1straategie

straategieDé informatiebron voor betonnen bestratingsmaterialen en straataankleding

Aanwinst voor winkelend Eindhoven

Interview met Laura Stevens,

“Bewoners betrekken bij inrichting openbare ruimte”

Dutch Water Dreams van Olympisch niveau

Bijzondere bestrating voor bijzonder project

Beton,oneindig veelzijdig! www.straategie.nl

Nr 8 - april 2008

2 straategie

inhoudDutch Water Dreams van Olympisch niveau Bijzondere bestrating voor bijzonder project pag 04

Aanwinst voor winkelend Eindhoven pag 08

Landgoedsfeer op Twents terras pag 06

“Er is beton en er is beton” Bewoners betrekken bij inrichting openbare ruimte pag 18

Gezonde mix in Helmond pag 16

Parelsnoer door Lelystad pag 13

ColumnAlbert Martinus over machinaal straten pag 12

RubriekVan formaat pag 11

Beeld klopt bij De Kabel pag 20

RubriekHighlights projecten naar kleur, formaat en toepassing pag 23

Straategie, dé informatiebron voor betonnen bestratingsmaterialen en straataankleding, is een periodieke uitgave van de gezamen-lijke Nederlandse producenten van beton-nen bestratingselementen. Straategie wordt 4 x per jaar (gratis) in een oplage van 7.500 exemplaren in controlled circulation verzon-den aan branchegerelateerde bedrijven. U kunt zich aanmelden via www.straategie.nl

Aanmelden van projecten:U kunt projectsuggesties aanmelden via de website www.straategie.nl. De redactie zal uw project beoordelen voor pu-blicatie op de website en/of in het magazine.

Secretariaat Straategie:Postbus 1943440 AD WoerdenTelefoon: 0348 - 484 484Fax: 0348 - 484 450Internet: www.straategie.nlE-mail: secretariaat@straategie.nlISSN 1388 - 3682

Redactie-adres:StraategiePostbus 1943440 AD Woerden

Hoofdredacteur:Paul Engels, ReeuwijkE-mail: hoofdredactie@straategie.nl

Redactiecommissie:Robert Bakker (voorzitter), Job Aalbers, Harold Piet, Henk Schaap, Mark Swinkels en John van der Wurf (secretaris)

Vormgeving, pre-press:PRACHT reclame, Dongenwww.prachtreclame.nl

Fotografie:Hans Hebbink Picture Productions,Pim Mul, Henk Snaterse, Provincie Noord-Holland en anderen

Productie:Giel Nijssen Grafisch Adviesburo bv, Veldhoven

Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming

van de uitgever worden gekopieerd en/of gebruikt.

©straategie 2008

straategie

Beton,oneindig veelzijdig! www.straategie.nl

3straategie

voorwoord

Ontdekkingen

A l vele decennia worden er betonnen bestratingsmaterialen vervaardigd en toegepast. In alle mogelijke typen bestratingen, met velerlei, uiteenlopende functies. In de regel

is de praktische functie gecombineerd met esthetiek, omdat men tevens een mooie bestra-ting wil. En als het tegelijkertijd kan, ook nog eens met extra functies zoals geluidsabsorp-tie, waterpasserende functies of wat dies meer zij. En elke keer komen er nieuwe functies en toepassingen bij, geënt op nieuwe producten. Telkens nieuwe ontdekkingen.

Ook in deze uitgave van Straategie zit een rode draad van ontdekking. Op de zoektocht naar een natuurlijk ogende, waterpasserende steen naast de wildwaterbaan in Zoetermeer kwam men op een bijzonder betonnen bestratingsproduct terecht dat de functies van ver-harding, natuurlijke schoonheid en waterregulatie combineert. Geen dure, arbeidsinten-sieve natuursteen keien, geen onderhoudseisende halfverharding, maar een speels ogende doch robuuste keienbestrating in beton. Voor het project De Kabel in Heerhugowaard paste men onder andere langformaat betonstraatstenen met een schijnvoeg toe. Bij het winkel-centrum WoensXL in Eindhoven werd gevarieerd met lichte betontegels met een donkere spikkel en donkere betontegels met een lichte spikkel. Verfijnde harmonie. Het parelsnoer als fiets- en voetpad door Lelystad kende ook een afgewogen materiaalkeuze. De beoogde landgoedsfeer voor een restauranttuin in Harbrinkhoek zou alleen met baksteen te ver-wezenlijken zijn. Totdat de tuin- en landschapsarchitecte het tegendeel bewees door voor fraaie betonnen bestratingsmaterialen te kiezen, waaronder kleurvaste bruine betonstraat-stenen en majestueuze zwarte betontegels.

Stuk voor stuk zoektochten en ontdekkingen die uitkomen op passende betonnen bestra-tingsmaterialen. Als blijkt dat bewoners vandaag de dag veel waarde hechten aan hun woonomgeving, dan is het logisch dat ontwikkelaars bewoners laten meebeslissen. Ook dat vergt ontdekkingen van projectontwikkelaars en architecten. Lees de visie van ir. Laura Stevens bna over dit onderwerp, bekijk de projecten en laat u meenemen op deze ontdek-kingstochten.

Paul Engels

Hoofdredacteur Straategie

Zoekmachine voorbeelden bestratingenIn korte tijd zijn op de website straategie.nl circa 80 voorbeeldprojecten ver-zameld, die u een inzicht geven in de creatieve inrichting van de openbare ruimte. Compleet met interessante voorbeelden van bestratingsoplossingen. Met voldoende voorbeeldprojecten zijn wij in staat om er zoeksleutels aan te koppelen. Op die manier kunt u bijvoorbeeld alle beschreven schoolpleinen eens bekijken. Of alle voorbeelden van winkelcentra. Plaats vandaag nog uw eigen voorbeeldproject op de site via het eenvoudige format.

Kop

Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro In-tro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro In-tro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro Intro

Subline Subline Subline Subline

van de stenen voor een natuurlijk karakter tussen baan en heuvellandschap zorgt.

Robuust en openPaul Hardy, werkvoorbereider van Kraaijeveld legt uit: “Wij zijn als bedrijf samen met ONS, het ingenieursbureau van Schiedam, via een Design en Construct opdracht ingeschakeld voor de hele terreininrichting. Van grondwerk tot de aanleg van riolering en van het realise-ren van bruggen over de baan tot de aanleg van bestratingen. De baan en het gebouw zijn door Van Wijnen uit Eibergen gerealiseerd. Oranjewoud was ingeschakeld voor schets-plan en bouwvergunningen bij dit project. Op het moment dat je over het ontwerp van bij-voorbeeld de bestratingen praat, zijn er wel ideeën, onder andere van de opdrachtgever. De baan heeft een grillige vorm. In aanslui-ting op die vorm en het thema water was de

Bijzondere bestrating voor bijzonder project

Het zijn van die projecten die je ‘once in a lifetime’ mag maken. Dutch Water Dreams in Zoetermeer is zo’n uitzonderlijk project. Die kwalificatie geldt voor één van de grootste en meest veelzijdige kunstmatige wildwaterbanen van Europa. In Zoetermeer is deze geënt op de baan die straks in Beijing door de Olympische sporters moet worden afgelegd. Een prachtige proeftuin voor de kajakkers en kanoërs, maar daarnaast een zeer uitdagende recreatieve voorziening voor individuen en groepen voor wildwater-vertier. Omrand met een bijzondere bestrating van waterpasserende betonstraatstenen, die door hun aparte vorm voor een fraaie setting van de waterbaan zorgen.

