Taal vitaal op school

Deel 2

Hoofdstuk 1 GedichtWIE IS ER AAN DE BEURT?Thema: Winkels - inkopen doen - Herman van Veen - gezond eten - spaarzegels - klantenkaartSpreekintenties: zeggen wat men graag wilGrammatica: onbepaald vnw. - woordvolgorde

2.1.1 Dan maar dik2.1.2 op reis2.1.3 De echte bakker2.1.4 Grote familie2.1.5 Een Franse broodjesbruiloft2.1.6 Van de molen2.1.7 Hoge noot2.1.8 De groenteman2.1.9 Ik kook vandaag…

Hoofdstuk 2 GedichtBIJ ONS THUISThema: de woning / het huis - weekendbezighedenSpreekintentie: iets beoordelen - afspraak maken - ontmoeten - over plannen praten - aan het + infinitief - iemand uitnodigen - vergelijkenGrammatica: gaan + inf. (Futur als tegenw. tijd) -bijwoordelijke bepaling (tijd) - de vergrotende trap

(comparatief)

2.2.1 Ik ben al groot…2.2.2 Onze deur2.2.3 Hoe je kunt wonen2.2.4 Ons huis van vroeger2.2.5 In een ander huis2.2.6 Thuis2.2.7 Mijn oom en tante in Laren

Hoofdstuk 3 GedichtTOEN WAS HET ZO GEZELLIGThema: de inrichting - op schoolreis - het weer -het weerbericht - wonen in Nederland

Spraakintentie: over het verleden praten - over het weer pratenGrammatica: de verleden tijd (regelmatig en onregelmatig) imperfectum - modale hulp.ww. -toen + imperfectum - voorlopig subject er

2.3.1 Je gezicht…2.3.2 al ben ik koud…2.3.3 En dan ten slotte het weeroverzicht…2.3.4 Het oude huis2.3.5 Storm2.3.6 Drijf2.3.7 Winterochtend2.3.8 Regengebed2.3.9 Langgeleden…

Hoofdstuk 4 GedichtIK ZIT NET TE DENKEN…....Thema: niet alledaagse activiteiten - een feestje -de horoscoop - de Nederlandse feestdagen

Spraakintenties: noodzakelijkheid uitdrukken - tot overeenstemming komen - een afwijzing motiveren - een afspraak makenGrammatica: staan / zitten / liggen / lopen + infinitief - hoeven (niet) - de bijzin

2.4.1 Zou ik een pietje mogen zijn?2.4.2 De vergeetachtige Sinterklaas2.4.3 De uitnodiging2.4.4 Pijn2.4.5 Vandaag wil ik niet naar school

Hoofdstuk 5 GedichtETEN UIT EN THUISThema: eten en drinken - de gedekte tafel -restaurantbezoek - de menukaart - Nederlandse

receptenSpreekintenties: een voorstel doen - bestellen en betalen (2) - over iemands welbevinden praten -zeggen, wat men graag wil - zich iets laten

uitleggenGrammatica: het betrekkelijk vnw. (relatief pron.) -met z’n tweeën enz.

2.5.1 Bakken en braden2.5.2 Konijn2.5.3 daar stond de nieuwe vriend…2.5.4 Recepten2.5.5 Eten2.5.6 Ik dek onze tafel2.5.7 Vreemd restaurant2.5.8 Lieve Jenny

Hoofdstuk 6 GedichtKAN IK JE HELPEN?Thema: kleding - inkopen doen - Amsterdam -reclametekst - het lichaam - Jan, Jans en de

kinderenSpraakintenties: kleding beschrijven - een koopgesprek houden - zeggen wat men niet / wel bevaltGrammatica: stoffelijke bijvoeglijke nw. - de comparatief en superlatief van bijvoeglijke nw. - iets + bijv.nw. + s

2.6.1 SOMS2.6.2 Krimpvrij2.6.3 Lichaam…2.6.4 Waar2.6.5 Ik wou dat ik2.6.6 Kussen2.6.7 de klas…2.6.8 ogen dicht…2.6.9 vroeger vroegen2.6.10 Steen2.6.11 Boos2.6.12 Zwouten2.6.13 Blijheid is een schone met paarse

bloemetjes…2.6.14 Vreemde meneer2.6.15 De liefste van de klas2.6.16 Stinklied2.6.17 Amsterdam2.6.18 Verdwaald in het warenhuis2.6.19 Van een duizendpoot2.6.20 De Harlinger tweeling

Hoofdstuk 7 GedichtIK ZOU GRAAG…………..Thema: de inrichting van een vakantiewoning -vakantie-activiteiten - reisbenodigdheden en reisvoorbereiding - reserveren - de WaddeneilandenSpraakintenties: zeggen wat men nodig heeft -schriftelijk / telefonisch informatie inwinnen -reserveren

Grammatica: de conditionel (Konjunktiv) -woordvolgorde bij twee infinitieven

2.7.1 Om op tijd te zijn2.7.2 voor ons plezier…2.7.3 Vakantie2.7.4 Ik heb het warm…2.7.5 Twee lange weken2.7.6 M’n vader2.7.7 Reisverslag2.7.8 Vakantiefilm2.7.9 Strandwandeling met mijn dochter2.7.10 Het land is warm…2.7.11 ik zie de zee…2.7.12 Bij Noordwijk zwom een nat konijn…2.7.13 Alleen met de trein2.7.14 De invloed van matige wind op kleren2.7.15 De zee

Hoofdstuk 8 GedichtONS DAGELIJKS NIEUWSThema: Kranten en tijdschriften - het nieuws -leesgewoonten - contactadvertenties

Spraakintenties: het nieuws weergeven -informatie over leesgewoonten geven

Grammatica: de passief (presens, imperfectum, perfectum en futur)

2.8.1 Een fazant2.8.2 Twee slakken waren al sinds jaren…2.8.3 De enige die ik wil ben jij…2.8.4 Vanavond zag ik een ma…

Hoofdstuk 9 GedichtIK BEN ERG VERKOUDENThema: gezondheidsklachten - bezoek aan de dokter - afzeggen - een afspraak maken -teenagermoeders

Spraakintenties: een afspraak maken - de klacht(en) uiten - zich iets laten uitleggenGrammatica: woordvolgorde na het voegwoord -omdat / wat en daarom

2.9.1 Als jij ziek bent2.9.2 Opa2.9.3 In het ziekenhuis2.9.4 De eerste2.9.5 De kwakzalver2.9.6 Prik2.9.7 Te laat2.9.8 Waarom daarom2.9.9 Verdrietgedicht

Hoofdstuk 10 GedichtNEDERLAND EN DE WERELDThema: landen en producten - het koloniaal verleden - Chinees / Indonesisch eten - literatuur -de multiculturele maatschappij

Spreekintenties: samenhang beschrijven - over gewoonten vertellen - een tekst / verhaal navertellenGrammatica: namen van landen - de mannelijke en vrouwelijk vorm van nationaliteiten

2.10.1 Aan een klein meisje2.10.2 Er was eens een dichter in Naarden…2.10.3 Een zeker Achmed in Bagdad…2.10.4 twee nachten2.10.5 Het lied van Mustafa2.10.6 Van hier naar daar…2.10.7 Chinese taalles2.10.8 Wat Karin ervan denkt2.10.9 Twee vriendinnen2.10.10 Leuk is raar2.10.11 Op reis2.10.12 Padang, Palembang, Atjeh, Cheribon…2.10.13 Het schip van de Verenigde

Oostindische Compagnie (VOC)2.10.14 Op twee plaatsen tegelijk2.10.15 Van moederland naar vaderland

Impressum:Project: POEZIË in Nvt-lessenLessenreeks: Plint-Posters TAAL in de klasSamenstelling van gedichten voor het onderwijs Nederlands als vreemde taal,met enkele annotaties voor de behandeling in Nvt-klassendoor: Wilma van der Veen, Gerhart Hauptmann Realschule, Nordhorn

Copyright van Gedichten met één of twee ** bij: Stichting Plint en de auteursCopyright van alle anderen gdichten bij de auteurs.

De gedichten mogen alleen in Nvt-lessen worden benut.Copyright van de lessuggesties: Regionales Pädagogisches Zentrum, Aurich en Wilma van der Veen

Gedicht 2.1.1 Dan maar dik

Ik hou van aardappels en sju met veel gehakik houd van rolpens en van varkenskotelettenik hou van koffie met veel suiker en gebak,ik houd van pudding en van warreme koketten.En als ik dik was, nou, dan moet dat maar gebeure,Ik zal beslist niet over kallorieën zeuren.

En zonder taartjes is het leven veel te grauen al je honger heb, dan wor je zo humeurig.U moet maar denken as u dikker wordt, mevrouw,je kun nog lekker mollig zijn dan treurig.En as ik dik wor, nou, dan zal ik het wel merke,ik ga m”n leve niet met rauwe groente werken.

An mijn lijf geen dijeet,ik blijf ete wat ik eeten ik doe niet aan de lijn.al weeg ik tweehonderd pond.Ik zeg maar: ete is gezondik lus geen kropsla met azijn.U moet maar denke, net als ik:dan maar dik,dan maar dik, dan maar dik.

