Thema 10

We ruilen van plek

Les 1 We ruilen van plek

→ Wanneer reis je?→ Hoe ziet je ideale vakantie eruit?

Vandaag gaan we werken binnen het thema reizen.

→ Hoe past de titel bij het thema?Luisteropdracht: Hoe wordt Gaby ontvangen in

Bangkok?De juf leest het verhaal voor. Lees mee met je

vinger.Antwoord;Ze krijgt een bloemenkrans omgehangen.

Paken Gaby houden een dagboek bij. Stukken uit het dagboek worden in de krant gepubliceerd. Publiceren betekent: het laten drukken, zodat iedereen het kan lezen.

In Bahrein maken ze allebei een tussenstop. Een tussenstop betekent dat het vliegtuig even stopt, maar nog niet op zijn eindbestemming aangekomen is.

De vliegtuigen worden bijgetankt met kerosine. Bijtanken betekent dat de tank nog niet helemaal gevuld is, maar dat de inhoud niet voldoende is om de hele reis af te maken. Mensen tanken ook wel eens bij, wat houdt dat in?

Kerosine is de brandstof die een vliegtuig gebruikt om te kunnen vliegen. Benzine, diesel en gas zijn ook brandstoffen.

Gaby landt op de luchthaven van Bankok. Een luchthaven is een vliegveld.

Pak gaat allerlei Nederlandse bijzonderheden bekijken, waaronder een kaasmakerij. In een kaasmakerij wordt kaas gemaakt van deeltjes die in melk zitten.

Als Pak een rondvaart maakt ziet hij grachtenpanden met hun beroemde gevels. Een gracht is een lang, smal kanaal in een stad. Een pand is een huis. De huizen die langs die gracht staan, noem je grachtenpanden. Grachtenpanden zijn nu vooral in gebruik als woonhuis of kantoor. Vroeger waren het winkels of magazijnen.

Een gevel is de voorkant van een gebouw.

Pak en Gaby ruilen gedurende een week van woonplek. Gedurende betekent: zolang het duurt, hier duurt het dus een week.

Gaby vliegt oostwaarts,dit betekent naar het oosten. Welk land ligt ten oosten van Nederland?

Pak belooft Gaby dat hij haar pony zal vertroetelen: hij zal de pony verwennen.

Nederland ligt half onder de zeespiegel. De zeespiegel is de hoogte van het oppervlakte van het zeewater. Wat zou er gebeuren als Nederland geen dijken en duinen zou hebben? Wonen wij in IJsselstein boven of onder de zeespiegel?

Verwerking:

• Praat met elkaar over:

- Wat is het leukste dat je ooit op vakantie hebt meegemaakt?

- Wat wil je op vakantie nooit meer meemaken?

- Hoe ziet jouw allerleukste vakantie eruit?

Reflectie:

• Komen er in het verhaal nog andere woorden voor die je niet kent?

• Vind je de titel van het verhaal goed gekozen of zou je een andere titel kiezen. Welke zou dat dan worden?

Les 2 Heb je overal aan gedacht?

• Pak en Gaby hebben van plek gewisseld en doen nieuwe ervaringen op.

→ Als jij een buitenlands kind een dag zou mogen rondleiden, wat zou je dan doen op zo’n dag? Let hierbij op de volgorde van gebeurtenissen.

Vandaag gaan we oefenen in het herkennen van een volgorde in een verhaal en met het noemen van dingen die bij elkaar horen: een opsomming.

• In tweetallen doe je de volgende opdracht:- De een vertelt de belevenissen van Pak, de ander vertelt

de belevenissen van Gaby. (je mag het verhaal nog eens doorlezen als je daar steun aan hebt)

• Vaak begint een verhaal met een korte inleiding waarin je hoort wat er gebeurd is met de personen die meedoen, waar het zich afspeelt en waar het verhaal begint.

• In verhalen zit vaak een opsomming.→ Hoe herken je die?Aan bepaalde woorden, zoals: eerst, daarna, vervolgens,

tot slot.Met die woorden wordt een volgorde van gebeurtenissen

aangegeven. Een opsomming bestaat uit gelijke delen; de stukken zijn

ongeveer even lang en bevatten dezelfde soort informatie.

Reflectie:

• Waarom is het belangrijk een volgorde in een verhaal aan te houden?

• Als je een spannend verhaal vertelt, de spanning eraf is als je met het slot begint. Ieder verhaal wordt onduidelijk als je niet eerst een inleiding vertelt.

Les 3 Moet je eens kijken!

• In het verhaal komen Gaby en Pak vervoersmiddelen en voorwerpen tegen die in hun land ongebruikelijk zijn.

