 Raadsbesluit krediet theatertechniek Uitvoering

04 2012 Gunning onderdeel theatermechanica Uitvoering

05 2012 Start aanbesteding onderdelen tribunes en geluid (theatertechniek) Uitvoering

05 2012 Collegebesluit ongegrond verklaren bezwaren op bouwvergunning (start beroepsprocedure)

Uitvoering

06 2012 Collegebesluit kredietaanvraag restant post onvoorzien Uitvoering

07 2012 Start aanbesteding onderdeel licht Uitvoering

10 2012 Gunning onderdeel tribunes Uitvoering

12 2012 Start aanbesteding onderdeel stoffering

01-2013 Gunning onderdeel licht Uitvoering

02-2013 Kort geding aanbesteding geluid, bezwaar ongegrond verklaard Uitvoering

02-2013 Uitspraak beroepsprocedure bouwvergunning, beroep ongegrond verklaard Uitvoering

02-2013 Gunning onderdeel stoffering Uitvoering

02-2013 Gunning onderdeel geluid Uitvoering

02-2013 Oplevering bouwdeel K3 Uitvoering

02-2013 Eerste voorstelling Energiehuis (Hollands Diep) Uitvoering

05-2013 Realisatie afgerond (oplevering) Oplevering

06-2013 Officiële opening Oplevering

06-2013 Oplevermoment Oplevering

D. Wat gaan we nog doen?

Vorige planning Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

09-2013 Overdracht gebouw naar VGB Oplevering

10-2013 Afronding financiële discussie met de aannemer Van Wijnen

Oplevering

12-2013 Afronding nazorglijst Oplevering

-- Voeren verweer rechtszaken Mattijsen, nav aanbesteding geluid

12-2013 Definitieve afsluiting project, decharge projectmanager

Oplevering

Toelichting Renovatiewerkzaamheden De oplevering heeft conform de bijgestelde planning in delen plaatsgevonden. Hiervoor is veel inzet nodig geweest vanuit de bouw, projectmanagement en OZHZ. Deze inzet heeft geresulteerd in een gefaseerde oplevering, waardoor de door de gebruikers geplande voorstellingen doorgang hebben kunnen vinden. De definitieve oplevering aan en overdracht van het gebouw naar de gemeente heeft in juni 2013 plaatsgevonden. Hiermee is de renovatie afgerond. De aannemer rond na de bouwvak 2013 nog wel de resterende opleverpunten conform bestek af. Ook werkt hij de nazorglijst (kleine acties naar aanleiding van rondgang met gebruikers) af. Daarnaast resteert nog een aantal zaken die vanuit het project dienen te worden afgerond. Akoestiek popcentrale De gebruikers van de ruimten van de popcentrale zijn niet tevreden over de akoestiek. Nader onderzoek heeft uitgewezen dat de ruimten opgeleverd zijn conform bestek (op enkele opleverpunten na). Gebleken is dat de verwachtingen te hoog waren. Hierover zijn gesprekken gevoerd met de gebruikers. Wel bleek uit het onderzoek dat er sprake is van geluid in de popcentrale via de vloer van Khotinsky (trillingen die door de vloer


hoorbaar zijn). Bekeken wordt hoe dit kan worden opgelost. Dit is een van de zaken die voor eind dit jaar dienen te worden afgerond. Ventilatie dak Khotinsky Bewoners hebben bij OZHZ klachten ingediend over geluidsoverlast en het niet naleven van de regelgeving. Het merendeel betreft zaken die onder de verantwoordelijkheid van de Stichting Energiehuis vallen. Hierover vindt nadere afstemming plaats tussen OZHZ en de stichting. Een deel van de klachten betreft geluidsoverlast door de ventilatie van de keuken . Deze klacht wordt binnen het project afgehandeld. Er is onderzoek gedaan naar het geluidsniveau van de ventilatie. Hieruit bleek dat de ventilatie inderdaad teveel geluid produceerde. Hierop zijn een aantal maatregelen genomen. In het gebouwbeheerssysteem is ingesteld dat de ventilatie om op weekdagen om 23.00 uur en in het weekend om 02.00 uur uit gaat. Ook is het aantal toeren van de ventilatie naar beneden bijgesteld. Deze maatregelen hebben echter nog niet voldoende effect gesorteerd. Na de bouwvak 2013 zal daarom een kap om de ventilatie worden gezet. Meer/minderwerk discussie met aannemer Met de aannemer wordt nog een discussie gevoerd over de financiële afhandeling van het uitgevoerde meer/minderwerk. Deze discussie wordt naar verwachting in oktober 2013 afgerond. Aanbestedingen De firma Mattijsen is na het verloren kort geding bij de rechtbank in hoger beroep gegaan bij het Gerechtshof inzake de aanbesteding geluidsinstallaties. Op 6 augustus 2013 is door de gemeente verweer ingediend in de vorm van een memorie van antwoord. Mattijsen heeft tot 3 september 2013 de tijd hier op te reageren. De verdere procesgang wordt afgewacht. Ook is door de firma Mattijsen een bodemprocedure bij de rechtbank Dordrecht gestart. In deze procedure moet door de gemeente uiterlijk 6 september verweer indienen. In beide zaken eist Mattijsen in haar recht te worden gesteld. In de bodemprocedure eist zij tevens te worden gecompenseerd in de door haar geleden financiële schade als gevolg van het niet verkrijgen van de opdracht. Het onderdeel losse inventaris wordt op dit moment door de gebruikers zelf ingevuld. Uitputting krediet. De opstelling van augustus 2013 laat nu nog een ruimte zien van circa € 398.000. Nadat we beter zicht kregen op de activiteiten na de oplevering hebben we in de loop van het project door BTW specialisten een update van de BTW berekeningen laten maken. De verhouding tussen activiteiten meten zonder BTW laat ten opzichte van eerdere voorzichtige inschattingen een verschuiving zien ten gunste van BTW-plichtige activiteiten. De daaruit voortvloeiende extra BTW teruggave ad. € 600.000 is opgenomen in de begroting. Communicatie De beheergroep Stadswerven Zuid werkt aan het opstellen van een beheerplan. Het wekelijks overleg in de bouwkeet is met het afronden van de werkzaamheden in het Energiehuis en het buitenterrein gestopt. De communicatie over ingediende klachten vindt plaats via OZHZ. E. Wat mag het kosten

Actuele raming en dekking: 33,3 mln

M iddelen derden (gekapit. huuropbrengsten)

Drechtstedelijke middelen (M anden M aken)

Gemeentelijke middelen (SI)


F. Besluitvorming

Datum Raadsbesluit Omschrijving/fase Reservering Krediet

26-04-2005 SI- initiële reservering ontwikkeling Energiehuis 10.800.000

10-07-2007 SI- verhoging reservering 5.800.000

18-12-2007 Gekapitaliseerde huuropbr. commerciële horeca 2.500.000

27-03-2008 Manden maken-Toekenning bijdrage (*) 2.600.000

11-11-2008 SI-Verhoging reservering t.b.v. middenzaal Kunstmin 7.500.000

11-11-2008 Gekap.huuropbrengsten-verhoging ivm middenzaal 1.600.000

Kadernota 2010

SI reserve prijsindexatie investering Energiehuis 1.192.000

16-02-2010 Gekapitaliseerde huuropbrengsten-herijking o.b.v. DO 1.294.000

01-05-2011 Overheveling GREX Stadswerven

18-12-2007 Krediet planvoorbereiding 2.000.000

27-03-2008 Deelkrediet mandenmaken t.b.v. planvoorbereiding 429.000

Totaal planvoorbereidingskrediet 2.429.000

16-02-2010 Krediet bouwvoorbereiding 2.000.000

14-12-2010 Krediet overbrugging bouwvoorbereiding-realisatiefase 500.000

Deelbetaling mandenmaken t.b.v. bouwvoorbereiding 275.000

Totaal bouwvoorbereidingskrediet 2.775.000

22-02-2010 Krediet realisatiefase renovatie bouwkundig-installaties 21.307.000

Ingediend Slotbetaling MM (n.t.o.) 1.896.000

21-02-2012 Deel Onvoorzien 555.000

01-05-2012 Slot onvoorzien 555.000

10-04-2012 Krediet theatertechniek 3.769.000

Totaal realisatie bouw 28.082.000

Totaal 33.286.000 33.286.000

De planvoorbereidingsfase is afgerond, evenals de fase van de bouwvoorbereiding. Overige (niet financiële) besluiten Raad 30-6-2009 – Instemming Voorlopig Ontwerp Raad 16-2-2010 – Instemming Definitief Ontwerp G. Financiële prognose Hieronder wordt het kasstroomoverzicht van het project (planning vs realisatie) weergegeven.

€ 0

€ 5.000.000

€ 10.000.000

€ 15.000.000

€ 20.000.000

€ 25.000.000

€ 30.000.000

€ 35.000.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Reservering

Realisatie

Actuele planning


H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1. Teruggave BTW Oranje M p.m. X X

Ad 1: Bij de start van de bouw van het Energiehuis is een inschatting gemaakt van het bedrag aan fiscaal terug te vragen btw met betrekking tot de bouw en theatertechniek. Bij één van de gebruikers/huurders is volledige aftrekbaarheid van de btw niet mogelijk. Deze complexiteit leidt tot een slechts gedeeltelijk terug te vragen btw en wel in een specifieke verhouding gebaseerd op het aantal m2 wat door deze gebruiker wordt gehuurd in het Energiehuis. Deze berekening dient uiteindelijk te worden geverifieerd en geaccordeerd door de Belastingdienst. Pas als alle contracten definitief zijn bekrachtigd door alle gebruikers kan een eindafrekening voor de btw worden opgesteld en voorgelegd aan de Belastingdienst.

I. Betrokken private partijen Stichting ToBe (inclusief popcentrale), Bibelot, Hollands Diep; Exploitant Horeca voorzieningen (Fles&Mes).


4. Stadswerven

Portefeuillehouder: P.H. Sleeking Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

Vooraf Dit project is onderdeel van het proces Richting Kiezen. Op dit project worden de komende periode fundamentele keuzes voorgelegd, die zowel programmatisch als financieel consequenties hebben. In september en oktober word verwacht dat de herziening van Stadswerven in college en raad aan de orde zal komen. In het kort zal de richting daarvan hierin worden aangegeven, aangezien deze reeds is besproken in de raad.

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Vergroten aantrekkingskracht Dordrecht. Binden/aantrekken van midden/hoge inkomens. Vormgeven van een functioneel stilgevallen gebied op een cruciale plek in de gemeente, op een plek met

veel potentie.

B. Hoe willen we dat bereiken? Herontwikkeling binnenstedelijk gebied De Stadswerven tot een multifunctioneel gebied met een stedelijk karakter, in verbinding met de historische binnenstad. Het ontwerp Masterplan Stadswerven omvat de ontwikkeling van woningen, kantoren, horeca, onderwijs, winkelvoorzieningen en parkeerfaciliteiten.


09 2008 Raad stelt ambities en uitgangspunten nieuwe plan vast (kaderstelling)

Gereed

05 2009 Vaststelling Masterplan Stadswerven Gereed 01 2010 Vaststelling stedenbouwkundig plan, grondexploitatie,

parkeerexploitatie en globale uitvoeringsplanning Gereed

05 2010 Planvoorbereiding Watertorenterrein met Leyten Loopt

05 2010 Start voorbereiding deelgebied B/Maasstraat Voorbereiding 11 2010 Afronding contract NCB Gereed 11 2010 Bestuurlijk akkoord tijdelijk gebruik Biesboschhal door Dordtmij Gereed 01 2011 Addendum met Villa Augustus op overeenkomst d.d. 2006 Gereed 01 2011 Vaststelling overeenkomst Leyten inz. Watertorenterrein Gereed 04 2011 Vaststelling overeenkomst met OCW Gereed

07 2011 Start procedure bestemmingsplan watertorenterrein Uitvoering

07 2011 Oplevering cascoherstel Biesboschhal Gereed

09 2011 Watervergunning RWS ontvangen Gereed

09 2011 Start bouwrijpmaken Stadswerven-Noord Gestart

04 2012 Besluit tot bouw bioscoop en parkeergarage in Stadswerven-Zuid Genomen

07 2012 Markttoetsing deelgebied B door OCW: stedenbouwkundig plan B aangeVastgesteld

07 2012 Beeldkwaliteitplan uitwerking deelgebied B-De Erven Gereed Vastgesteld


05 2012 Bestemmingsplan Watertorenterrein Vastgesteld

06 2012 Aanleg parkeerterrein Ark van Noach Gereed

11 2012 Publicatie Voorontwerp Bestemmingsplan A, B + brug Gereed

01 2013 Voorleggen wijziging programma vlek B: niet akkoord

04 2013 Overeenstemming OCW over bouwplannen B-zuid

05 2013 Voorleggen rapportage kraanbaan

07 2013 Besluit tot uitvoering recreatiegebied ah water

D. Wat gaan we nog doen? Vorige planning

Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

05 2013 09 2013 Ontwerp aangepast bestemmingsplan deelgebied B-z gereed

Overleg OCW wordt verwerkt

07 2013 01 2014 Start bouw Watertorenterrein Verkoop loopt niet voldoende

11 2013 08 2014 Start bouw Deelgebied B-De Erven Voorbereiding

05 2013 ? Sloop deel bedrijfsbebouwing Touwslagersstraat In voorbereiding

10 2013 10 2013 Bouwrijpmaken gebied bioscoop/parkeergarage, In voorbereiding

10 2012 10 2013 Bouwrijpmaken gebied rond Energiehuis/Lijnbaan In uitvoering/verwacht gereed

10 2013 12 2013 Voorstel verkoop gronden deelplan B aan OCW

01 2014 02 2014 Oplevering parkeergarage

03 2014 03 2014 Oplevering bioscoop

10 2013 Voorstel raad mbt grondexploitatie en st. plan

E. Wat mag het kosten? In de opdracht ten bate van het stedenbouwkundig plan en de grondexploitatie in 2008, waarvoor in 2010 en 2011 plannen zijn voorgelegd en vastgesteld was het uitgangspunt een gunstig financieel resultaat, dit betekent dat de gronden parkeerexploitatie voor wat betreft de kosten en opbrengsten zoveel mogelijk in evenwicht moesten zijn. In het contract met de projectontwikkelaars is overeengekomen is dat de grondopbrengst per uit te geven deelgebied marktconform wordt vastgesteld. Dat betekent dat de gemeentelijke inkomsten afhankelijk zijn van de marktontwikkeling: slechte markt, slechte prijs; goede markt, goede prijs. Bij de vaststelling van het stedenbouwkundig plan, grondexploitatie en parkeerexploitatie in januari 2010 is de raad – onder geheimhouding – geïnformeerd over de financiële stand van zaken. In 2013 is aangegeven dat grote tekorten op de grondexploitatie ontstaan. Inmiddels is een bedrag van € 28 miljoen aan sunk costs afgeschreven.


Aangegeven is dat aanzienlijk meer zal moeten worden afgeboekt, vanwege de verslechterde markt. Dit is reeds in het kader van Richting Kiezen in juni jl. aan de Raad voorgelegd. Hiervoor wordt in september/oktober 2013 een integraal voorstel aan de Raad gedaan. F. Besluitvorming Financiële besluiten

Datum Raadsbesluit Omschrijving/fase Reservering

Krediet t/m 2014

Realisatie medio 2013

26-04-2005 Initiële reservering t.l.v. reserve SI 5.400.000 0 0

26-04-2005 Grondexploitatieberekening per 1-1-2005 (vervallen)

0 0 0

08-07-2008 Vervallen reservering t.l.v. SI (Kadernota 2009)

- 5.400.000 0 0

28-06-2011 Prognose Grondbedrijf 2012 149.176.428 71.856.397 70.085.010

Uit te nemen Sunk Costs -28.366.208 -28.366.208 -28.366.208

28-05-2013 Actualisatie grondexploitatie rekening 2012 krediet jaarschijf 2013

-2.533.542 3.958.175 4.514.040

Begroting 2014 Krediet jaarschijf 2014 o.b.v. prognose 2013 5.553.657

Totale prognose 2013 incl krediet jaarschijf 2014

118.276.678 53.002.021 46.232.842

De afgelopen jaren is binnen het Grondbedrijf een raming opgenomen voor de jaarlijkse uitgaven. In januari 2010 is een nieuwe grondexploitatie Stadswerven 2010-2024, inclusief verwerking van de risicoparagraaf door de raad vastgesteld. Vanuit deze lopende grondexploitatie worden de uitgaven bekostigd. Deze uitgaven hebben betrekking op plankosten, verwervingen, kosten bouwrijpmaken, saneringen en rentekosten. Overige relevante (niet financiële) besluiten Raad 04-03-2008 – Raadsvoorstel Stadswerven: Feitenrelaas en Verschillenanalyse; Raad 09-09-2008 – Vaststellen van de Notitie "Ambities en uitgangspunten Stadswerven 2005-2008; Raad 12-05-2009 – Vaststellen Masterplan Stadswerven; Raad 26-01-2010 – Instemmen met de stedenbouwkundige uitwerking van Stadswerven c.a., alsmede de

financiën, grondexploitatie, parkeerexploitatie en de relaties met externe partijen; Raad 15-06-2010 – Prognose 2010 Grondbedrijf; Raad 16-11-2010 – Afronding contract NCB (geen wensen & bedenkingen); Raad 23-11-2010 – Instemming tijdelijke invulling Biesboschhal door Dordtmij; Raad 11-01-2011 – Vaststelling addendum Villa Augustus (geen wensen & bedenkingen); Raad 18-01-2011 – Vaststelling voorovereenkomst Leyten (geen wensen & bedenkingen); Raad 19-04-2011 – vaststellen Raamkoopovereenkomst met OCW. Raad 24-04-2012 – vaststellen voorstellen mbt bioscoop en parkeergarage Voortgang bioscoop en parkeergarage Een apart project binnen Stadswerven vormen de bioscoop en de parkeergarage. Wolff bioscopen heeft in 2011 een inschrijving gewonnen om in Stadswerven een bioscoop te bouwen. In november 2012 heeft hij een aanvraag omgevingsvergunning gedaan. Inmiddels is de bouwvergunning onherroepelijk, maar heeft het bouwen nog geen aanvang genomen. Het bedrijf is al enige tijd bezig met het vinden van een financier en een uitvoerend bouwbedrijf. Wolff bioscopen kan nog niet aangeven wanneer de bouw kan starten. De parkeergarage wordt gebouwd in opdracht van de gemeente, en is onderdeel van de parkeerexploitatie (PEX). De aanbesteding loopt en past zich aan de voortgang van de ontwikkeling van de bioscoop. Risico’s zijn nauwelijks in procedurele aspecten, maar wel in de voortgang an sich, zeker waar de bouw van beide voorzieningen in gebruik sterk aan elkaar gekoppeld zijn. In november/december 2013dient het besluit tot bouwen van de parkeergarage zich aan, terwijl mogelijk de zekerheid voor de bouw van de bioscoop er op dat moment nog niet is. In oktober 2013 zal daarover een bestuurlijk besluit worden voorbereid.


G. Financiële prognose De financiële prognose geeft momenteel een tekort in de exploitatie van ca. € 20 miljoen aan; de risicoreservering beslaat echter nog een groter bedrag. Een gewijzigde grondexploitatie is in voorbereiding en zal eind 2013 aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Als gevolg van de situatie op de woningmarkt en van de algehele economische situatie wordt een aanzienlijke toename van het tekort verwacht.

H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1. Lagere opbrengsten Rood H p.m. X X X X X

2. Hogere kosten Oranje M p.m. X X X X

Toelichting algemeen: Bij de besluitvorming over het stedenbouwkundige plan en grondexploitatie, is door het grondbedrijf een kwantitatieve risicoanalyse uitgevoerd. Deze risicoanalyse geeft aan dat indien de gemeente Dordrecht de risico’s van het project Stadswerven wil afdekken er een risicoreservering nodig is. Risicomanagement binnen het project Stadswerven is een dynamisch proces. Nieuwe inzichten worden direct in de risicomodule verwerkt en periodiek meegenomen bij herziening van de risico’s en het weerstandsvermogen van het grondbedrijf. Met het oog op de nog lopende onderhandelingen met projectontwikkelaars wordt voor informatie omtrent de risico’s geheimhouding in acht genomen. 1: Lagere opbrengsten als gevolg van marktsituatie De grootste risico’s betreffen hier uiteraard de marktfluctuaties (kredietcrisis): hoe is het opnamevermogen van de markt in de komende periode van 15 jaar? De wijze waarop de marktrisico’s over de partijen verdeeld worden, bepaalt het risico dat elke partij heeft. De afspraken die hierover met de ontwikkelende partijen gemaakt worden, bepalen de verdeling van de risico’s. Voor het gemeentelijk risicodeel zijn voorzieningen getroffen. De eerste test is de verkoop van het complex van Leyten, waarvan de verkoop is opgestart. Daarna, in 2013, 2014 komt de eerste bouw van de OCW in deelgebied B aan de orde. Zaken in de markt , zoals verkoop eigen woningen, werken inkomensperspectief en hypotheekrenteaftrek vormen de belangrijkste bepalers op middellange termijn van de afzet.


Beheersmaatregelen: Uitgangspunt is een ontwikkelstrategie en flexibele projectaanpak, waarbij kan worden ingespeeld op fluctuaties in de woningafzet en bouw. Hieraan wordt in het overleg met OCW nadrukkelijk aandacht besteed. 2: Hogere kosten (verwervingen, plankosten, bouwrijpmaken en dergelijke) Een gebiedsontwikkeling als deze kent risico’s zowel voor de gemeente als voor de marktpartijen, die de invulling op zich nemen. Deze risico’s zijn beschreven in vertrouwelijke financiële stukken. Hierbij zijn te noemen hogere kosten als gevolg van tijdelijke invullingen, evenals hogere voorbereidingskosten. Beheersmaatregelen: Een scherpe en regelmatige (financiële) sturing en control op activiteiten, risico’s en kosten. Ook wordt bij tijdelijke maatregelen zoveel mogelijk ingespeeld op mogelijkheden in de markt, zodat (het grootste deel van) de investeringen door een marktpartij worden gedragen.

I. Betrokken private partijen OntwikkelingsCombinatie de Werven (AM, JP van Eesteren en Dura Vermeer Bouw Rotterdam); Leyten; Dordtmij; Wolff bioscopen.


5. Hofkwartier


A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Het project Hofkwartier heeft als kerndoel de rijke geschiedenis van onze stad beter zichtbaar en toegankelijk te maken en daarmee Dordrecht als historische stad steviger op de kaart te zetten. Het project beoogt een ambitieuze "make-over" van het historische hart van de stad en het, samen met in- en externe partners, realiseren van een culturele/cultuurhistorische programmering.

B. Hoe willen we dat bereiken? In het Hofkwartier willen we functies huisvesten die in samenhang met elkaar voor de nodige synergie en economische spin-off moeten gaan zorgen. Het gaat daarbij om de functies kunst en cultuur, geschiedenis, verdieping en toerisme en vrije tijd. Later zijn hier ook openbare ruimte en wonen aan toegevoegd. Met de vaststelling van het structuurplan Hofkwartier, medio 2005, en het beschikbaar stellen van de benodigde financiële middelen is een begin gemaakt met de verdere uitwerking en uitvoering.

C. Wat hebben we gedaan? Realisatie Actie / Mijlpaal Fase

06 2006 VO Erfgoedcentrum DiEP Statenschool/Berckepoort Initiatie

09 2008 Oplevering Kloostertuin Uitvoering

09 2008 Start pilot Kunstkerk Ontwerp

09 2008 Start Verbouwing Museum Voorbereiding

07 2009 Kunstkerk Pilot + evaluatie Ontwerp

09 2009 Herijking programma - Programmaraad opgericht Definitie

09 2009 Keuze voor variant 2 voor huisvesting Erfgoedcentrum DiEP Voorbereiding

03 2010 Herijken Programma van Eisen voor huisvesting Erfgoedcentrum DiEP, deel Hof van Dordrecht

Definitie

04 2010 Nieuw/gewijzigd plan (school met kinderopvang) voor Vest Initiatie

04 2010 Wijziging programma locatie Vest; nieuwbouw Statenschool vervallen

Initiatie

09 2010 Contractuele afhandeling met Trivire over realisatie bioscoop “The Movies”

Definitie

09 2010 Alternatief plan met bioscoop voor Nieuwstraat Definitie

09 2010 Overeenkomst met Trivire over verkoop Augustijnenkamp 66 (met overname van huurder Nieuwstraat 60-62)

Definitie

10 2010 Overdracht locatie Vest aan GBD/VGB Voorbereiding

10 2010 Formele overdracht Nieuwstraat 60-62 aan Trivire Uitvoering

10 2010 Bouwkundige oplevering Dordrechts Museum Uitvoering

11 2010 Formele overdracht Augustijnenkamp 66 aan Trivire Uitvoering

11 2010 Feestelijke heropening van het Dordrechts Museum Uitvoering


05 2011 Presentatie en besluit hernieuwd VO Erfgoedcentrum DiEP, Hofcarré, publieksfuncties = fase 1

Definitie

04-2012 Definitief Ontwerp DiEP/Hof Definitie

(07-2012 Herijken Programma van Eisen voor resthuisvesting Erfgoedcentrum DiEP, fase 2

Definitie

Jaarafsluiting Financiële afwikkeling plankrediet en krediet verbouwing Dordrechts museum

Uitvoering

07-2012 Voorstel en besluit herhuisvesting personeel etc DiEP Voorbereiding

07-2012 Herhuisvesting grootste deel personeel DiEP Uitvoering

07-2012 Start uitvoering digitalisering Voorbereiding

10-2012 Start uitvoering renovatie en verbouwing het Hof Voorbereiding

4e kw 2012 Onderhandeling en afkoop rondom gebruik Waalse Kerk Definitie

1e helft 2013 plan van aanpak herinrichting openbare ruimte Hof en Museumstraat.

Voorbereiding

d. Wat gaan we nog doen? Vorige planning

Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

3e kw 2013 Herinrichting voorterrein Bioscoop the Movies

Uitvoering

3de kw 2013 Definitief ontwerp binnenterrein Hof van Dordrecht Ontwerp

4de kw 2013 Definitief ontwerp Museumstraat Ontwerp

4de kw 2013 Voorlopig ontwerp overige straten Hofkwartier

Begin 2014 Alle aanbestedingen inrichting afgerond Uitvoering

3e kw 2014 Film Statenzaal Voorbereiding

4ekw. 2013 Gunnen digitaliseren t.b.v. inrichting Uitvoering

Begin 2014 Oplevering aannemer aan project Uitvoering en nazorg

4e kw 13 Plan van aanpak implementatie nieuwe Hof in DM Ontwerp

4e kw 13 PVE digitale studiezaal en nieuwe website Ontwerp

2e kw 2014 Ontwikkelen en uitvoeren digitale studiezaal en nieuwe website

Uitvoering

Eind 2014 Overdracht gebouw aan VGB Nazorg

Begin 2015 Overdracht inrichting aan DM nazorg

Toelichting Algemeen De ontwikkeling van het Hofkwartier verloopt langs twee duidelijke lijnen. Allereerst die van de verbindende integrale programmering in het gebied. Deze programmering krijgt extra diepgang als de sleutelspelers ook daadwerkelijk binnen het Hofkwartier hun eigen activiteiten vorm kunnen geven. Het DM (Dordrechts Museum) voert hierbij de regie. De tweede lijn is die van de fysieke projecten zoals de huisvesting van de sleutelspelers zoals Dordrechts Museum, het Regionaal Archief Dordrecht en bioscoop "The Movies"" en de herinrichting van de openbare ruimte Hofkwartier. De diverse in de afgelopen jaren getroffen organisatorische maatregelen in het programma Hofkwartier, waaronder de projectinrichting naar onderdelen, hebben geleid tot een betere sturing en beheersing van het project. De projectonderdelen: Kloostertuin; verbouw en nieuwbouw Dordrechts Museum; Vest; bioscoop Nieuwstraat 60-62; Kunstkerk; programmering HK en


herhuisvesting resttaken Regionaal Archief; zijn inmiddels – via raadsbesluiten – afgesloten Er zijn nog 2 projectonderdelen in uitvoering, te weten: het Hof en de Openbare Ruimte. De verwachting is dat het programma eerste helft 2015 in zijn geheel kan worden afgesloten Het Hof/Regionaal Archief Dordrecht Het DO is maart 2012 vastgesteld door de raad en is er gelijktijdig een uitvoeringskrediet verleend. De bouw is op 3-12-2012 aangevangen en loopt iets voor op de planning. De planning is de gebouwen eind 2013/begin 2014 op te leveren. De inrichtingsplannen worden voorbereid en starten met de uitvoering zodra het gebouw is opgeleverd. De opening van Het Hof gepland is eind 2014. Het digitaliserings plan is aanbesteed en in uitvoering. De digitalisering van het archief is gereed uiterlijk eind 2014. Toegevoegd hieraan zijn ook de te digitaliseren stukken ten behoeve van de inrichting; dit is geïnventariseerd en de opdrachten hiervoor worden in september verleend. Voor de website en digitale studiezaal moet een Programma van eisen worden opgesteld. Daarna kan het ontwerp worden gemaakt en de uitvoering plaatsvinden. Juli 2013 is gestart met het PVE. De planning is de website en digitale studiezaal medio 2014 op te leveren. Bij het ontwerpen van de nieuwe website wordt de gehele organisatie van DM betrokken met als doel dat alle onderdelen ingepast kunnen worden in één nieuwe website. Openbare Ruimte. Op basis van het raadsbesluit van 14-2-2012 zijn in de Museumstraat fietsparkeerplaatsen aangelegd, wordt de openbare ruimte van het voorterrein van bioscoop The Movies opnieuw ingericht en is een schetsontwerp voor het plein van het Hof en de Museumstraat gemaakt. Bij raadsbesluit van 26 maart 2013 is krediet verleend voor verdere voorbereiding en uitvoering van het plein van het Hof en de Museumstraat. Het DO plein Hof is bijna gereed, de Museumstraat wordt uitgewerkt wanneer zicht is op een parkeeroplossing (naar verwachting 3de kwartaal 2013). Ook is goedkeuring verleend om onderzoek te verrichten naar de mogelijke kwaliteitsverbetering in de overige straten van het Hofkwartier. Dit heeft geleid tot variantenstudie. Op 16 juli heeft de raad ingestemd met de uitwerking van de overige straten. Eind 2013 zal dit voorlopig ontwerp, inclusief kostenindicatie opnieuw ter goedkeuring aan de raad worden aangeboden. Toelichting Stand van Zaken per onderdeel van het Hofkwartier:

Het Hof van Dordrecht – in uitvoering en ontwikkeling: integraal onderdeel geworden

van DiEP. in variant 2 wordt Hof 10-12,

Hof 5-9, Steegoversloot 19 betrokken bij huisvesting en exploitatie Erfgoedcentrum DiEP.

vanaf besluit voor variant 2 is Het Hof van Dordrecht opgenomen in project herhuisvesting Erfgoedcentrum DiEP (zie voor verder verloop de kolom hiernaast).