Annie M.G.SchmidtUit: Ziezo

Gedicht 2.1.2 op reisetenswaren Een kist karbonade

met zuurkool met worst,een krat limonadezo goed voor de dorst,een koffer vol kazenmet haring met ijs,ja, zo gaat Jan Klaassen,Jan Klaassen op reis.

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.1.3 De echte bakkerbakker, vergrotende trap

Bakker Coeck bakt grote taarten,groter nog dan bakker Schmull.Maar Schmull zijn taarten smaken beterdus die Coeck is toch een prul.

Toegift:

Bakker Coeck bakt zoete broodjes,zoeter nog dan Bakker Hack.Maar Hack zijn broodjes smaken beterdus die Coeck die blijft een zak.

Hans DorrestijnUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.1.4aardappels Grote familie

Mijn opa schilt’s winters binnenBij de kachel’s zomers schrapt hijop het trapje buiten

wij noemen hemaardappelopahij noemt onslieve spruiten

Mariet LemsUit: Opa, hou je het nog vol?

Gedicht 2.1.5 Een Franse broodjesbruiloftbakker, verkleinwoord Jetje kadetje

geurig en rondzat met een vingertje stijf in haar mond.

Jantje Croissantjedacht: ‘Kijk, je van het!’Zo’n schattig meisjepast me nu net!

Beiden nog vers enprecies even groot,beiden gebakkenen beiden van brood.

‘Jetje Kadetje!Ik vraag je ten dans,Jan is mijn naam, mijn familie is Frans.

Wil je me trouwen?Ik vind je zo lief,word toch mijn vrouwtje,hè toe, alsjeblieft!’

Onder het dansenzei Jetje toen: ‘Ja.’Trouwen dat deden ze daad’lijk erna.

Want bij de broodjeswordt héél snel getrouwd:vóórdat ze hard zijn,beschimmeld of oud.

Diet HuberUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.1.6* Van de moleneten

Ik eet gezondAltijd goed brood

Ik sterf nogeen vier-granendood Lévi Weemoedt

Gedicht 2.1.7 Hoge nooteten, uitdrukking(noot=nood), Ik had een notenboompjeverkleinwoord waar ik tegen zei:

‘Die noot, daar helemaal bovenin,daar kan ik net niet bij.’

‘Geeft niet,’ zei het boompjeAl ritselend tegen mij.‘Als de noot het hoogst isis de hulp nabij.’

Roald DahlUit: De dichter is een tovernaar

Gedicht 2.1.8 De groentemangroenten, fruit

De groenteman van Roode Schoolheeft een hoofd van rode kool.Zijn ogen zijn twee uitjes.Zijn oren groene spruitjes.Zijn neus, dat is een paprika.Uit het verre Afrika.Zijn mond is een banaan.Met het prijsje er nog aan.Zijn borst is een meloen.En zijn buik is een pompoen.En zijn armen van opzij?Die zijn allebei van prei.Zijn benen dat zijn penen.En van knoflook zijn zijn tenen.

De groenteman van Roode School.Met zijn hoofd van rode kool.Het is niet goed met hem gegaan.Hij is zomaar in de soep gedaan.En nu zit hij thuis.In een pan op het fornuis.Te stoven op het vuur.Nu al langer dan een uur.Want zijn vrouwtje, moet je weten,Vind haar man om op te eten.

Koos MeindertsUit: Er ging een vis uit fietsen

Gedicht 2.1.9* Ik kook vandaageten, verpakking Dat kan ik goed.

Heus, ik weet welhoe dat moet.

Soep uit een zakje.Friet uit een bakje.Vlees uit een pakje.Boontjes uit blik.

Een ijsje na.En klaar ben ik!

Erik van OsPlint

Gedicht 2.2.1** Ik ben al grootvergrotende trap maar mama is groter.

Dit is een booten dat is de boter.

De vis had al beet,maar de visser nog beter;wat ik hier meetis meer dan een meter.

M’n broertje heeft treken de boer heeft een trekker.De boot was wel lek,maar het water heel lekker!

Vind je dit gek? Het kan altijd nog gekker.

Hans Kuyper

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.2.1

1. Wat valt je op aan dit gedicht? Kun je dat onder woorden brengen?2. We hebben in ons leerboek TV de vergrotende trap gezien en geleerd.

Is groter de vergrotende trap van groot? Is boter de vergrotende trap vanboot? Haal de vergrotende woorden uit dit gedicht en schrijf ze onder elkaar.

3. Zet de ‘foute’ vergrotende woorden onder elkaar. Verklaar de woorden.4. Wat is je mening over dit gedicht? 5. Heeft de dichter lang nagedacht over dit gedicht?

Hoe is hij (Hans Kuyper) te werk gegaan, denk jij?6. Bedenk nu samen ook zulke woorden die echt/niet echt vergrotende trappen zijn.

(bijv. bak – bakker) Wat valt je nu op? (= moeilijk!)

Gedicht 2.2.2 Onze deurhet huis, de deur Onze deur is moe. Hij kraakt

als je hem opendoet en krijstals je hem sluit. En als je kijkt,

zie je dat de onderkant afgesletenI is door het steeds maar heen en

weer gedrentel: onze deur heeft

geen zin meer! De scharnierenzijn verroest en het slot is eeltigvan ruwe sleutels. Ik oefen onze

deur open en dicht, open en dicht, omdat je een deur die moe en ziekis nu eenmaal niet naar de huisarts

kunt brengen. Je kunt ook niet zo maar iemand laten dokteren meteen vijl of schaaf. Het is overdreven

om te zeggen dat de deur en ik vanelkaar houden, al is het waar: als ikbinnenkom, kreunt hij zachter dan

als ik ga. Soms streel ik hem bezorgd.onze deur zou misschien eens anderedeuren moeten ontmoeten dan ons.

Ted van LieshoutUit: Mama! Waar heb jij het geluk gelaten?

Gedicht 2.2.3 Hoe je kunt wonenflat, woonboot,woonwagen Hoe kan dat, hoe kan dat,

snap jij dat misschien:toen Lena ging slapenheeft ze huizen gezien,en toen werd ze wakkeren keek wat er was:er waren geen huizen, maar sloten en gras.

‘Ik snap het: ze woontop een boot, volgens mij.Daar woont ze, daar slaapt ze,zo vaart ze voorbij.’

En dat dan, en dat dan,wat grappig is dat:er woont een Martinehoog boven de stad.Op straat zijn de mensenals muggen zo klein.de autootjes lijkenvan speelgoed te zijn.

‘Ik snap het: ze woont15-hoog in een flat,en tussen de wolkenligt zij in haar bed.’

Kun jij begrijpenhoe dit kan bestaan:Jan woont in een woningmet wielen eraan.Soms ligt hij te dromen, zo stil op een oor,dan gaat zijn mooi huisjeer met hem vandoor.

‘Ik snap het: hij woontin een woonwagenkamp,met boven zijn bedjeeen woonwagenkamp.’

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.2.4 Ons huis van vroegerhuis

Ik kwam ons oude huis weer tegen,waar ik mijn broertje heb gekregen,en weet je wat ik zag?

Andere mensen achter de ramen.Andere mensen met andere namen.

Ik dacht: als ik nou binnen was,dan wist ik hoe het ook weer was,maar weet je wat ik zag?

Andere mensen achter de ramen.Andere mensen met andere namen.

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.2.5 In een ander huishuis

Slapen gaan kan moeilijk zijnin een ander huis.in een ander huis.Wakker worden, dat is fijnin een ander huis:

want waar was dat raam ook weervan dat and’re huis,van dat and’re huis,en waar is de kamer deurvan dat and’re huis?

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.2.6 Thuisthuis, huismogen Het hoeft geen muur te zijn

met ruit en dak.Het mag van houtof rotsof kleiof bladof ijs.

Een boot op het waterJa, een wagen op reisEen hutje mag.een hol of een paleis.Een schelp van slak,een nest op een tak.In Paramariboof Praagof in Parijs

Als er maar iemand isdie roept: Kom thuis!Ik zal het wel verstaan.Elke taal bedoelt hetzelfde huis.

Ted van LieshoutUit: Multiple choice

Gedicht 2.2.7 Mijn oom en tante in Larenanders wonen,boomhut (liedje), Ik heb een tante en een oom,vergrotende trap die zitten in een eikenboom,

een eikenboom in Laren.Ze hebben zelf, van eikenhout,Daar in de boom een huis gebouwd,ze wonen er al jaren.

Daar slapen ze dan en daar eten ze dan.’t Is erg gezellig, dáár niet van,zo vrij aan alle kanten!Ze hebben geen buren met radio,maar tante vindt het maar zo-zo.Het is zo hoog, zegt tante.