• Gaby vertelt iets over een tuk-tuk.

→ Kun je vertellen hoe ze die beschreef?

Deze les gaan we oefenen om naar voorwerpen te kijken en te beschrijven wat je ziet.

• Ik beschrijf een voorwerp uit de klas en jullie benoemen aan de hand van de beschrijving wat het is.

• Het is gemaakt van….. en heeft de vorm van een ……

→ Welk gedeelte bracht je in de goede richting?→ Omschrijf eens aan een ander kind een

voorwerp met de specifieke eigenschappen van dat voorwerp. Iets dat schrijft is geen duidelijke omschrijving. Het is best lastig want niet alle auto’s hebben vier wielen en een rond stuur. Je moet dus heel goed nadenken welke eigenschappen bij alle auto’s horen.

Reflectie:

• Hoe vond je het om voorwerpen te beschrijven?

• Os het moeilijker om een beschrijving te bedenken of om te bedenken welk voorwerp bij een beschrijving hoort? Hoe komt dat?

Les 4 Een berichtje uit…

• In het ankerverhaal ruilen Gaby en Pak van plek. Ze sturen ansichtkaarten naar huis vanaf hun vakantieadres.

→ Stuur jij wel eens een ansichtkaart als je met vakantie bent?

• Je leest de ansichtkaarten van Gaby en Pak die zij naar huis hebben gestuurd.

• Ze vertellen over de dingen die ze opvallend vinden en waar ze extra nadruk op willen leggen.

Je leert dat je in dat soort zinnen aandachtsstreepjes kunt gebruiken.

• Na twaalf uur vliegen ik had bijna niet geslapen landden we eindelijk in Nederland.

→ Lees de zin eens voor. Wat valt je op?Er zit een soort tussenzin in deze zin: ik had bijna niet

geslapen.→ Hoe kun je deze zin het beste voorlezen? En waar kun

je leestekens plaatsen?Je kunt komma’s of haakjes gebruiken.Na twaalf uur vliegen (ik had bijna niet geslapen) landden

we eindelijk in Nederland. Je kunt ook streepjes gebruiken in zo’n geval: • Na twaalf uur vliegen -ik had bijna niet geslapen-

landden we eindelijk in Nederland.→ Wanneer valt de toevoeging het meest op; met

komma’s, haakjes of streepjes?Streepjes zijn bedoeld om iets meer nadruk op de

toevoeging te leggen, we noemen die streepjes daarom aandachtsstreepjes.

Reflectie:

• Lees een zin uit de opdracht voor met overdreven intonatie. Horen de anderen waar de aandachtsstreepjes zijn gezet?

• Heb je toevoegingen opgespoord?

• Heb je de zinnen zachtjes voor jezelf voorgelezen of heb je gekeken naar de vorm van de zin?

Les 5 Hoe zou jij het zeggen?

• In het ankerverhaal ruilen Gaby en Pak een week lang van plek. Ze willen natuurlijk een goede indruk maken bij hun tijdelijke familie en ze letten heel erg op dat ze geen verkeerde dingen zeggen.

→ Wat zou er kunnen gebeuren als ze per ongeluk iets verkeerds zeggen?

Misverstanden, iemand zou beledigd kunnen zijn.• Dat is ook vervelend als je bijvoorbeeld gaat

logeren en zoiets gebeurt.

Deze les gaan we ons bezig houden met gepast en ongepast taalgebruik.

→ Noem eens voorbeelden van gepast en ongepast taalgebruik als je ergens te gast bent. Waarom is dat dan?

Voorbeeld: je vindt het eten zo lekker dat je heel veel en snel eet, en je moet boeren.

In China is dat een compliment als je boert, het betekent dat je het lekker vindt.

→ Vinden mensen in Nederland het gepast of ongepast als je moet boeren aan tafel?

→ Hoe laat je in Nederland op een gepaste manier merken dat je het eten lekker vindt?

• Als je ongepaste taal gebruikt, kun je iemand beledigen of boos maken, je bereikt je doel niet, iemand kan een verkeerde indruk van je krijgen.

Reflectie:

• Reageer op gepaste en daarna op ongepaste manier op de opdracht.

• Vond je de opdracht moeilijk, makkelijk, saai, leuk?

• Wanneer is taal ongepast?Taalgebruik is afhankelijk van de situatie, de

aanwezige personen en het doel. Wat in e ene situatie heel goed kan, is in de andere situatie wellicht(misschien) omgepast.

