J a a r g a n g 5 / e d i t i e 2 2 0 1 3

CATERINGSPECIAL GRAND THEATRE GRONINGEN BEAMLAB

Regisseur Carline Brouwer verteltSister Act

®

Vaktijdschrift voor management en techniek van podia en theaters

3Voorwoord

Redactionele

bRainstoRmsessie

Als vakblad is het belangrijk om regelmatig de redactieformule van je

blad onder de loep te nemen. Binnen de redactie van Stage&Theatre

hebben we daar onlangs ook naar gekeken. Tijdens die brainstorm-

sessie is de rubriek “de Theaterdirecteur van…” geboren. Voor de edi-

tie van Stage&Theatre die nu voor je ligt, is deze rubriek al geheel in

werking gezet. we spraken hiervoor Maarten Prinssen van Theater

Markant in Uden en stelden hem een aantal ludieke vragen. Natuurlijk

heeft Stage&Theatre nog steeds de vertrouwde artikelsoorten die je

van ons gewend bent. ook dit keer vind je weer een artikel over een

grote theaterproductie in ons vakblad, wat dit maal over Sister Act

gaat. Hiervoor spraken wij regisseur Carline Brouwer van Stage Enter-

tainment. wat een pit en passie heeft deze vrouw! Alleen al het praten

met haar, geeft je bergen energie. Bovendien herbergt deze uitgave

een cateringspecial, speciaal voor iedereen die geïnteresseerd is in of

die frequent te maken heeft met catering en gastronomie. ook vind

je een renovatie in deze editie: binnenkort wordt Grand Theatre Gro-

ningen voorzien van een nieuwe tribune van CoS N.V.. Stage&Theatre

beschrijft welke aanpassingen Grand Theatre Groningen moest doen

voor de nieuwe tribune en wat voor soort tribune het gaat worden.

daarnaast heeft Ewout de ruiter een dMX Player getest. En je moet

even geduld hebben, maar achterin deze editie van Stage&Theatre

vind je dan eindelijk… “de Theaterdirecteur van…”. Een rubriek die wij

met veel liefde en plezier gemaakt hebben. En daar zijn we trots op!

redactie Stage&Theatre

Marieke van dam

colofoneen uitgave van: BP&M Exploitatiemaatschappij B.V., Postadres: Postbus 155, 6500 AD Nijmegen, Tel. 024-3722900, Fax. 024-3886017

Hoofdredactie: Marieke van Dam eindredacteur: Joris Stortelder Vaste medewerkers: Ewoud de Ruiter, Eeuwe Vos

bladmanager: Richard Mulders salesmanager: Ralph Brinkman Vormgeving: Sandra Elzinga, Dries van Zuylen, Anouk Smeets

backoffice: Ralph Tijssen abonnementen: Jaarabonnement op Stage&Theatre (inclusief het maandblad AV&STAGE en de uitgave

Av,Stage&Entertainment Directory) kost €98,- per jaar. Het abonnement kan elk moment ingaan en wordt automatisch verlengd tenzij de abonnee 1

maand voor einddatum schriftelijk opzegt. De abonnementenservice is telefonisch bereikbaar van ma t/m vrij van 9.00 uur tot 12.00 uur. Telefoon: 024-

3722902. Fax: 024-3886017. Email: abonnement@bp-m.nl. Post: BP&M, Abonnementenservice, Postbus 155, 6500 AD Nijmegen. copyrights: Het

auteursrecht van dit tijdschrift en op de daarin verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Het verlenen van toestemming tot publicatie

in dit tijdschrift houdt in dat de auteur de uitgever, met uitsluiting van ieder ander, onherroepelijk machtigt de bij of krachtens de Auteurswet door der-

den verschuldigde vergoeding voor kopiëren te innen en dat de auteur alle overige rechten overdraagt aan de uitgever. Niets uit deze uitgave mag wor-

den overgenomen, vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden

Bankgegevens: Rabobank 1700.97.811 / IBAN: NL91RABO0170097811 / BIC: RABONL2U

5

hét vakblad voor beslissers, managers en hoofden van techniek van theaters, podia en openluchtvoorstellingen.

inHoUd

24

28Interview beamlab #28

14

26

Coverstory sister act

Column

eeuwe Vos

Profiel Grand theatre Groningen

10Special catering in theaters

Foto cover: Roy Beusker

6NIEUwS

Haarscherpe projectiesnieuwe laser Gobo image

Nieuwe laser Gobo Image werkt vanaf heden met een nieuwe laser, om gobo’s in

hogere resolutie weer te kunnen geven. Het probleem was dat de re-

solutie van met name kleine gobo’s te laag was voor een fullcolour

gobo. door de kleine oppervlakte, ontstond er dan geen mooie projec-

tie. Met de nieuwe laser kan Gobo Image voor kleinere moving heads

(zoals een Mac250) toch een mooie projectie maken in full color. Aad

Vogel, eigenaar van Gobo Image vertelt: “Nu hebben wij een nieuwe

laser van 2000 dpi, die twee keer de resolutie heeft van de oude laser

(1000 dpi).”

Voordelende nieuwe laser zorgt voor een verbeterde resolutie, waardoor de pro-

jectie van de gobo preciezer is. wat voor Gobo Image ook meespeelde

was de verhoging van de productie. Aad Vogel legt uit: “Met een laser

meer, kunnen we meer klanten helpen. de oude laser wordt dus nog

wel gebruikt, maar alleen voor de grotere gobo’s, zodat de kwaliteit ge-

waarborgd wordt. Meer lasers is sowieso handig; als één het begeeft

dan heb je altijd nog een andere goed werkende laser.”

KwaliteitGobo Image staat voor kwaliteit. Aad Vogel vertelt: “Ik wil altijd mooi

werk afleveren. Als ik geen mooi werk kan leveren, dan maak ik het niet.

Er zijn veel bedrijven die een Mac250 hebben omdat dat niet een té dure

projector is. dat is een populair spotje. En daar moesten wij voorheen

vaak ‘nee’ tegen zeggen. Met de nieuwe laser kan ik met de Mac250 ook

kwaliteit leveren, dus zeggen wij ‘ja.’”

Oorspongde laser die Gobo Image gebruikt, is afkomstig uit Amerika, waar deze

volledig getest is. Aad Vogel vertelt: “de fabrikant heeft ons de eer ge-

geven om de laser als eerste te testen. Met een kleinere dotmaat en een

verhoogde resolutie, is dit echt een laser van topkwaliteit. onze kleine

gobo’s hadden een beeldmaat van 16 mm. door de fantastische resolu-

tie kun je 16 mm van de nieuwe laser, vergelijken met een beeldmaat

van 32 mm van de oude laser. op 32 mm zien de projecties van de gobo’s

er haarscherp uit. Nu kunnen we dus, ook voor die kleinere gobo’s, een

goed product afleveren. daar ben ik erg blij mee!”

orkestbak nieuw theater spijkenisse krijgt vormMidden maart werd er, ondanks temperaturen rond het vriespunt,

verder gewerkt aan het nieuwe theater De Stoep in Spijkenisse.

De bouw van De Stoep vordert: de orkestbak krijgt vorm en de isola-

tieplaten zijn gelegd. Videoreporter Roel van Deursen: “Terwijl het

ijs nog op het water ligt, staan de krokussen in bloei. Het is trou-

wens lastig lopen op het betonijzer en een statief plaatsen is al he-

lemaal onmogelijk, dus ik heb maar gewoon een stukje uit de hand

gefilmd en gefotografeerd.”

de werkzaamheden zijn via een webcam te volgen, via http://www.

destoep.nu/film_nieuwbouw.html. Het theater wordt een transpa-

rant gebouw met veel ramen en licht. Het zal in 2014 officieel de

deuren openen en beschikt dan over een grote zaal met 650 zit-

plaatsen, een kleine zaal met 200 zitplaatsen en een theatercafé.

Voorne-Putten - Foto: Roel van Deursen

Met deze uitgaven bereikt u elke professional in entertainment

keer op keer, op keer...

Buzzfacts Publishers & Mediagroup Exploitatiemaatschappij B.V.

1-1 BP&M Entertainment apr13.indd 1 19-04-2013 16:34:18

NIEUwS9

KroonluchterVerhuur ontwerpt nieuwe kroonluchters: exclusive

KroonluchterVerhuur komt met een

nieuwe collectie kroonluchters om te hu-

ren. De kroonluchterspecialist heeft een

nieuwe Exclusive collectie toegevoegd

aan het verhuurassortiment; Zilveren

kroonluchters van hoogwaardige - zelf

ontworpen - Italiaanse materialen.

KroonluchterVerhuur, onderdeel van

lichtverhuurbedrijf Showlight, ontwik-

kelde een zelf ontworpen kroonluchter en voegt deze nu toe aan het

verhuurassortiment. In Italië ontwikkelende het kroonluchter-verhuur-

bedrijf onderdelen van ongekende kwaliteit. Met in het achterhoofd dat

de materialen degelijk moeten zijn voor gebruik in de verhuurbranche

en tegelijkertijd een mooi resultaat moet geven in een decor is er nu de

Exclusive Kroonluchter. Perfect voor in een modern LEd decor of juist

een klassieke omgeving. Voorzien van hoogwaardig loodkristal voor het

beste resultaat. “Na een kleine 10 jaar actief te zijn in kroonluchters ver-

huren hebben we een prima beeld van de Europese markt en wat onze

klanten willen. onze modellen en afmetingen kunnen nog hele lange

tijd mee in de evenementenbranche maar toch wilden we een nieuw

design toevoegen. de nieuwe Exclusive kroonluchters zijn zilverkleurig

en zijn enerzijds hip en trendy. Anderzijds zijn de kroonluchters ook ge-

schikt voor (high-level) luxe events. Hierin hebben we een schitterende

middenweg gevonden. de nieuwe Exclusive kroonluchters zijn door ons

zelf ontwikkeld en daar zijn we trots op”, aldus KroonluchterVerhuur.