[project]

De baan zelf is een stukje ontwerp- en uitvoeringstechnisch vernuft, waarbij

gebruik is gemaakt van Franse specialisten om de vereiste wildwaterstromen te kunnen opwekken. Ook nog eens flexibel door aller-lei beweegbare voorzieningen in combinatie met het vermogen van het aantal pompen. Ook over de buiteninrichting is goed nage-dacht, waarbij de verharding rondom de baan speciale aandacht kreeg. Daar werden namelijk speciale eisen aan gesteld. De op-lossing die op voordracht van Kraaijeveld’s Aannemingsbedrijf van grond- weg- en wa-terbouwkundige werken uit Barendrecht werd voorgesteld, blijkt een gouden greep. Waterpasserende betonstraatstenen zorgen ervoor dat het over de rand gutsende water keurig weg kan lopen, dat er toch een goed verharde strook ligt voor coaches en begelei-ders om mee te lopen en dat de speelse vorm

Dutch Water Dreams van Olympisch niveau

straategie4

tuurlijker qua kleur. De bestrating vormt nu een goede overgang van de baan naar de grasheu-vels waarin de baan is ingebed. We hebben het effect dat we wilden.” De paden en trappartijen op het binnenterrein van de wildwaterbaan zijn met reguliere grijze betonstraatstenen verhard. Voor de trappartijen zijn betonnen traptreden in combinatie met bordessen toegepast.

Bijzonder versus basicPaul Hardy bespeurt bij de betrokkenen en ge-bruikers tevredenheid over de terreininrichting, inclusief de keuze van bestrating. “Juist de bij-zondere stenen zorgen voor levendigheid, terwijl de inrichting verder zo neutraal en basic mo-gelijk is gehouden. Maar wat is neutraal en ba-sic bij zo’n bijzonder project? Dankzij de unieke aard van het project, de hoge realisatiesnelheid en de verlangde kennisinbreng van partijen, was het voor iedereen een bijzondere leerervaring. We hopen dat wij die kennis ooit nog eens kun-nen benutten in volgende projecten.” Maar wild-waterbanen worden in Nederland niet elke dag gerealiseerd. Daarom zal men moeten hopen op de Olympische Spelen in Nederland in 2020, waar ons land zich bij monde van premier Bal-kenende sterk voor maakt. •

gedachte een soort zandstranden naast de baan te maken. Al gauw bleek dit zand in de baan te kunnen komen en problemen voor de pompen op te leveren. Datzelfde zou gelden voor half-verharding. Ons idee was om een robuust maar open materiaal te zoeken. Ook al omdat de zo-nes langs de baan goed beloopbaar moesten zijn. Maar wel een type bestrating dat het idee zou geven van een waterkant. De keienbekle-ding langs dijken was te arbeidsintensief en te prijzig. We zijn in onze zoektocht gestuit op spe-ciale betonstraatstenen van 40x 40 cm met aan de bovenzijde een wildgevormd, open stenen-patronen. Dit zorgt voor een heel natuurlijk ui-terlijk. Het product is waterpaserend tussen dat patroon van keitjes. Bovendien kun je het pro-duct gemakkelijk zagen en breken om de grillige vorm van de betonnen rand van de waterbaan te volgen. In de meeste gevallen stort je de ste-nen af met een gritmengsel, maar om te voor-komen dat dit grit in de baan zou komen, is hier gekozen voor het instrooien met zand. Iets min-der robuust als bestrating, maar er wordt toch alleen maar over gelopen.”

In totaal is aan weerszijden van de wildwa-terbaan zo’n 4.000 m2 van deze stenen ver-werkt. In de kleur grijs, die past bij de strakke hightech uitstraling van het complex met het zwarte gebouw en het grijze beton van de baan. “Het hadden ook gele stenen kunnen zijn om het zandstrand te benadrukken, maar omdat er met natuurlijk inlaatwater wordt gewerkt uit de aanliggende waterplas, krijg je toch al snel groene aanslag en wordt het grijs vanzelf na-

www.straategie.nl

Meer beeldmateriaal is te vinden op www.straategie.nl

Opdrachtgever: Dutch Water Dreams, Zoetermeer, gemeente Zoetermeer (voorplein en parkeervoorzieningen)Schetsontwerp: OranjewoudDesign en constructKraaijeveld’s Aannemings-bedrijf b.v., Barendrecht en ONS, Schiedam

5straategie

van te maken, maar ook om er structuur in te brengen. Dat heeft een buitenrichting, en zeker zo’n inrichting rondom een drukbezochte ho-recagelegenheid, absoluut nodig.”

Een structuur met voor alle facetten een goede oplossing. Zoals voor de opvang van het regen-water van het dak dat uitmondt in een open-watervoorziening. Uiteraard voldoende par-keergelegenheid, uitgevoerd in keiformaat en dubbelformaat betonstraatstenen. Onder een goed afschot, zodat het regenwater goed naar de watervoorzieningen kan lopen. Wiek de Kleine vervolgt: “Tot de structuur behoort ook een mooie oprijlaan, die de landgoeds-

De horecagelegenheid was voorheen in-geklemd in de dorpskern en kon met de

nieuwbouw aan de rand van het dorp, op een zichtlocatie aan een rotonde in doorgaande we-gen, zijn vleugels uitspreiden. De voormalige lo-catie werd het domein voor woningbouw. “Niet alleen was het voorheen ingeklemd, maar ook de buiteninrichting zag er met de grote hoe-veelheden asfalt nu niet meteen appetijtelijk uit, om het zo te zeggen,” aldus tuin- en land-schapsarchitecte Wiek de Kleine-Riemersma van buro Hollema bnt uit Rolde. Dit bureau werd ingeschakeld om de buiteninrichting rond de nieuwbouw te ontwerpen. “De nieuwbouw gaf niet alleen de mogelijkheid om er iets moois

6 straategie

[project]

Alle ingrediënten zijn aanwezig voor een rustpauze op het terras met hapje en drankje, een uitgebreid etentje of een compleet feest. Het nieuw gebouwde koetshuis de Noordergraaf van catering- bedrijf Kampkuiper uit het Twentse Harbrinkhoek omvat een sfeer-vol restaurant op een markante locatie, een statige oprijlaan, ruime parkeergelegenheid en bovenal een fraaie tuin met ruime terrassen met zwarte, stijlvolle betontegels. Meer dan voldoende ambiance om er voor even of langer neer te strijken.

Landgoedsfeer op Twents terras

feer versterkt. Dan denkt een opdrachtgever al gauw aan duurder gebakken materiaal, maar met kleurvaste bruingetinte betonstraatstenen konden wij de beoogde sfeer ook prima berei-ken. Voor de terrassen was het al meteen dui-delijk dat het een comfortabele, grootschalige betontegel zou moeten worden. Vlak en strak. Er is gekozen voor zwarte betontegels, omdat dit een prima kleur is om zulke grote terras-sen te maken, zonder de nadruk in de beeldvor-ming op te eisen. Zwart is een stijlvolle kleur, die net als de grote maatvoering van de tegels uitstekend bij een landgoedsfeer past. Ook met een modern materiaal als beton is zo’n sfeer haalbaar. Tussen de zwarte betontegels loopt alleen consequent een lijn van bruine beton-straatstenen, mede om de gevels te accentu-eren en om een plek te geven aan de dakpi-laren en zware eiken verlichtingsarmaturen. Even een onderbrekingslijn, even een grapje, dat echter ernst is omdat je zo minder hoeft te zagen op die plekken.”