Les 6 Let nou eens op• Pak en Gaby leven een week lang op een andere manier dan je

gewend bent en proeven eten dat ze nooit eerder geproefd hebben. Dingen die in hun land heel gewoon zijn om te doen, mogen in een ander land opeens niet.

→ Kun je een voorbeeld noemen van een voorval uit het verhaal?Pak spuugt de kersenpitten uit op de grond maar krijgt van de moeder

van Gaby instructie om ze in een servetje te spugen en in e prullenbak te gooien.

• Stel je eens voor dat jij in een vreemd land zit, en je kunt alleen een beetje Engels spreken en iemand wil iets duidelijk maken. Je moet dan in elk geval laten zien of je het snapt en misschien ook wat je ervan vindt.

→ Hoe los jij dit op?

Vandaag gaan we oefenen in het reageren op een instructie en in het herkennen van niet-gesproken taal.

• Je gaat zo een stukje uit het verhaal uitbeelden. Je mag tijdens deze ontmoeting niet spreken. De bewegingen en gezichtsuitdrukkingen laten zien hoe je je voelt.

→ Hoe kun je dingen met je lichaam vertellen?

Situatie:Pak en Gaby komen elkaar tegen en zijn zenuwachtig, een

beetje verlegen, gespannen en erg benieuwd naar elkaar. Ze begroeten elkaar.

→ Waren er opvallende dingen?→ Waardoor begrepen de toneelspelers elkaar vooral; de

gezichtsuitdrukking, de manier van het bewegen van de handen, andere oplossingen?

→ Wat was goed en wat minder aan gevonden oplossingen?

→ Twee andere leerlingen spelen dezelfde situatie uit.

Reflectie:

• Leverde het opvolgen van instructie problemen op en waarom?

• Wat was vooral moeilijk om te doen?• Waarom is het belangrijk dat je je

gevoelens duidelijk kunt maken zonder gebruik van woorden?

• Kun je situaties bedenken waarbij je deze vaardigheden nodig kunt hebben?

• Welke problemen kwam je tegen bij het op deze manier uiten van je gevoelens?

Les 7 De eerste ontmoeting

• Het is de eerste keer dat Pak en Gaby elkaar zien. Misschien komt daarna nog wel eens een tweede keer.

In deze les gaan we het hebben over dit soort woorden: eerste, tweede, derde, enzovoorts.

→ Wat is een telwoord?

Een telwoord geeft een aantal aan.

→ Noem eens voorbeelden?

Een, twee, drie,vier.

• Ze geven een hoeveelheid aan.

→ Wie was er vandaag het eerste binnen?

Die kan zeggen: ik was de eerste.

→ Wie was de tweede?

In de woorden zit een rang, daarom heten deze woorden rangtelwoorden.

→ Kun je een zin maken met een van de volgende woorden: zesde, viertiende, twintigste?

Reflectie:

• Is dit de eerste keer dat je met rangtelwoorden werkt?

• Kende je de term al?

• Hoe heb je de oefening in het taalboek gemaakt en hoe ben je te werk gegaan bij de klaar-opdracht?

• Lees enkele zinnen voor uit de klaar-opdracht.

Les 8 Handboek voor de vakantieganger

→ Wat is dit? Waar gaat het over?

In groep 6 heb je eerder een handleiding geschreven, dat gaan we weer doen.

• In een handleiding staat beschreven hoe je iets moet doen of in elkaar moet zetten.

→ Kun je voorbeelden noemen van dingen waar een handleiding bij zit?

→ Kun je aangeven wat in een handleiding moet staan?1. Welke spullen heb ik nodig?2. Hoe begin ik?3. Welke stappen moeten gezet worden?4. Wat is het eindresultaat?

Het is belangrijk dat de handleiding duidelijk is, daarom heb je na het schrijven speciale aandacht voor het verbeteren van de tekst. Hiervoor gebruiken we de schrijfhulp. (kopieermap)

We gaan een handleiding schrijven over een activiteit die te maken heeft met vakantie.

Reflectie:

• Waarom is het handig om bij het schrijven van een handleiding de vier stappen die op het bord staan op te volgen?

• Waarom in deze volgorde?

• Wat heb je bij het aangebracht bij het nakijken voor verbeteringen?

• Lees je handleiding eens voor om te proberen of het duidelijk is voor anderen.

Les 9 Ben verliefd op je XXX

→ Wie schrijft er wel eens een e-mail, een brief of sms?

→ Schrijf je daarin op dezelfde toon?

In de deze les leer je dat er verschillende manieren zijn om een boodschap in taal uit te drukken.

• Stel je voor dat je iemand wilt vertellen dat een afspraak niet door kan gaan omdat er iets tussen is gekomen.

