Talent Ontwikkeling en Ons Onderwijs Leer Het Brein Kennen

1

Talent-ontwikkeling en onsonderwijs: leer het brein kennen

Jelle JollesCentrum Brein & Leren

Instituut Hersenen & GedragUniversiteit Maastricht

19 april 2008, congres D66 Rotterdam

VerantwoordingOp 19 april 2008 werd in de Doelen in Rotterdam het jaarcongres gehouden van D66. Binnen een van de ‘fringe

meetings’ op dit congres is een voordracht gehouden over nieuwe wetenschappelijke inzichten die mogelijk eenimplicatie kunnen hebben voor het onderwijs. Voorliggend pdf document is een weerslag van de powerpointpresentatie die is gegeven door prof Jelle Jolles (Centrum Brein & Leren, Universiteit Maastricht). De intentievan deze voordracht was om achtergronden te geven van huidige wetenschappelijke kennis over ‘leren’ en deneurowetenschappelijke basis daarvan, en over de neuropsychologische ontwikkeling. Enkele voorbeelden zijngegeven van ‘laag-hangend fruit’ dat op korte termijn geplukt zou kunnen worden.

Gesteld wordt dat er sprake is van een stuwmeer van potentieel relevante kennis die ligt te wachten op toepassing inhet onderwijs. Deze komt uit de neurowetenschappen, de cognitieve wetenschappen en de neuropsychologie. Nietiedere brok wetenschappelijke kennis heeft potentieel even grote potentie. Daarom moet een actieve interactieworden bevorderd tussen wetenschappers en praktijkprofessionals maar ook beleidsmakers en politiek. ‘De tijd isrijp’, en de politiek dient een actieve rol te spelen in het bevorderen van die dialoog. Daarmee kan bestaandekennis op gedoseerde wijze ter beschikking komen en kan doelmatig onderscheiden worden tussen ‘wat weten weal?’ en ‘wat weten we nog niet?’. De interactie moet tweezijdig zijn; vandaar dat als het ware ‘een brug moetworden geslagen over ‘troubled waters’’. Deze metafoor is ontleend aan een de titel van een recente toppublicatieuit de cognitieve neurowetenschap.

Ter onderbouwing van genoemde stelling is gebruik gemaakt van voorbeelden uit recent wetenschappelijk onderzoek.Beeldmateriaal is ontleend aan oorspronkelijke wetenschappelijke publicaties; daartoe is referentie gemaakt naarde auteurs van die publicaties. Tevens is gebruik gemaakt van foto’s/beeldmateriaal uit dagbladen, in hetbijzonder Volkskrant en NRC en een populair wetenschappelijk vakblad, het EOS/Scientific American magazinespecial issue over het brein uit 2006 . De pdf is in tegenstelling tot de oorspronkelijke powerpoint presentatie enpublicaties in grijstinten.

Voorliggende pdf is bedoeld als onderbouwing van de grote lijnen zoals gepresenteerd in de voordracht en niet als‘vervanging’ van de voordracht. Nadere schriftelijke informatie is te vinden op onderstaande website en inartikelen die via die site kunnen worden gedownloaded.

Jelle Jolles, Centrum Brein & Leren Universiteit [email protected], www.hersenenenleren.nl

2

Jelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

1000 dilemma’s. Hier is er één

Drie meisjes versus één jongen. Jongens lopen achterJelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

3

Er is een snel groter wordende klooftussen jongens en meisjes


Sexeverschillen in cognitie hebben methet brein en met ontwikkeling te maken

Overweldigende evidentie dat sexeverschillen in cognitie bestaanJelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

4

Dilemma 2: is die puberverantwoordelijk voor zijn daden of niet?


Uit hersenen cognitieonderzoek blijkt:de adolescent is geheel nog niet klaar

Kiezen, beoordelen, beslissen, sociaal leren: ......Ze ontwikkelen tot ver na 20e jaar


5

Dilemma 3: het niveau van lezen,schrijven, rekenen neemt af (?)


Van belang zijn hersen-bepaalde functies:waarnemen, aandacht, getalbegrip e.a.

Vaardigheden, skills, met hun eigen ontwikkelingin de tijd, in de hersenen en in fasering


6

Stelling: Er is een stuwmeer aanwetenschappelijke kennis met potentie

voor implementatie


Vanuit de wetenschap wordt gesteld: slanu bruggen tussen wetenschap en educatie


7

Voorstel: sla ook de brug tussen politieken wetenschap. Een essentie

www.hersenenenleren.nlJelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

Het is een kwestie van kiezen

Het gaat om de ontwikkeling van talentenHet gaat om het creëren van een omgeving waarbinnenHet kind zich kan ontplooien naar zijn/haar vermogens


8

Factor 1: Hersenontwikkeling is niet klaarop je twaalfde....

Hersenstructuur rijpt door tot ver na het 20e jaar Omgeving (leraar, ouders, emoties, stress, cultuur)

bepalend voor efficiëntie van hersenrijping Forse individuele verschillen afhankelijk van zowel biologie

(bv jongens-meisjes) als omgeving (taalstimulatie)Jelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam Gogtay et al 2004

Factor 2: Omgeving, onderwijzende en ouder zijnessentieel voor rijping binnen biologische grenzen

Door steun, sturing en ervaringen verdwijnen niet-efficienteverbindingen in het brein

Onderwijzende en ouder zijn een FRUITTELER: zij snoeien en mesten Jelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

9

Zelfs in identieke tweelingen is een deelvan het brein verschillend (blauw):

Het is de omgeving die de uitgroei van het brein bepaalt!!Jelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

Factor 3: Omgevingsprikkels zijn bepalendvoor ‘vorming’ van het brein

Spiegelneuronen zorgen dat je handeling en emotie van deander zelf ervaart. Ze spiegelen andermans ervaringen....

