STAAT VAN DE UNIE 2018 - European Commission · Soms sluipt de geschiedenis geruisloos voorbij en...

STAAT VAN DE UNIE 2018 TIJD VOOR EUROPESE SOEVEREINITEIT

door Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie 12 september 2018 [ALLEEN HET GESPROKEN WOORD GELDT.]

NL

2

INLEIDING: OPTREDEN EN WAAKZAAMHEID ZIJN GEBODEN

Mijnheer de voorzitter,

Geachte leden van het Europees Parlement,

Soms sluipt de geschiedenis geruisloos voorbij en wordt zij snel vergeten.

Dat geldt voor het optreden van een Commissie, die slechts vijf jaar de tijd heeft om een steen te verleggen in de rivier.

Deze Commissie is een episode, een momentopname in de lange geschiedenis van de Europese Unie. Het moment om de eindbalans op te maken van de Commissie waarvan ik voorzitter ben, is nog niet gekomen.

Ik ga vandaag dus geen overzicht geven van wat wij de afgelopen vier jaar hebben gerealiseerd.

Integendeel: ik ga u vertellen dat het werk de komende twaalf maanden doorgaat om onze onvolmaakte

Europese Unie iedere dag verder te vervolmaken.

Er is werk aan de winkel en daarover wil ik het vanmorgen hebben.

We gaan niet tevreden achteroverleunen. We gaan ons niet op de borst kloppen. Bescheidenheid en werklust: dát is de houding van deze Commissie, onze agenda voor de komende maanden.

Soms grijpt de geschiedenis – in de ware zin van het woord – plotseling in in het leven van een natie en blijft zij lang voelbaar.

Dat geldt voor de Eerste Wereldoorlog, die ons continent in 1914 volledig verraste, zo zonnig, kalm, vredig en optimistisch was het jaar 1913.

In 1913 dachten Europeanen dat zij voorgoed in vrede zouden leven. En toch brak het jaar daarop een broederoorlog uit in Europa.

Ik noem deze periode niet omdat ik zou denken dat we aan de vooravond van een nieuwe ramp staan.

De Europese Unie staat garant voor vrede. Wij mogen blij zijn dat we leven in een deel van de wereld waar vrede heerst, een continent dat vrede kent dankzij de Europese Unie.

Laten wij de Europese Unie beter respecteren, laten wij haar imago niet bezoedelen, laten wij onze manier van zijn en van leven verdedigen.

Wij moeten ja zeggen tegen patriottisme dat niet tegen anderen is gericht. Wij moeten nee zeggen tegen overtrokken nationalisme dat anderen afwijst en veracht, dat verwoest, dat schuldigen wil aanwijzen in plaats van oplossingen te zoeken om beter samen te leven.

Het pact dat ten grondslag ligt aan de Europese Unie – nooit meer oorlog – blijft brandend actueel. Wij moeten waakzaam zijn, ten aanzien van onszelf en de wereld om ons heen.

TIJD VOOR EUROPESE SOEVEREINITEIT

3

STAAT VAN DE UNIE 2018

DE STAAT VAN ONZE UNIE IN 2018

Inspanningen die vruchten afwerpen


Hoe staat de Europese Unie er vandaag, in 2018, voor?

De val van Lehman Brothers veroorzaakte een economische en financiële crisis die ons van buitenaf overviel en vaak genadeloos toesloeg. Tien jaar later heeft Europa deze crisis grotendeels achter zich gelaten.

De afgelopen 21 kwartalen is de Europese economie onafgebroken gegroeid.

De werkgelegenheid trekt aan: sinds 2014 zijn bijna twaalf miljoen nieuwe banen geschapen. Twaalf miljoen banen, dat zijn meer banen dan er inwoners zijn in België.

Nog nooit eerder hadden in Europa zoveel mensen – 239 miljoen mannen en vrouwen – werk.

De jeugdwerkloosheid bedraagt 14,8 %, wat nog steeds te hoog is, maar het is het laagste niveau sinds 2000.

De investeringen zijn weer op peil, vooral dankzij ons Europees Fonds voor strategische investeringen, dat sommigen – hoewel het er steeds minder zijn – nog steeds het "plan-Juncker" noemen. Het fonds heeft 335 miljard euro aan publieke en particuliere investeringen gegenereerd en we zijn op weg naar de 400 miljard.

En dan Griekenland, dat na pijnlijke jaren van ongekende sociale problemen, maar ook ongekende solidariteit, erin is geslaagd zijn programma te voltooien en nu weer op eigen benen staat. Ik prijs het Griekse volk voor zijn

herculische inspanningen, die door de rest van Europa nog steeds worden onderschat. Ik heb Griekenland, zijn waardigheid en zijn rol in Europa altijd verdedigd, en er altijd voor gepleit het land binnen de eurozone te houden. Daar blijf ik trots op.