Uiteraard voldoet de kroonluchter aan hoge kwaliteitsnormen en

geldende veiligheidsvoorschriften. de Exclusive kroonluchters zijn

vanaf heden per stuk te huren of in grote aantallen. Meer informatie

over deze nieuwe kroonluchters is te vinden via:

www.kroonluchterverhuur.nl

toneelcarrière

Na de laatste voorstelling van Yab Yum in Koninklijk Theater Carré in

Amsterdam heeft Nelly Frijda haar toneelcarrière vaarwel gezegd. De

77-jarige actrice, die te zien was als hoerenmadame Toss in de musical

Yab Yum, gaf in februari al aan dat dit haar laatste productie zou zijn.

Reizen“Ik zal misschien sporadisch nog een tv- of filmrolletje accepteren,

maar ik ga eerst op wereldreis. Nu kan het nog. Ik wil echt een tijdje

weg.” Gezien haar leeftijd is met pensioen gaan natuurlijk niet on-

logisch. “Maar ik merk zelf nauwelijks dat ik ouder word. Ja, ik ben

misschien wat strammer. Maar de theatercollega’s doen anders.

Mensen staan voor me op, doen bezorgd als ik een trapje af moet.

dat zet je aan het nadenken. Ik vind dat de tijd gekomen is om het

qua werk rustiger aan te doen. Hoe heerlijk ik het ook vind, ik wil

voor ik helemaal oud en krakkemikkig ben toch nog een paar dingen

doen. Ik heb lang genoeg gewerkt.”

Andreaspenningde Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan overhandig-

de haar de Andreaspenning. dat is een gemeentelijke onderschei-

dingen voor mensen die voor Amsterdam grote prestaties met een

landelijke uitstraling hebben verricht.

50 jaar op de plankenruim 50 jaar staat de actrice al op de planken. Ze debuteerde in het

cabaret van wim Kan en was in toneelstukken te zien als Steel Mag-

nolias en Anne Frank. de Amsterdamse heeft ook in meer dan 30

films en series gespeeld. Ze kreeg vooral bekendheid door haar rol

als Ma Flodder. door die rol heeft ze een hard, stoer imago gekregen.

“Ik weet niet of ik daar nu wel zo blij mee ben. Ik doe altijd maar of

ik echt zo ben, of het altijd maar goed met me gaat. Maar ik vind

het weleens vervelend als ik denk dat collega’s bang voor me zijn.

Katja Schuurman bijvoorbeeld. daar merk ik het aan. Misschien is

het nu ook wel de tijd om te zeggen dat ik misschien wel vierkant

oog, maar dat niet ben. Van binnen ben ik een zacht ei.”

SPECIAL10

Fijnproevers

“iedere opdracht is bijzonder”

Binnen culturele evenementen wordt de lat vaak hoog gelegd wat betreft de catering. Het thea-terpubliek is kritisch, het zijn échte fijnproevers, en daar zijn we trots op in de branche! Er zijn dan ook slechts een paar cateraars die culinair kunnen overleven in de culturele sector. In deze special worden enkele van hen besproken. wat doen ze, welke projecten hebben ze voorzien van catering en waarin blinken ze uit? deze vragen worden beantwoord in deze cateringspecial.

Naam: Britt KaimBedrijf: Fles & MesBedrijfslocatie: Dordrecht

Wat voor soort cateraar is Fles & Mes Catering? Britt: “wij zijn een full-service cateringbedrijf

in de regio dordrecht en omstreken. wij ver-

zorgen thuisdiners vanaf 10 personen tot com-

pleet verzorgde feesten voor bijvoorbeeld 1000

personen.”

Welke projecten verzorgt Fles & Mes Catering in de culturele sector?“Sinds februari 2013 hebben wij de eer om de

publiekscatering in het onlangs verbouwde

Energiehuis in dordrecht te leveren. daarvóór

hebben we 1,5 jaar de catering verzorgd in

Schouwburg Kunstmin totdat ze gingen ver-

bouwen. daarnaast organiseren we zelf een

jaarlijks evenement met diverse restaurants:

‘dordt op je Bord’ (www.dordtopjebord.nl).

Vorig jaar hebben we voor het eerst ook wan-

tijpop ondersteund met een stukje catering.”

Hoe was het om deze culturele pro-jecten te voorzien van catering? “Het was erg leuk en afwisselend om voor di-

verse doelgroepen de catering te verzorgen.”

Waarin blinkt Fles & Mes Catering uit? “wij zijn een jong en dynamisch bedrijf dat

zich onderscheidt door een frisse en klantge-

richte aanpak tegen een Fles & Mes scherpe

prijs. of het nu partycatering betreft of een

geheel verzorgd evenement op locatie. Fles &

Mes Catering Events staat garant voor kwali-

teit en succes!”

Welke projecten waren zó bijzonder, dat ze je zijn bijgebleven? “dat was het afscheid van de burgemeester

van dordrecht: Bandell. we hebben toen een

sporthal omgebouwd tot diner- en feestlo-

catie. daarnaast vinden wij iedere opdracht

bijzonder omdat je telkens weer met andere

mensen en wensen te maken hebt.”

SPECIAL11

“Wij willen graag iets extra’s toevoegen aan een evenement”

Naam: Sebastiaan van DamBedrijf: Van Dam CateringBedrijfslocatie: Amsterdam

Wat voor soort cateraar is Van Dam Catering?Sebastiaan: “Van dam Catering staat voor am-

bacht. Met vlees uit eigen slagerij en het ge-

bruik van eerlijke ingrediënten, staat Van dam

Catering al 15 jaar garant voor de perfecte culi-

naire aankleding van elk soort evenement. wij

kunnen de gehele culinaire organisatie uit han-

den nemen, maar wij kunnen ook enkel zorgen

voor de food supply. Bij Van dam Catering is het

allemaal mogelijk! Van dam Catering is prefer-

red supplier bij meerdere locaties in Amsterdam

en omstreken, zoals Het Koninklijk Theater Car-

ré, Het Concertgebouw, Pathé Tuschinski en Het

Muziektheater Amsterdam.”

Welke projecten verzorgt Van Dam Catering in de culturele sector? “wij verzorgen evenementen in verschillende

theaters. Van internationale filmpremières in

Pathé Tuschinski en premières in Het Konink-

lijk Theater Carré tot bedrijfsfeesten in bijvoor-

beeld Het Muziektheater Amsterdam en het

Concertgebouw. Tevens verzorgen wij regel-

matig VIP events in de Heineken Music Hall.”

Hoe was het om deze culturele pro-jecten te voorzien van catering? “Het is altijd een eer om internationale sterren

onze gerechten te mogen serveren. Er zijn vaak

strakke restricties waar wij ons aan moeten

houden en onze medewerkers worden streng

gescreend.”

Waarin blinkt Van Dam Catering uit?“Van dam Catering blinkt uit in het maken van

concepten, toegespitst op een specifiek eve-

nement. wij passen ons assortiment volledig

aan het thema aan, dit is steeds een uitdaging

maar het is geweldig om te doen. Het blijft

leuk om elke keer weer onze hapjes op een

dusdanige wijze te bereiden, dat ze bij de gele-

genheid passen. Zo verzorgden wij de première

van de musical Saturday Night Fever. Tijdens

dit evenement serveerden wij diverse hapjes

in felle kleuren, staken we gekleurde lolly’s van

macarons in zilveren discobollen en serveerden

we popcorn, maar dan wel met truffel. de sfeer

was fantastisch! Het is zo bijzonder en leuk om

te zien dat onze food concepten en aankleding

ook na de show er nog steeds voor zorgen dat

je in de sfeer van de show blijft. op zo’n manier

willen wij graag iets extra’s toevoegen aan het

evenement.”

Welke projecten waren zó bijzonder, dat ze je zijn bijgebleven?“de evenementen waar leden van het Konink-

lijk Huis aanwezig zijn blijven altijd erg speci-

aal. Zo verzorgden wij begin april de catering

van het 125 jarig bestaan van Koninklijk Thea-

ter Carré waar Koningin Beatrix aanwezig was.

Tijdens dit evenement moesten de hapjes van

klein formaat zijn, zodat deze gemakkelijk te

nuttigen zijn. ook verzorgden wij in 2012 het

zakendiner in Het Muziektheater. Amsterdam.

Het was erg leuk om de volgende dag in de Te-

legraaf te lezen dat de catering door Van dam

Catering perfect verzorgd was. daar doen we

het natuurlijk voor!”

SPECIAL12

over locaties doen wij niet moeilijk

Naam: Nanne WaldaBedrijf: Tapas Bar TerraBedrijfslocatie: Rotterdam

Wat voor soort cateraar is Tapas Bar Terra?“Vanuit ons restaurant Tapas Bar Terra ver-

zorgen wij ook catering. dit leveren wij in de

vorm van lunches, diners, schalen met hapjes.

ook op locatie verzorgen wij de catering, bij-

voorbeeld tijdens besloten feesten, borrels

na het werk of voor artiesten en crews van

bepaalde theatervoorstellingen of musicals.

regelmatig worden wij ook voor privé-aan-

gelegenheden benaderd; we leveren het eten

en drinken dan bij de mensen thuis, eventueel

inclusief personeel.”

