Tafel van XII Broederschap

Hoe leven we samen in plaats van gesegregeerd? Met Katja Schuurman en Ruben van Zwieten

Woensdag 11 Januari

Introductie: Ruben van Zwieten - Welkom terug in dit huis van ontmoeting en inspiratie. Ik lees het voor zoals het staat geschreven, wij gaan het hebben over broederschap. De vorige keer met Felix Rottenberg en Renée Frissen, dit maal met Katja Schuurman. We leven in een tijd vol polarisatie, een van extremen en een waarin er een groeiende kloof is tussen oorspronkelijke nederlanders en nieuwe nederlanders. Kunnen we elkaar nog verstaan? En belangrijker nog, kunnen we nog belang in elkaar stellen? Hoe houden we het ideaal van medemenselijkheid hoog? Zachte krachten kunnen zomaar bedolven raken onder makkelijk vijand-denken. Ik kan u alleen maar zeggen: poëzie en literatuur helpt. Plenaire Sessie: Katja Schuurman - Ik ben hier enigszins in geluisd. Ik zag de flyer pas eergisteren, lang nadat ik al was ingegaan op de uitnodiging. Broederschap in oude teksten en poëzie. Om te beginnen heb ik een boek van Rob Riemen uitgekozen, ‘De Adel van de Geest’. Rob Riemen leidt het Nexus-Instituut, waarvandaan allerlei lezingen en bijeenkomsten worden georganiseerd. Zo ben ik afgelopen jaar met mijn vader naar een bijeenkomst geweest in de Stopera. Toen ging het over hoe wij de beschaving zouden kunnen redden, met name of de elite een rol daarin zou kunnen spelen. Maar ik zal allereerst even kort de context schetsen van het boek. Rob Riemen is in New York op bezoek bij Elizabeth Mann, de dochter van Thomas Mann. Zij vraagt aan Rob of ze een oude vriend mag meenemen. Ze neemt Joe mee, een muzikant. Het gesprek gaat over zowel de opkomst van Hitler als de aanslag op de Twin Towers. Hoe beantwoorden wij gebeurtenissen als deze, hoe beantwoorden wij dit kwaad? Joe haalt een map uit zijn tas waarin een aantal van zijn werken zitten. Waaronder een partituur genaamd “The Nobility of Spirit”. Rob Riemen schrijft over de uitleg van Joe over de naam van het stuk het volgende: “De Adel van de Geest is het grote idee. Het behelst de realisering van de ware vrijheid want er kan geen democratie zijn, geen vrije wereld bestaan, zonder dit morele fundament. Leven als een zoektocht naar waarheid, schoonheid, goedheid en liefde. Het is de kunst van het mens worden. De cultivering van de menselijke ziel. Dit alles komt tot uitdrukking in de Adel van de Geest. Alleen politieke vrijheid is niet genoeg om ware democratie te waarborgen, het tijdperk van de literatuur moet aanbreken. De dichter ontdekt de ware vrijheid.” Ruben van Zwieten - Om even een stap te maken naar je favoriete dichter, Vasalis. Die had wellicht wel het antwoord op de vraag in de Stopera, toch? Literatuur en gedichten hebben de waarheid. Katja Schuurman - Ik zou willen dat het zo was , maar ik vrees dat poëzie en literatuur de wereld niet gaan redden. Maar ik geloof wel dat ze het hart van de mens zacht kunnen

maken. En met een zacht hart ben je in staat om de mensen om je heen te omhelzen. Ik ben niet religieus en ik heb nooit zo goed begrepen waarom mensen jaar in jaar uit uit de bijbel lazen. Op een gegeven moment heb je hem wel ongeveer zou ik denken, dan weet je wel wat er staat. Maar daar ben ik van terug gekomen. Ik lees graag en teken mijn boeken vol in tegenstelling tot anderen. Ik heb mijn eigen soort van privé bijbel. Daar schrijf ik de dingen op die ik ben tegen gekomen die ik het belangrijkst vind en wil onthouden. Die moet ik ook keer op keer lezen want ze leren mij telkens iets nieuws. Daarnaast vergeet je ook veel, je moet jezelf herinneren aan de dingen die je hebt geleerd onderweg. Ondertussen zijn het drie gigantische stapels met volgeschreven boekjes, mijn bijbel. Ik denk dat voor broederschap een groot hart nodig is, maar ook een zekere mate van intelligentie. Niet dat dat specifiek nodig is, een groot hart is genoeg. Maar als je niet al beschikt over dat grote hart dan is het wellicht handig om er goed over na te denken. Ruben van Zwieten - Ja dat is wel zo. Maar aan de andere kant wordt mij ook wel eens verweten dat dat veel te intellectueel is, een groot hart door na te denken. Als ik voor de aardappelenboer in Dinteloord sta dan merk ik dat het verhaal eerder en beter landt dan bij mensen die intelectueel en schematisch denken. Ik denk dat het in ieder geval niet dat een groot hart met opleidingsniveau te maken heeft. Katja Schuurman – Dat geloof ik ook helemaal niet. Je hebt het net over de polarisatie en segregatie en dergelijke. Een niet al te positief beeld schets je dan. Ik weet niet of dat terecht is. In nederland zijn er ongelooflijk veel mensen die vrijwilligerswerk doen. We geven ontzettend veel aan het goede doel. Vluchtelingenwerk wist op een gegeven moment niet meer wat ze moesten doen met alle spullen die werden gedoneerd. Zo slecht gaat het dus niet met de broederschap. Het gaat er denk ik om dat we met zijn allen een totaalbeeld schetsen, een waarin zowel de goede als de slechte dingen in de wereld worden genoemd. Wij zitten hier toch met zijn allen samen omdat we iets positiefs willen. Ben je niet te pessimistisch? Ruben van Zwieten – Ik hoop dat het realistisch is. Ik zie dat mensen ten dele elkaar ook niet meer willen ontmoeten. Ik merk met name in discussies over vluchtelingen dat er vaak totaal geen broederschap is, helemaal niets. Ik zou met John Lennon willen zeggen, Imagine, een wereld waar broederschap de norm is. Maar tot die tijd, zolang het er niet is, moeten we plekken hebben waar we oefenen. Ik geloof dat verhalen en literatuur, samen luisteren en vertellen op een plek, kan zorgen voor een toename van broederschap. We moeten er voor blijven vechten. Aflsluiting: Ruben van Zwieten – We spraken over broederschap. Vorige keer spraken we over broederschap en toen kwam terug dat alleen vrijheid en gelijkheid zijn overgebleven van de idealen van de franse revolutie. Broederschap is haast verdwenen in ons taalgebruik. Het lijkt wel alsof we ons meer verschuilen achter onze nationaliteit, dat we ons steeds meer naar binnen keren. Hoe zit het nog met broederschap over grenzen? Katja Schuurman – Lieverd, ik zou je heel graag de oplossing geven. Ik denk dat een glimlach een glimlach uitlokt. Als je positivitiet uitstraalt dan neemt de ander dat over.