Europa heeft ook zijn positie als handelsmacht bevestigd. Deze macht op de wereldmarkt bewijst vooral dat wij onze soevereiniteit moeten delen. De Europese Unie heeft nu handelsovereenkomsten met zeventig landen over de hele wereld. Samen vertegenwoordigen we 40 % van het mondiale bbp. Dankzij deze overeenkomsten – die vaak, maar ten onrechte, worden betwist – worden de strenge Europese normen op het gebied van voedselveiligheid, arbeidsrechten, milieu en consumentenrechten naar andere delen van de wereld geëxporteerd.

Afgelopen juli bracht ik tijdens een periode van internationale hoogspanning in één week tijd een bezoek aan Peking, Tokio en Washington. Als voorzitter van de Europese Commissie kon ik daar spreken namens de grootste eengemaakte markt ter wereld. Namens een Unie die een vijfde van de wereldeconomie vertegenwoordigt. Namens een Unie die bereid is haar waarden en belangen te verdedigen. Ik heb Europa gepresenteerd als een continent dat open staat, maar dat niet over zich heen laat lopen.

Vanuit de Europese eenheid, die ik in alle facetten heb kunnen uitleggen, kon ik de stem van de Europese Unie laten horen, om concrete resultaten te bereiken voor onze burgers en bedrijven.

Verenigd, als Unie, kan de wereld niet om ons Europeanen heen. In Washington sprak ik namens Europa. Sommigen noemden het akkoord dat ik bereikte na onderhandelingen met president Trump een verrassing. Maar dat was geen verrassing, want Europa sprak daar met één stem.

Daar waar het nodig is, moet Europa eensgezind optreden.

VERANTWOORDELIJKHEID IN DE WERELD

Wij hebben dit laten zien in onze niet-aflatende verdediging van het Klimaatverdrag van Parijs, omdat wij een

schonere planeet willen achterlaten voor de volgende generaties. Ik deel de analyses van onze commissaris

4

voor energie wat betreft de doelstellingen op het gebied van de vermindering van de CO2-uitstoot tussen nu en 2030. Zij zijn wetenschappelijk juist en politiek noodzakelijk.

De droogte van deze zomer was een duidelijk en krachtig signaal voor ons allemaal - niet alleen voor de boeren - dat we de toekomst voor toekomstige generaties moeten veiligstellen. We kunnen niet wegkijken van deze taak die voor ons ligt. Wij, de Commissie, en jullie, het Parlement, moeten naar de toekomst kijken.


De wereld staat niet stil en is onstabieler dan ooit geworden. De externe uitdagingen waarmee ons continent wordt geconfronteerd, nemen met de dag toe.

Wij mogen daarom niet verslappen, nog geen seconde, en moeten ons onverminderd blijven inspannen

voor een meer verenigd Europa.

Europa kan stabiliteit exporteren, zoals we hebben gedaan bij de verschillende uitbreidingsronden van de Unie, die ik als een succesverhaal blijf beschouwen omdat we erin zijn geslaagd de geografie en de geschiedenis van Europa met elkaar te verzoenen. Maar er is nog werk aan de winkel. Wij moeten een ondubbelzinnige houding

aannemen ten opzichte van de Westelijke Balkan. Zo niet, zullen andere krachten onze onmiddellijke nabuurschap bepalen.

Voorbeelden daarvan vinden we dicht bij huis. Wat op dit moment in het Syrische Idlib gebeurt, moet voor ons allen reden zijn voor grote en directe bezorgdheid. Wij mogen niet lijdzaam toekijken bij deze dreigende

humanitaire ramp, die er al enige tijd zit aan te komen.

Het Syrische conflict illustreert hoe de internationale orde die Europa zo goed gediend heeft na de Tweede Wereldoorlog, steeds meer onder druk staat.

In de wereld van vandaag kan Europa er niet langer zeker van zijn dat een gisteren gegeven woord vandaag nog geldt.

De allianties van gisteren zijn wellicht niet meer die van morgen.


5



Dames en heren,

De wereld van vandaag heeft een sterk en verenigd Europa nodig.

Een Europa dat werkt aan vrede, handelsovereenkomsten en stabiele monetaire betrekkingen, ook wanneer anderen zich laten verleiden tot handels- of zelfs valutaoorlogen. Ik houd niet van unilateralisme dat geen rekening houdt met de verwachtingen en wensen van anderen. Ik ben en blijf een multilateralist.

Als Europa beter besefte hoe groot de politieke, economische en militaire macht van zijn naties is, zouden we niet langer alleen een mondiale betaler zijn, iets wat we overigens best willen blijven. Maar we zouden ook een steeds

grotere mondiale speler worden. Ja, we zijn global payers, maar we moeten ook global players zijn.

