Tekst Mariëlle van Sauers Regie Jolanda Spoel Spel Fahd Larhzaoui, Tom Luchies en Yorick Zwart

FILOSOFISCH MUZIEKTHEATER

THEATERGROEPSIBERIA.NL

1

Voor u ligt het lesboekje dat hoort bij de voorstelling Spinazie Spinoza van Theatergroep Siberia. In het lesboekje vindt u de volgende informatie:

pag. 2 Korte beschrijving van het theaterproject Spinazie Spinoza, met uitleg over de digitale leeromgeving rondom deze voorstelling. pag. 3 Wie was Spinoza?pag. 4-6 Ideeën ter voorbereiding en/of ter verwerking van de voorstelling.pag. 7 Informatie over Theatergroep Siberia/bereikbaarheid.

Over de voorstelling Spinazie SpinozaSpinazie Spinoza is een muzikale theatervoorstelling in de klas voor kinderen vanaf zes jaar, geschreven door Mariëlle van Sauers (schrijfster van het succesvolle kinderboek Zeemist). Spinazie Spinoza is geïnspireerd op het leven van Spinoza. Zoon van Portugese immigranten, geboren in Nederland. Zijn levensloop wordt verteld door een jonge volgeling (gespeeld door Fahd Larhzaoui, ook bekend van de kinderserie Huisje Boompje Beestje), die de gedachtegang van de wonderlijke fi losoof even vaak wel als niet kan volgen. Spinazie Spinoza is fi losofi sch en speels muziektheater over vriendschap, talent en de kracht van gedachten.De voorstelling is speciaal geschikt voor kinderen uit groep 3/4/5.

Tekst: Mariëlle van Sauers Regie: Jolanda SpoelSpel/muziek: Fahd Larhzaoui, Tom Luchies, Yorick Zwart

Spinazie Spinoza duurt ongeveer 45 minuten. Na de voorstelling volgt een workshop die gegeven wordt door docenten van Theatergroep Siberia. Deze workshop duurt ook 45 minuten, en vindt plaats bij u in de klas, in de schouwburg of bij Theatergroep Siberia. In deze workshop staat de thematiek van de voorstelling centraal.

LESBOEKJE

2

Uw leerlingen zullen samen met de theaterdocent van Siberia een gesprek voeren met een fi losofi sche inslag. Daarna krijgen zij enkele teken-, en theateropdrachten. Tijdens de workshop worden foto’s gemaakt voor op de website en mogelijk voor gebruik in onze brochure. Deze kunt u na de voorstelling bekijken op de Spinazie Spinoza-website. Mocht u, of een van uw leerlingen niet op de foto willen kunt u dat vooraf melden bij de docent van Siberia.

Wat verwachten wij van u tijdens de voorstelling en de workshops?

Rol van u als leerkracht:Van u als docent wordt verwacht dat u zich van tevoren heeft geïnformeerd over het project, zodat u weet wat er komen gaat. Ook wordt er van u verwacht dat u uw leerlingen heeft voorbereid op dit theaterproject. Waar nodig kan een medewerker van Theatergroep Siberia u tijdens het project vragen hem of haar te ondersteunen, bijvoorbeeld met het houden van orde.

Rol van de leerlingen:Van uw leerlingen verwachten we dat ze positief zijn en actief meedoen aan het project. Wij vinden het erg belangrijk dat leerlingen nieuwsgierig zijn, vragen stellen, elkaar helpen en naar elkaar luisteren.

Informatie over Spinoza:

Wie was Spinoza?Spinoza is de beroemdste fi losoof van Nederland. Een fi losoof is een denker. Hij denkt na over alle dingen en problemen die een mens kan tegenkomen in het leven. Spinoza was zo wijs, dat de boeken met zijn ideeën nu nog gelezen worden.

SPINAZIE SPINOZA

3 LESBOEKJE

Filosoof Benedictus de Spinoza werd in 1632 in Amsterdam geboren. Hij was de zoon van uit Portugal gevluchte Joodse ouders. Spinoza zat altijd met zijn neus in de boeken. Als fi losoof is hij heel belangrijk geweest voor zijn manier van denken in de westerse wereld. Spinoza leefde heel eenvoudig. Om te kunnen leven sleep hij brillenglazen en lenzen voor microscopen. Daarbij kwam veel glasstof vrij dat hij bij het slijpen inademde. Spinoza stierf in 1677 in Den Haag aan een longziekte.

