standaard format EBP 2005-2008

Energie-efficiencyplan 2013-2016 Ordina

bladzijde 1 van 34

ENERGIE-EFFICIENCYPLAN 2013-2016

Ordina te Nieuwegein

September 2012 Status document: definitief concept 1.0

http://www.ordina.nl/


MJA-sector : ICTLooptijd : 2013-2016

Vestigingsadres Ringwade 1, NieuwegeinPostadres : Postbus 7101, 3430JC Nieuwegein

Contactpersoon Hans van KesterenTelefoonnummer: 0653318372Emailadres : hans.van.kesteren(ordina.nl

Tekenbevoegd persoonNaamFunctieDatumPlaats

Handtekening

Ondersteunend bureauContactpersoonTelefoonnummerEmailadres

Bevoegd gezag 1Contactpersoon

Bevoegd gezag 2

Bevoegd gezag 3ContactpersoonTelefoonnummer

ARCADIS Nederland BVSten Kochen31 [email protected]

Gemeente NieuwegeinDe heer K. Visee (Gebouwenbeheer)

Gemeente Groningen

Gemeente DordrechtDe heer M. Lezer (omgevingsdienst)078-7703196

Deelname aanC02-emissiehandelVerzoek om vertrouwelijke behandeling

neeja

Alex Hartogdirecteur Vastgoed en Inkoop ai.

)ber 2012

bladzijde 2 van 34


bladzijde 3 van 34

Managementsamenvatting

Mate van actualisatie Het EEP 2009-2012 van Ordina is nog vrij recentelijk opgesteld. Het EEP 2009-2012 is daarom als uitgangspunt genomen voor het voorliggende EEP 2013-2016. De energiebalans in matrixvorm is geüpdate, op basis van de cijfers van het basisjaar 2011. Daarnaast ligt in dit EEP meer focus op de invloed in de keten. Vooruitblik Energiezorg 2013-2016 Op basis van de checklist Energiezorg heeft Ordina de huidige status bepaald en op basis hiervan een actieplan opgezet om aan de checklist te voldoen. Uit de basischecklist Energiezorg blijkt dat Ordina in 2012 16 vragen met ja heeft kunnen beantwoorden. Rode draad in de maatregelen in het EEP is om energiemanagement/-energiezorg structureel vorm te geven en om een gestructureerde werkwijze voor energiemanagement te ontwikkelen, vast te leggen en in de huidige werkwijze in te voeren. Hierbij sluiten we aan bij het traject ‘invoering energiezorg’ met ondersteuning van Agentschap NL. Het voornemen is om in 2012 deze werkwijze conform ISO14001 op te zetten. Milieuzorg is binnen Ordina daarnaast conform de CO2

prestatieladder vormgegeven. Geplande maatregelen 2013-2016 Geplande zekere en voorwaardelijke maatregelen voor 2013-2016 staan beschreven in de volgende tabellen.

Zekere maatregelen

Energie-besparing

Energie-efficiency

verbetering

Vermeden CO2-

uitstoot

Terug-verdientijd

Jaar van uitvoering

(GJ) (%) (ton) (jaar) (jaartal)

Vervangen PL-lampen door LED-verlichting 32 0,07 2 0 2013

Energiezorg verder implementeren 0 0,00 0 0 2013

Het Nieuwe Werken/ Gebouwverdichting 7.617 16,38 539 0 2016

Totaal procesefficiency 7.649 16,45 542 - -

Totaal ketenefficiency 0 0,00 0 - -

Totaal duurzame energie 0 0,00 0 - -

Voorwaardelijke maatregelen

Energie-besparing

Energie-efficiency

verbetering

Vermeden CO2-

uitstoot

Terug-verdientijd

Jaar van uitvoering


Totaal procesefficiency 0 0,00 0 - -



Ambitieniveau De verwachte energie-efficiencyverbetering voor de EEP periode 2013-2016 is gelijk aan 16,45%.


bladzijde 4 van 34

Inhoudsopgave

1. Inleiding ................................................................................................................................. 5 1.1 Algemeen .................................................................................................................................... 5

1.2 Bedrijf .......................................................................................................................................... 5

1.3 Opzet energie-efficiencyplan ...................................................................................................... 6

2. Energiezorg ........................................................................................................................... 8 2.1 MJA-norm ................................................................................................................................... 8

2.2 Organisatie van de energiezorg .................................................................................................. 8

2.3 Veranderende omstandigheden ................................................................................................ 10

3. Proces- en productbeschrijving ....................................................................................... 11 3.1 Producten ................................................................................................................................. 11

3.2 Interne processen ..................................................................................................................... 11

4. Energieverbruiksanalyse van het productieproces........................................................ 12 4.1 Energiebalans in matrixvorm..................................................................................................... 12

4.2 Ontwikkeling energieverbruik 2008-2011 .................................................................................. 14

4.3 Meterplan .................................................................................................................................. 15

4.4 Bedrijfsinterne en –externe invloedsfactoren ............................................................................ 15

5. Beschrijving en analyse van de keten ............................................................................. 16 5.1 De keten ................................................................................................................................... 16

5.2 Analyse van de keten ................................................................................................................ 16

5.2.1 Inkoop van middelen 17

5.2.2 Mobiliteit 17

5.2.3 Energieverbruik bij klanten 19

5.2.4 Afdanking/hergebruik van materialen 20

6. Visie op duurzame energie ................................................................................................ 21 6.1 Inzet duurzame energie ............................................................................................................ 21

6.2 Ambitie duurzame energie ........................................................................................................ 21

7. Vertaalslag vanuit voorstudie en routekaart ................................................................... 22 7.1 Inleiding .................................................................................................................................... 22

7.2 Toekomstlijnen en vertaling naar eigen bedrijfssituatie ............................................................. 22

8. Inventarisatie besparingsmogelijkheden ........................................................................ 25 8.1 Methode .................................................................................................................................... 25

8.2 Afwegingskader ........................................................................................................................ 25

8.3 Energietarieven ......................................................................................................................... 25

9. Geplande maatregelen ....................................................................................................... 26 9.1 Zekere maatregelen .................................................................................................................. 26

9.2 Voorwaardelijke maatregelen.................................................................................................... 26

9.3 Onzekere maatregelen ............................................................................................................. 27

9.4 Aanvullende maatregelen periode 2010-2012 .......................................................................... 27

9.5 Conclusies ................................................................................................................................ 27

10. Overige activiteiten ............................................................................................................ 28

Bijlage 1: Uitwerking maatregelen ........................................................................................... 29


bladzijde 5 van 34

1. Inleiding

1.1 Algemeen

Vanaf 1992 heeft de overheid in het kader van het energiebesparingsbeleid met een groot aantal sectoren een meerjarenafspraak (MJA) gemaakt over de verbetering van de energie-efficiency. In de jaren erna is de MJA een effectieve manier gebleken om energie-efficiencyverbetering in het bedrijfsleven te realiseren. In 2008 is gekozen voor intensivering, verlenging en verbreding van MJA om de doelstellingen uit 'Schoon en Zuinig' en het 'Duurzaamheidsakkoord' in te vullen. Het resultaat hiervan is de MJA3, welke op 1 juli 2008 door de betrokken partijen uit de MJA is ondertekend. Dit convenant geldt voor de periode 2001-2020. Een vast onderdeel binnen de MJA is het energie-efficiencyplan (EEP). Dit is een hulpmiddel voor het interne planningsproces voor het nemen van energie-efficiency verbeterende maatregelen. In het plan wordt onder andere vastgelegd wanneer welke maatregelen in de planperiode worden uitgevoerd. Bedrijven die deelnemen aan MJA3 moeten eens in de vier jaar een EEP opstellen. Dit EEP is geschreven voor de periode 2013-2016.