Zij is nooit echt op haar gemak.De kinderwagen hangt aan ’n taken dat is wel bezwaarlijk.Ze zegt ook telkens tegen oom:‘k Wil liever in een lagere boom,hier is ’t me te gevaarlijk.Maar dan zegt oom: Och kom, och kom!Een lagere boom? Wél nee, waarom?We hebben hier alle gemakken.De kinderen willen toch ook niet weg?Het is nogal niet heerlijk, zeg,dat klauteren in die takken!

Vind jij het net een vogelkooi?Het uizicht is toch prachtig mooi!Jij moet ook altijd vitten.En tante zegt: Nou ja, affijn,Als jij het zegt,l zal’ t wel zo zijn,Dan blijven we hier maar zitten.

Dus woont mijn tante en mijn oomNog steeds daar in die eikenboomZe zijn er erg tevreden.Mijn oom haalt brood en komt weer thuis.De kinderen klauteren rondom het huis en nóóit valt er een naar beneden.

Annie M.G. SchmidtUit: Ziezo

Gedicht 2.3.1** Je gezichthet weer is je eigen weerbericht

als je in de spiegel kijktkun je je eigen bui zien hangen

Jan ’t Lam

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.3.1

1. Welke woorden rijmen?2. Wat wordt er van je gezicht gezegd? Waarom wordt het zo gezegd?3. Wat zijn de twee betekenissen van het woord -bui-?4. Wordt -bui- bij een slecht of een goed humeur gebruikt? (= een goede /slechte bui)5. Hoe is het weer vandaag? Kans op een bui? Hoe was het weer gisteren?6. In welke - bui- ben jij vandaag? Houd een week lang je -bui- (=humeur) en de

-buien- (=het weer) in een schema bij. Wat zie je na een week? Komen beide-buien- tegelijkertijd? Of is er verschil?

7. Sommige woorden worden hetzelfde geschreven, maar hebben een andere be-tekenis, bijv. bank(waarop je kunt zitten) en bank(om geld te halen).Bedenk nog meer woorden. Zulke woorden worden homoniemen genoemd.

Gedicht 2.3.2* al ben ik koudhet weer tot op het bot

de sneeuw smelt in mijn handen

Willem Hussem

Gedicht 2.3.3**het weer En dan ten slotte het weeroverzicht

vannacht eerst nog donker,morgen kans op meer licht.

Lévi Weemoedt

Gedicht 2.3.4 Het oude huisinrichting, er

Voor dit huis blijf ik vaak staanStap ik voorbij, zal ik binnengaan?

De deur staat altijd op een kier.Woont er een heks of een vampier?

Holle stappen op de gang.Ben ik dapper, ben ik bang?

De living leeg, het huisontvolktGordijnen waar het stof uit wolkkt.

Een foto in een oude lijstDe klok die steeds twaalf uur aanwijst.

De loper op de trap vergaan.Tijd die doodstil is blijven staan.

Jan van CoillieUit: De dichter is een tovenaar

Gedicht 2.3.5het weer Storm

’t Stormt.De windHij gierten gilten buldert in de stratenHij bromten suisten zweepten smijtHij kant nietsliggen laten.

Nu rust hij uit -en gluurten tuurtwaar hij opaf kan springenwaar of hijergens in de buurtzijn ledendoor kan wringen.

Daar klapt hij1000 zwepen uiten zwiept zeop de daken.Hij tracht metuitgestrekte armden hemel aan te raken.Hij sist.nu gooit hij wat omver, smijt allesdoor elkander.

Nù draaft hijDoor een schuur.Dan springt hijOp een muur.BespeeltDe schoorsteenpijpenUj, uj uj ujjjom dan,luid gillendnaar omhoog te vliegenin een strakke boogom daar een donderwolkte grijpen.Hij neemt er één.Hij neemt er tweeEn scheurt ze dan aan stukken.Dan springt hij

LoodrechtNaar beneêEn gaat een huis omrukken.

Maar plotseling Kan hij liggen gaanZóó breedZóó stilZóó zwartEn grootAls waarZijn zielVoor eeuwigDood.

I.K. BonsetUit: Nieuwe woordbeeldingen; de gedichten van Theo van Doesburg

Gedicht 2.3.6. Drijfhet weer, regen

Lopen in de regenlekker zonder jas!Met je tong de druppels vangen.Samen stampen in een plas.Tot allesvan je hemd tot aan je lijf,van je haar ror aan je sokken, helemaal drijf!Wie de meeste regen heeft,.die heeft gewonnen.En dan naar huis....Dag mam!

Theo OlthuisUit: Druppels vangen

Gedicht 2.3.7. Winterochtendhet weer, winter

Ik loop naar buiten en zie meteendat ik besta: mijn adem is een wolk.de deur van de schuur snurkt nog

en mijn fiets heeft geen zin om meete gaan. Het wiel sleept een beetjeen de ketting hoest, maar het moet.

School bestaat ook in de winter alshet guurt en de dag lekker uitslaaptonder een deken van nacht en mist

en dauw. Dan ziek ik jou, net zo dapperals ik, het schoolplein op gaan. Je zwaait.en heel, heel de wereld wordt wakker.

Ted van LieshoutUit: Mama! Waar heb jij het geluk gelaten?

Gedicht 2.3.8. Regengebedregen, kleding

God, of wie ook zorgt voor regen,kan het ’s morgens pas beginnenna de klok van kwart voor negen?

Anders moet ik dus dat pak aan,oh dat vreselijke pak waarinIi me goed voor gek voel staan

En ’t heeft geen zin om onderwegin de regen te gaan stoppen.Word ik nat, dan heb ik pech.

Goed, ik zit op school te plakken.Maar dat zit de hele klas wantiedereen haat regenpakken.

Bas RompaUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.3.9.** Langgeledenverleden tijd,langgeleden, Ik wandelde en kwam bij een muurde Muur

Waar was het geluk? Aan deze kant.Waar was de waarheid? Aan deze kant.Waar scheen de zon? Aan deze kant.Waar was ik vrij? Aan deze kant.

Ik trapte tegen de muur.Ik zocht een gat in de muur.

Toen ging ik een paar passen achteruit,deed mijn ogen dicht, hield mijn hoofd omlaaghaalde diep adem.

Toon Tellegen

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.3.9.

1. Rijmt het gedicht?2. Welke woorden herhalen zich? Waarom? (= nadruk leggen)3. Is het een muur van een huis of een losstaande muur?Wat zou er zich achter de

muur bevinden, denk jij?4. Waarom maakt de ik-figuur een gat in de muur, denk jij?5. Wat verwacht de ik-figuur te zien, denk jij?6. Waar bevindt zich in jouw omgeving een muur? Waarom bouwt men een muur?

Wat verstaat men onder De Muur?7. Bedenk eens wat de ik-figuur gaat doen, nadat hij diep adem heeft gehaald.

Maak het gedicht dan met je eigen woorden af.8. Past het beeld bij de tekst?9. Geluk, waarheid, zon en vrij zijn woorden die aan deze kant van de muur te vinden

zijn. Welke woorden zou je aan de andere kant van de muur kunnen vinden?Wat is positief/negatief?

Gedicht 2.4.1 Zou ik een pietje mogen zijn?Ned. feestdagen:zwarte piet; Dag sinterklaastot overeenstemming komen zou ik een pietje mogen zijn

één met een pietenpakjewat dat lijkt me reuzefijnik ben niet bang voor paardenen durf best op het daken ik ben sterk genoegom te sjouwen met de zakeen kleine witte pietermandat staat toch heel apartmaar als dat een probléém isnou....dan schilder ik me zwart

Marianne Busser en Ron SchröderUit: Het grote versjesboek

Gedicht 2.4.2 De vergeetachtige SinterklaasNed. feestdagen,Sinterklaas; zit te denken Zou dit Nederland wel wezen?

Is dit werkelijk mijn paard?Waar heb ik mij zak gelatenEn mijn mijter en mijn baard?Wanneer was ik ook weer jarig...In september of in maart?Ik ben onderhand geloof ikWat verstrooid geraakt van aard.En de grijze lucht rondom mijIs nog steeds niet opgeklaard.En ook is dit harde zadelVoor een man als ik niks waard.Nee, ik raak de laatste jarenOp mijn reizen van de kaart.

Shel SilversteinUit: Ik val omhoog

Gedicht 2.4.3 De uitnodiginguitnodiging,herhaling etenswaren Ik ben door de Reuzen

te eten gevraagdIk denk niet dat ik ga,want het is te gewaagd.

Ze eten misschien avocado met ei,of canard à l’orangemet bessengelei

Misschien is er biefstukmet erwten en frietof rosbief met sla,mayonaise en biet.

Of anders een reerugme pommes duchesse,en haricots vertsof zelfs bouillabaisse.

Er zou ook Zeeuws lamen witlof kunnen zijn;of pruimedantengevuld konijn.

Of pastei met ragoutvan duif en patrijsen haas en fazanten amandelspijs

Misschien wel shoarmaof sjisj kebab,of zalm of forelof kreeft of krab.

Kabeljauw en tonijnmet een bitterbal,gevolgd door een stamppotvan zeewier en kwal.