Welke projecten verzorgt Tapas Bar Terra in de culturele sector?“Er zijn een aantal projecten waar wij vast

aan meewerken: rederij Thor met de tapas

boot, Artiestenfoyer rotterdamse Schouw-

burg, vrije verkoop en crewdiner doelen bij

sommige evenementen, de jaarlijkse opera-

dagen, Nacht van oranje en komende 30 april

verzorgen wij de catering voor Samen voor

oranje in Ahoy. daarnaast voorzien wij meer

evenementen van culinaire hoogstandjes,

zoals: Bevrijdingsfestival, Nacht van de Kaap,

Metropolis, Camping rotterdam, Kunsthal,

SKVr, Heineken Music hal, ICAFF in het Zuid-

plein Theater, LP II, Buma festival en Motel

Mozaïque. Het zijn er eigenlijk teveel om op

te noemen!”

Hoe was het om deze culturele pro-jecten te voorzien van catering? “wij leveren aan sommige opdrachtgevers

al jaren en hebben veel expertise. daardoor

hebben we een zeer goede relatie met hun

opgebouwd.”

Waarin blinkt Tapas Bar Terra uit?“wij leveren op maat en denken mee over het

gewenste plaatje van de klant. Catering op lo-

catie of catering in ons restaurant kan beide,

over locaties doen wij niet moeilijk. wij zijn

erg flexibel.”

Welke projecten waren zó bijzonder, dat ze je zijn bijgebleven?“Vrienden van Amstel Live, waarvoor wij 9

edities hebben voorzien van catering. Helaas

hebben wij door wisseling van organisatie

geen catering meer geleverd. ook erg leuk

vind ik het om de 3 jaar terugkerende ICAFF

in Theater Zuidplein, een zeer multicultureel

festival met bezoekers uit alle windstreken.

Qua cateringlocaties vond ik de locaties van

de operadagen fantastisch om te zien en ook

de Keuze van de Schouwburg in 2011. Ik kan zo

eigenlijk nog wel een hele tijd doorgaan; we

hebben aan iedere cateringopdracht wel een

bijzondere herinnering.”

1-2 Aukes mrt10.indd 1 18-03-2010 14:26:45

“soms word ik echt verliefd op talent”Begin maart ging Sister Act in première. de redactie van Stage&Theatre wilde weten wie de vrouw achter deze musical was en kwam uit bij regisseur Carline Brouwer van Stage Entertainment. deze bevlogen vrouw heeft ‘air miles’ in overvloed: ze vliegt vanuit Saturday Night Fever in Milaan naar het premièrefeest van Sister Act in Parijs en gaat vervolgens weer door naar Zürich voor een repetitie van haar show “Ich war noch niemals in New York“, waarna ze in Scheveningen aan de Nederlandse Sister Act werkt. Samen met een hecht team van geweldige technici, creatievelingen en musici zoals Alan Menken en, zoals Carline zelf zegt, ‘bloedbroeder’ annex choreograaf Anthony van Laast, haalt zij het volste uit het vele talent dat deze musical rijk is. Stage&Theatre belicht het werk dat Carline verrichtte voor Sister Act.

Foto: Roy Beusker

CoVErSTorY14

Tekst: Marieke van Dam

Zondag 3 maart was de première van Sister Act. Hoe was dat?Carline: “Ik wen nooit aan premières, het blijft

altijd zo spannend! Maar het ging gelukkig

hartstikke goed. op een premièredag hangt er

altijd een gespannen sfeer, de acteurs zijn vaak

hypernerveus en de genodigden zijn over het

algemeen terughoudender dan een ‘normaal’

publiek. Ze laten zich minder snel gaan. op

‘gewone’ avonden staat het publiek meestal

al in de laatste song - nog voor het applaus -

te dansen. de cast zingt dan ‘Sta op en laat de

geest uit de fles’ en hup daar gaan ze met z’n

allen. Echt prachtig en ontroerend om te zien!

op premières heb je zo’n situatie minder gauw.

Als regisseur is zo’n dag ook altijd slopend,

want je kan niks meer aan de show doen en je

hoopt alleen maar: laat alles alsjeblieft goed

gaan zowel op technisch als op acteervlak!

Als moeder-overste van heel veel nonnen doe

ik dan toch altijd een schietgebedje. Gelukkig

werd het een topavond en kregen we een ge-

weldig applaus. de wijn smaakte erg goed op

het feest na afloop; toen kon ik eindelijk ont-

spannen.”

Wat zijn jouw werkzaamheden bij Sister Act? “Als regisseur ben ik eindverantwoordelijk en

creëer ik de show samen met mijn creatieve

team en de producent: Joop van den Ende. Toen

we deze productie als eerste in Londen opzet-

ten, bedachten we samen met het team het

decor, de kostuums en het licht. daarnaast ben

ik altijd veel tijd kwijt aan audities. Afgelopen

jaar heb ik Sister Act in drie steden geregis-

seerd: in Parijs, in Stuttgart en in Schevenin-

gen. dat vergt een strakke planning. Auditeren

kost heel veel tijd, omdat je goede keuzes moet

maken. Acteurs maken of breken je show. Ik

hou van auditeren omdat acteurs hun ziel en

zaligheid geven en echt vechten voor een rol. Ik

vind het dan ook belangrijk om daar veel aan-

dacht aan te besteden en een liefdevolle sfeer

te realiseren. Ik kijk goed naar de auditanten

en scheep ze niet af. Het is hartstikke leuk als er

in kranten wordt geschreven: ‘wat een prach-

tige kostuums!’ Maar het is veel mooier als er

wordt geschreven: ‘wat een topacteurs!’ Licht,

decor en kostuums moeten goed zijn, maar zijn

ondersteunend, de spelers dragen de show.

“Acteurs maken of breken je show”

Hoe ging het auditeren voor Sister Act in z’n werk?“In de eerste ronde doen we een grove schif-

ting. Ik weet heel goed welke types en stem-

soorten we nodig hebben voor Sister Act, om-

dat ik deze show al vaker heb geregisseerd in

verschillende landen. In de tweede ronde, de

zogenaamde “Callback” ga ik uitgebreid met

de geselecteerde auditanten werken, waarbij

ik ze een scene en een lied uit de show laat

voorbereiden. ook na deze ronde vallen er

weer mensen af. Langzamerhand wordt het

een steeds kleinere club. Uiteindelijk zijn er

dan de ‘finals’, zoals dat zo mooi heet. dat zijn

de allerlaatste audities, waarin er een defini-

tieve keuze gemaakt wordt voor een bepaalde

acteur of actrice. Natuurlijk zit ik vast aan de

types die Sister Act heeft – de vollere non, de

oudere non, de hele jonge Novice en zo ver-

der – maar ik hou er heel erg van om mezelf

te laten verrassen. Ik begin redelijk blanco en

met een ‘open mind’ aan audities. Soms word

ik echt verliefd op talent, zonder dat ik het zelf

verwachtte. dan krijg ik meteen zin om met

zo’n persoon te werken en geef ik die persoon

allerlei opdrachten en ontstaat er een inspi-

rerend contact. Naast het auditeren, wat een

groot onderdeel van mijn werk is, is er nog veel

meer waar ik me mee bezig houd, zoals het in-

tense contact met de vertaler van het script.”

Ja, vertel daar eens iets meer over… Hoe wordt het nieuwe script ontwikkeld? “Als een show nieuw is, dan is er ontzettend

veel voor te bereiden. Alleen het idee en het

script bestaat al en de songs moeten nog van

A tot Z geschreven en uitgeprobeerd worden.

Meestal wordt er een workshop georganiseerd

om het script inclusief de songs te testen. Kos-

tuums, decor, licht en geluid worden ontwik-

keld naar aanleiding van het script. Kortom:

het vergt een uitgebreide voorbereiding, die

vaak jaren duurt. Maar Sister Act draait al een

paar jaar in verschillende landen en dat voor-

bereidingsproces ligt alweer een tijdje achter

ons. Voor Sister Act hebben we wel voor ieder

land een iets ander decor ontwikkeld. de focus

binnen de Nederlandse versie van Sister Act

lag met name op een spannende eigentijdse

vertaling van het originele Engelse script. Het

was heerlijk samenwerken met Martine Bijl,

de vertaalster. Voor mij was het een luxe om

eens in mijn moedertaal te kunnen denken en

discussiëren nadat ik het script al in het En-

gels, duits, Italiaans en Frans had geregisseerd.

Frans en Italiaans vind ik best lastig. Het kost

dan veel taal- en cultuurstudie en gesprekstijd

met vertalers, om zo’n vertaling toch zo scherp

en gevat te krijgen als dat ik graag wil. Tijdens

het repetitieproces blijft de vertaler erg betrok-

ken en tijdens try-outs wordt er nog vanalles

getest met het publiek. Soms lopen zinnen nog

CoVErSTorY15

Carline BrouwerFoto: Jasmijn Bosma

Carline BrouwerFoto: Jasmijn Bosma

CoVErSTorY16

niet lekker of missen we ergens een lach en

moet er bijvoorbeeld een betere grap komen.

die samenwerking met vertalers vind ik erg

inspirerend!”