Alle kanten opGoede terrassen, verspreid gelegen rondom het restaurant, bieden een prettige en gemak-kelijke zitgelegenheid. Bij de entree ligt het

grootste terras, dat vaak wordt gebruikt om er tenten om te zetten om zo het feest van bin-nen naar buiten te brengen. Eigenaar Gerard Kampkuiper denkt erover na om van het voor-plein een permanente wintertuin te maken. Hij is actief betrokken bij de inrichting - met on-dersteuning van SBM Bouwmanagement - en heeft bijvoorbeeld zelf een groot deel van de verlichting ontworpen. Er is ’s avonds sprake van een zeer sfeervolle ambiance rond de ter-rassen. Gerard Kampkuiper: “Je kunt alle kan-ten op met dit gebouw en de buiteninrichting. Wil je 700 mensen op het terras laten feesten dan kan dat. Wil je mensen beschutting bie-den voor een intiem etentje, dan kan dat ook.

We zien het aan de sterk toegenomen animo. Ook al omdat we zelf manifestaties organise-ren, zoals Solex toertochten of handboogwed-strijden.”

De keuze van de materialen komt volgens op-drachtgever en ontwerper in de praktijk goed tot zijn recht. De bestratingen zijn onderdeel van het grotere geheel. Wiek de Kleine: “Bomen, grasvelden, beukenhagen, beplanting rond de vijver, terrasbestrating, het is een grootschalige tuininrichting die de gasten verwelkomt. Thuis op een Twents terras.” Met een stukje gastvrij-heid van betonnen bestratingsmaterialen wel te verstaan. •

www.straategie.nl

Meer beelden en ontwerp-tekeningen zijn te vinden op www.straategie.nl

Opdrachtgever: Kampkuiper Groep,HarbrinkhoekStedenbouwkundig plan: Witpaard-partners, Zwolle en gemeente TubbergenTuinontwerp: buro Hollema bnt, Rolde

straategie 7

8 straategie

[project]

Aanwinst voor winkelend

Eindhoven

9straategie

H et winkelcentrum WoensXL ligt in Noord Eindhoven, tegenover het bekende Ca-

tharina ziekenhuis. Het bestaat al sinds de jaren ‘70 en kende een bestrating van uitge-wassen betontegels met granietkeitjes. Die bestrating heeft jarenlang voldaan, maar de modernisering en uitbreiding met 12.500 m² winkels betekende voor ING Real Estate, de winkeliersvereniging, Vereniging van Eigena-ren en Engelman Architecten uit Roermond dat ook de bestrating op eenzelfde hoog ni-veau zou moeten worden gebracht als de be-bouwing. In totaal gaat het om een voetgan-gersgebied van ongeveer 20.000 m².

“Er is gekozen voor het toepassen van een nieuwe ‘eigen’ betontegel met een geslepen natuurstenen slijtlaag, die past bij de uitstra-ling van het vernieuwde centrum,” aldus Wil van Schijndel, ontwerper Openbare Ruimte bij de Sector Planontwikkeling, gemeente Eindhoven. “De keuze voor deze ‘eigen’ beton-

XL

WoensXL in Eindhoven is met 160 winkels en een oppervlakte van 33.500 m2 niet alleen één van de grootste stadsdeelwinkelcentra van Nederland, het behoort zeker ook tot de mooiste en publieksvriendelijkste van Nederland. Dat heeft met zaken als winkelaanbod, ruime parkeergelegenheid en bereikbaarheid te maken, maar zeker ook met de sfeervolle ambiance. Niet in de laatste plaats dankzij de fraaie geslepen betontegels, speciaal ontwikkeld om het winkelcentrum een eigen gezicht te geven. Een bestrating die natuurlijk ook mooi, duurzaam en tijdloos moet zijn, passend bij de moderne uitstraling van het vernieuwde en uitgebreide winkelcentrum.

>

10 straategie

tegel kwam tot stand nadat we samen met de direct betrokkenen verschillende projecten in het land hadden bezocht. Ook zijn er vooraf verschillende proefbestratingen aangelegd om de juiste samenstelling en de beheeraspecten te beoordelen. Mede op grond hiervan is voor een facetrand en afstandhouders aan de be-tontegels gekozen. Het gaat om een speciaal ontwikkelde geslepen betontegel van 40 x 40 cm, met een donkere natuurstenen slijtlaag. Je ervaart een donkere tegel met lichte kleur-accenten. Daarnaast is er een eveneens nieuw samengestelde lichte betontegel gekozen. Het beeld van een lichte tegel met donkere kleur-accenten. Deze laatste is door het centrum aangebracht om de winkelstraten visueel met elkaar te verbinden. Tezamen zorgen de twee typen betontegels voor dat beoogde eigen ui-terlijk van het winkelcentrum.”

Meer beeldmateriaal en informatie is te vinden op www.straategie.nl

Opdrachtgever:ING Real Estate, Vereniging van Eigenaren, winkeliersverenigingOntwerp: Engelman Architecten Roermond en de Sector Planontwikkeling, afdeling Economische en Maatschappelijke Projecten, Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer, gemeente Eindhoven.

www.straategie.nl

De gekozen kleursamenstelling van de be-tontegels past bovendien perfect bij de mo-derne uitstraling van het winkelcentrum WoensXL. Door het slijpen worden de kleu-ren van het natuurlijke materiaal extra ge-accentueerd en ontstaat een schitterend en gevarieerd beeld. In combinatie met slijpen zorgen andere nabehandelingmethoden als zandstralen ervoor dat toch voldoende stroefheid wordt bereikt. Het toepassen van een zorgvuldig gekozen bestratingsproduct werd in dit geval mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van de Vereniging van Eigenaren. “Alle partijen hechten belang aan de fraaie, hoogwaardige en passende bestra-ting. Op die manier zorgen ze er zeker voor dat het nieuwe winkelcentrum een aanwinst voor Eindhoven is. En voor het winkelend publiek uit de regio.” •

XL

11straategie

De stellingDe resultaten van het stemmen op de maandelijkse Stelling op de website www.straategie.nl:

Er worden voldoende speelvoorzieningen in de openbare ruimte aangelegd.Eens 43%Oneens 57%

In een winkelcentrum is een comfortabele bestrating belangrijker dan een fraaie, dure bestrating.Eens 78%Oneens 22%

Het aanleggen van bestrating in de (natte) wintermaanden vergt extra aandacht, maar is prima mogelijk.Eens 67%Oneens 33%

[van formaat]

Nieuwe stelling maand april 2008 op www.straategie.nl: De bewoners moeten actief kunnen meepraten over de inrichting van de openbare ruimte in hun wijk.