DiEP/Hof van Dordrecht – in uitvoering en in voorbereiding: studie naar alternatieven afgerond (3 varianten in totaal). projectorganisatie opnieuw ingericht. varianten gepresenteerd in raadscommissie. raadskeuze voor variant 2. project herhuisvesting Erfgoedcentrum DiEP gestart met

integrale afstemming Bouw, Inrichting en DigitaliseringProces. Hof 10-12, Hof 5-9, Steegoversloot 19 in exploitatie en beheer

naar Erfgoedcentrum DiEP. Programmering Erfgoedcentrum DiEP in Hof 10-12. aanpassing VO variant 2 na wegvallen Statenschool. aanpassing PVE ten bate van Hof van Dordrecht (fase 1). instemming college en raad 31 mei 2011. Statenschool als school gehandhaafd. oplossing zoeken voor gebruik Hof van Dordrecht door Waalse

kerk. overeenstemming bereikt met Waalse Kerk ter zake afkoop. start deelproject digitalisering. DO voor renovatie/bouw en inrichting Het Hof van Dordrecht. bouw gestart. inrichting in voorbereiding en uitvoering. onderzoek nieuwe locatie en PvE resterende huisvesting

Erfgoedcentrum DiEP (fase 2). plan resterende huisvesting uitgewerkt, krediet verleend en

uitgevoerd. Overdracht aan het Museum.

Openbare ruimte: Kloostertuin opgeleverd. beheer Kloostertuin

overgedragen. fietsparkeerplaatsen

Museumstraat aangelegd Voorterrein Filmtheater ingericht krediet voor voorbereiding en

uitvoering Binnenplein Hof van Dordrecht en Museumstraat.

krediet voor uitwerking tot VO van overige straten Hofkwartier



Actuele raming en dekking: € 19,4 miljoen

Drechtstedelijke middelen

€ 660.000 3%

Middelen derden € 330.000 2%


€ 19.357.858 95%

F. Besluitvorming Financiële stand van zaken:


Reservering Hof van Dordrecht 15.370.800

Reservering budget / resttaken Diep 510.000

dec 2005 / KN 2010

Reservering budget hofkwartier Algemeen 127.858

nov 2008 Inrichting Hof voorbereidingskrediet 833.500

833.500

dec 2009 Voorbereidingskrediet bouw en digitalisering 800.000

800.000

mei 2011 Voorbereidingskrediet bouw, digitalisering en inrichting

1.239.500

521.880

mei 2011 Uitvoeringskrediet digitalisering 2.246.000

323.785

maart 2012 Uitvoeringskrediet bouw 6.392.000

1.047.011

maart 2012 Uitvoeringskrediet inrichting 3.109.500

209.963

14.620.500

3.736.139

Reservering budget Openbare ruimte 3.389.200

febr 2012 Uitwerken aanpassingen Openbare Ruimte 571.200 148.317

maart 2013 Krediet OR - herinrichting museumstraat e.d 1.000.000 14.383

maart 2013 Krediet OR - herinrichting binnenplein het Hof 500.000 0

maart 2013 Krediet OR - onderz., ontwerp, voorb 150.000 37.594

2.221.200 200.294

Totaal 19.397.858 16.841.700 3.936.433


Kredietverantwoording Algemeen In totaal is voor het Hof van Dordrecht en de Openbare ruimte € 16,8 miljoen aan kredieten gevoteerd. Aan uitgaven is tot en met heden (juli 2013) € 3,9 miljoen besteed, daarnaast is voor een totaal bedrag van € 5,7 miljoen aan opdrachten verstrekt. Manden maken Er zijn tot nu toe twee declaraties manden maken ingediend, namelijk voor een bedrag ad € 647.500 en €660.000. Van dit laatste bedrag is € 500.000 ten gunste van de verbouwing museum gebracht. De resterende bedragen zijn ten gunste van de planexploitatie geboekt. De declaratie over de Jaarrekening 2010 is eveneens in de cijfers verwerkt en de resterende slotdeclaratie ad. € 660.000 is in maart 2012 ingediend en wacht nog op afwikkeling door de Drechtsteden. Filmtheater De start van de verbouwing van Nieuwstraat 60-62 door Trivire is vertraagd als gevolg van besluitvorming omtrent het bestemmingsplan Binnenstad. De eerste deelbetalingen op basis van de bouwvoortgang hebben hierdoor nog niet plaatsgevonden. Eind juli 2011 is de omgevingsvergunning verleend. Naar het zich nu laat aanzien zullen de toegekende (deel)betalingen in het verdere verloop van 2013 plaatsvinden. De oplevering van het Filmtheater is in september 2013.

Datum Raadsbesluit Omschrijving

29-05-2001 Beschikbaar stellen krediet voor de programma ontwikkeling ten behoeve van het Hofkwartier (bijl.nr. 86).

21-05-2002 Wijzigen begroting kunsten over 2002 in verband met aankoop Museumstraat 63-65

en Augustijnenkamp 66 (bijl.nr. 92).

08-04-2003 Instemmen met de toekomstvisie voor Het Hofkwartier en beschikbaar stellen van

een krediet ten behoeve van proceskosten, marketing en programmering voor

het proces Hofkwartier.

17-05-2005 Behangsels Dordrechts Museum

6-12-2005 Beschikbaar stellen van een krediet voor de uitwerking van het Structuurplan

Hofkwartier.

08-07-2008 Beschikbaar stellen van een krediet ten behoeve van de renovatie en uitbreiding

van het Dordrechts Museum (592)

11-11-2008 Voorbereidingskrediet inrichting €833.800

16-12-2008 Raadsinformatiebrief over programma Hofkwartier CULT/2008/471

29-09-2009 Raadsinformatiebrief over programma Hofkwartier CULT/2009/11

03-10-2009

Raadsinformatiebrief over het tekort op de verbouwing van het Dordrechts Museum MUS/2009/73

03-11-2009

Keuze voor huisvesting- en programmeringsvariant 2 voor Erfgoedcentrum Erfgoedcentrum DiEP, plus voorbereidingskrediet van € 800.000 voor bouw en digitalisering

15-12-2009 Raadsinformatiebrief over afspraken met Trivire inzake bioscoop "The Movies"

16-02-2010 Raadsbesluit Dordrechts museum: extra middelen t.l.v. gekapitaliseerde huuropbrengsten horeca ad € 1.000.000

25-05-2010 Raadsbesluit exploitatiebijdrage bioscoop "The Movies" t.b.v. Trivire ad € 2,1 miljoen

25-05-2010 Raadsbesluit aanvraag extra krediet Dordrechts museum via de resultaatbestemming 2009

13-07-2010 Raadsinformatiebrief over bijdrage bioscoop "The Movies"

15-03-2011 Beschikbaar stellen van krediet voor de afronding van de projectonderdelen Nieuwstraat 60-62 (bioscoop "The Movies") en Vest.

31-05-2011 Aanwenden gereserveerde middelen tussentijdse programmering in 't Hof van Dordrecht.

31-05-2011 Kennisnemen van de huisvesting publieksfuncties Erfgoedcentrum DiEP en verlenen voorbereidingskrediet t.b.v. VO Project Hof van Dordrecht; te weten € 1.239.500 voorbereiding bouw en €2.246.000 uitvoeringsfase digitaliseren.


14-02-2012 Verlenen krediet ad € 571.200 ten behoeve van uitwerking en uitvoering aanpassingen openbare ruimte, w.o. verlichtingsplan en voorstellen kwalitatieve verbeteringen Museumstraat en route Museum-Kloostertuin-binnenplein.

27-03-2012 Vaststellen DO bouw en inrichting Hofcarré en de daarvoor benodigde uitvoeringskredieten (van 7,7 en 3,1 miljoen euro) beschikbaar te stellen

17-04-2012 Raadsbesluit extra exploitatiebijdrage bioscoop "The Movies" t.b.v. Trivire ad € 275.000

03-07-2012 Verlenen krediet ad €510.000 ten behoeve van de uitwerking en uitvoering van de Resttaken van het Erfgoedcentrum Diep.

26-03-2013 Verlenen krediet en overhevelen reserveringen binnen programma Hofkwartier, projecten het Hof van Dordrecht, Herhuisvesting resttaken EGC DiEP en Openbare Ruimte

16-06-2013 Instemmen met maximale variant inzake Programma Hofkwartier, project openbare ruimte

G. Financiële prognose.


€ 0

€ 5.000

€ 10.000

€ 15.000

€ 20.000

€ 25.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Reservering

Realisatie

Actuele planning

H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

Vooralsnog geen relevante risico's.

I. Betrokken private partijen Woningstichting Trivire. The Movies.


6. Leerpark

Portefeuillehouder: E. van de Burgt Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Versterken onderwijsinfrastructuur. Verbeteren van het innovatief vermogen van bedrijfsleven en onderwijs. Circa 50.000 m2 onderwijsvoorzieningen en sportgebouw Circa 11.000 m2 kantoren en 24.000 m2 bedrijven (incl. 9.000 m2 onderwijsleerbedrijven) Circa 2.000 m2 detailhandel Circa 450 woningen Circa 2.000 m2 overige voorzieningen Circa 40.000 m2 openbare ruimte B. Hoe willen we dat bereiken? De regio dient economisch vitaal, innovatief en aantrekkelijk voor jonge mensen te blijven. Een optimaal functionerende kennisinfrastructuur is daarbij onmisbaar. De ontwikkeling van een dergelijke infrastructuur verloopt ongelijkmatig en langs uiteenlopende lijnen. Wat we willen bereiken is een imagoversterking van het onderwijs en het leerpark, een goede voorlichting naar diverse doelgroepen, stimuleren van onderwijskundige samenhang, een verbeterde doorlopende leerlingenzorg, een uitwisseling en creatie van kennis binnen de regio tussen bedrijven en kennisinstellingen en een vervlechting van beroepspraktijk met beroepsonderwijs.


03 2006 Realisatie informatiecentrum/Leonardo Plaza Uitvoering

04 2006 Website Leerpark vernieuwd Uitvoering

06 2006 Kick Off domeinteams/route 2004 inbrengen in Leerpark Uitvoering

2006+2007 Doorlopende (jaarlijkse) activiteiten: in stand houden infocentrum; functie versterken en uitbreiden doelgroep; website actueel houden; website kennis infrastructuur Drechtsteden; nieuwsbrieven en brede communicatie; ontwikkelingen en doorlopende onderwijsactiviteiten in domeinen; Dordtse Onderwijsdagen (Leerpark Connect).

Uitvoering

06 2007 Participatie in Deltaplan Metalectro Uitvoering

2007 Oprichting BV Kennisbedrijven Uitvoering

2007 Implementeren stageplanner Uitvoering

2007 Oplevering Insula College Uitvoering 2007 Oplevering Da Vinci College Uitvoering 2007 Start bouw Samenwerkingsgebouw en Stedelijk Dalton Lyceum Uitvoering

2007 Officiële opening Da Vinci College door HKH Prinses Maxima Uitvoering

2007 Vestigen Kenniscentrum Veiligheid Uitvoering


02 2008 Proces-/parkmanagement en veiligheid op het Leerpark Uitvoering

06 2008 Start Sportgebouw Uitvoering

07 2008 Oplevering Samenwerkingsgebouw (Praktijkgebouw) Uitvoering

10 2008 Start Sportgebouw Uitvoering

12 2008 Oplevering Warmte Koude Opslag Uitvoering

12 2008 Ontwikkeling van Onderwijs Leerbedrijven Uitvoering

12 2008 Realisatie ICT voorzieningen Uitvoering

12 2008 Activiteiten bureau KIS-D*/Leerpark Uitvoering

01 2009 Samenwerking vmbo’s en MBO Uitvoering

02 2009 Start programma Leonardo Experience Uitvoering

07 2009 Oplevering Sportgebouw Uitvoering

07 2011 Oplevering 2e uitrukpost Brandweer 6E Uitvoering

07 2012 Verplaatsing DLTC Uitvoering

10 2012 Oplevering duurzaamheidsfabriek Uitvoering

11 2012 Oplevering kantoor Veiligheidsregio en ambulancepost Uitvoering

11 2012 Oplevering 124 woningen, bedrijfsruimten, parkeergarage 180 pp. Uitvoering

12 2012 Oplevering 36 woningen met plint leerbedrijven tussen dalton en Insula Uitvoering

03 2013 Ingebruikname Duurzaamheidsfabriek Uitgevoerd

04 2013 Oplevering centrale open ruimte: wegen en groen Uitgevoerd

Toelichting In het 4e kwartaal 2009 is de aanbesteding voor de bouw van een 2e uitrukpost Brandweer met succes afgerond en is de bouw van de 2e brandweerpost inclusief aanleg van de ontsluitingsroute naar de N3 gestart. In 2009 is een uitvoeringskrediet door de raad ter beschikking gesteld. Oplevering en ingebruikname van de 2e brandweerpost inclusief ontsluitingsroute was gepland in april 2011. De oplevering is enigszins vertraagd in verband met verwerking van en onderzoek naar vorstschade. De officiële opening heeft op 24 augustus 2011 plaatsgevonden.


Huidige planning

Actie/Mijlpaal (oplevering)

Perceel

Fase

mnd jaar mnd jaar

07 2013 n.b. Leonardo Plaza 2G Uitgesteld 01 2014 LOC-vorming Dalton en Insula 2B Voorbereiding

10 2013 11 2014 Oplevering Kop Waterinklaan 3 Voorbereiding

12 2013 12 2013 Woningen en Bedrijven (spoorzijde) Leerboulevard 6A Voorbereiding

12 2013 12 2013 Woningen en Bedrijven Leerboulevard 6B Niet gestart

09 n.b. 01 n.b. Leerbedrijven in bestaand gebouw 2F Niet gestart 06 2014 06 2014 Woningen & Singel (ggb & 50 app) fase 1- 1e deel 5A Voorbereiding 12 2014 12 2014 Bedrijven gebouw I&J (DVC) + Kantoren 6D II Niet gestart

06 2015 06 2015 Idem – 2e deel 5A Voorbereiding 06 2015 06 2015 Woningen & Singel (ggb & 50 app) fase 2 5B Niet gestart

07 2016 07 2016 Woningen vlindergebouw (50 app) fase 3 5C Niet gestart

n.b. n.b. n.b. n.b. Woningen en Bedrijven 6C Niet gestart

Toelichting In het afgelopen kwartaal zijn 4 bouwprojecten opgeleverd: 2 projecten met in totaal 160 woningen en bedrijfsruimten, de Duurzaamheidsfabriek, gericht op onderwijs en bedrijfsleven en het gebouw van de Veiligheidsregio en de Ambulancedienst, aansluitend op het nieuwe gebouw van de Brandweer. Daarmee is het scholencluster vrijwel geheel voltooid. Recent is de centrale open ruimte met veel groen gereedgekomen: in 2012 is de nieuwe autoroute door het Leerpark aangelegd. De aanliggende en er dwars opstaande


groengebieden zijn in april 2013 gereedgekomen. De Boomfeestdag 2013 is hier gehouden, met het planten van enkele honderden jonge bomen. Verder is de afgelopen periode gewerkt aan de aanpassing van het bestemmingsplan, waarmee het Leerpark een aantrekkelijkere locatie wordt voor (onderwijs-)leerbedrijven om zich te vestigen. Ook wordt de mogelijkheid hierin geopend om de supermarkt van het Eemsteijnplein op te nemen in een nieuwe, grotere supermarktlocatie Leerpark. Dit plan is in het najaar van 2012 in procedure gegaan. Inmiddels zijn van 4 partijen zienswijzen ontvangen. Overleg met provincie over planaanpassingen heeft veel tijd gevergd. Naar verwachting wordt het ontwerp wordt in het najaar van 2013 aan de raad voorgelegd. De bouw van het Leonardo Plaza is tot nader order uitgesteld: het nuttig gebruik is onvoldoende duidelijk. Een nieuwe ontwikkeling is de LOC-vorming Dalton en Insula, ingeleid door tegenvallende leerlingaantallen. Hiermee wordt ingezet op efficiënt en zo volledig mogelijk aanbieden van VMBO-praktijkonderwijs.




Rijksmiddelen



De totale financiële omvang van het project Leerpark is toegenomen tot € 97 miljoen door stijgende uitgaven en inkomsten voor de grondexploitatie (Grondbedrijf). De investeringen c.q. uitgaven grondexploitatie zijn volgens de meest recente prognose geraamd op € 46,2 miljoen en worden voor € 29,7 miljoen gedekt door verkoopopbrengst gronden voor woningen, kantoren en bedrijven. Het restant wordt gedekt binnen het Grondbedrijf. De gerealiseerde verkoopopbrengsten blijven achter op de prognose, vanwege uitgestelde grondtransacties.

F. Besluitvorming Financiële besluiten

Datum Raadsbesluit Omschrijving / fase Reservering Krediet


Bijdrage Onderwijs (MO) 5.278.000 5.278.000 5.278.000

12-12-2000 en 8-11-2005

Toekenning bijdrage uit Manden Maken (besluit Drechtsteden oktober 2007)

1.790.000 1.790.000 1.790.000

Bijdrage Leerpark scholen 1.982.000 1.982.000 1.982.000

Provinciale subsidies 981.000 981.000 981.000

18-9-2013 Reservering SI SV01 Leerpark 41.679.924 41.679.924 38.356.932

Grex Leerpark 46.246.944 25.347.651 25.347.651

Totaal 97.957.868 77.058.575 73.735.584

Specificatie SI

Bouw scholen

8-4-2003 School Wartburg 1.705.000 1.705.000

5-10-2004 School Boogerman 1.204.000 1.204.000

5-10-2004 School Albert Schweitzer 855.000 855.000

5-10-2004 School Wartburg nieuwbouw 5.539.000 5.539.000

6-12-2005 Insulacollege (1) 6.808.660 5.226.748


14-5-2007 Stedelijk Dalton Lyceum (1) 5.815.690 5.109.447

14-5-2007 Samenwerkingsgebouw (1) 7.335.656 7.323.620

11-11-2008 Sportgebouw Leerpark (bouw) (1) 5.965.062 5.992.270

Ruimte vrijval BTW sportgebouw tbv DZHF

1.200.000 170.410

Kunstbudget scholen 140.000

initiële reservering Bijdrage Grondbedrijf -1.400.000 -1.400.000

Bestuursrapp. 2011 Vrijval SI Bestuursrapportage 2011 -500.000

Kadernota 2010 Vrijval SI Kadernota 2010 -1.300.000

18-9-2012 Kredietvoorstel Leerpark 2012 265.440

33.493.508 31.865.494

Leerpark Voorzieningen

9-11-2007 Bezoek Maxima 56.351 56.351

26-6-2007 BV Kennisbedrijven (agio en bijdrage) 21.400 21.400

30-6-2009 Jongerenvoorzieningen 100.000 100.000

2007 Film Inspirae 102.340 102.340

9-6-2009 Leonardo Plaza Ontwikkelkosten 54.700 54.700

24-5-2007 ICT Visie 193.931 193.931

5-2-2008 Beveiliging Leerpark 271.199 271.199

15-5-2009 WKO 250.402 250.402

Leerpark bracnhe-/beroepsveldencie 83.153 83.153

HaitiYes I care 46.976 46.976

Kadernota 2009 Servicepunt Leren 300.000 300.000

18-9-2012 Leonardo Plaza bouwkosten 704.356

18-9-2012 Design academy 25.000

18-9-2012 Urgenda 11.200 49.520

18-9-2012 Filmopnamen 10.000

18-9-2012 Reservering VIV 200.000

18-9-2012 Maritieme Campus 25.000 2.400

18-9-2012 Sociaal Duurzaam Programma Leerpark 30.000 10.000

18-9-2012 Beveiliging Leerpark 34.700 29.924

Kadernota 2013 Sociale Agenda 2013 260.000 45.219

Kadernota 2013 Sociale Agenda 2014 135.000

2.915.708 1.547.775

Leerpark Organisatiekosten

5-10-2005 Organisatiekosten Leerpark t/m 2004 710.877 710.877

5-10-2005 Huisvesting Leerpark 181.288 181.288

8-11-2005 Leerpark Organisatie 2005/2006 1.040.897 1.040.897

10-7-2007 Leerpark Organisatie 2007/2008 491.468 491.468

30-6-2009 Programma- en organisatiekosten 2009 371.080 371.080




Kadernota 2013 Programma- en organisatiekosten 2013 195000 6282

Kadernota 2013 Programma- en organisatiekosten 2014 195000

3.760.052 3.433.006

Leerpark Bijdragen grondbedrijf en scholen

initiële reservering Bijdragen Grondbedrijf en scholen 1.510.657 1.510.657

Duurzaamheidsfabriek

23-11-2010 realisatiebesluit duurzaamheidsfabriek; instemmen met aantrekken lening van € 8 milljoen.


Grondexploitatie Leerpark (3)

28-05-2013 Actualisatie grondexploitatie rekening 2012 krediet jaarschijf 2013

46.246.944 30.308.403 28.021.001

Begroting 2014 Krediet jaarschijf 2014 o.b.v. actualisatie rekening 2012

2.529.152

46.246.944 32.837.555 28.021.001

Omschrijving Reservering Prognose

2013 Realisatie aug 2013

Prognose 2013 jaarschijf 2014

Bruto investeringen 46.246.944 32.837.555 28.021.001

Prognose 2013 jaarschijf 2014

Opbrengsten 29.735.092 6.639.996 5.679.928

Saldo (Eindwaarde) 16.511.851 26.197.559 22.341.073

De gemeentelijke investeringen in het Leerpark worden voor het hoofddeel gefinancierd vanuit de Strategische Investeringen Leerpark € 41,7 miljoen. Initiële besluitvorming hierover heeft plaatsgevonden bij de behandeling van het Masterplan Leerpark, zie raadsvergadering 12-12-2000 en het definitief ontwikkelbesluit Leerpark, zie raadsvergadering 08-11-2005. In de afgelopen jaren is de raad regelmatig over de financiële voortgang gerapporteerd. Het laatst op 18 september 2013 jongstleden, waarbij het totale krediet van € 40,9 mln is gevoteerd. Daarnaast zijn bij Kadernota 2013 extra middelen beschikbaar gesteld ten behoeve van de organisatiekosten en het opstellen en uitvoeren van de Sociale Agenda. Binnen SI 01 is € 1,2 mln gelabeld voor mogelijke dekking van de duurzaamheidsfabriek. Overige (niet financiële) besluiten

Datum raadsbesluit Omschrijving

07-12-1999 Vaststellen van de intentieverklaring van het project Leerpark en beschikbaar stellen krediet voor het inwinnen van een extern organisatieadvies (bijl.nr. 251).

12-12-2000 Vaststellen Masterplan Leerpark, alsmede het beschikbaar stellen van een voorbereidingskrediet (bijl.nr. 217).

09-07-2002 Instemmen met de voorstellen voor ontwikkeling van het Leerpark en het reserveren van extra middelen (bijl.nr. 124).

10-12-2002 Beschikbaar stellen van een werkbudget voor de ontwikkeling van het Leerpark (bijl.nr. 250).

08-04-2003 Voornemen tot het oprichten van een coöperatie ontwikkeling Leerpark.

01-03-2005 Vaststellen van het bestemmingsplan “Leerpark”.

08-04-2003 Voornemen tot het oprichten van een coöperatie ontwikkeling Leerpark.

10-07-2007 Raadsinformatiebrief over rapportage visitatiecommissie 2007 m.b.t. het Leerpark MO/2007/2349

10-07-2007 Raadsvoorstel benoemen openbare ruimte Leerpark

04-09-2007 Raadsinformatiebrief inzake wijziging statuten BV Kennisbedrijven Drechtsteden. Wensen- en bedenkingenprocedure LP/2007/59

05-02-2008 Proces-/Parkmanagement en veiligheid op het Leerpark LP/2007/116

30-06-2009 Uitvoeringskrediet Brandweer Leerpark en ontsluiting N3

30-06-2009 Programma- en organisatiekosten Leerpark 2009 (o.a. Ontwikkelkosten (voorbereiding) Leonardo Experience, Jeugdvoorzieningen Leerpark, Samenwerking onderwijs en bedrijfsleven en Samenwerking onderwijs vmbo’s en MBO)

30-06-2009 Verkoop Warmte Koude Opslag

19-01-2010 Visie en businessplan Duurzaamheidsfabriek

09 2010 Besluit kenniscentrum Veiligheid

25-05-2012 Raadsinformatiebrief Duurzaamheidsfabriek


http://www.dordrecht.nl/pls/idad/risDordrechtVergaderpuntToon?F_VERGADERPUNT=1107














G. Financiële prognose Bedragen x € 1.000

€ 0

€ 20.000

€ 40.000

€ 60.000

€ 80.000

€ 100.000

€ 120.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

jaren

bedr

agen

x €

1.0

00

Reservering Realisatie

Actuele planning

H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1. Bestemmingsplan Groen L 0 X X X

2. Uitstel grondtransacties Oranje M p.m. X X X

3. Exploitatie Leonardo Plaza

Groen L p.m. X X

4. Duurzaamheidsfabriek Groen L p.m. X X

5. Gebouwde parkeervoorziening

Oranje M p.m.

6. Kosten bouwrijpmaken Openbare ruimte

Oranje M p.m. X

7. Tegenvallende opbrengst 6c

Oranje M p.m. X

2. Uitstel grondtransacties Enkele grondtransacties zijn soms noodgedwongen uitgesteld, waardoor verwachte cashflow later wordt gerealiseerd. Ook de omvang van de cashflow is door de ontwikkelaar ter discussie gesteld. Hierover loopt een intensief overleg- en juridisch traject. Beheersmaatregel: Planning (spoorboekje) grondtransacties is geactualiseerd en conform afspraak wordt de grond overgedragen, inclusief afspraken over indexering en rentevergoeding na overeengekomen afnamedatum conform gemeentelijke rente. Uitgiftemogelijkheden strak volgen. Gesprekken worden gevoerd over grondafname. Inmiddels zijn de gesprekken naar contract-juridisch niveau getild.


5. Exploitatierisico gebouwde parkeervoorziening De coöperatie en de marktpartij hebben tot taak een deel van het parkeertekort gebouwd te realiseren. Rekening is gehouden met een mogelijk gekapitaliseerd verlies op de exploitatie. Beheersmaatregel: Goedkope parkeervoorziening en goede exploitatie. 6. Kosten bouwrijpmaken openbare ruimte Kosten voor het bouwrijpmaken zijn mogelijk te laag begroot. Anderzijds zijn ook meevallers mogelijk. Indien meer duidelijkheid is ontstaan, zal daarover gerapporteerd worden. Beheersmaatregel: Beperking van afwijkingen; sobere uitvoering; trachten binnen de begroting te dekken. 7: Tegenvallende opbrengst perceel 6c De begrote opbrengst van 6c, buiten de aanbesteding van Heijmans gehouden vanwege veronderstelde hoge opbrengstpotentie, blijkt (te) hoog in de markt te liggen. Kan bij uitgifte tegenvallen. Beheersmaatregel: Geen: is marktafhankelijk.

I. Betrokken private partijen Coöperatie Leerpark U.A.; is opdrachtgever voor de totale realisatie (inclusief Onderwijsleerbedrijven,

woningen en openbare ruimte) van het Leerpark; Scholen; Da Vinci College, Stedelijk Dalton Lyceum, Insula College en Wartburg College; Ontwikkelaars: Heijmans B.V./Proper-Stok; Architecten: Mecanoo, DKV Architecten, Architectuurstudio Hertzberger, SeARCH en West 8; Bedrijfsleven in Onderwijs Leerbedrijven.


7. Achterom/Bagijnhof


A. Wat willen we bereiken? Stimuleren economische concurrentiepositie. Vergroten aantrekkingskracht Dordrecht. Terugdringen structurele werkloosheid/vergroten werkgelegenheid.

B. Hoe willen we dat bereiken? De herstructurering van het kernwinkelgebied Achterom/Bagijnhof/Spuiboulevard/Johan de Wittstraat bestaat uit: (her)ontwikkelen ca. 15.000 m2 winkels en woningen; Realiseren van een parkeergarage met een capaciteit van circa 400 plaatsen; Realiseren van een stalling voor circa 900 fietsen; Realiseren van een nieuw woonprogramma aan de oostzijde van het Achterom en de Spuiboulevard; Formuleren van een ontwikkelingsvisie voor de Visstraat; Herinrichting van de openbare ruimte (inclusief Visstraat).


08 2004 Bouwrijp maken (gestopt na gerechtelijke interventie) Uitvoering

12 2005 Integrale behandeling bij de rechtbank/Raad van State Voorbereiding

12 2005 Bouwvergunning voor aanpassing van het Winkelcentrum Drievriendenhof Voorbereiding

09 2006 Afronding aanpassing WC Drievriendenhof en directe aanloopstraten Uitvoering

03 2007 Vestiging Intree Dordrecht aan Spuiboulevard Uitvoering

12 2007 Vaststelling doorstart notitie en herijking financiële kader Voorbereiding

04 2008 Herontwikkeling Achterom Oost (planonderdeel Multi) Initiatie

06 2008 Oplevering Achterom-West en fietsenstalling Uitvoering

09 2008 Tijdelijke herinrichting Visstraat Uitvoering

01 2009 Visie ontwikkeling Visstraat Initiatie

05 2009 Vastlegging VO openbaar gebied Achterom-Bagijnhof openbare ruimte en Verkeerscirculatieplan

Initiatie

06 2009 Hoogste punt gebouw Achterom-Oost en parkeergarage Uitvoering

12 2009 Tijdelijke inrichting Achterom Uitvoering

02 2010 Herijking financieel kader door de Raad Voorbereiding

02 2010 Vastlegging DO openbaargebied Achterom-Bagijnhof, fasering en definitieve planning voorleggen aan de raad

Initiatie

02 2010 Vastlegging visie ontwikkeling Visstraat bij de raad Initiatie

02 2010 Gesprekken herontwikkeling Spuiboulevard/Johan de Wittstraat afronden. Voorbereiding


Resultaten voorleggen aan de raad.

02 2010 Start uitvoering Spuiboulevard - Johan de Wittstraat Uitvoering

03 2010 Oplevering Achterom-Oost plus parkeergarage Uitvoering

04 2010 Besluitvorming kunstuiting (Politiek Akkoord) Voorbereiding

06 2010 Afronden wensen & bedenkingenprocedure contracten m.b.t. herontwikkeling Spuiboulevard/Johan de Wittstraat

Voorbereiding

04 2011 Overdracht bouwkundige delen Kunstuiting Uitvoering

Contractuele en financiële afhechting herontwikkeling Spuiboulevard/Johan de Wittstraat

Voorbereiding

n.v.t. Aanpassing DO/herijking financieel kader – besluitvorming door de raad Voorbereiding


Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

2013 3e kw 2013 Uitvoerings gefaseerde herinrichting openbaar gebied Achterom-Bagijnhof

Uitvoering

09 2013 Afronding project Uitvoering

Toelichting De Openbare Ruimte wordt voor een taakstellend budget van € 5 miljoen heringericht conform de volgende planning: de herinrichting van het Achterom en de Raamstraat is gestart in december 2011 en is voor de zomer van

2012 opgeleverd; aansluitend is de Visstraat en de Vest aangepakt en daarna het Bagijnhof en de Joh. de Wittstraat; als

laatste wordt de Expeditiehof heringericht. In de Visstraat dienen nog herstelwerkzaamheden te worden uitgevoerd.