Daarom heb ik in 2014 ondanks forse weerstand het project voor een Europese defensie-unie nieuw leven ingeblazen. En daarom zal de Commissie de komende maanden eraan blijven werken om het Europees Defensiefonds en de permanente gestructureerde samenwerking op het gebied van defensie volledig operationeel te maken. Hierbij moet ik een belangrijke kanttekening maken: het is niet de bedoeling om de Europese Unie te militariseren. Wij willen meer verantwoordelijkheid nemen en onafhankelijker zijn.

Want alleen een sterk en verenigd Europa kan onze burgers beschermen tegen bedreigingen van binnenuit en van buitenaf - van terrorisme tot klimaatverandering.

Alleen een sterk en verenigd Europa kan ervoor zorgen dat banen behouden blijven in een open, geconnecteerde wereld.

Alleen een sterk en verenigd Europa kan de uitdagingen van de mondiale digitalisering het hoofd bieden.

Wij Europeanen kunnen met onze grootste eengemaakte markt ter wereld normen stellen op het gebied van big data, kunstmatige intelligentie en automatisering, en daarbij de waarden, rechten en individualiteit van onze burgers verdedigen. Wij kunnen dat als wij de handen ineenslaan.

Dankzij een sterk en verenigd Europa kunnen de lidstaten naar de sterren reiken. Ons Galileo-programma houdt Europa in de ruimtewedloop. Geen enkele lidstaat zou 26 satellieten, voor nu al 400 miljoen gebruikers over de hele wereld, in een baan rond de aarde hebben kunnen brengen. Geen enkele lidstaat zou dit op eigen kracht hebben gekund. Galileo is eerst en vooral, zo niet uitsluitend, een Europees succes. Zonder Europa geen Galileo.

Daar mogen we trots op zijn.

Geachte voorzitter,

Geopolitiek gezien is het uur van de Europese soevereiniteit nu echt aangebroken.

Het uur waarop Europa zijn lot in eigen hand moet nemen. Het uur waarop Europa Weltpolitikfähigkeit moet ontwikkelen. Onder die zelfgemunte term versta ik het vermogen om als Unie een rol van betekenis te spelen op het wereldtoneel. Europa moet zich in internationale betrekkingen soevereiner opstellen.

Europese soevereiniteit vloeit voort uit de nationale soevereiniteit van onze lidstaten, zij vervangt deze niet. Door soevereiniteit – waar nodig – te delen, wint elk van onze natiestaten aan kracht.

Eendracht maakt macht – dat drukt bij uitstek uit wat het betekent om deel uit te maken van de

Europese Unie.

De Europese soevereiniteit zal zich nooit tegen anderen keren. Europa moet een open en verdraagzaam continent blijven. Daar komt geen verandering in.

6

Europa zal nooit een fort worden dat zich afsluit van de wereld, en zeker niet van hen die lijden. Europa zal nooit een eiland worden. Europa moet en zal multilateraal blijven. De aarde is van iedereen en niet slechts van enkelen.

Dit is ook wat er ook het spel staat bij de Europese Parlementsverkiezingen van mei 2019. De 250 dagen die resten tot de Europese verkiezingen zullen wij gebruiken om onze medeburgers duidelijk te maken dat als we samenwerken, de Europese Unie in staat is om resultaten te boeken en dat zij zich houdt aan de beloften die aan het begin van dit mandaat zijn gedaan.

We hebben tot de Europese verkiezingen om te bewijzen dat Europa in staat is de verschillen tussen noord

en zuid, oost en west, links en rechts te overstijgen. Europa is te klein voor eindeloze verdeeldheid.

We moeten bewijzen dat we samen het fundament kunnen leggen voor een soevereiner Europa.


7


ONZE BELOFTEN WAARMAKEN


Als wij in mei 2019 naar de stembus gaan, zal het de burgers van Europa koud laten wat voor voorstellen de Commissie heeft gedaan. Wat hen daarentegen bijzonder zal interesseren, is dat de internetreuzen daar belasting betalen waar zij hun winsten genereren. De kiezers willen – net als velen onder u, zo begrijp ik – dat het desbetreffende voorstel van de Commissie snel wetgeving wordt. En geef hun eens ongelijk.

Als de Europeanen in 2019 gaan stemmen, zullen zij er weinig waarde aan hechten dat de Commissie welwillend staat tegenover maatregelen tegen kunststoffen voor eenmalig gebruik, om vervuiling van onze oceanen te voorkomen. Als we de Europeanen voor ons willen winnen en hen ervan willen overtuigen dat we goed bezig zijn, dan moeten deze kunststoffen bij Europese wetgeving worden verboden, zoals de Commissie heeft voorgesteld.

