De schoolleider aan zet, de taal – en rekencoördinator in positie en de docenten aan het werk.

Lydia van Deelen-Meeng managing consultant CPS onderwijsontwikkeling en advies l.vandeelen@cps.nl Mobiel: 06-55898565

2

Doel van deze interactieve presentatie

Door deze interactieve presentatie krijgt u inzicht in de betekenis van de invoering van de referentieniveaus voor uw school, denkt u na over de positie van uw taal- en rekencoördinator en bepaalt u de stand van zaken bij u op school.

Wet over referentieniveaus aangenomen op

1 augustus 2010

Onderwijsambities en het referentiekader

Hoe past het referentiekader bij uw onderwijsambities?

bedreiging of kans?

3

Bedreiging???

4

Kans???

5

6

Beoogde voordelen van referentieniveaus • efficiëntere en effectievere programma’s

• het is duidelijker wat leerlingen moeten kennen en kunnen

• de inhouden sluiten beter aan • er is één taal voor alle sectoren

• hiermee zijn (binnen opbrengstgericht werken) doelen te stellen

• houvast vervolgonderwijs • remediëring? • onderhoud? • uitbouw?

• vernieuwd handvat voor taal- en rekenbeleid

7

• Referentieniveaus onderdeel van de ‘warme overdracht’ POVO. • Examenprogramma: rekentoets en examen Nederlands

(slaag/zak consequenties) • De lesmethoden en verplichte toetsen (diagnostische toets)

zullen aangepast worden aan de referentieniveaus. • In het LVS van de school zal bijgehouden worden op welk

referentieniveau de leerlingen voor welk onderdeel taal en rekenen binnenkomen en hoe zij zich tijdens de schoolloopbaan verbeteren.

• De referentieniveaus zullen een rol spelen in de kwaliteitscyclus binnen de school en op termijn is de verwachting ook in het toezichtkader.

• Nut en noodzaak: • Alle docenten zijn bekend met de referentieniveaus (taal en

rekenen) en de betekenis daarvan voor hun eigen vak.

Wat gaat u verder merken van de referentieniveaus?

8

Toezichtkader inspectie

B. Onderwijsleerproces 2.3* De school met een substantieel percentage

taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen.

* Normindicator: speelt een belangrijke rol bij het al dan niet toekennen van aangepast toezicht (zeer) zwakke kwaliteit

9

Referentieniveaus: Wat en Hoe?

• Referentieniveaus zijn beschrijvingen van wat een leerling op welk moment moet kennen en kunnen.

• De vertaling van de referentieniveaus moet plaatsvinden in de klas door de docent met behulp van o.a. een lesmethode en (diagnostisch) testmateriaal.

10

Wat moet iedere docent kunnen? Bepalen welk referentieniveau hoort bij

welke tekst en/of opgave. Waarom: • Elke docent moet bij elke tekst of opgave

kunnen bepalen of de gebruikte taal/rekenopdracht OP niveau, ONDER niveau of BOVEN niveau is en moet daarop zijn onderwijsaanbod afstemmen.

• De docenten bepalen samen met de taal- en rekencoördinator het succes van de implementatie!!!.

Referentieniveaus en opbrengstgericht werken

11

Het referentiekader is een hulpmiddel voor scholen die opbrengstgericht willen werken. Voorwaarde is dat er een goed functionerende beleidscyclus is (van schoolplan/strategisch beleidsplan, via teamplan naar persoonlijk plan) en dat het personeelsbeleid en de uitvoering ervan op orde is.

12

De invoering van het referentiekader

• Alle actoren bewust, betrokken en bekwaam vanuit de eigen rol • De docent levert de belangrijkste bijdrage aan taal- en reken- prestaties van leerlingen De coördinatoren betrekken de docenten door: -voorlichting over inhoud referentiekader, wettelijke veranderingen en mogelijkheden om het eigen onderwijs te versterken -in gesprek te gaan over opbrengstgericht werken door goed taal-en rekenonderwijs

13

De 4 B’s en een opbrengstgerichte houding op alle niveaus in de organisatie

• Bewust van de noodzaak van verandering

• Belang ervaren van het nut van de verandering

• Betrokken door vanuit eigen verantwoordelijkheid de verandering vorm te geven

• Bekwaam om de juiste en effectieve interventies uit te voeren

14

De achtbaan van beleid: de 4 B’s op elk niveau

strategisch niveau

tactisch niveau

operationeel niveau

Tactisch niveau: de middenmanager

15

De taal/rekencoördinator: roepende in de woestijn?