[Beton geknipt]

• Als eerste halte in Nederland heeft de halteplaats Wormerland het maximumaantal van vijf ster-ren toegekend gekregen, waarbij de halte voldoet aan alle wettelijke eisen op het gebied van infrastruc-tuur, voorzieningen en informatie. • Het Keurmerkinstituut start in sa-menwerking met OBB een cursus ‘Management speelvoorzieningen’. Deze dagcursussen vinden plaats op 8 april in Leusden of 6 mei in Zwolle (info: 079-3637000). • Op woensdag 25 en donderdag 26 juni organiseert CROW de Infradagen. Dit is de opvolger van de Wegbouwkundige Werkdagen. • De juni-uitgave van Straategie staat in het teken van duurzaamheid in al z’n fa-cetten. Heeft u nog extra duurzame projecten? Meld ze aan op www.straate-gie.nl. • In het volgende technische katern in Straategie wordt een objectief beeld geschetst over de duurzaamheid van betonnen bestratingsproducten •

Bekroonde bedrijfstuinHet Hoveniers Informatiecentrum (HIC) heeft in de categorie De Bedrijfstuin van het Jaar 2007 de derde prijs uitgereikt aan Van Ginkel Oost Nederland BV uit Bathmen met de Tuin van Bezinning in Warnsveld, bij de Politieacademie Huis ’t Velde. Deze gedenktuin is een monument ter nagedachtenis van de gevallen politieagenten tijdens diensttijd. Dat gaat terug tot 1946, toen de Rijkspolitie was opgericht. De namen - inmid-dels ruim 160 - staan gegraveerd in opstaande randen langs de paden. Behalve veel groen en halfverharding zijn ook grote betonplaten toe-gepast in deze gedenktuin, die het serene beeld versterken.

Praktische database voorbeeldprojectenStraategie bouwt in 2008 verder aan de database van voorbeeldprojecten op de website www.straategie.nl. Bedoeling is dat gebruikers vele projecten kun-nen raadplegen. Wij vragen ontwerpbureaus en opdrachtgevers daarom hun projecten aan deze database toe te voegen, zodat iedere betrokkene ideeën en inspiratie op kan doen. In luttele stappen kunt u uw project – met een substanti-eel aandeel betonnen bestratingsmaterialen – via de website aanmelden. Slechts de projectgegevens, een beknopte omschrijving en enkele foto’s geven anderen inzicht in uw werk. Straks kan de gebruiker gericht zoeken. De inrichting van een schoolplein? In de database zijn nu al 14 schoolpleinen te bekijken. Een entree voor een kantoorgebouw? Doorloop de 6 entreepleinen. Komende tijd worden diverse zoeksleutels aan de database toegevoegd.

Houvast bij het ontwerp - In de reeks verschenen publicaties en hulpmiddelen van CROW noemen wij er en-

kele: Publicatie 247 ‘Stroefheid van (weg)verhardingen’ behandelt de vraag hoe gevaarlijke situaties en stroefheidsproblemen kunnen worden voorkomen.

- Met de nieuwe ‘Kwaliteitscatalogus voor beeldbestekken’ kunt u voortaan de kwa-liteitsniveau’s voor projecten Openbare Ruimte opnemen in uw RAW-bestek.

- Bus- en tramhaltes worden geclassificeerd volgens een vijfsterrensysteem waarmee een reiziger kan zien hoe toegankelijk een halte is. Het systeem wordt binnen afzienbare tijd ingevoerd.

- Vanaf 1 januari 2008 mogen sommige chemische bestrijdingsmiddelen niet meer worden gebruikt. CROW-publicatie 258 ‘Onkruidbeheer op ver-harding’ wordt hét technische handboek, met een compleet overzicht van de benodigde informatie over onkruidbeheer, van beleid tot uitvoering. Meer informatie: www.crow.nl

Lector Verkeer en StedenbouwIr. Ineke Spapé is geïnstalleerd als lector Verkeer en Stedenbouw aan de NHTV internationale hogeschool Breda. Het lectoraat is een samenwerking tussen de NHTV en CROW. Met het lectoraat bouwt Spapé aan een professioneel netwerk, levert een bijdrage aan en is een stimulans voor de opleiding van studenten tot planologen, verkeerskundigen en verkeersplanologen. Door het aanreiken van voorbeeldoplossingen, visies en ruimtelijke concepten stimuleert het lectoraat integrale oplossingen die leiden tot duurzame projecten die met lokale betrok-kenheid tot stand komen.

12 straategie

Er zijn de laatste jaren de nodige voorlichtingbijeenkomsten, demonstratieprojecten en congressen gehouden over machinaal straten. Recent nog in Harderwijk. Een symposium georganiseerd rond het thema ‘machinaal verwerken van straatbaksteen’ in navolging van veel eerdere demonstraties en projecten met betonnen bestratingsmaterialen. Een mooi-ere plaats - het Bouw- en Infrapark in Harderwijk - en een mooier onderwerp kon niet wor-den gekozen voor deze voorjaarsaangelegenheid van de SPS.

Ik ben er namelijk van overtuigd dat 2008 het jaar wordt dat alle partijen die bezig zijn met het proces om de arbeidsomstandigheden van de straatmakers te verbeteren, er ach-ter komen dat het niet om hun gaat maar om hen! De belangen van de betrokken instan-ties worden aan de kant geschoven. Het gaat per slot van rekening maar om één belang: het welzijn van degenen die al die mooie betonnen bestratingsproducten en straatbakste-nen dag in dag uit moeten verwerken!

Het gaat niet om het welzijn van de bobo’s van SPS, VMS, OBN en Arbeidsinspectie.Ook niet om het verfoeilijke gedrag van vele publieke en private opdrachtgevers die hun koppen letterlijk en figuurlijk in het straatzand moeten steken, omdat ze nog steeds niet weten hoe het werkt. Zeer zeker niet om de weerbarstige werkgever die iets anders zegt dan hij doet…. Ook niet om de wetenschappers die met ‘hun uurtje factuurtje mentali-teit’ er telkens weer in slagen om als de spreekwoordelijke olifant door de porseleinkast te lopen omdat ze - hoe goed bedoeld misschien ook - telkens door het beoogde beeld lo-pen en nieuwe dimensies aan discussies toevoegen. Discussies die meer een remmende dan versnellende uitwerking hebben. En erger: tot excuses leiden waar partijen zich ach-ter verschuilen.

Het gaat in mijn beleving om degenen die in staat zijn om de eigen belangen een meer-waarde te geven. Een meerwaarde die nodig is om cultuuromslag binnen de bestrating-branche te bewerkstelligen. Dan gaat het niet om de eigen waardes van VMS of OBN. Of van Fundeon of bestratingsbedrijven. Of van betonnen bestratingsmaterialen of straat-baksteen. Het gaat erom hoe we met z’n allen de openbare ruimte in de toekomst mooi en goed maken. Dat kan alleen met straatmakers die hun activiteiten kunnen blijven uitoe-fenen. Het gaat uiteindelijk om hen. Om deze mensen.

Vijf jaar na de eerste bewustwording van het gegeven dat het altijd om mensen gaat - een ervaring opgedaan bij een VMS vergadering in de kerk van Montfoort - kunnen wij met enige trots vaststellen dat 13 maart 2008 tijdens genoemd symposium iedereen het licht zag. Geen of weinig voorbehoud aldaar. Neen mensen, met vereende daadkracht ertegen-aan. De tijd dringt, processen moeten anders. Geef ruimte aan innovatie en educatie! Het patroon van in- en uitstroom moet veranderen. Maakt het voor u uit wie het doet? Voor mij maakt het in ieder geval wel uit voor wie wij het doen…

Albert Martinus

Slechts één belangAlbert Martinus is

directeur van de Martinus Groep Hellevoetsluis.