Voor het beleven van een emotie is vorming van netwerkentussen allerlei hersendelen nodig

Er zijn hersendelen die al rijp zijn bij de geboorte. Anderepas op 20e jaar


10

Spiegelneuronen, essentieel voorimitatie en effectieve sociale interactie

Essentiele rol van: - Peer group- Pappie en mammie- De leraar!Jelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

Factor 4: Netwerkvorming en efficiëncyverhoging. Met toenemende ervaring wordtinformatie op meerdere plekken opgeslagen

Groen: gebieden bij rekenen door ‘normale’persoon en wiskunde-talent gebruikt

Oranje: gebieden alleen door wiskunde-talentgebruikt

Conclusie: snelle toename van netwerkvorming bij ontwikkeling in adolescentieOnderwijs dient zoveel mogelijk strategieën te lerenLaat het kind bewegen. Toneelspelen. Droevig zijn


11

Ervaringen: zorg voor beleven, gedragen,pijn hebben, uit je dak gaan, je kop stoten


Ervaringen: zorg voor beleven, handelen,pijn hebben, uit je dak gaan, je kop stoten

De verhalenverteller (inleven, leren van scenario’s) Muziek, drama (leren invoelen van emoties) ‘Hangen’ ! (leren van je plaats in de hierarchie,

emotionele gewaarwording, leren van doelen en intentiesJelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

12


Factor 5: Zelf-evaluatie en socialmonitoring zijn niet aangeboren! Leren tot

in volwassenheid!

De voorhersenen leren ‘action monitoring’, zelf-evaluatie,persoon perceptie, mentalizeren en outcome monitoring

Adolescent leert de consequenties van zijn handelen; korte-midden- en langetermijn, met/zonder emotie/motivaties


13

Factor 6. Voor sommige vaardigheden isoefenen oefenen oefenen vereist

Essentieel om te onderscheiden tussen vele functies envaardigheden, (psycho)motoriek, visuele, verbale, tactiele,linguistische, auditieve functies en hun integratieve verbandNIET alle vaardigheden worden ‘sociaal geconstrueerd’!Jelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

Factor 7. Individuele variabiliteit:Neurocognitieve functies ontwikkelen volgens

eigen tijdschema

Jolles et al 2008

Een langzaam groeiende boom kan de hoogste boom worden


14

Verbale instructie komt vaak niet over.Het brein heeft de paden niet klaar die ‘taal-

begrip’ omzetten in ‘handeling’

Consequentie: Verbaal-linguistisch leren is beslist NIET altijd ‘goed’

Zeker niet voor jongensJelle Jolles, 19 april 2008, congres D66 Rotterdam

Kortom, waar gaat het om bij de ontwikkeling vankind, jeugd, adolescent, jong-volwassene?

Hersenontwikkeling(ontwikkelingsstadium, leeftijd)

Cognitieve vaardigheden en ‘skills’(waarneming, aandacht, informatieverwerking, geheugen, planning)

Psychologie, beleving, gevoel(emotie, motivatie, stress, beleving, angst etc)

Sociale context en cultuur(eerdere ervaringen, cultuur, economische status, opleiding)

Vele biologische factoren(gezondheid, stress, sexe, ‘ADHD’ etc)IEDERE interventie in het ontwikkelende kind/jeugdige/adolescent/jong-volwassenemoet al deze factoren in ogenschouw nemen


15

Samenvattend

Het individu ontwikkelt zich binnen de randvoorwaarden vanbiologie (genen), psychosociale omstandigheden, cultureleachtergrond, ‘past life history’, en emotionele ervaringen.

De samenleving dient de voorwaarden te creeeren waarbinnenhet individu zich optimaal ontplooien kan, gegeven deze

randvoorwaarden.

Dit moet gebeuren door multi-dimensioneel te kijken en doormulti-sectorale aanpak.

Dialoog is daarvoor essentieel.


Afsluitend:Wat ‘laaghangend fruit’ voor de politiek


16

Organisatorisch fruit

Zorg dat het water uit het stuwmeer de akkers van depraktijk kan bevloeien: creëer condities

Zorg voor de ‘eindtermen’, niet door het zelf te doenmaar door dit van de inhoudelijke praktijk te eisen

Zet in op multidimensioneel en multisectorale aanpak Verander de mores: Structuur volgt functie! Niet

andersom Investeer in de leraar, niet alleen financieel maar vooral

inhoudelijk Investeer in de ouder, de buurt, de microsamenleving


Denkfruit

Er is een stuwmeer van kennis Individuele patronen in de ontwikkeling.

Langzaam groeiende boom kan de hoogste worden Stop met praten in termen van ‘het’ onderwijs. Dit is een

abstractie. Er moeten heel veel invullingen kunnen bestaan Zorg voor een Maatschappelijk Top Instituut (MTI) ‘Leren’

dat als taak krijgt het overbruggen van de kloof Talent-ontwikkeling voor allen, zowel aan de ‘bovenkant’ als

aan de ‘onderkant’


17

Politiek, zorg dat de brug geslagenwordt!

www.hersenenenleren.nl


Talent Ontwikkeling en Ons Onderwijs Leer Het Brein Kennen

Documents

Transcript of Talent Ontwikkeling en Ons Onderwijs Leer Het Brein Kennen