Vrijheid van meningsuiting Spinoza werd opgevoed volgens het Joodse geloof. Later kreeg hij veel problemen met de Joodse gemeenschap. Hij wilde niet meer leven volgens de strenge regels. Hij merkte ook dat hij niet alles kon zeggen wat hij dacht. Veel van zijn teksten publiceerde hij daarom niet of onder een schuilnaam. In een anoniem werk van Spinoza in 1670 geeft hij zijn uitleg van de Bijbel. Hij streeft naar godsdienstvrijheid en verdraagzaamheid. Hij vindt dat iedereen moet kunnen zeggen wat hij vindt.

Ethica Het laatste boek dat Spinoza geschreven heeft heet ‘Ethica’. Dit boek kwam pas uit toen hij dood was. In het boek wilde Spinoza laten zien dat God geen superwezen is en in zeven dagen alles heeft geschapen. Hij zei dat alles wat er is, God is. Om dat te kunnen begrijpen moest je volgens hem vrij zijn. Nergens van afhankelijk. ‘Ethica’ is een heel moeilijk boek om te lezen. Het lijkt net wiskunde.

God of natuur? Na heel lang nadenken bedenkt Spinoza dit: “Ik loop in de natuur. Ik ben zelf een stukje natuur. De bomen leven. Ik leef. En god? Staat die daarbuiten? Heeft die de natuur en de mens geschapen? Nee, God hoort daar bij. God is eigenlijk hetzelfde als de natuur en wij mensen zijn eigenlijk een stukje van God.” Spinoza weet heel goed dat hij daar moeilijk over kan praten of boeken over kan schrijven. De mensen om hem heen denken namelijk heel anders dan hij. En als hij deze ideeën aan hen zou vertellen, zouden ze woedend op hem worden! Toch vindt Spinoza dat hij recht heeft op zijn mening. Volgens hem heeft iedereen recht op een eigen mening. Spinoza is eigenlijk heel modern. Hij is zijn tijd ver vooruit.

4SPINAZIE SPINOZA

Ideeen ter voorbereiding van theaterproject Spinazie Spinoza1. Bekijk met uw leerlingen de site en de educatieve fi lmpjes op www.theatergroepsiberia.nl u ziet dan een inlogknop voor docenten. Als u hierop klikt komt u vanzelf op de educatieve site. Hier voert u uw wachtwoord in: spinoza

Wat kunt u op de educatieve website vinden?• Een algemeen fi lmpje over Theatergroep Siberia om met ons kennis te maken.• Een lied uit de voorstelling Spinazie Spinoza, dat u met uw kinderen in de klas kunt zingen.• Recensies.• Trailer van de voorstelling.• Foto’s van uw leerlingen die gemaakt zijn tijdens de workshops.• Spinazie Spinoza, een educatief fi lmpje dat uw leerlingen warm maakt voor de voorstelling. De acteurs zijn al in hun rol, en vertellen over fi losofi e, over gevoelens, en over Spinoza.

Hieronder vindt u alvast de vragen uit het fi lmpje onder elkaar gezet: Vraag 1: Spinoza vraagt: “Kan een cirkel ook een vierkant zijn?”Vraag 2: Simon de Vries vraagt: “Heb jij wel eens gedachtes die nog nooit door iemand gedacht zijn? Wat zijn gedachtes eigenlijk? En wat zijn dan nieuwe gedachtes?”Vraag 3: Simon de Vries vraagt: “Krijg jij wel eens straf? Kun jij verbannen worden omdat jij iets anders denkt dan anderen?”Vraag 4: Simon de Vries vertelt over zijn gevoelens en vraagt: “Welke gevoelens kennen jullie?” Hij vraagt daarna of ze die emoties misschien ook zouden kunnen naspelen of uitbeelden. Dit kunt u in de klas met elkaar doen.Vraag 5: Simon de Vries vraagt de kinderen of zij de brief van Simon aan Spinoza zelf zouden kunnen verzinnen. Bespreek met uw leerlingen welke emoties ze gezien hebben toen Simon de brief schreef. U kunt het stukje fi lm ook nog eens opnieuw laten zien. Bedenk vervolgens met elkaar wat Simon aan Spinoza heeft geschreven.