1.2 Bedrijf

Ordina is een dienstverlener die strategie en beleid in bedrijfsprocessen en ICT implementeert. Onze diensten sluiten nauw aan bij actuele businessvraagstukken en maatschappelijke kwesties. We werken in de Benelux voor organisaties in de financiële sector, overheid, zorg en specifieke segmenten binnen de industriemarkt. Ordina is de bedenker en bouwer van een duurzame, digitale wereld voor onze klanten en heeft daarvoor de juiste kennis en kunde in huis. Onze circa 3000 medewerkers (waarvan ruim 2500 in Nederland) zetten zich dagelijks in om bij klanten vernieuwing en verbetering van bedrijfsprocessen en ICT tot stand te brengen. Onze kracht is dat wij strategie en beleid kunnen implementeren op basis van kennis van de business van de klant, de lokale weten regelgeving, taal en cultuur. Doordat wij intensief samenwerken en cocreatie processen met onze klanten, partners en leveranciers aangaan, ontstaan de beste oplossingen. Ons hoofdkantoor is gevestigd in Nieuwegein. Daarnaast hebben wij meerdere kantoren in Nederland, België en Luxemburg, maar ook internationale samenwerkingsverbanden op nearshore en offshore locaties. Ordina is in 1973 opgericht. Het aandeel is sinds 1987 genoteerd aan NYSE Euronext Amsterdam en maakt deel uit van de Small Cap Index (AScX). In 2011 haalde Ordina een omzet van ruim EUR 426 miljoen. Ordina heeft op 21 april 2009 het MJA-3 convenant (ICT branche) ondertekend en daarmee het commitment uitgesproken om:

Een energiezorg systeem in te richten, dat garandeert dat energie efficiëntie als een continue en zichzelf verbeterend proces wordt uitgevoerd

Energie efficiency plannen op te stellen conform het door AgentschapNL voorgeschreven format

Monitoring uit te voeren, zodat de geplande doelen op gebied van energie efficiëntie gehaald worden: 30% energie efficiency in de periode 2005-2020 met een minimum van 2% per jaar

Het convenant heeft een looptijd tot 31 december 2020. Het energie-efficiencyplan heeft een looptijd tot eind 2016. Op uiterlijk 1 oktober 2016, voor de periode 2017 – 2020 zal Ordina het EEP actualiseren en ter beoordeling voorleggen aan AgentschapNL. Gedurende deze looptijd zal het EEP jaarlijks worden gemonitord en de resultaten gerapporteerd aan AgentschapNL. Ordina heeft eerder een EEP opgesteld voor de periode 2009-2012, waarop dit EEP een vervolg is.


bladzijde 6 van 34

Context EEP en herijking 2009-2012 Alle kantoorpanden en datacentra zijn gehuurd. Kantoorpanden In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de panden van Ordina. In dit EEP 2013-2016 zijn de volgende panden meegenomen: Nieuwegein, Dordrecht en Groningen. Dit zijn de grootste kantoorpanden en vertegenwoordigen in 2011 samen 90,3% van het totaal aantal werkplekken van Ordina.

Aanpassing referentiejaar In het vorige EEP is 2005 als referentiejaar genomen. Hierbij is uitgegaan van alle kantoorpanden die Ordina op dat moment in gebruik had. Voor de energieverbruiken van al deze kantoorpanden zijn door Grontmij (ondersteunend bureau EEP 2009-2012) schattingen gemaakt van de energie verbruikscijfers 2005-2007 van de 28 kantoorpanden. Aangezien die schattingen niet of nauwelijks iets zeggen over de ontwikkeling van de energieverbuikscijfers vanaf 2005, vinden wij 2008 een beter referentiejaar, aangezien vanaf dat jaar van 2 van de 3 panden (Nieuwegein en Dordrecht) werkelijke gebruikscijfers beschikbaar zijn. De verbruikscijfers per m

2 en per werkplek geven dan een goed beeld.

Op dit EEP heeft deze wijziging in referentiejaar geen effect, maar wel voor de verwerking van totaalcijfers voor de branche door Agentschap nl. Huur datacentra Ordina maakt gebruik van twee datacentra, Hengelo en Eemshaven/Groningen. Het gaat hierbij om huur van energie eenheden en data aansluitingen. Ordina heeft daarmee geen invloed op het Wtb deel van de inrichting van de datacentra. De invloed op het energieverbruik is beperkt tot de aanschaf en inrichting van de eigen servers (virtualisatie). Duurzaamheidbeleid Ordina Ordina werkt al jarenlang aan de ‘milieuprestaties’ op het gebied van de eigen bedrijfsvoering. Vanaf 2002 heeft Ordina een expliciet MVO-beleid. Ordina heeft een rol gespeeld bij de ontwikkeling van MVO in het bedrijfsleven in Nederland, onder meer als mede-initiatiefnemer en voormalig voorzitter van de Stichting Samenleving & Bedrijf. Lag de afgelopen jaren het aandachtspunt op zichzelf staande programma’s en projecten, nu werkt Ordina aan een brede, structurele verankering van duurzaamheid in de bedrijfsvoering. De afgelopen jaren is door Ordina al een fors aantal maatregelen genomen die bijdragen aan beperking van het energieverbruik, brandstofverbruik en papierverbruik. De afgelopen jaren is gewerkt aan het structureel meetbaar maken en vervolgens monitoren van energieverbruik, papier- en brandstofverbruik. De focus zal de komende jaren liggen op het verder verankeren van duurzaamheid en energie efficiency in de dagelijkse gang van zaken. De ondertekening van de MJA sluit aan bij de doelstelling om duurzaamheid structureel te verankeren in de bedrijfsvoering.

1.3 Opzet energie-efficiencyplan

Dit EEP is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 wordt beschreven hoe energiezorg binnen Ordina is georganiseerd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 beschreven welke diensten Ordina levert en


bladzijde 7 van 34

tevens worden hier de interne processen en de productketen beknopt beschreven. In hoofdstuk 4 komen het energieverbruik en de prestatiematen aan bod. Hierna wordt in hoofdstuk 5 een analyse gegeven van de keten, en wordt in hoofdstuk 6 ingegaan op duurzame energie. In hoofdstuk 7 worden branche-specifieke toekomstlijnen besproken, waarop vervolgens in hoofdstuk 8 wordt beschreven welke energiebesparingsmaatregelen zijn geïnventariseerd en geselecteerd. In hoofdstuk 9 worden de geplande maatregelen gepresenteerd. Tenslotte wordt in hoofdstuk 10 een kort overzicht gegeven van de nog niet genoemde MJA-activiteiten.


bladzijde 8 van 34

2. Energiezorg

2.1 MJA-norm

Op basis van de checklist Energiezorg heeft Ordina de huidige status bepaald en op basis hiervan een actieplan opgezet om aan de checklist te voldoen. Uit de basischecklist Energiezorg blijkt dat Ordina in 2012 16 vragen met ja heeft kunnen beantwoorden. Rode draad in de maatregelen in het EEP is om energiemanagement/-energiezorg structureel vorm te geven en om een gestructureerde werkwijze voor energiemanagement te ontwikkelen, vast te leggen en in de huidige werkwijze in te voeren. Hierbij sluiten we aan bij het traject ‘invoering energiezorg’ met ondersteuning van Agentschap NL. Het voornemen is om in 2012 deze werkwijze conform ISO14001 op te zetten. Milieuzorg is binnen Ordina daarnaast conform de CO2

prestatieladder vormgegeven. Momenteel is energiezorg binnen Ordina primair belegd bij een contractmanager Vastgoed en Inkoop (1fte), tevens milieu coördinator, waarbij daarnaast een drietal servicemanagers Vastgoed en Inkoop (2,6 fte) betrokken is bij energiezorg. De integrale verantwoordelijkheid voor het beheren van één of een aantal kantoorpanden ligt bij de contractmanagers Huisvesting. Energiemanagement vormt onderdeel van het beheer van een kantoorpand.

2.2 Organisatie van de energiezorg

De coördinatie van het duurzaamheidprogramma is belegd bij het programmabureau MVO en Duurzaamheid, dat rapporteert aan de voorzitter Raad van Bestuur. Het programmabureau begeleidt implementaties op duurzaamheid. Vanaf medio 2012 is een regiegroep Duurzaamheid actief, die als doel heeft het initiëren, aanjagen en uitdragen van initiatieven die verder vorm geven aan duurzaamheid binnen Ordina. De regiegroep Duurzaamheid is een kernvertegenwoordiging vanuit de business en staf en legt verantwoording af aan de Raad van Bestuur. De voorzitter is lid van het Executive Committee van Ordina. Om deze regiegroep zit een flexibele schil van mensen die aangehaakt worden voor projecten en de coördinatie en uitvoering van bovengenoemde onderwerpen op zich neemt. De verantwoordelijkheid voor duurzame bedrijfsvoering (en daarmee voor milieumanagement) ligt primair bij Vastgoed en Inkoop. Dit houdt onder meer in het initiëren van maatregelen op gebied van CO2-reductie via brandstof-, energie-, en papierbesparing. En daarnaast de rapportage op duurzaamheidindicatoren, het beheren van de CO2-prestatieladder en de Meerjaren Afspraak Energie Efficiency. Stuurcyclus In onderstaande illustratie is weergegeven hoe de sturing op milieumanagement eruit ziet.