Daarna nog sla en een stuk camembert.En na al dat heerlijksook nog een dessert

Een ijstaart met slagroomeen pudding met fruit,petits fours en bonbons,en likeur tot besluit.

Toch heb ik ’t dineetje maar afgezegd,want ik vrees dat IK eindigals hoofdgerecht

Colin McNaughtonUit: Kijk maar uit, want het stikt hier van de griezels

Gedicht 2.4.4 Pijnsmoesje

Ik heb oijn. Dat doet zeer.Het doet zeer in mijn rool.

‘Mam, ik heb heel erge pijn.Het doet zeer in mijn rool.Hoef ik nu niet niet naar school?’

Mama zegt:’ In je wat, schat?Een mens hééft geen rool.Dus die doet ook geen pijn.’

‘Ik heb wél een rool.Hierzo, vlak naast mijn bog.Ik weet het, want ik voelt het toch?’

Toch moest ik naar school.Ik vind het vals.Morgen neem ik wel pijn in mijn hals.

Bies van EdeUit: Puit plep twiet

Gedicht 2.4.5 Vandaag wil ik niet naar schoolSmoesje;Zin om te gaan Vandaag wil ik niet naar school mama,

‘k heb geen zin om naar school te gaan.Hoef ik één keertje niet naar school mama,Mag ik één dagje over slaan?

Nee, jij moet echt naar school hoor schat.Geen mens die je smoesjes gelooft.Ze redden het trouwens niet zonder jou.Je bent nota bene het hoofd!

Colin McNaughtonUit: Kijk maar uit, want het stikt hier van de griezels

Gedicht 2.5.1 Bakken en bradeneten (fig.)

Ik sudder soms van woordenEn wentel mij door taalIk schrijf en schrap en adem een verhaal

Ik snijd, ik kapIk maal en ik fileerIk ben dol op letters En proef ze keer op keer

Bloemen zijn wel aardigMaar woorden zeggen meerLeg ze neer in zinnenTaal smaakt soms zo teer

Hans HagenUit: salto natale

Gedicht 2.5.2 KonijnEten

mijn opa plantte wortelshij hield veel van konijnin decemberkoos hij uit de ren de vetstehet mes werd met zorg gewetmijn zusje gilde harderdan ’t konijn dat opa vilde

Hans HagenUit: salto natale

Gedicht 2.5.3met z’n + getal + en daar stond de nieuwe vriend

van mijn vriendinprecies tussen ons tweeën in en toen ik vroeg wat zijvan onze vriendschap vond kreeg ik zijn antwoord uit haar mond

Nannie KuiperUit: Een zeldzaam exemplaar

Gedicht 2.5.4 Receptenrecepten

Elke dagwel weer een berichtdat het niet goed gaatmet de aarde.Dokters nemen bodemmonsters,Vangen lucht, proeven wateren schrijven vellen volrecepten uit.Maar de aarde iszo gezond als een vis.Het zijn de mensen,waar iets loos mee is.

Theo OlthuisUit: Een gat in de hemel

Gedicht 2.5.5eten, welbevinden Etenbetrekk.vnw

Ik dek de tafel en zet borden op het linnenen leg servetten neer, bestek, opschepgereien zet in ’t midden vast de bak met sla erbij,en mep mijn broertje want die pikt die plakjes ei.

Als mam het vraagt, toep ik de anderen naar binnen.Er wordt getreuzeld, maar ten slotte schuiven aande leden van ’t gezin die in dit huis bestaan,zij die gebleven zijn en niet zijn weggegaan.

En als we eindelijk met eten gaan beginnen,dan valt het op: een stoel blijft leeg en staat alleen,Daar zat een vader ooit, die uit ons huis verdweennadat een ambulance in de straat verscheen.

We praten vrolijk over vriendjes en vriendinnen;ook zonder vader gaat het leven verder, hoor.Maar als een stilte valt, dan denken wij in kooraan hemen eten ondertussen rustig door.

Ted van LieshoutUit: Mama! Waar heb je het geluk gelaten?

Gedicht 2.5.6 Ik dek onze tafeleten, zeggenwat men graag wil ik dek onze tafel

met stilte, schuifvoor onze ramen

het donker dichten ik denk nietdat je thuiskomt

om te eten, te slapen,te zeggen dat je onsverlaat. Blijf maar

weg en doe datzo stil dat zelfsje naam niet valt.

Ted van LieshoutUit: Mama! Waar heb je het geluk gelaten?

Gedicht 2.5.7 Vreemd restaurantuit eten gaan

Ik zei: ik blief een stukje bief.En zachtjes klonk het : boe.Toen keek ik op en schrok me rot.De kelner was een koe.

Ik schreeuwde: nee! Bief! Weg ermee!Maar de kip laat ik niet staan.Toen hoorde ik: dat pik ik niet.De barman was een haan.

Ik zuchtte: fout, geen kippenbout,Als er maar zeebaars is.Toen keek ik door de keukendeur:De chef-kok was een vis.

Ik geilde: is hier alles vis,Gevogelte of rund?Dan wil ik enkel een dessert,Ik neem een slagroompunt.

O nee, zei men toen zeer bezwaard,De directrice is een taart.

Shel SilversteinUit: Ik val omhoog

Gedicht 2.5.8 Lieve Jenny,betrekk. vnw,welbevinden Een kat die niet komt

als je ze roepten opeens ongevraagdtussen je benen door flopet,die hooghartig de ogen sluitals je ze wenktmaar tegen je vlijtals je bezig bent,die haar achterwerk naar je toe draaitals je ze aaitmaar je kopjes geeftals je vol gepieker zit.Zo ben iksoms.

Ed FranckUit: Met armen te hoekig voor sierlijke vleugels

Gedicht 2.6.1 SOMSlichaam

Ik wacht soms op twee ogenEen stem, een woord, een wangOp straat, soms in de busIemand fietst voorbijEn lacht denk ik aan mij

Ik zweef, ik schrijf, ik schreefStromend water staat zo stilMaanden, dagen, urenRimpelingen blijven staatStilte mag soms duren

Hans HagenUit: Maar jij

Gedicht 2.6.2. Krimpvrijlichaam

Een man in Krimpen aan de LekHad zo’n afschuwelijke grote bek,Dat de hoekenBij het vloekenElkaar ontmoetten in z’n nek.

John O’MillUit: Dichterbij

Gedicht 2.6.3 Lichaamlichaam mijn voeten

houden haast niet bijwaarheen mijn hoofdwil gaan

mijn denken looptverwoed aan kopbeveelt de restpoot aan

zo ren ikdoor mijn leefgebiedmijn hersens achterna

te moe om nog te voelenik besta Nannie Kuiper

Uit: een zeldzaam exemplaar

Gedicht 2.6.4 Waarlichaam Mijn ogen praten, ik zoek je mond(Sumerisch vers) Mijn oren luisteren , waar is je stem

Geef me vleugels, kijk me aan

Zweef als stof om me heenIk wacht tot de zon je verlichtDat ik je kan raken, je heupen, je gezichtJe armen als de sikkel van de maandag

Jij bent het water, het vuurVan mijn lippen. Jij spant mijLaat me smelten als zoutIn jouw schaduw wil ik staan

Mijn ogen staren, ik zoek je mondMijn oren luisteren, waar is je stemGeef me vleugels, kijk me aan

Hans HagenUit: Maar jij

Gedicht 2.6.5 Ik wou dat iklichaam

een spiegel is een muurdie terugkijkt – zonderknipperen blijf ik staanen staar ik iemand aan

hij maakt zijn mond nog mooierzijn ogen lach in het glasik wou dat ik die ander was

voor de spiegel of alleenben ik even wie ik wilmaar op school en op een fotosta ik zo angstig stil

Hans HagenUit: salto natale

Gedicht 2.6.6 Kussenlichaam

Zoals in een filmMet open mondDe hoofden dwarsWie buigt linksEn wie buigt rechtsOgen dicht of stiekem loerenkussen zoals in de filmtongen heet hethet is een soort van roeren

Hans HagenUit: salto natale

Gedicht 2.6.7 de klaskleding vrij uniform

gekleed

een modebeeldverplicht

wat gisteren nog prachtig wasvandaag – echtgeen gezicht

en morgen geldteen nieuwe normvoor wat dantrendy heet

o, koning van dit klererijkje onderdanenup to datemaar allemaal gelijk

Nannie KuiperUit: Een zeldzaam exemplaar

Gedicht 2.6.8lichaam (fig.) ogen dicht

en kijkdoos opendaar mezelf zienlopen – blijmet een schooltasen vriendinnenvooraan in de rij

ogen dichten niet meer denkenaan die ruziemet de klastoen ze zeidendat ik altijd aleen buitenbeentje was

op mijn veel te lange tenenliep ik aardig uit de pas

Nannie KuiperUit: een zeldzaam exemplaar

Gedicht 2.6.9lichaam (fig.) vroeger vroegen

grote mensenwat ik worden wouen toenhad ik zoveelmooie plannenover wat ikzou gaan doen

vroeger kon ik alles wordenmaar die tijdis nu voorbij

want ze zien-afschuwelijk-een studiehoofd in mij

Nannie KuiperUit: Een zeldzaam exemplaar

Gedicht 2.6.10 Steenkleding/stofadjectief Er zat een steentje

in mijn schoenzo eentjedat net zo langlastig blijft doentot je dan uiteindelijk stilstaaten het er uiteindelijkuithaaltjij vond erniet meer aante doen

een laatste woordeen laatste zoen

ik was zo’n steentje In jouw schoen

Erik van OsUit: Ik was een steentje in jouw schoen

Gedicht 2.6.11 Booszeggenwat je niet bevalt / niks Ik kan vandaag niks hebben,

niks heb ben om me heen.Ik scheld en schop en schietenkan ik op iedereen.Vandaag kom ik uit bed, maarmet mijn verkeerde been.