Wij hebben er allemaal de mond van vol dat de EU belangrijke kwesties ambitieus moet aanpakken en zich bescheidener moet opstellen als het om kleinere kwesties gaat. Maar als we tegelijk bij EU-wetgeving blijven voorschrijven dat de klok tweemaal per jaar moet worden verzet, hoeven we niet op applaus van de Europese burger te rekenen. De Commissie stelt vandaag voor hier verandering in te brengen. Er moet een einde komen aan het

verzetten van de klok. Volgens het subsidiariteitsbeginsel moeten de lidstaten zelf beslissen of voor hun

burgers de zomer- of wintertijd geldt. Ik ga ervan uit dat het Parlement en de Raad er net zo over denken en

met oplossingen komen die in overeenstemming zijn met de interne markt. De tijd dringt.

Daarom vraag ik iedereen met klem om in de komende maanden nauw samen te werken, zodat we onze beloften uit 2014 ruim voor de Europese verkiezingen kunnen waarmaken.

Bij ons aantreden hebben wij gezamenlijk beloofd te zorgen voor een meer innovatieve digitale eengemaakte markt, een diepere economische en monetaire unie, een bankenunie, een kapitaalmarktenunie, een eerlijkere eengemaakte markt, een energie-unie met een toekomstgericht klimaatbeleid, een brede migratie-agenda en een veiligheidsunie. En althans de meesten van ons hebben zich voorgenomen de sociale dimensie van Europa niet langer stiefmoederlijk te behandelen, maar te ontwikkelen met het oog op de toekomst.

De Commissie heeft alle voorstellen en initiatieven gepresenteerd die zij in 2014 had aangekondigd. Over de helft ervan hebben het Parlement en de Raad al overeenstemming bereikt, terwijl het werk ten aanzien van nog eens 20 % goed gevorderd is en er over 30 % soms moeizaam wordt onderhandeld.

Dames en heren,

Ik vind het onaanvaardbaar dat alleen de Commissie verantwoordelijk wordt gehouden voor alle

tekortkomingen, die er uiteraard ook waren. Onze voorstellen zijn bekend en het is nu zaak ze goed te

keuren en uit te voeren. De Commissie zal ook in de toekomst wel de kop van jut zijn, maar ik leg me daar niet bij neer. Alle instellingen valt wel iets te verwijten, de Commissie en het Parlement evenwel het minst.

Leiderschap blijft over de hele linie geboden. Dat geldt ook voor het voltooien van onze veiligheidsunie.

Europeanen verwachten dat de Unie hun veiligheid biedt. Daarom stelt de Commissie vandaag nieuwe regels

voor om terroristische content binnen een uur van internet te verwijderen – een uur is namelijk de kritieke

termijn, waarbinnen de grootste schade kan worden aangericht. Ook stellen we voor om de taken van het pas

opgerichte Europees Openbaar Ministerie uit te breiden met de bestrijding van terroristische misdrijven. We moeten terroristen in de hele Unie en grensoverschrijdend kunnen vervolgen. Terroristen kennen geen grenzen. We mogen niet ongewild medeplichtig worden doordat we niet in staat zijn samen te werken.

Daarom presenteren we vandaag nieuwe voorstellen om doeltreffend en grensoverschrijdend te kunnen

optreden tegen het witwassen van geld.

8

Om vrije en eerlijke verkiezingen in Europa te waarborgen, moeten we net zo doortastend te werk gaan. Daarom

stelt de Commissie ook nieuwe regels voor om onze democratische processen beter te beschermen tegen

manipulatie door derde landen of – want ook dat komt voor – door particuliere belanghebbenden.

Uiteraard zijn leiderschap en compromisbereidheid met name geboden waar het om migratie gaat. We hebben op dit gebied meer vooruitgang geboekt dan vaak wordt beweerd. Vijf van de zeven voorstellen voor een nieuw gemeenschappelijk Europees asielstelsel zijn goedgekeurd. Dankzij onze inspanningen zijn er 97 % minder vluchtelingen in het oostelijke Middellandse Zeegebied en volgen 80 % minder vluchtelingen de route door het centrale Middellandse Zeegebied. Sinds 2015 hebben EU-operaties ertoe bijgedragen dat al meer dan 690 000 mensen op volle zee zijn gered.

De lidstaten hebben echter nog niet het juiste evenwicht gevonden tussen de verantwoordelijkheid die elk land voor zijn eigen grondgebied moet dragen en de solidariteit die zij elkaar verplicht zijn. Als de lidstaten het Schengengebied zonder binnengrenzen in stand willen houden, zullen zij deze solidariteit toch aan de dag moeten leggen. Ik ben en blijf tegen binnengrenzen. Daar waar ze weer zijn ingevoerd, moeten ze worden

afgeschaft. Hun voortbestaan zou een onaanvaardbare stap achteruit zijn en indruisen tegen alles waar

Europa voor staat.