bladzijde 9 van 34

Stuurcyclus CO2-reductie

Ordina Nederland BV

Plan

Do Check

Act

Versie: 1.0

Eigenaar: Verantwoordelijke CO2-reductie

- CO2 reductie beleid

- CO2 reductie doelstellingen

Actie

1. Uitvoeren maatregelen CO2 reductie

2. Berekenen CO2-footprint (halfjaarlijks)

3 Communiceren

Actie

1. Uitvoeren stakeholderanalyse

2. Check sector- keteninitiatieven

3. Review doelstellingen (KPI’s)

4. Review CO2-reductiesysteem

- Bijsturen doelstellingen

- Bepalen corrigerende maatregelen

- Up-to-date houden energie-meetplan

Taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden

Datum:

Versie:

Status:

Uit

vo

ere

n e

nerg

ie-a

ud

it

Functies

Raad van Bestuur X X

MVO X X X X X X X X X X X X X X X X X

Communications X X X X X X X

directeur Vastgoed en Inkoop X X X

Energiecoördinator Vastgoed en Inkoop X X X X X X X X X

Servicemanagers vestigingen X

HRM leasebeleid en contractmanagement Lease X X X X X

Medewerkers X X

Go

ed

keu

ren

van

em

issie

in

ven

tari

s

Aan

passen

web

sit

e

Aan

passen

in

tran

et

Vers

ture

n v

an

nie

uw

sb

eri

ch

ten

Go

ed

keu

ren

van

exte

rne m

ilie

uco

mm

un

icati

e

Go

ed

keu

ren

van

do

els

tell

ing

en

Rap

po

rtere

n a

an

man

ag

em

en

t

Go

ed

keu

ren

van

in

tern

e m

ilie

uco

mm

un

icati

e

Reali

sere

n C

O2-r

ed

ucti

e d

oels

tell

ing

en

Deeln

am

e a

an

secto

rin

itia

tieven

Op

ste

llen

in

ven

tari

s r

ap

po

rt

Aan

levere

n i

np

ut

vo

or

em

issie

in

ven

tari

s

Em

issie

in

ven

tari

s c

on

form

IS

O 1

4064-1

Bep

ale

n C

O2 r

ed

ucti

ed

oels

tell

ing

en

8-7-2011

1.0

Definitief

TVB Matrix

Vo

ldo

en

de c

om

mit

men

t m

an

ag

em

en

t

Bep

ale

n C

O2 r

ed

ucti

em

aatr

eg

ele

n

Bij

ho

ud

en

web

sit

e

Nie

uw

sb

rief

Bij

ho

ud

en

in

tran

et

Nie

uw

sb

eri

ch

ten

aan

levere

n

Bevoegdheden

Vo

ldo

en

aan

eis

en

CO

2 p

resta

tiela

dd

er

Taken Verantwoordelijkheden

Imp

lem

en

tati

e e

nerg

ie m

eetp

lan

Med

iaco

mm

un

icati

e

Up

-to

-date

ho

ud

en

en

erg

iem

eetp

lan

Bere

ken

en

CO

2 f

oo

tpri

nt

Uit

vo

ere

n e

mis

sie

in

ven

tari

s


bladzijde 10 van 34

2.3 Veranderende omstandigheden

Mogelijke bijstellingen in de plannen van dit EEP als gevolg van veranderende bedrijfsomstandigheden zijn niet uit te sluiten. Afhankelijk van de ontwikkeling van de marktomstandigheden, zouden plannen uitgesteld kunnen worden, als gevolg van noodzakelijke kostenreductie. Door het aanscherpen/verkorten van de terugverdientijd van investeringen, kan besloten worden om bepaalde voorgenomen investeringen niet te doen of uit te stellen.


bladzijde 11 van 34

3. Proces- en productbeschrijving

3.1 Producten

De drie kernactiviteiten van Ordina zijn:

• ICT diensten De ICT-activiteiten van Ordina draaien om het tot stand brengen van toekomstgerichte applicaties, de implementatie van softwarepakketten en de integratie daarvan in bestaande ICT-omgevingen. Ordina’s architecten vertalen strategische bedrijfsdoelstellingen naar efficiënte business- en ICT-oplossingen en ontwerpen de bijbehorende informatievoorziening. Ordina richt zich op enkele marktleidende technologieën voor zowel maatwerk als standaard softwarepakketten. Projectmanagement • Analyse en ontwerp • Architectuur • Testen • Functioneel beheer • Datamigratie en conversie • Internetdiensten • Housing, Hosting & beheer • Oracle maatwerk en databases • Oracle middleware (Fusion) • Java • Microsoft IT-infrastructuur

• Consulting diensten Ordina’s management en business consultants zetten hun denkkracht in bij strategische keuzes, beleidsvorming en herinrichting van organisaties en bedrijfsprocessen. Naast diepgaande branchekennis beschikken zij over de expertise om grootschalige verandertrajecten te begeleiden. De business consultant vormt met zijn advies het voorportaal voor de ondersteunende technologische oplossingen bij deze veranderingen. Klantbediening • Organisatiebesturing • Beleidsvorming • Inrichting van organisaties en bedrijfsprocessen • Verandertrajecten • Interim management

• Outsourcing diensten en Projecten Ordina richt zich met haar Outsourcing poot op bedrijfskritische ICT-omgevingen die zij voor haar klanten in beheer neemt. Bij Application Outsourcing concentreert Ordina zich op de optimale werking van de systemen en toekomstgerichte aanpassingen daarvan. Het gaat hierbij zowel om pakketoplossingen als maatwerk.

3.2 Interne processen

De dienstverlening van Ordina krijgt vorm via de volgende dienstverleningsprocessen:

Advies (ICT en Consulting)

Detachering (ICT en Consulting)

Projecten (ICT, Consulting en Outsourcing)

Langlopende beheercontracten (Outsourcing)

Het energieverbruik is niet rechtstreeks te koppelen aan de dienstverleningsprocessen. Het energieverbruik is faciliterend om de dienstverlening te kunnen bieden. De meest directe koppeling van energieverbruik aan de dienstverleningsprocessen is aanwezig bij de langlopende beheercontracten, waarvoor gebruik wordt gemaakt van datacenters. Om overlap tussen de datacentra en Ordina te voorkomen worden de maatregelen die Ordina neemt in de datacentra in dit EEP opgenomen als zijnde ketenmaatregelen.

:

systems

) -

Process Architecture

Information Architecture

Application Architecture

Infrastructure Architecture

:

producten

&

processen informatie systemen

applicatiess

infra

-

structuur organisatie doelen diensten


bladzijde 12 van 34

4. Energieverbruiksanalyse van het productieproces

4.1 Energiebalans in matrixvorm

In dit EEP 2013-2016 zijn de volgende panden meegenomen: Nieuwegein, Dordrecht en Groningen. Dit zijn de grootste kantoorpanden en vertegenwoordigen in 2011 samen 90,3% van het totaal aantal werkplekken van Ordina. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de energieverbruiken per kantoor in 2011.

Elektriciteit Gas Totaal

kWh GJ Prim m3 GJ Prim GJ Prim

Nieuwegein 3.658.084 32.923 182.068 5.762 38.685 Groningen 714.803 6.433 2.833 90 6.523 Dordrecht 84.419 760 17.225 545 1.305

Totaal 4.457.306 40.116 202.127 6.397 46.513

In onderstaande grafiek is weergegeven wat het aandeel van ieder kantoor is in het totale energieverbruk in 2011 van Ordina.

Per kantoor is weergegeven hoe de verdeling is tussen de verschillende energiedragers.

Nieuwegein 83%

Groningen 14%

Dordrecht 3%

Totaal primaire energie [%]

Gas 15%

Elektr

iciteit 85%

Nieuwegein

Gas 1%

Elektriciteit 99%

Groningen

Gas 42%

Elektriciteit 58%

Dordrecht


bladzijde 13 van 34

Naast totale energieverbruiken is het interessant om te kijken hoe per kantoor het energieverbruik per werkplek is verdeeld. Dit is weergegeven in onderstaande tabel.