Tevens voorzitter van de activiteitencommissie

van de VMS, Verbetering Mechanisatie

Straattechniek en deelnemer aan PSIBouw, het programma dat actief

werkt aan proces- en systeeminnovaties in de

bouw en GWW-sector.

colu

mn

13straategie

[project]

Een langzaam verkeersroute die de nieuwe ruggengraat van de Lelystadse wijk Schepenen Midden vormt. Niet alleen omdat in bestaande woonwijken nu sprake is van hoogwaardige, vrijliggende fiets- en wandelroutes, maar tevens omdat er een (toeristische) verbinding is gelegd tussen het centrum van Lelystad en de kustzone. Het project Parkruit slaat meerdere vliegen in één klap. Een kilometerslang fietspad in rood asfalt annex voetpad in rode dubbelformaat betonstraatstenen zorgt voor een parelsnoer door de stad. De parels zijn de bijzondere plekken aan deze route, zoals schoolpleinen, winkelcentra, buurtpleintjes en (vis)vijvers. Ze zijn stuk voor stuk opgeknapt, veelal in dezelfde stijl qua sfeer en materiaalgebruik.

Parelsnoer door Lelystad

E r is een wijkontwikkelingsplan uit 2001 waarin verschillende maatregelen op

hoofdlijnen zijn uitgewerkt om de bestaande, oudere wijken van Lelystad aantrekkelijker te maken. Dit varieert van de verkoop van sociale huurwoningen tot nieuwbouw op inbreidingslocaties, uitbreiding en/of aan-passing van groenstructuren, realisatie van nieuwe sportvoorzieningen tot en met de aanleg van een betere langzaam verkeers-structuur. “Er lagen al goede fietsvoorzie-ningen, maar die waren tot voor kort niet duidelijk genoeg. Het was meer een bloem-koolstructuur,” stelt wijkconsulent Laurens Meerten. “Als je niet bekend was in Lelystad, dan kon je als fietser of wandelaar verdwalen in die wijken.” Ontwerper Jan van der Meer van de gemeente haakt in: “Via een ruit-vormige structuur wilden wij een ononder-

broken fiets/voetpad ontwikkelen dat meer houvast geeft aan de gebruikers. Een heldere route als schakel tussen woningen, scholen, winkels en andere wijkvoorzieningen. Toen ook nog de roep kwam om een verbinding te creëren tussen het centrum van de stad en de kustzone, die nu volop wordt ontwikkeld, kreeg de Parkruit er een extra dimensie bij. En aangezien ook het centrum met stadshart, nieuwbouw en theater volop in beweging is, smeed je op die manier de highlights van de stad aaneen.”

Inmiddels ligt er zo’n 7 kilometer fiets/voet-pad, maar dat zal nog groeien tot 11 á 12 ki-lometer als de woningbouw bij de kustzone is ingevuld. Van der Meer: “Het is een over-zichtelijk lint geworden, dat tevens bijdraagt aan de veiligheid. Voorheen kwamen fietser >

14 straategie

en auto in elkaars vaarwater. Nu is dat zo-veel mogelijk gescheiden. Meestal hebben wij een vrijliggend fietspad in rood asfalt aange-legd, en dient een lage zwarte betonband als scheidslijn. Het voetpad is bestraat met rode dubbelformaat betonstraatstenen. Hier en daar ontbreekt de ruimte om fiets- en voetpad naast elkaar aan te leggen en is het voetpad naar de andere kant van de weg verplaatst. Maar ze komen zo snel mogelijk weer samen. Alleen op die plekken waar het straatprofiel absoluut geen ruimte liet, hebben wij zoge-naamde fietsstraten ontworpen. De fietser is daarbij het uitgangspunt en de auto volledig ondergeschikt. Dit uit zich in de materialisa-tie en profielopbouw: de fietsstraat kent een 3 meter brede fiets/autostrook van rood asfalt met aan weerszijden 80 cm brede rammel-stroken van zwarte betonstraatstenen.”

Gele lijnOm de doorgaande wandelroute te accentue-ren heeft de ontwerper een gele lijn in het pro-fiel bedacht. In het rode voetpad ligt conse-quent een lijn van gele betonstraatstenen op 30 cm van de zwarte betonband. De zone tus-sen de band en de gele lijn is een smalle zone waarin fraaie verlichtingsmasten komen te staan. Deze verlichtingsmasten hebben een dusdanige vormgeving dat de armaturen pre-cies boven het midden van het fietspad ko-men te hangen. Op sommige plaatsen wordt deze gele lijn onderbroken vanwege bijvoor-beeld veranderingen in het profiel. De voet-ganger dient bijvoorbeeld een weg over te steken. Deze ‘gele lijn’ wordt na elke onder-breking meteen weer opgepakt en wijst ge-bruikers meteen hoe de route vervolgd moet

worden. Marten Visser van het gemeentelijk ingenieursbureau: “Wij hebben de overgan-gen ook veel natuurlijker en overzichtelijker gemaakt. Zoveel mogelijk conflicten tussen fietser en auto proberen te voorkomen. In de oude situatie reden auto en fietser op het-zelfde profiel, langs ook nog eens aan één zijde geparkeerde auto’s. Dit leverde in een aantal gevallen onoverzichtelijke en gevaar-lijke situaties op. De oplossing was dat wij hier en daar aparte parkeerhoven hebben aangelegd om niet alles in die straat te wil-len hebben. Meteen is dan ook direct aan de wens van extra parkeerruimte voldaan.”

Voor het zover was, moest de nodige creativi-teit worden aangeboord. “Uitgangspunt van de gemeente was om de Parkruit budgettair neutraal te realiseren,” vertelt gemeentelijk

Aan de route voor fietsers

en voetgangers liggen

talrijke voorzieningen zoals

schoolpleinen, speelplekken,

visvijvers en het winkelcentrum.

Deze voorzieningen zijn

eveneens opgeknapt met

dezelfde rode dubbelformaat

betonstraatstenen.

15straategie

projectleider Paul We-ber. “Dit betekende de ontwikkeling van extra woningen. Maar dat ge-beurt op een goede manier, zonder dat de nieuwbouw de wijk al te zeer belast. De wijk-bewoners zien de nieuwbouw, maar zien ook de opknapbeurt van de voorzienin-gen die aan het parelsnoer liggen. Schoolplei-nen worden opgeknapt, het winkelcentrum is qua openbare ruimte vernieuwd en voorzien van extra parkeerplaatsen en water en groen worden onder handen genomen. Precies zo-als in het wijkontwikkelingsplan is aangege-ven, wordt de wijk aantrekkelijker. Wijkcon-sulent Laurens Meerten vult aan: “Aan elke kilometer fietspad wonen 2 km bewoners. Je zult draagvlak moeten creëren voor zo’n in-

grijpend plan. Ik denk dat daarin een grote verdienste ligt van de gemeentelijke inspan-ningen. Zo is samen met een kernteam steeds geïnvesteerd in mensen. De bewoners zijn er volop bij betrokken.”