De start van de bouw van de Saturn en de woningen heeft plaatsgevonden. De Saturn is inmiddels opgeleverd; voor de woningen wordt uitgegaan van september a.s.

Als gevolg van de algehele economische situatie is voor de hoek Achterom/Spuiboulevard een herzien plan in voorbereiding. E. Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking: 43,5 miljoen



NB. Naast de gemeentelijke investeringen wordt door ontwikkelaars voor ruim € 60 miljoen geïnvesteerd in het plangebied. De opbrengst uit het koopcontract leveren aanvullende financiering voor de gemeente.


F. Besluitvorming De realisatiecijfers in onderstaand overzicht hebben betrekking op de stand per 31-12-2012 en zijn exclusief voorbereidingskosten van de Kunstuiting waarvan het huidige college in 2010 heeft besloten dit niet door te laten gaan.

Presentatie beperkt tot openbare besluitvorming en realisatie op totalen Datum Raadsbesluit Omschrijving Fase Reservering Krediet Realisatie

2002 Initiële reservering S.I. 20.337.891

06-11-2007 Verhoging reservering progr. begroting 2008

9.662.109

15-09-1998 Initiatief, Plankosten alg. 158.823

11-11-2003 Initiatief, Plankosten alg. 188.000

01-02-2005 Planontwikkeling, Plankosten alg. 1.100.000

08-11-2005 Planontwikkeling, Plankosten alg. 350.000

04-12-2007 Uitvoering, Plankosten alg. 303.177

16-02-2010 Exploitatietekort Achterom West 448.000

16-02-2010 Uitvoering, Plankosten alg. 1.172.000

Subtotaal plankosten algemeen 3.720.000 3.790.342

04-02-2006 Lenghen-/Lindenstraat 950.000

04-12-2007 Achterom-Oost (Multi) 9.061.088

28-02-2006 Fietsenstalling 3.300.000

16-10-2007 Fietsenstalling 1.005.465

04-12-2007 Visstraat visieontwikkeling 40.000

29-06-2004 Uitvoering BRM openbare ruimte 3.200.000

26-05-2009 Tijdelijk maatregelen herinr. Openb. Ruimte

150.000

16-02-2010 Herinrichting Openbare Ruimte 7.050.000

16-02-2010 Gewijzigd financieel kader 1.523.447

Subtotaal uitvoering Achterom Bagijnhof

26.280.000 26.381.707

17-06-2008 Bouw parkeergarage Achterom 13.500.000 13.500.000 13.375.439

Subtotaal parkeergarage 13.500.000 13.500.000 13.375.439

Totaal Achterom-Bagijnhof 43.500.000 43.500.000 39.757.146

Overige (niet financiële) besluiten Raad 1-2-2005 - Planontwikkeling Achterom-Bagijnhof-Spuiboulevard-Johan de Wittstraat; Raad 31-5-2005 - Instemmen met de notitie Achterom; Raad 16-2-2010 – Instemmen met de plannen van Van Pelt Projektontwikkeling inclusief de financiële

paragraaf, de plannen voor herinrichting van de openbare ruimte in het gebied Achterom/Bagijnhof, de Visie Visstraat, het onderzoek naar een afgeslankte variant van de kunstuiting Achterom en het laten vervallen van de plannen voor de Lenghen-/Lindenstraat;

Raad 15-6-2010 - Afronden wensen & bedenkingenprocedure, instemmen met de koopovereenkomst en packagedeal met Van Pelt;

Raad 23-11-2010 – Kennisgeving van de voorbereidingskosten van het voormalig Verborgen Museum; Raad 21-04-2011 – Instemmen met een herziening van de inrichting OR vanwege huidige wensen/eisen in

samenhang met de verkeerssituatie.


G. Financiële prognose

€ 0

€ 5.000.000

€ 10.000.000

€ 15.000.000

€ 20.000.000

€ 25.000.000

€ 30.000.000

€ 35.000.000

€ 40.000.000

€ 45.000.000

€ 50.000.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Reservering

Realisatie

Actuele planning

De financiële prognose is gebaseerd op het realiseren van de planontwikkeling Spuiboulevard/Johan de Wittstraat conform de onderliggende contracten. De planning voor de uitvoering van de herinrichting Openbare Ruimte is aangepast. H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1. Aangehouden financiële kwestie bij contract-vorming

Rood H p.m. X X X

1 Herontwikkeling Spuiboulevard/Johan de Wittstraat: aangehouden financiële kwestie bij contractvorming Risico: De gemeente Dordrecht en Van Pelt hebben na langdurige onderhandeling overeenstemming bereikt; de contracten zijn getekend en het notarieel transport heeft plaatsgevonden. Het geschil rond mogelijke vertragingschade is middels gerechtelijke interventie geparkeerd, dit is mogelijk niet voor onbepaalde tijd. Beheersmaatregel: geen. 2. Herinrichting openbare ruimte – herstelwerkzaamheden Visstraat Risico: Een gedeelte van de Visstraat is kwalitatief niet op het vereiste niveau opgeleverd. Door de aannemer dienen hiertoe herstelwerkzaamheden te worden uitgevoerd. Hierover bestaat echter geen consensus. Beheersmaatregel: geen

I. Betrokken private partijen A.B. van Pelt Projectontwikkeling.


8. Herstructurering Dordrecht West

Portefeuillehouder: R.E.C. Reynvaan Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Fysiek-economisch In Dordrecht West ontstaan verschillende wijken die fysiek en economisch goed in balans zijn en die van toegevoegde waarde zijn voor de stad, door: het realiseren van een betere woningvoorraad door meer variatie in woningen; het realiseren van een beter niveau van de openbare ruimte; het zorgen voor een eigentijds voorzieningenniveau en economische ontwikkeling op diverse locaties.

Sociaal-cultureel en sociaal-economisch In Dordrecht West ontstaan verschillende wijken waarin de sociaal-culturele en sociaal-economische positie van diverse groepen meer in balans worden gebracht door in te zetten op de volgende thema's: actieve participatie van wijkbewoners; verbetering van de gezondheid van de mensen; verhoging van het aantal mensen dat zelfredzaam is en een goede balans in draagkracht en draaglast; het begeleiden naar (meer passend) werk, waardoor tevens de financiële huishoudboekjes beter op orde

kunnen zijn; het verhogen van zowel de objectieve veiligheid als het veiligheidsgevoel.

B. Hoe willen we dat bereiken? De bovenstaande doelstellingen dienen als volgt bereikt te worden: uitvoeren Sociaal Programma Oud Krispijn conform raamwerkovereenkomst Oud Krispijn 2013; uitvoeren Fysiek Programma Oud Krispijn conform raamwerkovereenkomst Oud Krispijn 2013; uitvoeren Sociaal Economisch Programma Wielwijk tot en met 2017 conform SOK Wielwijk; uitvoeren Fysiek Economisch Programma tot en met 2017 conform SOK Wielwijk; uitvoeren Sociaal Economisch Programma Crabbehof volgens wijkvisie Crabbehof 2012-2017; uitvoeren Fysiek Economisch Programma Crabbehof volgens wijkvisie Crabbehof 2012-2027; uitvoeren Sociaal Economisch Programma Nieuw Krispijn tot en met 2017; uitvoeren Fysiek Economisch Programma Nieuw Krispijn volgens wijkvisie Woontypologie Nieuw Krispijn;


11 2004 Najaarsdocument Dordrecht West op stoom getekend door gem. Dordrecht Voorbereiding

01 2005 Vorming één stuurgroep voor geheel Dordrecht West Voorbereiding

02 2005 Vaststelling organisatiemodel voor de periode van planontwikkeling die begin 2007 afgerond moet zijn

Voorbereiding

05 2005 Projectleiders aangesteld voor Wielwijk, Nieuw Krispijn en Crabbehof Voorbereiding

06 2005 Opdrachtverstrekking ontwikkeling stedenbouwkundige visie Wielwijk Voorbereiding

11 2005 Visieontwikkeling 2005-2013 Voorbereiding

04 2006 Start cultuurhistorisch onderzoek Voorbereiding

06 2007 Vaststelling visies voor Wielwijk, Crabbehof en Nieuw Krispijn plus uitvoering Voorbereiding


van het programma

12 2007 Oud Krispijn: Multi Functionele Accomodatie de Koloriet gereed Uitvoering

04 2008 Opstellen Sociaal programma Crabbehof Voorbereiding

05 2008 Opstellen Sociaal programma Nieuw Krispijn Voorbereiding

07 2008 Oud Krispijn Start herstructurering Krispijnse Driehoek Uitvoering

11 2008 Opstellen masterplanning herstructurering Wielwijk Uitvoering

08 2009 Aanvragen externe financiering van Dordt West voor de periode na 2009 Uitvoering

10 2009 Wielwijk: samenwerkingsovereenkomst afgesloten met Woonbron met daarin meerjarige vervolgafspraken

Voorbereiding

10 2009 Opstellen fysiek programma vanuit WAP Crabbehof Voorbereiding

10 2009 Herijken en opnieuw vastleggen Sociaal Programma Wielwijk periode 2010-2012 Voorbereiding

10 2009 Herijken en opnieuw vastleggen Sociaal Programma Crabbehof periode 2010-2012

Voorbereiding

10 2009 Herijken en opnieuw vastleggen Sociaal Programma Nieuw Krispijn periode 2010-2012

Voorbereiding

10 2009 Kredietaanvraag Dordrecht West 2010-2012 Voorbereiding

10 2009 Crabbehof Start planvorming herontwikkeling portieketagewoningen Talmaweg/Hugo van Gijnweg

Uitvoering

12 2009 Uitvoering sociaal programma Wielwijk Uitvoering

12 2009 Uitvoering WAP Crabbehof Uitvoering

12 2009 Uitvoering Sociaal programma Nieuw Krispijn Uitvoering

2009 Start uitvoering fysieke herstructurering Wielwijk Uitvoering

05 2010 Uitvoering “de Compagnie” en het wijkcentrum Wielwijk Uitvoering

07 2010 Vaststelling 1e herziening bestemmingsplan Oud en Nieuw Krispijn Gereed

10 2010 Nieuw Krispijn Violenstraat. Herinrichting woonomgeving na sloop 12 woningen Uitvoering

12 2010 Crabbehof Start onderzoek naar toekomst complexen soc. Huurwoningen Voorbereiding

12 2010 Crabbehof Start onderzoek naar alternatieve woonconcepten Voorbereiding

12 2010 Crabbehof Start onderzoek naar kansen voor een economische impuls Voorbereiding

12 2010 Crabbehof Start visie ontwikkeling en planvorming upgrading Winkelcentrum Voorbereiding

12 2010 Crabbehof Start conceptontwikkeling Crabbehoff-Vijverhof Voorbereiding

12 2010 Uitvoeren nieuwe risico inventarisatie Dordrecht West Uitvoering

01 2011 Nieuw Krispijn Start bouw Prinsemarij (Locatie voormalig Politiebureau) Uitvoering

01 2011 Nieuw Krispijn Start bouw Nassauweg/Frisostraat locatie Woonbron Uitvoering

01 2011 Wielwijk vaststelling Postzegel bestemmingsplan Naereboutstraat (voorheen postzegel bestemmingsplan Reddersbuurt)

Voorbereiding

02 2011 Opstellen fysiek programma Nieuw Krispijn rondom Nassauweg Voorbereiding

03 2011 Crabbehof Start stedenbouwkundige studie Westrand Voorbereiding

03 2011 Crabbehof Start stedenbouwkundige studie Spoorstrook Voorbereiding

03 2011 Crabbehof Start stedenbouwkundige studie geheel Cr.hof. (Spoorstrook en Westrand worden hierin geïntegreerd)

Voorbereiding

03 2011 Oud krispijn oplevering 11 koopwoningen Gouverneurstraat. Uitvoering

05 2011 Wielwijk - Van den Kloosterstraat: oplevering 39 appartementen Uitvoering

05 2011 Start Sportpark Wielwijk Noord Uitvoering

06 2011 Oud krispijn oplevering project Omslag, 55 huurwoningen Uitvoering

12 2011 Opstellen van uitwerking en aanvulling op Wijkvisie “Kansen voor Crabbehof” Voorbereiding

08 2011 Opleveren definitief stedenbouwkundige plannen Reddersbuurt en Westervoeg in Wielwijk

Uitvoering

09 2011 Wielwijk vaststelling Postzegel bestemmingsplan Westervoeg (inclusief hoofdinfra)

Voorbereiding

02 2012 Herijking doelstellingen Dordrecht West Voorbereiding


3e kw 2012 Oud Krispijn oplevering Goeverneurplein Uitvoering

3e kw. 2012 Oud Krispijn start bouw vervangende nieuwbouw Dr. Schaepmanstraat Uitvoering

2010-2012 Uitvoeren herijkte sociale programma’s Wielwijk, Crabbehof en Nieuw Krispijn Uitvoering

12 2011 Vaststelling van het bestemmingsplan voor zowel de kop van de Patersweg (locatie Da Vinci College) en deelgebied 1 (zijstraten Patersweg) Sloop en nieuwbouw deelgebied 1

Uitvoering Voorbereiding

12 2012 Wielwijk Naereboutstraat: start bouw 18 appartementen en 36 eengezinswoningen (voorgenomen, vooral afhankelijk van verkoop)

Uitvoering

2012 Crabbehof nieuwbouw Sporthal DeetosSnel Uitvoering

2012 Crabbehof aanleg Spoorpark (Jaap Burgerpark) Uitvoering

12 2012 Herijking programma’s Dordrecht West op basis van nieuwe doelstellingen Voorbereiding

Eind 2012 Financiering Dordrecht West periode 2013-2017 geregeld Voorbereiding

03 2013 Aanpak particuliere voorraad Dichterskwartier Uitvoering

2013 Nieuwbouw Vorrinklaan 3-5 Uitvoering

2013 Nieuwbouw Vorrinklaan 7-9 Uitvoering

2013 Nieuwbouw Montessori Kindcentrum Uitvoering

06 2013 Masterplan Wielwijk Park en Tromtuinen gereed Voorbereiding

06 2013 Nieuwbouw Vijverhof (Zorggroep Crabbehoff) Uitvoering

06 2013 Herinrichting Nassauweg Uitvoering

03 2013 Oud krispijn start bouw deelgebied 5 (Zuiderpoort), 17 van de 64 koopwoningen Uitvoering 1e fase

06 2013 Wielwijk Westervoeg: start bouw 34 eengezinswoningen (voorgenomen, afhankelijk van planontwikkeling en verkoop).

Gestopt

2e kw. 2013 Wielwijk start aanleg weg langs A16 Uitvoering

2013 Nieuwbouw Talmaweg (kasteelterrein) Uitvoering


Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

Doorlopend Doorlopend Dordrecht West Verkoop sociale huurwoningen Uitvoering

Doorlopend Doorlopend Crabbehof Faciliteren particuliere initiatieven . ontwikkeling Gezondheidscentrum (Zorgroep Crabbehoff)

Voorbereiding

3e kw 2012 4e kw. 2013 Oud krispijn start bouw woningen Brouwersdijk/Aagje Dekenstraat

Uitvoering

Eind 2013 Eind 2013 Afronden sociaal en fysieke herstructurering Oud Krispijn volgens raamwerk 2013

Uitvoering

2010 2013 (her)ontwikkeling winkelstrip Brouwersdijk Voorbereiding

4e kw. 2014 Definitief stedenbouwkundige plannen Tromptuinen en Wielwijkpark

Voorbereiding

Eind 2010 07 2014 Nw Krispijn start nieuwbouw Thureborgh/vertraging ontstaan door problematiek externe veiligheid en scheiding van wonen en zorg

Uitvoering

2013 Aanpak Crabbehof Noord (Colijnstraat en omgeving) Voorbereiding

2013 Aanpak Kern van Crabbehof (winkelcentrum en omgeving) Voorbereiding

11 2013 Sloop school Dresselhuisstraat en inrichten als openbare ruimte Voorbereiding

2012 2013 e.v. Sloop en nieuwbouw Patersweg Uitvoering

2014 Einde sociaalprogramma Oud Krispijn opvangen/borgen in reguliere aanpak en financiering

Voorbereiding

Eind 2014 Eind 2014 Planvorming en opstarten fysieke herstructurering Crabbehof Uitvoering

Eind 2014 Eind 2014 Nw Krispijn Uitvoeren fysiek programma rondom Nassauweg Uitvoering


Vorige Planning

Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

Eind 2014 Eind 2014 Planvorming en opstarten fysieke herstructurering Nw. Krispijn Voorbereiding

Eind 2016 Sloop en nieuwbouw egw soc. huur J.W. Frisostraat (Trivire) Voorbereiding

Eind 2016 Eind 2016 Uitvoeren stimulerinsgprogramma’s West Uitvoering

Eind 2017 Sloop en nieuwbouw egw soc. huur W. Beckmanplantsoen Voorbereiding

Eind 2017 Eind 2017 Afronden herstructurering Wielwijk volgens Wijkvisie Wielwijk, Charter en SOK

Uitvoering

Eind 2017 Eind 2017 Uitvoeren fysiek programma vanuit WAP Crabbehof Uitvoering

Toelichting De economische crisis, een woningmarkt die op slot zit samengaand met een grote investeringsopgave, de decentralisaties in het sociale domein en een andere verhouding tussen burger en overheid maken deze tijd complex. Deze complexiteit zet onze planning hier en daar stevig onder druk. Vanwege de economische crisis vindt ook in Wielwijk stagnatie in de verkoop van woningen plaats. De fasering in verkoop van het project Stormhoek is hierdoor aangepast. De eerste fase is verkleind tot 13 woningen, inmiddels is 80% verkocht en is in december 2012 gestart met de bouw. Voor het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) bij het project Wensen Ontwikkelen Wonen (WOW) waren in eerste instantie voldoende kandidaten om met de ontwikkeling te kunnen starten maar inmiddels is een aantal van hen afgehaakt. Het besluit om te starten is daarom opgeschort tot halverwege 2013. Voor het complex aan de Isaac Sweersstraat is medio 2013 de eerste paal geslagen. Een extern bureau heeft een breed participatietraject opgezet en begeleid om te komen tot suggesties voor (her)inrichting van het Wielwijkpark en de Tromptuinen. Het rapport wordt gebruikt bij de uitwerking van het Masterplan Parklint en stedenbouwkundige plannen voor deze delen van Wiewlijk. Steeds maken we voor 1 of 2 jaar concrete (en vaste) afspraken met de corporatie Woonbron over de uitwerking van de SOK. De herontwikkeling van de deelgebieden 1 (Zuiderpoort) en 5 (rondom Patersweg) in Oud Krispijn verloopt moeizaam. De voorverkoop van Zuiderpoort heeft in eerste instantie niet de gewenste percentage opgeleverd. Als reactie heeft Trivire besloten het aantal in verkoop te brengen woningen te verlagen naar 17, de verkoopprijs met 15% te korten en het gewenste voorverkooppercentage te laten zakken van 70% naar 50%. Dit heeft tot succes geleid en in maart 2013 is voor de eerste 17 woningen de eerste paal geslagen. Wel is duidelijk dat de herontwikkeling van deze gebieden als totaal langer gaat duren. Voor de braakliggende terreinen zal een creatieve tijdelijke invulling worden gezocht. In Crabbehof wordt met een groep belanghebbenden hard gewerkt aan de contouren voor de ontwikkelingen van het winkelcentrum volgens de ideeën uit de wijkvisie. De komende periode zal worden bezien welke ontwikkelingen in dit tijdsgewricht haalbaar zal zijn. Voor de ontwikkeling Crabbehof Noord, naast het winkelcentrum het tweede prioriteitsgebied in Crabbehof, studeert Woonbron op een mogelijke aanpak.


Actuele raming en dekking: € 72,2 mln

Gemeente

Rijk

Derden

Nog in te vullen dekking


F. Besluitvorming Datum Raadsbesluit

Omschrijving/fase

Reservering Krediet

Realisatie

Initiële reservering

2000 Raamwerk Oud Krispijn 21.935.000

30-01-2007 Sociaal programma Wielwijk 4.400.000

20-10-2009 MOP 2010-2014 ISV 3 Wonen 11.136.000

Kadernota 2010 SI 10.800.000

26-01-2010 Dordrecht West op Stoom 4 2.405.784

Brede doorlichting korting SI -200.000

Kadernota 2013 SI 8.800.000

Vervangingswaarde openbare ruimte 4.500.000

Nog in te vullen dekking tot einde project 7.423.216

2000 Raamwerk Oud Krispijn 11.800.000 11.321.817

06-12-2005 Ontwikkelingskosten Dordrecht West 2005-2006

1.990.881 1.990.881

30-01-2007 Sociaal Programma Wielwijk (07-09) 4.400.000 4.098.382

26-06-2007 Dordrecht West op Stoom 2 1.161.670 1.161.670

27-05-2008 Sociaal Programma Nieuw Krispijn 1.606.300 1.121.328


11-11-2008 Sociaal Programma Crabbehof 1.062.000 937.231

12-01-2010 Wielwijk plankosten 1.523.798 1.154.506

12-01-2010 Oud Krispijn grond exploitatie 7.135.812 4.067.674


08-02-2011 Dichterskwartier, part. woningverbetering 2.400.000 423.217

19-04-2011 Wielwijk, Reddersbuurt, Kloosterstraat 227.500 220.634

22-11-2011 Nieuw Krispijn, Nassauweg 1.700.000 157.160

20-06-2012 Wielwijk Fysiek 1e fase 5.225.836 490.827

20-06-2012 Wielwijk Fysiek riolering uit GRP-V 2.388.350 0

11-12-2012 Dordrecht West in Balans (2013-2016) 3.600.000 248.798

12-06-2013 Verplaatsing “De vrije tuinder” 50.000 0

72.200.000 57.142.097 36.747.839

G. Financiële prognose

€ 0

€ 10.000.000

€ 20.000.000

€ 30.000.000

€ 40.000.000

€ 50.000.000

€ 60.000.000

€ 70.000.000

€ 80.000.000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Reservering

Realisatie

Actuele planning


H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

Fysiek

1. Tegenvallende woningbouw ontwikkelingen

Oranje M p.m. X X X X

2. Bestaande grondprijsafspraken

Oranje

H p.m. X X X

Sociaal

1. Overlastgevende plekken Oranje M p.m. X X X

2. Bezuinigingen bij instanties

Oranje M p.m. X

X X

NB. Het risicobedrag staat op p.m. omdat het opnemen van een bedrag in een openbaar stuk de (financiële) positie van de

gemeente zou kunnen schaden. Toelichting: Uit een intern onderzoek van eind 2012 zijn de onderstaande risico’s als de meest relevante risico’s naar voren gekomen. Per thema fysiek en sociaal wordt de top 2 in deze rapportage genoemd. Eind 2013 zal deze risico inventarisatie opnieuw worden uitgevoerd. Fysiek Top 1: Tegenvallende woningbouw ontwikkelingen Als oorzaak van de tegenvallende woningbouw ontwikkelingen worden onderscheiden: 1. De stagnatie in de woningbouw die door de economische crisis blijft voortduren. Banken verstrekken

hypotheken onder zwaardere financiële voorwaarden, de consumenten hebben geen vertrouwen meer in de woningwaardeontwikkeling en het fiscale regime maakt nieuwbouw minder aantrekkelijk. Zowel de gemeente als de woningbouwcorporaties willen de doelstelling van het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken bereiken en de gewenste woningbouwkwaliteit op lange termijn behouden/behalen. De gemeente is hier echter niet primair aan zet, maar juist de woningbouwcorporaties zelf. Beheersmaatregel verlagen van de aankoopwaarde: Woningbouwcorporaties komen met allerlei concepten om de woonfinanciering aantrekkelijker te

maken oftewel de aankoopwaarde te drukken. Concepten als koopgarant, klus&klaar woningen en wow (wensen ontwikkelen en wonen) worden al in de markt gezet. Overstappen naar vrije sector huur is een optie die – door de corporatie - nader te onderzoeken valt. De gemeente dient zich in deze flexibel en faciliterend op te stellen en mee te werken het programma te realiseren (bijvoorbeeld door het aanpassen van bestemmingsplan).

Waar de gemeente zelf wel aan zet is, is het onderzoeken van de optie van het inzetten van erfpacht voor de particuliere woningbouw.

2. De afhankelijkheid van de gemeente van de inzet van de woningbouwcorporaties. Gezien de huidige crisis worden de financiële mogelijkheden bij de corporaties net als bij de gemeente minder, waardoor zij keuzes moeten maken. De gemeente zou de gronden kunnen aankopen en zelf ontwikkelen of de overeenkomsten met de corporaties ontbinden en met andere ontwikkelaars in zee gaan. Echter worden beide maatregelen niet reëel geacht. De inzet van de corporaties wordt juist als zeer positief beschouwd en de te bereiken doelstelling in de wijken als gezamenlijk doel ervaren. Beheersmaatregel: De gemeente neemt de trekkende rol op zich in de centrale afstemming. In overleg met elkaar samen prioriteiten stellen - op programmaniveau en niet op wijkniveau - om gezamenlijk het einddoel te kunnen bereiken.

3. Dordt West kampt nog altijd met een slecht imago. De woningbouwprogramma’s zijn aantrekkelijk, echter wel in een achterstandswijk. Wordt hier overheen gestapt dan concurreren de projecten binnen Dordt West elkaar (zoals bijvoorbeeld Stormhoek en Stapel). Beheersmaatregel :


De genoemde centrale afstemming met gemeente – in een trekkende rol – en de corporaties zal de fasering van het totale programma Dordt West stroomlijnen waardoor concurrentieposities ten opzichte van elkaar worden beperkt.

Ook zal gezamenlijkheid worden gezocht in de branding van de wijken en promotie en acquisitie marketing van de parkwoningen (Wielwijkpark en de Tromptuinen). Het daadwerkelijk laten zien van de veranderingen in de wijken kan het vertrouwen in Dordt West positief beïnvloeden.

4. Het voorzieningenaanbod is medebepalend voor de keuze tot vestiging in een wijk. In de wijk Wielwijk blijft het aanbod van scholen achter. De populatie van de in de wijk aanwezige scholen zijn geen afspiegeling van de gewenste toekomstige wijkbewoners. Wielwijk kent geen gemengde scholen. Beheersmaatregel: De gemeente en haar partners in het project stimuleren de scholen meer aan PR te doen. Tevens kunnen scholen het gesprek aangaan met nieuwe wijkbewoners, om zo het vertrouwen van ouders te winnen in hun onderwijssysteem.

Fysiek Top 2: Bestaande grondafspraken met corporaties Met Trivire zijn in 2005 grondprijsafspraken gemaakt voor Oud Krispijn Zuid. Voor bepaalde deelgebieden is destijds korting gegeven die 'goedgemaakt' zou worden in de ontwikkeling van de deelgebieden waar een hoger woonsegment gerealiseerd zou worden, zoals aan de Patersweg. Als gevolg van de huidige economische crisis en de woningbouwmarkt is deze ‘opbrengst’ minder zeker. Beheersmaatregel: De gemaakte grondafspraken worden op Dordt West niveau bekeken en niet op projectniveau. Daarnaast wordt onderzocht of deze betreffende locaties op erfpacht kunnen worden uitgegeven (één van de eerder genoemde maatregelen). Sociaal Top 1. Overlastgevende plekken Overlast leidt tot imagoschade voor de wijk en gevoelens van onveiligheid in de wijk. Nu in Oud Krispijn het einde van het project nadert, ontstaat het bewustzijn dat als de gemeente zich terugtrekt uit de wijk, de problemen mogelijk weer opduiken. Beheersmaatregelen: 1. aanpak hangjongeren 12 jaar en jonger; 2. Beke aanpak, een integrale aanpak voor het oplossen en beheersbaar maken van overlast veroorzaakt

door jongeren; 3. aanpak verschillende overlastgevende groepen bij elkaar brengen, zodat er effectiever op de aanpak kan

worden gestuurd.; 4. perspectief jongeren verbeteren (12 - 16 jaar); 5. leren van ervaringen: wat helpt wel of kan beter: uitbannen kun je niet, wel kaderen; 6. extra inzet van bijvoorbeeld politie, jongerenenwerk en toezicht als het escaleert; 7. Bestendigen inzet maatregelen Taskforce Overlast. Sociaal Top 2: Bezuinigingen bij instanties De uitvoering van het sociaal programma staat onder druk ten gevolge van bezuinigingen, zowel bij de afzonderlijke organisaties (GGZ, Thuiszorg, MEE, et cetera) als bij de subsidiegevers/geldschieters. Gevolgen zijn dat organisaties minder capaciteit kunnen leveren en dat er langere wachtlijsten ontstaan. Daarnaast kan aan inwoners minder hulp worden geboden om zelfredzaam te worden. Het vraagt van alle partijen inspanning om de kanteling in het werken ten gevolge van de bezuiniging te organiseren. Beheersmaatregelen: 1. efficiencyslag maken door inzet van sociale wijkteams; 2. introduceren sociale netwerkstrategie; 3. herijken taken als continue proces; 4. efficiency: één aanspreekpunt per wijk.

I. Betrokken private partijen De corporaties Woonbron en Trivire zijn inhoudelijk en financieel partner in de herstructurering Dordrecht West. Inmiddels worden andere investeerders uit de wijk steeds intensiever betrokken. Dit zijn op dit moment ABNAMRO-MeesPierson en Zorgcentrum Crabbehoff.


9. Belthurepark

Portefeuillehouder: P.H. Sleeking Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013 Dit project is onderdeel van het proces Richting Kiezen. Op dit project worden de komende periode fundamentele keuzes voorgelegd, die zowel programmatisch als financieel consequenties hebben. Gezien de openbaarheid van de projectbladen en het moment van opstellen wordt in dit projectblad niet vooruitgelopen op de uitkomst van lopende onderhandelingen of nog op te stellen college- en raadsvoorstellen.

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Binden/aantrekken van midden en hoge inkomens. Vergroten aantrekkingskracht Dordrecht. Stimuleren economische concurrentiepositie.

B. Hoe willen we dat bereiken? Bovenstaande outcome doelstellingen willen we bereiken door het realiseren van: luxe woningen conform bestemmingsplan; bij luxe woningen geïntegreerd 18-holes golfcomplex; door projectontwikkelaar te faciliteren.