Na de audities en de vertaling komt het repetitieproces. Hoe verliep dat bij Sister Act?“Meestal - ook bij Sister Act - repeteren wij vier

weken in het repetitielokaal en drie tot vier we-

ken in het theater. dan zit mijn werk er min of

meer op en wordt de musical overgenomen door

een resident director. de show wordt zeven

tot acht keer per week uitgevoerd. de acteurs

moeten ook wel eens een vakantiedag kunnen

opnemen of ziek kunnen zijn. daarvoor moeten

er understudy’s worden ingewerkt, wat één van

de taken van de resident director, Jan-Eric Huls-

man, is. Hij heeft gedurende het complete repe-

titieproces van de musical naast me gezeten en

weet precies hoe de musical moet zijn en welke

doelen ik wil halen. Ieder mens is anders, zo ook

de acteurs, en als regisseur en resident director

moet je het optimale talent uit je acteurs en un-

derstudy’s halen om tot een goed resultaat te

komen. de understudy’s moeten ingewerkt wor-

den op een bepaalde manier, maar het moet ook

een eigenheid krijgen. Bij de ‘put in’, een door-

loop van de complete show met de understudy’s

en het ensemble, kom ik kijken en beoordeel ik

deze door middel van een ‘notes’-sessie met de

spelers en eventuele werksessies. In het geval

van Sister Act Nederland doe ik dat samen met

Jan-Eric. Een nauwe band met je resident direc-

tor is ontzettend belangrijk. Mijn resident direc-

tor bij Sister Act Stuttgart, Kaatje dierks, mailt

mij iedere dag over alles wat er gebeurd is. Ik bel

haar ook als ik weet dat ze een zware dag heeft

en misschien wat steun nodig heeft. de musical

is je gezamenlijke kind. Je wilt dat je kind goed

wordt opgevoed en groot groeit. daarnaast ben

ik altijd op zoek naar nieuwe theaterstukken om

te regisseren. die afwisseling is erg leuk in mijn

werk! Ik heb de enorme mazzel om met veel ver-

schillende culturen in diverse landen te werken.

Een godsgeschenk!”

Wat vind je leuk aan het regisseren van Sister Act in het bijzonder?“weet je wat echt bijzonder is? Het is een mei-

denshow! Er zitten zóveel vrouwen in. Toen

ik eraan begon, dacht ik wat iedereen denkt:

‘Mijn god, al die vrouwen bij elkaar; komt dat

wel goed?’ Bij Sister Act is het de lol om het

zo verschillend mogelijk te casten: qua leef-

tijd, lengte en figuur. Je krijgt dan een enorme

variatie van wonderlijke vrouwen bij elkaar.’

Het was ontzettend spannend om dat goed

te managen en om daar één homogene groep

van te smeden én - ik weet ik ben idealistisch

- een boodschap uit te dragen: de show gaat

over onvoorwaardelijke vriendschap! wat wij

op het toneel zo hartstochtelijk uitdragen, dat

moeten we ook achter het toneel voor elkaar

krijgen. die missie is geslaagd, want de mei-

den zijn dol op elkaar. En laat ik de mannen

niet overslaan. de allerlaatste doorloop in het

repetitielokaal van Sister Act Nederland was

zenuwslopend en de druk is hoog, want ieder-

een is dan aanwezig: van Joop van den Ende tot

Foto: Roy Beusker

CoVErSTorY17

en met alle directeuren. dat geldt als een soort

beoordeling van mijn werk. Na afloop van die

doorloop viel de spanning wat weg en zeiden

de mannen: ‘omdat de vrouwen, die het meest

te doen hebben in de show, zo keihard hebben

gewerkt, hebben wij als tegenprestatie taar-

ten en brownies gebakken!’ Letterlijk iedereen

had wat gebakken: van Stanley Burleson tot en

met Edwin Jonker en Zjon Smaal. Het werd een

groot vriendschapsfeest. op de première had-

den de mannen voor de meiden een grappige,

ietwat stoute videoclip gemaakt. Als regisseur

ben ik dan blij dat het gelukt is! dat het gezel-

schap van Sister Act een hecht team is gewor-

den. dat zie je terug op het toneel. de acteurs

en actrices stralen en hebben het leuk met el-

kaar en het publiek voelt dat!”

Wat waren uitdagingen voor jou bin-nen Sister Act?“Ik vond het heel spannend om met Simone

Kleinsma te werken. Terwijl ik in andere landen

met de grote musicalsterren der aarde heb ge-

werkt; in Engeland heb ik bijvoorbeeld Sheila

Hancock mogen regisseren en ook whoopi

Goldberg! En toch was ik zenuwachtiger om

te werken met Simone. Ik had nog nooit met

haar samengewerkt en bewonder haar enorm.

Ze is een performer in hart en nieren en ik keek

vroeger al enorm tegen haar op. Simone straalt

een soort ‘stardom’ uit, terwijl ze de laatste is

om zich zo te gedragen hoor! In andere landen

heb ik dat verleden niet met de mensen waar-

mee ik werk. dan kan iemand nóg zo’n grote

ster zijn, dan doe ik toch wat ík wil, bij wijze

van spreken. Ik vond het in het begin van de

repetities best spannend om Simone feedback

te geven, maar wist tegelijkertijd: ‘natuurlijk

moet ik haar kritiek kunnen geven, daar ben

ik voor aangenomen als regisseur.’ En Simone

vond het alleen maar prettig. we hebben daar

achteraf enorm om gelachen en we hebben

samen een hele mooie moeder-overste rol op-

gebouwd.”

Waarin blinkt Sister Act uit? “Ik vind: het immense enthousi-

asme! Technisch ziet het er ook

prachtig uit en klinkt het fantas-

tisch, maar ik denk dat het geheim

van de show de enorme energie en

het vuur is, dat van iedereen van

het podium afkomt. Ik zeg steeds

weer tegen de cast: ‘Als jullie niet

van het toneel af spatten - en ze

zijn wel eens gek geworden van me

- dan is de show niet wat het hoort

te zijn.’ Sommige van hen zeggen

dan: ‘Maar we kunnen niet meer

Carline, we zijn kapot.’ Ik antwoord

dan: ‘En toch moeten jullie meer

energie geven. Peper in je reet en

go!’ Achteraf zijn ze het gelukkig

helemaal met me eens en zien ze

dat het werkt. Als wij knallen, knalt

de zaal ook. Aan Sister Act werken

creatives mee uit verschillende

landen, waardoor je verschillende

input krijgt. dat geeft het decor, het licht en

de muziek een internationale allure! Ik heb

de mazzel gehad met de ‘groten der aarde’

te mogen werken. Alan Menken, de compo-

nist van Sister Act, is bijvoorbeeld achtvoudig

oscarwinnaar. En daar zit je dan in een hotel

in Londen, tegen hem te zeggen: ‘Kun je dit

muziekje toch nog iets anders doen?’”

Foto: Govert de Roos

“Wij zijn trots op het eindresultaat en de reacties!”

“de trekkenwand is compleet aangepast aan sister act”

Wat heeft Ampco Flashlight geleverd voor Sister Act Scheveningen? ruud Luyckx van Ampco Flashlight vertelt:

“Het lichtontwerp voor deze musical is van

Natasha Katz (USA) en dit ontwerp is in de ba-

sis voor alle Sister Act musicals identiek. wel

zijn er soms aanpassingen in bijvoorbeeld

openingshoeken van spots omdat de afstan-

den in de diverse theaters verschillend zijn.

In totaal gebruikt Sister Act Scheveningen: 82

Vari*Lites, 132 Scrollers, 250 ETC profielspots en

108 LEd-armaturen. Soms mogen er alternatie-

ven geleverd worden. dit dient echter altijd in

overleg te gaan met, en met toestemming van,

de lichtontwerpster.”

Waren er uitdagingen die Ampco Flashlight tegenkwam bij het monte-ren van het licht of het uitzoeken van het benodigde licht?“de opbouw verliep erg goed! Gedurende de

opbouw zijn de Vari*Lites voorzien van ‘custom

made’ gobo’s en de scrollers kregen nieuwe

gelstrings. ook zijn er nog een aantal lenzen

van het conventionele licht gewisseld. dat zijn

zaken die wel vaker worden aangepast, dus het

ging prima.”

Wat is jouw rol in het verzorgen van het licht voor de musical Sister Act?“Namens Ampco Flashlight heb ik de deal met

Welke producten van Silicon Theatre Scenery worden voor de podia van Sister Act Nederland gebruikt? “wij hebben een trekkenwand gebruikt die

weer is aangepast aan Sister Act, aangezien

niet elke trek in dit theater geautomatiseerd

is. daaraan hebben wij de specifieke showau-

tomatiseringsdelen toegevoegd. dat zijn onge-

veer 10 sliders en 30 geautomatiseerde trekken

waaronder een beweegbare brug van ongeveer

Joop van den Ende Theaterproducties gesloten.

onze projectmanager Bas Kind heeft ervoor

gezorgd dat alles op tijd en in optimale staat

geleverd werd. Tijdens de opbouw komen er

altijd nog wat extra vragen en wensen, deze

worden dan beantwoord en ingewilligd.”

Waar ben je trots op betreffende het licht dat jullie hebben verzorgd voor Sister Act?“wij zijn trots op het eindresultaat en de reac-

ties! deze musical is door het mooie decor en

de mooie setting een dankbaar object voor een

lichtleverancier. de musical heeft een positieve

lading met een flinke dosis humor.”

2 ton die in een lier hangt die ooit gemaakt is

voor de musical Titanic. Bovendien hebben we

1 revole en 1 donut geautomatiseerd; deze kun-

nen los van elkaar draaien.”