Eigenschappen Elektriciteit Gas Totaal primaire energie

m2

werk-plekken

kWh kWh/werkplek m3 m3/werkplek GJ/werkplek

Nieuwegein 20.678 1.099 3.658.084 3.329 182.068 166 35,2

Groningen 5.509 368 714.803 1.942 2.833 8 17,7

Dordrecht 908 70 84.419 1.206 17.225 146 18,6

Totaal 27.095 1.537 4.457.306 2.900 202.127 132 30,2

Hierna volgt een uitgebreidere analyse van het energieverbruik per kantoor. Deze zijn gebaseerd op de werkelijke verbruiken in 2011. Om de verdeling van het elektriciteitsverbruik over de verschillende functies te kunnen bepalen is gebruik gemaakt van de procentuele verdeling van het elektriciteitsverbruik zoals deze in het EEP 2009-2012 door Grontmij zijn bepaald voor de locaties Dordrecht en Nieuwegein. Van Groningen is een dergelijke balans nog niet beschikbaar. Energiebalans Nieuwegein

Onderdeel Elektra Gas Totaal

kWh GJ prim Nm3 GJ prim GJ prim

Gebouwgebonden energievraag

Verwarming 182.068 5.762 5.762

Ventilatoren 492.252 4.430 4.430

Warmtapwater 0 0 0

Pompen 97.334 876 876

Koeling 464.576 4.181 4.181

Bevochtiging 0 0 0

Verlichting 862.784 7.765 7.765

Gebouw afhankelijke gebruikers energiegebruik

Verlichting buiten 40.968 369 369

Verlichting nood 20.484 184 184

Horeca-installaties 204.840 1.844 1.844

Lift-installaties 61.452 553 553

ICT centraal: MER/SER 934.069 8.407 8.407

Gebruiksapparatuur

ICT decentraal: pc’s en printers 376.905 3.392 3.392

Diverse gebruiksapparatuur 102.420 922 922

Totaal 3.658.084 32.923 182.068 5.762 38.685


bladzijde 14 van 34

Energiebalans Dordrecht

Onderdeel Elektra Gas Totaal

kWh GJ prim Nm3 GJ prim GJ prim

Gebouwgebonden energievraag

Verwarming 17.225 545 545

Ventilatoren 12.582 113 113

Warmtapwater 0 0 0

Pompen 2.422 22 22

Koeling 8.637 78 78

Bevochtiging 0 0 0

Verlichting 14.791 133 113

Gebouw afhankelijke gebruikers energiegebruik

Verlichting buiten 1.325 12 12

Verlichting nood 663 6 6

Horeca-installaties 6.626 60 60

Lift-installaties 1.988 18 18

ICT centraal: MER/SER 19.879 179 179

Gebruiksapparatuur

ICT decentraal: pc’s en printers 12.193 110 110

Diverse gebruiksapparatuur 3.313 30 30

Totaal 84.419 760 17.225 545 1.305

4.2 Ontwikkeling energieverbruik 2008-2011

Onderstaande tabel en grafiek geven het verloop van het totale energieverbruik van Ordina weer over de periode 2008-2011.

Elektriciteit Gas Totaal

kWh Primair GJ m3 Primair GJ Primair GJ

2008 5.371.504 48.344 447.119 14.151 62.495

2009 5.061.895 45.557 368.737 11.671 57.228

2010 5.223.000 47.007 304.080 9.624 56.631

2011 4.457.306 40.116 202.127 6.397 46.513

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2008 2009 2010 2011

Ontwikkeling energieverbruik 2008-2011


bladzijde 15 van 34

Onderstaande tabel en grafiek geven de ontwikkeling van het energieverbruik per werkplek (prestatiemaat) weer.

Primair energieverbruik [GJ]

Aantal werkplekken Energieverbruik [GJ] per werkplek

2008 62.495 2.000 31,248

2009 57.228 1.928 29,683

2010 56.631 1.729 32,754

2011 46.510 1.537 30,260

4.3 Meterplan

In alle panden hebben we een centrale bemetering. In het kantoorpand Nieuwegein is sprake van bemetering per kantoortoren (3 torens).

4.4 Bedrijfsinterne en –externe invloedsfactoren

Ordina werkt in een conjunctuurgevoelige branche. Dit heeft tot gevolg dat voortdurend sprake is van fluctuaties in de omvang van de organisatie. Dit neemt niet weg dat Ordina steeds blijft sturen op het optimaliseren van het aantal werkplekken per fte. Ordina probeert de huisvesting zoveel mogelijk met vooruitziende blik aan te passen aan de fluctuaties. Hierin zal steeds een tijdspanne zitten tussen fluctuatie en aanpassing van de huisvesting op de nieuwe krimp of groei. Over de jaren heen zal daardoor een fluctuatie van de energie-efficiency van de panden te zien zijn. Factoren die van invloed kunnen zijn op het energieverbruik: • Benodigd vloeroppervlak per werknemer • Energiezuinigheid van het kantoor • Klimaat • Aantal werknemers • Type, leeftijd en intensiteit van gebruik van apparatuur (printers, computers e.d.)

28,0

28,5

29,0

29,5

30,0

30,5

31,0

31,5

32,0

32,5

33,0

2008 2009 2010 2011

Energieverbruik [GJ] per werkplek


bladzijde 16 van 34

5. Beschrijving en analyse van de keten

5.1 De keten

Ordina is een dienstverlener die strategie en beleid in bedrijfsprocessen en ICT implementeert. Ordina levert diensten vanuit een klantvraag, in de vorm van business- of specifieke ICT-vraagstukken. De uitwerking van de keten is voor bedrijven in de ICT-sector complexer dan bij productiebedrijven, omdat de keten voor ICT meer een netwerkstructuur heeft dan een rechte lijn. Bij ICT zijn de typische ketenstappen zoals die bij een productiebedrijf gelden – grondstoffase, productiefase, distributiefase, gebruiksfase en afdanking/hergebruikfase – niet van toepassing. Onderstaand overzicht geeft een gesimplificeerde weergave van de keten.

Inkoop middelen

bedrijfsvoering

Medewerkers Ordina Klanten

Distributie

Woon-werk verkeer

Afval

Transport

Zakelijk verkeer

Afval

Transport

Datacenters

Afval

Transport

Kantoren

Diensten

5.2 Analyse van de keten

Ordina levert ICT en organisatie adviesdiensten aan klanten. Het energieverbruik in de keten (buiten de bedrijfspoorten) is niet geheel in beeld te brengen. Daarom geeft deze paragraaf een beschrijving van de belangrijkste ketenonderdelen van Ordina en de mate van invloed in de keten. Hierbij gaat het om de volgende onderdelen:

Inkoop van middelen; Mobiliteit; Energieverbruik bij klanten; Afdanking/hergebruik van materialen.

Omvang en invloedsfeer in de keten Een groot aandeel (meetbaar) energieverbruik in de keten is brandstofverbruik als gevolg van autokilometers. De bijdrage die Ordina levert aan het vergroten van energie efficiency bij klanten is naar schatting wel aanzienlijk, bijvoorbeeld door een energiezuiniger ICT landschap, maar is niet of nauwelijks meetbaar te maken en toe te rekenen welk deel aan Ordina is toe te schrijven.


bladzijde 17 van 34

In het energieverbruik van (aangehuurde) datacentra ten behoeve van beheeropdrachten voor opdrachtgevers heeft Ordina invloed door te kiezen voor energiezuinige datacentra.

5.2.1 Inkoop van middelen Als dienstverlener op gebied van Advies (ICT en Consulting), Detachering (ICT en Consulting), Business Solutions (waaronder langlopende beheercontracten), is er geen sprake van inkoop van grondstoffen die in het primaire proces worden verwerkt tot een eindproduct. Ordina koopt uiteraard wel middelen in, die benodigd zijn in een kantooromgeving. Voorbeelden hiervan zijn: hardware (laptops), telefonie, kantoorartikelen, catering, koffie/thee etcetera. De bijdrage die Ordina kan leveren in de inkoop van middelen is ten opzichte van de totale keten beperkt, het gaat hier met name om de inkoop van middelen ten behoeve van de eigen bedrijfsvoering. Duurzaamheid is nadrukkelijk onderdeel van onze leveranciersselectie en productkeuzes. Duurzaamheidsaspecten vormen daarmee een positief discriminerende factor bij de selectie van leveranciers en producten. In 2011 zijn hiervan de volgende voorbeelden te noemen:

Bij de keuze voor nieuwe hardware en pc’s is nadrukkelijk rekening gehouden met de energiezuinigheid van de apparaten

We hebben groene energie ingekocht

We kiezen waar mogelijk voor ledverlichting bij vervanging

We hebben een minder energiezuinig datacentrum vervangen door een energie-efficiënt datacentrum te huren (met een PUE van 1.25)

Eerdere voorbeelden van duurzaam inkopen:

Aanschaf van zeer energiezuinige multifunctionele printen scansystemen leidt tot 90% minder afval, omdat deze multifunctionals geen toner meer gebruiken, maar vaste inkt op basis van was. Door intelligent powermanagement verbruiken ze daarnaast fors minder energie. De apparaten zorgen voor efficiënt papierverbruik door beveiligd printen en standaard dubbelzijdig instelling.

