Taalverwantschap

TaalverwantschapTaalfamilies: •Germaans•Romaans•Slavisch • veel talen in Europa en Azie hangen

samen en hebben wellicht een gemeenschappelijke voorouder = het Indo-Europees

Etymologie: wetenschap die zich bezighoudt met de ontwikkeling van woorden en woordbetekenissen.

Verandering in taal

•Klankwet: taalverandering op grote schaal (Jacob Grimm).

•Ontwikkeling van het Nederlands:▫Oud-Nederlands (400 – 1100)▫Middel-Nederlands (1100 – 1500)▫Nieuw-Nederlands (1500 – nu)

Ontstaan eenheidstaal door:•Ontwikkeling van de literaire stroming

van de rederijkers (late middeleeuwen);•Ontwikkeling van de boekdrukkunst (ca.

1450);•Hervormers van het geloof (16e eeuw,

1637 Statenbijbel);•Humanisten van de Renaissance (16e,

17e eeuw). •Hollandse dialecten, omdat deze

gewesten het economisch zwaartepunt vormden.

Taalvariatie

Taalvariatie • Standaardtaal• Dialecten

▫ regiolect neemt maar een aantal kenmerken van een bepaalde dialectgroep over, om de communicatie tussen verschillende regio’s niet te belemmeren.

• Sociolecten• Idiolecten• Etnolecten• Vaktalen

Taalvariatie •Streektaal: erkenning mag alleen

▫als de streektaal geen dialect is van het Nederlands

▫en als de taal van oudsher in Nederland wordt gesproken.

•Macht: een standaardtaal is doorgaans uit een van meerdere dialecten (regionale varianten) ontstaan, waarvan de sprekers op dat tijdstip over de grootste economische en politieke invloed beschikten.

Taal & Denken

Sapir en Whorf

Beinvloedt de taal jouw denken en stuur de taal jouw waarneming en interpretatie van de werkelijkheid of is het omgekeerde het geval?

Hypothese S&W: we zien en horen en ervaren grotendeels zoals we dat doen, omdat we door de taalgewoontes van onze groep bij voorbaat ingesteld zijn op bepaalde interpretaties.

Taal en hersenen•Hersenen: fysiologisch•Mentale processen: cognitief systeem

•Hersenpsychologische benadering: hersenbeschadiging geeft aan waar bepaalde cognitieve processen plaatsvinden

•Cognitief neurowetenschappelijk onderzoek: cognitieve functie aanzetten en actieve gedeelte van de hersenen opgespoord en bekeken.

Taal en hersenen• Psycholinguïstiek: verwerking van processen

die voor de informatieverwerking van een taal verantwoordelijk zijn.

• Alles wat we zien, horen, ervaren krijgt een label, die labels worden met elkaar in verband gebracht, tot er een complex geheel aan associaties ontstaat stimulus naar cortex, herkenning in associatiecortex, gyrus angularis koppelt beeld aan klank, in het gebied van Broca wordt het articulatieprogramma aangezet, spieren van het articulatieorgaan wordt via de motorische cortex geprikkeld en het woord wordt uitgesproken.

De talenknobbel

•Het aanleren van een tweede taal zorgt voor de aanleg van de extra zenuwknopen in de hersenen

Modules

•Losse modules vormen samen het complexe systeem dat we nodig hebben om te spreken en luisteren.

•Elke module heeft een specifieke taak die ze snel en efficiënt kunnen uitvoeren en zijn dus zelfstandig (autonoom)

•Afhankelijke modules hebben elkaar nodig (bijv. grammaticale regels toepassen)

Brainimaging = Technieken om in de hersenen te

kijken:•1. meten van elektrische activiteit van

neuronen in de hersenen.▫Voordeel: de toename in elektrische activiteit

kan vrijwel direct worden waargenomen.•2. meten van de toename van

doorbloeding van de hersenen.▫Voordeel: de plaats in de hersenen waar een

betere doorbloeding plaatsvindt in nauwkeurig vast te stellen.

McGurk-effect

•Je ‘lipleest’, waardoor je ogen ook ‘horen’, al kan schijn dan bedriegen.

Taalstoornissen

•Aangeboren: dyslexie, stotteren•Verworven: afasie

▫Wernicke ▫Amnesische afasie: temporaal-occipitaal▫Broca

Wernicke Amnesische Broca

Taalproductie

Vlot Vlot Zeer traag, weinig intonatie

Articulatie Meestal niet gestoord

Meestal niet gestoord

Meestal gestoord

Zinsbouw Kleine afwijkingen in grammatica

Nauwelijks gestoord

Sterk gestoord, vnl. gebruik inhoudswoorden

Woordkeus Woorden vaak vervagen door woorden die er qua betekenis mee samenhangen, zelfbedachte woorden

Grote woordvindingsprob-lemen; beschrijvingen van woorden

Sterk beperkte woordenschat; nauwelijks vervangingen van woorden die er qua betekenis aan verwant zijn.

Taalbegrip (sterk) gestoord Licht gestoord Licht gestoord

Kunnen dieren een taal leren?•Taal als communicatiesysteem:

bewegingen, verschillende lok- of waarschuwingsroepen.

•Beperkt tot aangeboren en eenvoudige boodschappen (waarschuwen, lokken, verdedigen)

•Dieren hebben geen creatief taalgebruik; ze gebruiken alleen vaststaande boodschappen.

•Kanzi