1998 Initiatief integrale planontwikkeling Dordtwijkzone Zuid: Intentieovereenkomst met ontwikkelaar afgesloten

Startfase

07 2003 Ruimtelijk besluit Gemeenteraad met instemming programma Definitie

04 2005 Samenwerkingsovereenkomst met ontwikkelaar ondertekend Voorbereiding

12 2005 Voorontwerp Bestemmingsplan gereed Ontwerp

03 2006 Inspraak/overlegfase artikel 10 Uitwerking

04 2006 Planning geactualiseerd Uitwerking

01 2007 Bestuurlijke behandeling inspraak/overleg ontwerp bestemmingsplan Uitwerking

05 2007 Ter inzage legging ontwerp bestemmingsplan en B&W besluit vestiging Wvg (art. 6)

Uitwerking

10 2007 Raadsbesluit tot vaststellen bestemmingsplan, vestiging Wvg (art.2) Uitwerking

10 2007 Bestemmingsplan naar GS verzonden ter goedkeuring (+6 wk ter inzage) Uitwerking

02 2008 Reactie gemeente op bedenkingen verstuurd naar GS Uitwerking

04 2008 Taxatierapport ten tijde van samenwerkingsovereenkomst 2005 Uitwerking

06 2008 Goedkeuring bestemmingsplan (besluit GS) Uitwerking

07 2008 Raadsbesluit tot vaststellen bekostigingsbesluit Uitwerking

07 2008 Inwerkingtreding van bestemmingsplan Uitwerking

08 2008 Ter inzage legging goedgekeurde bestemmingsplan Uitwerking

12 2008 Behandeling Beroepen Uitwerking

01 2009 Reactie op beroep naar de Raad van State Uitwerking


Realisatie Actie/Mijlpaal Fase

2009 Afronding onderzoek staatssteun Uitwerking

08 2009 Hoorzitting bestemmingsplan Raad van State Uitwerking

10 2009 Uitspraak Raad van State Uitwerking

02 2010 Indienen nieuw plan van aanpak ontwikkelaar Uitwerking

05 2010 Start toetsing plan van aanpak/fasering ontwikkelaar Uitwerking

11 2011 Start bespreking allonge samenwerking gemeente en ontwikkelaar Uitwerking


Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

2013 Tekst allonge samenwerking gereed Uitwerking

09 2012 2013 Vaststellen allonge samenwerking Uitwerking

2013 2013 Overdracht gronden aan ontwikkelaar en uitgifte van reststroken aan bewoners

Uitwerking

00 0000 00 0000 Start bouwrijp maken Realisatie

00 0000 00 0000 Start aanleg golfbaan Realisatie

00 0000 00 0000 Start bouw woningen (1e fase) Realisatie

00 0000 00 0000 Woningbouw 1e fase gereed Realisatie

00 0000 00 0000 Aanleg golfbaan gereed Realisatie

00 0000 Gehele plan 2020/2022 gereed

Toelichting Belthurepark is een derden ontwikkeling, de gemeente heeft daarbij een faciliterende rol. Wegens verandering van de markt wil de ontwikkelaar het gebied gefaseerd aanleggen. Hiervoor wordt een allonge op de reeds bestaande samenwerkingsovereenkomst vastgesteld. Om voor de toekomst te borgen dat de gemeente geen risico’s gaat lopen, zullen hierover nadere afspraken in de allonge worden vastgelegd. Het gefaseerd aanleggen heeft directe gevolgen voor de planning. De planning van het project wordt na afronding van de gesprekken gemaakt, vandaar dat de planning van de realisatie op 00 0000 is gezet. Op dit moment is het niet mogelijk om op het project op haar planning aan te sturen.

E. Wat mag het kosten? € 17,8 mln taartdiagram nog toevoegen


Toelichting In de raming en dekking van € 17.808.483 zijn alle elementen van de grondexploitatie opgenomen (onder andere verwervingen, uren, kapitaallasten, inrichtingskosten en dergelijke). In de overeenkomst zijn geen afspraken gemaakt over de verrekening van de ambtelijke kosten na 2006. Deze kosten zij daarom in 2012 uit de grondexploitatie geschoond als nog te ontvangen. Vanaf 2013 komen de ambtelijke kosten ten laste van de grondexploitatie.


Omschrijving/fase

Reservering

Krediet t/m 2014


t/m 2006 Prognose Grondexploitatie 2006 484.435 484.435 484.435

10-07-2007 Prognose Grondexploitatie 2007 9.152.019 3.309.488 3.309.488

08-07-2008 Prognose Grondexploitatie 2008 685.546 414.408 414.408

07-07-2009 Prognose Grondexploitatie 2009 9.118.000 308.983 308.983

15-06-2010 Prognose Grondexploitatie 2010 -\- 1.068.000 302.329 302.329

28-06-2011 Prognose Grondexploitatie 2011 -\- 93.420 281.283 281.283

Rekening 2011 Prognose Grondexploitatie 2012 123.414 305.021 305.021

Rekening 2012 Opschonen Grondexploitatie -\- 762.000 -\- 762.000 -\- 762.000

Actualisatie prognose 2013 rekening 2012

Prognose Grondexploitatie 2013 168.489 733.799 252.483

Jaarschijf 2014 prognose 2013 9.721.945

17.808.483 15.099.691 4.896.430

Grondexploitatie Belthurepark ReserveringPrognose t/m

2014 Realisatie

medio 2013

Bruto investeringen/uitgaven (incl. rente) 17.808.483 15.099.691 4.896.430

Opbrengsten 18.381.965 18.381.965 168.290

Saldo -\- 573.482 -\- 3.282.274 4.728.140

Toelichting: In de Prognose 2013 Grondbedrijf, aan te bieden gelijktijdig met de Kadernota 2014, is de geactualiseerde exploitatieopzet opgenomen. Kaders en uitgangspunten worden niet gewijzigd, de lopende samenwerkingsovereenkomst met de projectontwikkelaar is nog steeds basis voor de grondexploitatie. De financiële afspraken in de samenwerkingsovereenkomst zijn in bruto bedragen verwerkt. Dit houdt in dat de uitgaven en inkomsten met dezelfde bedragen zijn verhoogd.


G. Financiële prognose bedragen x € 1.000

€ 0

€ 5.000

€ 10.000

€ 15.000

€ 20.000

€ 25.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Reservering

Realisatie

Actuele planning

H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1. Grondverwerving Oranje H p.m. X X

2. Onzekerheid afzetmarkt Oranje H p.m. X X X

3. Kwaliteit (ruimtelijk/ planologisch)

Groen M p.m. X X

NB. Het risicobedrag staat op p.m. omdat het opnemen van een bedrag in een openbaar stuk de (financiële) positie van de

gemeente zou kunnen schaden.

Toelichting:

1: Grondverwerving. De ontwikkelaar ziet geen kans op minnelijke wijze de gronden te verwerven. Beheersmaatregel: De gemeente ondersteunt door inzet van de Wet voorkeursrecht gemeenten en deskundigheid, de effectiviteit van het verwervingsproces. Over de inzet van andere instrumenten is nog geen besluit genomen. Overige condities waaronder de gemeente medewerking geeft binnen de bestemmingsplan worden in een allonge verwerkt. De gemeente houdt vooralsnog vast aan de eerder vastgestelde beleidslijnen en gemaakte afspraken, onder andere dat het gebied wordt ingericht en de geplande golfbaan gefaseerd zal worden aangelegd. 2: Onzekerheid afzetmarkt De huidige kredieten economische crisis kan mogelijk gevolgen hebben voor de afzetmarkt. Zou het project niet doorgaan dan kan dit juridische consequenties hebben met grote financiële gevolgen voor alle partijen. Beheersmaatregel: Vasthoudend aan de in het bestemmingsplan vastgelegde ambities en randvoorwaarden wordt gekeken naar een mogelijke fasering van het plan.

I. Betrokken private partijen Wilgendael; Bouwfonds Ontwikkeling (voorheen Rabo Bouwfonds).


10. Maasterras Portefeuillehouder: P.H. Sleeking Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Verbeteren van de kwaliteit van de stadsentree en (leef)omgeving. Wijziging ontwikkelingskoers.

B. Hoe willen we dat bereiken? Op 25 juni 2013 heeft de raad besloten: 1. de gewijzigde koers voor het project Maasterras vast te stellen.

Toelichting: begin 2010 heeft de gemeente Dordrecht een concept-structuurvisie opgesteld. Hierin staat de ambitie dat het Maasterras zich op termijn ontwikkelt tot een hoogwaardige stadsentree met een levendig stedelijk milieu. Inmiddels is het door de economische crisis en gewijzigde marktomstandigheden echter noodzakelijk om de koers en aanpak uit de structuurvisie bij te stellen. De ambitie blijft voor een deel overeind, maar met de fasering en programmering van het gebied moet flexibeler worden omgegaan. Voor het gebied wordt een consoliderende bestemmingsplan opgesteld. Op dit moment is niet bekend hoe de ontwikkeling van het Maasterras er uit zal gaan zien. Daarom is gekozen voor een zogeheten ‘consoliderend bestemmingsplan’. Dit nieuwe bestemmingsplan biedt geen directe ruimte aan nieuwe ontwikkelingen, maar houdt de mogelijkheden naar de toekomst open. Dat betekent dat er geen onomkeerbare ontwikkelingen worden toegelaten, omdat die de potentie van het gebied kunnen frustreren.

2. goedkeuring geven aan de uitwerking van variant 1 met betrekking tot het gemeentelijk woningbezit. Toelichting: om ontwikkeling van het gebied mogelijk te maken heeft de gemeente in het verleden woningen aangekocht. Deze woningen worden momenteel (tijdelijk) verhuurd. Het college heeft voorgesteld de woningen in gemeentelijk eigendom aan de Weeskinderendijk zijde Vlietweg te verkopen. De in gemeentelijk bezit zijnde woningen aan de Weeskinderendijk spoorzijde (incl. bocht) worden licht gerenoveerd om vervolgens voor een lange periode te kunnen worden verhuurd. De gemeente koopt geen woningen aan de Weeskinderendijk meer aan.

3. in te stemmen met het uitvoeren van een haalbaarheidsverkenning naar de herinrichting van de rivieroever. Toelichting: het college heeft voorgesteld om een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren naar de herinrichting en verfraaiing van de rivieroever waarbij de subsidie van het Rijk.mogelijk kan worden ingezet.

4. gesprekken met NS starten ter aankoop- verplaatsing BP tankstation.

C. Wat hebben we gedaan? Vorige planning

Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

2011 2013 Volledige inspanning om BIRK subsidie te behouden. Voorbereiding

2013 Verhuren van de woningen aan de Spoorzijde en in de bocht. Uitvoering

2013 Verkoop van de woningen aan de Vlietwegzijde. voorbereiding

2013 Herontwikkeling van de voormalige Opel garage Uitvoering

05 2011 2013 Onderhandelingen contract NS locatie huidig BP station. uitvoering

09-2012 Opstellen consoliderend bestemmingsplan Uitvoering

2013 Ontwerp inrichting rivieroever en voorstel krediet Voorbereiding

D. Wat gaan we nog doen? Realisatie Actie / Mijlpaal Fase

2013 Onderhandelingen contract NS locatie huidig BP station. Voorbereiding

2013 Vaststellen realisatiestrategie en nieuwe aanpak project in college en raad Voorbereiding

Toelichting In de raadsinformatiebrief van juni jongstleden is de gewenste flexibiliteit in programmering en fasering beschreven. Uitgangspunt bij de nieuwe ontwikkeling is dat de gemeente niet actief en niet risicodragend in een ontwikkeling zal participeren. Ontwikkelinitiatieven door derden die passen in de stedelijke programmering worden juridisch-planologisch gefaciliteerd. Gemeentelijke kosten worden hierbij in rekening gebracht.


Daarbij is de aankoop van BP locatie nog altijd wenselijk mits er ten gevolge van grondvervuiling geen grootschalige sanering voor rekening en risico van de gemeente nodig blijkt te zijn. E. Wat mag het kosten?

Actuele raming en dekking: 13,8 miljoen + 2,8 miljoen BIRK nog te besteden.


Rijksmiddelen


Actuele raming en dekking Bovenstaande grafiek is gebaseerd op historische gegevens die niet meer representatief zijn voor het project. Met het besluit wat op 25 juni 2013 j.l. is genomen, zal de financiële situatie veranderen maar zal nog nader uitgewerkt moeten worden. Er zal per (deel)project tegelijk met het projectplan een afzonderlijk krediet voor plankosten worden gevraagd.


Omschrijving/fase

Reservering

Beschikbaar gesteld

Realisatie

Planvoorbereiding

26-04- 2005 Voorbereiding 330.000

31-12-2005 Exploitatiebijdrage 100.402

06-03-2007 Realisatiepogramma Maasterras vastgesteld (incl. uitgangspuntennotitie grondexploitatie)

19-06-2007 Voorbereidingskrediet Manden Maken 900.000

17-02-2009 Voorbereidingskrediet Manden Maken 1.500.000

2012 Afrekening Manden maken 112.077

Plankosten 2013 (uitwerking variant) 20.000

31-12-2012 Onttrekking Algemene reserve / sunk costs 618.323

Totaal planvoorbereiding 3.560.802 3.560.802

2004 – heden Aankoop Weeskinderendijk diverse panden 9.418.250

Mutatie boekwaarde 704.753

Totaal aankoopregeling (1) 10.123.003 10.245.771

Totaal generaal 13.683.805 13.806.573

Birk subsidie nog beschikbaar 2.800.000 Er zal geen besluitvorming meer plaatsvinden over het project Maasterras

G. Financiële prognose -


H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

Er zal per (deel)project tegelijk met het projectplan een afzonderlijk risicoanalyse worden gemaakt

I. Betrokken private partijen -


11. Nieuwe Dordtse Biesbosch

Portefeuillehouder: H.P.A. Wagemakers Datum rapportage: september 2013 Datum vorige rapportage: maart 2013

A. Wat willen we bereiken (outcome doelstellingen)? Verbeteren van de waterhuishouding op het Eiland van Dordrecht (inclusief verbetering van de

drooglegging voor de landbouw) en het verbeteren van de waterkwaliteit; Realiseren van nieuw natuur- en recreatiegebied; Verbeteren van de ontsluiting van het landbouwverkeer.

B. Hoe willen we dat bereiken? Realisatie van het Strategisch Groen Project (SGP) de Nieuwe Dordtse Biesbosch op het Eiland van Dordrecht. Het plan betreft het ontwikkelen en inrichten van 530ha nieuw natuur- en recreatiegebied (als gevolg van bezuiniging van het Rijk is het gebied verkleind naar deze 530ha). Dit betekent een natuurverbinding van de Dordtse met de Sliedrechtse Biesbosch, waarbij de nadruk ligt op versterking van de natuur met mogelijkheden voor recreanten om hier de natuur te beleven. Voor het blijvende landbouwgebied (circa 1.100 ha) wordt een visie opgesteld en een ontsluitingsweg aangelegd.


Sinds 1994 is in wisselend tempo gewerkt aan de planvorming

04 2006 Ratificatie van het Convenant Zuidvleugel Zichtbaar Groener Voorbereiding

07 2006 Vaststelling Raamplan SGP Voorbereiding 09 2006 Aanvang opstellen uitvoeringsstrategie Voorbereiding 07 2007 Vaststelling richtinggevende uitspraken college voor de inrichting van de

recreatiegebieden Voorbereiding

10 2007 331ha natuur Sliedrechtse Biesbosch gereed Uitvoering

12 2007 Milieu Effect Rapportage (MER) gereed, en vastgesteld door college Voorbereiding

03 2008 Herinrichtingsplan Bos de Elzen gereed Ontwerp

04 2008 Voorontwerp bestemmingsplan gereed Ontwerp

04 2008 Ter visie leggen voorontwerp Bestemmingsplan en MER Voorbereiding 06 2008 Goedkeuring MER door cie-MER Voorbereiding 05 2008 Start Art. 19.2 procedure Tongplaat , Louisa- en Cannemanspolder (LC-

polder) en Landbouwweg Voorbereiding

09 2008 Vaststellen inrichtingsplannen Tongplaat en LC-polder Voorbereiding 01 2009 Vaststellen trace Landbouwontsluitingsweg Voorbereiding 04 2009 Feestelijke opening Elzen zuid (speelbos) Uitvoering

05 2009 Tongplaat in eigendom en pachtvrij Voorbereiding 05 2009 LC-polder in eigendom en pachtvrij Voorbereiding 07 2009 Vaststellen ontwerp bestemmingsplan gemeente Voorbereiding


http://cms.dordrecht.nl/dordt?waxtrapp=bvtedEsHaKnPvBU�

08 2009 Inrichtingschets Noorderdiepzone en Elzen Noord vastgesteld Ontwerp

08 2009 Inrichtingschets Alloijzenbovenpolder vastgesteld Ontwerp

08 2009 Inrichtingschets Noordbovenpolder vastgesteld Ontwerp

11 2009 Landbouwweg fase 1 in eigendom en pachtvrij Voorbereiding

12 2010 Opening LC-polder Uitvoering

12 2010 Oplevering inrichtingsplan Dordtwijkzone Ontwerp

12 2011 Overeenstemming beheer Zuidplaatje (Pariculier Natuur Beheer (PNB)) Gereed

06 2012 Opening Tongplaat Uitvoering

11 2012 Vaststellen bestemmingsplan gemeente Voorbereiding

12 2011 Overeenstemming beheer Zuidplaatje (PNB - aanvraag bij Provincie)

07 2013 Start uitvoering Kader Richtlijn Water (KRW) Uitvoering


Huidige planning

Actie/Mijlpaal

Fase

10 2012 10 2013 Landbouwweg fase 2/3 in eigendom en pachtvrij Uitvoering 12 2012 12 2013 Opening Zuidplaatje Uitvoering 10 2013 Raad van State Voorbereiding

06 2014 Kredietbesluit uitvoeringsfase Uitvoering

12 2014 12 2014 Vaststellen peilbesluiten Voorbereiding 10 2013 07 2015 Opening Landbouwontsluitingsweg Uitvoering 04 2014 10 2016 Opening Noorderdiepzone en Elzen Noord Uitvoering 04 2014 10 2016 Opening Aloijzenbovenpolder (recreatieplas en KopvhL) Uitvoering 08 2014 12 2017 Afsluiting project SGP Eiland van Dordrecht Uitvoering

Toelichting Het bestemmingsplan is in 2012 vastgesteld door de raad van Dordrecht. Tevens is in februari 2013 de wijzigingsovereenkomst ondertekend tussen provincie Zuid-Holland, Waterschap Hollandse Delta en gemeente Dordrecht. In deze wijzigingsovereenkomst zijn alle afspraken vastgelegd voor uitvoering van het project Nieuwe Dordtse Biesbosch. Met de ondertekening van de overeenkomst is de gemeente Dordrecht verantwoordelijk voor uitvoering van het project en tevens budgethouder voor het project. De samenwerkingspartners dragen er zorg voor dat de budgetten voor grondaankoop, inrichting en beheer tijdig worden over gemaakt naar de gemeente Dordrecht. In verband met subsidie voorwaarden is de uitvoering van de maatregelen in het kader van de Kader Richtlijn Water (KRW) in juni/juli van start gegaan. Dit betreft de aanleg van ecologische oevers. Op 11 oktober a.s. is er een zitting van de Raad van State betreffende het bestemmingsplan Nieuwe Dordtse Biesbosch. Een definitieve uitspraak van de Raad van State over het bestemmingsplan wordt binnen zes weken na deze zitting verwacht. Risico’s: De komende jaren zal nadrukkelijk aandacht worden besteed aan risicomanagement en budgetbewaking. Een deel van deze risico’s kan worden afgedekt met het restant budget van provinciaal geld voor de reeds uitgevoerde projecten. Dit is een bedrag van circa 7 ton.

E. Wat mag het kosten? Gemeente, waterschap en provincie hebben overeenstemming bereikt over de bijstelling van het project Nieuwe Dordtse Biesbosch (NDB) als gevolg van de rijksbezuinigingen. Dit houdt in dat het project is verkleind van 777 naar 530 ha, met behoud van de oorspronkelijke doelstellingen (natuur- en recreatiegebied en verbeteren waterhuishouding en waterkwaliteit). De oplevertermijn voor het project is verlengd tot 2017. Verantwoording van het projectbudget externe financiering (vanaf 2011) Voor de resterende grondaankopen en kosten voor inrichting en beheer stelt de provincie een bedrag beschikbaar van € 18,8 miljoen (prijspeil 01-01-2011).


Het Waterschap stelt een bedrag van ca. € 3,1 miljoen beschikbaar voor verwerving, inrichting en beheer. Daarnaast vraagt het Waterschap een bijdrage van ca. € 2,3 miljoen aan, in het kader van de Synergiesubsidie (Kader Richtlijn Water - KRW). De bijdrage voor het realiseren van het Fietspad 220 loopt voor 50% via subsidieverstrekking door de provincie, in deze € 0,65 miljoen. De - vanaf 2011 resterende - externe bijdrage voor uitvoering van het project de Nieuwe Dordtse Biesbosch komt hiermee op een bedrag van € 24,85 miljoen. Verantwoording gemeentelijk projectbudget Nieuwe Dordtse Biesbosch (vanaf 2005) De kosten voor het bestemmingsplan vallen hoger uit dan geraamd. Met name in 2010 zijn extra inspanningen verricht als gevolg van de invoering van de nieuwe grondexploitatiewet. Ook de voorbereidingskosten voor de landbouwweg zijn hoger uitgevallen in verband met de moeizame grondverwerving en overleg met Evides. De kosten die dit met zich mee heeft gebracht waren op voorhand niet ingeschat. Deze meerkosten van ambtelijke voorbereiding bedragen € 500.000. Daarnaast is een actualisatie van de kostenraming van het Fietspad 220 uitgevoerd. Deze laten een raming zien van € 1,3 miljoen in plaats van de oorspronkelijk – in 2004 - geraamde € 1 miljoen. De kosten voor het Fietspad 220 worden 50-50 door de Provincie (subsidie) en de gemeente gefinancierd. Een voorstel voor aanvullende kredietvotering vanuit de reserve SI-W11 is op 28 mei 2013 door de raad goedgekeurd.

Actuele raming en dekking gemeentelijke deel Nieuwe Dordtse Biesbosch: € 9,6 miljoen

Middelen derden € 2,68 mln

27%%

Gemeentelijke Middelen € 6,93mln

73%

Actuele raming en dekking totaal gemeentelijke deel en deel uitvoering Nieuwe Dordtse Biesbosch: € 35,16 miljoen

Provinciale Middelen € 19,45 mln

55%

Middelen derden € 3,77 mln

11%

Rijksmiddelen € 2,34 mln

7%

Gemeentelijke Middelen € 9,61 mln

27%


F. Besluitvorming – kredietvotering gemeentelijke kosten Datum Raadsbesluit

Omschrijving/fase

Reservering

Krediet

Realisatie

div. besluiten Voorbereidingskosten t/m 2005 705.175

div. besluiten Voorbereiding/onderzoek t/m 2005 705.175 705.175

04-07-2006 Initiële reservering 2.976.515

04-07-2006 Vaststelling raamplan en start voorbereiding 2.976.515 3.091.758

15-11-2006 MJP 2006-2010 2.100.000

Rekening 2008 Bijdrage derden 175.210

07-07-2009 Kadernota 2010, SI 500.000

B&W 2009 Bijdragen verkopen St. de Biesbosch t.b.v. aanleg Landbouwweg

2.500.000

28-05-2013 Vaststelling door de raad van kredietvotering € 5.925.000, ten laste van de reserve SI-W11 Nieuwe Dordtse Biesbosch (Landbouwweg, Fietspad 220, en ambtelijke voorbereiding)

650.000 5.925.210 143.370

9.606.900 9.606.900 3.940.303

Besluitvorming – kredietvotering - uitvoering project Nieuwe Dordtse Biesbosch Datum Raadsbesluit

Omschrijving/fase

Project-

budget *

Reservering

Krediet

Realisatie

12-02-2013 Vaststelling wijzigingsovereenkomst Nieuwe Dordtse Biesbosch door B&W – ter kennisname in de raad

14-02-2013 Ondertekening wijzigingsovereenkomst Nieuwe Dordtse Biesbosch door Provincie , Waterschap en gemeente Dordrecht:

09-07-2013 Provincie Zuid Holland 18.800.000 18.800.000 10.128.620 2.620.767

09-07-2013 Waterschap Hollandse Delta 3.067.000 3.067.000 600.000

KRW Synergie subsidie *** 2.335.000 2.335.000

Bijdrage Provincie Fietspad 220 (subs.) *** 650.000 650.000

Bijdrage Gemeente Fietspad 220 ** 650.000 650.000 650.000

Resultaten reeds uitgevoerde projecten*** 700.000 700.000

26.202.000 26.202.000 11.378.620 2.620.767

* Het projectbudget is vastgesteld in artikel 6.6 van de wijzigingsovereenkomst Nieuwe Dordtse Biesbosch. In dit budget is ook een bedrag van € 5,8 mln opgenomen voor de aanleg van de Landbouwweg. De aanleg landbouwweg is een gemeentelijk project en wordt verantwoord onder de gemeentelijke kosten en wordt daarom niet meegenomen in de verantwoording van de uitvoering project Nieuwe Dordste Biesbosch. ** De bijdrage van de gemeente voor het fietspad 220 moet gezien worden als dekking om het fietspad ten behoeve van de uitvoering project Nieuwe Dordtse Biesbosch mogelijk te maken. De bijdrage zelf wordt verantwoord als kosten verantwoord onder de gemeentelijke kosten en wordt als opbrengst verantwoord bij de uitvoering project Nieuwe Dordtse Biesbosch. *** Deze bijdragen maken onderdeel uit van de ondertekende wijzigingsovereenkomst, de daadwerkelijke formele toekenning per brief moet nog ontvangen worden.


G. Financiële prognose Gemeentelijke kosten

€ 0

€ 2.000

€ 4.000

€ 6.000

€ 8.000

€ 10.000

€ 12.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Reservering

Realisatie

Actuele planning

Uitvoeringsproject

€ 0

€ 5.000

€ 10.000

€ 15.000

€ 20.000

€ 25.000

€ 30.000

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Reservering

Realisatie

Actuele planning

H. Risico’s

Omgevings


risico’s

Kan

s x Effect

Kan

s (H/M

/L)

Maxim

aal

risicobed

rag

X €

1.0

00

Finan

cieringrisico

Alg

emeen

om

gevin

gsrisico

Politiek/b

estuurlijk

risico/d

raagvlak

Contin

uïteit in

exp

loitatie

Alg

emeen

ru

imtelijk risico

Vertrag

ingsrisico

Budgetrisico

Gro

ndbed

rijfrisico

Org

anisatierisico

1. Grondverwerving Groen M 75 X X X X X

2. Aanleg landbouwweg

Oranje M 100 X X X

3. Gemeentelijke capaciteit

Oranje M 300 X X

4. Capaciteit gronddepot Groen M 50 X X

5. Stopzetten NDB Oranje H 2.000 X X X X

6. Raad van State Oranje L X X


Toelichting 2. Vertraging aanleg landbouwweg Nog niet alle gronden zijn verworven voor de landbouwweg. Beheersmaatregel: Voor zover mogelijk worden ruilgronden aangeboden. 3. Tekort geraamde gemeentelijke capaciteit Nieuwe Dordtse Biesbosch Naast de extern ingerichte organisatie van BBL om het project te beheersen is er voor gekozen om in lijn met de andere gemeentelijke projecten voor het project NDB een gemeentelijke projectgroep op te starten, dit mede met het oog op een adequaat risicomanagement. 5. Stopzetten NDB Het stopzetten van het project kent financiële consequenties. In de getekende overeenkomst grondverwerving Strategisch Groenproject Eiland van Dordrecht is opgenomen dat alle gronden gekocht zullen worden tegen volledige schadeloosstelling met het risico voor de gemeente. Bij het stopzetten van het project is de verliespost ten gevolge van de terugverkoop van gronden - reeds in het bezit van BBL en nog niet ingericht - voor de gemeente. De financiële risico's die verbonden zijn aan het uitvoeringsproject Nieuwe Dordtse Biesbosch zijn ook doorgerekend met het analyseprogramma Naris. Hierbij is een inschatting gemaakt van de kans van optreden van het financiële risico en zijn ook de mogelijkheden in beeld gebracht om financiële voordelen (zoals de gedeeltelijke teruggave van BTW) te benutten voor het afdekken van financiële tegenvallers. Deze risico’s komen niet ten laste van het weerstandsvermogen van de gemeente, maar worden binnen het project afgedekt. In de huidige begroting voor de uitvoering NDB is een risicobudget is opgenomen van ruim 1 miljoen euro. Naar huidige inzichten is dit meer dan voldoende. 6. Raad van State Op 11 oktober a.s. is er een zitting van de Raad van State betreffende het bestemmingsplan Nieuwe Dordtse Biesbosch. Een definitieve uitspraak van de Raad van State over het bestemmingsplan wordt binnen zes weken na deze zitting verwacht. Het risico bestaat dat goedkeuring van het bestemmingsplan wordt onthouden. Op dit moment vindt ambtelijke voorbereiding plaats voor de raad van State zitting.