De Commissie en verschillende voorzitters van de Raad hebben tal van compromisoplossingen op tafel gelegd. Ik

roep het Oostenrijkse voorzitterschap op om nu beslissende stappen te zetten om toekomstbestendige

oplossingen voor een evenwichtige migratiehervorming uit te werken. We kunnen niet telkens als een nieuw

schip aankomt, ruziën over ad-hocoplossingen voor de opvarenden. Ad-hocoplossingen zijn ontoereikend. Wij

hebben meer solidariteit nodig, nu en in de toekomst – solidariteit moet duurzaam zijn.

We hebben meer solidariteit nodig, omdat we meer efficiëntie nodig hebben. Dat geldt ook waar het gaat om het op poten zetten van een versterkte Europese civiele bescherming. Als er in één land brand is, is er brand in heel Europa. Van deze zomer zullen ons niet alleen de beelden van de branden bijblijven, maar ook het applaus dat Poolse brandweerlieden kregen van door het vuur bedreigde Zweden – Europe at its best.

Terug naar migratie. Vandaag presenteren we een voorstel ter versterking van de Europese grens- en

kustwacht. De buitengrenzen moeten doeltreffender worden beschermd. Daarom stellen wij voor het aantal

Europese grenswachters die uit de Europese begroting worden betaald, tot het jaar 2020 met 10 000 te verhogen.

Ook komen we met een voorstel om het Europees Asielagentschap verder te ontwikkelen. De lidstaten moeten meer Europese steun krijgen bij de behandeling van asielaanvragen en die behandeling dient in overeenstemming te zijn met het Verdrag van Genève.

Verder presenteren we een voorstel om de terugkeer van irregulier aangekomen migranten te

versnellen. De Commissie neemt deze taak samen met de lidstaten op zich.

Ik herhaal mijn wens, en dring erop aan, dat er legale mogelijkheden worden gecreëerd om naar de Europese

Unie te komen. Wij hebben behoefte aan hoopopgeleide migranten. Ook hiervoor heeft de Commissie al een tijd terug concrete voorstellen op tafel gelegd. Daar moet werk van worden gemaakt.

Geachte voorzitter,

Ik wil het graag met u hebben over de toekomst en dus over ons zustercontinent Afrika.

Tegen 2050 telt Afrika 2,5 miljard inwoners. Een op de vier mensen op aarde is tegen die tijd Afrikaan.

We moeten meer investeren in onze betrekkingen met dit grootse en nobele continent en de Afrikaanse naties. En we moeten deze relatie niet meer uitsluitend bezien als donor van ontwikkelingshulp. Een dergelijke benadering is ontoereikend. En in feite vernederend.


9


Afrika heeft geen liefdadigheid nodig, maar een evenwichtig en gelijkwaardig partnerschap. En wij Europeanen hebben dit partnerschap evenzeer nodig.

Bij de voorbereiding van deze toespraak heb ik gesproken met mijn Afrikaanse vrienden, en met name met Paul Kagame, de voorzitter van de Afrikaanse Unie. We waren het erover eens dat onze onderlinge verbintenissen in

de toekomst wederkerig moeten zijn. We willen een nieuw partnerschap met Afrika tot stand brengen.

Vandaag stellen we een nieuwe alliantie tussen Afrika en Europa voor, een alliantie voor duurzame

investeringen en werkgelegenheid. De alliantie zoals wij die voor ons zien, zou alleen in de komende vijf jaar al tot 10 miljoen banen in Afrika kunnen opleveren.

We willen een kader tot stand brengen waardoor Afrika meer particuliere investeringen aantrekt.

We hoeven overigens niet vanuit het niets te beginnen: in het kader van ons fonds voor externe investeringen, dat twee jaar geleden is opgezet, zal meer dan 44 miljard euro aan investeringen worden gemobiliseerd in zowel de publieke als de particuliere sector in Afrika. Dankzij de projecten die al zijn gepland of worden uitgevoerd, komt 24 miljard euro vrij.

Wij investeren met name op terreinen waar investeringen echt verschil uitmaken. Tussen nu en 2020 gaat de EU 35 000 Afrikaanse studenten en onderzoekers ondersteunen in het kader van het Erasmus-programma. In 2027 moet dit aantal 105 000 bedragen.

De handel tussen Afrika en Europa is van groot belang. 36 % van de Afrikaanse handel wordt gevoerd met de Europese Unie. Maar onderling handelsverkeer alleen is onvoldoende. Ik ben van mening dat we de vele handelsovereenkomsten tussen de Europese Unie en Afrika mettertijd moeten omzetten in een intercontinentale vrijhandelsovereenkomst, een economisch partnerschap tussen gelijkwaardige partners.