Ordina gebruikt sinds 2010 CO2-neutraal kopieerpapier

Keuze voor LCD schermen, minimaliseren desktops/laptops voor vaste werkplekken ten behoeve van energiebesparing (besparing energieverbruik 50-80%)

In de schoonmaak wordt gebruik gemaakt van biologisch afbreekbare producten

5.2.2 Mobiliteit Er zijn diverse vormen van transport rondom Ordina, bijvoorbeeld Woon-werkverkeer, zakelijk verkeer en verkeer van toeleveranciers. Voor het zakelijk verkeer maakt Ordina gebruik van leaseauto’s, priveauto’s van medewerkers en huurauto’s. De brandstofverbruiken van deze auto’s ten gevolge van het zakelijk verkeer zijn door Ordina geïnventariseerd. In onderstaande tabellen is per categorie auto weergegeven wat in 2011 het brandstofverbruik/aantal gereden kilometers was, en hoeveel energieverbruik daarmee is gemoeid. Brandstofsoort Totaal verbruik

(incl. privé & woon-werk)* 2011

Stookwaarde Totaal energieverbruik

(incl. privé & woon-werk)* 2011

Liters GJ/Liter GJ

Leaseauto's - diesel 1.997.144 0,0357 71.298

Leaseauto's - LPG 249.552 0,0235 5.864

Leaseauto's - benzine 1.386.768 0,0319 44.238

Totaal 121.400 * Er wordt enkel geregistreerd wat het totaalverbruik van de leaseauto’s is. Deze leaseauto’s worden ook

voor privé en voor het woon-werk verkeer gebruikt. Volgens een onderzoek van Goudappel Coffeng in


bladzijde 18 van 34

opdracht van de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) is van alle kilometers die met een leaseauto gereden worden ongeveer 35% zakelijk gebruik, 40% woon-werkverkeer, en 25% privégebruik. Brandstofsoort Totaal verbruik 2011 Kentallen

energiegebruik Energieverbruik

2011 Kilometers MJ/km GJ

Privéauto's - diesel 1.250.907 2,3315 2.916

Privéauto's - LPG 416.969 2,2114 922

Privéauto's - benzine 6.671.502 2,4671 16.459

Totaal 20.298 Brandstofsoort Totaal verbruik 2011 Stookwaarde Verbruik Liters GJ/Liter GJ

Huurauto's - diesel 31.960 0,0357 1.141

Huurauto's - LPG 37 0,0235 1

Huurauto's - benzine 191.399 0,0319 6.106

Totaal 7.247 Het totale energieverbruik ten gevolge van het zakelijke verkeer was in 2011 148.946 GJ

1. Hieruit

blijkt dat het zakelijk verkeer een zeer groot aandeel heeft in de keten van Ordina. Het eigen energieverbruik van Ordina was namelijk 46.510 GJ in 2011. Ordina werkt aan het terugdringen van het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot als gevolg van mobiliteit. Onderstaand is weergegeven op welke wijze Ordina dit doet. Zuinigere auto’s

Ordina heeft een stimuleringsregeling van de keuze voor auto’s met een lage (absolute) CO2-uitstoot. In 2011 was het aantal auto’s met een CO2-uitstoot van maximaal 116 gram/km (diesel) of maximaal 140 gram/km (benzine) ruim 85% van het aantal nieuw bestelde auto’s.

Ordina heeft met de leasemaatschappij met de Cleaner Car Contract de intentie verklaard om na te streven dat de gemiddelde CO2-uitstoot van nieuw bestelde auto’s in 2012 maximaal 120 g/km bedraagt.

Ordina onderzoekt de haalbaarheid en mogelijkheden om kleinschalig te starten met elektrisch rijden.

Zuiniger rijden

Drie keer per jaar voert de Groene Garage de service Band op Spanning uit op parkeerplaatsen van de twee grootste Ordina kantoren. Per service wordt van circa 1.000 auto’s de bandenspanning gecontroleerd en zonodig worden de banden op de juiste spanning gebracht. Een groot aantal auto’s (>50%) blijkt één of een aantal banden met onderspanning te hebben. Per service wordt zo’n 20-25 ton CO2-uitstoot bespaard, waarmee de jaarlijkse besparing neerkomt op 75 ton. Rijgedrag heeft grote invloed op het brandstofverbruik en daarmee de CO2-uitstoot.

Ordina stimuleert medewerkers om zuinig te rijden. In 2012 is een campagne gestart om zuinig rijden te stimuleren.

Leaserijders ontvangen maandelijks hun persoonlijk dashboard over de monitoring van hun gemiddelde brandstofgebruik.

1 Indien ervan uitgegaan wordt dat 35% van de kilometers die gereden worden met een leaseauto voor

zakelijk vervoer zijn, dan komt het totale energieverbruik ten gevolge van het zakelijk vervoer uit op 70.035 GJ.


bladzijde 19 van 34

Minder rijden

Ordina stimuleert medewerkers om - waar mogelijk - tijd-, plaats- en apparaatonafhankelijk te werken, mede door optimale faciliteiten te bieden voor Het Nieuwe Werken. Zoals Collaboration en Unified Communications: een platform waardoor tijd-, locatie-, en apparaatonafhankelijk (samen)gewerkt en kennis beter gedeeld kan worden. Daarnaast is videoconferencing tussen vestigingen van Ordina, zoals Groningen en Nieuwegein ingericht, zodat geen onnodige kilometers worden gereden.

5.2.3 Energieverbruik bij klanten Ordina biedt verschillende diensten die aanzienlijke energie- papier en/of brandstofbesparing opleveren voor klantorganisaties. Onderstaand een korte toelichting van een aantal van deze diensten: Rationalisatie applicatieportfolio Met een rationele blik kijken naar het applicatieportfolio betekent energie besparen en geld besparen door heel kritisch te zijn op de applicaties die echt nodig zijn. Te denken valt aan oude versies, applicaties die dezelfde of overlappende functionaliteit hebben en aan eliminatie van applicaties die niet-standaard eigen ICT-componenten gebruiken. Bedrijven kunnen na afloop van een rationalisatieslag tot wel drie keer minder applicaties in beheer hebben en daarmee forse energie- en andere besparingen realiseren. Ordina heeft hanteert hiervoor de Applicatie Levensduur Meetmethode (ALM) waarmee duidelijk wordt welke applicaties functioneel en technisch kwaliteit bieden en welke beter gemigreerd of vervangen kunnen worden. Uiteindelijk zorgt functionele en technische standaardisatie voor significante besparingen op zowel beheer, ICT als energie. Data rationalisatie Datarationalisatie richt op het verbeteren van de kwaliteit van data en datawarehouses en het voorkomen van overbodige data. Welke data is echt nodig om te bewaren? Opschonen alleen is vaak onvoldoende. Regelmatig worden oude applicaties operationeel gehouden louter vanwege de noodzaak of verplichting historische data te bewaren. Ordina ontsluit de historische data en zorgt ervoor dat de oude applicatie buiten gebruik wordt gesteld. Hiermee wordt zowel op data als programmatuur bespaard, en daarmee op beheer, ICT en energie. Performance engineering Als alternatief voor uitbreiding van bestaande systemen biedt Ordina klanten de overweging om voor optimalisatie van de bestaande systeemomgevingen te kiezen. Slimme oplossingen in systeemarchitectuur door bijvoorbeeld data en functies anders te structureren, in plaats van de voor de hand liggende oplossingen in nieuwe hardware keuzes, vergen minder energie (benodigd voor servercapaciteit, productie nieuwe hardware). Virtualisatie van servers Met server virtualisatie is het mogelijk om op één machine meerdere virtuele computers te maken, en zo meerdere besturingssystemen tegelijk te laten werken. Forse energiekosten kunnen worden bespaard doordat meerdere virtuele servers op slechts één fysieke server draaien en daarvoor onder andere veel minder energie voor koeling nodig is. Ordina heeft een Server Consolidatie Assessment ontwikkeld. Dit assessement inventariseert de belasting van een van te voren vast gelegd aantal servers. Tevens analyseert, meet en voorspelt dit assessement de benodigde capaciteit en biedt het een helpende hand bij het ontwerpen van de toekomstige virtualisatie infrastructuur. Ook worden de potentiële kosten en opbrengsten van consolidatie door middel van virtualisatie op basis van VMware Virtual Infrastructure gedetailleerd in beeld gebracht. Samen Slimmer Werken / Het Nieuwe Werken In 2010 heeft Ordina het concept Samen Slimmer Werken verder doorontwikkeld. Dit concept is de Ordina-invulling van Het Nieuwe Werken. Het is een verzameling best practices, instrumenten, methoden en inzichten die medewerkers, klanten en partners in staat stellen om effectiever samen