16

De schoolleider aan zet

17

18

De schoolleider doet er toe!

Effectieve schoolleiders zouden een correlatie van .25 of hoger met de leerlingresultaten hebben.

Soms zelfs .50! (zie o.a. Marzano)

19

Wat dóen die schoolleiders dan??

Harris en Muijs (2002): Effectieve schoolleiders oefenen een indirecte

maar krachtige invloed uit op de effectiviteit van de school en op de leerlingresultaten.

20

De waan van de dag

• Hoe kunnen schoolleiders en afdelingsleiders succesvol zijn?

• Tijd om daadwerkelijk te sturen op goed taal- en

reken onderwijs

21

SCHOOL-AFDELINGSLEIDER

GERICHT OP ACCENTEN

Beheerder Beheersen van de werkzaamheden

Stabiliteit Controle Leerlingen

Onderwijskundig leider

Goede leerling-resultaten

Productiviteit Optimalisering van het primair proces

Begeleider Welzijn van de medewerkers

Participatie Ontplooiing Inzet

Ondernemer Continuïteit van de school

Innovatie Aanpassen aan de omgeving

22

Overige taken

Ondernemer

Begeleider

Onderw ijskundig

Beheerder

Tijdsbesteding schoolleiding

Visser, 1999

23

Succesvol werken aan schoolverbetering

Acht kenmerken

van zeer goed

presterende scholen

Bereidheid om te veranderen

Implementatie en monitoring uitvoering

Het opstellen van een plan

Consequenties verbinden aan

gegevens

Doelen stellen en prioriteren

Wat werkt-praktijken bestuderen

Evalueren vanuit de winst voor de

leerling

Verzamelen en analyseren gegevens

24

Top 5 gedrag van schoolleiding voor verbetering van de onderwijskwaliteit

1: Formuleer duidelijke schooldoelen en communiceer daar regelmatig en optimistisch over 2: Bewaak het curriculum; zorg voor realistische doelen, zorg voor voldoende

effectieve leertijd, besteed aandacht aan effectieve instructie 3: Volg de leerlingresultaten en verbeter je onderwijs op basis van die

resultaten (pdca) 4: Wees veel aanwezig & gebruik je antennes 5: Zorg voor een goed functionerend HRM beleid, leren moet centraal staan

op school (feedback vragen en geven is hierbij essentieel)

25

Opdracht: taken en verantwoordelijkheden

• Waar vallen de meeste van je huidige taken onder: Beheerder, ondernemer, onderwijskundig leider of

begeleider? Geef een percentage aan per onderdeel. • Waar zou meer aandacht voor moeten komen?

• Bepaal voor jezelf hoeveel procent je zou moeten

besteden aan taal-en reken onderwijs om voor je gevoel de implementatie en borging kwalitatief goed te kunnen uitvoeren.

26

Leidinggeven aan taal -en rekenbeleid

• Schoolleiding: eindverantwoordelijk • Afdelingsleiders/teamleiders: mede

verantwoordelijk • Taal- en rekencoördinator: coördinerend en

uitvoerend

Pressure & Support

27

Leidinggeven aan taal- en rekenbeleid

• Structuur, mechanisch, taakgericht, pressure, harde kant.

Plan Do Check Act

• Cultuur, dynamisch, relatiegericht, support, zachte kant.

Inspireren, Mobiliseren, Waarderen, Reflecteren.

28

Structuur: Plan Do Check Act

29

Taakgericht – directief pressure

De mate waarin de leider zich bezighoudt om rollen, taken en verantwoordelijkheden duidelijk te maken.

• Wat, wie, waar, wanneer? • Opbrengstgericht werken • Organisatie • Controle

30

Relatiegericht – begeleidend support

Communicatie en sociaal-emotionele ondersteuning • Betrokkenheid • Motiveren, enthousiasmeren • Communiceren • Actief luisteren • Feedback geven • Samenwerking bevorderen • Begeleiden • Ondersteunen

31

Competentieniveau leerkracht en stijl van leiding geven

Docent A Docent B Docent C Docent D

Bekwaam en bereid Gemotiveerd

Bekwaam en niet bereid Onzeker

Onbekwaam en bereid Gemotiveerd

Onbekwaam en niet bereid Onzeker

Stijl van leidinggeven

Overlaten/ Delegeren Observeren Bewaken verzorgen

Ondersteunen Aanmoedigen Meewerken Overeenkomen

Overleggen Uitleggen Verhelderen Overreden

Opdragen Loodsen Dirigeren Positioneren Dossier?