De fiets van onze burenbeneden in de hal,die stoort me nu al weken.Vandaag krijgt hij een knal.Vandaag ben ik geprikkeld,een netelig geval.Dat hondje in de Hoogstraatdoet er verstandig aanvandaag zijn bek te houden.wil het nog voortbestaan.Vandaag ben ik een nareen laat me lekker gaan.

En kom ik jou soms tegen,maak dan je borst maar nat.Let heel goed op je woorden.Ik ben op oorlogspad.En morgen vraag je maar,waarik gisteren last van had.)

Bas RompaUit: Vertrektijden

Gedicht 2.6.12 Zwoutenlichaam, zweten

Ik heb het heetik zweeten jij?

ik nietik heb het koudik zwout

zwout?Zwout is fouthet isik ril of ik bibberof ik heb het koudmaar nietik zwoutzwout is fout

ik zwoutmoet ik toch wetenik zeur toch ook nietover jouw zweten.

Erik van OsUit: De man die in sprookjes geloofde

Gedicht 2.6.13kleding Blijheid is een schone met paarse bloemetjes

Verdriet is een zwarte jas

Arrogantie is een even opvallende string die boven jebroek uitkomtTolerantie is een mooi gestreept shirtje

Razernij is een wit gestippeld bordeauxrode bolhoedMoeheid is een witte nachtjapon

Gezelligheid is een gouden haarbandWAT zou ik vandaag aandoen?

Tara BrosschotUit: Doe maar dicht maar

Gedicht 2.6.14 Vreemde meneerlichaam, voelentrein, niks Hij gaat zitten

naast me in de trein,en zijn enorme been valttegen mijn knie.Hoe kan hij dat

niet voelenniet wetenniet merken

Dat ik eigenlijkniemands been tegenme aan wil?ik kanHet mijne wegtrekken,maar dat doe ik niet.

Moge mijn knie branden tegen zijn dij,moge hij schrikken van de helse pijnmoge hij merken dat ik besta

en zeggen:pardon!En dat ik dan kalmen plechtigzonder stotterendeze woorden spreek:

geeft niks.Ted van LieshoutUit: Mama! Waar heb je het geluk gelaten?

Gedicht 2.6.15 De liefste van de klassuperlatief

Als je vindt – hij is de liefsteen de knapste van de klasen hij draagt de leukste klerenen de allermooiste jasen hij heeft de mooiste ogenen het allerleukste haaren hij zegt de liefste dingenen doet nooit gemeen of raaren hij heeft de sterkste handenen de allermooiste stemnou dan ben je – ‘k weet het zekertoch wel verliefd op hem!

Marianne Busser en Ron SchröderUit: Het grote versjesboek

Gedicht 2.6.16 Stinkliedvieze kleren

Dag, dames en meneren,wij dragen vuile kleren,van modder taan ze stijf,ze plakken aan je lijf.

Die vlekken en die vegen,daar kunnen wij wel tegen,wij vinden het wel fijnom vies en goor te zijn.

Wij willen ook niet douchen,wij doen zoals een poesje,wij likken ons wel schoon, wij likken. Heel gewoon.

Mijn moeder wast mijn oren,ze wast me ook van voren.mijn moeder wast mijn kont.dat is toch niet gezond?

Van wassen ga je blinken.laat ons maar lekker stinken,en door de wereld gaanmet vuile kleren aan.

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.6.17 AmsterdamAmsterdam

Op ‘t water vaart een schip met een blauw lichtlangzaam voorbij. Een kind dat wakker ligt,daar op dat schip, zal ’t zelfde lichtje zienen voelt zich veilig, en het denkt misschien:wat ook voorbijvaart, steden die je zieten wijde landschappen....mijn lichtje niet.

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.6.18 Verdwaald in het warenhuiskleding

Tussen damesonderbroekenmoet ik nu mijn moeder zoekenin dit grote warenhuis.

Hoe kon ik hier zo verdwalen?Straks komt een vreemde man me halenin dit grote warenhuis.

Hoeden, petten, mutsen, dassen,messen, vorken en matrassenin dit grote warenhuis.

Ach, ik sta van schrik te beven.Moet ik dan mijn hele levenblijven in dit warenhuis?

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.6.19 Van een duizendpootkleding

De moeder van een duizendpootis vreselijk ontevreden,want haar zoontje is zojuistin de sloot gegleden.

En als je even rekentweet je wat dat betekent:op z’n hoofd een grote builen duizend sokjes vuil!

Han G. HoekstraUit:Rijmpjes en versjes uit de nieuwe doos

Gedicht 2.6.20 De Harlinger tweelinguiterlijk, tweeling

In Harlingen woont een tweeling,de tweeling Pim en Piet,maar wie nu Pim en wie nu Piet is,dat zie je bijna niet.

Allebei hebben ze twee oren, twee ogen, een neus en een mond.Allebei hebben ze witte tanden, en hun wangen zijn rood en rond.

Bijna kun je ze niet herkennen,aan één ding zie je het slechts:

Het is Pim,die zijn scheiding links heeft,

en Piet met zijn scheiding rechts.

Han G. HoekstraUit: Rijmpjes en versjes uit de nieuwe doos

Gedicht 2.7.1** Om op tijd te zijntijd, reizen Ga op tijd op reis

om het meesten het mooistmee te maken

leer je buik de klokdan weet je precieshoe laat het is

want wie voelthoe laat het isgaat op tijd op reis

Erik van Os

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.7.1

1. Waar gaat dit gedicht over?2. Rijmt het gedicht?3. Waarom moet je op tijd op reis gaan, denk jij?4. Leg uit waarom je buik als klok moet fungeren.(= aanvoelen komen, zenuwen)5. Leg uit: de dubbele betekenis van -hoe laat het is-6. Waar en wanneer was jij wel eens te laat?

Zei je buik toen iets? Waarom wel/niet?7. Waar moet je voor zorgen om op tijd te zijn (= van te voren alles klaar leggen,

weten waar je aan toe bent/wat je kunt verwachten)8. Stel: je gaat naar Ameland. Waar moet je van te voren voor zorgen.

Schrijf met je partner de woorden op. Vergelijk de woorden/zinnen met andere lln. heeft iedereen dezelfde woorden?

9. Kun je echt je buik de klok leren?10.Leg uit wat de dichter precies bedoelt (= zorg dat je nooit te laat komt, dat je

voorbereid bent).

Gedicht 2.7.2 voor ons plezierschoolreis, zee een werkweek

met de hele klasaan zee

maar ziek van heimwee’s nachts heel stiekemIn mijn dagboek schrijvenDat ik nog liever doodgaDan hier blijven

Daar overleef ik het wel mee

Nannie KuiperUit: Een zeldzaam exemplaar

Gedicht 2.7.3 Vakantievakantie

Morgen gaan we metvakantiede gang staat al vol dozenVader zingt onder zijn colapeten loopt zich uit te sloven.

Ik schaam me voor zijn wittebenen.De buurvrouw lacht over de heg.Ze komt nog zogenaamd ietslenen.Ik hoor niet wat moeder zegt.

Bah, het voelt zo raarvanbinnen.Alles gaat vandaag veel tevlug.En ik moet zo vraag gaanslapen.Waren we maar weer terug!

Johanna Kruit, Uit: Van Alphen tot Zonderland

Gedicht 2.7.4zee Ik heb het warm.

Ik heb het koud.Alleen de zon

bekommert zichom mij. Als ik uitde zee stap, zie ikmijn voetsporenop het hete steen.De zon wist ze uit

alsof ik verdween.Ik loop met lege armen om me heen.

Ted van LieshoutUit: Mama! Waar heb jij het geluk gelaten?

Gedicht 2.7.5. Twee lange wekenvakantie, het weerzou (conditionel) Vader kon zomaar een zomerhuis huren.

Een enkele bui had De Bilt ons voorspeld.Dat er dat buitje twee weken zou duren,is iets wat De Bilt er niet bij had verteld.’t Zomerhuis lekte uit zeventien gaten,nog erger was ’t klapperend bosrestaurantwaar we zo nu en dan pannenkoek atenin d’allerneerslachtigste hoek van ons land.

Twee lange weken in bosrijke streken,twee weken lang in een bosrijk gebied.Moeder zei steeds dat de lucht wel zou breken,maar war er ook brak....de lucht was het niet.