I. Betrokken private partijen Eigenaren van gronden, daarnaast geen private partijen.


Bijlage 2. Strategische investeringen

Veiligheid

Reservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

W33 Buiten de pollers 1.554.000 1.554.000 1.516.166 0

V01 Verkeersmanagement 1.655.325 1.655.325 1.388.839 0

V20 Verkeersstructuurplan centrum 400.000 130.000 52.329 270.000

3.609.325 3.339.325 2.957.334 270.000

Leefbaarheid en stedelijk beheer


Restant

Reservering

(res -/- kred)

B15 Aanpak Reclameborden 120.552 120.552 120.552 0

120.552 120.552 120.552 0

OnderwijsReservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

SV01 Leerpark 41.721.924 41.721.924 38.597.162 0

41.721.924 41.721.924 38.597.162 0

Economie en CultuurReservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

W42 Bioscoop 1.500.000 1.500.000 1.500.000 0

W43 Levendige Binnenstad 500.000 500.000 23.062 0

W44 University College 1.097.000 597.000 97.000 500.000

W46 Parkeergarage Stadswerven 1.000.000 1.000.000 0 0

B10 Hofkwartier 41.166.843 39.694.827 27.323.098 1.472.016

B18 De Holland 4.060.000 4.060.000 166.786 0

W22 Energiehuis 25.292.000 24.331.000 23.676.148 961.000

W24 Schouwburg Kunstmin 17.091.512 17.091.512 3.954.963 0

W34 Inrichtingskosten Diep 3.505.403 3.109.500 0 395.903

W35 Inrichtingskosten Dordrechts Museum 2.693.700 2.693.700 2.645.672 0

W36 Inrichtingskosten 't Hof 833.800 833.800 501.684 0

E12 Voorstraat Noord-ontwikkelprogramma 955.000 955.000 849.329 0

99.695.258 96.366.339 60.737.742 3.328.919

Milieu en duurzaamheid


Restant

Reservering

(res -/- kred)

W10 Bodemsanering 1.893.298 1.124.143 693.433 769.155

W11 Eiland van Dordrecht 9.762.834 9.968.001 4.178.035 205.167-

W30 Stadsboerderij 3.118.879 3.118.879 3.118.879 0

W41 Duurzaamheid 500.000 500.000 20.870 0

15.275.011 14.711.023 8.011.217 563.988

Maatschappelijke voorzieningen


Restant

Reservering

(res -/- kred)

W37 Hostelvoorziening 510.731 510.000 140.476 731

510.731 510.000 140.476 731

Sport en recreatieReservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

W17 Actieplan watersport 1.295.500 1.295.500 1.129.418 0

1.295.500 1.295.500 1.129.418 0

Verkeer en vervoerReservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

W39 Parkeerproblemen oostelijke stadsdelen 400.000 400.000 70.810 0

W31 Wegennota 4.928.162 3.928.162 4.000.000 1.000.000

V03 Fietsbrug A16 885.000 885.000 879.326 0

V07 Doorstroming openbaar vervoer (DRS) 1.068.382 1.068.382 809.611 0

V08 Inframaatregelen auto 2.569.744 2.560.206 2.432.419 9.538

V14 Doortrekken Copernicusweg 2.041.226 1.991.505 2.041.226 49.721

V15 Binnenstad, handhaven autoluwe karakter 950.020 950.020 864.250 0

V16 Merwedestraat-Oranjelaan (VRI) doorstroming 300.000 300.000 0 0

W32 Provinciale weg 2.750.000 2.750.000 2.624.850 0

15.892.534 14.833.275 13.722.492 1.059.259


Ruimtelijke ontwikkelingReservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

B02 Achterom/Bagijnhof 30.000.000 30.000.000 25.397.547 0

E01 Westelijke Dordtse Oever 19.422.729 8.711.671 1.325.492 10.711.058

E07 Kade Krabbepolder (risicoreservering) 1.638.771 1.638.771 1.638.771 0

E11 Upgrading zeehavengebied 1.783.112 1.783.112 1.783.112 0

E13 Ontwikkelde spoorzone 385.714 385.714 385.715 0

E15 Geluid Zeehaven 955.289 955.289 955.289 0

V12 N3/A16 Mijlweg 4.347.016 4.347.016 3.893.176 0

V17 Dokweg A16 Doorstroming aansluiting 100.000 100.000 383 0

V19 Deltapoort 165.569 165.569 165.569 0

V21 Parkeerterrein Smitsweg 666.000 666.000 628.716 0

W27 Lichtplan 2006-2015 153.000 153.000 153.001 0

59.617.200 48.906.142 36.326.771 10.711.058

WonenReservering Krediet Onttrekkingen

Restant

Reservering

(res -/- kred)

W20 Dordt West 19.676.581 15.897.504 1.753.604 3.779.077

W38 Voorkomen nieuwe herstructureringswijken 300.000 0 0 300.000

19.976.581 15.897.504 1.753.604 4.079.077

Eindtotaal 257.714.616 237.701.584 163.496.768 20.013.032

De kredietverstrekkingen zijn bijgewerkt t/m 27 augustus 2013. De onttrekkingen (cumulatieve uitgaven) zijn conform Jaarstukken 2012.

Onttrekkingen vinden één keer per jaar plaats (bij jaarrekening) op basis van daadwerkelijke realisatie.


Bijlage 3: Autorisatieoverzicht programmabegroting en meerjarenbegroting Programma Veiligheid


Progr. begeleiding en procesveiligheid 883 0 883 883 0 883 883 0 883 883 0 883

Sociale veiligheid 358 32 326 338 32 306 338 32 306 338 32 306

Toezicht 2.588 350 2.238 2.462 350 2.112 2.375 350 2.025 2.352 350 2.002

Openbare orde 146 0 146 146 0 146 146 0 146 146 0 146

Rampenbestrijding 59 0 59 49 0 49 39 0 39 29 0

Brandweer 12.038 0 12.038 11.416 0 11.416 11.088 0 11.088 11.069 0 11.069Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.072 382 15.690 15.294 382 14.912 14.869 382 14.487 14.817 382 14.435

Mutaties met de reserves 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Geraamd resultaat 16.072 382 15.690 15.294 382 14.912 14.869 382 14.487 14.817 382 14.435



Wegen 12.564 229 12.335 11.908 229 11.679 11.856 229 11.627 11.788 229 11.559

Groen 7.340 57 7.283 7.296 57 7.239 7.243 57 7.186 7.173 57 7.116

Openbare verlichting 1.943 29 1.914 1.941 29 1.912 1.920 29 1.891 1.901 29 1.872

Verkeersmeubilair en VRI's 1.530 450 1.080 1.512 450 1.062 1.524 450 1.074 1.488 450 1.038

Constructies 2.550 9 2.541 2.548 9 2.539 2.571 9 2.562 2.519 9 2.510

Speelvoorzieningen 1.087 0 1.087 1.066 0 1.066 1.061 0 1.061 1.060 0 1.060

Riolering 9.691 10.901 -1.210 9.691 10.901 -1.210 9.691 10.901 -1.210 9.691 10.901 -1.210Soc. Herstructurerin

29

0

gswijken/ Dordt West

5.696 26 5.670 3.564 54 3.510 3.865 2.353 1.512 741 2.987 -2.246

Leefbare wijken 2.821 0 2.821 2.301 0 2.301 2.280 0 2.280 2.270 0 2.270Geraamd totaal saldo van baten en lasten 45.222 11.701 33.521 41.827 11.729 30.098 42.011 14.028 27.983 38.631 14.662 23.969

Mutaties met de reserves 413 3.921 -3.508 413 3.510 -3.097 493 1.591 -1.098 513 -2.147 2.660Geraamd resultaat 45.635 15.622 30.013 42.240 15.239 27.001 42.504 15.619 26.885 39.144 12.515 26.629

Onderwijs


Sluitende aanpak VSV 2.891 955 1.936 2.731 955 1.776 2.731 955 1.776 2.730 955 1.775

Voor- en vroegschoolse educatie 5.548 4.037 1.511 5.500 4.037 1.463 5.494 4.036 1.458 5.489 4.036 1.453

School in de samenleving (SIS) 261 0 261 261 0 261 38 0 38 38 0 38

Onderwijsaangelegenheden 1.640 8 1.632 1.586 19 1.567 1.582 19 1.563 1.580 19 1.561

Leerpark 29 0 29 29 0 29 29 0 29 29 0 29

Kinderopvang 1.049 476 573 947 451 496 949 428 521 945 404 541

Onderwijshuisvesting 20.107 1.296 18.811 19.014 1.268 17.746 16.999 296 16.703 16.812 296 16.516Geraamd totaal saldo van baten en lasten 31.525 6.772 24.753 30.068 6.730 23.338 27.822 5.734 22.088 27.623 5.710 21.913

Mutaties met de reserves 0 4.482 -4.482 0 3.288 -3.288 0 2.268 -2.268 0 2.097 -2.097Geraamd resultaat 31.525 11.254 20.271 30.068 10.018 20.050 27.822 8.002 19.820 27.623 7.807 19.816

Werk en Inkomen


Werk 33.499 29.893 3.606 31.835 29.893 1.942 31.812 29.893 1.919 31.810 29.893 1.917

Bijstandsverlening SDD 65.360 48.330 17.030 65.360 48.330 17.030 65.360 48.330 17.030 65.360 48.330 17.030

Armoedebeleid / bijzondere bijstand 3.661 0 3.661 3.661 0 3.661 3.661 0 3.661 3.661 0 3.661

Schuldhulpverlening 25 0 25 25 0 25 25 0 25 25 0 25Geraamd totaal saldo van baten en lasten 102.545 78.223 24.322 100.881 78.223 22.658 100.858 78.223 22.635 100.856 78.223 22.633

Mutaties met de reserves 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Geraamd resultaat 102.545 78.223 24.322 100.881 78.223 22.658 100.858 78.223 22.635 100.856 78.223 22.633

Economie en Cultuur


Culturele educatie 2.397 0 2.397 2.298 0 2.298 2.244 0 2.244 2.190 0 2.190

Culturele subsidies 1.610 23 1.587 1.593 23 1.570 1.591 23 1.568 1.590 23 1.567

Volksfestiviteiten 211 218 -7 211 218 -7 210 218 -8 210 218 -8

Havenexploitatie 2.019 540 1.479 1.976 540 1.436 1.960 540 1.420 1.947 540 1.407

Werkgelegenheid Toerisme en Zorg 690 0 690 285 0 285 285 0 285 285 0 285

Economische innovatie 120 0 120 120 0 120 20 0 20 20 0 20

Binnenstad 349 0 349 165 0 165 165 0 165 165 0 165

Toerisme en Marketing 2.888 10 2.878 2.859 10 2.849 2.859 10 2.849 2.859 10 2.849

Ondersteuning ondernemerschap 444 0 444 437 0 437 437 0 437 437 0 437

Detailhandel en ambulante handel 318 288 30 317 295 22 314 303 11 314 310 4

Droge- en natte bedrijven 4.581 0 4.581 80 0 80 80 0 80 80 0 80

Hofkwartier 346 0 346 1.078 0 1.078 1.454 0 1.454 1.445 0 1.445

Schouwburg Kunstmin 3.268 969 2.299 3.282 969 2.313 3.273 969 2.304 3.278 969 2.309

Kunst en geschiedenis 10.580 990 9.590 10.850 1.266 9.584 10.798 1.305 9.493 10.795 1.336 9.459Geraamd totaal saldo van baten en lasten 29.821 3.038 26.783 25.551 3.321 22.230 25.690 3.368 22.322 25.615 3.406 22.209

Mutaties met de reserves 325 4.811 -4.486 319 311 8 394 311 83 400 311 89Geraamd resultaat 30.146 7.849 22.297 25.870 3.632 22.238 26.084 3.679 22.405 26.015 3.717 22.298



Afvalinzameling en verwerking 13.588 13.666 -78 13.586 13.666 -80 13.578 13.666 -88 13.553 13.666 -113

Milieubeheer 1.719 141 1.578 1.707 141 1.566 1.707 141 1.566 1.707 141 1.566

Ecologie 24 0 24 23 0 23 23 0 23 23 0 23

Natuur- en Milieucentrum 1.994 281 1.713 2.003 281 1.722 1.985 281 1.704 1.975 281 1.694

Duurzaamheid 239 0 239 60 0 60 60 0 60 60 0 60Geraamd totaal saldo van baten en lasten 17.564 14.088 3.476 17.379 14.088 3.291 17.353 14.088 3.265 17.318 14.088 3.230




Welzijnsaccommodaties 295 23 272 296 23 273 290 23 267 290 23 267

Bibliotheek 3.369 0 3.369 3.218 0 3.218 3.218 0 3.218 3.216 0 3.216

Participatie Dordtse migranten 1.080 0 1.080 394 0 394 390 0 390 388 0 388

Lokaal gezondheidsbeleid 4.087 0 4.087 4.088 0 4.088 4.003 0 4.003 4.002 0 4.002

WMO hulpmiddelen en hoppers 3.585 0 3.585 4.035 0 4.035 4.035 0 4.035 4.035 0 4.035

WMO individuele voorzieningen 10.842 0 10.842 10.742 0 10.742 10.742 0 10.742 10.742 0 10.742

Maatschappelijke ondersteuning 4.945 0 4.945 4.547 0 4.547 4.522 0 4.522 4.494 0 4.494

Maatschappelijke zorg 8.119 0 8.119 7.900 0 7.900 7.893 0 7.893 7.890 0 7.890

Buurtwerk 1.390 23 1.367 1.348 23 1.325 1.209 23 1.186 1.208 23 1.185

Vrijwilligerswerk 440 0 440 440 0 440 440 0 440 439 0 439

Overige maatschappelijk voorzieningen 165 0 165 166 0 166 165 0 165 165 0 165Geraamd totaal saldo van baten en lasten 38.317 46 38.271 37.174 46 37.128 36.907 46 36.861 36.869 46 36.823



Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2014 Begroting 2015


Begroting 2016


Begroting 2016



Begroting 2017


Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017


0


Jeugd


Sluitende aanpak jeugd 193 0 193 194 0 194 193 0 193 193 0 193

Kindervoorzieningen 531 0 531 533 0 533 531 0 531 530 0 530

Opvoedingsondersteuning 1.142 0 1.142 1.148 0 1.148 1.143 0 1.143 1.140 0 1.140

Jongerenvoorzieningen 1.516 0 1.516 1.498 0 1.498 1.496 0 1.496 1.495 0 1.495

Jeugdzorg 25 0 25 25 0 25 25 0 25 25 0 25Geraamd totaal saldo van baten en lasten 3.407 0 3.407 3.398 0 3.398 3.388 0 3.388 3.383 0 3.383


Sport en Recreatie


Recreatie 1.604 49 1.555 1.546 49 1.497 1.895 49 1.846 1.885 49 1.836

Sportboulevard Kapitaallasten 2.367 0 2.367 2.367 0 2.367 2.367 0 2.367 2.367 0 2.367

Sportbedrijf 12.227 5.675 6.552 12.059 5.675 6.384 12.010 5.671 6.339 12.016 5.671 6.345

Sportbeleid 67 0 67 68 0 68 67 0 67 66 0 66Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.265 5.724 10.541 16.040 5.724 10.316 16.339 5.720 10.619 16.334 5.720 10.614

Mutaties met de reserves 0 164 -164 0 0 0 0 0 0 0 0Geraamd resultaat 16.265 5.888 10.377 16.040 5.724 10.316 16.339 5.720 10.619 16.334 5.720 10.614

Verkeer en Vervoer


Verkeersveiligheid 225 30 195 223 30 193 224 30 194 224 30 194

Hoofdinfrastructuur 1.657 139 1.518 1.066 139 927 1.066 139 927 1.065 139 926

Parkeren 9.321 10.596 -1.275 10.910 11.561 -651 11.741 12.072 -331 11.734 13.056 -1.322Geraamd totaal saldo van baten en lasten 11.203 10.765 438 12.199 11.730 469 13.031 12.241 790 13.023 13.225 -202

Mutaties met de reserves 1.276 0 1.276 650 0 650 331 0 331 1.322 0 1.322Geraamd resultaat 12.479 10.765 1.714 12.849 11.730 1.119 13.362 12.241 1.121 14.345 13.225 1.120



Vergunningen 5.093 2.920 2.173 4.718 2.983 1.735 4.651 3.254 1.397 4.651 3.521 1.130

Monumenten 628 32 596 618 32 586 618 32 586 618 32 586

Beheer en ontwikkelen van wijken 952 0 952 932 0 932 931 0 931 929 0 929

Planologisch juridisch instrumentarium 385 0 385 379 0 379 379 0 379 379 0 379

Exploitatie bouwgronden wonen -1.865 13 -1.878 -289 -536 247 -315 0 -315 -1.868 0 -1.868Ex

0

ploitatie gemeentelijke eigendommen -erfpacht

1.310 3.821 -2.511 1.310 3.821 -2.511 1.310 3.821 -2.511 1.310 3.821 -2.511

Grondbeleid en ontwikkeling 267 0 267 262 0 262 262 0 262 262 0 262

Exploitatie kantoorlocaties 5 0 5 5 0 5 5 0 5 5 0 5Geraamd totaal saldo van baten en lasten 6.976 6.786 190 8.131 6.300 1.831 8.038 7.107 931 6.483 7.374 -891

Mutaties met de reserves 4.457 165 4.292 8.090 5.923 2.167 2.906 178 2.728 31.761 27.480 4.281Geraamd resultaat 11.433 6.951 4.482 16.221 12.223 3.998 10.944 7.285 3.659 38.244 34.854 3.390

Wonen


Woonwagens -2 0 -2 -2 0 -2 -2 0 -2 -2 0 -2

Funderingen 11 0 11 11 0 11 11 0 11 11 0 11

Wonen 1.469 224 1.245 1.166 224 942 1.165 224 941 1.165 224 941Geraamd totaal saldo van baten en lasten 1.478 224 1.254 1.175 224 951 1.174 224 950 1.174 224 950

Mutaties met de reserves 114 368 -254 0 368 -368 0 368 -368 0 368 -368Geraamd resultaat 1.592 592 1.000 1.175 592 583 1.174 592 582 1.174 592 582

Dienstverlening


Plechtigheden (Essenhof) 3.078 2.746 332 3.074 2.787 287 3.048 2.771 277 3.046 2.771 275

Basisregistratie vastgoed 1.246 468 778 1.246 468 778 1.246 468 778 1.246 468 778

Publieke dienstverlening 5.087 2.295 2.792 5.230 2.355 2.875 5.174 2.417 2.757 5.138 2.480 2.658Geraamd totaal saldo van baten en lasten 9.411 5.509 3.902 9.550 5.610 3.940 9.468 5.656 3.812 9.430 5.719 3.711




Mediazaken 448 0 448 412 0 412 410 0 410 407 0 407

Griffie 2.753 0 2.753 2.654 0 2.654 2.645 0 2.645 2.654 0 2.654

Rekenkamer 448 8 440 439 0 439 433 0 433 432 0 432

Bestuur 11.044 28 11.016 10.442 28 10.414 10.452 28 10.424 10.109 28 10.081

Bestuurlijke samenwerking 1.697 0 1.697 1.022 0 1.022 161 0 161 161 0 161

Internationale betrekkingen 142 0 142 117 0 117 117 0 117 117 0 117Geraamd totaal saldo van baten en lasten 16.625 36 16.589 15.179 28 15.151 14.311 28 14.283 13.973 28 13.945




Algemene uitkering 0 150.468 -150.468 0 140.759 -140.759 0 140.098 -140.098 0 138.311 -138.311

Belastingheffing 1.894 21.996 -20.102 1.894 22.546 -20.652 1.894 23.110 -21.216 1.894 23.688 -21.794

Geldleningen 1.055 1.055 0 994 994 0 921 921 0 848 848 0

Beleggingen 790 14.651 -13.861 790 14.401 -13.611 790 14.401 -13.611 790 14.401 -13.611

Onvoorzien 1.000 0 1.000 1.000 0 1.000 1.000 0 1.000 1.000 0 1.000

Stelposten 1.234 0 1.234 -570 0 -570 -801 0 -801 -1.652 0 -1.652

Bedrijfvoering Stad 3.769 12.192 -8.423 3.983 11.790 -7.807 3.983 11.547 -7.564 3.983 10.711 -6.728

Resultaatsrekening 649 0 649 240 0 240 1.246 0 1.246 2.092 0 2.092

Budget Stadsontwikkeling -188 0 -188 381 0 381 307 0 307 269 0 269

Budget Vastgoed 1.350 1.564 -214 1.084 1.140 -56 823 796 27 675 121 554Geraamd totaal saldo van baten en lasten 11.553 210.933 -199.380 9.796 200.225 -190.429 10.163 199.273 -189.110 9.899 196.299 -186.400

Mutaties met de reserves 20.586 16.658 3.928 14.928 9.927 5.001 13.823 8.198 5.625 12.955 8.849 4.106Geraamd resultaat 32.139 227.591 -195.452 24.724 210.152 -185.428 23.986 207.471 -183.485 22.854 205.148 -182.294
















Bijlage 4: Autorisatie routine investeringen


Investering per programma Investeringsbedrag KapitaalastenDienst-verlening 2014 2015 2016 2017 2015 2016 2017

Planvorming Veld T/U 40 2 2

Ruimen veld U - Essenhof (2016) 125 5

Herinrichten veld U - Essenhof (2016) 250 10

40 375 2 17

Economie en Cultuur 2014 2015 2016 2017 2015 2016 2017

PROJ HK-Het Hof van Dordrecht-Inrichtingskn 5 jr 339 85 31 191 191

PROJ HK-Het Hof van Dordrecht Inrichtingsk. 10jr 639 160 77 291 283

PROJ Verbouwing Diep 1.605 766 766 766

Conserveringsmaterialen 2016 30 7

Audiovisuele dragers 2016 25 9

Audiovisuele apparatuur 2016 10 2

Internetapplicaties 2016 25 6

Bedrijfssoftware 2016 55 13

Transportmiddelen Stadsdepot 2016 15 4

Investeringen dm 2015 (afschrijving 5 jaar) 95 21 21

Investeringen hvg 2015 (afschrijving 5 jaar) 85 19 19

Investeringen hvg 2015 (afschrijving 10 jaar) 15 2 2

DM; Archiveringsmatariaal 2016 15 3

DM; Rest. apparatuur 2016 23 5

DM Tentoonstellings-materialen (2016) 35 8

Verlichting musea 2014 20 4 4 4

Kleine investeringen/apparatuur 2014 30 7 7 7

Update diverse software 2014 15 3 3 3

Tentoonstellingsmateriaal 2014 50 11 11 11

Tentoonstellingsmateriaal software 2014 30 7 7 7

Audiotour 2014 30 7 7 7

2.758 440 233 913 1.329 1.378

Leefbaarheid en stedelijk beheer 2014 2015 2016 2017 2015 2016 2017

PROJ Vervoermiddelen 2014 135 32 31 30

PROJ Vervoermiddelen 2015 135 5 32

PROJ Vervoermiddelen 2016 135 5

PROJ: Vervoermiddelen 2017 135

PROJ Mechanisatie Groen 2014 154 22 21 20

PROJ Mechanisatie Groen 2015 154 6 22

PROJ Mechanisatie Groen 2016 154 6

PROJ Mechanisatie Groen 2017 154

PROJ Vervanging verlichting 2014 453 41 40 39

PROJ Vervanging verlichting 2015 453 18 18

PROJ Vervanging verlichting 2016 453 18

PROJ: Vervanging verlichting 2017 453

PROJ Kunstwerken 2014 506 33 32 32

PROJ Kunstwerken 2015 468 30 30

PROJ Kunstwerken 2016 468 19

PROJ Kunstwerken 2017 468

PROJ: Rioolprogramma 2014 2.158 86 122 121

PROJ: Rioolprogramma 2015 2.059 82 117

PROJ: Rioolprogramma 2016 2.059 82

PROJ: Rioolprogramma 2017 2.059

3.406 3.269 3.269 3.269 214 387 591

Onderwijs 2014 2015 2016 2017 2015 2016 2017

Nieuwbouw De Albatros/Fontein in Wielwijk 231 177 177 177

PROJ Koningstraat 294, Insula College, uitbreiding 999 87 87 87

Bouw Gymzaal Binnenstad 1.061 112 112 112

2.291 376 376 376

Sport en recreatie 2014 2015 2016 2017 2015 2016 2017

Argenterio PES hydr.kraan type 4ST (2013=>2015) 65 8 8

CASE IH JX90U (2014) 45 6 6 6

Hatz diesel type Z788 Desmipomp SA80-220-17 (2015) 17 1 1

STH veegmachine 1800PHK verticuteermachine (2017) 23

Aanleg kunstgras DMHC Veld N-Schenkeldijk 269 11

John Deere 1515 Cirkelmaaier (2014) 56 13 13 13

Case IH model JX1070c+ransomes kooimaaier (2014) 94 16 16 16

Ford Transit connect T23LTDCI (2015) 17 3 3

Homburg drainreiniger type JU-M135 (2015) 15 2 2

Hatz diesel type Z788+desmi pomp (2017) 17

Toyota vorkheftruck type 7FB25 (2017) 24

Case IH JX1070C+hoogwerkerbak+voorlader (2017) 54

Ford Transit T200S (2014) 17 3 3 3

Fiat Strada 1,3 JTD Multijet Adventure (2015) 15 3 3

Miedema HST 80 volume kipper (2016) 18 2

JCB 354 compact+ferri armmaaier+knipper (2016) 45 8

Stadspolders kunstgr. veld 1+2 mat doel renov. 76 9 9 9

Krommedijk kunstgras voetbalveld F mat doel renv 43 5 5 5

Corridor kunstgras voetbalveld 1 mat doel renv 40 5 5 5

Zeehavenlaan kunstgras voetbalveld A mat doel renv 43 5 5

Amstelwijck kunstgras veld K1 mat ovaal renov. 61 7 7

Stadspolders kunstgras veld K1 mat ovaal renov. 5 1

Crabbehof kunstgras veld B mat ovaal renov. 5 1

Stadspolders kunstgras veld K2 mat ovaal renov. 5

Schenkeldijk kunstgras voetbal mat doel renov. 38

Smitsweg kunstgrasveld 1+2 mat doel renov. (2017) 52

371 233 347 208 57 86 109

TOTALEN 8.826 3.982 4.224 3.477 1.560 2.180 2.471


Bijlage 5: Overzicht EMU-saldo

2013 2014 2015

Omschrijving x € 1000,- x € 1000,- x € 1000,-

1 30.678 -3.115 955

2 Afschrijvingen ten laste van de exploitatie 14.445 15.182 15.818

3 9.344 4.525 4.354

4 58.570 9.700 3.843

5 0 0 0

6 Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa:

0 0 0

7 29.000 24.876 20.728

8 Baten bouwgrondexploitatie:

Baten voorzover transacties niet op exploitatie verantwoord 18.500 26.933 32.103

9 Lasten op balanspost Voorzieningen voorzover deze transacties 3.536 4.308 4.190

met derden betreffen

10 0 0 0

11 Verkoop van effecten:

a Gaat u effecten verkopen? (ja/nee)

b Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie?

-18.139 4.640 24.469

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves

(zie BBV, artikel 17c)

Volgens realisatie

tot en met sept.

2013, aangevuld

met raming

resterende periode

Volgens begroting

2014

Volgens

meerjarenraming in

begroting 2014

Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie

Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden

geactiveerd

Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en

overigen, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in

mindering zijn gebracht bij post 4

Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen

verkoopprijs), voorzover niet op exploitatie verantwoord

Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d.

(alleen transacties met derden die niet op de exploitatie staan)

Berekend EMU-saldo

Lasten ivm transacties met derden, die niet via de onder post 1

genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de

reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die

nog niet vallen onder één van bovenstaande posten

ja nee ja nee ja neeja nee ja nee ja neeja neeja neeja neeja nee


Bijlage 6: Verbonden Partijen

Op de volgende pagina’s zijn de overzichten van de verbonden partijen opgenomen.


1. GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING DRECHTSTEDEN Basisinformatie Vestigingsplaats Vestigingsplaatsen onderdelen:

Dordrecht Onderzoekscentrum Drechtsteden (OCD): Zwijndrecht; Servicecentrum Drechtsteden (SCD), Sociale Dienst Drechtsteden (SDD),

Ingenieursbureau Drechtsteden (IBD), Bureau Drechtsteden: Dordrecht; Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden (GBD): Sliedrecht

Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 8 maart 2006 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en): 1. Drechtsteden heeft tot doel, binnen de kaders als genoemd in en voortvloeiend uit deze regeling, draagvlak

te creëren voor een evenwichtige ontwikkeling van het gebied. 2. Ter verwezenlijking van de in het vorige lid genoemde doelstellingen behartigt Drechtsteden, met

inachtneming van de autonomie van de deelnemende gemeenten, de gemeenschappelijke regionale belangen op de volgende terreinen: a. Economie en bereikbaarheid (economie, grondzaken, bereikbaarheid, recreatie en toerisme) b. Fysiek (volkshuisvesting, wonen, ruimtelijke ontwikkeling en ruimtelijk beheer, milieu, water, groen en

publieke infrastructuur) c. Sociaal (sociale zekerheid en -ontwikkeling, onderwijs en kennisinfrastructuur, sport en cultuur) d. Bestuurlijke ontwikkeling en grotestedenbeleid e. Staf- en ondersteunende diensten en de bedrijfsvoering f. Beleidsonderzoek.

3. Naast de in het tweede lid genoemde belangen heeft Drechtsteden als doelstelling zorg te dragen voor: a. De efficiënte en effectieve heffing en invordering van belastingen, voor de heffing en invordering

waarvan de gemeenteraden van de gemeenten belastingverordeningen en de kwijtscheldingsregels hebben vastgesteld, elk voor zover het hun gebied betreft;

b. De uitvoering van de WOZ waaronder tevens wordt begrepen de administratie van vastgoedgegevens aan de deelnemers en derden, elk voor zover het hun gebied betreft.

Taken die partij ten behoeve van de gemeente uitvoert: Zie art. 6 en 7 van de GR Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Geen Openbaar belang dat wordt behartigd: Het in algemene zin behartigen van regionale belangen op het terrein van: economie en bereikbaarheid (economie, grondzaken, bereikbaarheid, recreatie en toerisme), fysiek (volkshuisvesting, wonen, ruimtelijke ontwikkeling en ruimtelijk beheer, milieu, water, groen en publieke infrastructuur), sociaal (sociale zekerheid en - ontwikkeling, onderwijs en kennisinfrastructuur, sport en cultuur), bestuurlijke ontwikkeling en grotestedenbeleid, staf- en ondersteunende diensten en de bedrijfsvoering, sociaal-geografisch onderzoek, uitvoering van de belastingheffing en -invordering. Deelnemende partijen: Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijndrecht (GRD en GR ZHZ maken gebruik van de diensten van de SCD). Verdeling zeggenschap deelnemers: 1. In de Drechtraad wordt een stemverhouding gehanteerd, waarbij elke gemeente zoveel stemmen

vertegenwoordigt als bij de laatst gehouden gemeenteraadsverkiezingen geldig in de gemeente zijn uitgebracht. Het stemgewicht van elke gemeente wordt gedeeld door 100 (honderd), waarna de uitkomst naar beneden wordt afgerond op een rond getal.

2. Alleen de aanwezige leden of hun plaatsvervangers kunnen aan een stemming deelnemen. 3. Het eerste, tweede en derde lid van artikel 28 van de Gemeentewet zijn van overeenkomstige toepassing. 4. Voor het tot stand komen van een beslissing is vereist dat ten minste 60% van het totaal aantal mogelijk

uit te brengen stemmen vóór de beslissing stemt. Bij stemmingen over amendementen is dat een meerderheid van het totaal aantal mogelijk uit te brengen stemmen.

5. Ten aanzien van besluiten over het Ingenieursbureau Drechtsteden en het Service Centrum Drechtsteden, geldt dat slechts bij unanimiteit wordt beslist.

Elk lid van het Drechtstedenbestuur heeft in de vergadering één stem. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Drechtraad (AB), Drechtstedenbestuur (DB), Bestuurscommissie Sociale Dienst Drechtsteden

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing op geld en op uitvoering taken Besluitvorming deelname + datum besluit

Raadsbesluit

Vertegenwoordiging in verbonden partij A.A.M. Brok, P.H. Sleeking, E. van der Burgt


Mandaat Ja, door benoeming Benoeming door raad Ja Titel Functioneel Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

A.A.M. Brok (voorzitter AB en DB) E. van der Burgt (lid Drechtstedenbestuur) P.H. Sleeking (lid Drechtstedenbestuur)

Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming

Ja, via de gemeenteraad

Wijze van afdekken risico’s bestuurdersaansprakelijkheid; verzekerd?

N.v.t.