bladzijde 20 van 34

te werken en plaats- en tijdonafhankelijk te werken. Ordina biedt maatwerk en kijkt naar de wensen en de situatie van en haalbaarheid bij de klant. Ze heeft hierbij de beschikking over een breed scala aan diensten die hierbij kunnen worden ingezet. Samen Slimmer Werken heeft positieve effecten op aantrekkelijk werkgeverschap, het milieu, de effectiviteit en efficiency van de organisatie en innovatief vermogen. Daarmee ondersteunen wij onze klanten op de drie aandachtsgebieden van duurzaamheid: people, planet en profit. Digitaal werken Ordina heeft in het afgelopen decennium tientallen digitaliseringstrajecten uitgevoerd bij met name overheidsorganisaties. Digitaal werken draagt bij onder andere bij aan papierbesparing en vermindert het gebruik van fysieke infrastructuur, zoals publieke ruimte en het wegennetwerk. Waar mogelijk adviseert Ordina dan ook tot vernieuwing van dienstverleningsprocessen die, naast voor burgers en bedrijven verbeterde dienstverlening, ook leiden tot energiebesparingen (zoals ‘één loket’ en digitaliseringstrajecten, waarbij burgers en bedrijven via één loket digitaal geholpen worden). Printmonitor Ordina neemt waar mogelijk duurzaamheidsopties mee. Een voorbeeld hiervan is om in de gebruiksfase van een datawarehouse de inrichting van een printmonitor voor te stellen die de organisatie/opdrachtgever inzicht geeft in hoeveelheid rapportages dat wordt uitgeprint, welke rapportages worden geprint, welke gebruikers veelvuldig printen. Met behulp van een printmonitor kan een organisatie werken aan de vermindering van het papierverbruik. Of voorstellen om de printoptie ‘uit te zetten’.Ook wordt voorgesteld om een black screen toe te passen voor de rapportages dat minder energie verbruikt dan een white screen

5.2.4 Afdanking/hergebruik van materialen In de ‘afdankfase’ van hardware wordt afgeschreven ICT apparatuur geschoond en voor hergebruik aangeboden. Ook vindt scheiding van afval plaats (papier/chemisch afval (dit is van zeer beperkte omvang).


bladzijde 21 van 34

6. Visie op duurzame energie

6.1 Inzet duurzame energie

Inkoop groene stroom Ordina koopt (voor pand Nieuwegein) sinds 2012 groene elektriciteit in en gas wordt gecompenseerd. Ordina heeft gekozen voor Ecostroom van Eneco; elektriciteit die wordt opgewekt uit duurzame bronnen als wind, water en biomassa. Voor de opwekking worden geen fossiele brandstoffen gebruikt zoals aardgas en steenkool. Groene stroom is schoner dan gewone elektriciteit en onuitputtelijk. Ordina gebruik jaarlijks ruim 5 miljoen kWh elektriciteit. Deze hoeveelheid stroom wordt aan het netwerk toegevoegd. Hoe meer bedrijven groene stroom afnemen, des te meer groene stroom door de energieleveranciers op het netwerk wordt geplaatst en des te meer dus geïnvesteerd wordt in duurzame energie.

Naast stroom verbruiken we jaarlijks zo’n 300.000 m3 gas. De CO2-uitstoot van het door ons

ingekochte aardgas wordt volledig gecompenseerd door steun aan gecertificeerde duurzame projecten. Warmte koude opslag In het pand in Groningen maken we gebruik van warmte koude opslag. Het systeem voor warmte koude opslag zorgt ervoor dat de overtollige warmte bij optredende warmteontwikkeling aan het gebouw wordt onttrokken en tijdelijk wordt opgeslagen. De opgeslagen warmte zal tijdens het stookseizoen weer worden benut; hierdoor ontstaat een comfortabel klimaat en een zeer zuinig koelsysteem.

6.2 Ambitie duurzame energie

De ambitie van Ordina is om het aandeel duurzame energie verder te vergroten op natuurlijke keuzemomenten (bij nieuwe kantoorpanden, contracteinde).


bladzijde 22 van 34

7. Vertaalslag vanuit voorstudie en routekaart

7.1 Inleiding

Uit onderzoek blijkt dat door middel van ICT grote energiebesparingen behaald kunnen worden, zowel in de sector zelf (greening of ICT) als ook in andere sectoren (greening by ICT). In de Routekaart ICT 2030, die op 20 juni 2012 is aangeboden aan het ministerie van EL&I, heeft ICT~Office haar visie op dit onderwerp gegeven. Om de in deze visie gestelde doelen te realiseren zijn de volgende belangrijke thema’s gedefinieerd:

Greening of ICT o Efficiëntere inzet ICT capaciteit o Energie-efficiëntere datacenters o Efficiënte ICT- en hardware componenten o Energie-efficiënte software

Greening by ICT o Bebouwde omgeving o Slimme Energie netten (Smart Grids) o Dynamisch en optimaal vervoersmanagement.

In de routekaart is gesteld dat de potentiële energie-efficiëntie verbetering door Greening of ICT 11,7 PJ is, en door Greening by ICT in totaal 304,8 PJ.

7.2 Toekomstlijnen en vertaling naar eigen bedrijfssituatie

In het duurzaamheidbeleid van Ordina is duurzaamheid in dienstverlening één van de drie focusthema’s. De komende jaren staat het vormgeven van het thema ‘Samen innoveren aan een duurzame digitale wereld’ centraal.


bladzijde 23 van 34

Duurzaamheid krijgt op de volgende manieren in de dienstverlening van Ordina vorm:

Bijdragen aan duurzamer ICT landschap van klanten

Aandacht voor mens, milieu en lange termijn in aanpak en offertes verankeren

ICT/Ordina als enabler voor duurzame ontwikkeling (bijvoorbeeld met toepassingen als Agrosense)

ICT/Ordina als enabler voor de oplossing van maatschappelijke thema’s (bijvoorbeeld met toepassingen als Next Step)

Met deze pijlers kan Ordina bijdragen aan de volgende thema’s uit de Routekaart ICT:

Greening of ICT (efficiëntere inzet ICT capaciteit, efficiënte ICT componenten, energie-efficiëntere software). Zie ook de in hoofdstuk 5 beschreven voorbeelden van diensten die bijdragen aan vermindering energie-, papier- en/of brandstofverbruik

Greening by ICT (bijvoorbeeld met inzet van ICT middelen Het Nieuwe Werken faciliteren; zeer diverse toepassingen in branches waarin Ordina actief is, bijvoorbeeld AgroSense, waarmee Ordina de ICT~Milieu Award 2012 heeft gewonnen)

Voorbeelden Greening of ICT Voorbeeld Green IT/green software Ordina neemt deel aan een keteninitiatief waarin een groep software architecten de mogelijkheden verkent van een meetinstrument dat het mogelijk maakt om software objectief te beoordelen op mate van duurzaamheid/energieverbruik/CO2-uitstoot. Dit keteninitiatief is geïnitieerd door de Software Improvement Group in samenwerking met Green IT regio Amsterdam. Voorbeeld virtual desktops Ordina heeft voor het Afval Energie Bedrijf Amsterdam een intelligente gevirtualiseerde desktop PC oplossing ontwikkeld. Desktopvirtualisatie is een techniek om desktops en applicaties dynamisch en beheersbaar te maken. Desktops worden flexibeler, beter beheerbaar en efficiënter door gebruik te maken van een centrale ICT-omgeving. Bij desktopvirtualisatie worden desktops, applicaties en gegevens centraal onderhouden en beheerd. Hierdoor wordt beheer, beveiliging en onderhoud eenvoudiger. Ook is er minder risico op vervuiling door het installeren van persoonlijke software. Nieuwe updates en veranderingen in systemen zijn centraal door te voeren, waardoor systemen sneller weer van nieuwe software kunnen worden voorzien. De levensduur van de desktop hardware wordt verlengd en het energieverbruik daalt. Voorbeelden Greening by ICT Voorbeeld: advisering rondom Het Nieuwe Werken Door gebruik te maken van ICT apparatuur is het mogelijk om op afstand te werken. Hierdoor kan het aantal m

