STADSLAB AAN DE SCHELDE

rapportage december 2018

ondersteund doorontwikkeld door

Coöperatie Stadslab

Vlissingen i.o.

contactpersoon:

Thijs van Spaandonk | thijs@thecloudcollective.org | +31 618112681

Vlissingen weer

bruisend als de branding

maken

Inleiding

Twee jaar geleden namen we het initiatief voor het Stadslab. De urgentie van een failliete stad, een overheid die vooral op de korte termijn opereerde en geen organisatie van ‘onderop’ vormde de aanleiding. Ons plan zette in op drie rollen voor het stadslab, namelijk:• Agendering;• Platform;• Dialoogpartner.Deze drie rollen waren onze educated guess over wat een Stadslab zou moeten zijn

Ondertussen zijn we twee jaar verder. Wat is er in die twee jaar bereikt? Welke doelen hebben we gehaald en welke nog niet? Welke rollen voor het stadslab blijken inderdaad te passen? Dit compacte verslag is een relectie op de afgelopen twee jaar én toont de plannen voor de komende jaren.

Afwijking van projectplan

In grote lijnen is het projectplan gevolgd. De drie pijlers van het plan zijn blijven staan en hebben invulling gekregen. De enige afwijking van het plan is de inbreng van experts van buiten op de verschillende thema's. De reden hiervoor is dat wij merkten dat deze thema's (circulaire economie, energietransitie, etc.) ver af staan van wat tijdens de sessies in het Stadslab naar voren kwam als de meest dringende opgave van Vlissingen: de verloedering van de Binnenstad en het voorzieningenniveau. Dit wil niet zeggen dat deze thema's in de toekomstige publieke bijeenkomsten niet onderdeel van het programma gaan worden. De externe expertise op het gebied van cooperatievorming is overigens wel ingezet. In aanvulling op het projectplan is er wel veel tijd gestoken in het bijdragen aan een bidboek en plan van aanpak voor het programmeren van de leegstaande bibliotheek.

Afwijking van begroting

In lijn met de kleine wijziging in de uitvoering van het projectplan is ook een deel van de begroting licht gewijzigd. Het budget dat voor de inhuur van externe experts was gereserveerd kon worden ingezet om meer sessies te organiseren dan gepland (9 in plaats van 6), om tijd te investeren in het plan van aanpak voor de leegstaande bibliotheek en om de kosten voor oprichting van de cooperatie deels te dekken.

Bijeenkomsten

2017

agenda

organisatie

projecten

2018 2019

In de afgelopen twee jaar hebben we verschillende bijeenkomsten georganiseerd. Het doel van de bijeenkomsten verschilde. De bijeenkomsten waren telkens gericht op in ieder geval één van de drie rollen van het Stadslab.

X X XX X X X X X X X X X X X X

Drie pijlers

De drie rollen voor het Stadslab die wij in ons projectplan beschreven achten wij nog steeds zeer relevant. Deze hebben wij als volgt ingevuld: 1. Agenda: In Vlissingen was nog geen enkele infrastructuur om

publiek onderwerpen te agenderen. Het mist ook aan een bepaalde (georganiseerde) massa van mensen die vergaande interesse hebben in bijvoorbeelde iets als de circulaire economie. De zoektocht naar de juist vorm om toch de grote transitieopgaven op een publieke agenda te krijgen heeft geleid tot het plan om in 2019 een zestal publieke bijeenkomsten te organiseren die veel meer uitgaan van een narratief voor de stad. Deze activiteiten zullen plaats gaan vinden in het Spui, de voormalige openbare bibliotheek.

2. Projecten: De leden van het Stadslab leveren concrete bijdragen aan projecten die een duurzame toekomst van Vlissingen kunnen helpen realiseren. Zo hebben we de afgelopen twee jaar input geleverd op de binnenstadsvisie voor de binnenstad. Maar het belangrijkste project waar het Stadslab bij betrokken is het behoud van het Spui, de voormalige openbare bibliotheek, als publiek gebouw voor de stad. De ligging en de mogelijkheden voor een publieke invulling vragen hierom. Op dit moment wordt er samen met verschillende ondernemers gewerkt aan een bidbook voor de gemeente, die het pand in eigendom heeft.

3. Organisatie: Het Stadslab moet aanspreekbaar zijn als organisatie in de stad voor eventuele burgerinitiatieven. Het Stadslab kan de schakel vormen tussen het idee en het netwerk om het idee verder te brengen. Andersom moet het Stadslab ook aanspreekbaar zijn voor de gemeente, als onafhankelijke partij met een publiek belang. Hiertoe is een cooperatie in oprichting.