Financiën en deelname Begrotingsprogramma Verspreid binnen de begroting. Financiële bijdrage aan verbonden partij: Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden:

Jaarrekening Begroting BegrotingOnderdeel: 2012 2013 2014SDD Bijdrage apparaatskosten 14.481 17.123 17.132

Apparaatskosten WMO 362 362 359Saldo BijstandKinderopvang 316 386 126Minimabeleid 3.208 3.386 3.631WMO Hulpmiddelen 3.506 5.341 3.606Schuldbemiddeling en Budgetadvies 0 25 50Totaal SDD 21.873 26.623 24.904

SCD Basispakket, werkkostenregeling, inkoop en Cognos 9.477 8.579 9.277Pluspakket 1.323 1.299 1.321Additioneel pakket 1.435 1.409 1.433IP&A, Legacy, ICT, Printer- en telefonie 2.967 2.436 2.665Cognos 0 0 48Totaal SCD 15.202 13.723 14.744

IBD -056 0 000

OCD 292 355 355

GBD BelastingenParkeren 169 169 174Riolering 229 221 228Afvalstoffenheffing 117 118 122Onroerende zaakbelasting 1.816 1.891 1.880Totaal GBD 2.331 2.399 2.404

Bureau Algemene Inwonerbijdrage 616 597 603Drechtsteden Bijdrage wonen 172 172 169

Voorrangscommissie 31 31 30Klachtencommissie 23 23 23Regionale platform verkeersveiligheid 36 36 36Kanteling WMO 56 0 0WMO Regiegroep 11 0 11Natuur en milieueducatie 28 28 28Wet educatie beroepsonderwijs 23 23Waterbus 364 364 373Walstroom 34 34 34Ener

22

gieprogramma 61 60 0Fietsknooppunten 0 0 4Totaal Bureau Drechtsteden 1.455 1.368 1.333

GRD Bestuur Algemene Inwonerbijdrage 896 889 885en staf

Totaal GRD 41.993 45.357 44.625Aanvullende opmerkingen: De bedragen zijn exclusief (specifieke) uitkeringen die we van het Rijk ontvangen en aanwenden ten Bijdrage is gebaseerd op Bijdrageverordening openbaar lichaam Drechtsteden Betreft een subsidie N.v.t. Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) N.v.t. Verstrekte garanties N.v.t.


Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

N.v.t.

Realiseert verbonden partij de beoogde beleidsdoelstellingen

-

Binnen de financiële kaders - Resultaat verbonden partij € 15,1 miljoen positief (jaarrekening GRD 2012) Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01/01/2012 € 5.315.000 31/12/2012 € 21.588.000

Vreemd vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01/01/2012 € 83.777.000 31/12/2012 € 72.901.000

Is het weerstandsvermogen volgens verbonden partij toereikend?

-

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid - Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-

Rechtvaardigen interne en/of externe ontwikkelingen een heroverweging van de deelname?

-


2. GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING PUBLIEKE GEZONDHEID EN JEUGD Basisinformatie

Vestigingsplaats Onderdelen

Dordrecht Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zuid-Holland Zuid (GGD) Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten (LVS) Regionale Ambulancevoorziening Zuid-Holland Zuid (RAV): het voornemen is

om dit onderdeel in 2013 om te vormen tot een BV RAV, die vanaf 2014 wordt overgeheveld naar de GR Veiligheidsregio ZHZ.

Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 17 augustus 1993 Doelen, taak, zeggenschap

De regio heeft ten doel vanuit de gedachte van verlengd lokaal bestuur en binnen de kaders als genoemd in de gemeenschappelijke regeling een bijdrage te leveren aan het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de deelnemers teneinde een evenwichtige ontwikkeling van het gebied als geheel te bevorderen, mede in verhouding tot zijn omgeving zowel in provinciaal, nationaal als Europees verband. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert: Zie artikelen 5, 6 en 7 en bijlagen 2 en 4 van de GR Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’): - Openbaar belang dat wordt behartigd: Het in algemene zin behartigen van belangen op het terrein van:volksgezondheid, maatschappelijke zorg, economie en arbeidsmarkt, onderwijs, welzijn en cultuur. Deelnemende partijen: De gemeenten Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Korendijk, Leerdam, Molenwaard, Oud-Beijerland, Papendrecht, Slied-recht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht. Verdeling zeggenschap deelnemers: Het Algemeen Bestuur bestaat uit leden die door de raden van de deelnemende gemeenten uit de colleges van B&W worden aangewezen. Elk lid heeft een gewogen stemrecht; het aantal inwoners van de gemeente ge-deeld door 8500 (art. 10 jo. 17 GR Zuid-Holland Zuid). Er is een Dagelijks Bestuur waarin elk lid één stem heeft. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij: N.v.t. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Algemeen Bestuur (AB) en Dagelijks Bestuur (DB) Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing op hoofdlijnen Besluitvorming deelname + datum besluit Niet bekend Vertegenwoordiging in verbonden partij Dhr. E. van de Burgt en dhr. H.P.A. Wagemakers Mandaat Ja, door middel van aanwijzingsbesluit van 25 april 2006. Benoeming door raad Ja Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Dhr. H.P.A. Wagemakers: voorzitter van het AB en DB Dhr. E. van de Burgt: lid van het AB en DB In 2011 is besloten om de GR te wijzigen in 2012. Hierdoor is de samenstelling van AB en DB gewijzigd.


De gemeenteraad wijst 1 vertegenwoordiger in het AB aan.

Wijze van afdekken risico’s bestuurdersaan-sprakelijkheid; verzekerd?

De regio is verzekerd voor aansprakelijkheid en bestuur-dersaansprakelijkheid in het bijzonder.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Verspreid binnen de begroting.


Financiële bijdrage aan verbonden partij: Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid en Jeugd:

Jaarrekening Begroting BegrotingOnderdeel: 2012 2013 2014Regiostaf 536 580 578(B)LVS 326 324 323Jeugd Preventie Teams (JPT) 114 76 116GGD* 1.730 1.575 735Totale bijdrage GR ZHZ / PGJ (zonder baten) 2.706 2.555 1.752Verwachte rente baten - -

Totaal GR ZHZ / PGJ (met baten) 2.706 2.555 1.752 * Vanaf 2014 is de inwonerbijdrage GGD voor basisgezondheid verlaagd met het aandeel voor 5-19 jarigen. Dit aandeel is toegevoegd aan de subsidie voor het consortium Rivas/Careyn, dat de integrale jeugdgezond-heidszorg voor 0 – 19 jarigen uitvoert.

Bijdrage is gebaseerd op Inwoneraantal (GGD) Leerlingaantal (LVS) Progressief inwoneraantal (JPT)

Betreft een subsidie Naast voornoemde financiële bijdragen worden subsidies c.q. overige opdrachten verstrekt voor m.n.: uitvoeringsprogramma’s integrale jeugdgezondheidszorg maatschappelijke zorg RMC inspecties kinderopvang.

Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) -

Verstrekte garanties Dordrecht is naar rato risicodragend, ook voor projecten die geen directe relatie met Dordtse belangen hebben.


-

Realiseert verbonden partij de beoogde be-leidsdoelstellingen

Zie onderstaand

Binnen de financiële kaders Zie onderstaand

Resultaat verbonden partij Het exploitatieresultaat 2012 is (afgerond) € 400.000 voor-delig. Exclusief de RAV is dit (afgerond) € 358.000 voordelig.

Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-2012: € 1.271.148 31-12-2012: € 358.883


01-01-2012: € 18.089.125 31-12-2012: € 13.635.319

Is weerstandsvermogen volgens verbonden partij toereikend

Nee, de GR bezit onvoldoende weerstandsvermogen om de financiële risico’s af te dekken.

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie -

Voortbestaan en/of eigenstandigheid In 2012 is de GR ZHZ anders vormgegeven. Er is sprake van een enkelvoudige GR, genaamd GR Publieke Gezondheid & Jeugd (en nadien: Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid). Nu zijn de GGD, LVS, Jeugdpreventieteams en de regiostaf hieronder gebracht. Afgewogen wordt of/welke onderdelen van jeugdzorg onderdeel ervan gaan uitmaken.

Activiteiten en/of prestaties -

Overig -

Heroverweging

Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? -

Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


3. GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING OMGEVINGSDIENST ZUID-HOLLAND ZUID Basisinformatie Vestigingsplaats Onderdelen

Dordrecht Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid

Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 1-1-2011 Doelen, taak, zeggenschap Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert: wettelijke taken vergunningverlening en toezicht, adviestaken milieu. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’): bundeling van taken bij een regionale uitvoeringsdienst. Openbaar belang dat wordt behartigd: veiligheid, leefbaarheid en duurzaamheid. Deelnemende partijen: De gemeenten Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Korendijk, Leerdam, Molenwaard, Oud-Beijerland, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht, Provincie Zuid Holland. Verdeling zeggenschap deelnemers: de stemverhouding in het Algemeen Bestuur is gebaseerd op de jaaromzet van de deelnemer (jaaromzet Dordrecht bij OZHZ is circa 25% van het totale budget OZHZ). Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij: Enkele deeltaken van de Wabo (o.m. monumenten, afwijkingen bestemmingsplan, kappen en inritten) zijn niet overgedragen aan de OZHZ. OZHZ coördineert wel alle Wabozaken. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Algemeen Bestuur (AB) en Dagelijks Bestuur (DB)

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing op hoofdlijnen Besluitvorming deelname + datum besluit Besluitvorming oprichting OZHZ eind 2010. 1e wijziging

raadsbesluit 26 juni 2012. Vertegenwoordiging in verbonden partij Dhr. P.H. Sleeking Mandaat Ja Benoeming door raad Nee, GR OZHZ betreft een collegeregeling. Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Dhr. P.H. Sleeking: lid van het AB en DB


College benoemd deelnemer (en plaatsvervanger) bestuur.


De regio is verzekerd voor aansprakelijkheid en bestuurdersaansprakelijkheid in het bijzonder.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Verspreid binnen de begroting. Financiële bijdrage aan verbonden partij: Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid:Onderdeel: Jaarrekening Begroting Begroting

2012 2013 2014DVO Bouwen/Wonen, milieu-activiteiten en variabele taken 5.059 4.911 4.771

Totaal GR Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid 5.059 4.911 4.771

Bijdrage is gebaseerd op Bijdrageverordening. Alle activiteiten zijn uitgewerkt in een jaarlijks werkprogramma.

Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

-


Ja, conform vastgesteld werkprogramma.

Binnen de financiële kaders Ja. Resultaat verbonden partij Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

€ 310.000 € 310.000


Nihil Nihil



Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie Dordrecht is per september 2012 rechtstreeks deelnemer in de GR. Voortbestaan en/of eigenstandigheid - Activiteiten en/of prestaties Bij de Kadernota 2014 is € 285.000 beschikbaar gesteld als extra

middelen voor bouwplantoetsing, gekoppeld aan het beleidskader bouwplantoetsing uit 2012. Dit extra budget is toegekend voor 2014. Bij de kadernota 2015 zal opnieuw een afweging moeten worden gemaakt.

Overig Bij de kadernota 2014 zijn de legesinkomsten voor de taken OZHZ structureel afgeraamd van € 3,4 miljoen naar € 2,6 miljoen per jaar. De legesgebonden kosten worden op eenzelfde bedrag of iets hoger geraamd. In het najaar 2013 worden voorstellen gedaan voor het aanpassen van de legestarieven. Aanpassingen zijn naar verwachting nodig om de geraamde legesinkomsten te realiseren en de legesgebonden kosten te dekken.

Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


4. GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING VEILIGHEIDSREGIO ZUID-HOLLAND ZUID Basisinformatie Vestigingsplaats Vestigingsplaatsen onderdelen:

Dordrecht Regionale Brandweer Zuid-Holland Zuid: Dordrecht (oranjepark,

leerpark, noordendijk). Geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (GHOR).

Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 1 juli 2009 Doelen, taak, zeggenschap Het openbaar lichaam heeft tot doel de brandweerzorg, de rampenbestrijding, de crisisbeheersing en de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen met behoud van lokale verankering bestuurlijk en operationeel op regionaal niveau te integreren, teneinde een doelmatige en slagvaardige hulpverlening te verzekeren, mede op basis van een gecoördineerde voorbereiding. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert: Zie art. 4 van de GR. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’): Geen. Openbaar belang dat wordt behartigd: Het in algemene zin behartigen van belangen op het terrein van: regionale brandweer, centrale post ambulancevervoer, geneeskundige hulpverlening, openbare orde en veiligheid. Deelnemende partijen: De gemeenten Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Korendijk, Leerdam, Liesveld, Nieuw-Lekkerland, Oud-Beijerland, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht. Verdeling zeggenschap deelnemers Het Algemeen Bestuur bestaat uit de burgemeesters van de deelnemende gemeenten, waarin elk lid één stem heeft. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing op hoofdlijnen Besluitvorming deelname + datum besluit - Vertegenwoordiging in verbonden partij Dhr A.A.M. Brok Mandaat - Benoeming door raad - Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij Dhr A.A.M. Brok: voorzitter van het AB en het DB Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming

De benoeming is geregeld in art. 7 en 19 van de GR


-

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma M.n. programma Veiligheid (product brandweerzorg) Financiële bijdrage aan verbonden partij: Onderdeel: Jaarrekening Begroting Begroting

2012 2013 2014VR ZHZ inwonerbijdrage reg. Brandweer/GHOR 1.120 1.192 1.192

FLO-Levensloop 1.496 1.360 1.301DVO 8.154 8.104 8.104

Totaal GR Veiligheidsregio 10.770 10.656 10.596

Bijdrage is gebaseerd op -Inwonerbijdrage (regionaal vastgesteld)

-Werkelijke kosten levensloopregeling brandweerpersoneel Betreft een subsidie Nee Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

-

Realiseert verbonden partij de beoogde Ja


beleidsdoelstellingen Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij - Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

31-12-2011: € 2.327.795 31-12-2012: € 2.301.832


31-12-2011: € 21.346.217 31-12-2012: € 20.279.581


Ja


-


-


5. GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING SOCIALE WERKVOORZIENING DRECHTSTEDEN Basisinformatie Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 1999 Doelen, taak, zeggenschap Het openbaar lichaam behartigt de belangen van de gemeenten op het terrein van de sociale werkvoorziening en geeft in opdracht van de gemeenten uitvoering aan de in de wet en in deze regeling genoemde taken. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert: Ter verwezenlijking van de doelstellingen heeft het openbaar lichaam tot taak: a. de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening en het behartigen van de uit deze wet voortkomende

belangen; b. het adviseren van de gemeenten inzake de sociale werkvoorziening, aangepaste arbeid en daarmee

verband houdende vraagstukken; c. het verlenen van diensten aan de gemeenten en, incidenteel, aan derden op het gebied van andere

gesubsidieerde arbeidsvoorzieningen dan in de wet bedoelde, indien deze derden daartoe opdracht geven aan het openbaar lichaam en het Algemeen Bestuur die opdracht aanvaardt;

d. het op een bedrijfsmatige wijze aanbieden van trajecten en diensten op het terrein van de gesubsidieerde arbeid.

Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’): - Openbaar belang dat wordt behartigd: Mogelijk maken dat mensen met een arbeidshandicap kunnen werken naar vermogen. Deelnemende partijen: Alblasserdam, Graafstroom, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Nieuw-Lekkerland, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht. Verdeling zeggenschap deelnemers: Het aantal per lid uit te brengen stemmen wordt naar rato gerelateerd aan het aantal inwoners van de gemeenten per 1 januari van het betreffende jaar. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij: De GR voert het beleid uit en bereidt beleidsvoorstellen voor. De gemeenten stellen beleid vast. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur De beoogde verandering van de bestuursstructuur per 1 januari 2011 is uitgesteld in verband met onzekere ontwikkelingen in de Wet werken naar Vermogen. Hierover is een afzonderlijke raadsinformatiebrief verstrekt.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing op prestatieafspraken Besluitvorming deelname + datum besluit

Raadsbesluit

Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt Mandaat Ja Benoeming door raad Ja, benoeming 2010 Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Voorzitter van het Dagelijks Bestuur en van het Algemeen Bestuur


Uit de colleges worden de leden van het AB gekozen. Het DB wordt gekozen uit het AB.


-

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Werk en Scholing Financiële bijdrage aan verbonden partij:

2012 2013 2014GR Sociale Werkvoorziening Drechtsteden 5.145 2.843 2.987

In de jaarrekening 2012 is al de afwikkeling van de jaarrekening van Drechtwerk meegenomen. Hierdoor is de begrote bijdrage van bijna € 5,1 miljoen verhoogd met een malus van circa € 12.000.


Bijdrage is gebaseerd op De algemene bijdrage per gemeente wordt bepaald op basis van het aantal geplaatste werknemers, afkomstig uit de betreffende gemeente, op 1 januari van het boekjaar.

Betreft een subsidie Algemene bijdrage en specifieke bijdrage (bestaande uit het rijksbudget dat de gemeente ontvangt voor de uitvoering van de in artikel 25, tweede lid bedoelde taken). Drechtwerk kent drie financiële bronnen: rijkssubsidie, de toegevoegde waarde van het bedrijf en de gemeentelijke bijdrage (flexibel: de bijdrage vult het tekort aan).

Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) N.v.t. Verstrekte garanties Impliciet blijft de gemeente mederisicodrager, conform Wgr. Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

N.v.t.


Ja

Binnen de financiële kaders Ja Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

Per 31-12-2011: € 1,2 Per 31-12-2012: € 1,2 miljoen


Per 31-12-2011: € 12,4 mln. Per 31-12-2012: € 10,6 mln.


Volgens de jaarrekening 2012 van Drechtwerk (blz. 10) is het weerstandsvermogen onvoldoende om risico’s te dekken

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling Verandering bestuursstructuur i.r.t. de Wet werken naar vermogen

(van kracht per 01-01-2013). Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

Het besluit in de Drechtsteden om in de geest van de Wet werken naar vermogen te blijven ontwikkelen kan gevolgen hebben voor de rol en functie van Drechtwerk.


-


6. AFVALVERWERKING DORDRECHT HVC AFVALCENTRALE (Gevudo) Basisinformatie Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 1989 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Het houden van 18,15 % van de aandelen van de HVC. De eigen stortplaats is in 2007 verkocht aan HVC. Dit aandeel in de HVC is velaagt van 20 naar 17,7% i.v.m. toetreding van andere aandeelhouders tot HVC Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Beheer aandelen. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Oorspronkelijk het gezamenlijk met andere gemeenten exploiteren van een verbrandingsinstallatie en het beheren van een stortplaats. Openbaar belang dat wordt behartigd Afvalverwerking, Straatreiniging en inzameling. Deelnemende partijen Dordrecht en 11 andere gemeenten. Verdeling zeggenschap deelnemers De stemverhouding gaat naar rato van het aantal inwoners van de deelnemende gemeenten 1 stem per 10.000 inwoners. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Algemeen Bestuur

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit

Niet bekend

Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt (plv. P.H. Sleeking) Mandaat Ja, besluit van 27 april 2010 Benoeming door raad Ja Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen ver-bonden partij

Voorzitter van het Algemeen Bestuur.


De gemeenteraad benoemt de voorzitter van het Algemeen Be-stuur.

Wijze van afdekken risico’s bestuur-dersaansprakelijkheid; verzekerd?

N.v.t.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Wonen en leefbaarheid / Algemene dekkingsmiddelen Hoogte bijdrage jaarrekening 2008 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

Er is geen bedrag geraamd in de gemeentebegroting.

Hoogte bijdrage begroting 2009 Hoogte bijdrage jaarrekening 2009 Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties Via de Gevudo staat Dordrecht mede garant voor de schul-

den van HVC. Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

De gemeente ontvangt dividend en bereidstellingsprovisie voor de gewaarborgde leningen van HVC.

Realiseert verbonden partij de beoogde beleids-doelstellingen

Ja

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij Dienstjaar 2012: € 0,00

Dienstjaar 2013: € 0,00 Dienstjaar 2014: € 0,00

Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar in de vorm van een reserve

2012 € 60. 247 (ultimo 2012) 2013 € 60.247 (prognose) 2014 € 60.247 (prognose)

Vreemd vermogen verbonden partij aan het De GR Gevudo heeft geen vreemd vermogen meer


begin en einde van het begrotingsjaar Is weerstandsvermogen volgens verbonden partij toereikend

Ja, € 60.247 (ultimo 2013) na uitkering van € 2.150.000 aan de deelnemende gemeenten


-


-


7. WEGSCHAP TUNNEL DORDTSE KIL Basisinformatie Naam Wegschap tunnel Dordtse Kil Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Partij is verbonden sinds 21/12/1972 (Oprichting Stichting Tunnel Dordtse Kil) Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Het wegschap heeft tot taak de (af)bouw van een niet-openbare toltunnel c.a. onder de Dordtse Kil tussen Dordrecht en 's Gravendeel - nader te noemen tunnel -, evenals de aanleg van aansluitende wegen te bevorderen en tot stand te brengen. Dit wegschap heeft ook tot taak het beheren en exploiteren van de in het tweede lid bedoelde tunnel en de aansluitende wegverbindingen. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Beheer en exploitatie van de tunnel. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd Zie doelstelling. Deelnemende partijen Provinciale Staten van Zuid-Holland (50%), gemeenten Dordrecht (42%), Binnenmaas (6%) en Strijen (2%). Verdeling zeggenschap deelnemers Provinciale Staten: 2 leden (elk 3 stemmen), Dordrecht: 2 leden (elk 2 stemmen), Binnenmaas: 2 leden (elk 1 stem), Strijen: 2 leden (elk 1 stem). Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing, op hoofdlijnen en in detail. Besluitvorming deelname + datum besluit Onbekend (jaren 70) Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt (DB), J. Mos (AB) Mandaat Nee Benoeming door raad Ja d.d. 27-04-2010 Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij E. van de Burgt (DB), J. Mos (AB) Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming Ja Wijze van afdekken risico’s bestuurdersaansprakelijkheid; verzekerd?

Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering (AON)

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Wonen en leefbaarheid Financiële bijdrage gemeente Dordrecht aan verbonden partij:

2012 2013 2014GR Wegschap Tunnel Dordtse Kil 327 327 327

Bijdrage is gebaseerd op Artikel 42 GR Kiltunnel Betreft een subsidie Nee Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) N.v.t. Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

N.v.t.


Ja

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij 2012: € 1.454.000 positief Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar 2012

31-12-2011 € 9.617.000 (neg.) 31-12-2012 € 8.163.000 (neg.)

Vreemd vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar 2012

31-12-2011 € 55.779.000 31-12-2012 € 52.747.000


In 2013 is het saldo van € 3,3 miljoen bereikt. Hiermee verwachten we de steeds hoger wordende exploitatielasten (einde annuïteit en onderhoud) op te vangen.


Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid

-

Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente?

-


-


-


8. GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING PARKSCHAP NATIONAAL PARK DE BIESBOSCH Basisinformatie Naam Gemeenschappelijke regeling Parkschap Nationaal Park De Biesbosch Vestigingsplaats ’s-Hertogenbosch (ten kantore van de provincie Noord-Brabant) Soort verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling Partij is verbonden sinds 1974. Per 01-01-2011 is een nieuwe regeling van kracht waarin de

voormalige natuur- en reactieschappen De Hollandsche Biesbosch en het Nationaal Park De Biesbosch zijn samengegaan in de gemeenschappelijke regeling Parkschap Nationaal Park De Biesbosch.

Doelen, taak, zeggenschap Beschermen en ontwikkelen van natuurwaarden. Bewaren en ontwikkelen van het landschappelijk karakter. Zorg voor en ontwikkeling van de recreatie. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert 1. Ter uitvoering van bovengenoemde doelen heeft de GR Parkschap Nationaal Park De Biesbosch alle

bevoegdheden van regeling en bestuur binnen de grenzen van artikel 54 van de wet en binnen de grenzen van het rechtsgebied.

2. De GR Parkschap Nationaal Park De Biesbosch heeft in ieder geval de bevoegdheid tot: a. het opmaken en vaststellen van beleids- en inrichtingsplannen; b. het op basis van beleids- en inrichtingsplannen ontwerpen en ter aanvaarding aan partijen aanbieden

van werken investeringsplannen met bijbehorende kostenbegrotingen; c. het voeren van overleg met betrekking tot maatregelen op het gebied van het milieu, openbare orde,

veiligheid, zedelijkheid, gezondheid en rust; d. het adviseren over en meewerken aan de uitvoering van bestemmingsplannen van de deelnemende

gemeenten en andere regelingen aangaande de ruimtelijke ordening waarbij het rechtsgebied is betrokken;

e. het verlenen van medewerking, waaronder subsidiering, bij de uitvoering van werken aangaande natuurbescherming, landschapsbewaring en zorg voor recreatie;

f. het verwerven van de eigendom van, of van andere zakelijke of persoonlijke rechten op daarvoor in aanmerking komende, van belang zijnde gronden, wateren en opstallen, voor zover dit voor de verwezenlijking van zijn doelstelling noodzakelijk moet worden geacht;

g. het onderhouden en exploiteren van tot stand gebrachte of overgenomen werken en inrichtingen, verworven eigendommen en goederen;

h. het verkrijgen van financiële middelen it overheidsbijdragen of anderszins; i. het aangaan van geldleningen; j. het vaststellen van al dan niet door strafbepalingen of bestuursdwang te handhaven verordeningen

binnen het rechtsgebied; k. zorg te dragen voor de bestuurlijke handhaving, bedoeld onder j.; l. het vaststellen van verordeningen tot het heffen van belastingen, als bedoeld in artikelen 222c en 223

van de Provinciewet binnen het rechtsgebied. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Realisatie recreatiebeleid. Openbaar belang dat wordt behartigd Recreatie in natuur en recreatiegebied. Deelnemende partijen Provincie Zuid-Holland, Provincie Noord-Brabant, en gemeenten Dordrecht, Drimmelen, Sliedrecht en Werkendam. Via een bestuurscommissie is Staatsbosbeheer gelieerd aan het Parkschap. Verdeling zeggenschap deelnemers Bijdrage nadelig saldo: Provincie Zuid Holland 25%; Provincie Noord-Brabant 25%; Gemeenten Dordrecht, Drimmelen, Sliedrecht en Werkendam 50% naar rato van het aantal inwoners van

die gemeenten. Voor programma’s opgesteld voor 1 januari 2011 van respectievelijk het Natuur- en Recreatieschap de Hollandse Biesbosch en het Natuur- en Recreatieschap Nationaal Park de Biesbosch gelden de verdeelsleutels zoals deze golden voor 1 januari 2011. Deze programma’s worden als afzonderlijke compartimenten gefinancierd door degenen die voor 1 januari 2011 deelnamen aan het desbetreffende programma. Voor het programma/compartiment Hollandse Biesbosch zijn dit de Provincie Zuid-Holland, gemeente Dordrecht en gemeente Sliedrecht volgens de verdeelsleutel: Provincie Zuid Holland 25%; Gemeente Dordrecht 87,5% van restant; Gemeente Sliedrecht 12,5% van restant.


De verdeling van de zeggenschap is vastgelegd in de Gemeenschappelijke regeling Parkschap Nationaal Park De Biesbosch. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij Vanuit de gemeente Dordrecht is een aantal medewerkers gedetacheerd t.b.v. ondersteuning bestuur en uitvoering. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Algemeen Bestuur: 1 lid Provinciale Staten Noord-Brabant; 1 lid Provinciale Staten Zuid-Holland; 1 lid gemeente Dordrecht; 1 lid gemeente Drimmelen; 1 lid gemeente Sliedrecht; 1 lid gemeente Werkendam. Dagelijks Bestuur: het dagelijks bestuur bestaat uit een gelijk aantal leden als

het algemeen bestuur; de leden van het dagelijks bestuur worden door en uit het

algemeen bestuur aangewezen; de voorzitter en plaatsvervangend voorzitter van het

algemeen bestuur zijn tevens voorzitter respectievelijk plaatsvervangend voorzitter van het dagelijks bestuur;

het dagelijks bestuur kan personen aanwijzen en toelaten tot zijn vergaderingen als adviseur of waarnemer.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Toezicht op hoofdlijnen via jaarrekening en begroting Besluitvorming deelname + datum besluit Raadsbesluit 14 december 2010 Vertegenwoordiging in verbonden partij H.P.A. Wagemakers Mandaat Ja Benoeming door raad Ja Titel Uit hoofde van functie Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

H.P.A. Wagemakers: voorzitter DB en AB.


Ja


Nee

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Sport en Recreatie Financiële bijdrage aan verbonden partij:

2012 2013 2014GR parkschap Nationaal Park de Biesbosch 970 987 993

Bijdrage is gebaseerd op Vaste verdeelsleutel Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

-


Ja

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij 2012: € 1.599.088 (Hollandschap); € 1.936.422 (Parkschap)

(Betreft bijdrage participanten in nadelig exploitatieresultaat cf jaarrekening 2012 verbonden partij)


Rekening 2011: € 518.361 en € 769.414 Rekening 2012: € 769.414 en € 675.156


Rekening 2011: € 2.957.916 en € 2.679.279 Rekening 2012: € 2.679.279 en € 2.606.930


Nee

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling Nee Huidige relatie Nee


Voortbestaan en/of eigenstandigheid Nee Activiteiten en/of prestaties Nee Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? Nee Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

Nee


Nee


9. BV GEMEENSCHAPPELIJK BEZIT EVIDES Basisinformatie Naam B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides Vestigingsplaats Rotterdam Soort verbonden partij B.V. Partij is verbonden sinds Sinds 2004 (na fusie waterbedrijf Europoort) Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Het houden en beheren van aandelen in Evides NV en het uitoefenen van stemrecht daarop voor eigen rekening en risico, maar ten behoeve van de aandeelhouders van de vennootschap en al hetgeen met het voorgaande verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn; alles in de ruimste zin van het woord. GBE is 50% aandeelhouder in de NV. Energiebedrijf Delta NV is dat voor de andere 50% namens Zeeuwse aandeelhouders. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Conform doel statuten. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Het aandelenbezit heeft een historische achtergrond. Waterbedrijf Europoort, wat al een fusiebedrijf was, is samengegaan met andere drinkwaterbedrijven. Thans is het belang vooral gericht op tariefontwikkeling, continuïteit en dividendbelang. Openbaar belang dat wordt behartigd Drinkwatervoorziening en in mindere mate de dividenduitkering in relatie tot een sluitende stadsbegroting. Deelnemende partijen Houders van aandelen zijn gemeenten die ten tijde van de oprichting van de vennootschap vielen binnen het verzorgingsgebied van NV Waterbedrijf Europoort. Dit betreft een gebied wat zich uitstrekt van Dordrecht, over de Hoekse Waard naar Rotterdam, Delft en Brielle. Verdeling zeggenschap deelnemers Dordrecht heeft circa 7% van de GBE aandelen. De AvA GBE Evides geeft steminstructies aan de directeur van de GBE t.b.v. de AvA Evides NV. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij N.v.t. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Algemene vergadering van aandeelhouders (AvA). Kenmerk relatie: sturing of toezicht De AvA heeft vooral een toezichthoudende rol. Op

consumententarieven wordt wel gestuurd. Besluitvorming deelname + datum besluit Collegebesluit december 2003. De raad is betrokken

geweest bij de wensen- en bedenkingenprocedure. Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt Mandaat Nee Benoeming door raad Nee Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij Lid AvA Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming

De AvA GBE Evides heeft het recht van voordracht voor benoeming van 2 kandidaten in de raad van commissarissen (art.21 statuten Evides NV). De directeur van de GBE wordt benoemd door de AvA.