2 kantoorruimte worden beperkt. Daarnaast leidt Het Nieuwe Werken ook tot

besparingen in het dagelijkse woon-werkverkeer en zakelijke kilometers. In 2010 heeft Ordina het concept Samen Slimmer Werken verder doorontwikkeld. Dit concept is de Ordina-invulling van Het Nieuwe Werken. Het is een verzameling best practices, instrumenten, methoden en inzichten die medewerkers, klanten en partners in staat stellen om effectiever samen te werken en plaats- en tijdonafhankelijk te werken. Ordina biedt maatwerk en kijkt naar de wensen en de situatie van en haalbaarheid bij de klant. Ze heeft hierbij de beschikking over een breed scala aan diensten die hierbij kunnen worden ingezet. Samen Slimmer Werken heeft positieve effecten op aantrekkelijk werkgeverschap, het milieu, de effectiviteit en efficiency van de organisatie en innovatief vermogen. Voorbeeld: ontwikkeling open source toepassing voor precisielandbouw AgroSense is ontwikkeld door Ordina in nauwe samenwerking met de belangrijkste spelers in de Agrifoodsector, waaronder landbouwbedrijven, coöperaties en de universiteit Wageningen. Door deze unieke samenwerking is een oplossing ontstaan waar de gehele keten van kan profiteren. AgroSense ondersteunt bovendien de samenwerking tussen partijen uit de gehele Agrifoodketen. Binnen AgroSense worden alle beschikbare gegevens van het productieproces verzameld en gekoppeld aan locatie- en tijdsinformatie. Alle informatie afkomstig van sensoren in het land, op tractoren of van een vliegende ‘drone’ die foto’s van het land maakt, wordt in het systeem


bladzijde 24 van 34

verzameld en verwerkt. Zo kunnen boeren in het systeem zien op welke delen van het land hij gewasbeschermingsmiddelen moet gebruiken. Op basis van dit soort informatie wordt precisielandbouw mogelijk en zijn er veel minder water, mest en gewasbeschermingsmiddelen nodig. Bovendien helpt het de sector om tegen lagere kosten, meer volume en een hoger kwaliteit te produceren. Alle betrokkenen hebben met AgroSense inzicht in de verzamelde data, waardoor bijvoorbeeld ook adviseurs en overheden direct over de benodigde informatie kunnen beschikken. AgroSense is gebaseerd op open standaarden, waardoor ook andere partijen hierop hun eigen oplossingen kunnen aansluiten. Afhankelijk van de wensen van de gebruiker, kunnen gemakkelijk extra plug-ins of apps aan AgroSense worden gekoppeld. Hierdoor voldoet het systeem altijd aan de laatste wensen van de sector als geheel en van de individuele gebruiker in de keten. In 2012 is AgroSense tot meest innovatieve en duurzame oplossing bekroond met de ICT~Milieu Award.


bladzijde 25 van 34

8. Inventarisatie besparingsmogelijkheden

8.1 Methode

Om tot een lijst van maatregelen te komen zijn verschillende bronnen gebruikt. Zo zijn de generieke en ICT-specifieke maatregelenlijsten als inspiratiebron gebruikt. Daarnaast zijn maatregelen geïnventariseerd op basis van de kennis binnen het bedrijf en de medewerkers die zijn betrokken bij het vastgoed. Ten slotte is door de monitoring van energieverbruiken gekeken waar besparingen behaald kunnen worden (kantoren, mobiliteit, klanten).

8.2 Afwegingskader

Voor het beoordelen van de maatregelen die op basis van bovenstaande methode zijn geïnventariseerd, is gekeken naar een aantal criteria, te weten:

Organisatorische haalbaarheid: ligt de maatregel binnen de invloedssfeer van Ordina; Economische haalbaarheid; terugverdientijd onder de 5 jaar; Investeringsbedrag; beschikbaarheid van budgetruimte en benodigde goedkeuringen

vanuit de holding; Technische haalbaarheid, betrouwbaarheid; Interne planning, beschikbaarheid van mensen en middelen. Vervangingsmomenten; sluit de maatregel aan bij de natuurlijke vervangingsmomenten MVO beleid/doelstellingen CO2-Prestatieladder; de maatregel moet aansluiten bij het

huidige beleid;

Voor de bepaling van de economische haalbaarheid is gebruik gemaakt van de eenvoudige terugverdientijd.

Investeringskosten van de maatregel (euro), verminderd met subsidies TVT = ------------------------------------------------------------------------------------------------

Besparingskosten per jaar [energiebesparing in energie-eenheden * energieprijs per energie-eenheid]

Op basis van deze criteria zijn de maatregelen ingedeeld in zekere, onzekere en voorwaardelijke maatregelen. Zeker betekent dat de maatregel uitgevoerd gaat worden. Voorwaardelijk betekent dat de maatregel in principe aantrekkelijk is. Als aan een omschreven voorwaarde voldaan wordt (meestal budgettaire goedkeuring), dan wordt de maatregel uitgevoerd. Onzeker betekent dat de maatregel nog te veel onzekerheden met zich mee brengt. Voor dit type maatregelen is nader onderzoek nodig voordat de haalbaarheid goed beoordeeld kan worden.

8.3 Energietarieven

De energietarieven zijn voor Ordina concurrentiegevoelige gegevens. Ordina is zich bewust van het doel/ noodzaak van het geven van de energietarieven voor AgentschapNL en bevoegd gezag. Vanuit onze maatschappelijke verantwoording mag van ons verlangd worden dat maatregelen met een redelijke terugverdientijd uitgevoerd worden. De energietarieven zijn noodzakelijk om deze toets te kunnen uitvoeren. Omdat de investeringskosten van de maatregelen nog niet bekend zijn, kunnen de terugverdientijden nog niet worden berekend. Wij kiezen er daarom voor als Ordina om de energietarieven ook niet in dit EEP niet op te nemen.


bladzijde 26 van 34

9. Geplande maatregelen

In dit hoofdstuk worden de maatregelen gepresenteerd die gepland staan voor de EEP-periode 2013-2016. Voor uitgebreide maatregelbeschrijvingen, berekeningen en voorwaarden wordt verwezen naar bijlage 1.

9.1 Zekere maatregelen

De zekere maatregelen worden beschreven in onderstaande tabel.

Zekere maatregelen

Energie-besparing

Energie-efficiency

verbetering

Vermeden CO2-

uitstoot

Terug-verdientijd

Jaar van uitvoering


Vervangen PL-lampen door LED-verlichting 32 0,07 2 0 2013

Energiezorg verder implementeren 0 0,00 0 0 2013

Het Nieuwe Werken/ Gebouwverdichting 7.617 16,38 539 0 2016

Totaal procesefficiency 7.649 16,45 542 - -



9.2 Voorwaardelijke maatregelen

De voorwaardelijke maatregelen worden beschreven in onderstaande tabel.

Voorwaardelijke maatregelen

Energie-besparing

Energie-efficiency

verbetering

Vermeden CO2-

uitstoot

Terug-verdientijd

Jaar van uitvoering






bladzijde 27 van 34

9.3 Onzekere maatregelen

De onzekere maatregelen worden beschreven in onderstaande tabel.

Onzekere maatregelen

Energie-besparing

Energie-efficiency

verbetering

Vermeden CO2-

uitstoot

Terug-verdientijd

Jaar van uitvoering


Verbeteren instellingen klimaatbeheersing 0 0,00 0 0 2013


Haalbaarheid elektrische auto's 0 0,00 0 0 2013

Herziening stimuleringsbeleid zuinige auto's 0 0,00 0 0 2013



9.4 Aanvullende maatregelen periode 2010-2012

In de periode 2010-2012 zijn er maatregelen uitgevoerd aanvullend op het EEP 2009-2012. Deze worden hieronder kort weergegeven. Deze maatregelen lopen ook nog door in 2013, maar omdat het hier geen intensivering betreft tellen deze niet mee in de ambitie voor de periode 2013-2016. Het betreft de volgende maatregelen:

1. Nieuwe lichtreclame bakken in Nieuwegein, keuze voor LED-verlichting

2. Afstoten van niet efficiënt datacenter; aanhuur van zeer energie zuinig datacentrum

1.25 PUE

3. Digitalisering salarisstroken

4. Inkoop CO2-neutraal kopieerpapier

5. Inkoop groene energie (elektra) en CO2-gecompenseerd gas (Nieuwegein) 2012

6. Mobiliteit: stimuleringsregeling keuze zuinige auto’s (en cleaner car contract): 85%

nieuwe bestelde auto’s in energiezuinige categorie ( met een CO2-uitstoot van

maximaal 116 gram/km (diesel) of maximaal 140 gram/km (benzine))