Waarom is gekozen voor een lier, die ook voor de musical Titanic was ge-bruikt?“de trekkenwand van het theater heeft een

bepaalde capaciteit voor het heffen. Als het

Silicon Theatre Scenery heeft de technische installatie en automatisering verzorgd voor Sister Act in zowel Scheveningen als Londen en New York. Het bedrijf biedt geïntegreerde turn-key oplossingen voor theaterproducties, films en evenementen. dit varieert van producten, installaties en services tot het verzorgen van de automatisering voor complete producties. Met alle

technologieën uit eigen fabriek en het gebruik van industriële componenten slagen ze er telkens in om een vertaalslag te maken van industriële automatisering naar theaterautomatisering. de redactie van Stage&Theatre sprak met robert Pronk. Als sales director en partner van Silicon Theatre Scenery uit het Noord-Hollandse de Kwakel kon hij Stage&Theatre informeren over de geleverde producten.

zwaarder moet dan dat de gebruikelijke lieren

toelaten, dan is er een speciale lier nodig. Stage

Entertainment kijkt dan in hun assortiment

wat er nog aan bruikbare lieren ligt. Ze hadden

nog een lier op voorraad die ooit voor Titanic

was gebruikt. En omdat ons automatiserings-

systeem modulair is, konden we eenvoudig

deze lier maar ook andere onderdelen uit voor-

gaande producties gebruiken voor Sister Act

Nederland.”

CoVErSTorY18

INGEZoNdEN MEdEdELING20

nieuw van countrymanCountryman heeft een nieuwe Earset microfoon uitgebracht: de H6. Naast de succesvolle E6 ear-set is er nu een headset met 2 geheel verstelbare oorbeugels zodat deze eenvoudig voor iedereen passend te maken is. door de buigbare microfoonarm kan men de microfoon tot perfectie afstellen.

de afmeting van het kapsel is de helft van veel

andere merken en met het ultralichte frame

zeer comfortabel om te dragen. Met de 4 lever-

bare kleuren en het kleine formaat wordt de

microfoon bij elke huidskleur bijna onzichtbaar

gedragen. de H6 omni Headset microfoon is

“Sweatproof” en heeft een tot 1 meter onder

water, waterdichte connector en biedt bescher-

ming tegen stof, transpiratie en make up.

Men kan voor de H6 omnidirectional microfoon

uit 3 response caps kiezen, en voor de directio-

nal met ter plekke verwisselbare Polar Patterns.

door de verwisselbare kabel en microfoon is de

beugel snel aan te passen aan de gewenste toe-

passing of beschikbare zender. de H6 Headset is

gemaakt van roestvast staal met een chemisch

resistente beschermlaag en de kabels zijn in-

tern met aramide versterkt tot 20 kg trekkracht.

Naast de standaard versie is ook de -10dB en

-20 dB uitvoering verkrijgbaar.

Importeur van CountrymanrVA: www.ronvogelaudio.nl

Peter Pan

Peter Pan

2013

MEDIORNET COMPACT

Riedel Communications Benelux B.V.

www.riedel.net

Succesformule

Het vaktijdschrift Stage&Theatre is geconcipieerd voor het succes van haar lezers: directeuren, managers

en technici van schouwburgen en theaters. Door de combinatie met het brede vakblad AV&Stage, dat

maandelijks informeert over de hele entertainmentsector, biedt een abonnement een ideale basis voor in-

formatie en inspiratie.

Meldt u aan op www.bp-m.nl/actie of zend een email met uw gegevens en het kenmerk ST13-2 naar abonnement@bp-m.nl

Verzeker u van professioneel succesEen jaarabonnement op Stage&Theatre en AV&Stage, inclusief de AV, Stage&Entertainment Directory kost nu slechts € 49,- (Normale prijs € 98,- per jaar).

S&T ABO pagina 2013.indd 1 19-04-2013 16:17:19

NIEUwS23

Koninklijk theater carré verkeert in moeilijke tijd

Het gaat niet zo goed met Koninklijk Theater Carré. Bezoekersaantal-

len zijn drastisch gedaald en financieel verkeert het koninklijke theater

in behoorlijk zwaar weer. Aan de nieuwe directeur de zware taak om

het Amsterdamse Carré erbovenop te helpen.

Het gaat op verschil-

lende fronten verkeerd,

zegt Melle daamen, di-

recteur van de Amster-

damse Schouwburg.

Sowieso heeft de the-

aterwereld te maken

met een krimp van met name de musicalmarkt. “daar gaan minder

mensen naar toe. Bínnen die krimpende markt verliest Carré ook nog

aandeel, onder meer door de opkomst van allerlei musicaltheaters.”

daamen doelt met name op de komst van het de la Mar Theater, dat

een heel duidelijk profiel heeft. “Inmiddels is de markt veel meer ge-

segmenteerd en is het profiel minder duidelijk. Mede omdat iedereen

aan de markt knibbelt, zijn ze andere dingen gaan doen en is het profiel

mogelijk nóg minder helder geworden.”

de periode waarin het uitgaan van het Nederlandse volk gelijk staat

aan een bezoekje aan Carré is volgens daamen voorbij. En dat maakt

het lastig. “Je kunt niet anders zeggen. Het is niet makkelijk. de uni-

citeit van het historische positie, die moet je cultiveren. Ik zou pleiten

voor een iets strakkere programmering, dus iets minder uitstapjes die

eigenlijk niets met Carré te maken hebben. En ze zullen op de kosten

moeten letten.

daamen stelt voor om het over een hele andere boeg te gooien en op

een publiek te richten waar tot nu toe nog geen specifiek theater heeft.

“dat is niet makkelijk. Ik heb wel eens zitten denken: er is nog geen the-

ater dat Marokkaanse Nederlanders bedient. wat een beetje het volks-

theater van de Nederlander is, moet misschien wel het volkstheater van

de Marokkaanse Nederlander worden.” BNr – Tekst: Thijs Baas

nijmeegse schouwburg wordt rijksmonument

De Nijmeegse schouwburg

is geselecteerd als rijksmo-

nument van de wederop-

bouw. Het gebouw maakt

deel uit van een selectie van

89 bouwwerken uit de periode 1959-1965, die vandaag door minis-

ter Jet Bussemaker bekend is gemaakt. Hiermee komt het totaal

van Nijmeegse rijksmonumenten op 207. De schouwburg wordt

het enige Nijmeegse rijksmonument uit de wederopbouwperiode.

In 2007 werden al de rijksmonumenten uit de periode 1940-1958

geselecteerd.

de stadsschouwburg aan het Keizer Karelplein vormt een van de

hoogtepunten van de wederopbouwarchitectuur in Nijmegen. Het

gebouw is in 1959-1961 in opdracht van de gemeente Nijmegen ge-

bouwd, naar een ontwerp van de architecten G.H.M. Holt en B. Bij-

voet. Zij ontwierpen onder andere ook de schouwburg in Tilburg.

de Nijmeegse schouwburg bevat elementen van het zogenoemde

brutalisme, een bouwstijl die gekenmerkt wordt door een zakelijke

en functionele opzet, heldere vormen, een zichtbare betonconstruc-

tie en een ruwe materiaalafwerking. de schouwburg staat symbool

voor de destijds moderne doelstelling om kunst en cultuur onder

brede lagen van de bevolking te verbreiden: niet meer de traditio-

nele cultuurtempel, maar een open, doelmatig en laagdrempelig

gebouw voor feestelijke ontmoetingen.

In 2003 werd de Schouwburg al aangewezen als gemeentelijk mo-

nument, tegelijkertijd met een aantal andere bouwwerken uit de

wederopbouwperiode. Hiermee werd de cultuurhistorische beteke-

nis van gebouw en architect op lokaal niveau onderstreept. Nu is

het belang ook op landelijke schaal bevestigd.

http://www2.nijmegen.nl/content/1433812/nijmeegse_schouw-

burg_wordt_rijksmonument

ProFIEL24

Grand Theatre Groningen plaatst in huidige crisistijd nieuwe tribune

“als theater zijn wij altijd al redelijk tegendraads geweest”Een grote variatie aan gezelschappen laten spelen in je theater. dat is wat ieder theater graag wil, maar wat in Grand Theatre Groningen niet altijd kon. Na het plaatsen van de nieuwe tri-bune van CoS N.V. in juni 2013 is het wèl mogelijk om de mid-delgrote theatergezelschappen op deze locatie, gelegen op de Grote Markt in Groningen, te laten optreden. de redactie van Stage&Theatre was benieuwd naar de nieuwe telescopische tribune en sprak met André Pronk, hoofd techniek van Grand Theatre Groningen.

André Pronk in het kort: Naam: Andre Pronk

Leeftijd: 51

Eerste bijbaan:

glazenhaler in

een discotheek

Mooiste vakprestatie: Beeldregie

bij ZappSnacks “waterkracht”

Karaktereigenschappen: doorzetter,

leergierig, creatief, stressbestendig

Levensmotto: pluk de dag

ProFIEL25

Waarom heeft Grand Theatre Groningen besloten om een nieuwe tribune te plaatsen?

“In de grote

zaal konden

maximaal 160

bezoekers wor-

den ontvangen.

Grand Thea-

tre Groningen

heeft 2 zalen:

de kleine zaal

met een maxi-

mum van 125 personen en de grote zaal met

een maximum van 160 personen. de ruimte in

de grote zaal wordt in juni optimaler benut.

Voorheen mochten we onze zaal niet de offi-

ciële nationale benaming ‘middenzaal’ geven

- dat mag pas vanaf 200 personen - aangezien

deze slechts 160 personen kon herbergen. dat

mag in juni wel. In de huidige zaal kunnen 230

personen genieten van een voorstelling, van-

wege de nieuwe tribune met een uitbreiding

van 70 personen. de zaal verandert zelf niet.