Op de volgende pagina's worden de drie pijlers verder toegelicht.

agenda

Opgave

Gek genoeg voor een stad die direct aan zee ligt ervaart de gemiddelde Vlissinger de klimaatopgave niet als urgentie. Er zijn andere opgaven die (nu nog) meer impact hebben op de dagelijkse routine. Door de verschillende sessies van het Stadslab zijn deze opgaven boven komen drijven. Veruit de meest besproken opgave voor Vlissingen is de achteruitgang van de binnenstad, een proces dat de afgelopen twee decennia, pand voor pand, steeds meer zichtbaar wordt. De oorzaken zijn legio. Belangrijkste is dat vanwege de ligging van de binnenstad (aan de kust, op het onderste puntje van het ruitvormige schiereiland Walcheren)de helft van de inwoners van Vlissingen dichter bij het centrum van Middelburg woont. Een andere oorzaak kan zijn dat er overdag vrijwel geen aanloop in de winkelstraten is. Bijna alle werkgelegenheid bevindt zich in de periferie van de stad. Naast de winkels hebben ook de publieke voorzieningen in de stad te lijden. De dreigende sluiting van de Piek, het Paradiso van Vlissingen, onder druk van gemeentelijke bezuinigingen werd door de inzet van vrijwilligers in ieder geval voorlopig voorkomen. Ook de openbare bibliotheek verliet haar eigen pand in het hart van de binnenstad voor een gehuurde ruimte in de nabijgelegen megabioscoop, de enige voorziening in de stad waar het wel goed mee lijkt te gaan.

focusgebieden

Boulevard & Spuikom ScheldekwartierBinnenstad

agenda voor 2019 | zes bijeenkomsten

In 2019 programmeert het Stadslab zes bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten proberen we aan de hand van een herkenbaar narratief de agenda voor een duurzame toekomst van Vlissingen te zetten en daar ook lokaal enthousiasme voor te organiseren. Deze bijeenkomsten zullen gehouden worden op de begane grond van de (deels) leegstaande bibliotheek 't Spui. Hiernaast de concept posters voor de zes avondbijeenkomsten. Op de volgende pagina's worden de narratieven verder toegelicht.

Vlissingen

Stad aan Zee

Vlissingen

Post-Fossiele

Havenstad

Vlissingen

Festivalstad

Vlissingen

Zorgzame

stad

Vlissingen

Stad van

vrijbuiters

Vlissingen

Seizoensstad

1. Stad aan zee

In Vlissingen lijkt het haast onmogelik om te ontsnappen aan de zee. Elk evenement dat wordt georganiseerd is at sea. Op de boulevard is de zee ook fysiek te ervaren. Maar veel andere plekken in Vlissingen zijn vrij generiek van aard. Kan het versterken van het maritieme karakter, zowel in economie als in cultuur, Vlissingen weer smoel geven?

2. Zorgzame stad

Zeeland in het algemeen en Vlissingen in het bijzonder is een aantrekkelijke plek om oud te worden. De kwaliteit van de omgeving is hoog, er zijn veel mogelijkheden voor recreatie en zeker op Walcheren is het voorzieningenniveau goed. Vandaar ook dat er zeker voor zorgvoorzieningen een grote markt is in Vlissingen. Recent nog won het woonzorgcentrum Scheldehof van Aterlie Pro de prijs voor beste zorgarchitectuur. Kunnen nieuwe zorgconcepten een impuls zijn voor de voorzieningen in de binnenstad?

3. Festivalstad

Zeker in de zomermaanden worden in Vlissingen veel festivals georganiseerd. Deze trekken veel publiek, ook van buiten de stad. Voor festivals worden tijdelijke dorpen met voorzieningen gebouwd. Vanwege het tijdelijke karakter zijn er mogelijkheden voor experiment en innovatieve oplossingen. Kan de stad gezien worden als een permanent festivalterrein? Kan er op deze wijze een permanente reuring zijn in de stad? Wat voor festivals zou de stad kunnen trekken? En wat kunnen experimenten op festivals bijdragen aan een duurzame toekomst van de stad?

4. Seizoensstad

Vlissingen kent veel verschillende tijdelijke bewoners. Het hele jaar door weten toeristen uit binnen- en buitenland de Zeeuwse kust te vinden, met een absolute piek in de zomermaanden. Van april tot oktober worden de standen bewoond door de houders van strandhuisjes. Daarnaast zijn er ook studenten die voor een paar jaar in Vlissingen wonen en gespecialiseerde arbeiders die tijdelijk werkzaam zijn in de offshore industrie en haven. De grijze golf van pensionado's zou je ook kunnen zien als bewoners in de herfst van hun leven. Kunnen de tijdelijke bewoners een impuls opleveren voor de stad? Welke voorzieningen vragen deze tijdelijke bewoners?