→ Hoe zou je dat doen in een brief naar een verre bekende of een instantie?

Beste mevrouw, het spijt me dat ik me door omstandigheden niet aan de afspraak kan houden.

→ Hoe zou je dat doen in een e-mail naar je oma of tante?

Lieve oma, sorry dat ik morgen niet kan komen.→ Hoe zou je dat doen met een sms naar je beste

vriendin?Linda, geen tijd, andere keer OK?→ Hoe kun je deze boodschap overbrengen in

gebaren? Doe eens voor.

Reflectie:

• Doe eens voor hoe je bepaalde boodschappen verwoord hebt.

• Waarom heb je het zo gedaan?

• Waarom doet de een het anders dan de ander?

Les 10 We ruilen van plek

→ Wat hebben Gaby en Pak in het eerste deel van het ankerverhaal beleefd?

Aankomst en ontvangstTreinreisRondvaart door de grachtenReis in minibusjeBrommertjes op drie wielenKlongtocht over de kanalen van Bangkok.• In deel 2 lees je nog meerover de belevenissen van de

twee vakantiegangers. → Heb je een idee van de inhoud van deel 2?Luisteropdracht: Is de reis voor een van de twee kinderen

indrukwekkender dan voor de ander of komen ze alle twee opvallende dingen tegen?

Gelukkig voor Pak gaat de metro bij het Amstelstation weer bovengronds, dus boven de grond.

Gaby rijdt in Thailand in een grote touringcar rond. Een touringcar is een grote, luxe bus voor vakantiereizen. Er zitten gemakkelijke stoelen in en vaak ook een koelkast en een wc.

Pak ontdekt tijdens de reis naar zijn logeeradres de eerste Nederlandse molen. Het broertje van Gaby vertelt dat er vandaag de dag andere molens gebruikt worden, namelijk om energie mee op te wekken. Vandaag de dag betekent tegenwoordig, nu.

Gaby is bijna gearriveerd in de plaats waar Pak woont. Arriveren betekent aankomen. Bijvoorbeeld: de trein is bij het station gearriveerd.

Gaby is overgestapt in een gammele jeep. Iets is gammel als het niet stevig in elkaar zit.

Een jeep is een sterke auto, met een jeep kun je goed door woeste gebieden rijden.

Onderweg eet Gaby een stuk papaja. Het is verrukkelijk, dat betekent: erg lekker.

Gaby transpireert, haar T-shirt plakt tegen haar rug aan. Transpireren is een ander woord voor zweten. Transpireer je alleen als het ergens heel warm is of kun je nog andere momenten bedenken?

Het rijden op de pony van Gaby was voor Pak een bijzondere ervaring. Een ervaring is een belevenis, dat is iets dat je hebt meegemaakt.

Deinen is op en neer bewegen als op de golven. Pak vindt dat je op een olifantenkop op een neer deint.

Gaby vindt het merkwaardig dat ze een olifant eend noemen. Iets wat merkwaardig is, is opvallend of vreemd. Het woord bestaat uit de woorden waard en opmerken.

Olifanten worden ingezet voor het transport van toeristen. Een ander woord voor transport is vervoer. Transportsector is het vrachtvervoer/vrachtwagens.

Verwerking:

• Je speelt een stukje (dagboekfragment) na uit het ankerverhaal.

• Je mag een paar minuten oefenen.

• Je bepaalt zelf welke tekst ze tegen elkaar zeggen.

Reflectie:

• Welke van de nieuwe woorden gebruik je zelf vaak?

• Van welke andere woorden in het verhaal ken je de betekenis niet?

• Wat vond je moeilijk om na te spelen?

Les 11 Gids in je eigen stad

• Gaby en Pak zijn allebei toeristen die van alles bekijken. Het is ook mogelijk om onder leiding van een gids een rondleiding te krijgen in een stad of in een dorp. De gids weet veel van de mooiste plekjes en kan er veel over vertellen. Vaak werken de gidsen vanuit de VVV, een bureau voor toerisme.

In deze les gaan we gids spelen van de eigen stad, het eigen dorp of de eigen buurt.

• Als een gids begint met een rondleiding voor een groep toeristen, kennen de gids en de toeristen elkaar niet. Contact maken is het eerste dat moet gebeuren.

→ Hoe doe je dat?→ Wat zeg je?→ Bedenk eens openingszinnen om met een onbekende in

gesprek te raken. → Is het een goede openingszin?→ Hoe zou jij het doen?• We spelen de situatie na in een groepje van 4. Er is een

gids die twee toeristen gaat rondleiden in de eigen buurt, dorp of stad.