Deze opdracht kunt u ook heel goed na afl oop van de voorstelling doen. Als de brief klaar is kunt u hem aan ons opsturen, of mailen naar educatie@theatergroepsiberia.nl.

TIP! Zet het fi lmpje af en toe

stop! Zo kunt u de tijd nemen om

de vragen en opmerkingen uit het fi lmpje

in uw klas te bespreken. Hierdoor kunt u de

informatie uit het fi lmpje nog eens uitleggen, of

bespreken in uw klas! In beeld ziet u een

pauzeknopje verschijnen.

2. Kringgesprek over vriendschap. Benodigde tijd: 15 minutenVoer met de leerlingen in uw klas een gesprek over het thema vriendschap. Kinderen gaan door het praten over dit onderwerp serieus nadenken over wat zij belangrijk vinden in een vriendschap.• Wanneer noem je iemand je vriend? • Hoe gaan goede vrienden met elkaar om? En minder goede vrienden?• Kunnen vrienden ook ruzie hebben?• Wat zou een goede vriend nooit doen?

Misschien kunt u in het gesprek ook deze stellingen gebruiken:• Als iemand mijn vriend is doe ik álles voor hem of haar.• Vriendschap betekent er altijd zijn voor de ander.• Je kunt alleen maar vrienden zijn met elkaar als je van dezelfde dingen houdt.• Ik kan vrienden zijn met iedereen.• Een vriend moet altijd geheimen kunnen bewaren.

3. Uitbeelden van emoties. Benodigde tijd: 5-15 minutenIn het fi lmpje worden een aantal emoties besproken. Kinderen vinden het leuk om deze emoties ook zelf uit te beelden. Deze emoties kunt u vervolgens ook koppelen aan bepaalde situaties. Die situaties kunnen uw leerlingen dan ook weer naspelen. Voorbeeld 1: Simon, de vriend van Spinoza is erg blij om een brief te krijgen van Spinoza. Kunnen uw leerlingen dat naspelen? En hoe kun je laten zien dat je blij bent om je vriend te zien? Voorbeeld 2: Simon is verdrietig. Weten uw leerlingen wat je zou kunnen doen als iemand zich verdrietig voelt? Kunnen ze dat naspelen?

4. Uitleg geven over het theater. Benodigde tijd: 5-10 minuten Neem met uw leerlingen door hoe een theatervoorstelling in z’n werk gaat. Hoe gedraag je je als publiek in een theater of in het speellokaal bij u op school? Misschien helpt onderstaand tekstje u hierbij?

Toneel is anders dan tvKijken naar een toneelstuk is anders dan tv kijken. Kunnen jullie een paar verschillen noemen?Een tv kun je harder zetten, een toneelstuk niet.Een tv kun je op een andere zender zetten als je het geen leuk programma vindt. Als je tv kijkt kun je rustig kletsen en eten en drinken zonder dat de acteurs daar last van hebben. Die horen je niet. Maar in een theaterzaal hoor je al het kleinste geluid. Daarom mag je in een theaterzaal niet eten of drinken. Misschien denk je nu: ik mag helemaal niks in het theater! Toch heeft een toneelstuk veel voordelen. Het is veel spannender omdat het live is.

5 LESBOEKJE

6SPINAZIE SPINOZA

Het gebeurt voor je neus! Je kunt de acteurs echt zien en het beeld is veel groter dan op televisie. Toneel kan je soms betoveren. Met behulp van licht, decorstukken en kostuums kan een heel andere wereld worden gemaakt. Al is het podium niet veel groter dan jullie klaslokaal, toch kun je denken dat je in de bergen bent, in een griezelig spookhuis of in een piepkleine kelder.En als de voorstelling voorbij is? Dan geeft het publiek een hartelijk applaus!