Er komt alleen een nieuwe telescopische tri-

bune, die op te delen is in 4 delen. de tribune

is gemakkelijk hanteerbaar met 2 personen

en zelfs met 1 persoon moet het - als je wat

meer handigheid hebt gekregen - wel lukken.

de tribune is eenvoudig in- en uit te klappen

en we kunnen deze eventueel omklappen en

tegen de muur zetten, zodat er meer plek

wordt gecreëerd.”

Wat voor soort tribune wordt er geplaatst?“wij hebben een verrijdbare telescopische tri-

bune besteld bij CoS N.V.. deze kan in elkaar

worden geduwd en in diepte uit elkaar wor-

den geschoven en werkt op handkracht, dus

niet op een hydraulisch- of luchtdruksysteem

of op een motor. Het systeem is heel simpel

gebleven. In de praktijk zie je dat de meeste

tribunes met veel gevloek worden bediend

door technici. dat willen wij niet hebben, dus

vandaar de keuze voor dit systeem.”

Wat waren eisen aan de tribune?“de tribune van de kleine zaal stamt nog uit

1928. dat is de originele bioscooptribune, die

we graag in originele staat willen behouden

vanwege het stukje nostalgie. de nieuwe tri-

bune van CoS N.V. komt in de benedenzaal te

staan, de grote zaal dus. de tribune die we nu

nog hebben bestaat uit praktikabels, van 1 bij

2 meter, met losse stoelen. om in de categorie

‘middenzaal’ te vallen, is het een eis om meer

dan 200 zitplaatsen te hebben. Aangezien dit

niet het geval is, hebben wij behoefte aan een

nieuwe tribune. Als middenzaal kunnen wij na-

melijk meer theatergezelschappen ontvangen

en in ons theater speelt de programmering

een belangrijke rol. Er komt een nieuwe cate-

gorie theatergezelschappen die alleen in mid-

denzalen gaan spelen en als wij geen nieuwe

tribune hadden aangeschaft, dan waren we

deze misgelopen. Als theater zijn wij altijd al

redelijk tegendraads geweest. ondanks dat de

meeste mensen in de huidige crisistijd liever

niet investeren, vonden wij dit wél een goed

moment. op deze manier kunnen wij de gezel-

schappen die in middenzalen spelen ook her-

bergen in ons theater en dat zorgt voor meer

variatie in ons theateraanbod. Een investering

in de toekomst dus.”

“Het zijn net legosteen-tjes; je stapelt maar hoe

je ze wilt hebben”

Welke maatregelen moeten er wor-den genomen voor de plaatsing van de tribune?“CoS N.V. levert een tribune met 180 zitplaat-

sen en de kleine aanpassingen in de zaal, met

name het bovenste gedeelte, maken wij zelf.

de opgang naar de tribune is 2 meter. Als je

achterin de zaal binnenkomt, moet je om de tri-

bune te bereiken eerst met een trapje omhoog.

dat trapje staat vast in de ruimte en bouwen

we zelf. de opgang naar de tribune is dus vast,

maar de tribune zelf is verrijdbaar en deels uit-

schuifbaar. op het moment liggen de materi-

aalstaten al klaar voor dit hoge gedeelte voor

de opgang van de tribune. Momenteel zijn we

daar volop mee bezig. douwe, mijn technisch

collega, fabriceert dit samen met Erik van oos-

ten - een decorbouwer - in zijn werkplaats.”

Wat vind je fijn aan de samenwer-king met COS N.V.?“de mensen van CoS N.V. noemen zichzelf:

co-creator. En deze naam maken ze helemaal

waar! wij hebben dat ondervonden door met

hun samen te werken. Ik vind dat ook de char-

me van het bedrijf. wij hadden bepaalde ideeën

over hoe de tribune eruit moest zien en welke

specificaties deze moest hebben. ook CoS N.V.

had bepaalde ideeën. wij hebben gekeken of

we voor de tribune-concepten op één lijn la-

gen en welke ideeën wel of niet realiseerbaar

waren. Vervolgens maakten we wat aanpassin-

gen. Het duurt dan even, maar uiteindelijk cre-

ëer je dan een idee dat beter is dan onze ideeën

afzonderlijk. de samenwerking is heel natuur-

lijk en fijn verlopen. over het uiteindelijke con-

cept waren we beide erg tevreden. wij hebben,

voordat we CoS N.V. inschakelden, ook offertes

aangevraagd bij andere bedrijven. Sommige

daarvan kwamen aanzetten met allerlei dure

technieken, terwijl wij alleen op zoek waren

naar een simpele uitbreiding van de zaal. En

wij wílden graag dat dit handmatig was, zo-

dat er weinig kapot zou gaan aan de tribune.

deze tribune is gewoon erg multifunctioneel

en kan in verschillende opstellingen worden

neergezet. Twee tribunes kunnen bijvoorbeeld

tegenover elkaar neer worden gezet, of alle 4 in

een hoek worden opgesteld. door middel van

de praktikabels hebben we het meest flexibele

systeem wat je maar kunt bedenken. Het zijn

net legosteentjes; je stapelt maar hoe je ze wilt

hebben. wel gaan we in de toekomst denk ik

nog meer met tribuneopstellingen experimen-

teren dan dat we momenteel doen. Met de

huidige tribune, die er nog anderhalve maand

staat is het erg veel werk. ook qua flexibiliteit

gaan we er dus echt op vooruit.”

CoLUMN26

Het leuke aan mijn werk is dat ik plaatsen

mag bezoeken waar je als normale sterveling

niet aan toekomt. Zo was ik vorige maand op

zakenreis in Engeland en werd ik door mijn

gastheer meegenomen naar het ‘Getty Estate’.

Het landgoed van Paul Getty in Engeland. Nu

kan ik gaan uitweiden over hoe mooi het daar

is, en dat is het ongetwijfeld ook, maar eerlijk

gezegd ging dat wat aan me voorbij door een

miezerregen en een koude noordoosten wind.

de reden dat we daarheen gingen was het

bezoek aan een tijdelijk operagebouw. op

het landgoed staat een opera met circa 600

zitplaatsen. Het gebouw werd daar neerge-

zet met het plan om het elk jaar gedurende 3

maanden in de zomer te gebruiken en daarna

af te breken in op te slaan. En dat elk jaar op-

nieuw. In de praktijk heeft men toch maar be-

sloten om het gebouw te laten staan en alleen

het interieur te verwijderen.

Valt er iets te leren?

Tekst: Eeuwe Vos

Het gebouw heeft diverse architectuur prijzen

gewonnen en schijnt ook een wondertje van

akoestiek te zijn. Iets waar ik erg weinig ver-

stand van heb en dus direct geloof. Een dagje

uit betekent hier een bezoek aan de opera. Na

circa anderhalf uur muziek kunnen de bezoe-

kers genieten van een picknick op het landgoed

en daarna weer verder met de voorstelling.

Mijn gastheer wist een mooi beeld te schetsen

waarbij je in het licht van de ondergaande zon

zat te kijken en luisteren.

wat spreekt hier nu zo aan? In mijn ogen is

dit een opzet die veel zaken aanspreekt die

onderdeel zijn van de Engelse cultuur, voor

zover ik daar kennis van heb door het kijken

naar de BBC. Het spreekt de behoefte naar het

buitenleven aan. Het spreekt de behoefte naar

de klassemaatschappij aan, denk aan Ascot.

Een zitplaats kost 150 pond en een zitplaats in

een box 600 pond. dat zijn behoorlijke bedra-

gen en daarmee wordt de toegang uiteraard

beperkt tot de happy few. ondanks dat, is het

toch elke dag compleet uitverkocht. Zien en

gezien worden blijft blijkbaar belangrijk.

Los van de vraagtekens die dat wellicht oproept

kan ik mij voorstellen dat ik het ontzettend leuk

zou vinden om zo een dag door te brengen; cul-

tuur, muziek, picknick, mooi weer, interessante

mensen. de titel van deze column is ‘Valt er iets

te leren?’. Stel je voor dat je dit zou willen ver-

talen naar Nederland, welke vorm zou het dan

krijgen? welk deel van de Nederlandse cultuur

moet of kun je aanspreken? Hoe kun je opera

in Nederland combineren in een setting waar

mensen absoluut naar toe willen? dat is iets

om over na te denken.

Voor de liefhebbers: www.garsingtonopera.org

NIEUWE NEDERLANDSE IMPORTEUR VAN

GEAVANCEERDE LICHTSTURINGEN

INTRODUCTIEAANBIEDINGEN:

Markt15 7064 AZ Silvolde

Telefoon: 0315-33 02 27E-mail: info@lightconnection.nl

M1 Licht en Media console met 512 Ch.

Nu 870,- excl. BTW

S1 Licht en Media console met 4096 Ch. Nu 3.350,- excl. BTW.

EEN LICHTSHOW PROGRAMMEREN WAS NOG NOOIT ZO SIMPEL.. .

Download de gratis software voor Windows of MAC via www.jandsvista.com/download

Kijk naar de onbegrensde mogelijkheden via www.jandsvista/support/training

Voor meer informatie: www.jandslighting.nl

Valt er iets te leren?

INTErVIEw28

“enthousiasme en inspiratie brengt mensen dichter bij elkaar”Videokunstenaars, VJ’s, filmmakers, gameontwikkelaars, reclamemakers, fabrikanten, ontwikkelaars, afnemers, technici en av-producenten… Het is een greep uit de doelgroep die Beamlab 1 keer per twee maanden bijwoont. Beamlab is een initiatief van BeamSystems en Pakhuis de Zwijger, waarbij bewegend beeld en mediakunst centraal staan. Er is de ruimte om ideeën te delen, deel te nemen aan activiteiten en te netwerken. de redactie van Stage&Theatre sprak Commercieel Manager Jason Malone en Creative director Maaike Engels van respectievelijk BeamSystems en Urbi et orbi.