Dames en heren,

Een andere kwestie die volgens mij krachtig leiderschap van de Unie vereist, is de brexit. Ik zal niet uitvoerig ingaan

op de onderhandelingen, die uitstekend worden gevoerd door mijn vriend Michel Barnier. Hij werkt op basis van een eensluidend standpunt dat de 27 lidstaten keer op keer hebben onderschreven. Toch zou ik drie beginselen willen noemen die de komende maanden richting zouden moeten geven aan onze werkzaamheden in verband met brexit.

Ten eerste respecteren wij de Britse beslissing om de Unie te verlaten, ook al betreuren wij deze stap ten zeerste. Niettemin vragen wij de Britse regering ook om in te zien dat wie de Unie verlaat, geen aanspraak kan maken op een even bevoorrechte positie als een lidstaat. Als u de Unie verlaat, maakt u natuurlijk geen deel meer uit van onze interne markt, en u hebt de delen van die markt zeker niet voor het uitkiezen.

Ten tweede zullen de Europese Commissie, dit Parlement en de overige 26 lidstaten zich altijd trouw en

solidair opstellen ten opzichte van Ierland waar het gaat om de Ierse grens. We willen dan ook een creatieve oplossing vinden om een harde grens in Noord-Ierland te voorkomen. Maar we zullen ook duidelijke taal spreken als de Britse regering zich onttrekt aan haar verantwoordelijkheden krachtens het Goede Vrijdagakkoord. Niet de Europese Unie, maar de brexit dreigt de grens in Noord-Ierland zichtbaarder te maken.

Ten derde zal het Verenigd Koninkrijk na 29 maart 2019 voor ons nooit een gewoon derde land worden. Het Verenigd Koninkrijk zal altijd een zeer naaste buur en hechte partner zijn, op het gebied van politiek, economie en veiligheid.

Als we in de laatste maanden eenheid in de Unie nodig hadden, konden we rekenen op het VK, dat zich laat leiden door dezelfde waarden en beginselen als alle andere landen van Europa. Daarom verwelkom ik het voorstel van premier May om een ambitieus nieuw partnerschap te ontwikkelen voor de toekomst, na de brexit. We zijn het eens met de in Chequers afgelegde verklaring dat het uitgangspunt voor een dergelijk partnerschap een vrijhandelsovereenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie moet zijn.

10

De onderhandelaars van de Commissie staan dag en nacht klaar om op basis van deze drie beginselen tot een akkoord te komen. We zijn het aan onze burgers en bedrijven verplicht om ervoor te zorgen dat de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk ordelijk verloopt en de situatie ook daarna stabiel is. De Commissie zal zich daar beslist niet tegen verzetten, dat kan ik u verzekeren.

EEN OVERTUIGEND TOEKOMSTPERSPECTIEF


Vóór de Europese verkiezingen en vóór de top in het Roemeense Sibiu op 9 mei 2019 moet er nog veel werk worden verzet.

In Sibiu moeten wij de Europese burgers ervan overtuigen dat wij, op de hoofdlijnen, hetzelfde voor hebben met onze Unie. De Europese bevolking houdt niet van onzekerheid en vage doelen. Zij verkiest duidelijkheid en heeft een hekel aan half werk en halve maatregelen.

Deze gedachte staat centraal op de Europese agenda in de aanloop naar de top in Sibiu, die zes weken na de brexit en slechts twee weken voor de Europese verkiezingen plaatsvindt.

Vóór de bijeenkomst in Sibiu moeten we de partnerschapsovereenkomst tussen de Europese Unie en Japan

hebben geratificeerd, zowel om economische als om geopolitieke redenen.

Vóór de top van Sibiu zullen wij moeten onderhandelen over een beginselakkoord over de begroting van de

Europese Unie na 2020.

Als we Europese jongeren de kans willen geven – en dat moeten we doen – om optimaal te profiteren van een Erasmus-programma dat beschikt over de extra middelen die het verdient, dan moeten we over die enveloppe – en over andere enveloppes – beslissen vóór de Europese verkiezingen.

Als we onze onderzoekers en start-ups meer kansen willen bieden om te vermijden dat het aantal onderzoeksposten drastisch afneemt door een gebrek aan middelen, dan moeten we vóór de Europese verkiezingen knopen doorhakken.

Als we, zonder een eigen legermacht op te zetten, twintig keer meer willen uitgeven voor defensie, dan moeten we snel beslissen.

Als we de uitgaven voor Afrika met 23 % willen laten stijgen, dan is een snelle beslissing nodig.

Tegen volgend jaar moeten we ook de internationale rol van de euro verder uitbouwen. De euro bestaat nog

maar twintig jaar en heeft – ondanks vaak gehoorde pessimistische stemmen – al een hele weg afgelegd.