Drassige bodem en bomen die dropen,geen hemd en geen broek en geen handdoek meer droog.Wij werden langzaam door schimmels beslopen,maar moeder hield moed en keek steeds omhoog.Soms waren mensen verdwaald op ons paadje,precies zo verzopen en rillerig als wij.Die bleven staan en ze maakten een praatjeen trokken vervolgens verbitterd voorbij.

Twee weken lang in bosrijke streken,twee weken lang in een bosrijk gebied.Moeder zei steeds dat de lucht wel zou breken,maar wat er ook brak...de lucht was het niet.

Vanaf de dag dat de school weer begon,schijnt nu al weken een stralende zon.

Willlem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.7.6 M’n vadervakantie,ansichtkaart M’n vader

is met vakantie,dat duurt al een helepoos,elke weekkrijg ik een ansichtkaarten die stop ik in een doos,‘k Heb er al een stuk of tien,Als m’n vader terug is,dan mag ie ze natuurlijk allemaaleen keertje zien.

Theo OlthuisUit: Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.7.7 Reisverslagvakantie, trekken

We hebben ontzettend gelachen in de vakantie.

Als we niet moesten lachen in de vakantieZeiden we: hallo hallo wie stinkt daar zo.

Daar moesten we dan weer om lachen in de vakantie,Samen met fiets en tent, trekkend door eigen land.

Anton KortewegUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.7.8 Vakantiefilmvakantiefilm

Soms gaan we weer met vakantie.Het licht moet uitEn op het scherm komen we aan.

Dit is de campingDaar is de kapotte stoel.Moeder maakt soepEn ik een pijl en boog.

Bij het kanovarenDraait vader de filmAltijd terug:

Uit de boot gevallenEr weer in, en vlug tegenDe stroomversnelling op.

We lachen harder Dan toen het gebeurde.

Johanna KruitUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.7.9 Strandwandeling met mijn dochtervakantie,strand,verleden tijd, adjectief, We liepen op een middag langs het strand.kleur, vergrotende trap September. Herfstig weer. De kust verlaten.

Drijfhout. Een bal die badgasten vergaten.De wind blies brede ribbels over ’t strand.

Heel in de verte ging een schip voorbij,ergens ter hoogte van de horizon.Ze vroeg – het nakijkend zolang ze kon –Waar zou het heengaan? En ze keek naar mij.

Zee wier, groenzwart, een zwaar verroest stuk ijzer.Een plank, waarop, half leesbaar, sunkist stond.En verder stilte, overal in ’t rond.De zee werd wilder en de lucht werd grijzerEen meeuw vloog langs,krijste, en werd kleiner.

En toen ze weer: hoe stil kan het wel zijn?

Han G. HoekstraUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.7.10** Het land is warm.zee, strand, adjectief De weg is wit.

Het duin is leeg.De zee is stil.

De zon is grijs.De dag is heel.

Gerrit Krol

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.7.10

1. Wat voel je als je dit gedicht hoort? Voel je warmte, kou?Welke kleur heb jij voor ogen als je aan dit gedicht/ de zomer denkt?

2. Waar speelt dit gedicht zich af? Ben jij wel eens aan zee geweest?3. Ben je wel eens op een eiland geweest? Was het daar precies zo als het gedicht.

beschrijft? Of was het anders?4. Zou het land warm kunnen zijn? Zou de weg wit kunnen zijn?

Zou het duin leeg kunnen zijn? Enz. enz. Waarom gebruiktde dichter juist deze woorden ( = bijv. nw.)? Wat bedoelt de dichter met: - de dag is heel-, denk jij?

5.Teken dit gedicht.6. Schrijf dit gedicht met andere bijv.nw. op. Bijv.: het land is koud. Denk erom,

dat je eenlettergrepige woorden gebruikt, want het gedicht heeft een ritme. Hoe wordt de laatste zin?

Gedicht 2.7.11** ik zie de zeede zee ziet mij

dag zeeHoe gaat het?

I ik eb, zegt de zeewat heb je?, zeg ik

ik heb ebdoet dat zeer?

nee, zegt de zeeeen zee heeft geen zeer.

Frank Eerhart

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.7.11

1. Waarover gaat dit gedicht? 2. Wie spreken in dit gedicht, denk jij? Als het geen mens is, wie zou dan kunnen

spreken, volgens jou?3. Welke woorden zijn belangrijk in dit gedicht volgens jou? (=eb,heb(ben), zee,

zeer)Met welke woorden ‘speelt’ de dichter? Wat is het woordgrapje? (=eb + heb,zee + zeer)

4. Vul in de plaats van -eb- eens -vloed- in. Klinkt het gedicht nog steeds grappig?Waarom wel/niet?

5. Heeft de dichter lang nagedacht over dit gedicht?Verklaar je antwoord.

6. Past het beeld bij het gedicht? Of zou jij het gedicht anders willen uitbeelden?Hoe dan? Teken het gedicht.

Gedicht 2.7.12** Bij Noordwijk zwom een nat konijnzee, woordspel te midden van een school tonijn

‘Tja, sprak het beest,’dat komt er vanals men de ta niet zeggen tan’.

Kees StipPlint

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.7.12

1. Geef aan wat je mening is over dit gedicht. Is het grappig, serieus bedoeld enz.?2. Wat doet de dichter in dit gedicht?(= speelt met de woorden konijn + tonijn,

met kan + tan)3. Wie is -het beest-?4. Wat valt je op aan dat wat hij zegt? (= Hij kan zelf -kan- niet zeggen, terwijl hij

beweert dat het konijn dat niet kan zeggen).5. Heeft de dichter lang nagedacht over dit gedicht? Verklaar je antwoord.6. Past het beeld bij het gedicht?7. Ken jij ook woorden zoals -konijn + tonijn-? Schrijf ze met je partner op.8. Probeer dan samen met je partner een soortgelijk gedicht te schrijven.

Pas op: houd hetzelfde ritme aan als het bovenstaande gedicht heeft.Is het moeilijk/makkelijk om ook zo’n gedicht te schrijven? Verklaar je antwoord.

Gedicht 2.7.13 Alleen met de treintrein halen, loket,

Als ik de trein niet haalontspoor ik in de tijd.De rij voor het loket maaktmijn handen klam en ik moetnog zoeken welk perron.Als ik hijgend in de trein zitdie gaat rijden raak ik kwijt.Ik moet plassen en ik vraag:Deze gaat toch naar Den Haag?Ze knikken en mijn kaartje heb ik ook nog in mijn jas.ik zit goed, in tweede klasen heb de trein gehaald,ben op het nippertje gevondenterug van hopeloos verdwaald.

Ted van LieshoutUit: Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.7.14 De invloed van matige wind op klerenstrand, zand

Ga je naar het strand? Mag ikals je terugkomt het zanduit je schoenen voor debodem van mijn aquarium?

K. SchippersUit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.7.15 De zeezee horen

De zee kun je horenmet je handen voor je oren,in een kokkel,in een mosterdpotje,of aan zee.

Judith HerzbergUit: Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.8.1 Een fazantnieuws

Er was eens een fazantdie wilde per se in de krantmet een ware heldendaad

Maar ach, je weet wel hoe datgaatEen jager schiet zo’n beestje doodEn in de krant staat levensgroot

HEDENAVOND WEER FAZANTIN UW VERTROUWDERESTAURANT.

Erik van OnsUit: De man die in sprookjes geloofde

Gedicht 2.8.2nieuws Twee slakken waren al sinds jaren

op weg van Groningen naar Haren.Ten slotte kwam geheel ontdaande oudste bij het eindpunt aan.Hij slikte en sprak diepbewogen:‘Mijn broer is uit de bocht gevlogen.’

Vic van de ReijtUit: Ik wou dat twee hondjes was

Gedicht 2.8.3**contactadv., imp./ De enige die ik wil ben jijperfectum en je naam heb ik nooit gehoord

Op een keer ontmoeten wij elkaarof niet het maakt niet uit.

Wel zie ik steeds weer al die anderen tussen onsen blijf ik denken aan jouen herinner me al die plaatsenwaar ik geweest benen vraag me afwaarom jij daar niet verscheen

Cees van Raak

Vragen en opdrachten voor de behandeling van het gedicht nr. 2.8.3

1. Wat voel je bij dit gedicht?2. Wat voor soort gedicht is dit? Welk woord past bij dit gedicht?(= verlangen/ hoop)3. Kent de ik de -jij-? Uit welke zinnen blijkt dat?4. Er is een regel die doorloopt, zonder punt erachter. Welke regel is dat?5. Waarom doet de dichter dat?6. Welke tijdsvormen komen in dit gedicht voor?7. Denk je dat de -ik- de ander in de toekomst ontmoet? Waarom wel/niet?8. Schrijf de eerste regel (De t/m/ jij) op. Schrijf vervolgens zelf een soortgelijk

gedicht over verlangen in 4 regels. Kies met zorg je eigen woorden.Klinkt uit jouw gedicht ook verlangen, hoop? Welke woorden geven dat in jouw gedicht aan.