Wijze van afdekken risico’s Verzekerd. Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Algemene dekkingsmiddelen. Hoogte bijdrage jaarrekening 2012 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies)

-

Hoogte bijdrage begroting 2012 - Hoogte bijdrage jaarrekening 2012 - Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

Dordrecht raamt jaarlijks 8 ton aan dividend.


Ja

Binnen de financiële kaders Ja en hoger Resultaat verbonden partij 2012: 57,3 miljoen euro Evides NV



Per 01-01-2012: 447,8 miljoen euro Per 31-12-2012: 448,6 miljoen euro


Per 01-01-2012: 670,4 miljoen euro Per 31-12-2012: 653,1 miljoen euro


-

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid - Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente?

-


Betreffende Evides NV: wij berichtten eerder dat de Zeeuwse overheidsaandeelhouders Delta voornemens waren het aandeelhouderschap in de NV in 2013 terug te nemen van Delta. Tot dusver zijn deze voornemens niet waar gemaakt; noch hebben die overheden hierover een toelichting naar de directeur GBE verstrekt. Hierdoor blijft de mogelijkheid voor directe beïnvloeding vanuit Delta in Evides naar onze mening soms te groot. Daarnaast is het perspectief van Delta zorgelijk. Hoewel wij ervan uitgaan dat door de wetsbepaling dat drinkwaterbedrijven in publieke handen moeten blijven er enige bescherming voor de belangen van Evides is zijn wij voorstander van alsnog overname van de aandelen door de Zeeuwse overheden. GBE kan hieraan echter zelf niets veranderen.


Nee, maar evt. verkoopmogelijkheden zijn ook beperkt tot andere overheden.


10. GEM DE HOVEN BEHEER BV Basisinformatie Naam GEM de Hoven Beheer BV Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Vennootschap (B.V.) Partij is verbonden sinds December 2003 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Ontwikkeling van het woongebied in de Hoven, waarbij de BV de dagelijkse taken uitvoert onder leiding van 5 directeuren. De samenwerking is uitgewerkt in een uitvoerig beschreven overeenkomst (raadsvoorstel september 2003). Overige taken zijn: optreden als beherend vennoot van een C.V.; oprichten van, deelnemen in, financieren van, samenwerken met, voeren van directie over, verlenen van

adviezen en andere diensten aan vennootschappen of ondernemingen; verkrijgen, vervreemden, in (onder)erfpacht uitgeven, administreren, exploiteren, huren en verhuren van

onroerende zaken; zelf ontwikkelen en/of realiseren van onroerende zaken; geheel of gedeeltelijk doen ontwikkelen en/of realiseren en/of verkopen van onroerende zaken en/of doen

aannemen en uitvoeren van bouwwerken; het sluiten van overeenkomsten met gemeenten en/of andere overheidsinstellingen en/of derden in het

kader van het ontwikkelen en/of realiseren van onroerende zaken; het optreden als tussenpersoon bij de aan- en verkoop en bij de huur en verhuur van onroerende zaken; het ter leen verstrekken en het ter leen opnemen van gelden, al dan niet onder hypothecair verband; het verstrekken van zekerheden voor schulden van de vennootschap en schulden van derden; het verkrijgen, exploiteren en vervreemden van industriële en intellectuele eigendomsrechten. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Ontwikkelen en realiseren van het project De Hoven. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Ontwikkeling van het project De Hoven, samenwerking met grondbezittende bedrijven. Openbaar belang dat wordt behartigd Zie het bovenstaande. Deelnemende partijen Aandeelhouders: gemeente Dordrecht, AM Grondbedrijf BV, Heijmans Vastgoed Realisatie BV, HBG Vastgoed BV, Volker Wessels Vastgoed BV. Verdeling zeggenschap deelnemers Gemeente Dordrecht is aandeelhouder voor 18,25%; naar rato van inbreng m² grondeigendom. De directie besluit bij unanimiteit van het totaal aantal door alle directeuren uit te brengen stemmen. Er zijn minimaal twee directeuren, allen hebben 1 stem. Indien geen unanimiteit: voorleggen aan algemene vergadering Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij N.v.t. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Deelname in directievoering

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit College- en raadsbesluit Vertegenwoordiging in verbonden partij Hoofd Grondbedrijf Mandaat - Benoeming door raad Nee Titel Aanwijsbesluit Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

-


Bestuurders worden benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders


N.v.t.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Ruimtelijke ordening Hoogte bijdrage jaarrekening 2010 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies)

N.v.t.

Hoogte bijdrage begroting 2011 N.v.t. Hoogte bijdrage jaarrekening 2011 N.v.t. Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie -


Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 18,25% Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

Opbrengsten naar rato van bovengenoemd aandeel d.m.v. winstuitkeringen van de GEM. Deze winstuitkeringen zijn 3x voldaan. De exploitatie wordt naar verwachting medio 2013 afgesloten waarna een eindafrekening volgt. Vanuit de Hoven BV wordt een positief resultaat van ca. € 80.000.


Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij 2012: nihil Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

Begin 2012 € 50.722 einde 2012 € 50.722


begin 2012 € 365 einde 2012 € 356


N.v.t.

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid De bouw van De Hoven is afgerond. Naar verwachting wordt de GEM

in 2013 opgeheven en geliquideerd. Activiteiten en/of prestaties De openbare ruimte is in 2012 juridisch aan de gemeente

overgedragen.

Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


Nee


11. MERWEDE-LINGELIJN BEHEER BV Basisinformatie Naam Merwedelingelijn Beheer BV Vestigingsplaats Gorinchem Soort verbonden partij Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Partij is verbonden sinds BV is opgericht medio 2010, dit als uitvloeisel van de

samenwerkingsovereenkomst (SOK) zoals getekend in oktober 2009. Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Volgens beleidsplan: Het bevorderen en zorg dragen voor een verdere impuls van de spoorlijn Merwedelingelijn

(spoorverbinding tussen Dordrecht en Geldermalsen). Het doel is om een tijdige, doelmatige, duurzame en veilig aanleg van de werkzaamheden aan de spoorlijn

te bewerkstelligen. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert In gezamenlijkheid de Merwedelingelijn verder uit te werken en hiermee inzicht te krijgen in de benodigde investeringen, kostendragers en vervoerwaarde. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd - Deelnemende partijen Dordrecht, Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam, Giessenlanden, Gorinchem, Leerdam, Geldermalsen. Verdeling zeggenschap deelnemers - Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij N.v.t. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Bestuur

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit - Vertegenwoordiging in verbonden partij J. Mos Mandaat - Benoeming door raad - Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Ava


Volgens statuten: art 7; De commissarissen worden op voordracht van de gemeenten benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders.


Nee, niet verzekerd.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Ondernemerschap en bereikbaarheid Hoogte bijdrage jaarrekening 2012 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

€ 9.642,30

Bijdrage is gebaseerd op Betreft een subsidie Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 2,91% zijnde € 7.275 (zie art 4.3 SOK) Verstrekte garanties N.v.t. Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

N.v.t.


Ja

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij 2011: € 0 Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

Begin 2011: € 250.000 Eind 2011: € 250.000


Begin 2011: € 2.322.067 Eind 2011: € 6.097.929

Is weerstandsvermogen volgens verbonden N.v.t.


partij toereikend

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid Als alle werkzaamheden gereed zijn, naar verwachting in 2014, kan

de verbonden partij worden opgeheven en naar verwachting in 2015 worden geliquideerd.

Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


12. REGIONALE ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ DRECHTSTEDEN CAPITAL BV Basisinformatie Naam Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden Capital B.V. Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij BV Partij is verbonden sinds 13 maart 2012 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij De doelstelling van de ROM-D is “het versterken en uitbouwen van de regionale economie’” in die zin dat een permanente toekomstige meerwaarde ontstaat en tenminste aansluiting wordt gevonden bij de landelijke ontwikkeling. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert De vennootschap heeft ten doel, een en ander in het kader van de gebieds- en projectontwikkeling in de Drechtsteden: het oprichten van-, het deelnemen in- en het financieren van vennootschappen of ondernemingen; het samenwerken met-, het voeren van directie over- het verschaffen van kapitaal aan- en het verlenen

van adviezen en andere diensten aan vennootschappen of ondernemingen; het opnemen en verstrekken van geldleningen; het versrekken van zekerheden voor schulden en andere verplichtingen van de vennootschap of andere

vennootschappen of ondernemingen die met haar in een groep verbonden zijn of van derden; het verkrijgen, exploiteren en vervreemden van (register)goederen; het verkrijgen, exploiteren en vervreemde van industriële en intellectuele eigendomsrechten, alsmede het verrichten van al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd Zie doelomschrijving Deelnemende partijen 1. Provincie Zuid-Holland; 2. Gemeente Dordrecht; 3. Holding ROM-D N.V. Verdeling zeggenschap deelnemers Provincie Zuid-Holland: 10.000.000; Gemeente Dordrecht: 6.164.806; Holding ROM-D N.V.: 4.555.847 + 18.000. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Wethouder grondzaken is gevolmachtigd

aandeelhouder namens het college, op dit moment Jasper Mos. Zie besluit 13-3-2012.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Toezicht Besluitvorming deelname + datum besluit 12-3-2012 Vertegenwoordiging in verbonden partij Aandeelhouder Mandaat College Benoeming door raad Nee Titel - Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij Aandeelhouder Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming

Ja, indirect via AvA


Niet verzekerd, aandelenkapitaal afgewaardeerd tot € 1.000.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Ruimtelijke ordening Hoogte bijdrage jaarrekening 2010 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

Nvt

Hoogte bijdrage begroting 2011 Nvt Hoogte bijdrage jaarrekening 2011 Nvt Bijdrage is gebaseerd op Reeds beschikbaar gesteld kapitaal op ROM-D CV Betreft een subsidie Nee Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) € 6.164.806 Verstrekte garanties Nvt



Nvt


Nee, middelen worden niet ingezet voor nieuwe projecten maar voor afdekking van bestaande tekorten.

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij € 1.662 negatief Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-2012: € 0 31-12-2012: € 16.338


01-01-2012: € 0 31-12-2012: € 10.001.500


Ja

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid - Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? In 2013 zal in samenspraak met de andere

(Drechtsteden)aandeelhouders worden bezien of het geldende beleidskader nog voldoet m.b.t. ROM-D Capital.


Gezien de slechte financiële positie van ROM-D CV is een groot gedeelte van het beschikbaar gestelde kapitaal aan Capital, ingezet voor het afdekken van tekorten in ROM-D CV. Bij Jaarrekening 2012 zal naar verwachting een aanvullend bedrag worden gevraagd vanuit de CV aan Capital.


-


13. NV HUISVUILCENTRALE NOORD-HOLLAND (HVC) Basisinformatie Naam Huisvuilcentrale Noord-Holland Vestigingsplaats Alkmaar Soort verbonden partij NV Partij is verbonden sinds 19 december 2005 (via Gevudo) Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Ten algemene nutte werkzaam zijn op het gebied van het afvalbeheer en de daarmee verbonden opwekking van elektriciteit, benutting van overige vrijgekomen warmte en opwerking van reststoffen tot nuttige toepasbare restproducten alsmede op het gebied van direct of indirect daarmee verband houdende andere activiteiten, een en ander ten dienste van gemeenten en samenwerkingsverbanden van gemeenten overeenkomstig de regelen van door hen met de vennootschap te sluiten overeenkomsten, alles in de ruimste zin met al hetgeen daartoe behoort of daar maar enigszins mee in verband staat; het deelnemen in het op een andere wijze een belang nemen in, het voeren van beheer over andere ondernemingen met een gelijk of aanverwant doel en voorts het financieren van derden en het op enigerlei wijze stellen van zekerheid of het zich verbinden voor verplichtingen van derden daaronder begrepen. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Inzameling afval, Straatreiniging en Gladheidbestrijding. Recycling en compostering, verbranding en energieopwekking. Duurzame energie maken van afval. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd Afvalinzameling en –verwerking. In diverse gemeenten (niet in Dordrecht) is ook de straatreiniging een activiteit Deelnemende partijen HVC is eigendom van 55 gemeenten Verdeling zeggenschap deelnemers - Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Raad van commissarissen Kenmerk relatie: sturing of toezicht Beiden Besluitvorming deelname + datum besluit Raadsbesluit 2005 Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt (via de GR Gevudo) Mandaat Nee Benoeming door raad Nee Titel -

Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij Commissaris Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming Nee Wijze van afdekken risico’s bestuurdersaansprakelijkheid; verzekerd?

Niet bekend

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Wonen en leefbaarheid / Alg. dekkingsmiddelen (dividend) Hoogte bijdrage jaarrekening 2010 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

Geen directe belangen. De gemeente staat echter via de aandeelhouder GR Gevudo garant voor investeringen voor verwerking van huishoudelijk afval. Daarnaast is er aandacht voor redelijke tarieven.

Hoogte bijdrage begroting 2009 - Hoogte bijdrage jaarrekening 2009 - Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties De gemeente staat via de aandeelhouder GR Gevudo garant

voor investeringen voor verwerking van huishoudelijk afval. Daarnaast is er aandacht voor redelijke tarieven.


Er wordt geen dividend geraamd. Tot dusver wordt de opbrengst verrekend met de voorziening afvalinzameling. De gemeente ontvangt voor de verstrekte garanties via de Gevudo bereidstellingsprovisie. Over 2011 was deze € 377.107.



Binnen de financiële kaders - Resultaat verbonden partij Resultaat 2012 € -/- 19.485.000 Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

Jaarrekening 2012 (bron jaarrekening HVC 2012) Beginstand € 87.700.000 Eindstand € 68.200.000


Jaarrekening 2012 (bron jaarrekening HVC 2012) Beginstand € 915.630.000 Eindstand € 888.124.000


-


-


-


14. ENECO HOLDING NV Basisinformatie Naam ENECO Holding N.V. Vestigingsplaats Rotterdam Soort verbonden partij N.V. Partij is verbonden sinds Sinds 1995 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Doel van Eneco is in hoofdzaak het op een betrouwbare, veilige en maatschappelijk verantwoorde wijze produceren, verkopen en leveren van energie, warmte/ koude en gassen en daaraan gerelateerde producten aan particuliere en zakelijke klanten en samenwerking en deelneming in andere rechtspersonen. Bij het nastreven van het doel zal de vennootschap in het kader van de openbare voorzieningen, zich inzetten voor een zodanige wijze van productie, transport en gebruik van energie en verwerking van afvalstoffen, dat daarmee het algemene belang wordt bevorderd en aldus een bijdrage wordt geleverd aan de duurzame ontwikkeling van de samenleving, en, binnen het kader van een evenwichtig beleid, rekening wordt gehouden met de belangen van de aandeelhouders, klanten en medewerkers. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Leverancier-/ klantrelatie (gedeeltelijk; afhankelijk van aanbestedingen). Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) De gemeente heeft vroeger zelf een energiebedrijf geëxploiteerd. Via verzelfstandiging en fusies heeft de gemeente haar huidige positie verworven, waarbij het dividendbelang in de loop der tijd fors is toegenomen. Openbaar belang dat wordt behartigd Sluitendheid van de stadsbegroting en invloed op majeure investeringsbeslissingen. Daarnaast is de Tweede Kamer voorstander van overheidsposities in de energiesector. Deelnemende partijen De aandelen van ENECO Energie zijn in handen van 60 Nederlandse gemeenten. Verdeling zeggenschap deelnemers Dordrecht heeft een 9,05% stembelang en is daarmee achter Rotterdam en Den Haag qua belang de derde grote aandeelhouder. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij N.v.t. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Wethouder Van der Burgt participeert in de aandeelhoudercommissie (AHC) en neemt ook deel aan de AvA. De AHC heeft algemene adviestaken naar de AvA en adviestaken bij investeringsbeslissingen vanaf 350 miljoen richting bedrijf.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Er is sprake van (beperkt) toezicht. Besluitvorming deelname + datum besluit

Raadsbesluit oprichting Eneco: najaar 1994.

Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt Mandaat Nee Benoeming door raad Nee, college Titel Q.q. sinds 22-2-2011 Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Lid AHC/ aandeelhouder


De algemene vergadering kan de raad van commissarissen (RvC) personen aanbevelen om als commissaris te worden voorgedragen. De RvC draagt vervolgens de kandidaten voor. De algemene vergadering kán bij volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen, vertegenwoordigend tenminste één derde van het geplaatste kapitaal, de voordracht afwijzen (art 18).

Wijze van afdekken risico’s bestuurders-aansprakelijkheid; verzekerd?

Verzekerd

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Hoogte bijdrage jaarrekening 2010 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

-

Hoogte bijdrage begroting 2010 - Hoogte bijdrage jaarrekening 2010 Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) Dordrecht heeft een 9,05% aandelenbelang. Verstrekte garanties -



In de gemeentebegroting zijn dividendopbrengsten opgenomen; alsmede gasconcessiebaten. Deze laatste vallen buiten de beschouwing van deze paragraaf.


Deels. In het kader van duurzaamheid is vermeldenswaard dat reeds sinds 1 januari 2011 Eneco groene stroom levert aan al haar huishoudelijke en MKB klanten in Nederland. Door de bijzondere marktomstandigheden liggen gascentrales grotendeels stil. Zie ook tekst onder algemeen.

Binnen de financiële kaders Voor de gemeentebegroting 2012: hogere opbrengst dan primair begroot

Resultaat verbonden partij In 2012: 234 miljoen euro (nettoresultaat) Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

Per 01-01-2012: 4,2 miljard euro Per 31-12-2012: 4,4 miljard euro


Per 01-01-2012: 4,4 miljard euro Per 31-12-2012: 4,4 miljard euro


-

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid - Activiteiten en/of prestaties Zie hierboven. Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

Zie onder algemeen


Nee


15. REGIONALE ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ DRECHTSTEDEN BEHEER NV (ROM-D) Basisinformatie Naam Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden Beheer N.V. Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij NV Partij is verbonden sinds 13 december 1999 (datum oprichtingsakte) Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij De doelstelling van de ROM-D is “het versterken en uitbouwen van de regionale economie’” in die zin dat een permanente toekomstige meerwaarde ontstaat en tenminste aansluiting wordt gevonden bij de landelijke ontwikkeling. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert revitaliseren van bestaande (verouderde) bedrijfsterreinen; ontwikkeling van economische activiteiten zoals perifere detailhandel, zakelijke dienstverlening

(zee)havenontwikkeling, leisure etc.; het ontwikkelen en uitgeven van nieuwe bedrijfsterreinen; vergroten van de naamsbekendheid van de regio door promotie en acquisitie; het (her)ontwikkelen van (grootschalige) woningbouw, al dan niet in combinatie met bedrijfsterrein,

ecologisch zones c.q. recreatieve voorzieningen. De revitalisering en het ontwikkelen van economische activiteiten is de grootste opgave.

Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd Zie doelomschrijving. Deelnemende partijen 1. Holding Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden N.V. 2. O.P.P. Ontwikkelings- en Participatie Bedrijf Publieke Sector B.V. 3. Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) Verdeling zeggenschap deelnemers Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 226.910, verdeeld in 113.455 aandelen A en 113.455 aandelen B van elk € 1. Van het kapitaal is € 45.384 geplaatst en volgestort. De aandelen A kunnen uitsluitend in handen van Gemeenten en Provincies zijn, respectievelijk vennootschappen waarin uitsluitend Gemeenten en Provincies aandeelhouder kunnen zijn. 12,5% van het geplaatst kapitaal (aandelen B) is, in afwachting van mogelijke samenwerkingsverbanden met private partijen, bij Holding ROM-D NV ondergebracht. De holding heeft 62,5% van het aandelenbezit. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit 9 juni 1999 (collegebesluit), 29 juni 1999 raadsbesluit)

Volmacht aan het dagelijks bestuur voor AvA Vertegenwoordiging in verbonden partij Dit was mw. Vd Bergh maar wordt nu per keer bepaald

in lijn met het besluit op 21-6-2011. (zie holding) Mandaat Nee Benoeming door raad Nee Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij Àandeelhouder Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming

Ja, indirect via de AvA (3 leden van de RvC via de AvA).


Niet verzekerd


N.v.t.

Hoogte bijdrage begroting 2011 N.v.t. Hoogte bijdrage jaarrekening 2011 N.v.t. Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie Nee Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) N.v.t.


Verstrekte garanties Zie holding Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

Vooralsnog geen opbrengsten


Zie holding

Binnen de financiële kaders Zie holding Resultaat verbonden partij 2011: € 9.972,- NADELIG Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-12: € 45.384 31-12-12: € 35.412


01-01-11: € 459.023 31-12-11: € 424.617


Zie Holding


-


-


16. HOLDING REGIONALE ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ DRECHTSTEDEN NV Basisinformatie Naam Holding Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden N.V. Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij N.V. Partij is verbonden sinds 1999 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij De doelstelling van de ROM-D is “het versterken en uitbouwen van de regionale economie’” in die zin dat een permanente toekomstige meerwaarde ontstaat en tenminste aansluiting wordt gevonden bij de landelijke ontwikkeling. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert revitaliseren van bestaande (verouderd) bedrijfsterreinen; ontwikkeling van economische activiteiten zoals perifere detailhandel, zakelijke dienstverlening

(zee)havenontwikkeling, leisure etc.; het ontwikkelen en uitgeven van nieuwe bedrijfsterreinen; vergroten van de naamsbekendheid van de regio door promotie en acquisitie; het (her)ontwikkelen van (grootschalige) bedrijfsterreinen, al dan niet in combinatie met ecologisch zones

c.q. recreatieve voorzieningen. De revitalisering en het ontwikkelen van economische activiteiten is de grootste opgave. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd Zie doelstelling Deelnemende partijen Gemeenten Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Alblasserdam en de provincie Zuid-Holland. Verdeling zeggenschap deelnemers Elk aandeel (nominale waarde € 1) geeft recht op 1 stem. Besluiten worden genomen met volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen, tenzij de wet of de statuten een grotere meerderheid voorschrijven. Dordrecht (19.501 stemmen), Zwijndrecht (6.964 stemmen), Papendrecht (4.724 stemmen), Sliedrecht (3.970 stemmen), Hendrik-Ido-Ambacht (3.429 stemmen), Alblasserdam (2.936 stemmen), provincie Zuid-Holland (3.858 stemmen). Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is AvA Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit 9 juni 1999 (collegebesluit), 29 juni 1999

(raadsbesluit) Volmacht aan het Drechtstedenbestuur voor AvA, besluit B&W 21-6-2011

Vertegenwoordiging in verbonden partij Door het college is besloten dat: 1. Het besluit van het college van 4 mei 2010 in te

trekken op het onderdeel van vertegenwoordiging van de gemeente Dordrecht in de AVA’s ROM-D;

2. Conform het besluit van het college van 21 juni 2011 voor iedere AVA ROM-D een volmacht te verlenen aan een aan te wijzen vertegenwoordiger.

Mandaat Nee Benoeming door raad Nee Titel Per AvA volmacht aan GRD of afgevaardigde college Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij Aandeelhouder, dhr. F. vd Oever is niet langer

President Commissaris Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming

Ja, indirect via AvA.


Niet verzekerd, aandelenkapitaal gewaardeerd op nihil (€ 1.000)

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Ruimtelijke ordening Hoogte bijdrage jaarrekening 2011 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies)

N.v.t.


Hoogte bijdrage begroting 2012 N.v.t. Hoogte bijdrage jaarrekening 2012 N.v.t. Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie N.v.t. Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 43% (€ 19.501) Mogelijk dat percentage is gewijzigd

doordat de provincie mogelijk geen aandeelhouder meer in de Holding maar nog alleen in ROM-D Capital.

Verstrekte garanties N.v.t. Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

Winst wordt ter beschikking gesteld aan de AvA


Nee, de holding moet ervoor zorg dragen dat met name de projecten in de ROM-D CV worden gerealiseerd. (De projecten Dordtse Kil III en Genie- en Citadelterrein zijn in uitvoering, maar het is ROMD niet gelukt om het project Noordoevers in uitvoering te nemen. In de CV zijn nog bezittingen opgenomen die niet tot ontwikkeling zullen komen (Kijfhoek) en deze afgestoten kan worden. De Holding ziet als opdrachtgever niet scherp toe op het binnenhalen van opdrachten. ROM-D voert werkzaamheden uit in het kader van het binnenhalen van een FES-subsidie voor de uitvoering van de projecten waarvoor formeel door het door Drechtstedenbestuur nog geen opdracht is gegeven aan ROM-D door de projecten toe te voegen aan de orderportefeuille. Er wordt beperkt invulling gegeven aan de uitwerking van de beslisnotitie 2009 versie II. Er vind onvoldoende invulling plaats van de promotie en acquisitie voor de regio Drechtsteden.

Binnen de financiële kaders nvt Resultaat verbonden partij 2012: € 1.785,- negatief Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-2012 € 42.404 31-12-2012 € 40.619


01-01-2012 € 20.000 31-12-2012 € 21.500


De Holding is gezond, maar het probleem zit in ROM-D CV.

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid In 2009 is de Drechtraad akkoord gegaan met de nieuwe

structuur van de ROM-D. Dit houdt in dat er een nieuwe entiteit wordt opgericht onder de naam ‘ROM-D Capital’ van waaruit ROM-D CV met publiek kapitaal zal worden gefund. In de toekomst zal voor ieder (nieuw) project een nieuwe CV/BV worden opgericht en tevens gefund vanuit ROM-D Capital.

De Holding is aandeelhouder van Capital samen met de provincie en de gemeente Dordrecht. Hiervoor zijn de statuten van de Holding en Capital gewijzigd.

De provincie heeft haar aandeel overgemaakt aan ROM-D. Het Drechtstedenbestuur voert in 2012 een analyse uit naar de

structuur ROMD. De relatie met ROM-Zuidvleugel wordt onderzocht.

Activiteiten en/of prestaties Er is een bedrijfsplan opgesteld met betrekking tot de structuur van de ROM-D en een businesscase waarin wordt aangegeven welke terreinen regionaal aan de ROM-D in ontwikkeling gegeven zouden moeten worden. Hieraan wordt onvoldoende invulling gegeven.

Overig Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


17. BANK NEDERLANDSE GEMEENTEN Basisinformatie Naam Bank Nederlandse Gemeenten Vestigingsplaats Den Haag Soort verbonden partij Naamloze Vennootschap Partij is verbonden sinds Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij Kredietverlening aan de publieke sector Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Betalingsverkeer, financiering Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Openbaar belang dat wordt behartigd De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde financiële dienstverlening draagt BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de publieke taak. Deelnemende partijen Rijk en gemeenten Verdeling zeggenschap deelnemers Via statuten en AvA. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Gemeenten oefenen invloed uit via aandeelhouderschap. Kenmerk relatie: sturing of toezicht Besluitvorming deelname + datum besluit Vertegenwoordiging in verbonden partij E. van de Burgt Mandaat Benoeming door raad Titel Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Aandeelhouder



Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Hoogte bijdrage jaarrekening 2012(uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

N.v.t.

Hoogte bijdrage begroting 2012 N.v.t. Hoogte bijdrage jaarrekening 2012 N.v.t. Bijdrage is gebaseerd op N.v.t. Betreft een subsidie N.v.t. Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 0,419% Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

2013: € 347.000 (dividend 2012)


Nvt

Binnen de financiële kaders Inmiddels wel, na neerwaartse begrotingsbijstelling. Basel III noopt tot een verslechterd dividendbeleid voor de komende jaren, welke leidt 25% pay out, met voorbehoud van o.a. resultaatontwikkeling

Resultaat verbonden partij 2012:332 miljoen Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-2012 1.897 miljoen 31-12-2012 2.752 miljoen


01-01-2012 134.563 miljoen 31-12-2012 139.476 miljoen


Niet in relatie tot Basel III; streven was (voor kabinetsbesluit tot schatkistbankieren) dat de bank in 2017 aan de eisen


kon voldoen. De belangrijke triple A-ratings van de bank zijn door Moody's, Fitch en Standard & Poors echter herbevestigd.

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid - Activiteiten en/of prestaties Zie onder algemeen Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


18. STICHTING Administratiekantoor Breedband (STAK Breedband) Basisinformatie

Naam Zie hierboven

Vestigingsplaats Dordrecht

Soort verbonden partij Stichting

Partij is verbonden sinds 30-06-2005 (oprichting 1e stichting)

Doelen, taak, zeggenschap

Doel(en) verbonden partij

Oorspronkelijk: Het in eigendom verwerven en beheren van een glasvezelinfrastructuur in de regio Drechtsteden. Thans: het beheren van aandelen/certificaten en het uitoefenen van stemrecht in de Breedband

Drechtsteden Groep BV

Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Leveren van netwerkdiensten tegen vergoeding via Breedband Drechtsteden BV

Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’)

Vliegwielfunctie ict, voorvloeiend uit de gemeentelijke beleidsnota : “ICT en de stad” 2004

Openbaar belang dat wordt behartigd Zie hiervoor.

Deelnemende partijen

De stichting Breedband Drechtsteden was een samenwerkingsverband tussen 32 non-profit organisaties uit de regio. 2012 was een transitiejaar van een stichting naar de nieuwe Breedband

Drechtsteden Groep B.V. De Breedband Drechtsteden Groep B.V. bedient samen met de dochter B.V.'s Breedband Drechtsteden B.V. (voor de certificaathouders in STAK) en VitrumNet B.V. (voor alle andere

activiteiten) de relaties.

De leden van de raad van commissarissen zijn in 2012 door het bestuur van Stichting Administratie Kantoor Breedband Drechtsteden benoemd. De raad telt drie leden en heeft expertise vanuit de regio, techniek,

innovatie, toezicht, strategie, financieel en ondernemerschap. Daarnaast is ook de historische kennis en achtergrond geborgd doordat een van de commissarissen in de voorgaande jaren ook betrokken was bij

Breedband Drechtsteden.

Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij N.v.t.

Bestuurlijk belang

Wijze waarop gemeente bestuurlijk

betrokken is

Bestuur stichting

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Mix

Besluitvorming deelname + datum besluit Raadsbesluit 4 januari 2005 (oorspronkelijke rechtsvorm)

Vertegenwoordiging in verbonden partij J. Mos

Mandaat Ja

Benoeming door raad Ja

Titel Q.q. sinds 22 maart 2010

Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Penningmeester


Het bestuur wordt gekozen door de certificaathouders.


Niet verzekerd.