5. Post-fossiele havenstad

De haven van Vlissingen-Oost vormt met de havens van Terneuzen en Gent de zogenaamde North Sea Port. North Sea Port is een van de vijf grote industriele clusters van Nederland. Deze clusters zullen een transitie moeten maken naar een post-fossiele economie. Wat betekent dit voor de haven van Vlissingen? De kolencentrale en rafinaderij van Total zullen verdwijnen. Brengt de bouw van offshore windparken een nieuwe economische impuls? Levert dit een ander type haven op? Zijn hier andere arbeiders voor nodig? Kan het dan ook meer komen tot een integratie van stad en haven?

6. Vrijbuiterstad

De stad is failliet. Dan zou je veronderstellen dat er ook geen waarde meer is. Alles wat dus aan waarde toegevoegd wordt is mooi meegenomen. Zonder de beklemmende context van gevestigde belangen is er ruimte voor interessante initiatieven die op plekken waar de stad nog geen afscheid heeft genomen van haar waarden niet zouden kunnen slagen. En kan Vlissingen de status van een stad die vrijwel altijd negatief in het nieuws is gebruiken om vanuit een underdogpositie uit te groeien tot een aantrekkelijke plek.

projecten

't Spui

Een fysieke plek in het centrum

van Vlissingen die dient als:

• werkplek

• podium

• onderzoeksruimte

• inspiratiebron

• Stadslab

't Spui

't Spui

oppervlak: ca. 2.500 m2

bestemming: gemengd

vraagprijs: onbekend

Ligging

Winkelgebied

Parkeergarage

Bellamypark: horeca en evenmenten

't Spui

Routes

Entree parkeergarage

Entrees

1. Bellamypark: open en divers 2. Spuistraat: logistiek 3. Oude Markt: geborgen en ingetogen

1.

2.

3.

Drie entrees met eigen karakter

Kenmerken

Begane grond:

Overdekte verbinding tussen

Bellamypark en Oude Markt

Het atrium als overdekt plein

Eerste verdieping:

ruimtes gericht op atrium

Tweede verdieping:

ruimtes gericht op atrium en

kamers met uitzicht op

centrum van Vlissingen

Referenties

Stadslab ruimte DebatruimteProjectruimte voor

onderwijsinstellingen

Culturele oefenruimte

Pop-up retail en horecaMaker-spaceUitvindzolders boekhandel 't Spui

totaal BG: ca. 675m2 totaal verdieping 1: ca. 620m2 totaal verdieping 2: ca. 635m2

Oude Markt

Spuistraat

publiek

testen en maken

werkruimte

Kerkstraat

Boekhandel ‘t Spui

Hoofdentree

Overige entrees

winkel horeca

museum showroom

productie en assemblage

laboratorium en onder-zoek

Leestafel

filmzaal kantoren/werkplekken

vergaderenlogies

archief + opslag

toiletten

Mogelijke invulling

Gebruikers

• Boekhandel het Spui

• Techniek Fabriek

• Stadslab

• Vitaliteitscentrum

• Onderwijsinstellingen

• Locale detailhandel

• Een bijzondere horeca ondernemer

• ...

organisatie

coöperatie

Stadslab Vlissingen

U.A.

(in oprichting)

organisatie

organisatie

De eerste sessie van het Stadslab werd bijgewoond door een grote groep mensen waarvan we dachten dat zij in ieder geval iets te melden hadden over wat er moest gebeuren in Vlissingen. Deze groep, bestaand uit voornamelijk grijze ouwe mannen, bleek vooral veel verstand te hebben van wat er mis was met Vlissingen. Deze eerste sessie bleek zeer waardevol om de context van het Stadslab te begrijpen.

Sessie na sessie werd de groep kleiner maar ook jonger, gemengder en bereidwilliger om tijd te investeren in het Stadslab. Uiteindelijke was er een kern van ca. zeven personen die ook de komende periode tijd willen blijven investeren in het uitvoeren van de agenda van het Stadslab.

Deze groep bestaat uit: Joyce de Looff (Hogeschool Zeeland), Alwin Reedijk (WTS architecten), Frans van Spaandonk (Stichting Plus Bibilotheken), Margeet de Haan (Boekhandel 't Spui), John Daane (Hogeschool Zeeland), Claudia van de Ketterij, Hans Bommeljé, Louk Peperkamp en Thijs van Spaandonk (Bright|The Cloud Collective).

In het Stadslab wordt zichtbaar

en toegankelijk gewerkt aan de

toekomst van de stad:

• experimenteren met de omgevingswet

• ondersteuning van burgerinitiatieven

• kenniscentrum voor bestuur en ambtenarij

• informatie-uitwisseling

Het Stadslab dient als publiek

laboratorium voor:

• lokale economie

• circulaire economie

• cultuur

• gastvrijheid

• toerisme 3.0

organisatie

De gebiedscoöperatie: een

gewortelde maatschappelijke

onderneming:

• Programmeren

• Opzetten nieuwe samenwerkingen