Geen standaardDe bewoners zijn tevreden over wat er nu ligt. De fietsstructuur en de maatregelen rondom de aanliggende voorzieningen worden ge-waardeerd. Ook het materiaalgebruik vindt men prima gekozen. In het voetpad zou eerst een gebakken product komen te liggen, maar vanuit de politiek is uiteindelijk voor een be-

tonnen bestratingproduct gekozen. De keuze voor een kleurvaste rode

dubbelformaat betonstraat-stenen, met een extra toe-

voeging van basalt in de deklaag, gold als meer-waarde. De zwarte ga-zonbanden zorgen voor een herkenbare scheidslijn tussen voet-pad en fietspad. Het

fietspad is in rood asfalt met een blank bindmid-

del uitgevoerd, voor een ex-tra sterke kleur rood.

Al het materiaal voor de voet/fiets-route is nieuw, evenals het materiaal voor de parels aan dit snoer. Jan van der Meer besluit: “Het is een forse investering in deze wijken. Ze gaan mee met het niveau van het centrum en de kustzone, waar de gemeente overigens met een speciaal ontwikkelde betonstraat-steen nog het nodige zal gaan doen. De Par-kruit is een fietsstructuur met betekenis voor Lelystad als geheel. Het is niet zomaar een fietspad; het is een stevige impuls voor de in-woners en de stad.” •

www.straategie.nl

Meer beeldmateriaal is te vinden op www.straategie.nl

Opdrachtgever: gemeente Lelystad Ontwerp: Wijkontwikkelingsplan 2001, buro Khandehar, BenthuizenOntwerp Parkruit: gemeente Lelystad, afdeling Ruimtelijke Plannen, ingenieursbureau, project- en wijkmanagement.

Veelal liggen fiets- en

voetpad aaneengesloten;

daar waar de ruimte ontbreekt,

zijn ze even gescheiden.

16 straategie

[project][project]

Gezonde mix in Helmond

Op het moment dat men voor een gezondheidscentrum een comfortabele bestrating wil, die juist voor mensen in een rolstoel of met rollator goed te berijden/belopen is, dan is de keuze voor grote betonplaten van 2 x 2 meterlogisch. Omdat opdrachtgever en architect echter tegelijkertijd een fraaie uitstraling van de entreepartij wensten, werden dat wel esthetische betonplaten. Een gezonde mix tussen functionaliteit en allure.

17straategie

afgewisseld met betonplaten met een lichte veegstructuur.

Tikkeltje eigenwijsOp die manier ontstaat een speels beeld, mede doordat de platen net even verscho-ven ten opzichte van elkaar zijn gelegd. Een tikkeltje eigenwijs, maar dat past bij dit type bijzondere betonplaten. Ook eigenwijs is het afgeronde ‘driehoekige’ beplantingsvak, dat als vormeiland contrasteert met het strakke ritme van de betonplaten. In totaal is ruim 300 m2 als entreebestrating aangelegd. Een bijzondere positie neemt het terras bij het restaurant in. Daar zijn betontegels van 60 x 60 cm toegepast met een bijzondere toplaag. Door een apart fabricageproces ontstaat een vlekkenpatroon, waarin mensen verschil-lende figuraties zien. Als de betontegels nat zijn, is dit effect helemaal goed waar te ne-men. Een bestrating die leeft. Een betere plek dan zittend op het terras is niet denkbaar om dit fenomeen eens rustig te bekijken. •

D e entree van Regionaal Geestelijk Ge-zondheidscentrum ’t Warant bij het El-

kerliek Ziekenhuis in Helmond verbindt de soms ver uiteen gelegen werelden van mooi en goed. Mas architectuur uit Rotterdam be-antwoordde de wens van de opdrachtgever voor een egale bestrating met de grootfor-maat betonplaten. Lekker vlak, weinig voe-gen en onderhoudsarm. Maar ja, de entree van het gebouw verdiende tevens een krach-tige uitstraling. De oplossing werd gevonden in de design betonplaten met golfpatroon, die Baukje Trenning eerder voor het assortiment van dit type betonplaten had ontworpen. De betonplaten met golfpatroon zijn in dit geval

Meer (detail)foto’s zijn te vinden op www.straategie.nl

Opdrachtgever:Elkerliek Ziekenhuis, Hel-mondOntwerp: Mas architectuur, Rotterdam

www.straategie.nl

18 straategie

“Er is beton en er is beton”

te ontwerpen, dan wordt het ook hun eigen domein, waar ze extra trots op zijn en waar ze met eerbied en respect mee omgaan. Te-vredenheid is een geweldige motor achter een goed functionerende openbare ruimte.”

De architecte én landschapsarchitecte spreekt van een win-winsituatie als ontwik-kelaars en gemeenten bewoners laten parti-ciperen en keuzes voorleggen. “Vanzelfspre-kend moet die keuze niet ongebreideld zijn, want met 100 bewoners zijn er ook 100 ideeën en wensen. Mensen kunnen prima meepra-ten over verschillende functies. Bij het project Sijtwende in gemeente Leidschendam-Voor-burg ging dit proces vlotjes. Bewonersavon-den, over en weer ideeën uitwisselen en heel concreet met gele plakkertjes de voorkeuren aangeven. Dit soort planvorming met be-woners moet echter wel plaatsvinden van-uit het vakmanschap en de creativiteit van deskundigen, met name architecten. Zij kun-nen werken met de wensen en dit vertalen in een beperkt, overzichtelijk aantal keuzes. Maar wel op grond van een vanzelfsprekende, herkenbare openbare ruimte. Die kwaliteit moet van de landschapsarchitecten komen, in samenwerking met de ontwikkelaar en ge-meente. Binnen die herkenbaarheid past ove-rigens wel vindingrijkheid. Mooie elementen als trappen, muurtjes, mooie betonbanden,

[interview]

Dat aspirant-kopers zich over de kleur van de badkamertegeltjes mogen buigen op het moment van aankoop van een woning, is sinds jaar en dag een gegeven. Dat woningkopers meebeslissen over de inrichting van ‘hun’ openbare ruimte, is betrekkelijk nieuw. Het wordt echter meer regel dan uitzondering, verwacht ir. Laura Stevens bna, werkzaam bij Volker Wessels Vastgoed. “We gaan in elk geval naar die situatie toe. Het is eigenlijk ook niet meer dan logisch om bewoners bij hun woonomgeving te betrekken.”

W e spreken allemaal over tevredenheid van kopers. Daar hoort niet alleen de

woning bij, maar zeer zeker ook de woon-omgeving c.q. openbare ruimte. Die is té be-langrijk om alleen door externen te laten in-richten. We hebben een uitgelezen kans om hiermee tegemoet te komen aan de specifieke wensen van de bewoners,” vindt ir. Laura Ste-vens. Bij verschillende nieuwbouwprojecten heeft zij ervaren dat bewoners graag hun stempel op de openbare ruimte willen zet-ten. Ze willen een fraaie en veilige openbare ruimte. “En als zij de gelegenheid krijgen mee

Bewoners betrekken bij inrichting openbare ruimte

19straategie

dat er steeds meer opdrachtgevers zijn die bij hun particuliere en sociale huisvestings-plannen de bewoners betrekken. Niet alleen voor de samenstelling van de woning, maar ook voor de woonomgeving. Temeer daar be-woners in toenemende mate belang hechten aan de woonomgeving. Je ziet zelfs dat men genoegen neemt met een kleinere woning, als de openbare ruimte maar voldoende kwali-teit en afwisseling biedt.”