• De gids en de toeristen moeten eerst met elkaar in gesprek komen.

• Daarna vragen de toeristen wat er te doen en te zien is.• Het vierde groepslid moet goed opletten hoe de anderen

contact maken met elkaar en of zij duidelijk vragen stellen en antwoord geven.

Reflectie:

• Wat hebben de luisteraars gezien en gehoord?• Hoe werd het contact gemaakt?• Was het op een vlotteen vriendelijke manier?• Waren de vragen goed te begrijpen?• Waren de antwoorden duidelijk?

• Welke suggesties heb je om de gesprekken beter te laten verlopen?

• Wat vinden de anderen daarvan?

Les 12 Vakantiepost

• Heb je wel eens in een vakantietijdschrift gelezen?

Vaak staan hier ingezonden brieven in met ervaringen van vakantiegangers. Deze ervaringen kunnen gaan over prettige reiservaringen of juist klachten.

Door een brief te schrijven willen zij andere reizigers waarschuwen zodat die niet hetzelfde meemaken, of juist lezers attent maken op iets heel leuks.

Alles wat je tot dusver hebt geleerd over het schrijven van brieven, komt nu terug.

• Je bedenkt eerst de inhoud van de brief.- Over welke vakantie-ervaring wil je iets schrijven?- Welke boodschap wil je overbrengen?Aan de hand van de volgende aandachtspunten schrijf je

een brief:Plaats en datumDe aanhef (voor wie schrijf je de brief)Waarover (welke reiservaring ga je beschrijven en welke

boodschap breng je mee)Begin (waarmee begin je)Midden (het belangrijkste, de boodschap)Einde (de afsluiting) De ondertekening (je naam, je handtekening, je adres) • Als de pc’s vrij typen we het uit, opslaan als vakantiepost

met je naam.

Reflectie:

• Aan welke eisen moet een goede (ingezonden) brief voldoen?

De inhoud, de boodschap, de afstemming op het lezerspubliek, de opbouw, de lay-out.

• Wat was nieuw in deze les?

Les 13 Drukte op Schiphol

• De kinderen uit het ankerverhaal reizen met het vliegtuig ieder naar hun eigen vakantiebestemming.

• Iedere luchtreis met een vliegtuig begint op een luchthaven. Voor Gaby was dat Schiphol en voor pak was het Bangkok.

→ Wie heeft er wel eens met het vliegtuig gereisd?→ Wat voor woorden zijn dit?Persoonsvorm en voltooid deelwoord.

In deze les leren we om met een persoonsvorm en een voltooid deelwoord een zin te maken.

→ Hoe kun je de persoonsvorm in een zin vinden?Door de zin in het enkelvoud/meervoud te zetten.Door de zin vragend te maken.Door de zin in een andere tijd te zetten.• De staking op Schiphol heeft veel vluchten

vertraagd.→ Wat is de persoonsvorm in de zin?• Het andere werkwoord in de zin is het voltooid

deelwoord. Bij een voltooid deelwoord hoort een persoonsvorm en begint meestal met ge, ver of be.

• In een zin met een voltooid deelwoord is er al iets gebeurd. Het is dus verleden tijd. →→→→→→→

Reflectie:

• Vond je het moeilijk om een persoonsvorm en een voltooid deelwoord met elkaar te combineren?

• Is het mogelijk om iedere persoonsvorm met ieder voltooid deelwoord te combineren?

• Lees de zin eens voor die je gemaakt hebt over de situatie van de luchthaven.

• Is de combinatie van de persoonsvorm en het voltooid deelwoord goed?

• Weet je wanneer je een voltooid deelwoord gebruikt in een zin?

Les 14 Geachte redactie

• We gaan verder werken aan de brieven van les 12.

• Je zou een bundel kunnen maken van alle brieven en opsturen naar Taal Actief, bewaren voor een volgende thema of opsturen naar een reisblad.

• In tweetallen waarbij altijd iemand zit die de vaardigheid heeft goed met de pc te werken ga je de brieven doornemen die belangrijk zijn voor een verzorgde brief.

• Kijk of er fouten in de brief staan, of je de alinea-indeling kunt verbeteren zodat de tekst nog duidelijker wordt of je sommige zinnen nog mooier kunt schrijven.

• Aan de hand van de verbeterpunten ga je aan het werk.

Reflectie:

• Hoe was het om opmerkingen aan een ander te geven en hoe was het om je opmerkingen te ontvangen?

• Waar had je het meeste aan: commentaar van de ander of aan je eigen inzicht over verbeteringen in de tekst?