Wat kunt u na afl oop van de voorstelling doen?Misschien wilt u na de voorstelling nog met uw leerlingen napraten over de voorstelling.Hieronder volgen wat algemene tips voor een nagesprek:• Weet hoeveel tijd u wil besteden. Als u bijvoorbeeld 5 minuten hebt moet u geen diepgaande vragen gaan stellen, maar het eenvoudig houden! • Luister echt naar de antwoorden. En probeer in te gaan op dat wat leerlingen aandragen. • Het gaat er niet om dat ze de juiste antwoorden geven; goed of fout bestaat in een nagesprek niet. Het is een valkuil om net zolang door te vragen totdat u het antwoord hoort dat u zelf bedacht had. Het gaat er juist om dat zij hun eigen gedachten kunnen vertellen. Soms is het dan nodig dat u even doorvraagt. Hoe bedoel je? Waar zag je dat dan? Waarom denk je dat? • Herhaal altijd het antwoord van de leerlingen. Niet iedereen praat hard genoeg, en als u de vraag herhaalt dan weet de hele groep waar het over gaat.• Als er een vraag uit de groep komt kunt u die bijna altijd terugspelen. “Wat een goede vraag! Wie heeft er een idee hoe dat zit? Wie heeft daar een antwoord op?” • Gebruik vooral open vragen. Dat zijn vragen die niet met ‘ja’ of ‘nee’ beantwoord kunnen worden. • Blijf doorvragen, door steeds open vragen te gebruiken. Wat heb je nog meer gezien, gevoeld, geproefd, gehoord. Hoe zag het eruit? Welke gedachten / welk gevoel had je daarbij? Waar moest je aan denken?• Vertel niet meteen uw eigen ervaring of idee. Het gaat erom dat uw leerlingen hun ervaringen kunnen delen.

Interessante websites:• www.kinderfi losofi e.nl Deze site is van Centrum Kinderfi losofi e Nederland. Er is veel nuttige informatie te

vinden over het fi losoferen met kinderen.• www.fi losoferenmetkinderen.nl Er zijn voorbeeldlessen te vinden, er wordt over onderzoeken geschreven en er is een

uitgebreide literatuurlijst voor mensen die meer willen weten over fi losoferen met

kinderen.

Kennismaken met Theatergroep SiberiaTheatergroep Siberia is hét jeugd- en jongerentheatergezelschap van Rotterdam. Theatergroep Siberia maakt professionele theatervoorstellingen voor alle leeftijden en op alle locaties. Van schouwburg tot klaslokaal, van Rotterdam tot Zuid-Afrika; Theatergroep Siberia vertelt de verhalen van de grote stad. Rauwe verhalen, echte verhalen, mooie verhalen. Verhalen van nu.

Theatergroep Siberia werkt met bekende en minder bekende schrijvers en met een veelzijdige groep acteurs die een brede doelgroep weet aan te spreken. Theatergroep Siberia wil hiermee een nieuwe generatie jeugdtheatermakers, acteurs en schrijvers de ruimte geven om hun plek in het theaterlandschap te vinden.We geloven in de chemie tussen jong talent en toptalent. Die chemie maakt onze voorstellingen aantrekkelijker voor een jong publiek. Daarom geven we jonge spelers en schrijvers regelmatig de kans om mee te werken aan onze voorstellingen.

Theatergroep Siberia vindt dat educatie een onlosmakelijk deel uitmaakt van theatervoorstellingen. Juist omdat we met theater kinderen en jongeren willen raken, vinden we een goede voorbereiding en een goed vervolg essentieel. Theatergroep Siberia biedt haar voorstellingen aan scholen daarom niet los aan, maar in de vorm van theaterprojecten: inhoudelijke projecten rond een thema dat rechtstreeks uit de betreffende voorstelling voortvloeit. Elk theaterproject bestaat standaard uit drie onderdelen: de voorbereiding, de voorstelling zelf en een vervolg daarop, door een workshop achteraf.

Bereikbaarheid van het Huis van SiberiaTheatergroep Siberia is goed bereikbaar met het openbaar vervoer, op een loopafstand van circa 10 minuten van Rotterdam Centraal Station. Tramhaltes van de lijnen 4 (Noordsingel), 5, 8, en 9 (Teilingerstraat), en 25 (Schiekade), zijn op 5 minuten loopafstand.

Theatergroep SiberiaBanierstraat 13032 PA RotterdamT 010-2409846E educatie@theatergroepsiberia.nlW theatergroepsiberia.nl

7 LESBOEKJE