Hoe is het initia-tief van Beam-lab ontstaan? Jason Malone: “In

2005 hebben we

ons eerste Beam-

lab georganiseerd

in nachttheater The

Sugar Factory. Samen met The Sugar Factory bo-

den wij een platform voor iedereen die zich be-

zighield met audiovisuele middelen, met name

afnemers, fabrikanten en creatievelingen. Naast

het netwerken stond het demonstreren van

ideeën en producten centraal. Sommige technici

en programmeurs creëren op hun zolderkamer

de meest spannende producten. Sinds Beam-

lab konden ze dat eindelijk tonen aan het grote

publiek en feedback ontvangen van soortgeno-

ten. Tijdens deze eerste editie van Beamlab lag

de nadruk erg op VJ’en, aangezien dit toen nog

niet – zoals nu – met een Macbook kon worden

gedaan. op een gegeven moment zijn we met

Beamlab verhuisd naar Pakhuis de Zwijger als

locatie en hebben we in samenwerking met de

Cultuurfabriek subsidie ontvangen in het kader

van de Creative Challenge Call. ondanks dat wij

dag in dag uit bezig zijn met techniek, is Beam-

lab ook voor ons een middel om op de hoogte te

blijven. daarnaast krijg ik er altijd veel inspiratie

en energie van!”

Hoe is de vorige editie (editie #28) verlopen?“Geweldig! Het was écht een Beamláb, met de

nadruk op lab. de 2 proefopstellingen van Kleur-

bleur en wouter Meis met zijn Makey Makey

printplaatjes geven precies aan waar Beamlab

voor staat: het laten zien van audiovisuele con-

cepten die nog in ontwikkeling zijn.”

Uit welke onderdelen bestond editie #28 van Beamlab?“Er waren vier onderdelen, welke totaal verschil-

lend van invulling waren. Beamlab heeft als

vast onderdeel Cinekid, waar in editie nummer

28 dus ook meteen mee werd gestart. dit Am-

sterdamse filmfestival voor kinderen van 8 tot

80 jaar, heeft het zogenaamde Medialab bin-

nen Beamlab ontwikkeld. Hier staat bewegend

beeld centraal en kunnen kinderen, maar ook

volwassenen, helemaal los gaan en allerlei din-

gen zelf proberen en doen. Voorbeelden zijn het

presenteren van het nieuws, acteren en mee-

spelen in een film d.m.v. green screening. wij,

van BeamSystems, zijn vaste leverancier van Ci-

nekid. Iemand uit het management van Cinekid

zei eens tegen mij: ‘als een installatie een week

lang zonder problemen in het Medialab heeft

gedraaid, dan is een interactieve installatie klaar

voor de wereld.’ Kinderen vertonen nogal wat

onvoorspelbaar gedrag en zijn soms minder

voorzichtig dan volwassenen, maar genieten er

ook volop van. Na Cinekid was Kleurbleur aan

de beurt om hun ‘Lightpiano’ te demonstreren.

deze piano kan via midi-interface door middel

van het indrukken van toetsen, verschillende

kubussen in de driedimensionele ruimte laten

oplichten. Iedere toets is dan gekoppeld aan een

bepaalde kubus. de kracht waarmee de toets

wordt aangeslagen, bepaalt in welke mate de

kubus oplicht. Als derde presenteerde Sander

Veenhof zijn prachtige kunstinstallaties. Met

behulp van augmented reality maakt Sander

kunstinstallaties in openbare ruimtes. Sander

heeft een tijdje terug ook kunstwerken in het

MoMA in New York tentoongesteld, maar in het

MoMA was dat zonder toestemming van dit

museum. doordat de kunstwerken alleen met

een Augmented reality app op de mobiele te-

lefoon te zien zijn, waren de kunstwerken met

het blote oog niet zichtbaar. Een stiekeme actie

Jason Malone

INTErVIEw29

dus, die voor veel opschudding heeft gezorgd. Ik

vond dat een erg leuk onderwerp, aangezien ik

het idee heb dat augmented reality een beetje

aan het wegzakken is en dat vind ik zonde. de

afsluiter van de avond was wouter Meijs, die

met zijn Makey Makey printplaatjes - ontstaan

uit de woorden make en key - bedieningsinter-

faces creëert, met de meest bizarre voorwerpen.

wouter had met zijn collega heel eenvoudige

voorbeelden gemaakt van hoe je als gebruiker

kunt experimenteren met deze printplaat-

jes, bijvoorbeeld door ze te gebruiken om een

computerspel aan te sturen door middel het

bevestigen van de Makey Makey printplaatjes

op klei. Beamlab editie #28 bood dus vier totaal

verschillende concepten, die als overeenkomst

interactiviteit en (bewegend) beeld hadden.”

Wat vind je leuk aan een initiatief als Beamlab?“dat kan ik in één woord zeggen: inspiratie!

Ik hoor ook van de bezoekers van Beamlab dat

ze vol nieuwe ideeën naar huis afreizen. Bezoe-

kers hoeven niet veel met AV of het technische

aspect van bewegend beeld te maken te hebben

om tijdens Beamlab een leuke avond te beleven.

Het technische aspect is zeker een onderdeel

van de avond, maar de inspiratie staat voorop.

Enthousiasme en inspiratie brengt mensen

dichter bij elkaar.”

Urbi et orbiMaaike Engels, Creative

director van het rotter-

damse Urbi et orbi, is al

ruim 4 jaar de enthou-

siaste dagvoorzitter

van Beamlab. “Met Urbi

et orbi maken wij mul-

timediale producties

binnen een heel brede

context. dit varieert van modeshows binnen

een catwalkontwerp tot en met leaders voor

een tv-programma. Voor Zomergasten verzor-

gen wij bijvoorbeeld altijd het decor”, vertelt ze.

Wat is jouw rol als dagvoorzitter?Maaike Engels: “Mijn rol is het interviewen

van de gasten die bij Beamlab hun multimedi-

ale beeldconcept laten zien. Mijn kracht ligt in

het versimpelen van technische onderwerpen,

zodat de stof luchtig blijft voor mensen die er

geen kaas van hebben gegeten. Natuurlijk is een

korte technische verdieping ook altijd moge-

lijk. Hierdoor blijft het voor iedereen leuk. Voor

Beamlab is er overigens een redactie die ideeën

verzint voor het programma van Beamlab, be-

staande uit Jason Malone van BeamSystems,

het management van de Cultuurfabriek, Marco

rozendaal van de TU delft, Gijs Gootjes van de

HVA en Carla Hoekendijk, game specialist. ook

zijn wij enorm dankbaar dat we rieks Bakker

in ons midden hebben, die de gehele productie

van Beamlab telkens weer succesvol verzorgt.”

Wat vind jij leuk aan Beamlab?“Ik hou van de mix van mensen die op Beamlab

afkomt: creatieven, technici, leveranciers, studen-

ten en fabrikanten. wij bieden een deels com-

mercieel en deels creatief podium aan technici

en creatievelingen. Er zijn veel mensen die thuis

achter hun computer ideeën zitten uit te werken

en alleen naar buiten komen voor een presenta-

tie. Toch vinden deze mensen het vaak ook erg

leuk om hun ideeën aan andere geïnteresseer-

den te laten zien. dat faciliteert Beamlab dus!”

Maaike Engels

4

3

25

1

6

78

91011

VISITEKAArTJES30

8

7

2

theater textiel en theaterinrichting

Voorbancken 5, 3645 gV VinKeVeenPostbus 9 , 3645 ZJ VinKeVeen

telefoon (0297) 26 30 87 - 26 46 62telefax (0297) 26 40 88

e-mail: theatex@xs4all.nlWebsite: www.theatex.nl

1 3

4

XL Video NederLaNd BVKrommewetering 21 • 3543 AP UTRECHT

+31(0)30 248 22 70 • www.xlvideo.nl

Jan-Willem Porringa - Fred van Gestel - Lisa Kaimer

Termijnen 1331852 TH Heiloo06 - 12 56 53 72

info@dekostumerij.nl

www.dekostumerij.nlPer binnenkort wordt de Kostumerij veranderd in Lowlandtailors.

de KostumerijVoor theater- en maatkostuums

De Kostumerij visitekrt.indd 1 15-02-2013 14:30:51

5

6

Zonnebaan 29 • 3542 EB UtrechtTel: 030 - 666 47 45E-mail: info@soundandlight.nl Website: www.soundandlight.nl

Speaker Systems

Mirofoons

Speaker Systems

10

11

VISITEKAArTJES31

9

Zwanenburgerdijk 278c1161 NL Zwanenburg

T 020 4977577web.www.ronvogelaudio.nl

email: info@ronvogelaudio.nl

Samenwerkende theaterspecialistenSniep 95A1112 AJ DiemenT: 085-273 35 63F: 020-820 15 89E: klantenservice@samenwerkendetheaterspecialisten.nlI: www.samenwerkendetheaterspecialisten.nl

De Samenwerkende Theaterspecialisten vormen een onafhankelijk centrum voor advies op het gebied van theatertechniek, elektrotechniek en gebouwbeheersingssystemen. Wij begeleiden met passie uw nieuwbouw of verbouwing van the-ater, studio of poppodium. Wij verzorgen cursus-sen en trainingen voor technici en commercieel medewerkers.