De euro is nu de op één na meest gebruikte valuta in de wereld. Zestig landen hebben hun eigen munt op enige wijze aan de euro gekoppeld. Maar we moeten meer doen om ervoor te zorgen dat onze eenheidsmunt zijn rol op

het wereldtoneel ten volle kan spelen.

Recente gebeurtenissen hebben duidelijk gemaakt dat we onze economische en monetaire unie moeten verdiepen en dat we diepe en liquide kapitaalmarkten moeten opbouwen. Talrijke voorstellen van de Commissie op dit gebied hoeven enkel te worden goedgekeurd door dit Parlement en door de Raad.

Maar we kunnen en moeten meer doen. Het is absurd dat Europa 80 % van zijn ingevoerde energie – ter waarde van 300 miljard euro per jaar – in Amerikaanse dollars betaalt, hoewel slechts 2 % van onze energie uit de Verenigde Staten afkomstig is. Of dat Europese bedrijven Europese vliegtuigen met dollars betalen en niet met euro's.

Daarom zal de Commissie nog voor het einde van dit jaar initiatieven presenteren ter versterking van de internationale rol van de euro. De euro moet een actief instrument worden van de nieuwe Europese


11


soevereiniteit. Daarom moeten wij eerst zelf orde op zaken stellen door onze economische en monetaire unie te versterken, een proces dat trouwens al aan de gang is. Zonder een hechte economische en monetaire unie hebben wij geen geloofwaardige argumenten voor een sterkere positie van de euro op internationaal vlak. We moeten de economische en monetaire unie voltooien om Europa en de euro sterker te maken.

En verder zou ik willen dat we nog vóór Sibiu tastbare resultaten boeken met het versterken van ons buitenlands beleid. We moeten zorgen dat we op het gebied van het buitenlands beleid gemakkelijker met één stem

kunnen spreken. Het is niet normaal dat Europa zichzelf het zwijgen oplegt doordat we in de Mensenrechtenraad

van de Verenigde Naties in Genève de mensenrechtenschendingen in China niet luid en duidelijk kunnen veroordelen. En dit doordat een lidstaat erin slaagt elk besluit daarover te blokkeren. Het is niet normaal dat Europa door een gebrek aan unanimiteit in een impasse raakt als het gaat om de verlenging van het wapenembargo tegen Belarus, of de sancties tegen Venezuela.

Daarom komt de Commissie vandaag opnieuw met een voorstel om voor specifieke gebieden van ons buitenlands beleid over te stappen op besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen. Ik herhaal mijn boodschap van vorig jaar, die luidde dat we op specifieke gebieden moeten kiezen voor besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen. Niet op alle gebieden, maar op specifieke gebieden, zoals mensenrechten en civiele missies.

Het Verdrag geeft de Europese Raad momenteel de mogelijkheid om daartoe een besluit te nemen. Ik acht de tijd

rijp om gebruik te maken van die in de vergeethoek geraakte overbruggingsclausule in het Verdrag van

Lissabon, die de weg kan vrijmaken voor besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen.

Ik meen trouwens dat we voor bepaalde zaken op belastinggebied ook moeten kunnen besluiten met gekwalificeerde meerderheid.


Ik wil het kort hebben over de manier waarop wij onze meningsverschillen uiten, en die me steeds meer verbaast. Steeds vaker ontstaan polemieken tussen regeringen en tussen instellingen. Maar polemische uitlatingen en

vaak kwetsende uitspraken dragen niet bij aan de opbouw van Europa.

Het gaat me niet alleen om de betreurenswaardige toon waarop sommige politici met elkaar spreken. Het gaat ook om de manier waarop sommigen de media en de journalisten behandelen, namelijk met als doel elk debat in de kiem te smoren. Europa moet een plaats blijven waar de persvrijheid niet ter discussie staat. Te vaak worden journalisten geïntimideerd, aangevallen, of zelfs vermoord. We moeten onze journalisten beter beschermen, want ook zij

zijn belangrijke actoren in onze democratie.

In het algemeen moeten wij het compromis weer op waarde leren schatten. Een compromis zoeken betekent niet dat we onze overtuigingen opgeven, afzien van een vrij debat dat rekening houdt met andere meningen, of onze waarden verkwanselen.

De Commissie verzet zich tegen elke ondermijning van de rechtsstaat. Wij blijven ons zorgen maken over de

richting waarin het debat zich in sommige lidstaten ontwikkelt. Waar de rechtsstaat in gevaar is, moet artikel 7

worden toegepast.

Eerste vicevoorzitter Timmermans zet zich op een bewonderenswaardige manier in om de rechtsstaat te verdedigen, maar dat is vaak een eenzame taak. Hij heeft mijn persoonlijke steun, net als die van de hele Commissie.