Hoog in het vaandelDaarom mag het volgens Laura Stevens anno 2008 niet voorkomen dat woonwijken qua woonomgeving onder de maat worden ont-wikkeld. “Men presteert het nog steeds om in nieuwbouwwijken onvoldoende ruimte voor sport, spel, verblijven of voldoende groen te creëren. Dat kan ik gewoon niet begrijpen. Mensen hebben behoefte aan ruimte, open-heid en speelplekken in hun woonomge-ving. Afhankelijk van de locatie zijn die meer

groen of meer urban ingericht. Voldoende openbare ruimte is iets wat gemeenten en ontwikkelaars hoog in het vaandel moeten hebben staan. En als die ruimte dan ook nog een kwalitatief goed is ontworpen, in samen-spraak met bewoners en met gebruikmaking van hoogwaardige materialen, dan zijn alle ingrediënten voor tevredenheid van de bewo-ners aanwezig.” •

noem maar op, te midden van een logische openbare ruimte. Ook hier is Sijtwende een goed voorbeeld van, waarbij de parkachtige inrichting toch ook de nodige steenachtige elementen bevat. Ook van beton.”

ProfessionalsNu moet de inspraak van bewoners volgens Laura Stevens niet zover gaan, dat zij op de-tailniveau en over materiaalkeuze gaan mee-beslissen. “Het gaat om een set aan keuzes op grond van hun wensen. De professionals kun-nen de details uitwerken en de materialen bepalen. Daarbij moeten zij mijns inziens uit-gaan van kwaliteitsproducten die mooi zijn, mooi blijven en duurzaam zijn. Beton is een prachtig materiaal, waarmee je gemakkelijk veel expressie bereikt in de vorm van ribbels, reliëf, glad, gepolijst, et cetera. Je kunt beton klasse geven door er iets extra’s mee te doen. Dat is een voorwaarde voor mij, want je hebt beton en je hebt beton. Je zult voor de kwali-teit moeten gaan en dan is het materiaal be-ton vaak geschikter in een toepassing dan ge-

bakken materiaal of natuursteen. Het is toch geweldig dat je een betontegel hebt, waarin expres vlekpatronen zijn gemaakt zodat mensen er figuraties in ontdekken? Als ik in de toekomst een project in de buitenruimte moet ontwerpen, zal ik zeker aan zulke pro-ducten denken. Of mooie robuuste betonban-den, traptreden en keermuren. Wat te den-ken van tegels waarin het wijkembleem voor bewoners zou kunnen worden verwerkt. Dan heb je meteen een extra element waardoor mensen trots zijn op hun woonomgeving.”

Op het moment dat ontwikkelaars, gemeen-ten en architecten erin slagen om samen met de bewoners vorm te geven aan nieuwe en bestaande woonwijken, dan zullen men-sen zich meer dan ooit in die woonomgeving herkennen. Laura Stevens: “Het is het mooi-ste dat je kunt hebben: tevredenheid van be-woners. Daar gaat het om. Dat je daarnaast ook nog eens als ontwikkelaar jezelf kunt afficheren met zaken als ‘exclusief ontwik-keld - voor en met u’ is een prima verkoop-instrument. Mits je het waarmaakt. Niet voor niets hebben wij als Volker Wessels Vastgoed het softwareprogramma MiVita!® ontwik-keld, waarbij mensen hun wensen spelen-derwijs kunnen invoeren. Daarnaast zie je

“Tevredenheid is een geweldige motor achter een goed funcionerende openbare ruimte”

CreativiteitAls er één uitdaging voor (landschaps)architecten ligt, dan is het wel creativi-teit. “Ik wil hiermee aangeven dat men continu op zoek moet gaan naar nieuwe wegen,” aldus ir. Laura Stevens bna. “Dat houd je scherp. Soms betekent dit je oriënteren op nieuwe materialen, soms betekent het foto’s nemen van plekken waar je komt en interessante oplossingen ervaart. Pleinen, gebouwen, boule-vards, maar ook de graffiti in een tunnel, zoals ik die zelf fotografeer. Af en toe stimuleren wij bij Volker Wessels Vastgoed dat creatieve proces ook, zoals in de prijsvraag Poorten van Delft, waarbij we creatievelingen uitnodigen om de ingang van Delft en verbindingstructuur naar de binnenstad herkenbaarder te maken, door een kunstwerk of wat dan ook. Misschien zelfs door bijzondere betonnen elementen. Wie weet. Vindingrijkheid is een belangrijke sleutel tot een gewaardeerde openbare ruimte.”

20 straategie

Bijschrift Bijschrift Bijschrift Bij-

schrift Bijschrift Bijschrift

Bijschrift Bijschrift Bijschrift Bij-

schrift Bijschrift Bijschrift Bij-

schrift Bijschrift Bijschrift Bij-

schrift Bijschrift Bijschrift Beeld klopt bij

De Kabel

[project]

Iedereen deed een duit in het zakje: stedenbouwkundigen, ontwerpers, ingenieurs, groenmensen, kortom vele afdelingen van de gemeente Heerhugowaard

en externe bureaus hebben aan de basis gestaan van de inrichting van de openbare ruimte van het project De Kabel. Eén van de twee voetbalverenigingen verhuisde

vanuit het sportpark de Kabel naar een nieuwe locatie om plek te maken voor de bouw van een zwembad en de nieuwbouw van het Trinitas College. Elders in

Heerhugowaard kreeg deze school een tweede nieuw gebouw. De terreininrichting is terughoudend qua karakter, maar zeker doordacht. De inrichting blijkt zowel

in grote lijnen als in detail te kloppen. Ook wat de bestrating met kleurvaste betonstraatstenen en betonbanden betreft.

21straategie

B ij een locatie die door veel scholieren en zwembadbezoekers wordt gebruikt, is

de insteek allereerst een functionele inrich-ting. Tegelijkertijd heeft de gemeente echter een aangename sfeer willen creëren, met de nodige aandacht voor details, materiaalkeuze en voorzieningen als groen en kunstzinnige objecten. René Kijk in de Vegte, projectingeni-eur van de gemeente, licht de totstandkoming toe: “Omdat je over nieuwbouw van zwem-bad en school praat, konden wij de buiten-ruimte precies naar onze hand zetten. Je hebt bijvoorbeeld te maken met veel verkeersbe-wegingen, met name van fietsers, maar ook veel parkerende auto’s. Voor de fietsers heb-ben we aan de hand van de postcodes van de leerlingen geanalyseerd hoe de fietspa-den moeten lopen en worden ontsloten. Ook de centrale toegang tot de parkeerruimte is zodanig gesitueerd dat hij centraal en over-zichtelijk kon worden aangelegd. Het parke-ren van fietsen van de scholieren is verdiept aangelegd om te voorkomen dat men kris-kras naar en vanuit die stalling rijdt. Enige or-dening is gewenst. Daarnaast wil je de beide binnenpleinen van de scholen een eigen plek geven, met gelegenheid om even lekker te zit-ten in de pauzes.”