Financiën en deelname

Onderdeel begrotingsprogramma -

Hoogte bijdrage jaarrekening 2012 (uitgesplitst in

algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

Geen middelen geraamd in de Dordtse begroting

Hoogte bijdrage begroting 2012

Hoogte bijdrage jaarrekening 2012

Bijdrage is gebaseerd op -

Betreft een subsidie -

Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) Ca 14% certificaten

Verstrekte garanties -

Opbrengsten voor de gemeente (in geval van

beleggingsdeelnemingen)

-

Realiseert verbonden partij de beoogde

beleidsdoelstellingen

Ja

Binnen de financiële kaders Geen begrotingsdoelstelling

Resultaat verbonden partij 2012:€228.000


Eigen vermogen verbonden partij aan het begin

en einde van het begrotingsjaar

31-12-2012: € 356.000 (louter certificaten)

Vreemd vermogen verbonden partij aan het begin

en einde van het begrotingsjaar

31-12-2012: € 0

Is weerstandsvermogen volgens verbonden partij

toereikend

-

Voorgedane of voorgenomen veranderingen

Doelstelling -

Huidige relatie -

Voortbestaan en/of eigenstandigheid -

Activiteiten en/of prestaties -

Overig -

Heroverweging

Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? -

Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan

veranderingen in de omgeving?

-

Rechtvaardigen interne en/of externe ontwikkelingen

een heroverweging van de deelname?

-


19. COOPERATIE ONTWIKKELING LEERPARK UA Basisinformatie Naam Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Coöperatie Partij is verbonden sinds 6 mei 2003 (collegebesluit) Doelen, taak, zeggenschap De aanbesteding, gunning en realisatie van de gebiedsontwikkeling Leerpark te Dordrecht. Het belangrijkste motief voor de Gemeente Dordrecht en het Da Vinci College bij de oprichting van de Coöperatie Leerpark u.a. was het creëren van een opdrachtgevende partij: De coöperatie heeft als hoofddoelen: 1. het namens de leden selecteren van een marktpartij alsmede het namens de leden contracteren van die

marktpartij teneinde op het terrein gelegen aan de Maria Montessorilaan en omgeving te Dordrecht scholen, woningen, winkels, kantoren en bedrijfsruimten alsmede openbare ruimten en infrastructuur (het ‘Leerpark’) te realiseren;

2. de realisatie van het Leerpark tegen de scherpste prijs en hoogst bereikbare kwaliteit te laten plaatsvinden;

3. in alle fasen van de ontwikkeling van het Leerpark op te treden als aanbestedende dienst krachtens de Europese richtlijnen.

Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert 1. Van het Leerpark tegen de scherpste prijs en hoogst bereikbare het namens de leden selecteren van een

marktpartij alsmede het namens de leden contracteren van die marktpartij teneinde op het terrein gelegen aan het Leerpark te Dordrecht scholen, woningen, winkels, kantoren en bedrijfsruimten alsmede openbare ruimten en infrastructuur (hierna: “Leerpark”) te realiseren.

2. De onder a. bedoelde realisatie kwaliteit te laten plaatsvinden. 3. In alle fasen van de ontwikkeling van het Leerpark op te treden als aanbestedende dienst krachtens de

Europese richtlijnen. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) De coöperatie kent momenteel twee leden, t.w. gemeente Dordrecht en ROC Da Vinci College (Stichting Regionaal opleidingscentrum Zuid-Holland Zuid). Beiden hebben 50% zeggenschap in de coöperatie. Ook in het bestuur zijn de posten over beide leden verdeeld. Openbaar belang dat wordt behartigd Zie doelomschrijving. Deelnemende partijen Zie reden deelneming. Verdeling zeggenschap deelnemers 1. Volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen in een vergadering waar tenminste één bestuurder A

en één bestuurder B aanwezig of vertegenwoordigd is (Bestuur). 2. Met algemene stemmen (unanimiteit) in een vergadering waarin alle leden aanwezig of vertegenwoordigd

zijn, tenzij in deze statuten of de wet een andere meerderheid is voorgeschreven. Ieder lid heeft 1 stem (Ledenvergadering).

Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij - Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Gemeente Dordrecht is op ambtelijk (directie) niveau vertegenwoordigd en tevens voorzitter van het dagelijks bestuur en de Algemene Ledenvergadering. Wethouder van de Burgt neemt deel aan de algemene vergaderingen.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht

Sturing

Besluitvorming deelname + datum besluit

6 mei 2003 (Collegebesluit). Ambtelijke leden worden op voordracht van respectievelijk gemeente en Da Vinci door Algemene Ledenvergadering benoemd. Bestuurlijk vertegenwoordiger is q.q. wethouder met onderwijs in de portefeuille.

Vertegenwoordiging in verbonden partij

E. van de Burgt, R.C.A. Meester, R. Bosselaar, H.F.J. van Gurp (DB)

Mandaat Alle financiële besluiten worden besloten via B&W en gemeenteraad Benoeming door raad Nee Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

E. van de Burgt (bestuurder), R.C.A. Meester (voorzitter), R. Bosselaar (bestuurder), H.F.J. van Gurp (bestuurslid),


Indirect via ledenvergadering.

Wijze van afdekken risico’s UA


bestuurdersaansprakelijkheid; verzekerd? Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Werk & scholing (programma; niet via ramingen) Financiële bijdrage aan verbonden partij:

2012 2013 2014Cooperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. 273 97 250

Bijdrage is gebaseerd op De kosten voor de bouworganisatie worden via een tevoren afgesproken verdeelsleutel verdeeld en door de afzonderlijke leden betaald.

Betreft een subsidie - Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) - Verstrekte garanties - Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

-


Ja, binnen de financiële kaders.

Binnen de financiële kaders Resultaat verbonden partij 2012: nihil Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-2012 € 0 31-12-2012 € 0


01-01-2012 € 9.245.053 31-12-2012 € 11.385.660 (hierin is begrepen de in 2011 afgesloten lening tb.v. de bouw van de Duurzaamheidsfabriek. Het overige vreemd vermogen houdt gelijke tred met vorderingen)


Ja


-


-

Overig


20. COÖPERATIE KENNIS EN OPLEIDINGSCENTRUM VEILIGHEID ZHZ Basisinformatie Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Coöperatie Partij is verbonden sinds 2010 Doelen, taak, zeggenschap Doelen 1. Ontwikkelen, bundelen en delen van kennis op het gebied van fysieke veiligheid. 2. Het tot stand brengen van leerwerkverbindingen op het gebied van veiligheid. Taken 1. Maken en verzorgen van opleidingen over fysieke veiligheid, vrachtwagenopleiding, veiligheid et cetera. 2. Bieden van stages. 3. Bundelen van kennis, die voortkomt uit specifieke (Europese) veiligheidsprojecten, zoals Mare, MisRaR, Spoorzone. Zeggenschap Zeggenschap ten opzichte van het zelf te ontwikkelen programma. Voorts zeggenschap ten opzichte van de verbonden partijen om de toegezegde inspanningen waar te maken, binnen het KOC. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Geen directe taken, uitgevoerde taken zijn wel van betekenis voor versterking beroepsonderwijs op het Leerpark Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Binden van in Leerpark gevestigde bedrijven en instellingen aan Leerparkdoelen. Openbaar belang dat wordt behartigd Belang van de gemeente in vergroten van onderwijsaanbod, versterking beroepsonderwijs Tot stand brengen van leer-werkbedrijven Deelnemende partijen 1. ROC Da Vinci College. 2. Veiligheidsregio Zuid Holland Zuid. 3. Gemeente Dordrecht. Verdeling zeggenschap deelnemers Gelijkwaardig. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij Niet van toepassing. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Door ondertekening van oprichtingsakte Door aanwijzing van een vertegenwoordiger in het bestuur.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit College van B&W 6-7-2010

Gemeenteraad: geen bezwaar: 9-11-2010 Vertegenwoordiging in verbonden partij R.C.A. Meester Mandaat Van college van B&W Benoeming door raad nee Titel Directeur Leerpark Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Directeur


voordracht


Bestuursleden zijn niet hoofdelijk aansprakelijk. Deze berust bij de coöperatie als geheel.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Grootstedenbeleid, sector Veiligheid. Bijdrage is gebaseerd op Raming opstartkosten Betreft een subsidie Deelnamebedrag € 35.000 geleverd bij start Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 33.3 Verstrekte garanties geen Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

geen


Is onlangs opgestart, moet zich nog bewijzen

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij Nog niet gerealiseerd Eigen vermogen verbonden partij aan het n.v.t.


begin en einde van het begrotingsjaar Vreemd vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

n.v.t.


n.v.t.


-


-


21. ENERGIE COÖPERATIE DORDRECHT Basisinformatie Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Coöperatie Partij is verbonden sinds 2012 Doelen, taak, zeggenschap Doelen 1. Het versnellen van de uitvoering van het gemeentelijk energiebeleid. 2. Het tot stand brengen van leerwerkverbindingen op het gebied van veiligheid 3. Het tot stand brengen van een revolverend fonds voor het doen van duurzame investeringen Taken 1. het ondersteunen van inwoners en bedrijven bij het treffen van energiebesparende maatregelen; 2. het initiëren en faciliteren van projecten op het gebied van duurzame energie 3. het geven van voorlichting over energie en energiebesparing. 4. het bieden van leer/werkplekken 5. beheren van een revolverend fonds voor het doen van duurzame investeringen Zeggenschap Zeggenschap ten opzichte van het zelf te ontwikkelen programma. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Geen directe taken, uitgevoerde taken zijn wel van betekenis voor de bereiken van de duurzaamheids en energiedoelstellingen van Dordrecht Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Openbaar belang dat wordt behartigd Belang van de gemeente in het tot stand brengen van een versnelling in het energiebeleid van de gemeente. Tot stand brengen van leer-werkbedrijven Deelnemende partijen

1. HVC. 2. Gemeente Dordrecht.

Verdeling zeggenschap deelnemers gelijkwaardig Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij Niet van toepassing Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is

Door ondertekening van oprichtingsakte Door aanwijzing van een vertegenwoordiger in het bestuur.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit College van B&W 14-10-2011

Gemeenteraad: geen bezwaar: 25-10-2011 Vertegenwoordiging in verbonden partij H.P.A. Wagemakers (Bestuurlijk)

R.C.A. Meester (Ambtelijk) Mandaat Van college van B&W Benoeming door raad nee Titel Wethouder gemeente Dordrecht/Directeur programma

Duurzaamheid Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Bestuurder/Directeur


voordracht


Bestuursleden zijn niet hoofdelijk aansprakelijk. Deze berust bij de coöperatie als geheel.

Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Duurzaamheid. Bijdrage is gebaseerd op Raming opstartkosten Betreft een subsidie Deelnamebedrag € 700.000 te leveren in tranches op

aanvraag coöperatie Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 50 Verstrekte garanties geen Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

geen


Is onlangs opgestart, moet zich nog bewijzen

Binnen de financiële kaders Ja Resultaat verbonden partij Nog niet gerealiseerd



€1.100.000


€0


ja


-


-


22. REGIONALE ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ CV Basisinformatie Naam Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden C.V. (ROM-D) Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij Commanditaire Vennootschap Partij is verbonden sinds 1999 Doelen, taak, zeggenschap Doel(en) verbonden partij De doelstelling van de ROM-D is “het versterken en uitbouwen van de regionale economie’” in die zin dat een permanente toekomstige meerwaarde ontstaat en tenminste aansluiting wordt gevonden bij de landelijke ontwikkeling. Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert revitaliseren van bestaande (verouderd) bedrijfsterreinen; ontwikkeling van economische activiteiten zoals perifere detailhandel, zakelijke dienstverlening

(zee)havenontwikkeling, leisure etc.; het ontwikkelen en uitgeven van nieuwe bedrijfsterreinen; vergroten van de naamsbekendheid van de regio door promotie en acquisitie; het (her)ontwikkelen van (grootschalige) bedrijfsterreinen, al dan niet in combinatie met ecologisch zones

c.q. recreatieve voorzieningen. De revitalisering en het ontwikkelen van economische activiteiten is de grootste opgave.

Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) - Openbaar belang dat wordt behartigd Economisch belang Deelnemende partijen Gemeenten Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Alblasserdam, Provincie Zuid-Holland. Ontwikkelings- en Participatiebedrijf Publieke Sector B.V. (OPP) en het Ontwikkelbedrijf Rotterdam (OBR) Verdeling zeggenschap deelnemers Aandeelverhouding en stemrecht: gemeente Dordrecht 20%, OPP 28%, OBR 14%, overige Drechtsteden 38%. De gemeente participeert in totaal voor bijna € 10,4 miljoen in de ROM-D CV. De vordering van de gemeente Dordrecht op de CV is overgegaan in een vordering op ROM-D Capital. Volgens de akte van oprichting ROM-D CV heeft de gemeente Dordrecht een kapitaal van € 801.959 ingebracht. Deze kapitaaldeelname vertegenwoordigt het stemrecht van 20%. Daarnaast is door de gemeente Dordrecht een kapitaalstorting gedaan ad € 6,1 miljoen inzake Kil III en een vereveningsbijdrage ad € 3,4 miljoen. Beide stortingen betreffen een kapitaaldeelname zonder stemrecht. Evt. taakverdeling tussen gemeente en verbonden partij N.v.t. Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Commanditair vennoot.

Kenmerk relatie: sturing of toezicht Sturing Besluitvorming deelname + datum besluit - Vertegenwoordiging in verbonden partij - Mandaat - Benoeming door raad - Titel - Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij - Benoeming bestuurders: recht van voordracht/ benoeming - Wijze van afdekken risico’s bestuurdersaansprakelijkheid; verzekerd? Nee Financiën en deelname Onderdeel begrotingsprogramma Ondernemerschap en bereikbaarheid Hoogte bijdrage jaarrekening 2009 (uitgesplitst in algemeen, DVO’s, subsidies e.d.)

N.v.t.

Hoogte bijdrage begroting 2010 N.v.t. Hoogte bijdrage jaarrekening 2010 N.v.t. Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie Nee Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) Het aandeel in het aandelenkapitaal bedraagt 20%. Verstrekte garanties -



-


-

Binnen de financiële kaders - Resultaat verbonden partij 2012: € 444.426 negatief Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

01-01-2012 € 11,8 miljoen 31-12-2012 € 11,4 miljoen


01-01-2012 € 9,5 miljoen 31-12-2012 € 10,9 miljoen


Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling Zie holding Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid Zie holding Activiteiten en/of prestaties - Overig Zie holding Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


23. GEM DE HOVEN CV Basisinformatie Naam GEM de Hoven CV Vestigingsplaats Dordrecht Soort verbonden partij CV Partij is verbonden sinds 18 december 2003 Doelen, taak, zeggenschap Het verkrijgen, vervreemden, in (onder)erfpacht uitgeven, administreren, exploiteren, huren en verhuren

van onroerende zaken. Het zelf ontwikkelen en/of realiseren van onroerende zaken. Het geheel of gedeeltelijk doen ontwikkelen en/of realiseren en/of verkopen van onroerende zaken en/of

doen aannemen en uitvoeren van bouwwerken. Het sluiten van overeenkomsten met gemeenten en/of andere overheidsinstellingen en/of derden in het

kader van het ontwikkelen en/of realiseren van onroerende zaken. Het optreden als tussenpersoon bij de aan- en verkoop en bij de huur en verhuur van onroerende zaken. Het ter leen verstrekken en het ter leen opnemen van gelden, al dan niet onder hypothecair verband. Het verstrekken van zekerheden voor schulden van de Vennootschap en schulden van derden. En al hetgeen daarmee verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords,

en voorts het deelnemen in en het voeren van beheer over andere ondernemingen, van welke aard ook, al-les in het Exploitatiegebied c.q. verband houdend met het Exploitatiegebied.

Taken die partij t.b.v. gemeente uitvoert Ontwikkeling van bouwproject De Hoven. Redenen deelneming (anders dan bij ‘doel verbonden partij’) Openbaar belang dat wordt behartigd Zie doelstelling. Deelnemende partijen Commanditaire vennoten: Dordrecht, Amstelland Deelnemingen Grondbedrijf B.V., Exploitatiemaatschappij Rosmalen III B.V. , Bridico B.V., VWS Deelnemingen B.V. Verdeling zeggenschap deelnemers Bestuurlijk belang Wijze waarop gemeente bestuurlijk betrokken is Vennotenvergadering; Gemeente is Commanditair Vennoot

(GEM de Hoven Beheer BV is Beherend Vennoot). Kenmerk relatie: sturing of toezicht Toezicht Besluitvorming deelname + datum besluit Vertegenwoordiging in verbonden partij P.H. Sleeking, J. Mos

Mandaat Nee Benoeming door raad Nee Titel Q.q. Functie vertegenwoordiger binnen verbonden partij

Zie hierboven


-

Wijze van afdekken risico’s bestuurdersaan-sprakelijkheid; verzekerd?

-


N.v.t.

Hoogte bijdrage begroting 2011 N.v.t. Hoogte bijdrage jaarrekening 2011 N.v.t. Bijdrage is gebaseerd op - Betreft een subsidie Nee Omvang aandeel in het aandelenkapitaal (%) 8,3% Verstrekte garanties Opbrengsten voor de gemeente (in geval van beleggingsdeelnemingen)

In 2012: € 0

Realiseert verbonden partij de beoogde beleids-doelstellingen

Nvt.

Binnen de financiële kaders - Resultaat verbonden partij 2012: € 0 Eigen vermogen verbonden partij aan het begin en einde van het begrotingsjaar

Begin 2012: 100.000 Eind 2012: 100.000

Vreemd vermogen verbonden partij aan het Begin 2012: 594.822


begin en einde van het begrotingsjaar Eind 2012: 403.086 Is weerstandsvermogen volgens verbonden partij toereikend

Ja

Voorgedane of voorgenomen veranderingen Doelstelling - Huidige relatie - Voortbestaan en/of eigenstandigheid De bouw van De Hoven is afgerond. Naar verwachting wordt de GEM

in 2013 opgeheven en geliquideerd. Waarschijnlijk levert dit een be-scheiden resultaat van € 9.250,-.

Activiteiten en/of prestaties - Overig - Heroverweging Sprake van nieuw of gewijzigd beleid bij de gemeente? - Toekomstperspectief van de partij, gerelateerd aan veranderingen in de omgeving?

-


-


Afkortingenlijst AB Algemeen Bestuur ACM Autoriteit Consument en Markt AIVD Algemene Inlichtingen- en

Veiligheidsdienst A-KOR Adviescommissie Kwaliteit Openbare

Ruimte ANWB Koninklijke Nederlandse

Toeristenbond AMB stadsprogramma Arbeidsmarktbeleid AMK Advies en Meldpunt

Kindermishandeling AMvB Algemene Maatregel van Bestuur APV Algemene Plaatselijke Verordening ARB Ambtenaar rampenbestrijding ASz Albert Schweitzer ziekenhuis AV Alblasserwaard/Vijfheerenlanden AvA Algemene Vergadering Van

Aandeelhouders AWBZ Algemene Wet Bijzondere

Ziektekosten BABW Besluit administratieve bepalingen

inzake het wegverkeer BAO Besluit aanbestedingsregels voor

overheidsopdrachten BBL Bureau Beheer Landbouwgronden BBP Bruto Binnenlands Product BBV Besluit Begroting en Verantwoording BD Bureau Drechtsteden BDU Brede Doeluitkering BHV bedrijfshulpverlening Bibob Wet bevordering

integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur

BIJ Bestuurlijke informatievoorziening justitiabelen

BIRK Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit

BIZ Bedrijfsinvesteringszones BLVS Bureau Leerplicht en Voortijdig

Schoolverlaten BNG Bank Nederlandse Gemeenten BoVo Bovenwijkse Voorzieningen BP Bestemmingsplan BRM bouwrijp maken BSD Binnenstadservice Dordrecht BSO Buitenschoolse Opvang BST Buurt Service Team BTW Belasting Toegevoegde Waarde BV Besloten Vennootschap B&W Burgermeester en Wethouders BZK Ministerie van Binnenlandse Zaken

en Koninkrijksrelaties Ca. Circa CAO Collectieve arbeidsovereenkomst CBK Centrum Beeldende Kunst CBS Centraal Bureau voor Statistiek CHE Christelijke Hogeschool Ede CJG Centra voor Jeugd en Gezin COELO Centrum voor Onderzoek v/d

Economie v/d Lagere Overheden CPB Centraal Plan Bureau

CPI Consumentenprijsindex CPO Collectief Particulier

Opdrachtgeverschap CROW Kenniscentrum voor verkeer,

vervoer en infrastructuur CRM Customer Relationship Management CV Commanditaire Vennootschap CVO Continu vakantie onderzoek Dav Drechtsteden, Alblasserwaard en

Vijfheerenlanden Db decibel DHW Drank- en Horecawet DiEP Erfgoedcentrum DiEP DJI Dienst Justitiële Inrichtingen DK Dordtse Kil DKCC Drechtstedelijk Klantcontactcenter DLG Dienst Landelijk Gebied DLTC Dordrechtsche Lawn Tennis Club DNA De Nieuwe Ambtenaar of erfelijke

informatiedrager DO Definitief Ontwerp DRS Doorstroming openbaar vervoer DSB Drechtstedenbestuur DVC Da Vinci-college DVO Dienstverleningsovereenkomst ECB Europese Centrale Bank ECD Energie Coöperatie Dordrecht EL&I Ministerie van Economische Zaken,

Landbouw en Innovatie (vanaf november 2012 (Rutte II) Ministerie van Economische Zaken)

EMS eenmanssurveillance EMU Europees Monetaire Unie EU Europese Unie EZ Ministerie van Economische Zaken EZH Elektriciteitscentrale Zuid-Holland FC Football Club Fido Wet Financiering decentrale

overheden FLO Functioneel Leeftijdsontslag fte fulltimerequivalent Gba Gemeentelijke Basisadministratie GBD Gemeentebelastingen Drechtsteden GBE Gemeenschappelijk Bezit Evides GEM Gemeenschappelijk Exploitatie

Maatschappij GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst GGZ Geestelijke Gezondheidszorg GHOR Geneeskundige Hulpverlening bij

Ongevallen en Rampen GIA Geweld in Afhankelijkheidsrelaties GPR Gemeentelijke Praktijk Richtlijn GR Gemeenschappelijke Regelingen GRD Gemeenschappelijke Regeling

Drechtsteden Grex Grondexploitatie GRP Gemeentelijk Rioleringsplan


GR ZHZ Gemeenschappelijke Regeling Zuid-Holland Zuid

GS Gedeputeerde Staten GZP Gezondheidspark Ha Hectare HALT Lik-op-stuk afhandeling van

bepaalde soorten criminaliteit door jeugdigen

HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs

HBO Hoger Beroepsonderwijs HbR Havenbedrijf Rotterdam HK Hofkwartier HKB Honden- en kattenbesluit HKH Hare Koninklijke Hoogheid HOF Wet houdbare overheidsfinanciën HOV-D Hoogwaardig Openbaar Vervoer

Dordrecht HVC Afval- en energienutsbedrijf I&A Informatisering – Automatisering IBD Ingenieursbureau Drechtsteden IBIS Interactief Burger Informatie

Systeem IBW Intensief beschermde woonvorm i.c. in casu icm in combinatie met ICT Informatie- en

communicatietechnologie IHP Integraal Huisvestingsplan IKC Integraal kindcentrum I&M Ministerie van Infrastructuur en

Milieu i.o. in oprichting IOAW Wet Inkomensvoorziening Oudere

en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers

IOAZ Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte Zelfstandigen

IP&A Progr. Informatievoorziening, Processen & Automatisering

IRS Interest Rate Swap IS Inrichting Stadsdelen ISV Investeringsfonds Stedelijke

Vernieuwing IVP(3) Integraal Veiligheidsprogramma 3 IZA een zorgverzekeraar JGZ Jeugdgezondheidszorg JOGG Jongeren op Gezond Gewicht JPT Jeugd Preventie Team JustID Justitiële Informatiedienst KAR Korte Afstand Radio KCC Klantcontactcentrum KING Kwaliteitsinstituut Nederlandse

Gemeenten KLPD Korps landelijke politiediensten KOC Kennis- en opleidingscentrum KOR Kwaliteit Openbare Ruimte KRW Kaderrichtlijn Water KUBIS een objectbeheersysteem KvK Kamer van Koophandel

KVO-B Keurmerk Veilig Ondernemen (Bedrijventerreinen)

Lea Lokale Educatieve Agenda LED Light-emitting (lichtuitstralende)

diode LISA Landelijk Informatie Systeem

Arbeidsorganisaties LNG Liquefied natural gas, ook wel

vloeibaar aardgas LOC Lokaal Onderwijs Centrum MARE Managing Adaptive Responses to

Flood Risk in the North Sea Region MBO Middelbaar Beroepsonderwijs MEE Meedoen, meehelpen, meepraten MER Milieu Effect Rapportage MFA Multifunctionele accommodatie MIRT Meerjarenprogramma Infrastructuur,

Ruimte en Transport MJP Meerjaren Beleidsprogramma MKB Midden- en Kleinbedrijf MO Maatschappelijke Opvang of (sector)

Maatschappelijke Ontwikkeling MOP Meerjaren Onderhoudsplan MT managementteam MTO Medewerkers Tevredenheids

Onderzoek MVO Maatschappelijk Verantwoord

Ondernemen MZ Maatschappelijke Zorg Naris Nederlands Adviesbureau voor

Risicomanagement NASB Nationaal Actieplan Sport en

Bewegen NB Nota bene (neem hier goed notitie

van) NCB een projectontwikkelaar NCW Netto contante waarde NDB Nieuwe Dordtse Biesbosch NDC Nieuwe Dordtse Cultuurorganisatie NFIA Netherlands Foreign Investment

Agency NIEGG Niet in exploitatie genomen gronden NK Nederlands Kampioenschap Nnb Nog niet bekend NMC Natuur en Milieu Centrum NPR Nederlandse Praktijk Richtlijn NS Nederlandse Spoorwegen NSL Nationaal Samenwerkings-

programma Luchtkwaliteit NSVV Nederlandse Stichting Voor

Verlichtingskunde NUP Nationaal Uitvoeringsprogramma NV Naamloze Vennootschap N.v.t Niet van toepassing Obs Openbare basisschool OCD Onderzoekscentrum Drechtsteden OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur &

Wetenschap of OntwikkelCombinatie de Werven

OGGZ Openbare Geestelijke Gezondheidszorg


OKE Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie

ONS-D Overleg Netwerksecretarissen Drechtsteden

OM Openbaar Ministerie OOV Openbare Orde en Veiligheid OPOD Openbaar Primair Onderwijs

Dordrecht OV openbaar vervoer OZB Onroerende-zaakbelastingen OZHZ GR Omgevingsdienst Zuid-Holland

Zuid P&A promotie en acquisitie PALT Prestatieafspraken voor de Lange

Termijn P&C Planning en Control PFO Portefeuillehoudersoverleg PG parkeergarage PGA Persoonsgebonden aanpak PG&J Publieke Gezondheid en Jeugd PHS Programma Hoogfrequent Spoor P.M. Pro Memorie PO Particulier Opdrachtgeverschap PPP people, planet, profit PPS Publiekprivate Samenwerking PR Public Relations PRIS Parkeer route informatiesysteem PV Photo Voltaic (installatie die zonne-

energie omzet in elektriciteit) PvE Programma van Eisen PZH Provincie Zuid-Holland RAV Regionale Ambulance Voorziening RBP Regionaal Meerjarenbeleidsplan R&E Ruimtelijke en Economische RIA Rotterdam Investment Agency RIB Raadsinformatiebrief RIEC Regionaal Informatie en

Expertisecentra RMC Regionale Meld- en

Coördinatiefunctie vroegtijdig schoolverlaten

ROC Regionaal OpleidingsCentrum ROM Regionale

Ontwikkelingsmaatschappij ROM-D Regionale Ontwikkelings-

maatschappij Drechtsteden RPV Regionale Projectgroep

Verkeersveiligheid RR Rotterdam-Rijnmond RTC Regionaal Talentcentra RvC Raad van Commissarissen RWS Rijkswaterstaat SBBD Stichting Beveiliging

Bedrijventerreinen Dordrecht SBO Speciaal basis onderwijs SCD Servicecentrum Drechtsteden SDD Sociale Dienst Drechtsteden SDL Stedelijk Dalton Lyceum SES Stedelijk Ecologische Groenstructuur SGP Strategisch Groen Project SHG Steunpunt Huiselijk Geweld SI Strategische Investeringen SIS School in de Samenleving

SLO Stichting Leerplanontwikkeling Nederland

SO Speciaal onderwijs of Stadsontwikkeling

SOK Samenwerkingsovereenkomst SPP Strategische Personeelsplanning SROI Social Return On Investment SSKW Samenwerkingsverband Sociaal

Kultureel Werk STC Scheepvaart en Transport College S&V Stedenbouw en Verkeer SVIR Structuurvisie Infrastructuur en

ruimte SVN Stimuleringsfonds Volkshuisvesting

Nederlandse gemeente SWOV Stichting Wetenschappelijk

Onderzoek Verkeersveiligheid SZW Ministerie van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid TCOJ Tijdelijk Casusoverleg

Overlastgevende Jeugd TEN-T TransEuropeanNetwork-Transport UA Uitgesloten aansprakelijkheid UWV Uitvoeringsinstituut

Werknemersverzekeringen VAR Veiligheidsalliantie Rotterdam VCOD Vereniging van eigenaren van

Commercieel Onroerend goed Dordrecht

VGB Vastgoedbedrijf VGZ een uitvoerder van

ziektekostenverzekeringen VHH het Veiligheidshuis VMBO Voorbereidend Middelbaar Beroeps

Onderwijs VN (Laan der) Verenigde Naties VNG Vereniging Nederlandse Gemeenten VO Voorlopig Ontwerp of

Voortgezet Onderwijs VR Veiligheidsregio’s VRI Verkeersregelinstallaties VROM Ministerie van Volkshuisvesting,

Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

VRZHZ Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid VSV Vroegtijdig Schoolverlaten V&V Verpleging en Verzorging VVE Vroeg en Voorschoolse Educatie VVV Vereniging voor

Vreemdelingenverkeer VWO Voorbereidend Wetenschappelijk

Onderwijs vz voorzitter Wabo Wet algemene bepalingen

omgevingsrecht Wajong Wet arbeidsongeschiktheids-

voorziening jonggehandicapten WAP Wijk Actie Plan WC winkelcentrum WDO Westelijke Dordtse Oever WEB Wet Educatie en Beroepsonderwijs WfZ Waarborgfonds voor de Zorg


WI Wet inburgering WIJ Wet Investeren in Jongeren WK weken WKO Warmte Koude-opslag Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning Wob Wet openbaarheid van bestuur WON Wet onafhankelijk netbeheer WOW Wensen Ontwikkelen Wonen WOZ Wet Waardering Onroerende Zaken WPO Wet op het Primair Onderwijs WRM woonrijp maken Wro Wet ruimtelijke ordening WSW Waarborgfonds Sociale Woningbouw

of Wet sociale werkvoorziening Wvg Wet Voorkeursrecht Gemeenten Wwb Wet werk en bijstand WWC Woonwagen Centrum WWI Directoraat-generaal Wonen, Wijken

en Integratie ZHZ Zuid-Holland Zuid ZLV Zuidvleugel ZvJ Zorg voor Jeugd ZZP Zelfstandigen zonder personeel


Omslag progr begroting 2014 - Dordrecht

Documents

Transcript of Omslag progr begroting 2014 - Dordrecht