Plint

Gedicht 2.8.4nieuws Vanavond zag ik een ma

op schoeneneen man zonder schoenen schoppenzijn magere rug lag alseen voorwerp in het zanden niemand keek er naar om

en miljoenen keken ernaardronken koffie rookten zwegenof zeiden het is weer niksdie tv vanavond.

Een halfnaakte man vertraptdoor een aangeklede

Ellen WarmondUit: Dichterbij

Gedicht 2.9.1 Als jij ziek bent

Als jij ziek bentPijn hebt, misselijk bentKun je echt niet slapenWil je wel dat er iemand bij je blijftOm wat met je te praten

Dan is het net of het minder wordtDe pijn en misselijkheidDe nacht niet zo donkerDe nacht niet zo langEn eigenlijk ben je dan ook niet zo bang

Ina Sipkes de WitUit: Nu jij ziek bent

Gedicht 2.9.2 Opa

Opa moet naar het verpleeg tehuiswant opa die is ziekoma blijft alleenzij heeft zoveel verdriet

oma huilt om opadie nooit meer thuis zal komen

opa huilt om omaomdat zij n nu alleen achterblijft

als ik dan naar hem kijkvoel ik ook verdrieten dat verdriet voelt en lijktook op een beetje ziek

Ina Sipkes de WitUit: Nu jij ziek bent

Gedicht 2.9.3 In het ziekenhuisziek, ziekenhuis

Mijn vriend ligt in het ziekenhuisheel hoog. Haast boven aaneigenlijk is het best leukom naar hem toe te gaan

eerst moet je met de liftdat is leuk, joh, met al die knoppenik heb wel eens op elke knop gedrukttoen hebben ze mij eruit gestuurdmoest ik trappen lopen.......

hijgend kwam ik boven aanheb een poosje stil gestaanvoordat ik naar mijn vriend toe gingdie zei: waar bleef je toch?eerlijk heb ik hem gezegdwat ik in de lift had gedaanen toen voor straf al diehoge trappen op moest gaan

mijn vriend ligt in kamer 610vanaf beneden kun je zijn kamer zien.maar.....als je ál die trappen zagdan wilde je wel dat hij beneden lag

Ina Sipkes de WitUit: Nu zij ziek bent

Gedicht 2.9.4 De eersteziek

Vooraan bij het raamWas een plaats vrijdag die had iets met zijn bloedEn school dus meestal thuis

Ik mocht met juf meeMet de bloemen van de kwartjesEn een boekZijn gezicht leek nog witter dan de lakensLichter nog dan glasHij was de eerste die de school verlietDe eerste van de klasHet boek kreeg hij niet uitHij sloeg voortijdig dicht

Hans HagenUit: salto natale

Gedicht 2.9.5 De kwakzalverziek

Er was eens een Duitser in AkenDie vreselijk last had van braken.Bij wijze van pilKreeg ie toen kikkerdril,wat ’t raken deed omslaan in kwaken.

John O’MillUit: Dichterbij

Gedicht 2.9.6 Prikziek, prik Gisteren

Was ik bij de dokter,Want ik moest een prik.Een naald met spulGing in mijn arm.Ik durfde niet te kijken,Maar ik gaf geen kik!Ik deed alleen Wel even ‘slik’Maar dat zag niemand.

Theo OlthuisUit: Druppels vangen

Gedicht 2.9.7 Te laatziek

stel je voor ik sterfik weetje mag er niet mee spottenmaar stel je voorziekte, auto, voor de treindat ik er niet meer echt zou zijnkrijgt iedereen dan spijtals ik met zand en bloemen wordt begravenomdat ze tot mijn laatste dagnooit iets bijzonders in mij zagenstel je voorje bent te laatals je nu niet met me praat

Hans HagenUit: Salto natale

Gedicht 2.9.8 Waarom daaromdaarom (of het klemtoonliedje)

Wil ik weten waaròm,zoek ik Wáárom Dáárom op.Hij heeft een harde houten kop.maar hij is echt niet dom.

Vraag ik hem waaròm,Dan zegt-ie: ‘Wáárom? Wáárom?Dáárom! Dáárom! Dáárom!En voor de rest: daaròm!’

Zeg ik dan ontevreden:“Maar dáárom is geen reden,Zegt Wáárom Dáárom: ‘Doe niet zo stom,Daar gaat daaròm niet om! ‘

‘Waar gaat waaròm dan om?’Vraag ik dan weer. Maar hij:‘Wáárom? Dáárom! - zoals ik al zei.En daar blijf ik bij!’

Hans Andreus,Uit: Holland rijmt

Gedicht 2.9.9 Verdrietgedichtliefdesverdriet, griep

Nooit zag ik jouw gezichtin het lichtvan de bioscoopIk heb geen hoophet voelt als taaie stroopmijn leven zonder jouEr is enkel kouin mijn botten en in mijn hart heel diepof krijg ik gewoon de griep?

Francine OomenUit: Hoe overleef ik een gebroken hart

Gedicht 2.10.1 Aan een klein meisjenationaliteit

Dit is het land, waar grote mensen wonen,Je hoeft er nog niet in: het is her boos.Er zijn geen feeën meer, er zijn hormonen,En altijd is er weer wat anders loos.

En in dit land zijn alle avonturenHetzelfde, van een man en van een vrouw.En achter elke muur zijn andere murenEn nooit een eenhoorn of een bietebauw.

En alle dingen hebben hier twee kantenEn alle teddyberen zijn hier dood.En boze stukken staan in boze krantenEn dat doen boze mannen voor hun brood.

Een bos is hier allee maar een boel bomenEn de soldaten zijn niet meer van tin,Dit is het land waar grote mensen wonen....Wees maar niet bang. Je hoeft er nog niet in.

Annie M.G. SchmidtUit: En wat dan nog?

Gedicht 2.10.2Er was eens een dichter in NaardenDie trouw al zijn peukjes vergaarde,Daar draaide hij dan Nieuwe rokertjes vanWaarvan hij de peukjes weer spaarde.

Alex van der HeideUit: C. Buddingh’,Het gevleugelde hobbelpaard

Gedicht 2.10.3nationaliteit

Een zeker Achmed in BagdadLag plat met z’n gat op z’n badmat,Zo las hij z’n dagblad,En iedereen zag dat,’t is raar, maar in Bagdad daar mag dat.

Alex van der HeideUit: C.Buddingh’, Het gevleugelde hobbelpaard

Gedicht 2.10.4nationaliteit twee nachten

als alle mensen op de wereldecht allemaal en tegelijkdezelfde kant op lopentolt de aarde dan iets sneller ronden mijn hoofd wat minderik wil graagomdat ik veel te lang moet wachtentot ik je overmorgen wee zal zienik weettwee nachten duurt twee nachtenmaar het lijken er wel tien

Hans HagenUit: Maar jij

Gedicht 2.10.5 Het lied van Mustafanationaliteit

Het huis waar ik woon, heeft wel ergdunne murenen we wonen te dicht op een kluit.Dus een klein beetje herrie geeft ruziemet burenen zo’n ruzie maakt ook weer geluid.

Men wil in dit land dat we heel andersleven, ook al zijn we hier soms maarkort. Maar mijn oom in Marokko heeftlaatst nog geschrevendat ik te veel Nederlands wordt.

Ik zal deze buurt op de duur wel verlaten, alhoewel ik er toch wel van hou. Maar ik wil wel eens hard kunnenzingen en pratenen ik wil we eens weg uit de kou.

Er is een land waar ze niet meteen vloeken, er is een land waar ik dikwijlsvan droom. Daar zal ik zelf wel eenmeisje gaan zoeken, tot verdriet vanmijn vader en oom.

Willem WilminkUit: We zien wel wat het wordt,liedjes voor kinderen in de groei

Gedicht 2.10.6*landen Van hier naar daar

Waar het stil isga daar rustig zitten

sluit je ogenneem een atlas tussen je oren

laat je gedachtenklampjes door spannendelanden bladeren

tot ze ergens komenwaar het stil is

daar waar isrustig gaan zittenom wat vande wereld te zien.

Erik van Os

Gedicht 2.10.7 Chinese taalleschina

Taugé taugé the tjong khing,ik wou dat ik naar China ging.taugé taugé Tsjeu la ling,hoor eens wat ik zing :Li tsjeh li tsjeh loempia,loempia fong leng.

Peking nanking goe loe jok,sla de maat maar met je stok.Foe jong haj, tjap tjoi, tai pé,zing maar allemaal mee:Li tsjeh litsjeh loempia,loempia fong leng.Op de brug daar stond een heer,hij zag sterren in het meer.Visjes, visjes, af en aan, zwommen langs de maan.Li tsjeh li tsjeh loempia,loempia fong leng.

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.10.8Vriendschap Wat Karin ervan denktAllochtoonautochtoon Er woont een meisje bij ons in de straat

Dat met een Surinaamse jongen gaat.