Op één punt mogen we geen enkele toegeving doen: de arresten van het Hof van Justitie van de Europese Unie moeten worden geëerbiedigd en uitgevoerd. Dat is van essentieel belang. De Europese Unie is een rechtsgemeenschap. De eerbiediging van de rechtsregels en van rechterlijke beslissingen is geen optie. Het

is een plicht.

12

CONCLUSIE



Ik ben deze toespraak – die niet mijn laatste is, maar wel mijn laatste staat van de Unie – begonnen met een verwijzing naar de geschiedenis. Ik ben zowel ingegaan op de mandaatsperiode van deze Commissie als op de geschiedenis in bredere zin, namelijk die van Europa.

Wij zijn allemaal, stuk voor stuk, verantwoordelijk voor het huidige Europa. En wij zijn allemaal, stuk

voor stuk, verantwoordelijk voor het toekomstige Europa.

De geschiedenis gaat als volgt: parlementen en Commissies komen en gaan, Europa blijft bestaan. Om de Europese Unie te maken tot wat zij moet zijn, moeten we een aantal belangrijke lessen trekken.

Ik wil dat Europa niet langer op de tribunes van het wereldtoneel blijft zitten. Europa mag geen toeschouwer zijn, geen commentator van internationale evenementen. Het moet een constructieve speler zijn, een vormgever, een architect van de wereld van morgen.

Wereldwijd is er een grote vraag naar Europa. Om aan die urgente vraag te voldoen, moet Europa op het wereldtoneel met één stem spreken. In het concert der naties moet de Europese stem verstaanbaar, begrijpelijk en duidelijk te onderscheiden zijn – pas dan zal zij worden gehoord en zal ernaar worden geluisterd. Federica Mogherini heeft de diplomatieke coherentie van de Europese Unie bevorderd. Laten wij niet terugkeren naar de incoherentie van parallelle, op concurrentie gerichte nationale diplomatie. De Europese diplomatie moet één zijn. Onze multilaterale solidariteit moet alomvattend zijn.

Ik wil dat wij vanaf nu meer inspanningen leveren om Oost- en West-Europa dichter bij elkaar te

brengen. Laat ons een einde maken aan dit trieste schouwspel van verdeeldheid binnen Europa. Ons continent en zij die de Koude Oorlog hebben beëindigd, verdienen beter.

Ik wil dat de Europese Unie meer werk maakt van de sociale dimensie. Zij die de terechte verwachtingen van werknemers en kleine ondernemingen negeren, brengen de cohesie van onze samenlevingen in groot gevaar. Laten wij de intenties van de top van Göteborg omzetten in rechtsregels.

Ik hoop dat de verkiezingen volgend jaar een mijlpaal voor de Europese democratie worden. Ik wil graag dat het systeem van Spitzenkandidaten – dat een kleine stap vooruit in de Europese democratie betekent – opnieuw wordt toegepast. Voor mij zal dat systeem nog geloofwaardiger zijn op de dag waarop we echte transnationale kieslijsten hebben. Ik hoop dat dat uiterlijk bij de volgende Europese verkiezingen, in 2024, het geval is.

Vóór alles wil ik dat wij nee zeggen tegen ongezond nationalisme en dat wij ja zeggen tegen een verlicht patriottisme. We mogen niet uit het oog verliezen dat het patriottisme van de 21e eeuw een dubbele dimensie heeft, namelijk een nationale en een Europese, en dat die elkaar niet uitsluiten.

Zoals de Franse filosoof Blaise Pascal zei: ik hou van dingen die samengaan. Om op twee benen te kunnen lopen,

moeten de landen en de Europese Unie samen optrekken. Wie van Europa houdt, moet houden van de landen waaruit het bestaat, wie van zijn land houdt, moet van Europa houden. Patriottisme is een deugd, bekrompen nationalisme is een verschrikkelijke leugen en een gevaarlijk gif.

Kort gezegd: laten we trouw zijn aan wat we zijn.


13


Laten wij vandaag de bomen planten, in de schaduw waarvan onze achterkleinkinderen in vrede kunnen

opgroeien en ademen, waar ze ook vandaan komen: noord, oost, zuid of west.

Een paar jaar geleden heb ik u op deze plaats gezegd dat Europa de grote liefde van mijn leven is. Ja, ik hou van Europa, en dat zal altijd zo blijven.

Jean-Claude Juncker

STAAT VAN DE UNIE 2018 - European Commission · Soms sluipt de geschiedenis geruisloos voorbij en...

Documents

Transcript of STAAT VAN DE UNIE 2018 - European Commission · Soms sluipt de geschiedenis geruisloos voorbij en...