ProdUCTrEVIEw32

een doosje vol dmXDMX-player als alternatief

Een beetje lichtcomputer kan heel veel en juist dat maakt dat deze apparaten groot, zwaar en duur zijn. Het kan echter ook anders waarbij klein, handzaam en een lage prijs de factoren zijn waar het hierbij om gaat. Bij dit alles blijft natuurlijk het bedie-ningsgemak en het groot aantal mogelijkheden voorop staan, want elk alternatief voor de lichtcomputer moet toch in het gebruik nagenoeg hetzelfde zijn.

Tekst: Ewout de Ruiter

Bij de meeste goed doordachte lichtplannen voor

theatervoorstellingen kan in feite alles vooraf

in de lichtcomputer geprogrammeerd worden.

de lichttechnicus hoeft dan tijdens de voorstel-

ling in feite niets meer te doen dan op het juiste

moment naar de volgende lichtstand over te

gaan. de grote, uitgebreide lichtcomputer is dan

in feite niets meer geworden dan een standen-

machine die met de Go-button bediend wordt.

Ikzelf heb tijdens voorstellingen de lichttechni-

cus niet eens meer nodig omdat ik een draadloze

Go-button heb die ik vanaf het podium ongezien

kan bedienen. Bij veel voorstellingen is zelfs het

lichtplan zo uitgedacht dat er nagenoeg geen

aanpassingen uitgevoerd moeten worden aan

de standen als de voorstelling in een ander the-

ater gespeeld wordt. Slechts het aanpassen van

de soft-patch-lijst en hier en daar een intensiteit

is veelal voldoende om klaar te zijn met het pro-

grammeerwerk. Er zijn zelfs voorstellingen waar

er helemaal niets veranderd hoeft te worden.

dit zien we bijvoorbeeld bij poppenspelers of

(school)voorstellingen waarbij de theatergroep

met eigen licht werkt. In al die gevallen hoeft

de lichtcomputer tijdens de voorstelling alleen

maar de vooraf geprogrammeerde lichtstanden

op te roepen. Eigenlijk is het dan ook jammer om

dit grote, dure apparaat mee te zeulen, want het

kan anders.

DMX-player Lde firma dMX4U.NL levert een klein kastje waar-

in een complete dMX-player is ondergebracht

en die via een PC geprogrammeerd wordt. In de

player kunnen 250 scenes opgeslagen worden,

elk voor 192 kringen. Elke scene is daarbij meteen

een chase die uit minimaal één lichtstand be-

ProdUCTrEVIEw33

staat. Hiermee is de player ook te gebruiken voor

muziekvoorstellingen of discotoepassingen.

Via een simpel te bedienen, gratis stukje software

(figuur 1) en de USB-poort van de player worden

de standen geprogrammeerd waarna met een

Go-button of een toetsenbord elke stand opge-

roepen kan worden. Afhankelijk van de instel-

lingen van de player kan dit een toetsenbord

zijn bestaande uit 10 toetsen, 16 of 25 toetsen

om even zoveel scenes direct op te roepen. Het

kan ook een numeriek toetsenbord zijn met een

enter- en een black-out-toets om tot 250 scenes

op te roepen. ook de totale intensiteit en de snel-

heid van de chases kunnen extern via toetsen of

een potentiometer geregeld worden.

In het gebruikIk kreeg de dMX-player L als module aangeleverd

met een voeding, alle software en een connector

voor het aansluiten van het toetsenbord. Alleen

voor de 3- of 5-polige XLr voor de dMX-aanslui-

ting moest ik zelf zorgen. Na al het aansluiten

was de software aan de beurt om te installeren.

Bij mij liep dit niet echt gemakkelijk. Niet alles

verliep geheel automatisch, want een paar dri-

vers moest ik handmatig installeren. Misschien

kwam dat wel omdat ik meer software op mijn

PC heb staan van dMX4U.nl dan alleen de soft-

ware voor de Player L. Geheel anders verloopt het

wanneer de software eenmaal geïnstalleerd is.

Vanaf dat moment werkt alles geheel intuïtief

en zijn alle hardwareparameters en de gewens-

te scenes zo ingesteld, mede omdat je ziet wat

je doet. dat wat je namelijk op het scherm van

de PC instelt, wordt meteen via dMX naar de

dimmers gestuurd. Hierbij werkt de combinatie

PC-software en player nagenoeg hetzelfde als

een grote lichtcomputer. Je moet alleen even de

software begrijpen. Mij kostte het even om te

snappen dat een fade-tijd in het venster van de

stappen ingesteld moest worden en niet ergens

in de scene-velden. Zijn alle standen ingesteld en

opgeslagen in het flash-geheugen van de player,

dan kan de PC losgekoppeld worden en is de

player klaar voor gebruik tijdens de voorstelling.

daarbij blijven de standen in het geheugen van

de player ongewijzigd aanwezig (ook na het uit-

schakelen van de netspanning) totdat u zelf de

inhoud overschrijft met nieuwe standen.

Tot slotZoals uit de foto’s al is op te maken, is de Player

L in feite niet een echt kant-en-klaar product,

maar is het een module die bedoeld is om in

een installatie van bijvoorbeeld een disco, een

museum of een restaurant ingebouwd te wor-

Figuur 1: Via de PC en een gratis programma wordt de player geprogrammeerd. Daarbij zie je wat je doet, want elke verandering wordt meteen via DMX naar de dimmers gestuurd.

Figuur 2: De player is ook als losse print leverbaar. Deze print van 8 x 6,5 cm kan dan in een eigen applicatie ingebouwd worden.

den. dat neemt niet weg dat een beetje handige

technicus hiermee zelf een slim en handig ap-

paraatje kan maken dat geheel is afgestemd op

de wensen van de gebruiker. Veel werk is dit niet.

Slechts het aansluiten van een paar schakelaars

zou al voldoende hoeven zijn. de eigenschap en

de prijs van rond de 100 euro (afhankelijk van de

uitvoering zoals wel of geen behuizing, een toet-

senbord een extra display om de standen op af te

lezen, etc.) maken dat de Player L zo interessant

is. Het aantal standen en de grote hoeveelheid

kringen zijn hierbij zeker niet de beperkende fac-

tor om zelfs voor grote voorstellingen deze dMX-

player in te zetten. Bent u niet zo handig, dan nog

is er geen man over boord. de leverancier kan u

ook helpen met het aansluiten van de door u

gewenste opties. de leverancier overweegt zelfs

om een kant-en-klare-versie voor de “kleine”

gebruiker te gaan leveren.

Voor meer informatie: www.dmx4u.nl

Naam: Maarten PrinssenLeeftijd: 47 jaar

De Theaterdirecteur van... Theater Markant Uden

Nieuw in Stage&Theatre: “de Thea-terdirecteur van…” Voor deze rubriek wordt iedere editie een theaterdirec-teur op een ludieke manier geïnter-viewd. Het resultaat hiervan is een kort vraag-antwoord gesprek ver-werkt tot een luchtig interview.

Wat was je eerste (bij)baan?Afwasser bij de Chinees Kota radja in Uden.

Wat was vroeger je droomberoep?Ik wilde graag sportjournalist te worden. Het

leek mij super om bij al die mooie wedstrijden

te mogen zijn. Ik was zelf ook een sportfanaat:

voetbal, tennis, badminton… ik deed het alle-

maal!

Wat is je belangrijkste vakprestatie?dat wij het culturele programma van ons the-

ater bij een groep - de programmacommissie

- neer hebben gelegd, i.p.v. bij één persoon.

Hierdoor ontstaat er een gevarieerd en pas-

send programma.

Wat was je grootste blunder in het vak?dat was een moment toen ik net directeur was.

Ik liep door de artiestenfoyer waar de artiesten

al lang aanwezig waren en vroeg aan de aan-

wezige mensen waar de artiesten waren.

Welke drie theaters bezoek je het liefst, respectievelijk?Als eerste natuurlijk: Theater Markant in Uden.

daarna kom ik het liefst in Theaterhotel de

oranjerie in roermond omdat ik daar een hele

fijne collega heb zitten. En hetzelfde geldt voor

Theater orpheus in Apeldoorn, waar ik ook goed

contact heb met mijn collega Meta Neeleman.

Wie is de beste in de theaterwereld?Jochem Meijer, omdat hij geen grappen ten

koste van anderen maakt. daarnaast vind ik het

rosenberg Trio - een jazztrio - echt fantastisch!

Wie is de slechtste in de theaterwereld?Ik vind ‘slecht’ een rotwoord. Maar ik houd niet

van mensen die angstvallig vasthouden aan

het verleden. Innovatie is het sleutelwoord.

Wat was dé mazzel uit je carrière?dat ik Prins Carnaval heb mogen zijn. dat was

een jongensdroom die uitkwam. Maar om in

de theaterwereld te blijven: ik mag veel men-

sen ontmoeten. Als mensen-mens, vind ik dat

erg fijn!

Wat hoort iedere theaterdirecteur te weten?dat Theater Markant Uden het beste theater in

Nederland is! wij zijn enorm aan het veranderen;

er wordt momenteel een evenementenhal aan

het theater gebouwd.

Als je een acteur of musicalster zou mogen zijn, wie zou je dan willen zijn?Bram van der Vlugt als Sinterklaas; dat vind ik

zo’n lief mens; heel aaibaar!

Wat is de meest wijze les die je ooit kreeg?ooit zei een andere theaterdirecteur tegen mij:

programmeren moet je altijd in eigen beheer

doen. Elk theater moet zijn klanten goed ken-

nen. dat kun je niet aan iemand anders over-

laten.

Wat is je levensmotto?Blijf zoals je bent.

rUBrIEK34