7. Mobiliteit: campagne stimulering zuinig rijden (start 2012, voortzetting in 2013)

8. Mobiliteit: service Band op Spanning (voortzetting in 2013) Service 'Band op Spanning'

drie keer per jaar uitvoeren; circa 1000 auto’s per service

9. Mobiliteit: fietsenplan voor mensen zonder leaseregeling (woon-werkverkeer)

9.5 Conclusies

Op basis van de zekere en voorwaardelijke maatregelen verwachten wij een energie efficiëntie verbetering van 16,45 %. Dit is hoger dan de beoogde gemiddelde verbetering van 8%.


bladzijde 28 van 34

10. Overige activiteiten

Naast de MJA is Ordina onder meer in de volgende externe keteninitiatieven betrokken: CO2-Prestatieladder In 2011 is Ordina gecertificeerd voor de CO2-Prestatieladder, niveau 3. De CO2-Prestatieladder is ontwikkeld om bedrijven die deelnemen aan publieke aanbestedingen uit te dagen en te stimuleren om hun eigen CO2-productie te kennen en te verminderen. Hoe meer een bedrijf zich inspant om CO2 te reduceren, hoe groter de kans op gunning is. De methode is erop gericht om de CO2-emissie te leren kennen en te verminderen. Het gaat daarbij onder meer om:

• inzicht in de emissie • het stellen van reductiedoelstellingen • transparantie in communicatie over CO2-emissie en –reductie • deelname aan keteninitiatieven waarbij met andere partijen wordt samengewerkt om CO2-

reductie te realiseren Groene IT/green software Deelname aan een keteninitiatief waarin een groep software architecten de mogelijkheden verkent van een meetinstrument dat het mogelijk maakt om software objectief te beoordelen op mate van duurzaamheid/energieverbruik/CO2 uitstoot. Dit keteninitiatief is geïnitieerd door de Software Improvement Group in samenwerking met Green IT regio Amsterdam. MVO Nederland

MVO Nederland is de nationale kennis- en netwerkorganisatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO); hét startpunt voor alle ondernemers die hun bedrijfsvoering willen verduurzamen. Ordina is mede-initiatiefnemer en voormalig voorzitter van Samenleving en Bedrijf (voorloper van MVO Nederland). Ordina spant zich in op vele initiatieven die vanuit MVO Nederland worden geïnitieerd. Zoals de jaarlijkse deelname aan Future Leaders Event.


bladzijde 29 van 34

Bijlage 1: Uitwerking maatregelen

Toelichting besparingsmaatregel

Categorie

Categorie Subcategorie

Type (voor PE)

Besparing energie Investeringen en extra operationele kosten

Elektriciteit kWh Investering €

Aardgas Nm3 Bouwkundige kosten €

Installatiekosten €

Overige €

Primaire energie totaal GJ Subsidie/Fiscaal voordeel €

Subtotaal eenmalige kosten €

Vermeden CO2 ton CO2 Jaarlijkse extra kosten €/jaar

Energiekostenbesparing €/jaar n.t.b. jaar

Toekenning

Toekenning aan eigen inrichting 100 % Geplande besparing GJ

Percentage van de besparing in NL 100 % Jaarlijks vermeden CO2 ton

Energie-efficiencyverbetering %

Realisatieverwachting

Kwalificatie Gepland jaar ingebruik

Beschrijving voorwaarde

Beschrijving onderzoek

Berekening / toelichting bij berekening / uitgangspunten berekening

Afweging, onderbouwing (indien toekenning van KE en DE eigen inrichting ≠ 50%) en overige opmerkingen

Ordina

1 Vervangen PL-lampen door LED-verlichting

Er zullen ongeveer 100 PL lampen vervangen worden door LED-verlichting.

PE (Procesefficiency) Installaties en gebouwen

0

2,4

Verlichting

3.600

Kies overige brandstof …

32

Er zullen ongeveer 100 PL lampen vervangen worden door LED-lampen. Het verbruik van de huidige lampen is 18 W, die

van de nieuwe lampen 9 W. De lampen zijn ongeveer 16 uur per dag aan, ongeveer 250 dagen per jaar.

De vervanging van de lampen leidt tot een besparing van 100 * 9W * 16u * 250 dagen = 3.600.000 W oftewel 3.600 kWh

32

2,4

0,07

Zeker 2013

Niet van toepassing

0 Eenvoudige terugverdientijd



bladzijde 30 van 34


Categorie


Type (voor PE)





Overige €





Toekenning










Ordina

2 Energiezorg verder implementeren

Ordina heeft nog enkele vragen uit de BasisCheck Energiezorg niet met 'ja' kunnen beantwoorden. In 2013 gaat Ordina

energiezorg volgens ISO 14001 organiseren.

PE (Procesefficiency) Energiezorg en gedragsmaatregelen

0

0,0

Overig, te weten: ISO 14001


0

0

0,0

0,00

Zeker 2013

Niet van toepassing




bladzijde 31 van 34


Categorie


Type (voor PE)





Overige €





Toekenning










3 Het Nieuwe Werken/ Gebouwverdichting

539,4

Zeker

PE (Procesefficiency)

Vierkante meters afstoten

2016

Niet van toepassing

16,38


De doelstelling is om de komende periode 8.000 m2 vloeroppervlakte af te stoten (dit is een afname van ongeveer 26% ten

opzichte van het huidige aantal vierkante meters). In de berekening is er van uitgegaan dat het aantal werkplekken afneemt

van ongeveer 1.600 tot 1.400.

Berekend is dat dit tot een besparing zal leiden van ongeveer 15% van het elektriciteitsverbruik in 2011 en 25% van het

aardgasverbruik in 2011. TVT is nog niet bekend.


50.532

668.596

0

Eenvoudige terugverdientijd0

7.617

7.617

539,4

Installaties en gebouwen

Overig, te weten:

Ordina

Ordina streeft naar optimalisatie in de afstemming ruimte/werkplekken/fte. Ordina onderzoekt al jaren mogelijkheden om het

aantal werkplekken per m2 te optimaliseren. Met het bewegen van de omvang van de organisatie én toepassing van Het

Nieuwe Werken, dient ook het aantal werkplekken mee te bewegen. De doelstelilng is om de komende periode 8.000 m2

vloeroppervlakte af te stoten.


bladzijde 32 van 34


Categorie


Type (voor PE)





Overige €





Toekenning










Ordina

4 Verbeteren instellingen klimaatbeheersing

Ordina gaat kijken of de huidige instellingen van de klimaatbeheersing installaties verbeterd kunnen worden. Hierbij gaat het

om het zaken zoals het veranderen van schakeltijden en setpoints.

PE (Procesefficiency) Installaties en gebouwen

0

0,0

Klimaatbehandeling


0

Kijken of de huidige instellingen van de klimaatbeheersing installaties verbeterd kunnen

worden. Hierbij gaat het om het zaken zoals het veranderen van schakeltijden en setpoints.

0

0,0

0,00

Onzeker 2013

Niet van toepassing




bladzijde 33 van 34


Categorie


Type (voor PE)





Overige €





Toekenning










Ordina

5 Haalbaarheid elektrische auto's

In 2012 is gestart met een onderzoek naar de haalbaarheid van elektrische auto's. Dit onderzoek krijgt een vervolg in 2013.

Onderzocht wordt bij welk type leaserijder elektrische auto's zouden passen.

KE (Ketenefficiency) Optimalisatie distributie

0

0,0


0

Onderzoek naar welk type leaserijder er geschikt zou zijn voor elektrische auto's

0

0,0

0,00

Onzeker 2013

Niet van toepassing




bladzijde 34 van 34


Categorie


Type (voor PE)




ton Installatiekosten €

Overige €





Toekenning










Ordina

6 Herziening stimuleringsbeleid zuinige auto's

Bij Ordina is er sinds 2010 een stimuleringsregeling voor zuinige auto's. De toeslag is van toepassing als wordt gekozen

voor een auto met een absolute CO2-uitsoot van maximaal 116 gram/km (diesel) of maximaal 140 gram/km (benzine).

Dergelijke auto's hebben een bijtelling van 20% of minder. Ordina gaat kijken of de stimuleringsregeling herzien moet

worden.

KE (Ketenefficiency) Optimalisatie distributie

0

0,0


0

Onderzocht moet worden hoe het stimuleringsbeleid van zuinige auto's aangepast zou

kunnen worden.

0

0,0

0,00

Onzeker 2013

Niet van toepassing


Motorbenzine 0

standaard format EBP 2005-2008

Documents

Transcript of standaard format EBP 2005-2008