Docent neemt besluit

Docent neemt besluit na overleg leider

Leidinggevende besluit na dialoog

Leidinggevende neemt besluit en licht toe

32

INK-model IMWR

Leiderschap: verandermanagement • John Kotter "The central issue is never strategy, structure, culture or systems. The core of the matter is always about changing the behavior of people." Harvard Business School

33

Leiderschap: betekenisvol • Dave Ulrich "Employees who find meaning at work are more competent, committed, contributing“

Ross School of Business University of Michigan

34

Leiderschap en passie De Kracht van Passie: Paul Moers, 2011

Leiderschap

boeien

beleven

bezielen

binden

35

Boeien Uit de Kracht van Passie, Paul Moers 2011

• De leider zorgt voor een verhaal dat inspireert en dat volkomen duidelijk is.

• Het verhaal is natuurlijk gebaseerd op de strategie, maar is simpel en realistisch.

36

De profielen van de coördinatoren bij u op school

• We vullen het lege format in voor of de taal of de rekencoördinator.

• We wisselen uit.

• We bekijken de voorbeelden en wisselen uit.

37

De rol van de docent

• Persoonlijk plan, • in lijn met teamplan en schoolplan • met aandacht voor

A. Vakdoelen en referentieniveaus B. Eigen taal- en rekenniveau C. Benodigde inhoudelijke en vakdidactische kennis D. Wat is nodig om ‘op niveau’ te komen?

• Gesprekscyclus

38

De gesprekscyclus Hart van uw personeelsbeleid Het instrument om resultaatgerichte afspraken tussen doc en leiding-gevende te maken, te monitoren en te evalueren

39

De gesprekscyclus

40

Leraar en leidinggevende regelmatig in gesprek • Over persoonlijke ontwikkeling van de leraar in relatie tot missie/visie van de school • Opbrengstgerichte afspraken maken, evalueren

en beoordelen

Recht doen aan verschillen

Verschillen

in de kwaliteiten van leraren en

de invoering van de referentieniveaus

41

Excellente docenten volgens Hattie (2003)

Volgens Hattie (2003) verschillen een excellente en een goede leraar niet in hun kennis over het vak of over lesgeven. Het belangrijkste verschil vinden we terug in de manier waarop excellente leraren die kennis tijdens lessituaties inzetten. Zij stellen hoge doelen voor hun leerlingen, monitoren de resultaten en geven vaker (en op een hoger niveau) feedback aan leerlingen. Excellente leraren zijn in staat om leerlingen op een dieper en meer geïntegreerd niveau te laten leren. Zij leggen makkelijker en sneller dan hun collega’s een relatie tussen wat zij weten over onderwijs en wat er gebeurt in de klas. Excellente docenten werken zeer contextgebonden. Dat wil zeggen dat de keuzes die zij maken, afhangen van de leerlingen met wie zij werken. Excellente docenten kunnen goed differentiëren. Met andere woorden: excellente docenten zijn uitstekend in staat om het onderwijs af te stemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen.

42

Recht doen aan verschillen binnen uw team

• Wie zijn de excellente leraren in uw

organisatie? • Krijgen excellente leraren in uw

organisatie kans om hun kwaliteiten waar te maken en in te zetten voor de organisatie?

43

Excellente docenten en de invoering van de referentieniveaus

Mogelijke rollen

• Docent meest taal-/rekenzwakke groepen • Docent extra taalrekenonderwijs voor zwakke en/of excellente

leerlingen • Inspirator en voorbeeld van collega’s (opbrengstgericht werken,

effectief taal/rekenonderwijs) • Lees- of rekencoach (coacht collega’s) • Aanspreekpunt inhoudelijk specialist/laatste ontwikkelingen • Onderzoeker van mogelijkheden om nieuwe ontwikkelingen de

school in te brengen • Vertaler van nieuwe ontwikkelingen naar situatie in de school • Gesprekspartner directie taal- en rekenbeleid

44

Excellente docenten belonen

• Herkenning en erkenning van boegbeeldfunctie

• Mogelijkheden voor professionele ontwikkeling

• Externe contacten uitbreiden

• Nieuwe rol binnen de organisatie (taal-rekencoördinator)

45

46

47

48

Afsluiting

• Vragen?

• Opmerkingen?

49