Zwart en grijsDeze uitgangspunten werden in een plan van Karres en Brands landschapsarchitecten uit Hilversum verwerkt. Daarin werden de lijnen stedenbouwkundig uitgezet, met goede rela-ties tussen de verschillende functies en voor-stellen voor de concrete inrichting. “Op ba-sis van dit plan - dat goed in elkaar stak - is door allerlei partijen invulling gegeven aan

de technische uitwerking, inclusief materi-aalkeuze. We hebben ons ook nader gebogen over groenvoorziening en verdere aankleding. Zo kreeg de gemeentelijke stedenbouwkun-dige de vraag voorgelegd of hij iets kon doen met het thema zwembad en water. Refere-rend aan de zee met de rijen palen als golf-brekers is bijvoorbeeld een rij metalen mas-ten voor de entreegevel van het zwembad geplaatst. Al snel hadden wij de kleuren grijs en zwart te pakken, omdat deze goed aan-sluiten op de gebouwgevels. Vandaar dat de hoofdbestrating is uitgevoerd in een zwarte betonstraatsteen. De hoofdmoot van de be-strating is zwart, waarbij de parkeerplaats contrastrijk is met zijn gele wegen, zwarte banen met dubbelformaat betonstraatste-nen en gele parkeervakken, compleet met stootbanden. We hebben zowel de zwarte als gele betonstraatstenen een toeslag van glanskies in de toplaag gegeven om ze leven-diger en minder egaal van tint te krijgen. De keuze van zwart en grijs is voortgezet in al het straatmeubilair. Met een baan witte ste-nen rondom het zwembad en de witte beton-banden rondom de plantvakken zijn enkele accenten in het zwarte vlak aangebracht.”

De bestrating met zwarte betonstraatstenen in dikformaat - met een speciaal anderhalf lengteformaat met schijnvoeg - fungeert als een brede plint rondom de twee gebouwen. Open van karakter. Slechts doorbroken door de lage plantvakken met een 50 cm brede betonband. “In eerste instantie was ingezet op een extra brede donkergrijze band met een witte goot van betonstraatstenen daar-langs, maar in de uitwerking hebben wij voor

Een basis van zwarte

betonstraatstenen met als

contrast gele betonstraatstenen,

beide met glanskies voor extra

levendigheid.

>

22 straategie

alles gereed is, toch de boogde eenheid. Na-tuurlijk is er hier en daar vervuiling. Je praat wel over honderden scholieren en zwembad-gasten per dag. Het is echter nog steeds een nette inrichting, waar wij met z’n allen trots op zijn. Temeer daar er goed over is nage-dacht en er oog voor detail was. Een stoot-band die met ronde hoeken maar rechte basis keurig in het bestratingsverband past. Of het kunstwerk van cortenstaal dat zonder sok-kel in de bestrating is ingestraat. Het hoogte-verschil in de fietsenstalling. De betonstraat-stenen met glanskiezel om eentonigheid te voorkomen. De afstemming in kleur van be-

strating en straatmeubilair. Het blijft een functionele bestrating, maar juist

door die finishing touch is het ook een inrichting met een

hoge kwaliteit en uitstra-ling geworden. Gewoon eerlijk en netjes.” •

[project]

brede betonbanden met wit toeslagmateriaal ge-kozen. Een combinatie die praktischer uitpakte en toch dat beeld van die witte omlij-ning gaf. Voorts is op het voorplein van de school het kunstwerk geplaatst, dat van de oude schoollocatie is meegekomen.”

VerpoosplekkenDe binnentuin bij de school is een fijne plek geworden met zijn zitelementen, bomen en vriendelijke bestrating van gele betonstraat-stenen. De andere schoollocatie is eveneens in dezelfde stijl bestraat met deze gele be-tonstraatstenen. Daar was aanvankelijk niet zo’n uitgebreide binnentuin gepland, maar ook die schoollocatie wilde graag eenzelfde verpoosplein als zijn broer. “We hadden ech-ter niet de voorzieningen zoals bomengrond aangelegd, dus het oorspronkelijke plan kon niet helemaal op de schop. Onze groenmen-sen hebben echter met blokhagen en ijzeren pilaren met klimplanten dat idee van die bo-men te midden van zitelementen weten te bereiken. Ook dit is een aantrekkelijke plek voor de scholieren geworden.”

Het project De Kabel is in verschillende fa-sen uitgevoerd. Het zwembad is al enkele ja-ren gereed, de aangrenzende school volgde kort daarop. Het meest recent is de school op de andere locatie, waar vorig jaar nog een praktijkgebouw bij is gekomen. “Het project kent dus wat verschillende levensfasen, maar mede door de kleurvaste stenen heb je, nu

Meer foto’s zijn te vinden op www.straategie.nl

Opdrachtgever: gemeente HeerhugowaardOntwerp: Karres en Brands landschapsarchitecten bv, Hilversum i.s.m het ingenieursbureau van Stadsbeheer, afdeling ROV van Stadsontwikkeling gemeente Heerhugowaard

www.straategie.nl

23straategie

[highlights]

Rode plein is grotendeels geel en grijsH et ‘Rode Plein’ in Gouda is vernieuwd. Op

initiatief van de buurtbewoners heeft de gemeente het binnenpleintje een stevige opknapbeurt gegeven. Het verzakte binnen-terrein kampte al enige jaren met problemen als wateroverlast en is na de aanpak van ri-olering en bestrating omgetoverd tot een ge-bruiksvriendelijk pleintje. Als bestrating is ge-kozen voor een kleurrijke gele bestrating van betonstraatstenen, omrand door een heu-velrand van betonkeitjes met natuurstenen

toplaag en gazonbanden. Ook is een kleine rijbaan van rode betonstraatstenen aange-legd rondom het plein om de toegang tot de achtertuinen mogelijk te houden en de spe-lende kinderen in het midden te ontzien. •

Highlights projecten naar kleur, formaat en toepassingDutch Water Dreams, Zoetermeer

Kleur: grijs, waarbij overstromend water uit de wildwaterbaan vanzelf voor een natuurlijke groentint zorgtFormaat: 40 x 40 cm onderbasis, aan de bovenzijde onherkenbaar door keienpatroonToepassing: een waterpasserende bestrating in een speels keienverband in een beoogde natuurlijke setting

Winkelcentrum WoensXL, Eindhoven Kleur: combinatie van donkergrijs en lichtgrijs, zowel in basiskleur als contrasterende accenten in natuurstenen deklaagFormaat: betontegel 40 x 40 cmToepassing: Luxe, chique en comfortabele bestrating die bijdraagt aan de kwaliteit van het winkelcentrum

Parkruit, LelystadKleur: bruinrood voetpad naast rood fietspad, met een consequente gele lijn in het voetpad als herkenbare doorgaande routeFormaat: betonstraatstenen dubbelformaat, lage afscheiding tussen voetpad en fietspad door middel van gazonbandToepassing: kilometerslange langzaam-verkeersroute waaraan verbijzonderde locaties zijn gekoppeld, zoals schoolpleinen, winkelcentrum en groen- en speelplekken

Elkerliek Ziekenhuis, HelmondKleur: grijs, maar met een artistiek golfpatroon en een speciaal vlekkenpatroon met imaginaire figuratiesFormaat: design betonplaten 200 x 200 cm en speciale betontegels 60 x 60 cmToepassing: een comfortabele en tegelijkertijd fraaie, spannende bestrating bij de entree van het ziekenhuis

De Kabel, HeerhugowaardKleur: zwart als neutrale bestrating voor de wandelgebieden in combinatie met contrastrijk geel en wederom zwart voor de parkeerplaats, witte accenten langs zwembad en plantvakken.Formaat: bijzonder dikformaat in anderhalve lengte, 50 cm brede betonbanden, keiformaat en dubbelformaat betonstraatstenenToepassing: een harmonieuze bestrating die overzichtelijkheid biedt aan de vele scholieren en zwembadbezoekers