Oom Karel moppert dat zoiets niet hoort:Laat ze het zoeken bij haar eigen soort.In mijn huis kwam zo iemand er niet in.’

Ik denk aan mijn vriendin,Die zwart is en hier speelt zo vaak ze wil.Toch hou ik me maar stil, want ome Karel luistert toch nooit echtEn noemt het ‘kinderpraat’ als je wat zegt.

Zo’n oom, daar maak je je wel zorgen om:Al tweeënveertig jaar en nog zo dom.

Willem WilminkUit: Ik snap het

Gedicht 2.10.9 Twee vriendinnenvriendschapallochtoon Blauw zijn je ogen en blond zijn je harenautochtoon en blank is je vel, maar dat maakt me niet uit,

we werden vriendinnen en zijn dat al jaren:het gaat om de harten en niet om de huid.

Bruin zijn je ogen en zwart zijn je harenen donker je vel, maar dat maakt me niet uit,we werden vriendinnen en zijn dat al jaren:het gaat om de harten en iet om de huid.

En willen ze ooit weer een oorlog beginnen,om afkomst of godsdienst en ook om het ras,dan schiet het mij heus wel op tijd weer te binnendat ik hier op school jouw vriendinnetje was.

Dan weet ik: wij zaten als goede vriendinnen gezellig op school bij elkaar in de klas.

Willem WilminkUit: Ik snap het

2.10.10 Leuk is raarherhaling adjectief,anders zijn Vuur is koud en kleddernat,

van de zee is lekker droog,de ballon die stijgt omlaagen de baksteen valt omhoog.De lucht is lekker groen,Het gras toevallig blauw,De kat die blaft de hele dag en de hond die zegt: ‘Miauw’.

Raar is leuk, gewoon dat is zo saai,Keer het om, geef de boel een draai.Raar is leuk, gewoon dat is zo saai.aap niet na, je bent geen papegaai.

De zon is lekker vierkant,De ruit toevallig rond,Met koorts dan ben je beterEn ziek zijn is gezond.Links is lekker rechtsEn hier toevallig daar.Ik word morgen tachtigEn mijn oma zeven jaar.

Wie steelt krijgt een beloning,Wie weggeeft is een dief.Voor braaf zijn krijg je strafwerkEn klieren dat is lief.Achmed komt uit HollandEn Johan is een Turk.Mijn moeder is een kerelEn mijn vader draagt een jurk

Koos Meinderts en Harrie JekkersUit: De kinderverslinder

2.10.11 Op reislanden Zeg, zullen we naar Engeland gaan,

waar hele leuke huizen staanmet een dak van riet?Doe ik liever niet.

In Frankrijk heb je heel veel pretdaar gaan de kinderen laat naar bed,daar is het altijd feestBen ik al geweest.

In Oostenrijk, dat weet je wel,heeft elke koe een eigen belwaar hij mee bellen kan.Hou ik niet zo van.

In Spanje kun je heel misschienSinterklaas nog even zien,Sinterklaas en Piet.Wil ik liever niet.

Wat denk je dan van Nederland.,met bos en hei, met zee en strand.met koe en schaap en geit?Regent het altijd.

Willem WilminkUit: Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is

Gedicht 2.10.12Nederlands-Indië Padang, Palembang, Atjeh, Cheribon,

Java, Sumatra, Soenda, Billiton:wie maar een beetje door ons buurtje sjouwt, raakt met de Gordel van Smaragd vertrouwd,Wanneer de tropenzon ter kimme gaat,loopt er een kantjil door de Timorstraat.En wie al eens een pisang goreng eet,bij maanlicht, dat hier ‘terang boelan’ heet,ontwaart een aangeschoten krokodil,die in Men’s Corner wat versieren wil.

Willem WilminkUit: Ernstig genoeg

Gedicht 2.10.13 Het schip van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC)voc, als drinklied

Kon ik maar van dit zeilschip af,dit zeilschip af,

ik hou niet van de zee.Maar ik ontloop een gevangenisstrafop dit schip van de voc:

wie niet de bajes in wil gaan,kan kiezen voor de oceaan

op een schip van de voc......hoj!

We hebben rare figuren genoeg,figuren genoeg,

op het schip van de voc:De een is geronseld in de kroegen de ander op de plee.

Daarginder, heel hoog in het want,gaat weer zo’n echte bajesklant

op het schip van de voc....hoj!

Er vaart een vreemde lichtmatrooseen lichtmatroos

op het schip van de voc.Wat doet die vreemde, bleke roosen wat doet de kapitein ermee?

Wie dat matroosje naakt zou zien,die kreeg twee prachtige borsten te zien

op het schip van de voc...hoj!

We hebben ook een predikant,een predikant,

een blikken dominee.Die preekt zo aardig en interessantop het schip van de voc.

Hij kijkt zo vaak zo diep in het glasdat hij niet meer weet wie Jezus was,

op het schip van de voc....hoj!

We hebben een ouwe chirurgijn,een chirurgijn

op het schip van de voc.Die werkt de zieken die er zijn nog verder in de puree.

Hij hakt je armen en benen erafen geeft je een eerlijk zeemansgraf

onder ’t schip van de voc....hoj!

We eten een droge scheepsbeschuit,ja, scheepsbeschuit,

we drinken bedorven thee.Al onze tanden vallen uit,op het schip van de voc.

Soms gaat er iemand overboord,die is per ongeluk vermoord

op het schip van de voc...hoj!

Zo varen we het zeegat uit,het zeegat uit,

op het schip van de voc.En we keren weerom, beladen met buit,maar daar krijgen we niks van mee.

Van diedeldiedum, deliriumen een dooie rat in een vat met rum

op het schip van de voc....hoj!

Willen WilminkUit: Ernstig genoeg

2.10.14 Op twee plaatsen tegelijkNederlands-Indië,heimwee, taal

Hoe zou het leven staan, daar in die kleine kampong?Is die muziek daar nog van gamelan en krontjong?Zouden er nog zoveel prinsesjes zijn op Bali?Bestaat dat liedje nog: terang boelan di kali?Misschien dat u dit liedje niet helemaal verstaat,Dat u niet eens de naam begrijpt van uw eigen Timorstraat....

Mijn hart is op twee plaatsen tegelijk,Vooral ook in de stilte van de nacht.Mijn hart is in het Nederlandse koninkrijkEn in de Gordel van Smaragd.In Rotterdam of Heerlen of in Oude PekelaZie ik de verre kust van Ambon, Soemba, Soembawa,En ik zie sawah’s in de mist., blak langs de Afsluitdijk:Mijn hart is op twee plaatsen tegelijk.

De kantjil heeft nog steeds wel honderd loze streken.De wajangpoppen staat te kijken of ze breken.In de alan-alan ligt Sarina fijn te vrijen,Maar kassian, daar komt een tijger tussenbeien.’t Is mogelijk dat dit liedje wat vreemd voor u zal zijn,Dat u niet eens de naam begrijpt van uw Buitenzorgplein....

Mijn hart is op twee plaatsen tegelijk,Vooral ook in de stilte van de nacht.Mijn hart is in het Nederlandse koninkrijkEn in de grote Gordel van Smaragd.In Rotterdam of Heerlen of in Oude PekelaZie ik de verre kust van Ambon, Soemba, SoembawaEn ik zie sawah’s in de mist, vlak langs de Afsluitdijk:Mijn hart is op twee plaatsen tegelijk.

Daarginder is een land vol wonderlijk getover.Het heimwee naar dat land, dat gaat niet zomaar over.We hebben het hier goed, maar de gedachten zwervenDoor een heimwee dat ons kind, ons kleinkind nog zal erven.Misschien dat u dit liedje een beetje zal ontgaan,Dat u niet eens de naam begrijpt van uw Halmaheralaan....

Mijn hart is op twee plaatsen tegelijk.Willem WilminkUit: Ernstig genoeg

2.10.15 Van moederland naar vaderlandNederlands-Indiëheimwee, taal Wil iemand weten waar Indië nog ligt?

Tussen Duitsland en de duinen,tussen Assen en Maastricht.Wij hebben samen onze Gordel van Smaragdzachtjes van het moederlandnaar het vaderland gebracht.

Wij hebben ons een huis gebouwduit scherven en uit brokken

van wat vroeger is geweest.Wij hebben ons een huis gebouwden hebben het betrokkenen iedereen is welkom

en het is altijd feest.

Wil iemand weten waar Indië nog ligt?Tussen Duitsland en de duinen,tussen Assen en Maastricht.Wij hebben samen onze Gordel van Smaragdzachtjes van het moederlandnaar het vaderland gebracht.

Wij namen Tandjong-Priok meeen Lombok en Semarang

en Kepoelauan Alor.Madoera en de Javazee en Bali en Palembang.’t Werd alles wel wat vager,

maar daar wordt het mooier door.

Wil iemand weten waar Indië nog ligt?Tussen Duitsland en de duinen,tussen Assen en Maastricht.Wij hebben samen onze Gordel van Smaragdzachtjes van het moederlandnaar het vaderland gebracht.

Willem WilminkUit: Ernstig genoeg